Antibiyotik siniflandirilmasi

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi

ANTİBİYOTİKLERİN SINIFLANDIRILMASI

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI

Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi


TARİHÇE - 1

“Kemoterapötik” olarak adlandırılan kimyasal

maddelerin infeksiyon hastalıklarının tedavisinde

kullanılması 17. yüzyıldan itibaren başlamıştır.

Bu tür tedavilerin bilimsel bir temele oturması, bu

yüzyılın başında Paul Ehrlich’in “seçici toksik etki”

kavramını ortaya atması ile olmuştur.


TARİHÇE - 2

Antimikrobiyal tedavi 1935 yılında Domogk’un sulfamidleri

tedavide kullanmasıyla gelişme safhasına girmiştir.

1929’da Fleming’in gözlemlediği ve 1940’da Chain ve Flarey’in

Penicillium notatum’dan elde ettiği bir maddenin

mikroorganizmalar üzerine öldürücü etkisi ile antibiyotikler

tedavide yer almaya başlamıştır.


Antibiyotik

Bazı bakterilerden ama çoğunlukla mantarlardan elde edilen,

insana verildiğinde çok küçük dozlarda bile diğer bakteriler

üzerinde öldürücü ya da üremelerini engelleyici etki gösteren,

buna karşın insana zararı hiç olmayan veya çok az olan (seçici

toksik etki) ve bakteriyel infeksiyonların tedavisinde kullanılan

ilaçlardır.

Anti: Karşı

Biyos: Yaşam

PENİSİNLER,

SEFALOSPORİNLER,

MAKROLİDLER, gibi


Kemoterapötik

Antibiyotiklerle aynı özellikleri gösteren fakat

mikroorganizmalardan elde edilmeyen kimyasal

veya sentetik maddelerdir.

SULFONAMİDLER,

KİNOLONLAR, gibi


Tanım

Kimyasal yapıları belli veya yapay olarak elde edilen maddelere

kemoterapötik,

doğal kaynaklı olanlara ise antibiyotik denmesine karşın,

günümüzde antibiyotiklerin çoğunun sentetik ya da semisentetik

yöntemlerle elde edilmesi mümkün olduğundan,

antibiyotik terimi tedavide kullanılan kemoterapötik ve antibiyotik

niteliğindeki maddeler için genel bir ad olarak kullanılır.


Sınıflandırma

Hedef hücreye etkilerine göre

Etki mekanizmalarına göre

Etki gösterdiği mikroorganizma grubuna göre

Etki spektrumuna göre

İmmunmodülatör etkilerine göre


Hedef hücreye etkilerine göre:

Bakteriyostatik:

Bakterilerin

üremelerini

engelleyen.

Bakteriyositik:

Bakterileri öldüren.

Sulfonamid Tetrasiklin Kloramfenikol

Penisilin

Streptomisin


Sınıflandırma







Etki mekanizmalarına göre:1. Bakteri hücre duvar sentezini engelleyenler

2. Sitoplazma membran geçirgenliğini

engelleyenler

3. Protein sentezini engelleyenler

4. Nükleik asit sentezini engelleyenler

5. Antimetabolik etki gösterenler


Hücre duvar sentezini engelleyenler

Beta-laktamlar Glikopeptitler

Vankomisin

Teikoplanin

Sikloserin Basitrasin


Beta-laktamlar

Penisilinler

Sefalosporinler

Monobaktamlar

Aztreonam – tek üye

Karbapenemler

İmipenem

Meropenem

Ertapenem


Penisilinler

Doğal penisilinler Penisilin G Penisilin V

Penisilinaza dayanıklı penisilinler Metisilin Oksasilin Kloksasilin Dikloksasilin Nafsilin

Aminopenisilinler Ampisilin Amoksasilin Bakampisilin Pivampisilin

Antipsödomonal penisilinler Karbenisilin Azlosislin Tikarsilin

Üreidopenisilinler Mezlosilin Piperasilin

Beta-laktamaz inhibitörleri ile kombine penisilinler Ampisilin-sulbaktam Amoksisilin-klavulanik asit Tikarsilin-klavulanik aist Piperasilin-tazobaktam


Sefalosporinler

Birinci kuşak: Sefazolin Sefalotin Sefadroksil Sefaleksin Sefradin

İkinci Kuşak: Sefoksitin Sefuroksim Sefaklor Sefuroksim aksetil

Üçüncü kuşak: Sefiksim Sefotaksim Seftizoksim Seftriakson Moksalaktam Sefoperazon Seftazidim

Dördüncü kuşak: Sefepim


Membran geçirgenliğini engelleyenler

Polimiksin Polienler

Amfoterisin B Nistatin

Azoller Ketokonazol İtrakonazol Flukonazol


Protein sentezini engelleyenler

Aminoglikozidler

Tetrasiklinler

Makrolidler

Linkozamidler

Kloramfenikol

Fusidik asit

Linezolid


Aminoglikozidler

Gentamisin Amikasin Tobramisin

Netilmisin İsepamisin Streptomisin


Tetrasiklinler

Kısa etkililer Klortetrasiklin Terasiklin Oksitetrasiklin

Orta etkililer Demekloksiklin Metasiklin

Uzun etkililer Doksisiklin Minosiklin


Makrolidler

Eritromisin Roksitromisin Klaritromisin

Diritromisin Azitromisin Spiramisin


Linkozamidler

Klindamisin Linkomisin


Nükleik asit sentezini engelleyenler Kinolonlar Rifampisin Metronidazol Ornidazol Tinidazol


Kinolonlar

Birinci kuşak Nalidiksik asit

İkinci kuşak Siprofloksasin Ofloksasin Pefloksasin Norfloksasin Enoksasin

Üçüncü kuşak Grepafloksasin Sparfloksasin Levofloksasin

Dördüncü kuşak Trovafloksasin Moksifloksasin


Antimetabolik etki gösterenler

Sulfonamidler Dapson PAS Trimetoprim İzoniazid Klorokin


Sınıflandırma



Etki gösterdiği mikroorganizma grubuna göre Etki spektrumuna göre



Etki ettiği mikroorganizma grubuna göre Antibakteriyel Antiviral Antifungal Antiparaziter Antimikobakteriyel


Antiviraller

Amantadin Asiklovir Famsiklovir Gansiklovir Lamivudin Oseltamivir

Ribavirin Rimantadin Valasiklovir Vidarabin Zanamivir


Antifungaller

Polienler Amfoterisin B (konvansiyonel) Amfoterisin B lipid kompleks Amfoterisin B lipozomal

Azoller Ketokonazol Flokonazol İtrakonazol

Primidin Flusitozin


Antiparaziterler

Albendazol Amfoterisin B Klindamisin Klorokin Levamizol Mebendazol Metronidazol Ornidazol

Niklozamid Primetamin Kinin Spiramisin Tetrasiklin Doksisiklin Trimetoprim-

sulfametoksazol


Antimikobakteriyeller

İzoniazid Rifampisin Etambutol Pirazinamid Streptomisin PAS Etionamid

Kanamisin Amikasin Streptomisin Kinolonlar Makrolidler Tetrasiklinler


Sınıflandırma




Etki spektrumuna göre İmmunmodülatör etkilerine göre



Dar spektrumlu Makrolidler Polimiksin

Orta derecede geniş spektrumlu Sulfonamidler Aminoglikozidler Beta-laktamlar

Geniş spektrumlu Kloramfenikol Tetrasiklinler


Sınıflandırma







İmmunmodülatör etkilerine göre Konak immün savunmasına belirgin etkileri olmayanlar:

• Beta- laktamlar, vankomisin

İmmün sistemle sinerjik davrananlar: • Kinolonlar (mikroorganizmaları fagositoza elverişli hale getirirler)

İmmün fonksiyonları deprese edenler: • Tetrasiklinler, kloramfenikol (selüler ve humoral yanıtları olumsuz

etkilerler)

İmmün fonksiyonları şiddetlendirenler: • Sefozidim (CD4 sayısını ve CD4/CD8 oranını arttırır, sitotoksisiteyi,

kemotaksisi ve fagositozu güçlendirirler.

Health & Medicine

Antibiyotik siniflandirilmasi