Ventilacija plućaVentilacija pluća

RRazmena gasova izmedju azmena gasova izmedju spoljašnje sredine i spoljašnje sredine i alveolnih prostora u alveolnih prostora u plućima.plućima.

Ventilacija pluVentilacija pluććaa

• centar za disanjecentar za disanje• sprovodljivost impulsa od centra za disanje do sprovodljivost impulsa od centra za disanje do

pluća i obrnutopluća i obrnuto• simetričan grudni koš simetričan grudni koš • očuvana funkcija disajnih mišića, dijafragmeočuvana funkcija disajnih mišića, dijafragme• normalna rastegljivost tkiva pluća i pleurenormalna rastegljivost tkiva pluća i pleure• normalna prolaznost disajnih putevanormalna prolaznost disajnih puteva

Alveolorespiracijska Alveolorespiracijska funkcija pluća funkcija pluća

• razmena gasova izmedju alveolnih razmena gasova izmedju alveolnih prostora i krvi plućnih kapilara.prostora i krvi plućnih kapilara.

• očuvana ventilacija i difuzibilnost očuvana ventilacija i difuzibilnost alveolno-kapilarne membrane.alveolno-kapilarne membrane.

Plućni krvotok-perfuzija plućaPlućni krvotok-perfuzija pluća

STATIČKI PLUĆNI STATIČKI PLUĆNI VOLUMENIVOLUMENI

• VITALNI KAPACITETVITALNI KAPACITET::• najveća zapremina vazduha (L ili ml) koja se najveća zapremina vazduha (L ili ml) koja se

izduva iz pluća maksimalnim ekspirijumom izduva iz pluća maksimalnim ekspirijumom posle maksimalnog inspirijuma ili obrnutim posle maksimalnog inspirijuma ili obrnutim redomredom

• IVCIVC udah posle maksimalnog izdaha udah posle maksimalnog izdaha• FVCFVC brzi i forsirani ekspirijum posle brzi i forsirani ekspirijum posle

maksimalnog inspirijumamaksimalnog inspirijuma• VC je veći kod mladjih i viših osobaVC je veći kod mladjih i viših osoba• Osobe ženskog pola imaju 10% niži VCOsobe ženskog pola imaju 10% niži VC

Statički plućni volumeniStatički plućni volumeni

• Disajni volumenDisajni volumen (TV) zapremina vazduha koja (TV) zapremina vazduha koja se izdahne u toku jednog disajnog pokreta pri se izdahne u toku jednog disajnog pokreta pri mirnom disanjumirnom disanju

• Rezidualni volumenRezidualni volumen (RV) zapremina vazduha (RV) zapremina vazduha koja ostaje u plućima posle maksimalnog koja ostaje u plućima posle maksimalnog ekspirijuma.ekspirijuma.

• Ekspirijumski rezervni volumenEkspirijumski rezervni volumen (ERV) najveća (ERV) najveća zapremina vazduha koja se može izduvati iz zapremina vazduha koja se može izduvati iz pluća posle mirnog ekspirijumapluća posle mirnog ekspirijuma

Plućni kapacitetiPlućni kapaciteti

• Funkcijski rezidualni kapacitetFunkcijski rezidualni kapacitet (FRC) ukupna (FRC) ukupna zapremina vazduha koja se nalazi u plućima u zapremina vazduha koja se nalazi u plućima u nivou mirnog ekspirijuma a čini ga zbir ERV i nivou mirnog ekspirijuma a čini ga zbir ERV i RVRV

• Totalni plućni kapacitetTotalni plućni kapacitet (TLC) ukupna (TLC) ukupna zapremina vazduha koja se nalazi u plućima u zapremina vazduha koja se nalazi u plućima u trenutku maksimalnog udaha, a predstavljen je trenutku maksimalnog udaha, a predstavljen je zbirom VC i RVzbirom VC i RV

Dinamički plućni volumeniDinamički plućni volumeni

• Forsirani vitalni kapacitetForsirani vitalni kapacitet (FVC) se dobija (FVC) se dobija kada se brzim, forsiranim postupkom beleži kada se brzim, forsiranim postupkom beleži VC.VC.

• Zavisi od brzine protoka vazduha u disajnim Zavisi od brzine protoka vazduha u disajnim putevimaputevima

• Kod mladih, zdravih osoba VC se ne razlikuje Kod mladih, zdravih osoba VC se ne razlikuje od FVCod FVC

• Kod starijih- fiziološki nešto manjiKod starijih- fiziološki nešto manji• Kod opstrukcijskih poremećaja FVC ja Kod opstrukcijskih poremećaja FVC ja

značajno manji od VCznačajno manji od VC

• Forsirani ekspirijumski volumen u sekundiForsirani ekspirijumski volumen u sekundi (FEV1), meri se u jedinici vremena i predstavlja (FEV1), meri se u jedinici vremena i predstavlja deo VC koji se izduva u prvoj sekundi deo VC koji se izduva u prvoj sekundi forsiranog ekspirijumaforsiranog ekspirijuma

• U rutinskoj praksi:U rutinskoj praksi:• FEV1 veći od 2l bez obzira na životnu dob je FEV1 veći od 2l bez obzira na životnu dob je

zadovoljavajućizadovoljavajući• vrednost ispod 1,2 l ukazuje na poremećaj vrednost ispod 1,2 l ukazuje na poremećaj

ventilacije teškog stepenaventilacije teškog stepena

Dinamički plućni volumeniDinamički plućni volumeni

Dinamički plućni volumeniDinamički plućni volumeni

• Odnos 100 FEV1/VC - Odnos 100 FEV1/VC - Tifnoov (Tiffeneau) Tifnoov (Tiffeneau) indeksindeks označava procenat VC koji se može označava procenat VC koji se može izduvati u prvoj sekundi forsiranog ekspirijumaizduvati u prvoj sekundi forsiranog ekspirijuma

• U praksi se koristi odnos 100FEV1/FVCU praksi se koristi odnos 100FEV1/FVC• Forsirani srednji ekspirijumski protokForsirani srednji ekspirijumski protok (FEF 25- (FEF 25-

75) meri se iz srednjeg dela spirometrijske 75) meri se iz srednjeg dela spirometrijske krivulje forsiranog ekspirijuma i koristi se za krivulje forsiranog ekspirijuma i koristi se za otkrivanje opstrukcijskih smetnji u malim otkrivanje opstrukcijskih smetnji u malim disajnim putevima.disajnim putevima.

Uzroci opstrukcije disajnih puteva

infekcije, edem i tumori farinksa i larinksa,apnoja u spavanju,laringospazam,strana tela i kolaps,stenoze i tumori traheje

Bronhitis astma bronhiektazije bronhiolitis

emfizem

HOBP

Dijagnostika opstrukcija disajnih Dijagnostika opstrukcija disajnih putevaputeva

• AnamnezaAnamneza• Objektivni pregledObjektivni pregled• Imidžing metodeImidžing metode

– standardna radiografija, HRCT (+ V)standardna radiografija, HRCT (+ V)• EndoskopijaEndoskopija• Ispitivanje disajne funkcijeIspitivanje disajne funkcije• Dodatna ispitivanjaDodatna ispitivanja

Testovi disajne funkcije u Testovi disajne funkcije u dijagnostici opstrukcija disajnih dijagnostici opstrukcija disajnih putevaputeva

• SpirometrijaSpirometrija• PEF PEF • Bronhodinamska testiranjaBronhodinamska testiranja• Merenje ukupnih volumena plućaMerenje ukupnih volumena pluća• RRawaw, R, RRSRS, sR, sRawaw, sG, sGawaw

• Merenje difuzijeMerenje difuzije• CCstst

• Ispitivanja tokom spavanjaIspitivanja tokom spavanja

Merenje posledica opstrukcije Merenje posledica opstrukcije disajnih putevadisajnih puteva

• Merenje respiracijskih gasovaMerenje respiracijskih gasova– U krviU krvi– U izdahnutom vazduhuU izdahnutom vazduhu

• HematokritHematokrit• Ispitivanje plućne hipertenzijeIspitivanje plućne hipertenzije• Ergometrijska merenjaErgometrijska merenja

– Spiroergometrija, testiranje hodomSpiroergometrija, testiranje hodom

• Ispitivanja kvaliteta životaIspitivanja kvaliteta života• ............

• Mala spirometrija (VC, FEV1)Mala spirometrija (VC, FEV1)• Velika spirometrija (RV. FRC. TLC)Velika spirometrija (RV. FRC. TLC)• Kriva protok volumen (PEF, FEF 25, FEF 75)Kriva protok volumen (PEF, FEF 25, FEF 75)• Telesna pletizmografija (Raw, TGV)Telesna pletizmografija (Raw, TGV)

Respiracijski gasovi(PaO2, PaCO2)Respiracijski gasovi(PaO2, PaCO2)• KapnografijaKapnografija• Komplijansa plućaKomplijansa pluća• Ergometrija u pulmologijaErgometrija u pulmologija• Mikrokateterizacija desnog srcaMikrokateterizacija desnog srca

TESTOVI PLUĆNE TESTOVI PLUĆNE FUNKCIJEFUNKCIJE

TESTOVI PLUĆNE TESTOVI PLUĆNE FUNKCIJEFUNKCIJE

Uloge spirometrije Uloge spirometrije u:u:

• Postavljanju dijagnozePostavljanju dijagnoze• Otkrivanju bolestiOtkrivanju bolesti• Proceni težine bolesti Proceni težine bolesti • Praćenju bolestiPraćenju bolesti• Prognozi bolestiPrognozi bolesti ..• Proceni efekata terapijeProceni efekata terapije• Proceni neželjenih efekata lekaProceni neželjenih efekata leka• Otkrivanju i praćenju faktora rizikaOtkrivanju i praćenju faktora rizika• Preoperacijskoj proceniPreoperacijskoj proceni• Proceni fizičke spremnosti i radne sposobnostiProceni fizičke spremnosti i radne sposobnosti• Praćenju razvoja ili starenja organizmaPraćenju razvoja ili starenja organizma• Prestajanju pušenja cigaretaPrestajanju pušenja cigareta• Epidemiološkim istraživanjimaEpidemiološkim istraživanjima

SPIROMETRIJASPIROMETRIJA SPIROMETRIJASPIROMETRIJA

SPIROMETRIJOM SE MERE ZAPREMINE VAZDUHA U PLUĆIMA PRI DISANJU

DOBIJAJU SE PODACI O :PLUĆNIM VOLUMENIMA ( najmanji delovi ukupne zapremine pluća) I KAPACITETIMA ( zbir vda ili više plućnih volumena)

SPIROMETRIJOM SE MERE ZAPREMINE VAZDUHA U PLUĆIMA PRI DISANJU

DOBIJAJU SE PODACI O :PLUĆNIM VOLUMENIMA ( najmanji delovi ukupne zapremine pluća) I KAPACITETIMA ( zbir vda ili više plućnih volumena)

ŠTA VAM JE POTREBNO DA URADITE SPIROMETRIJU

ŠTA VAM JE POTREBNO DA URADITE SPIROMETRIJU

TEHNIČKI ISPRAVAN, ČIST I PRAVILNO BAŽDAREN APARAT KOJI SE ZOVE SPIROMETAR

DOBRO EDUKOVANA SESTRA

TEHNIČKI ISPRAVAN, ČIST I PRAVILNO BAŽDAREN APARAT KOJI SE ZOVE SPIROMETAR

DOBRO EDUKOVANA SESTRA

SVAKODNEVO ODRŽAVANJE SPIROMETRA

SVAKODNEVO ODRŽAVANJE SPIROMETRA

ČišćenjeKalibracija Potrebni podaci:

•Barometarski pritisak•Vlažnost•Temperatura vazduha u prostoriji •Datum merenja

ČišćenjeKalibracija Potrebni podaci:

•Barometarski pritisak•Vlažnost•Temperatura vazduha u prostoriji •Datum merenja

Vodeni spirometarVodeni spirometar

SPIROMETAR SPIROMETAR

Noviji spirometriNoviji spirometri

• Za merenje volumena i protoka vazduha koristi Za merenje volumena i protoka vazduha koristi se pneumotahografska cev koja je zasnovana se pneumotahografska cev koja je zasnovana na odnosu odredjenom Omovim zakonomna odnosu odredjenom Omovim zakonom

• Protok - razlika pritisaka/otporProtok - razlika pritisaka/otpor• Razlika pritisaka izmerena sa jedne i druge Razlika pritisaka izmerena sa jedne i druge

strane mrežice omogućuje izračunavanje strane mrežice omogućuje izračunavanje protoka vazduha istovremeno sa udahnutim ili protoka vazduha istovremeno sa udahnutim ili izdahnutim volumenomizdahnutim volumenom

Priprema pacijenta za Priprema pacijenta za merenjemerenje

• Information about the purposeBefore starting, explain the patient that the spirometer measures how fast and how much he can exhale from his lungs. Tell the subject that only the maximal effort will lead to a reliable result. This may enhance his motivation to follow the instructions correctly.

• Demonstrating the maneuver It is very helpful to demonstrate the measurement to the patient, by taking a deep breath and dramatically blasting out the air. This can save a lot of time spent on repeated measurements.

• Some details that can improve qualityThe patient should be assured, that repeating the test is required and does not reflect a problem of their part. Instructions about maintaining a good seal around the mothpiece can help reduce leaks.

6 × TV

2 s

Kraj = < 25 ml / 0,5 s

ekspirijum 6 s

potpuno

forsirano

neforsirano

Kada treba indikovati Kada treba indikovati spirometrijuspirometriju

• Dispneja sa ili bez vizinga

• bolovi u grudima ili ortopneja

• Kašalj koji duže traje sa ili bez iskašljavanja

• Cijanoza

• Oslabljen disajni šum

• Hiperinflacija na grafiji pluća

• Poremećaj gasne razmene

• Poremečaj laboratorijskih parametara (policitemija)

maximal inspiration maximal expiration

the limits of breathing

maximal movements of the chestmaximal movements of the chest

maximal inspirationTLC-niveau

maximal expirationRV-niveau

“vital capacity”

Sta se meri spirometrijomSta se meri spirometrijomVCIN = inspiratory vital capacity; the

largest volume measured on complete exhalation after full inspiration. (sum of VT+IRV+ERV)

FVC = forced (expiratory) vital capacity, in healthy the same volume as VCin

FEV1 = forced exspiratory volume in one second; the volume of air exhaled in the first second under force after a maximal inhalation.

VT = tidal volume; the volume of air inhaled or exhaled during each respiratory cycle.

IRV = inspiratoy reserve volume

ERV = exspiratory reserve volume; the maximal volume of air exhaled from endexpiration.

IC = inspiratory capacity; the maximal volume of air that can be inhaled from the resting expiratory level.

Sta se ne može meriti Sta se ne može meriti spirometrijomspirometrijom

RV = residual volume; the volume of air remaining in the lungs after a maximal exhalation.

TLC = total lung capacity; the volume of air in the lungs at maximal inflation. (= RV + VC)

MALA SPIROMETRIJA MALA SPIROMETRIJA (VC,FVC,FEV1)(VC,FVC,FEV1)

• Na vrednostNa vrednost VC VC utiču promene: utiču promene:• Izvan zida grudnog košaIzvan zida grudnog koša (bol u trbuhu, ascites, (bol u trbuhu, ascites,

trudnoća)trudnoća)• U zidu grudnog košaU zidu grudnog koša (prelomi rebara smanjena (prelomi rebara smanjena

pokretljivost zglobova)pokretljivost zglobova)• Udisajnim mišićimaUdisajnim mišićima (pareza ili paraliza dijafragme) (pareza ili paraliza dijafragme)• U plućnom tkivuU plućnom tkivu (fibrozni procesi, neoplazme, (fibrozni procesi, neoplazme,

bule)bule)• Smanjena zapremina plućnog tkiva (emfizem, Smanjena zapremina plućnog tkiva (emfizem,

lobektomije, pneumonektomije)lobektomije, pneumonektomije)

Forsirani ekspirijumski volumen Forsirani ekspirijumski volumen u prvoj sekundi FEV1u prvoj sekundi FEV1

• Zapremina vazduha koja se izduva iz Zapremina vazduha koja se izduva iz pluća u toku prvog sekunda forsiranog pluća u toku prvog sekunda forsiranog ekspirijuma.ekspirijuma.

• Na vrednost utiče životna dob, visina i Na vrednost utiče životna dob, visina i pol.pol.

• Kod osoba ženskog pola FEV1 je manji Kod osoba ženskog pola FEV1 je manji za 10%za 10%

Forsirani ekspirijumski volumen u Forsirani ekspirijumski volumen u prvoj sekunsdi FEV1prvoj sekunsdi FEV1

• Uzroci smanjenja:Uzroci smanjenja:

• Opstrukcija strujanju vazduha u disajnim Opstrukcija strujanju vazduha u disajnim putevima (edem sluznice, spazam putevima (edem sluznice, spazam mišića, nagomilani sekret, tumor)mišića, nagomilani sekret, tumor)

• Smanjena elastična retraktilnost plućnog Smanjena elastična retraktilnost plućnog tkiva ( emfizem pluća)tkiva ( emfizem pluća)

NORMALAN SPIROGRAM NORMALAN SPIROGRAM

InterpretacijaInterpretacija testova testova

• RESTRIKCIJA:RESTRIKCIJA:• VC VC << 80% 80% • 100xFEV1/VC normalan100xFEV1/VC normalan

• OPSTRUKCIJAOPSTRUKCIJA• VC VC ≥≥ 80% 80%• FEV1FEV1<< 80% 80%• 100XFEV1/VC snižen100XFEV1/VC snižen

Asthma

concave FV curveintrapulmonary airflow obstruction

Restrictive

0 1 2 3 4 5 6

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12 F 19 yrs 1.64mFVC 2.41 L -3.42 SRFEV 2.41 L -2.62 SRFEV% 100 +2.23 SRPEF 5.55L/s -2.00 SRF/P 7.2 RT 116 ms

Flo

w in

L/s

Litres

COPD

pressure dependent airways collapse

Poorly co-ordinated start

0 1 2 3 4 5 6

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

Flo

w in

L/s

Litres

EV = largeRise Time = 496 msIrregular shapePoorly repeatable

Patterns of Abnormality

Upper Airway Obstruction low PEF relative to FEV1

Recorded Predicted SR %PredFEV 1 2.17 2.27 -0.3 96FVC 2.68 2.70 0.0 99FEV 1%FVC 81 76 0.7 106PEF 2.95 5.99 -3.4 49FEV 1 /PEF 12.3

Discordant PEF and FEV1

High PEF versus FEV1 = early interstitial lung disease (ILD)Low PEF versus FEV1 = upper airway obstruction

Concordant PEF and FEV1

Both low in airflow obstruction, myopathy, late ILD

Upper Airway Obstruction

0 1 2 3 4 5 6

-6

-4

-2

0

2

4

6 Age 40 yrsFVC 3.52 L 0.84 SRFEV

1 3.0 L 0.74 SR

PEF 4.57 L/s -2.18 SRFEV/PEF = 10.9

Inspiratory

Expiratory

Flo

w in

L/s

Volume in Litres

FEV1 in mlsPEF in L/min

> 8

Extra-thoracic UAO

0 1 2 3 4 5 6

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

Litre

s p

er

Se

co

nd

Litres

Female 48 yrs 1.64mFVC 3.03 L - 0.21 SRFEV 2.63 L - 0.12 SRFEV% 87% + 1.06 SRPEF 3.97 /s - 2.78 SRF/P 11.0 RT 212 ms

LOŠA SARADNJA (ispuštanje vazduha sa strane)

LOŠA SARADNJA (ispuštanje vazduha sa strane)

LOŠA SARADNJA (jezik u cevi)

LOŠA SARADNJA (jezik u cevi)

Normalan spirometrijs

ki nalaz

Normalan spirometrijs

ki nalaz

Opstruktivni

spirometrijski nalaz

Opstruktivni

spirometrijski nalaz

Restriktivno-

opstruktivan

spirometrijski nalaz

Restriktivno-

opstruktivan

spirometrijski nalaz

diagnostic decisions in spirometry

FEV1<80%

restrictive pattern

specific shape of the F/V curve

VC<80% FEV1/VC>85%

TLC<80%pulmonary extra-pulmonary

VC<80% FEV1/VC<85%

severe obstruction

combination ofobstruction and restriction

VC>80%FEV1/VC<85%

obstructive pattern

specific shape of the F/V curve

asthma COPD

bronchitis emphysema

obstruction central airways

intrathoracal extrathoracal

latent obstructionvascular

reversibilityvariabilityhyperreactivity

TLCO < 70%

normal spirometry

VC>80%FEV1/VC>85%

Kriva protok-volumenKriva protok-volumen

• Za rano otkrivanje početnih Za rano otkrivanje početnih promena u malim disajnim promena u malim disajnim putevimaputevima

• Koriste se aparati koji istovremeno Koriste se aparati koji istovremeno mere protok (L/s) i volumen mere protok (L/s) i volumen vazduha(L)vazduha(L)

Kriva protok- volumenKriva protok- volumen

FEF25 Forced expiratory flow the point at which

25 percent of the FVC has been exhaled.

FEF50 Forced expiratory flow the point at which

50 percent of the FVC has been exhaled.

FEF75 Forced expiratory flow the point at which

75 percent of the FVC has been exhaled.

FEF25-75% Forced expiratory flow over the middle

one half of the FVC; the average flow from the point at which 25 percent of the FVC has been exhaled to the point at which 75 percent of the FVC has been exhaled.

PEF Peak-flow; maximal expiratory flow attained during an FVC-Maneuver

FIF50 Forced inspiratory flow at which 50

percent of the VCin has been inspired.

Kriva protok - volumen Kriva protok - volumen opstrukcijski poremećajopstrukcijski poremećaj

Smanjenje ekspiratornog protoka za vreme ekspirijuma se jasno uočava.

Smanjenje protoka je u korelaciji sa izdahnutim volumenom: PEF > FEF25 > FEF50 > FEF75

U bolesnika sa opstrukcijom disajnih puteva uočava se konkavni oblik krive

V·

V

Kolapsni oblik krive protok-volumenKolapsni oblik krive protok-volumen

Emfizem pluća

Tipovi poremeTipovi poremeććaja aja ventilacije ventilacije

Restrikcija OpstrukcijaRestrikcija Opstrukcija

• Redukcija Redukcija Redukcija Redukcija

volumena protokavolumena protoka

narrowing of airways

VC

contraction of alveolar tissue

FEV1

Relativne kontraindikacijeRelativne kontraindikacije

•Akutne bolesti (povraćanje, vrtoglavica mučnina)•Hemoptizije nepoznate etiologije •Pneumotoraks•nedavna abdominalna hiruška intervencija•Nedavna operacija oka (povećanje intraokularnog

pritiska)•Nedavni infarkt miokarda ili nestabilna angina•Torakalna, abdominalna ili cerebralna aneurizma (moguća

ruptura zbog povećanog intratorakalnog pritiska)

KomplikacijeKomplikacije

• Sinkopa, glavobolja

• Paroksizmalni kašalj

• Bronhospazam

• Povećanje intrakranijalnog pritiska

• Torakalni bol

• Pneumotoraks (veoma retko)

• Nozokomijalna infekcija (veoma retko)

Velika spirometrijaVelika spirometrija

• Merenje VC, FEV1, RV, TLC, FRCMerenje VC, FEV1, RV, TLC, FRC

• Telesna pletizmografijaTelesna pletizmografija

• Metod ispiranja azotaMetod ispiranja azota

• metod dilucije helijumommetod dilucije helijumom

Funkcionalni rezidualni Funkcionalni rezidualni kapacitet FRCkapacitet FRC

• zapremina vazduha koja se nalazi zapremina vazduha koja se nalazi u plućima u trenutku završenog u plućima u trenutku završenog normalnog ekspirijuma. normalnog ekspirijuma.

• ERV + RVERV + RV

Metod dilucije helijumomMetod dilucije helijumommerenje FRCmerenje FRC

• FRC V ( He1-He2)/ He 2FRC V ( He1-He2)/ He 2• RV FRC – ERVRV FRC – ERV• TLC RV + VCTLC RV + VC• V - volumen gasa u spirometruV - volumen gasa u spirometru• He1 koncentracija He na početku He1 koncentracija He na početku

ispitivanja – 10%ispitivanja – 10%• He 2 – koncentracija He na kraju He 2 – koncentracija He na kraju

ispitivanjaispitivanja

Posle 7 min disanja O2

Metod ispiranja azotaMetod ispiranja azota - -merenje FRC-- -merenje FRC-

koncentracija azota pre i posle udisanjakoncentracija azota pre i posle udisanjačistog kiseonikačistog kiseonika

(80%

Telesna pletizmografijaTelesna pletizmografija

• Merenje toraksnog gasnog volumenaMerenje toraksnog gasnog volumena• Otpora u disajnim putevimaOtpora u disajnim putevima

• Bojl-Mariotov zakon: volumen gasa pri Bojl-Mariotov zakon: volumen gasa pri konstantnoj temperaturi menja se obrnuto konstantnoj temperaturi menja se obrnuto srazmerno promeni pritiska koji deluje na gas.srazmerno promeni pritiska koji deluje na gas.

• P1 V1 = P2 V2P1 V1 = P2 V2

BODIPLETIZMOGRAF (Raw TGV)BODIPLETIZMOGRAF (Raw TGV)

BodipletizmografijaBodipletizmografija

• Otpor u disajnim putevimaOtpor u disajnim putevima Raw- kPa/L/s Raw- kPa/L/s

• Ukupni otpor u respiratornom sistemu Ukupni otpor u respiratornom sistemu

• Otpor zida grudnog košaOtpor zida grudnog koša

• Otpor plućnog tkivaOtpor plućnog tkiva

• Specifični otporSpecifični otpor SRaw- Raw xTGV SRaw- Raw xTGV

• Konduktansa plućaKonduktansa pluća Gaw -1/Raw Gaw -1/Raw

• Specifična konduktansaSpecifična konduktansa SGaw – 1/SRaw SGaw – 1/SRaw

HIPERINFLACIJA PLUĆAHIPERINFLACIJA PLUĆA

Privremeno ili trajno uvećanaPrivremeno ili trajno uvećana gasna zapremina u plućimagasna zapremina u plućima

Totalni plućni kapacitet Totalni plućni kapacitet TLCTLCFunkcioni rezidualni kapacitet Funkcioni rezidualni kapacitet FRCFRCRezidualni volume Rezidualni volume RVRVOdnos Odnos 100RV/TLC100RV/TLC

Stepenovanje hiperinflacije Stepenovanje hiperinflacije pluća pluća

100RV/TLC100RV/TLC• I laki stepen 35-50I laki stepen 35-50• II srednje teški 50-65II srednje teški 50-65• III teški iznad 65 III teški iznad 65

Prednosti telesne Prednosti telesne pletizmografijepletizmografije

• Merenje Raw i TGV je komfornoMerenje Raw i TGV je komforno• Nije neophodna velika saradnjaNije neophodna velika saradnja• Moguće je merenje sprovesti kod Moguće je merenje sprovesti kod

bolesnika koji ne saradjuju pri bolesnika koji ne saradjuju pri sprirometrijisprirometriji

CO2

543210

N Z S

KAPNOGRAFIJAKAPNOGRAFIJA•Ispitivanje distribucije gasova u plućimaIspitivanje distribucije gasova u plućima

N – normalni oblikN – normalni oblikZ – prelazni oblikZ – prelazni oblikS- patološki oblikS- patološki oblikAlveolo-arterijski gradijent za CO2 -0.7kPaAlveolo-arterijski gradijent za CO2 -0.7kPa

MERENJE DIFUZIJSKOG MERENJE DIFUZIJSKOG KAPACITETA TLCOKAPACITETA TLCO

• Brzina kojom se molekuli gasa (O2, CO) kreću Brzina kojom se molekuli gasa (O2, CO) kreću difuzijom kroz alveolno-kapilarnu membranu iz difuzijom kroz alveolno-kapilarnu membranu iz alveolnog gasa u krv da bi se vezali sa Hg u alveolnog gasa u krv da bi se vezali sa Hg u eritrocitima eritrocitima

• Izražava se u mmol/min/ 1kPaIzražava se u mmol/min/ 1kPa• Koeficijent transfera Kco-TLCO/VAKoeficijent transfera Kco-TLCO/VA• Zavisi od:Zavisi od:• Površine i debljine alveolno-kapilarne membranePovršine i debljine alveolno-kapilarne membrane• Volumena kapilarne krviVolumena kapilarne krvi

Gasna razmenaGasna razmena

Transport kiseonikaTransport kiseonika

PAO2

PCO2

Alveolar Air Gas-Blood Barrier Capillary Blood

pressure-

difference

Transport kiseonika kroz AK membranu je proporcionalan razlici izmedju parcijalnog pritiska kiseonika u alveolama i kapilarnoj krvi

METODE ZA MERENJE METODE ZA MERENJE DIFUZIJSKOG KAPACITETA DIFUZIJSKOG KAPACITETA PLUĆAPLUĆA

• Metod jednog udaha (single breath)Metod jednog udaha (single breath)

• Metod stabilnog stanja (Steady state)Metod stabilnog stanja (Steady state)

• Metod ponovnog udisanjaMetod ponovnog udisanja

• Ekvilibricijski metodEkvilibricijski metod

Single Breath MethodSingle Breath Method

t

DV

SV

V IN

12

12

13

TA

TLC

RV

10s breathholding time

discard-

sample- volume

FICO

FIHe

tidal breathing

completeinspiration

maximal expiration

Snižen transfer faktor plućaSnižen transfer faktor pluća

• Emfizem plućaEmfizem pluća

• Intersticijumske plućne bolestiIntersticijumske plućne bolesti

• Bolesti plućnih krvnih sudova (plućna Bolesti plućnih krvnih sudova (plućna embolija, primarna plućna hipertenzija)embolija, primarna plućna hipertenzija)

• Bolesti levog srca sa plućnom stazomBolesti levog srca sa plućnom stazom

• Drugi uzroci (pušenje, anemija, Drugi uzroci (pušenje, anemija, zapaljenje pluća)zapaljenje pluća)

DOPUNSKA ISPITIVANJA DOPUNSKA ISPITIVANJA

BDT ( BRONHODILATACIJSKI TEST )SPIROMETRIJSKI TEST + INHALACIJA

BRONHODILATATOROM

BDT ( BRONHODILATACIJSKI TEST )SPIROMETRIJSKI TEST + INHALACIJA

BRONHODILATATOROM

CILJ BDT JE DA SE: •ISKLJUČI DIJAGNOZA ASTME•PROCENI KOJA JE NAJBOLJA DISAJNA FUNKCIJA U TOM TRENUTKU•PROCENI PROGNOZA BOLESTI•PROCENI POTENCIJALNI ODGOVOR BOLESNIKA NA TERAPIJU

CILJ BDT JE DA SE: •ISKLJUČI DIJAGNOZA ASTME•PROCENI KOJA JE NAJBOLJA DISAJNA FUNKCIJA U TOM TRENUTKU•PROCENI PROGNOZA BOLESTI•PROCENI POTENCIJALNI ODGOVOR BOLESNIKA NA TERAPIJU

Bronhodilatacijski testBronhodilatacijski test

• procena VC i FEV1procena VC i FEV1

• 15 min nakon aplikacije Salbutamola15 min nakon aplikacije Salbutamola

• 30min nakon inhalacije ipratropium 30min nakon inhalacije ipratropium bromidabromida

Bronhodilatacijski testBronhodilatacijski testtumačenje rezultatatumačenje rezultata

• Povećanje FEV1Povećanje FEV1 za više od o.2l za više od o.2l apsolutne vrednostiapsolutne vrednosti

• za više od 12% od referentne vrednostiza više od 12% od referentne vrednosti

• za više od 15% početne vrednostiza više od 15% početne vrednosti

• Povećanje PEF-aPovećanje PEF-a za više od 60l/min za više od 60l/min

Bronhoprovokacijski testBronhoprovokacijski test indikacije indikacije

• Dijagnostikovanje bronhijalne Dijagnostikovanje bronhijalne reaktivnostireaktivnosti

• Potvrda dijagnoze bronhijalne astme Potvrda dijagnoze bronhijalne astme (normalna plućna funkcija)(normalna plućna funkcija)

• Kontrola efikasnosti terapijskog režimaKontrola efikasnosti terapijskog režima

• Dijagnoza profesijske astmeDijagnoza profesijske astme

• Epidemiološka istraživanjaEpidemiološka istraživanja

Bronhoprovokacijski test Bronhoprovokacijski test -kontraindikacije- -kontraindikacije-

• Apsolutne:Apsolutne:• Teška opstrukcija disajnih puteva FEV1Teška opstrukcija disajnih puteva FEV1<< 1.2l 1.2l• Svež infarkt miokardaSvež infarkt miokarda• Aneurizma arterijeAneurizma arterije• Relativne:Relativne:• Umerena opstrukcijaUmerena opstrukcija• Infekcija gornjih disajnih puteva(2 nedelje pre isp.)Infekcija gornjih disajnih puteva(2 nedelje pre isp.)• Egzacerbacija bronhijalne astmeEgzacerbacija bronhijalne astme• hipertenzija, trudnoća, epilepsijahipertenzija, trudnoća, epilepsija

Vrste bronhoprovokacijskih Vrste bronhoprovokacijskih testova testova

• Farmakološke supstanceFarmakološke supstance (histamin, (histamin, metaholin, acetilholin, leukotrieni, metaholin, acetilholin, leukotrieni, prostaglandini D”, F2alfa, adenozin)prostaglandini D”, F2alfa, adenozin)

• Fizički stimulusiFizički stimulusi (fizički napor, udisanje (fizički napor, udisanje hladnog i suvog vazduha, neizotonični hladnog i suvog vazduha, neizotonični rastvor)rastvor)

• Rastvori alergena u aerosoluRastvori alergena u aerosolu

Bronhoprovokacijski testBronhoprovokacijski test- tumačenje rezultata-- tumačenje rezultata-

• TEST JE POZITIVAN:TEST JE POZITIVAN:

• Smanjenje Smanjenje FEV1FEV1 za 20% u odnosu na za 20% u odnosu na početnu vrednostpočetnu vrednost

• Dvostruko povećanje Dvostruko povećanje otpora otpora u odnosu u odnosu na početnu vrednostna početnu vrednost

• Smanjenje Smanjenje specifične konduktansespecifične konduktanse za za 40% u odnosu na početnu vrednost40% u odnosu na početnu vrednost

Faktori koji utiču na rezultateFaktori koji utiču na rezultate

• PušenjePušenje• ranije alergijske manifestacijeranije alergijske manifestacije• Konzumiranje pića sa kofeinomKonzumiranje pića sa kofeinom

Pre testa isključitiPre testa isključiti

Brponhodilatatore Brponhodilatatore

Antihistaminike (4 dana pre ispitivanja)Antihistaminike (4 dana pre ispitivanja)

Beta blokatore i ACE inhibitore (lažno pozitivni rezultati)Beta blokatore i ACE inhibitore (lažno pozitivni rezultati)

Natrijum hromoglikat i nedokromil natrijumNatrijum hromoglikat i nedokromil natrijum

GASNE ANALIZEGASNE ANALIZE

• ODREDJIVANJE VREDNOSTI RESPIRACIJSKIH ODREDJIVANJE VREDNOSTI RESPIRACIJSKIH GASOVA U ARTERIJSKOJ KRVI (PaO2, PaCO2)GASOVA U ARTERIJSKOJ KRVI (PaO2, PaCO2)

• NEOPHODNE SU :NEOPHODNE SU :• Za dijagnostikovanje respiracijske insuficijencijeZa dijagnostikovanje respiracijske insuficijencije• Za odredjivanje terapije i kontrolu lečenja kiseonikomZa odredjivanje terapije i kontrolu lečenja kiseonikom

• DIREKTNA METODADIREKTNA METODA (odredjuje vrednosti u uzorku (odredjuje vrednosti u uzorku krvi)krvi)

• INDIREKTNA METODAINDIREKTNA METODA (analiza preko kože) (analiza preko kože)

Ispitivanje acido-baznog stanjaIspitivanje acido-baznog stanja

• Odredjivanje pH, Pa CO2, bikarbonata u Odredjivanje pH, Pa CO2, bikarbonata u arterijskoj krviarterijskoj krvi

• pH- 6.11 +log HCO3/PaCO2 X0,03pH- 6.11 +log HCO3/PaCO2 X0,03

• RESPIRACIJSKA ACIDOZARESPIRACIJSKA ACIDOZA

HCO3 normalan ili lako povišenHCO3 normalan ili lako povišen

pH pH

PaCO2PaCO2

Respiracijska alkalozaRespiracijska alkalozahiperventilacijahiperventilacija

• Smanjena koncentracija vodonikovih jonaSmanjena koncentracija vodonikovih jona• pH (povećana eliminacija CO2)pH (povećana eliminacija CO2)• Hipokapnija PaCO2Hipokapnija PaCO2• Bubrežna kompenzacija smanjenjem Bubrežna kompenzacija smanjenjem

izlučivanja vodonikovih jona i smanjenom izlučivanja vodonikovih jona i smanjenom reapsorpcijom HCO3- reapsorpcijom HCO3-

• Snižene vrednosti Snižene vrednosti HCO3-bubrežna HCO3-bubrežna kompenzacija metaboličkom acidozomkompenzacija metaboličkom acidozom

Metabolička acidozaMetabolička acidoza

• Primarno smanjenje koncentracije HCO3Primarno smanjenje koncentracije HCO3• pHpH• HCO3HCO3• Povećana plućna ventilacija (stimulacija Povećana plućna ventilacija (stimulacija

respiratornog centra H jonimarespiratornog centra H jonima))• PaCO2 povećana eliminacija CO2PaCO2 povećana eliminacija CO2• Respiracijska kompenzacija metaboličke Respiracijska kompenzacija metaboličke

acidozeacidoze

Metabolička alkalozaMetabolička alkaloza

• Smanjenje koncentracije H jonaSmanjenje koncentracije H jona

• pH primarno povecanje HCO3pH primarno povecanje HCO3

• Hipoventilacija- smanjenje eliminacije Hipoventilacija- smanjenje eliminacije CO2CO2

• Respiracijska kompenzacija metaboličke Respiracijska kompenzacija metaboličke alkalozealkaloze

Tumačenje rezultataTumačenje rezultata

• Normalne vrednosti:Normalne vrednosti:• PaO2 10-13kPaPaO2 10-13kPa• PaCO2 4.5-6kPaPaCO2 4.5-6kPa• Saturacija kiseonikom SaO2 0.94Saturacija kiseonikom SaO2 0.94• HIPOKSEMIJAHIPOKSEMIJA• SaO2SaO2<< 94% 94%• Pa02Pa02<< 10.6kPa 10.6kPa• HIPOKAPNIJA HIPOKAPNIJA – hiperventilacija pluća– hiperventilacija pluća

sniženje PaCO2sniženje PaCO2• HIPERKAPNIJA HIPERKAPNIJA - alveolna hipoventilacija- alveolna hipoventilacija

povećanje PaCO2povećanje PaCO2

Questions