Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży

Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji

psycholog mgr Katarzyna Nowicka

Plan wykładu

1. Wstęp

2. Występowanie i konsekwencje zaburzeń psychicznych

3. Jak rozpoznać zburzenia psychiczne

4. Modele rozumienia zaburzeń psychicznych

5. Omówienie konkretnych zaburzeń:

• opis

• kryteria diagnostyczne

• terapia, wskazówki

Wszyscy byliśmy dziećmi…

Występowanie zaburzeń psychicznych

Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży dotykają od 15 do 22% populacji

• lęk 6,5%

• zaburzenia zachowania 3,3%

• zaburzenia uwagi 3,3%

• zaburzenia depresyjne 2,1

Średni wiek wystąpienia zaburzeń po raz pierwszy przypada na okres ok 13 a

25 rok życia, inne zaburzenia można diagnozować przed 7 rokiem życia.

Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży dotykacją od 15 do 22%

populacji

Konsekwencje zaburzeń psychicznych

Trudności w opanowaniu kluczowych zadań rozwojowych takich jak:

• rozwój poczucia własnej wartości

• nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami

• rozwiązywanie konfliktów interpersonalnych

• nabywanie wiedzy szkolnej

Wczesne lata mają istotne znaczenie dla późniejszego przystosowania

się, a problemy występujące w tym okresie są zwiastunami

późniejszego przystosowania.

Jak rozpoznać zaburzenie rozwoju?

Zaburzenia wieku dziecięcego najlepiej uwidaczniają się na tle

normalnego rozwoju:

• między 3 a 5 rokiem życia - nauczenie się samokontroli, poleganie

na sobie, nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami

• między 6 a 12 rokiem życia - zrozumienie świata społecznego

• wiek młodzieńczy - zdolność elastycznego myślenia,

uniezależnienia się i określenie swojej tożsamości

Rodzaje zaburzeń

• zaburzenia behawioralne: zaburzenia zachowania i zespół nadpobudliwości

psychoruchowej z deficytem uwagi ADHD

• zaburzenia emocjonalne: zaburzenia lękowe i depresja

• zaburzenia związane z jedzeniem

• zaburzenia związane z funkcjonowaniem intelektualnym i uczeniem się

• całościowe zaburzenia rozwoju

• tiki i zaburzenia wydalania

Teoretyczne modele zaburzeń wieku dziecięcego

• biologiczny

• behawioralny

• poznawczy

• psychodynamiczny

• systemowy

• podatność-stres

Żaden z nich nie wyjaśnia wszelkiej psychopatologii u dzieci. Modele stanowią

ramy służące strukturalizowaniu informacji.

Symptomy zaburzeń psychicznych powodowane są przez czynniki biologiczne.

Źródło zaburzeń to:

• uszkodzenia mózgu

• zakażenia

• zaburzenia równowagi biochemicznej

• predyspozycje genetyczne

Mózg może być odpowiedzialny za patologie na dwa różne sposoby: pierwszy wiąże się z jego budową, drugi z przesyłaniem informacji.

Schizofrenia jest przykładem, że dziedziczenie odgrywa istotną rolę w zaburzeniach psychicznych.

Model biologiczny (medyczny, organiczny, biomedyczny)

Zajmuje się tym jak ludzie nabywają i uczą się nowych zachowań.Zachowanie pojawia się, bo było wyuczone w przeszłości.Ważne tu są: • obserwowalne zachowanie• czynniki środowiskowe podtrzymujące działanie

Trzy rodzaje uczenia się może pomóc z zrozumieniuzaburzeń psychicznych:• warunkowanie klasyczne• warunkowanie sprawcze• uczenie się przez obserwacjeZaburzenia lękowe i fobie tłumaczone są przez modele behawioralne.

Model behawioralny (modele teorii uczenia się)

Opiera się na tym jak ludzie spostrzegają, rozpoznają , jak funkcjonuje ich uwaga, jak rozumieją i jak oceniają. Występuje:• błędne postrzeganie sytuacji społecznych• tendencja do negatywnego myślenia bez wystarczających podstaw• nawykowe błędne oskarżanie siebie za niefortunne wypadki

Zniekształcenia w przekształcaniu informacji występują udorosłych i dzieci cierpiących na depresję i zaburzenialękowe.

Model poznawczy

Osobowość oraz zaburzenia psychiczne są rezultatem dynamicznej interakcji między strukturami psychicznymi.Myśli, postawy i zachowania wynikają z konfliktów między trzema strukturami psychiki id, ego i superego. Jeśli ego nie radzi sobie z rozwiązywaniem konfliktów wybuchają one i pojawia się psychopatologia.

Model psychodynamiczny

Zaburzenie nie jest umiejscowione w jednostce wyznaczonej do roli “pacjenta”, lecz kryje się w relacjach między członkami rodziny.

Rodzice mogą wywierać wpływ na kilka sposobów:

• przez swoje zachowanie

• służąc jako modele

• selektywnie nagradzając określone rodzaje zachowań w rodzinie

• przez klimat w rodzinie, mogą być wrodzy, odrzucający lub ciepli i akceptujący

Anoreksja rozumiana jest jako objaw istniejącego problemu w rodzice, systemie.

Modele systemowe

Model ten zakłada, że występują interakcje miedzy genetycznymi i innymi biologicznymi predyspozycjami a stresującymi wpływami środowiska. U dzieci stresorami mogą być: • szkoła• konflikty • utrata kochanych osób • wypadki• przemoc w rodzinie • zaangażowanie się w zbyt dużą ilość aktywności • wzięcie na siebie za dużej ilości obowiązkówTrzecim czynnikiem dodanym stosunkowo niedawno jest specyficzny model wychowania tzw. klimat emocjonalny rodziny chorego.

Model podatność - stres

Zaburzenia behawioralne

Zaburzenia zachowania

Zaburzenia zachowania to powtarzający się i utrwalony wzorzec zachowania, cechujący się gwałceniem albo podstawowych praw innych osób, albo poważniejszych norm i reguł społecznych właściwych dla wieku, trwający co najmniej sześć miesięcy, w czasie których występują niektóre z następujących przejawów:• agresja w stosunku do ludzi i zwierząt (znęcanie, grożenie, zastraszanie, bójki, fizyczne okrucieństwo)• niszczenie mienia (podkładanie ognia, niszczenie cudzej własności)• oszustwa lub kradzieże (włamania, kłamstwa, kradzieże)• poważne naruszenie zasad (niewracanie na noc, wagarowanie, nocne ucieczki z domu) Wspólną cecha zaburzeń zachowania jest agresja fizyczna, przyjmująca formę okrucieństwa, niszczenia własności innych lub podpaleń.

Zaburzenia z zachowaniami typu acting-out, obejmują wzory zachowań negatywistycznych, wrogich i buntowniczych, trwających co najmniej 6 miesięcy: • często traci panowanie nad sobą• kłóci się z dorosłymi• łamie ustalone zasady• umyślnie irytuje innych• oskarża innych o popełnienie błędów• jest drażliwy• rozgniewany lub urażony• złośliwy i mściwyDzieci z zaburzeniami zachowania są często impulsywne, mają dużą potrzebę stymulacji, charakteryzują się słabą empatią, niskim poziomem rozwoju moralnego oraz mają konfliktowe relacje interpersonalne.

Zaburzenia opozycyjno - buntownicze

Zaburzenia zachowania znajdują się wśród najczęściej występujących zaburzeń wieku dziecięcego od 2 do 9%, a w przypadku zaburzeń opozycyjno-buntowniczych od 6 do 10%. Przyczyny:• indywidualne cechy dziecka• rodzina – główny czynnik przyczynowy (dewiacja u rodziców,

odrzucenie dziecka i stosowanie środków represji przez rodzica, brak kontroli zachowań dzieci lub brak nadzoru, konflikty w małżeństwie i rozwód)

• wzorce interakcji między dzieckiem a rodzicem• problemy z nauką i trudności intelektualneAgresywne dzieci popełniają błąd atrybucji polegający na przypisywaniu innym wrogości.Leczenie: terapie dzieci, terapie rodzin, trening dla rodziców


„Pierwsza pomoc”• psychologiczna opieka w przypadku zaburzeń zachowania powinna obejmować cały system: dziecko, rodzinę, szkołę• terapia ukierunkowana jest na rozwój i kształcenie podstawowych umiejętności psychospołecznych, zdolności do samokontroli oraz przyjaznych sposobów prowadzenia komunikacji• edukacja nauczycieli pozostających w kontakcie z dzieckiem z zaburzeniami zachowania oparta jest na behawioralnym systemie wzmocnień: regularne nagradzanie zachowań pożądanych, dostrzeganie wysiłku i uznanie dla pozytywnych działań• skuteczną techniką jest stosowana z powodzeniem ekonomia żetonowa czy punktowa• fundamentem jest zbudowanie więzi i zdobycie zaufania młodego człowieka, a także otoczenie go miłością. Jak wskazują studia przypadków, najbardziej pierwotną przyczyną zaburzeń zachowania jest przekonanie dziecka, że nie jest przez nikogo kochane


Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi

Ograniczona zdolność hamowania zachowań(początek przed ukończeniem 7 roku życia):• nieuzasadniona rozwojowo nieumiejętność skupienia uwagi (nie słucha, nie kończy zadań, przechodzi od jednej aktywności w drugą, łatwo się dekoncentruje, nie bawi się w sposób ukierunkowany)• impulsywność (działanie bez zastanowienia, przerywają innym, wyrzucają z siebie odpowiedzi na pytania i nie czekają na swoją kolej)• nadruchliwość (niespokojne, niemogące znaleźć miejsca ani spokojnie usiedzieć

Relacje z rówieśnikami stanowią główny problem dla dzieci z ADHD, ponieważ naruszanie norm i agresja są źle odbierane przez ich kolegów.Przyczyny: wieloczynnikowe (genetyczne, uszkodzenia i dysfunkcje mózgu, oraz czynniki środowiskowe)

Terapia ADHD jest wielokierunkowa. Zaangażowani powinni być rodzice, nauczyciele i osoby przebywające z dzieckiem. • terapia behawioralna - wyciszenie złych zachowań, wzmocnienie

dobrych• psychoedukacja - na temat przyczyn, objawów i leczenia ADHD, żeby

zdjąć z dziecka poczucie winy, pozytywne wzmocnienia mają podwyższać samoocenę i zwiększać motywację do pracy

• ustalenie systemu zasad oraz konsekwencji – współpraca szkoły i domu• nauczanie wyrównawcze – dodatkowe zajęcia, które mają pomóc

wyrobić w sobie nawyki, pomagające w uczestniczeniu w zajęciach• trening umiejętności społecznych• terapia indywidualna – szczególnie jeśli pojawiają się objawy

depresyjne i nerwicowe• terapia rodzinna, trening umiejętności rodzicielskich – jeśli widzimy, że

nieprawidłowe są relacje i funkcjonowanie rodziny jako całości

Zaburzenia nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi

Zaburzenia lękowe

Zaburzenia lękowe

Zaburzenia lękowe są jednym z najczęstszych emocjonalnych zaburzeń okresu dzieciństwa. Ważne znaczenie ma etap rozwoju. Różne lęki występują w różnych latach życia dziecka:

• 8 m - 2 lata - boją się separacji od opiekuna• 2 - 4 r.ż - więzy przywiązania nieco słabną i pojawia się lęk przed zwierzętami i lęk przed ciemnością• 4-6 r.ż - rozwija się wyobraźnia dziecka i tworzy wyobrażenia duchów, półludzkich, półzwierzęcych potworów oraz niewytłumaczalnych dźwięków pojawiających się w nocy• po 6 roku życia dzieci boja się zranienia, śmierci i naturalnych klęsk żywiołowych• dziecko w wieku adolescencji boi się najczęściej, że zostanie odrzucone przez grupę rówieśniczą

Zaburzenia lękowe charakteryzują się bardziej skrajnymi i trwałymi reakcjami emocjonalnymi.Symptomy :• ból brzucha• ból głowy• napięcie mięśniowe • pocenia się • roztrzęsienie • dławienie się• duszenie

Lękliwe dzieci często martwią się i czują się niespokojne z powodu:• nietrafnego odczytania wymagań środowiskowych • niedocenienia własnych zdolności radzenia sobie z problemami.

Zaburzenia lękowe

Dzieciom można postawić diagnozę każdego z kilku zaburzeń lekowych:• zespołu uogólnionego lęki (nierealistyczny i nadmierny lęk i niepokój,

minimum 6 miesięcy, symptomy fizyczne) ok. 4% dorosłych na nie cierpi• zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego (obsesje: zanieczyszczenia,

zakażenia, brud, przemoc; kompulsje: mycie się, porządkowanie, układanie)

• lękowe zaburzenie separacyjne (cierpienie i nadmierne obawy przez rozdzieleniem z osobami)

Badacze wskazują ,że lękowe zaburzenia separacyjne są zwiastunem wystąpienia w dorosłości zaburzeniem lękowym zwanym zespołem paniki i agorafobią.• fobia szkolna – lęk i unikanie środowiska szkolnego• mutyzm wybiórczy

Zaburzenia lękowe

Przyczyny:• predyspozycje genetyczne• zaburzenia psychiczne rodziców• wczesne urazy• teorie poznawcze: lęk to wynik dysfunkcjonalnych sposobów

nadawania znaczenia światu• teorie behawioralne: reakcja unikania, modelowanie• czynnik rodzinny Leczenie• farmakoterapia• terapia indywidualna, terapia grupowa, psychoedukacja rodziców

Zaburzenia lękowe

Zaburzenia depresyjne


Depresja dziecięca może mieć liczne negatywne skutki takie jak: • epizody depresji w przyszłości• pogorszenie przystosowania społecznego • trudności z nauką szkolną• zwiększone ryzyko samobójstwa

Młodsze dzieci często skarżą się na objawy fizyczne i drażliwość. Kryteria diagnostyczne są podobne do tych ustalonych dla dorosłych. Starsze dzieci skarżą się na poczucie bezradności i pesymizm. We wczesnym dzieciństwie występowanie zespołów depresyjnych u dzieci wynosi od 1 do 2%. W wieku adolescencji współczynnik występowania depresji wynosi między 4 a 8% tak jak u dorosłych.

Kryteria diagnostyczne: • obniżony nastrój przez co najmniej 2 tygodnie• utrata zainteresowań i zadowolenia z aktywności• zmniejszona energia lub zwiększona męczliwość• spadek zaufania do siebie• nieracjonalne poczucie wyrzutów sumienia• nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie• zaburzenia snu• zaburzenia łaknienia• zmniejszona zdolność mówienia lub skupienia się• zmiany w aktywności psychoruchowej: pobudzenie lub zahamowanieU 43% osób w wieku dojrzewania, u których rozpoznano depresję, zdiagnozowano co najmniej jedno współwystępujące zaburzenie. Współzachorowalność była najwyższa dla zaburzeń lękowych (18%), zaburzeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych (14%) i zaburzeń z zachowaniami niszczycielskimi (8%).


Przyczyny:Najpowszechniej akceptowany model wyjaśniający depresję to model podatność - stres. Biologiczne i genetyczne predyspozycje współdziałają z problemami rodzinnymi oraz zniekształceniami poznawczymi jednostki. Do wystąpienia depresji przyczynia się stres. Depresyjni dorośli często wspominając swoje dzieciństwo mówią o różnych problemach związanych z rodziną, takich jak odrzucenie przez rodziców, zaniedbywanie, brak zainteresowania, wrogość czy nadmierne kontrolowanie.Leczenie• leki przeciwdepresyjne• terapie indywidualne• terapie rodzinne


Zaburzenia depresyjne„Pierwsza pomoc”

• jeśli objawy depresyjne mają takie nasilenie, że utrudniają dziecku codzienne funkcjonowanie w domu, w szkole i w grupie rówieśniczej oraz gdy utrzymują się dłużej niż 2 tygodnie, należy zgłosić się po fachową pomoc – najlepiej do lekarza wyspecjalizowanego w psychiatrii dzieci i młodzieży, psychologa lub lekarza pediatry

• warto rozmawiać z dzieckiem o jego samopoczuciu. Dziecko często samo sygnalizuje, że nie radzi sobie ze swoimi emocjami.

• sytuacją, w której należy bezwzględnie i natychmiastowo poszukiwać pomocy lekarza psychiatry jest zagrożenie samobójstwem

Zaburzenia odżywiania


Główną cechą zaburzeń karmienia i odżywiania w wieku niemowlęcym i wczesnym dzieciństwie jest:

• uporczywa niemożność spożywania odpowiedniej ilości pokarmu• nieprzybieraniem na wadze • znaczącą utratą na wadze w okresie jednego miesiącaZa pojawienie się problemów z odżywaniem odpowiadać mogą nieprzystosowawcze wzorce interakcji rodziców z noworodkiem.

Typowym podejściem leczenia jest tu praca z rodzicem nad zmianą wzorców zachowań związanych z karmieniem. Psychoedukacja, modelowanie odpowiednich zachowań.W dzieciństwie umiarkowane problemy z jedzeniem są powszechne i nie wymagają zbytniej uwagi.

Ryzyko wystąpienia tego zaburzenia jest wysokie między 14 a 18 rokiem życia. Zaburzenie występuje częściej u kobiet. • spadek wagi o co najmniej 15% poniżej prawidłowej• spadek wagi narzucony przez samego siebie• samoocenianie siebie jako osoby otyłej, strach przed przytyciem• zanik miesiączki utrata zainteresowania seksualnego i potencji Rozpoznawanie wspierają następujące cechy: prowokowanie wymiotów

lub wydalania stolca, intensywne ćwiczenia fizyczne, stosowanie leków zmniejszających łaknienie lub moczopędnych.

• typ: ograniczające i objadająco-przeczyszczającyPodejście psychodynamiczne – zaburzona relacja dziecka z matkąPodejście systemowe – rodzina anorektycznego dziecka cechuje się

uwikłaniem

Jadłowstręt psychiczny (anoreksja nervosa czyli utrata apetytu na tle nerwowym)

Żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa) Bulimia cechuje się:• szybkim zjadaniem w określonych, krótkich przedziałach czasu wielkich ilości jedzenia • poczuciem braku kontroli nad jedzeniem• wywoływaniem wymiotów• zażywaniem środków moczopędnych• stosowaniem głodówek, intensywnych ćwiczeń zapobiegających tyciu• bezustannym troszczeniu się o wagę ciała i sylwetkę Bulimię rozpoznaje się jeśli minimum dwa razy w tygodniu przez co najmniej trzy miesiące występują napady objadania się.

Terapie stosowane w leczeniu jadłowstrętu psychicznego wyróżnić można terapię psychodynamiczną, behawioralną, poznawczą i systemową terapię rodzin. Próbuje się także hospitalizacji, leczenia farmakologicznego i przymusowego odżywiania. Interakcje w rodzinach bulimicznych wiązały się z odseparowaniem się córki od rodziny.

„Pierwsza pomoc”• nie powinno się czekać , szczególnie wtedy, gdy dziecko traci na wadze. Takie dziecko szybko uczy się kamuflować swoje zachowania (szerokie ubrania, nie rozbieranie się przy innych, skrytość, nieprzystępność) • pierwszym krokiem musi być szukanie pomocy u specjalisty, najszybciej jak to jest możliwe (lekarz rodzinny, pediatra, psycholog, terapeuta)• rodzice wspólnie powinni powiedzieć dziecku, że powinno pójść do lekarza czy terapeuty. Muszą okazać dziecku miłość i wsparcie, aby nie miało ono wątpliwości, że go nie odrzucają, ale potępiają to co robi• z dzieckiem należy rozmawiać wprost bez oskarżeń i obwiniania. Należy mu powiedzieć, że martwi się o nie i nie chce się przechodzić obojętnie obok tego, co się widzi. Nie należy oceniać przy tym uczuć dziecka


Upośledzenia umysłowe i zaburzenia uczenia się

Upośledzenia umysłowe i zaburzenia uczenia się

Znacząco gorsze niż średnie ogólne funkcjonowanie intelektualne, któremu towarzyszą deficyty w dziedzinie zachowań adaptacyjnych (odpowiedniego ubierania się, dbania o wygląd zewnętrzny, wykonywanie prostej pracy) niezbędne do niezależnego życia. Osłabienie zdolności w :• porozumieniu się• kompetencje społeczne/interpersonalne• funkcjonalne umiejętności szkolne• zdrowie• samoobsługa• korzystanie z infrastruktury publicznej• praca• bezpieczeństwo• samodzielne mieszkanie• samokierowanie Początek przed 18 rokiem życia.

Przyczyny upośledzenia umysłowego są wieloczynnikowe, mają charakter zarówno genetyczny jak i środowiskowy:• szkodliwe czynniki w środowisku prenatalnym (palenie, picie alkoholu)• problemy ze zdrowiem występujące u matki (infekcje, zażywanie leków)Picie matki podczas ciąży powoduje trwałe fizyczne uszkodzenie noworodka, znane pod nazwą płodowego zespołu alkoholowego powoduje opóźnienie rozwoju fizycznego, opóźnienie neurologiczne i umysłowe. Czynniki środowiskowe takie jak skrajna deprywacja psychologiczna i społeczna są jednymi z przyczyn upośledzenia umysłowego. Pomoc:• umieszczenie w placówce, terapia, edukacja• terapie dla osób z upośledzeniem umysłowym nie leczą zaburzenia

Upośledzenie umysłowe

W procesie terapii bardzo ważne są:• wsparcie i pomoc w rozwoju i codziennym funkcjonowaniu• adekwatne możliwości kształcenia (zindywidualizowane programy i

metody nauczania, wspieranie rozwoju mowy)• modyfikacja niepożądanych zachowań• leczenie farmakologiczne w uzasadnionych sytuacjach (leczenie

zaburzeń współistniejących, poważne problemy behawioralne)• wsparcie społeczne dla rodziny chorego dziecka

Upośledzenie umysłowe

Całościowe zaburzenia rozwojowe

Całościowe zaburzenia rozwojowe

Poważna dezorganizacja funkcjonowania w dziedzinie :• poznawczej• społecznej• behawioralnej • emocjonalnej powodująca poważne komplikacje w procesie rozwoju dziecka.

Wyróżnić możemy:Schizofrenię dziecięcą, Autyzm, Zespół Retta, Zespół Aspergera

Psychoza jest stanem poważnego zakłócenia różnych funkcji psychicznych: postrzegania otoczenia i samego siebie, oceny rzeczywistości, myślenia, przeżywania, wyrażania emocji. Najczęściej spotykanymi objawami u dzieci są:• omamy, urojenia• dziecko jest bardzo mało spontaniczne• wycofuje się i unika kontaktu z bliskimi• bardzo mało mówi bądź nie odzywa się wcale • myśli dziecka są dziwne, oderwane od rzeczywistości, często

niezrozumiałe• dziecko może zbudować swój własny światSchizofrenię u dzieci leczy się podobnie jak u osób dorosłych: leki + terapia.

Schizofrenia u dzieci

Niezdolność dziecka do nawiązania normalnej relacji z ludźmi, ujawniająca się od początku życia. Zaburzenie pojawia się przed 3 rokiem życia jego 3 charakterystyczne cechy:• jakościowe upośledzenie interakcji społecznych• poważne upośledzenie porozumienia się• sztywne, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania sięWystępuje u ok. 5-10 na 10 000 urodzeń, częściej u chłopców.Noworodek wygląda tak jakby nie potrzebował matki, nie uśmiecha się, ma obniżone napięcie mięśniowe, płacze rzadko, lub jest silnie rozdrażnione. W drugim półroczu nie wykazuje zainteresowania zabawkami, jest nieczułe, nie ma komunikacji werbalnej i pozawerbalnej, często występują zachowania autostymulujące jak bujanie się, kręcenie w kółko, machanie rękami oraz zachowania autodestrukcyjne, walenie głową, uderzanie się w ręce, gryzienie się.

Autyzm

Większość badaczy zajmujących się autyzmem, podziela pogląd że czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę w etiologii autyzmu. Zahamowanie rozwoju w okolicach 30 tygodnia ciąży. • 10 % funkcjonuje adekwatnie w zakresie językowym i społecznym, ale

utrzymują się u nich dziwaczne zachowania• 20 % robi postępy w dziedzinie osiągnięć szkolnych i funkcjonowania

społecznego, mimo istotnej niepełnosprawności, na przykład w postaci zubożenia mowy

• ok 70 % wykazuje ograniczone postępy i nadal cechuje się istotnym upośledzeniem.

Niektóre programy terapeutyczne polegają na uczeniu dzieci gotowości do uczenia się (siedzenie na krześle, słuchanie nauczyciela, patrzenie na materiał edukacyjny) ale badania wskazują ze co najmniej ⅔ osób autystycznych będzie w dorosłości upośledzona. Programy mają na celu: poprawę komunikowania się, zmniejszenie zachowań destrukcyjnych i poprawę w zakresie socjalizacji.

Autyzm

AutyzmW leczeniu stosuje się systematyczne interwencje behawioralne (rozwój funkcji poznawczych i umiejętności społecznych) oraz odpowiednie metody kształcenia dzieci z autyzmem. Celem takiego leczenia jest:

• wspieranie rozwoju dziecka• redukcja sztywnych, stereotypowych zachowań• zmniejszenie stresu i cierpienia rodziny• edukacja, poradnictwo i wsparcie społeczne dla opiekunów

Tiki i zaburzenia wydalania

Tiki

Tiki to mimowolne, szybkie, powtarzające się stereotypowe ruchy ciała lub wokalizacje. Tiki:• ruchowe (motoryczne) • głosowe (wokalne) można zaklasyfikować jako przewlekłe (chroniczne), albo przejściowe, w zależności od czasu trwania. Powszechne tiki to szarpanie szyją, grymasy twarzy, a wokalne to chrząkanie i przeczyszczanie gardła. Gryzienie się, wąchanie przedmiotów, powtarzanie dźwięków wydawanych przez innych.

W wyjaśnianiu tików bierze się pod uwagę czynniki genetyczne i podaje się leki. Konieczna jest konsultacja z neurologiem.Według Blissa, który przez 30 lat opisywał swoją chorobę tiki to zachowania podejmowane w celu zaspokojenia niespełnionych uczuć i pragnień.

Leczenie:Jeśli tiki są objawem zbyt silnego napięcia u dziecka, to traktujemy je jako objaw służący do poradzenia sobie z lękiem. Zaostrzenie tików zwykle następuje w stresie. Rodzice często obserwują, że w momencie gdy ich dziecko pochłonięte jest interesującą czynnością tiki ustępują. W tym wypadku pomocna będzie psychoterapia indywidualna.Choroba tikowa może bardzo utrudnić życie dziecku, dodatkowo dzieci są narażone na przykre komentarze ze strony rówieśników, co w konsekwencji może prowadzić do wykluczenia z grupy rówieśniczej i zaniżeniu samooceny dziecka.Terapia tików metodą behawioralną, skoncentrowana jest zmianie zachowania. Tiki wyprowadzamy poprzez metody: odwracania tików – czyli nauka niedopuszczania do pojawienia się tiku, poprzez świadome napinanie mięśni dotkniętych tikiem lub zastąpienie go inną czynnością, metodę kalendarzykową, systemy nagradzania zachowań pożądanych – czyli pozytywne wzmacnianie momentów, w których tiki nie występują.

Tiki

Zaburzenia wydalania

Zaburzenia wydalania są zazwyczaj rozpoznawane w okresie dzieciństwa.

Moczenie mimowolne Mimowolne zanieczyszczanie się kałem

Zdrowe pięcioletnie dziecko nie powinno już się zanieczyszczać, ani w dzień, ani w nocy. U części dzieci zaburzenia w oddawaniu moczu są spowodowane zaburzeniami emocjonalnymi. Dziecko moczące się potrzebuje pomocy terapeutycznej, ale ta powinna obejmować także wsparcie dla rodziców i opiekunów. Tylko konsekwentnie i spójnie prowadzona terapia umożliwia rozwiązanie problemu z moczeniem się dziennym, czy nocnym.

Problem moczenia dotyczy najczęściej dzieci:• biernych, które nie potrafią wyrazić gniewu lub stanowczości• lękowych• po różnych emocjonalnych urazach• zastraszanych• przeżywających rozpad rodziny• przeżywających rozłączenie z matką lub rodzicami• rozpoczynających naukę w szkole• tych, które zmieniły miejsce zamieszkania• hospitalizowanych• przeżywających pojawienie się rodzeństwa w rodzinie

Moczenie się mimowolne

„Pierwsza pomoc”by znaleźć związek moczenia z codziennym życiem należy obserwować dziecko. Starać się unikać sytuacji, które są powodem kłopotów. Wytłumaczyć, że np.: wszystkie dzieci chodzą do przedszkola, że nowa pani będzie równie miła jak poprzednia, że kocha się je tak samo jak młodszego brata czy siostrę. Dbać o to, żeby dziecko nie czuło się niepewne czy zestresowane. Poświęcać mu jak najwięcej czasu, czytać ulubione książki. Jeżeli to nie przyniesie efektów, należy skorzystać z pomocy psychologa, który dobierze odpowiednią terapię.

Upominanie i karanie nic nie daje, a może tylko nasilić moczenie nocne.

Moczenie się mimowolne

Zdrowe, pięcioletnie dziecko nie powinno już zanieczyszczać się kałem. Powinno kontrolować oddawanie kału zarówno w dzień, jak i w nocy. Dziecko, które się zanieczyszcza wymaga kompleksowej terapii, obejmującej także system rodzinny. Wsparcie terapeutyczne dla rodziców/opiekunów jest niezbędnym czynnikiem decydującym o powodzeniu terapii.Problem z zanieczyszczaniem się kałem występuje najczęściej w

przypadkach:• zakłócenia stosunków między rodzicami a dzieckiem• uporczywego przyuczania do czystości• bardzo dużej bierności dziecka• dzieci bardzo zamkniętych w sobie• silnego zwrócenia na siebie uwagi rodziców w sytuacjach pojawienia się

młodszego rodzeństwa

Mimowolne zanieczyszczanie się kałem

Dwa podstawowe typy zanieczyszczania to:• Typ regresywny – objawy występują jako wynik ostrego niepokoju lub

silnego stresu spowodowanego trudnym wydarzeniem (np. narodzenie się rodzeństwa, choroba lub śmierć osoby bliskiej itp.). W takich okolicznościach może dochodzi do naruszenia poczucia bezpieczeństwa i dziecko jakby cofa się do poprzedniej fazy rozwojowej.

• Typ agresywny – jest najczęściej wyrazem poważnych problemów w relacji między dzieckiem a rodzicem oraz dużych trudności w funkcjonowaniu rodziny. W tym przypadku dziecko może uporczywie oddawać kał w miejscach nieodpowiednich, czasami zaprzeczając, że jest za to odpowiedzialne. Zdarza się również, iż dziecko odmawia wypróżniania się przez wiele dni, czego efektem jest nadmiarowe wypełnienie jelit i w konsekwencji nietrzymanie kału w wyniku przepełnienia, czemu mogą towarzyszyć wtórne powikłania somatyczne.


Leczenie• Bardzo ważne jest ustalenie spójnego i uporządkowanego sposobu

postępowania terapeutycznego na linii rodzice-lekarz-psycholog. Przy problemie zanieczyszczania się często dochodzi do przypadkowych i chaotycznych działań względem dziecka (np. stosowanie różnorodnych diet, różnych środków przeczyszczających, czopków, lewatyw)

• Istotną rolę w leczeniu odgrywa psychoedukacja rodziców. W przypadku nasilonych zaburzeń w relacjach rodzinnych wskazana jest konsultacja i terapia rodziny, w której dąży się m.in. do tego, by wypracować w rodzinie sposoby i kanały komunikacji umożliwiające dziecku manifestację emocji, bez odwoływania się do objawów. Im młodszego dziecka problem dotyczy, tym bardziej akcent kładzie się na pracę z rodzicami

• Zbyt intensywne i nadmiarowe działania rodziców nakierowane na usunięcie objawów, dziecko może odbierać jako atak i reagować nasileniem oporu


• A. Kołakowski, Zaburzenia zachowania u dzieci, GWP Gdańsk 2013r.• R. C. Carson, J. N. Butcher, S. Mineka, Psychologia zaburzeń, GWP

Gdańsk 2003r.• P. C. Kendall, Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencja, GWP Gdańsk

2004r.• K. Kmiecik- Baran (red.), Zaburzenia zachowania dzieci i młodzieży, Wyd.

Verlag Dashofer 2004r.

Polecana literatura

Health & Medicine

Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży