2010 minor stedebouwlandschap_2_martin van den toorn

07.09.2010 • Martin van den Toorn • Technische Universiteit Delft, Faculteit Bouwkunde

MINOR STEDEBOUW IN DE DELTA • Landschap en water • college 2 • BK 7210

LANDSCHAP EN WATER; land, landschap en stedebouw op IJsselmondeBK 7210

Martin van den Toorn

[email protected]

Technische Universiteit DelftFaculteit Bouwkunde

DELFT

Tuesday, September 7, 2010

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]



Overzicht van colleges

In de colleges gaat het erom enkele achtergronden duidelijk te maken van de relatie tussen stedebouw en landschap; er wordt uitsluitend aandacht besteed aan het landschap als conditie voor de stedebouw.

In het eerst college worden enige basisbegrippen behandeld die nodig zijn voor het begrijpen van de relatie tussen land, landschap en stedebouw.In het tweede college worden die basisbegrippen toegepast op het studie-gebied IJsselmonde

Tweede college:1. Verschillende typen relaties tussen basistopografie, bodem, watersysteem en nederzetting2. De ontwikkeling van het landschap van IJsselmonde en de stad Rotterdam3. Veldverkenning en landschapsanalyse as basis voor de planvorming4. Samenvatting, conclusies en opgave

Literatuurverwijzingen




Kern van het college

In dit college willen we de principes uit het eerste college toepassen op het studiegebied IJsselmonde en de ontwerp opgave. Het is dus tevens een voorbereiding op de excursie van morgen.

wat willen we duidelijk maken in dit college?

1. Verschillende typen relaties tussen basistopografie, bodem, watersysteem en nederzetting

2. De ontwikkeling van het landschap van IJsselmonde en de stad Rotterdam

3. Veldverkenning en landschapsanalyse as basis voor de planvorming

4. Samenvatting, conclusies en opgave





1. Verschillende typen relaties tussen basistopografie, bodem, watersysteem en nederzettingAls voorbeeld: Goedereede










1. Verschillende typen relaties tussen basistopografie, bodem, watersysteem en nederzetting; Goedereede










1. Verschillende typen relaties tussen basistopografie, bodem, watersysteem en nederzettingEen tweede voorbeeld: de ontwikkeling van de stad Rotterdam










1. Verschillende typen relaties tussen basistopografie, bodem, watersysteem en nederzetting; Rotterdam










1. Verschillende typen relaties tussen basistopografie, bodem, watersysteem en nederzettingEen derde voorbeeld: de ontwikkeling van de stad Dordrecht










1. Verschillende typen relaties tussen basistopografie, bodem, watersysteem en nederzetting; de zee, polders en rivier ontwikkeling










2. De ontwikkeling van het landschap van IJsselmonde en de stad RotterdamDe ontwikkeling van het landschap van IJsselmonde










2. De ontwikkeling van het landschap van IJsselmonde en de stad Rotterdamwat willen we duidelijk maken in dit college?




































2. De ontwikkeling van het landschap van IJsselmonde en de stad RotterdamLandschappelijke structuren, stedelijke ontwikkeling, ontwikkeling van de haven en recreatie in groter verband










3. Veldverkenning en landschapsanalyse as basis voor de planvormingwat willen we duidelijk maken in dit college?









3. Veldverkenning en landschapsanalyse as basis voor de planvormingHet onderscheiden van dijken, en water systemen in relatie tot nederzettingen











Het onderscheiden van verschillende polders op IJsselmonde en de relatie tot nederzettingen

















• Onderscheid land, landschap, stedebouw/landschapsarchitectuurIn punt 1, het voorbeeld van Den Haag wordt het land bepaald door bodem en geologie; hoofdzakelijk zand. De noord-zuid structuur van de strandwallen bepaalde de eerste occupatie; mensen gingen zich vestigen op de hogere delen. Het oude Den Haag en Voorburg. Het is vooral de wegen structuur die de samenhang laat zien tussen landschappelijke structuur en stedelijke structuur.

• Bodem, water, poldersIn punt 2, het tweede voorbeeld, Delft en omgeving, hebben we gezien hoe bodem (veen), water en polders de structuur van de oude stad bepaald hebben. De compactheid van de oude stad was vooral ingegeven door de fysieke gesteldheid van het land en de beperkte technische middelen tot de 17e eeuw om in de slappe ondergrond van het veen te bouwen.

• TypenIn punt 3, hebben we kennis gemaakt met het begrip 'type'. Als voorbeelden zijn gegeven enkele landschapstypen gebaseerd op bodem in de omgeving van Delft; duinlandschap (zand), veenlandschap (veen), zeeklei polders (klei). Vervolgens hebben we enkele nederzettingstypen behandeld; dijkdorpen, havendorpen, VINEX-lokaties. De laatste om wat te laten zien van eigentijdse nederzettingstypen. Tenslotte zijn er verschillende typen polders onderscheiden.

• Het landschap als conditie voor het stedelijk ontwerpIn punt 4 hebben we een aantal voorbeelden gezien op welke manieren en op welke niveaus het landschap een rol kan spelen in het stedelijk ontwerp; rivieren (Dordrecht, Rotterdam), zee (Goedereede), polders (Rotterdam)










4. Samenvatting, conclusies en opgaveEnkele theoretische achtergronden van de manier van kijken naar het landschap> Het landschap als systeem> De metafoor van het gelaagde landschap> De verschillende niveaus van analyse en interventie; element, structuur en proces

LANDSCAPE ARCHITECTURE

structure element

process

fig.Three levels of intervention in landscape architecture

t1 t2

basic topography -> as result of geological processes

landscape as a natural system -> result of natural forces

occupation and landuse -> as result of socio-economic forces

(landscape)architectonic interventions -> as result of cultural forces

The metaphor of the ‘layered landscape’ as conceptual model for interventions in the landscape.

t1:e1s1p1

t2:e2s2p2










5. Samenvatting, conclusies en opgaveNaast kennis gaat het ook om het aanleren van vaardigheden. Voor het stedebouwkundig ontwerp willen we in deze context drie belangrijke vaardigheden benadrukken; > leren kijken; waarnemen> de relatie tussen waarnemen, tekenen en ontwerpen, > het lezen, interpreteren en gebruiken van kaarten en kartografische informatie

Leren kijken; waarnemenIn dit college hebben we wat voorbeelden laten zien van stedelijke landschappen uit de omgeving. Het is essentieel voor ontwerpers dat je die voorbeelden ook in werkelijkheid ziet, waarneemt en analyseert. Dat leer je vooral door het te doen, daarom een eerste eenvoudige waarnemingsstudie voor volgende week.










4. Samenvatting, conclusies en opgaveEnkele tekentechnieken; plan en doorsnede vormen (centrum) de basis










4. Samenvatting, conclusies en opgaveKaarten en kartografieOntwerpers gebruiken altijd topografische kaarten bij hun werk, daarnaast ook andere typen kaarten. Zolang je studeert bij de TU, kun je gratis fragmenten van je studiegebied bestellen bij de Kaartenkamer (http://kaartenkamer.library.tudelft.nl ) die gevestigd is in de bibliotheek van Bouwkunde. Bekijk de website eerst en maak daarna een afspraak per groep met Addie Ritter, hoofd van de kaartenkamer (niet allemaal tegelijk, Addie heeft het erg druk).Voor later: Topografische kaarten vind je bij het kadaster (www.kadaster.nl), kijk onder 'topografie' voor algemene achtergrondsinformatie en onder 'producten' als je kaarten wilt bestellen.

Daarnaast is er natuurlijk de onmetelijke rijkdom aan informatie van GoogleEarth. Voor alle ontwerpers een vrijwel onputtelijke bron van informatie! Gebruik GoogleEarth om vóór je het veld ingaat een route uit te zetten, dingen die je opvallen of intrigeren op verschillende schalen te bekijken en maak prints op A3 om te gebruiken in het veld. Vergeet niet op alle kaarten van GoogleEarth die je op het scherm bekijkt of print, de schaalstok te activeren.

Voor deze week is het belangrijk dat je je concentreert op de relatie tussen kaartbeeld (2D) en het stedelijk landschap in het veld (3D); maat en schaal, legenda, hoogtelijnen en ruimtegebruik.


http://www.tudelft.nl/live/pagina.jsp?id=1834360d-beb5-4571-8f11-38129ee00eb0&lang=nl&lang=nl

http://www.tudelft.nl/live/pagina.jsp?id=1834360d-beb5-4571-8f11-38129ee00eb0&lang=nl&lang=nl




> Boeijenga & Mensink, 2008Boeijenga, J. & J. MensinkVINEX atlasRotterdam, 010, 2008> Geuze & Feddes, 2005Geuze, A. & F. Feddes (red.)Polders! — Gedicht NederlandRotterdam, NAI, 2005> Goossens et al., 1995Goossens, J. & A. Guinée & W. OosterhoffBuitenruimte — Ontwerp, aanleg en beheer van de openbare ruimte in RotterdamRotterdam, 010, 1995> grote, 2007-De grote Bosatlas — voor VMBO-HAVO-VWOGroningen, Wolters-Noordhoff, 2007, 53e dr.> Harsema et al., 2007Harsema, H. & R. Bijhouwer & Sj. Cusveller & N. van Keulen & F. MeyerLandschapsarchitectuur en stedebouw in Nederland 2003–2007Wageningen, Uitg. Blauwdruk, 2007> Jong et al., 2008Jong, T.M. de & C. van den Akker & D. de Bruin & M.J. Moens & C.M. Steenbergen & M.W.M. van den ToornSun wind water Earth life and living — Legends for designDelft, TUD, 2008> Lynch, 1974Lynch, K.Site planningCambridge, MIT, 1974, 2nd ed/4th pr

> Lynch, 1981Lynch, K.A theory of good city formCambridge, MIT Press, 1981>> Motloch, 2001Motloch, J.L.Introduction to Landscape DesignNew York, 2001, 2nd ed.> Oldenburger–Ebbers et al., 1998Oldenburger–Ebbers, C.S. & A.M. Backer & E. BlokGids voor de Nederlandse Tuin– en Landschapsarchitectuur — Deel West Noord Holland Zuid HollandRotterdam, De Hef, 1998> Palmboom, 1987Palmboom, F.Rotterdam, verstedelijkt landschapRotterdam, 1987> Ven, 2003Ven, G.P. van de (red.)Leefbaar laagland — Geschiedenis van de waterbeheersing en landaanwinning in NederlandUtrecht, Matrijs, 2003, 5e dr.> Vroom, 1992Vroom, M.J. (red./ed.)Buitenruimten — ontwerpen van Nederlandse tuin–en landschapsarchitecten in de periode na 1945 —Outdoor space — Environments designed by DutchLandscape Architects since 1945Amsterdam, Thoth, 1992







Technology

2010 minor stedebouwlandschap_2_martin van den toorn