Fakton Forum 2015 Jan Rotmans

twitter.com/janrotmans

Verandering van Tijdperk:unieke kans voor de vastgoedsector

Rotterdam, 05 November 2015

We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken

• Industriële revolutie

• Modernisering samenleving

• Machtswisseling

Laatste Kantelperiode

19de Eeuw vs 21ste Eeuw

industriële revolutie digitale revolutie

angst voor machines angst voor robots

langdurige onrust steeds meer onrust

sociale ongelijkheid sociale ongelijkheid

Marx Piketty

Verschillen

snelheid, omvang, impact, complexiteit is een

paar duizend keer groter dan in de 19de eeuw

Verandering van Tijdperk

1. samenleving krijgt andere ordening

2. economie krijgt nieuw fundament

3. nieuwe macht ontstaat

Samenleving 3.0

DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase

Horizontaal

Decentraal

Bottom-up

Verticaal

Centraal

Top-down

Tijd

Opbouw van Samenleving 3.0

We zitten hier

Kantelperiode

Overgang naar Samenleving 3.0

BurgerInitiatieven

Broodfondsen

Lokale energiemaatschappijen

Lokale zorg coöperaties

Explosieve Groei van Coöperaties

centraal

decentraal

top-downbottom-up

grote organisaties slimme, platte organisaties

systemen & structuren mensen & initiatieven

vast & starvloeibaar & flexibel

overheid regisseert overheid faciliteert

Oude Samenleving Nieuwe Samenleving

oude paradigma nieuwe paradigma

zelf organiseren anderen laten organiseren

geld gedreven waarde gedreven

zorgen voor zorgen dat

regisserenfaciliteren

Paradigma Wisseling

Kantelperiode = Chaos

disruptieve burger komt onstuitbaar dichterbij en richt zijn leefomgeving zelf

in

Economie 3.0

banken

financiële coöperaties

energiebedrijven google, tesla, van de bron

taxibedrijven Uber

hotelketens Airbnb

boekenwinkels Bol.com

platenmaatschappij Spotify

Oude Economie vs Nieuwe Economie

Uber geeft de klant

keuzevrijheid

transparantie betere prijs

en verspilt minder middelen

Disruptief Bedrijf Uber

Uber rush [supersnelle koeriersdienst]

Uber eats [versproducten & maaltijden]

Uber essentials [vervoer medicijnen]

Uber cargo [vervoer bedrijfsleven]

Uber mover [verhuizingen]

Uber verandert vervoersketen

Uber verbindt chauffeurs aan passagiers

Uber Digitaal Platform

Technologische Disruptie in Bouw

kans op disruptie is groot bij:

- verspilling

- klant te weinig keus heeft

- gebrek aan transparantie

binnen 5 jaar is er een uber voor de bouw

Economische Kanteling

- robotisering en automatisering

- digitalisering van productieproces

- ontbundeling & ontvlechting

- circulaire & bio-economie

Winkelen in 2025

De supermarkt weet dat jij een liefhebber bent van visWanneer je voor het visschap staat voel je je mobiel trillen

een op maat gemaakte aanbieding van verse tonijnDe aanbieding gaat uiteraard gepaard met een suggestievoor een passende witte wijn. Ook een aantalreceptsuggesties met tonijn komt voorbij op je beeldscherm

3D-Printer Verandert Bouwwereld

van massaproductie naar productie door de massa

voorraadbeheer, distributie, productie op locatie

open source co-creatie ontwerpomgeving

unieke nieuwe bouwproducten op maat

nieuwe industriële revolutiedigitale revolutie in de

maakindustrie

fundamentele verandering van:

hoe wij dingen maken en vooral wie het maakt

álles kan op een pc worden gemaakt!

iedereen wordt producent

Nieuwe Maakindustrie

Economie 3.0deeleconomie digitale economie

circulaire economie

maker-economie robot-economie

bio- en groene economie

Consument 3.0 autonoom pro-actief

prosument fabricent energieleverancier

ontwikkelaar bouwer ontwerper

hotelier filmer

Energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam

Welzijn van zorgen voor naar zorgen dat

Zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht

Onderwijs van organisatie centraal naar leerling centraal

Bouw van aanbod & product naar vraag & dienst

Traditionele Sectoren in Transitie

elk verdienmodel in elke sector van elk bedrijf

staat onder druk

Bouw Bedrijf 3.0

verdient niet zozeer geld met bouwen

maar met het faciliteren van de klant

decentrale energie

telecommunicatie

interieurinrichting

Energie Bedrijf 3.0

verdient niet zozeer geld met energie

maar met het faciliteren van de klant

energiebesparing

smart grids

wijk/buurt niveau

Zorg Bedrijf 3.0

verdient niet zozeer geld met zorg

maar met het faciliteren van de klant

van 100% naar 20% zorg

helpen met netwerk ontwikkelen

helpen met scholing & baan zoeken

3 van 5 bedrijven sneuvelenin kantelfase van transitie

Survival of the Fittest

niet de grootste bedrijven overleven,

ook niet de slimste bedrijven, maar

de meest wendbare bedrijven

Wat betekent dit voor de Vastgoedsector?

we hebben de afgelopen 60 jaar voor 6 miljoen

mensen gebouwd aan huizen, wegen, kantoren

komende 60 jaar bouwen we voor 600.000 mensen

Systeemfouten

Perverse Prikkels

financiële prikkels dwingen tot nieuwbouw

economische prikkels exploiteren omgeving

maatschappelijke prikkels sluiten klant buiten

we bouwen wel goed, maar niet de goede dingen

we bouwen vooral ten koste van leefomgeving

we bouwen niet wat de gebruiker wil

Transitie Vastgoedsectortransitie van de vastgoedsector is noodzakelijk

vannaar

aanbodvraag

product dienst

economischmaatschappelijk

Transitie

“van Bob de Bouwer

naar Victor de Verbouwer”

Visie op Duurzaam Vastgoed in 2040

Lessons

Lessons

Dutch Research Institute For Transitions

Wat betekent dit nu voor de vastgoedsector?

Kantelplan Vastgoed

hoe kunnen we de vastgoedsector laten kantelen?

focus op renovatie & transformatie

focus op duurzaamheid

klant in alles centraal

Focus op Renovatie

komende 10-20 jaar weinig nieuwbouw

focus op renovatie van bestaande gebouwde omgeving

afgelopen 60 jaar hebben we voor 7 miljoen mensen

huizen, gebouwen, infrastructuur gebouwd. Komende

tientallen jaren bouwen we voor 700.000 mensen

van eengezinswoningen tot diverse woningen

diversiteit aan doelgroepen

bestaande woningen transformeren

levensloopbestendig (veilig, comfort, adaptief)

Transformeren Woningen

Transformeren van Winkelgebieden moderne oplossingen om beleving te vergroten

sociale media

gastheerschap

klantgericht ondernemerschap

service, beleving, waarde

Transformeren Zorgcentra, Ziekenhuizen

moderne zorgcentra worden ontmoetingsplekken

moderne ziekenhuizen worden service centra

vraagt om transformatie van bestaande ziekenhuizen

patiënt komt in alles centraal te staan

Transformeren Scholen

moderne scholen worden campus met bedrijven

leren, werken, ondernemen in één

vraagt om transformatie van bestaande scholen

persoonlijk leertraject voor studenten

Focus op Duurzaamheid

verduurzaming van bestaande bouw

alle kantoren, winkels, ziekenhuizen bioscopen, sportgebouwen, kerken in 2030 energieneutraal

woningen loskoppelen van gas-infrastructuur

vraagreductie van 80% door optimale isolatie

resterende 20% duurzaam opwekken

zijn er al zo’n 1000 van in Nederland

Gasloze Woningen

bestaande kantoren energieneutraal maken

bestaande kantoren multi-functioneel maken

bestaande kantoren levensloopbestendig maken

Verduurzamen Kantoorgebouwen

Focus op Gebiedsontwikkeling 3.0niet meer via klassieke gebiedsexploitatie

wel via gebiedsontwikkeling van onderop

van naar

aanbodgestuurd vraaggestuurd

vastgoed gebiedswaarden

grondwinstengebiedsrendement

klant/gebruiker/burgerkomt in alles centraal te staan

onderscheid minstens 5 verschillende typen klanten

breng woon- en leefomgeving van klanten in kaart

faciliteer volledige behoefte(n) van klant

ontwikkel businessmodellen langs die lijnen

vraagt om transitie binnen vastgoedbedrijf

Dé klant/gebruiker bestaat niet

leiderschap nodig in de vastgoedsector

authentiek & bezield leiderschap

koplopers, verbinders & kantelaars

wie is de kantelaar in vastgoedsector?

Leiderschap

Nieuwe, groene gouden eeuwvoor bouwector vanuit

transitieperspectief