วิชา หุ้นส่วน...ใช เป นท ต งโรงส ของห...

วชา หนสวน

การบรรยายภาคคา ครงท ๒

วนท ๕ มถนายน ๒๕๖๓

ดร.พรภทร ตนตกลานนท

ผพพากษาศาลชนตนประจาสานกประธานศาลฎกา

1

บรรยาย ๘ ครง๑. ศกร ๒๙ พฤษภาคม ๒๕๖๓ – ๑ ชวโมง ๑๙.๐๐ – ๑๙.๕๐ น.๒. ศกร ๕ มถนายน ๒๕๖๓ – ๑ ชวโมง ๑๙.๐๐ – ๑๙.๕๐ น.๓. ศกร ๑๒ มถนายน ๒๕๖๓ – ๑ ชวโมง ๑๙.๐๐ – ๑๙.๕๐ น.๔. ศกร ๑๙ มถนายน ๒๕๖๓ – ๑ ชวโมง ๑๙.๐๐ – ๑๙.๕๐ น.๕. ศกร ๒๖ มถนายน ๒๕๖๓ – ๑ ชวโมง ๑๙.๐๐ – ๑๙.๕๐ น.๖. ศกร ๓ กรกฎาคม ๒๕๖๓ – ๑ ชวโมง ๑๙.๐๐ – ๑๙.๕๐ น.๗. ศกร ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๖๓ – ๑ ชวโมง ๑๙.๐๐ – ๑๙.๕๐ น.๘. ศกร ๑๗ กรกฎาคม ๒๕๖๓ – ๑ ชวโมง ๑๙.๐๐ – ๑๙.๕๐ น.

2

องคกรธรกจ

ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๑๓ ม ๓ ประเภท

(๑) หางหนสวนสามญ

- หางหนสวนสามญไมจดทะเบยน

- หางหนสวนสามญนตบคคล

(๒) หางหนสวนจ ากด

(๓) บรษทจ ากด

3

หางหนสวนสามญ (ไมจดทะเบยน)หวขอท ๑ การจดตงหางหนสวนสามญและลกษณะทวไปหวขอท ๒ หนสวนรวมรบผดในหนไมจ ากดหวขอท ๓ การลงหนหวขอท ๔ การเปลยนแปลงขอสญญาเดมหรอประเภทของ

กจการหวขอท ๕ การจดการงานของหนสวนหวขอท ๖ หลกการส าคญของหางหนสวนสามญหวขอท ๗ การเลกหางหนสวนสามญและช าระบญช

4

“มาตรา ๑๐๑๒ อนวาสญญาจดตงหางหนสวนหรอบรษทนน คอสญญาซงบคคลตงแตสองคนขนไปตกลงเขากนเพอกระท ากจการรวมกน ดวยประสงคจะแบงปนก าไรอนจะพงไดแตกจการทท านน”

มบคคลตงแต ๒ คนขนไป

ตกลงน าทนเขามารวมกน (มาตรา ๑๐๒๖)

เพอกระท ากจการรวมกน

วตถประสงคแบงก าไร (ไมใชแบงผลผลต หรอรายได)

- ไมมแบบ ไมตองมหลกฐานเปนหนงสอ หรอตองสงมอบสวนลงหน

5

“มาตรา ๑๐๒๕ อนวาหางหนสวนสามญนน คอหางหนสวนประเภทซงผเปนหนสวนหมดทกคนตองรบผดรวมกนเพอหนทงปวงของหนสวนโดยไมมจ ากด”“มาตรา ๑๐๕๐ การใด ๆ อนผเปนหนสวนคนใดคนหนงไดจดท า

ไปในทางทเปนธรรมดาการคาขายของหางหนสวนนน ทานวาผเปนหนสวนหมดทกคนยอมมความผกพนในการนน ๆ ดวย และจะตองรบผดรวมกนโดยไมจ ากดจ านวนในการช าระหนอนไดกอใหเกดขนเพราะจดการไปเชนนน”รบผดรวมกน ในหนของหางทกชนด ไมจ ากดจ านวน ไมวาการนนตนจะเปนผเขาจดการงานหรอไมกตาม

6

หวขอท ๓ การลงหน

“มาตรา ๑๐๒๖ ผเปนหนสวนทกคนตองมสงหนงสงใดมาลงหนดวยในหางหนสวน

สงทน ามาลงหนดวยนน จะเปนเงนหรอทรพยสนสงอนหรอลงแรงงานกได”

**การลงหนจงสามารถลงดวยเงน ทรพยสน หรอแรงงานกได**

7

๓.๑ กรณไมไดตราคาสวนลงหน

๓.๒ วธการลงหนดวยทรพย

๓.๓ แรงงานเปนเพยงทนสมมต

๓.๔ หนสวนไมสงมอบสวนลงหน

8

๓.๑ กรณไมไดตราคาสวนลงหนถาลงหนดวยทรพยสนหรอแรงงาน ตองระบวาหนเหลานน

สามารถตราคาสวนลงหนเทาไร เพราะจะสงผลในเรองของการแบงก าไรขาดทน ตามมาตรา ๑๐๔๔

“มาตรา ๑๐๔๔ อนสวนก าไรกด สวนขาดทนกด ของผเปนหนสวนทกๆ คนนนยอมเปนไปตามสวนทลงหน”

กรณไมมการตราคาสวนลงหนทเปนทรพยหรอแรงงานไว อาจอาศยหลกเกณฑในการหาสดสวนของหนได ๒ วธ

9

๑.ขอสนนษฐานตามมาตรา ๑๐๒๗

“ในเมอมกรณเปนขอสงสย ทานใหสนนษฐานไวกอนวาสงซงน ามาลงหนดวยกนนนมคาเทากน”

- น ามาใชในกรณทมขอสงสยในสดสวนของราคาหนของหนสวนทกคนวาอาจจะเทากนเทานน

- หากมการตราคาสวนลงหนชดเจน เชน ลงหนเปนทรพยสนตราคา ๕๐,๐๐๐ บาท หรอ กรณทชดเจนวาสวนลงหนไมเทากน หรอหนสวนคนอนลงหนในสดสวนทไมเทากน ยอมไมสามารถน าขอสนนษฐานตามมาตรา ๑๐๒๗ มาใชได

10

๒.ตราคาสวนลงหนดวยแรงงาน ตามมาตรา ๑๐๒๘

“ถาผเปนหนสวนคนใดไดลงแตแรงงานของตนเขาเปนหน และในสญญาเขาหนสวนมไดตราคาคาแรงไว ทานใหค านวณสวนก าไรของผทเปนหนสวนดวยลงแรงงานเชนนน เสมอดวยสวนถวเฉลยของผเปนหนสวนซงไดลงเงนหรอลงทรพยสนเขาหนในการนน”

- หากลงหนดวยแรงงานและมไดตราคาแรงงานไว ใหค านวณสวนก าไรและสวนขาดทน (ฎกาท ๘๑๗/๒๔๗๖) จากสวนถวเฉลยมลคาเงนและทรพยสนอนทหนสวนอนน ามาลงหน

11

ตวอยางท ๑ ก ข ค เปนหนสวน ก ลงหนเปนเงน ๕๐,๐๐๐ บาท ข ลงหนเปนผา ตราคาผา ๕๐,๐๐๐ บาท ค ลงหนเปนแรงงานตราคา ๕๐,๐๐๐ บาท

ไมตองใชมาตรา ๑๐๒๗ หรอ ๑๐๒๘ ในการวนจฉย เพราะมการตราคาสวนลงหนหมดแลว หากตอมา หางมก าไร ๖๐,๐๐๐ บาท ก าไรตองแบงแกหนสวนตามสวนลงหน ตามมาตรา ๑๐๔๔ เทากบ ๑ ตอ ๑ ตอ ๑ คนละ ๒๐,๐๐๐ บาท

12

ตวอยางท ๒ ก ข ค เปนหนสวน ก ลงหนเปนเงน ๕๐,๐๐๐ บาท ข ลงหนเปนผา ตราคาผา ๑๐๐,๐๐๐ บาท ค ลงหนดวยแรงงานแตมไดตราคาไว

ใชมาตรา ๑๐๒๘ ในการวนจฉย จงตองถอราคาแรงของ ค ตามสวนเฉลยของมลคาหนของ ก และ ข ตามมาตรา ๑๐๒๘ คอ ๕๐,๐๐๐ + ๑๐๐,๐๐๐/ ๒ = ๗๕,๐๐๐บาท

13

ตวอยางท ๓ ก และ ข เปนหนสวน ก ลงหนเปนเงน ๕๐,๐๐๐ บาทข ลงหนดวยแรงงานแตมไดตราคาไว ไมสามารถตราคาแรงงานโดยค านวณสวนถวเฉลยตามมาตรา ๑๐๒๘ เพราะม ก เพยงคนเดยวทลงหนดวยเงน

อาจถอไดวากรณเปนทสงสยตามมาตรา ๑๐๒๗ สนนษฐานวาสงทน ามาลงหนมคาเทากน (มาตรา ๑๐๒๘ ใชไดตอเมอมหนสวนลงหนดวยเงนหรอทรพยสนอยางนอย ๒ คน)

14

ตวอยางท ๔ ก ข ค เปนหนสวน ก และ ข ลงหนเปนเงนคนละ ๕๐,๐๐๐ บาท ค ลงหนดวยโอนกรรมสทธในเครองจกรแตไมไดตราคา ซงเครองจกรปกตราคาประมาณ ๔๘,๐๐๐ บาท ถง ๕๒,๐๐๐ บาท ถอไดวากรณเปนทสงสยตามมาตรา ๑๐๒๗ สนนษฐานวาสงทน ามาลงหนมคาเทากน

15

ตวอยางท ๕ ก ข ค เปนหนสวน ก ลงหนเปนเงน ๕๐,๐๐๐ บาท ข ลงหนเปนเงน ๒๐,๐๐๐ บาท ค ลงหนดวยโอนกรรมสทธเครองจกรแตไมไดตราคา

จะน ามาตรา ๑๐๒๗ มาใชไมได เพราะชดเจนวา ก และ ข ลงหนไมเทากน และจะใหสวนลงหนของ ค เทากบสวนถวเฉลยของ ก และ ข กไมได ตามมาตรา ๑๐๒๘ ไมได เพราะ ค ลงหนดวยกรรมสทธเครองจกร ไมใชแรงงาน

16

ตวอยางท ๖ ก ข ค เปนหนสวน ก และ ข ลงหนเปนเงนคนละ ๕๐,๐๐๐ บาท ค ลงหนดวยโอนกรรมสทธในรถกระบะใหมไวขนเสอผา แตไมไดตราคา

จะน ามาตรา ๑๐๒๗ มาสนนษฐานวารถกระบะมราคา ๕๐,๐๐๐ บาท ไมได เพราะไมเปนกรณมขอสงสยวาหนทลงเทากน เปนทชดเจนวาสวนลงหนไมเทากนรถกระบะใหมยอมราคาสงกวา ๕๐,๐๐๐ บาท

- กรณทไมสามารถน ามาตรา ๑๐๒๗ และ ๑๐๒๘ มาใชได ผเปนหนสวนตองน าพยานหลกฐานมาพสจนวาทรพยสนหรอแรงงานทลงหนมราคาเทาใด

17

๓.๒ วธการลงหนดวยทรพยการลงหนดวยทรพยท าได ๒ วธ ใหกรรมสทธหรอใหมสทธใช

๑. การใหกรรมสทธในทรพยสนเปนสวนลงหน มาตรา ๑๐๓๐

“มาตรา ๑๐๓๐ ถาผเปนหนสวนคนหนงใหกรรมสทธในทรพยสนอนใดอนหนงเปนการลงหนดวยไซร ความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนคนนนกบหางหนสวนในเรองสงมอบและซอมแซมกด ความรบผดเพอช ารดบกพรองกด ความรบผดเพอการรอนสทธกด ขอยกเวนความรบผดกด ทานใหบงคบตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน วาดวยซอขาย”

18

- หางหนสวนมฐานะเหมอนเปนผซอ หนสวนผโอนกรรมสทธมฐานะเหมอนผขาย

- ทรพยสนทลงหนตกเปนกรรมสทธรวมของหนสวนทกคนทนททแสดงเจตนาวาลงหน

- ผถอหนทกคนถอกรรมสทธรวมกนแทนหางหนสวน

- เจาของทรพยเดมถอวาครอบครองทรพยแทนผถอหนอนดวย

- หากหางหนสวนนนเลกและมการช าระบญชไมตองคนทรพยแกเจาของเดม ตองน าทรพยออกขายเพอการช าระบญช

19

- หากเปนอสงหารมทรพยและสงหารมทรพยชนดพเศษ โดยหลกแลวการซอขายตองท าเปนหนงสอและจดทะเบยน แตหางฯ ไมมสภาพนตบคคล จงเปนผรบโอนไมได การแสดงเจตนาจงเพยงพอแลว (เนต ๕๓)

- ฎกาท ๘๔/๒๕๑๒ ผเปนหนสวนคนหนงน าทพพาทซงเปนทดนมโฉนดมาลงทนเขาหนในหางหนสวนสามญไมจดทะเบยน โดยใชเปนทตงโรงสของหางหนสวน แมจะไมมการจดทะเบยนโอนโฉนด ทพพาทกเปนทรพยสนของหางหนสวนนน ป .พ.พ. มาตรา ๑๐๓๐ เปนเรองเกยวกบการสงมอบตวทรพย หาไดบญญต เกยวกบกรรมสทธไม

20

๒. การใหหางใชทรพยเปนสวนลงหน

“มาตรา ๑๐๒๙ ถาผเปนหนสวนคนหนงเอาทรพยสนมาใหใชเปนการลงหนดวยไซร ความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนคนนนกบหางหนสวนในเรองสงมอบและซอมแซมกด ความรบผดเพอช ารดบกพรองกด ความรบผดเพอการรอนสทธกด ขอยกเวนความรบผดกด ทานใหบงคบตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน วาดวย เชาทรพย”

21

- การค านวณสวนลงหน ดทผลประโยชนทไดรบ เชนถาใหเชาไดเดอนละเทาไหร

- กรรมสทธยงเปนของเจาของทรพยผน ามาใหหางหนสวนใช สามารถจ าหนาย จาย โอน จ านอง กอภาระตดพนได ความสมพนธเปนไปตามกฎหมายเรองเชาทรพย

- ภยพบตตกแกเจาของทรพย

22

ค าพพากษาฎกาท ๔๗๔๙/๒๕๕๙

สญญาขอตกลงรวมท าผลประโยชน เปนสญญาทโจทกกบจ าเลยท ๑ ตกลงเขากนเพอท ากจการขายดนลกรงในทดนพพาท

จ า เลยท ๑ เปนผ ลงทนในโครงการ ส วนโจทก เปนผด าเนนการขายดนลกรง โดยจ าเลยท ๑ จะไดรบเงนปนผลรอยละ ๔๐ สวนโจทกไดรบรอยละ ๖๐ ขอตกลงดงกลาวจ าเลยท ๑ เปนผออกเงน สวนโจทกเปนผลงแรงดวยประสงคเพอแบงก าไรอนจะพงไดจากการด าเนนกจการดงกลาว จงเปนสญญาจดตงหางหนสวน

23

ค าพพากษาฎกาท ๔๗๔๙/๒๕๕๙ (ตอ)

จ าเลยท ๑ เพยงแตน าทดนพพาทมาใหใชเปนการลงหน มไดใหกรรมสทธในทดนพพาทเปนการลงหน โจทกจงมไดเปนเจาของกรรมสทธรวมในทดนพพาท

จ าเลยท ๒ เปนผถอกรรมสทธในทดนพพาทแทนจ าเลยท ๑ จ าเลยท ๒ ขายทดนพพาทใหจ าเลยท ๓ มไดเปนการโตแยงสทธของโจทก โจทกจงไมมอ านาจฟอง

24

หวขอท ๓.๓ แรงงานเปนเพยงทนสมมต

“แรงงานไมใชทนทรพย แรงงานเปนเพยงแคทนสมมต”

- ลงหนดวยแรงงาน แมมการตราคาคาแรง กไมถอวาแรงงานเปนทนทรพย เปนเพยงทนสมมตเพอประโยชนในการค านวณสวนก าไร และสวนขาดทน

- การเลกหาง ขนตอนการช าระบญชหางหนสวน หนสวนทลงหนดวยแรงไมไดรบการคนทนทรพย ตามมาตรา ๑๐๖๒

25

“มาตรา ๑๐๖๒ การช าระบญช ใหท าโดยล าดบดงน คอ

(๑) ใหช าระหนทงหลายซงคางช าระแกบคคลภายนอก

(๒) ใหชดใชเงนทดรองและคาใชจายซงผเปนหนสวนไดออกของตนไปเพอจดการคาของหาง

(๓) ใหคนทนทรพยซงผเปนหนสวนแตละคนไดลงเปนหน

ถายงมทรพยเหลออยอกเทาไร กใหเฉลยแจกเปนก าไรในระหวางผเปนหนสวน”

- หากผลงหนดวยแรงงานประสงคจะไดรบคนคาแรง สามารถตกลงยกเวนไวได

26

ค าพพากษาฎกาท ๔๗๔๙/๒๕๕๙

โจทกเปนหนสวนทลงหนดวยแรงงานเทานน ไมไดมเงนมาลงทน และในสญญาขอตกลงรวมท าผลประโยชนดงกลาว กมไดบอกวาจะแบงทนหรอตราคาคาแรงงานเปนทนเพอคนใหแกโจทก เมอหางหนสวนเลกกน โจทกจงไมมสทธขอคนทนพรอมดอกเบย

27

หวขอท ๓.๔ หนสวนไมสงมอบสวนลงหน- หนสวนแสดงเจตนาตกลงจดตงหางหนสวน หางหนสวน

เกดขนทนท แมยงไมสงมอบสวนลงทน

- หนสวนทยงไมสงมอบสวนลงหน กมสทธในฐานะเปนหนสวน

แตเปนหนาทของหนสวนทกคนตองสงมอบสวนลงหน ถาหนสวนคนใดคนหนงไมสงมอบสวนลงหน หนสวนคนนนตกเปนผผดนดไมช าระหน ในกรณน หนสวนอนจะมสทธเรยกรองอยางไร ?

28

หนสวนคนอนใชสทธ ๒ ประการ

๑. เรยกดอกเบย- ตองใชอตรารอยละ ๗.๕ ตอป ตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา ๒๒๔ ในเรองหน๒. ขบหนสวนนนออกจากหาง

“มาตรา ๑๐๓๑ ถาผเปนหนสวนคนใดละเลยไมสงมอบสวนลงหนของตนเสยเลย ทานวาตองสงค าบอกกลาวเปนจดหมายจดทะเบยนไปรษณยไปยงผเปนหนสวนคนนน ใหสงมอบสวนลงหนของตนมาภายในเวลาอนสมควร มฉะนนผเปนหนสวนคนอน ๆ จะลงเนอเหนพรอมกน หรอโดยเสยงขางมากดวยกนสดแตขอสญญา ใหเอาผเปนหนสวนคนนนออกเสยได”

29

การจะขบหนสวนออกจากหางตามมาตรา ๑๐๓๑ ตองเขาเงอนไข ๔ ประการ

๑. ไมสงมอบสวนลงหนเสยเลย หากมการสงมอบหนบางสวนแลวตองใชวธรองขอตอศาลใหก าจดหนสวนผนนออกจากหาง ตามมาตรา ๑๐๕๗ (๑) ประกอบมาตรา ๑๐๕๘ ถอวาละเมดบทบงคบอนเปนสาระส าคญ

๒. ตองสงค าบอกกลาวเปนจดหมายลงทะเบยนไปยงหนสวนนน

๓. ในค าบอกกลาวตองบอกก าหนดเวลาใหสงมอบสวนลงหนภายในเวลาอนควร

๔. หากยงคงไมสงมอบสวนลงหนภายในก าหนดเวลา หนสวนทกคนหรอโดยเสยงขางมากตามแตขอสญญาก าหนดไวอาจลงมตใหขบหนสวนนนออกจากหางได

30

หวขอท ๔ การเปลยนแปลงขอสญญาเดมหรอประเภทของกจการ

“มาตรา ๑๐๓๒ หามมใหเปลยนแปลงขอสญญาเดมแหงหางหนสวนหรอประเภทแหงกจการ นอกจากดวยความยนยอมของผเปนหนสวนหมดดวยกนทกคน เวนแตจะมขอตกลงกนไวเปนอยางอน”

“ขอสญญาเดม” เชน ขอตกลงเกยวกบจดตงหางหนสวน หรอ ขอตกลงในการแบงปนก าไร เปนตน

“ประเภทแหงกจการ” เชน เดมตกลงตงหางฯ เพอคาอาหารทะเล ตอมาขายอาหารอสานดวย (เนต’๖๙)

- ไมสามารถอาศยเสยงขางมากของผเปนหนสวนได ตองใหผเปนหนสวนทกคนยนยอม แมจะเปนหนสวนทไมมอ านาจจดการหางฯ เวนแตจะมขอตกลงพเศษไวเปนอยางอน

31

ค าพพากษาฎกาท ๑๙๘๒/๒๕๔๓

โจทกจ าเลยตกลงตงหางหนสวนสามญด าเนนกจการเปดรานอาหาร โจทกเปนผลงหนเปนเงน สวนจ าเลยลงหนเปนแรงงาน ตามสญญาก าหนดใหโจทกเปนผรบผดชอบเกยวกบการเงนของรานอาหารเพยงผเดยวซงถอไดวาเปนสาระส าคญในการตกลงเขาหนท ากจการรวมกนในฐานะทโจทกเปนผลงทนเปนเงนทงหมด ขอสญญาดงกลาวนจ าเลยผเปนหนสวนเพยงคนเดยวจะเปลยนแปลงไมได เวนแตโจทกหนสวนอกคนหนงจะยนยอมดวย

32

ค าพพากษาฎกาท ๑๙๘๒/๒๕๔๓ (ตอ)

การทจ าเลยปดรานอาหารแลวเปดด าเนนกจการใหมในวนรงขน โดยหามโจทกเขาเกยวของในกจการรานอาหารนน กหมายความวาจ าเลยเปนผเขารบผดชอบเกยวกบการเงนในการจดเกบรายไดและรายจายในการด าเนนกจการของรานอาหารทงหมดแทนโจทก อนเปนหนาทของโจทกตามสญญา จงถอไดวาจ าเลยไดเปลยนแปลงขอสญญาทท ากนไวโดยทโจทกไมไดยนยอมดวย เปนการขดตอ ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๓๒ การกระท าของจ าเลยดงกลาวยอมเปนการปฏบตผดสญญาเขาหนสวนกน

33

หวขอท ๕ การจดการงานของหนสวนแยกพจารณา ๒ ประเดน

๕.๑ ความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนกบบคคลภายนอก๕.๑.๑ รบผดตอบคคลภายนอกในการกระท าทเปนธรรมดา

การคาขายของหาง มาตรา ๑๐๕๐

๕.๑.๒ ขอจ ากดอ านาจของผเปนหนสวนไมมผลตอบคคลภายนอก มาตรา ๑๐๕๓

๕.๑.๓ ผเปนหนสวนถอเอาสทธตอบคคลภายนอกในกจการซงไมปรากฏชอตนไมได มาตรา ๑๐๔๙

34

หวขอท ๕ การจดการงานของหนสวน

๕.๒ ความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนกนเอง

๕.๒.๑ อ านาจในการจดการงานหาง มาตรา ๑๐๓๓– ๑๐๓๖

๕.๒.๒ ผลของการเขาจดการงานหาง มาตรา ๑๐๔๒ ๑๐๔๓ ๘๒๐ ๓๙๖

35

๕.๑ ความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนกบบคคลภายนอก

36

“มาตรา ๑๐๕๐ การใด ๆ อนผเปนหนสวนคนใดคนหนงไดจดท าไปในทางทเปนธรรมดาการคาขายของหางหนสวนนน ทานวาผเปนหนสวนหมดทกคนยอมมความผกพนในการนน ๆ ดวย และจะตองรบผดรวมกนโดยไมจ ากดจ านวนในการช าระหน อนไดกอใหเกดขนเพราะจดการไปเชนนน”

- “การใดๆ” รวมไปถงละเมด “หนสวนคนใดคนหนง” อาจเปนตวหนสวนเอง ลกจางหรอตวแทน

- เชอมโยงกบมาตรา ๑๐๒๕ หางหนสวนสามญ ผเปนหนสวนหมดทกคนตองรบผดรวมกนเพอหนทงปวงของหนสวนโดยไมมจ ากด

๕.๑.๑ รบผดตอบคคลภายนอกในการกระท าทเปนธรรมดาการคาขายของหาง

37

ธรรมดาการคาขายของหางดจากอะไร

๑. ดจากปกตจารตประเพณ

ของธรกจประเภทนนๆ หากโดยจารตประเพณ กจการประเภทเดยวกนท าได กจการดงกลาวยอมเปนธรรมดาการคาขายของหาง

38

๒. ดจากวตถประสงคของกจการ

วตถประสงคโดยตรง เชน เพอขายเสอผา ตองมการซอเสอผาหรอซอผามาผลตขาย ทงน ขอบวตถประสงคอาจตกลงกนไวเปนพเศษใหกวางหรอแคบกวาปกตจารตประเพณทางการคาของหาง

- ถากวางกวา ธรรมดาการคาขายของหางส าหรบบคคลภายนอกเปนไปตามวตถประสงค

- ถาแคบกวา ธรรมดาการคาขายของหางส าหรบบคคลภายนอกเปนไปตามปกตจารตประเพณ

วตถประสงคโดยปรยาย คอ เรองทไดกระท าหรอตองกระท าเพอใหสามารถบรรลขอบวตถประสงคโดยตรง เชน เชาพนท เชาตกแถว กยมเงน

39

ค าพพากษาฎกาท ๔๒๙๓/๒๕๔๐

จ าเลยทงสามเปนหนสวนกน มวตถประสงคเพอรวมกนประกอบกจการรบจางถมดน ทราย และลกรง โดยมอบหมายใหจ าเลยท ๑ เปนผรบผดชอบสงมอบงานและรบคาจางถมดนดวยและหนสวนทกคนจะรบผดชอบในกจการดงกลาวจนแลวเสรจการทจ าเลยท ๑ วาจางชวงใหโจทกถมดนในทดนบางสวนซงจ าเลยท ๑ ท าสญญารบจางกบผวาจาง แมจ าเลยท ๑ จะมไดรบมอบหมายจากผเปนหนสวนอนโดยตรง แตกจการทจ าเลยท ๑ ท าไปนนกเพอใหสามารถสงมอบงานใหผวาจางทนตามสญญา

66

ค าพพากษาฎกาท ๔๒๙๓/๒๕๔๐ (ตอ)

จงอยภายในกรอบแหงวตถประสงคและความมงหมายโดยตรงของการจดตงหางหนสวนอนถอไดวาเปนการจดท าไปในทางทเปนธรรมดาการคาขายของหางหนสวนดวย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๐๕๐ ซงผเปนหนสวนหมดทกคนยอมมความผกพนในกจการทวาจางนน และตองรบผดรวมกนโดยไมจ ากดจ านวนในการช าระหนอนไดกอใหเกดขนเพราะจดการไปเชนนน

67

ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๓๕/๒๕๖๑

จ าเลยท ๑ และจ าเลยท ๒ ใชชอตนเองประกอบกจการสถานพยาบาลวา นทพนธ-ธนกานต คลนก อนมลกษณะเปนการตกลงกนเพอกระท ากจการรวมกนในการใหบรการ อนมลกษณะเปนหางหนสวนทตองถอวาหนสวนทกคนเปนหนสวนผจดการตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๓๓ วรรคสอง จงตองบงคบตาม มาตรา ๑๐๔๒ ในเรองความเกยวพนระหวางหนสวนผจดการกบผเปนหนสวนทงหลายอนนน ใหบงคบดวยบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนวาดวยตวแทน เมอจ าเลยท ๑ เปนตวแทนของจ าเลยท ๒ ในการรวมกนใหบรการทกอใหเกดความเสยหายแกโจทกตามค าฟองของโจทกและการน าพยานหลกฐานเขาสบฟงวาการกระท าละเมด

68

ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๓๕/๒๕๖๑ (ตอ)

เปนการกระท าของจ าเลยท ๑ ผเปนหนสวนของหางหนสวนโดยมจ าเลยท ๑ และท ๒ กระท ากจการรวมกนอนมลกษณะเปนหางหนสวนทเปนตวแทนซงกนและกน การกระท าละเมดของหนสวนคนหนงถอเปนการกระท าแทน ผเปนหนสวนอนทเปนตวการดวย จ าเลยท ๒ จงตองรวมรบผดกบจ าเลยท ๑ ในผลของการกระท าละเมดนนดวย ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๔๒๗

69

๕.๑.๒ ขอจ ากดอ านาจของผเปนหนสวนไมมผลตอบคคลภายนอก

“มาตรา ๑๐๕๓ หางหนสวนซงมไดจดทะเบยนนน ถงแมจะมขอจ ากดอ านาจของหนสวนคนหนงในการทจะผกพนผเปนหนสวนคนอน ๆ ทานวาขอจ ากดเชนนนกหามผลถงบคคลภายนอกไม”

- เหตผล มาตรา ๑๐๓๓ ผเปนหนสวนยอมเปนหนสวนผจดการทกคน ขอมลของหางหนสวนสามญซงมไดจดทะเบยน จะเปนเพยงขอมลสวนบคคลซงมไดเปดเผยตอสาธารณะ ดงนนข อจ าก ดอ านาจระหว า งผ เ ปนห นส วนจ ง ไม ม ผลผ กพนถ งบคคลภายนอก

44

ค าพพากษาฎกาท ๑๔๔๒๙/๒๕๕๕จ าเลยทงสองตกลงแบงผลประโยชนรวมกนจากสวนแบง

รายไดคาบรการ เชน คาตดตงโทรศพท คาเชาเลขหมายโทรศพท คาใชบรการโทรศพททางไกลทงในประเทศและตางประเทศ ถอไดวาเปนการตกลงเขากนเพอกระท ากจการรวมกน ดวยประสงคจะแบงปนก าไรอนจะพงไดแตกจการทท า จงมลกษณะเปนสญญาจดตงหางหนสวนสามญโดยไมจดทะเบยน ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๑๒ ซงผเปนหนสวนหมดทกคน ตองรบผดรวมกนเพอหนทงปวงของหางหนสวนโดยไมมจ ากด ตามมาตรา ๑๐๒๕

แมสญญารวมการงานและรวมลงทนขยายกจการจะระบวา บรรดาความรบผดชอบทจ าเลยท ๒ มตอบคคลภายนอก จ าเลยท ๑ จะไมรบผดชอบใดๆ ทงสน ขอสญญาดงกลาวกเปนเพยงขอตกลงภายในระหวางจ าเลยทงสองซงเปนหนสวนกน ไมมผลผกพนกบโจทก

45

ขอสอบเนตฯ สมย ๖๙

หนง สอง สาม ส และหา ตกลงตงหางหนสวนสามญประกอบกจการคาอาหารทะเล มขอจ ากดอ านาจวาให หนง สอง และสาม เทานนมอ านาจจดการ ตอมา หนงเรยกประชมหนสวนทกคนเพอขายอาหารอสานดวย มตทประชม คอ ทกคนตกลง ยกเวนหา

ตอมา หา ท าสญญาซอวตถดบส าหรบปรงอาหารทะเลจากสมชายเปนเงน ๑๐๐,๐๐๐ บาท โดยสมชายไมทราบวาหางหนสวนมหนง สอง และสามเทานนทมอ านาจจดการ สมชายสงมอบวตถดบตามสญญา แต หนง สอง และสามไมยอมรบมอบ

(๑) มตทประชมชอบดวยกฎหมายหรอไม (๒) สมชายฟองใครใหรบผดไดบาง

46

เฉลย (มาตรา ๑๐๓๒ ๑๐๕๐ ๑๐๕๓)

(๑) มตทประชมชอบดวยกฎหมายหรอไม

มาตรา ๑๐๓๒ หามเปลยนขอสญญาเดมหรอประเภทกจการ นอกจากดวยความยนยอมของผเปนหนสวนหมดทกคน เวนแตมขอตกลง

(๒) สมชายฟองใครใหรบผดไดบาง

มาตรา ๑๐๕๐ การใด ๆ อนหนสวนคนใดท าไปในทางทเปนธรรมดาการคาขายของหางหนสวน หนสวนทกคนยอมผกพนในการนน และรบผดโดยไมจ ากดจ านวนในการช าระหน

มาตรา ๑๐๕๓ ขอจ ากดอ านาจไมมผลถงบคคลภายนอก47

๕.๑.๓ ผเปนหนสวนถอเอาสทธตอบคคลภายนอกในกจการซงไมปรากฏชอตนไมได

“มาตรา ๑๐๔๙ ผเปนหนสวนจะถอเอาสทธใด ๆ แกบคคลภายนอกในกจการคาขายซงไมปรากฏชอของตนนนหาไดไม” (ขอสอบเนต’๕๐ และ ๕๙)

▪ ไมไดเขามาเปนคสญญาในกจการคาขาย หลก Privity of Contract

- มาตรา ๑๐๔๙ เปนบทคมครองบคคลภายนอก เนองจากไมสามารถแสวงหาหลกฐานเพอตรวจสอบไดวาบคคลผกลาวอางถอเอาประโยชนเปนหนสวนในหางหนสวนนนจรงหรอไม

48

ค าพพากษาฎกาท ๗๗๒๑/๒๕๔๓

จ าเลยรวมกบ ส . และ ม. เปนหนสวนกนในหางหนสวนสามญรบถมดนใหแกจ าเลย แตจ าเลยรวมเพยงผเดยวท าสญญาเปนผรบจางถมดนใหแกจ าเลย ส. และ ม. มไดเปนคสญญากบจ าเลยจงไมมนตสมพนธตอกน แมบคคลทงสองจะเปนหนสวนกบจ าเลยรวมกตาม แตตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๔๙ ผเปนหนสวนจะถอเอาสทธใด ๆ แกบคคลภายนอกในกจการคาขายซงไมปรากฏชอของตนนนหาไดไม ส. และ ม. จงไมมสทธทจะเรยกรองใหจ าเลยช าระคาวาจางถมดน

49

ค าพพากษาฎกาท ๗๗๒๑/๒๕๔๓ (ตอ)

สทธเรยกรองคาจางถมดนจากจ าเลยตามสญญานจงเปนของจ าเลยรวมแตเพยงผเดยว ดงนน จ าเลยรวมแตเพยงผเดยวยอมมอ านาจโอนสทธเรยกรองทมอยตอจ าเลยตามสญญาวาจางถมดนใหแกโจทกได

50

ขอสงเกต

- หางหนสวนสามญไมจดทะเบยนไมมสภาพนตบคคล ดงนน หนสวนผจดการจะใชชอตนเองเปนคสญญาเสมอ

- ระหวางหนสวนดวยกนเอง เรยกเอาสวนของตนไดแมจะไมปรากฏชอตนในกจการคานน ตามมาตรา ๑๐๔๘

- กรณบคคลภายนอกท าละเมดตอหางหนสวน หนสวนทกคนฟองคดได เพราะไมใชกจการคา

51