บทที่ 1หลักการ ทฤษฎี...

โดย

ดร .เตอนใจ ดลประสทธ

บทท1หลกการ ทฤษฎ และววฒนาการทางการบรหาร

เนอหา ประกอบดวย

แนวคด หลกการ และทฤษฎ

ววฒนาการทางการบรหาร การบรหาร กระบวนการบรหาร ผบรหาร

วตถประสงค

เพอใหผเรยนสามารถวเคราะหความเปนมาของววฒนาการทางการบรหารไดถกตองและครอบคลม

เพอใหผเรยนอธบายความหมายและความส าคญของการบรหารไดอยางถกตอง เพอใหผเรยนอภปรายลกษณะ ทฤษฎ หลกการ และกระบวนการบรหารได เพอใหผเรยนวเคราะหปญหาทางการบรหารและระบแนวทางการแกปญหาได

วธการสอน

การสอนแบบบรรยาย การสอนแบบอภปราย การสอนแบบระดมสมอง การศกษาดวยตนเอง

กจกรรมการเรยนการสอน

ผเรยนศกษาต ารา เอกสารค าสอน สอออนไลนในเนอหาทเกยวของลวงหนา ผเรยนรบฟงค าบรรยายสรปเกยวกบเนอหาทศกษาโดยเนนประเดนส าคญๆเพอจด

ประกายความคดทเกยวของกบกระบวนทศนการบรหาร ผเรยนรวมอภปราย แสดงความคดเหนเกยวกบกระบวนการบรหารในประเดนตางๆทง

แบบกลม หรอการโตตอบผานสอออนไลน ผเรยนศกษาคนควาเพมเตมเกยวกบกระบวนการทางบรหารในกรณศกษา ตามความสนใจ

รวบรวมขอมล วเคราะหและเสนอแนวทางการปฏบต โดยจดท าเปนรายงานสรป ประกอบการน าเสนองาน

สอการเรยนการสอน

สอออนไลน ต ารา เอกสารค าสอนประจ าวชา วารสารวชาการ รายงานการวจย ฐานขอมลและเวปไซตทเกยวกบการบรหาร

การวดผลและประเมนผล

การสงเกตการณตอบค าถาม การมสวนรวมในการอภปราย และการแสดงความคดเหน

การพจารณาจากผลงานทเปนรายงานการศกษาคนควา การน าเสนองาน

แนวคด หลกการ และทฤษฎ

ความส าคญของการบรหาร การบรหารเปนทงศาสตรและศลป กลาวคอความรหรอทฤษฎทใชในการบรหารคอศาสตร (Science) สวนความสามารถใน

การบรหารจดการและการด าเนนงานถอเปนศลป (Art) ในการบรหารจดการตองใชทงศาสตรและศลป การบรหารถอวาเปนศาสตรอยางหนงทมความส าคญอยางมากในยคปจจบนทผบรหารหรอบคคลอนๆตองน ามาใชในการ

บรหารจดการ ตลอดจนการด าเนนชวตของบคคลใหมประสทธภาพและประสทธผลมากยงขน เปนศาสตรหรอความรทบคคลทกระดบน ามาเปนเครองสนบสนนสงเสรมใหการปฏบตงานบรรลวตถประสงค มคณภาพด

ยงขน การบรหารงานจะประสบความส าเรจผบรหารจะตองรจกใชศาสตรและศลปทางการบรหารจดการทผสมผสานกนอยาง

เหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณ ซงไมมค าตอบตายตว ทงนตองอาศยพนฐานของประสบการณ สญชาตญาณ ดลยพนจสวนตว และทกษะดานตางๆของผบรหารแตละคน

การบรหารเปนวชาชพชนสง (Professional) เนองจาก 1)เปนองคความรทมระบบ (Systematic Body of Knowledge) มองคความรเฉพาะศาสตร มหลกการ ทฤษฎ แบบแผนการปฏบต และการคนควาวจยในศาสตรใหพฒนาอยเสมอ 2) มจรรยาบรรณวชาชพ (Code of Conduct/Professional Ethics) 3) มมาตรฐานการปฏบตงาน (Operation Standard) และ 4) มองคกรวชาชพ (Professional Association) มองคกรทท าหนาทสงเสรม พฒนา รบรอง ออกใบอนญาต ตรวจสอบตดตามการปฏบตในวชาชพ ใหเกยรต ยกยอง ใหรางวล ซงไดแกครสภา

ทฤษฎทางบรหารการศกษา

เสนห จยโต (2548) ทฤษฎ หมายถง กรอบแนวคด หลกการ ขอสมมต ขอทฤษฎทอธบายปรากฏการณหรอตวแปรทสอดคลองสมพนธกนอยางเปนระบบ สามารถอธบายได ทดลองได และพสจนใหเหนจรงได

ศรวรรณ เสรรตนและคณะ (2545) ทฤษฎ หมายถง การจดกลมอยางมระบบของความคดและหลกเกณฑ ซงก าหนดโครงรางการท างาน หรอการน าความรมารวมกนเปนความรทส าคญในเรองใดเรองหนง

ความหมายของทฤษฎ (ตอ)

สมหรา จตตลดากร (2546) ทฤษฎ หมายถง อรรถาธบายทใชไดทวๆไป (Generalized Explanation) ส าหรบแสดงความสมพนธลกษณะหนงของปรากฏการณชดหนง หรอขอความทแสดงใหเหนถงความสมพนธเชงเหตผลของขอเทจจรงชดหนงทผานการทดสอบมาแลว และเปนทยอมรบกนทวไปในหมนกวชาการสาขาวชาการนนๆ

ความหมายของทฤษฎ (ตอ)

Concept + Concept + Concept Assumption

Proposition

Proposition Hypothesis

Hypothesis Model Hypothesis Paradigm Theory

ความหมายของทฤษฎ (ตอ)

เฟรด เอน เคอร ลงเกอร ( Fred N. Kerlinger, 1986: 9) ไดให ค านยามทฤษฎ วาเปนกลมของ

โครงสราง (Constructs) ค านยาม (Definitions) และขอเสนอทตองการพสจน (Propositions) ทเสนอความ

คดเหนของปรากฏการณทเกดขนอยางเปนระบบและตอเนองสมพนธกน พรอมกนนนกระบความสมพนธ ของตวแปรตางๆ เพอทจะอธบายและคาดการณปรากฏการณนน ๆ

ความหมายของทฤษฎ (ตอ)

สรปไดวา ทฤษฎ หมายถง เปนการรวมกลมอยางมระบบและสมพนธกนของหลกการตางๆซงก าหนดโครงรางการท างาน หรอการน าความรมารวมกนเปนความรทส าคญในเรองใดเรองหนง โดยอาศยวธการทางวทยาศาสตร

ววฒนาการทางการบรหาร

เสนห จยโต (2548) ไดจดประเภทของทฤษฎการบรหารออกเปน 4 ประเภท ทฤษฎฐานคต (Assumptive Theory) ทฤษฎปทสถาน (Normative Theory) ทฤษฎประจกษวาท (Empirical Theory)

ทฤษฎอปกรณ (Instrumental Theory)

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

แบงออกได เปน 4 ยค ไดแก ยคการบรหารแบบวทยาศาสตร (Scientific Management Era) ยคมนษยสมพนธ (Human Relations Era ) ยคการบรหารเชงพฤตกรรมศาสตร ( Behavioral Science

Management Era) ยคการ บรหารเชงระบบ (Systematic Approach Management

Era)

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

ยคการบรหารแบบวทยาศาสตร (Scientific Management Era)ไดแก

Adam Smith

แนวคดเพอพฒนาระบบบรหารเรมมาตงแต ป ค.ศ. 1879 โดย Smith นกเศรษฐศาสตร ไดชวา การแบงงานกนท าตามความช านาญท าให เพมผลผลตไดนนเพราะเหตผล 3 ประการ คอ เพมทกษะการท างาน

แบงงานกนท าเปนสวนๆ ท าให ยนระยะเวลาการสงทอดงาน

เครองจกรชวยทนแรง ท าใหสามารถท างานไดมากขน

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

Frederick W Taylor

Taylor ได ชอวาเปนบดาของการบรหารแบบวทยาศาสตร สรปแนวคดทส าคญในการบรหารแบบวทยาศาสตร ไว 4 ประการ คอ

การปรบปรงระบบการผลตดวยการหาวธ ทดทสด (One best way)

การคดเลอกและจดบคคลเขาท างานอยางเปนระบบ (Put the right man to

the right job) และมการพฒนาบคลากรอยางตอเนอง การจงใจดานการเงน โดยให คาตอบแทนเปนสดสวนกบผลผลตของแต ละบคคล (Equal Work, Equal pay)

การเนนความช านาญเฉพาะอยางและแบงงานกนท าระหวางฝายบรหาร และฝายปฏบตการ (Specification and Division of Work)

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

Frank และ Lilian Gilbreth Gilbreth ม ความสนใจในเรองท เกยวกบพนท หรอบรเวณท ปฏบตงานและการวางต าแหนงเครองมอตางๆ ได เสนอการวเคราะห การปฏบต งานเชงพนฐาน ออกเปน 17 องค ประกอบคอ 1)แสวงหา (search) 2) คนหา (find) 3) เลอก (select) 4) จบฉวย (grasp) 5) จดต าแหนง( position) 6) ประกอบ (assemble)

7) ใช (use) 8) ถอด (disassemble) 9) ตรวจสอบ ( inspect) 10) ขนสง(transport) 11) ก าหนดลวงหนา ( reposition)

12) ปลอย (release) 13) ท าใหวาง (empty) 14)รอคอย (wait) 15) ความลาชาทหลกเลยงได และไมได (

avoidable and unavoidable relays)

16)หยดพก (rest) 17) วางแผน (plan)

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

Henry L. Gantt

Gantt เปนท รจกมากทสด จากงานการพฒนาเสนกราฟ ส าหรบการวางแผนการ บรหารงานการควบคมการผลต แผนภม ของ Gantt ( Gantt chart) ถกน ามาใช ครงแรกใน

สงครามโลกครงท 1 องคประกอบส าคญในแนวคดของเขาก คอ การก าหนดการโดยอาศยเวลา แทนการใช ปรมาณงาน จากผลงานของเขานเอง Gantt จงไดรบเหรยญบรหารยอดเยยมจาก

รฐบาล ประเทศตางๆ ทวโลกได น าแผนภมของ Gantt ไปใช แม กระทงประเทศสาธารณรฐรสเซย ในสมยนน นกวางแผนของรฐบาลกลางก ใช แผนภมของ Gantt ในการควบคมแผนงาน 5 ป อกดวย

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

Harring Emerson

Emerson เปนท รจกดกบผลงาน “ หลกประสทธ ภาพ 12 ประการ” 1) ม วตถประสงคขององคการท ชดเจน

2) ใชสามญส านกในการคนหาปญหาและความร ทจะตองใช

3) สรางบคลากรท มความสามารถ 4) มกฎระเบยบเฉพาะส าหรบองคการ 5) มความยตธรรมกบผรวมงานทกคน

6) ม ระเบยบ และรายงานทเชอถอได ถกตอง ทนตอเหตการณ

7) ม ระบบการตดตอสอสารท รวดเรวฉบไว 8) ม มาตรฐานและก าหนดการทแนนอน

9) ม สภาพแวดลอมท ได มาตรฐาน

10) ม การด าเนนงานท เปนมาตรฐาน

11) ม ขอแนะน าการปฏบตงานเขยนไว เปนลายลกษณ อกษร 12) มแผนการจายคาตอบแทนท ม ประสทธภาพ

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

Henri Fayol Fayol ไ ดพมพหนงสอชอ ทฤษฎ การบรหารงานของรฐ ( The Theory of the Administration of the state) ซงมองค ประกอบของการบร หารส าคญ 5 ประการ ( POCCC)

1) การวางแผน(Planning) หมายถง การคาดการณ และก าหนดวธ การพจารณา ถงอนาคต โดยการวางแผนเกยวกบสงท จะกระท า 2) การจดองค การ (Organizing) หมายถง การก าหนดโครงสราง จดหาอปกรณ และบคลากรท จะตองใช ในการด าเนนงาน 3) การสงการ ( Commanding) หมายถง การรกษาไว ซงกจกรรมตางๆ ของบคลากร 4) การประสานงาน (Coordinating) หมายถง การท าให รวมกนอยและเกดความ เปนอนหนงอนเดยวกนของกจกรรมและความพยายามตาง ๆ 5) การควบคม (Controlling) หมายถง การท าให แนใจวาทกอยางด าเนนไปตาม หลกเกณฑ หรอค าสง

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

Luther Gulick และ Lyndall Urwick

Gulickและ Urwickได ขยายความคดของกระบวนการบรหารออกเปน 7 ขน โดยทวไปใช

อกษรยอ คอ POSDCORB ไดแก

Planning การวางแผน

Organizing การจดองคการ Staffing การจดการบคลากร Directing การก ากบงาน

Coordinating การประสานงาน

Reporting การรายงาน

Budgeting การงบประมาณ

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

ยคมนษยสมพนธ (Human Relations Era) แนวความคดของนกบรหารเชงมนษยสมพนธ เหนวา การบรหารแบบวทยาศาสตร เปนสวนหนง ของการบรหาร แตไมใช หวใจของ

การบรหารทงหมด ความส าคญของการท างานขนอยกบคนท ปฏบตงานดวย เพราะคนม ชวตจตใจม ความคดตองการการยอมรบ ตองการก าลงใจในการท างาน

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

Mary Parker Follett

นกสงคมสงเคราะห ท จดประกายแนวคดทางการบรหารเชงมนษย สมพนธ คอ Follett โดย Follett ได ประยกต ความร พนฐานดานจตวทยาและสงคมสงเคราะห ของเธอเพอท าความเขาใจกบแนวความคดเกยวกบอ านาจ ( Authority) และการจงใจ ( Motivation) ในโรงงาน อตสาหกรรม

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

สรปเปนขนตอนดงตอไปน ขนท 1 ยายคนงานหญง 5 คน จากขนท ประกอบเครองรวม แยกไปอยหองประกอบ เดยวคนละหอง ขนท 2 เปลยนระบบการจายคาตอบแทนพเศษ โดยคดจากผลงานของ 5 คน แทนท จะเปนผลงานรวมของกลมทง 100 คน ขนท 3 ให พก 2 ชวงๆ ละ 5 นาท ในภาคเชาและบาย ขนท 4 ตอมาได เพมเวลาพกเปนชวงละ 10 นาท ขนท 5 ตอมาชวงเวลาพกเปนเวลา 5 นาท แตเพมการพกเปน 6 ชวง

ขนท 6 ภายหลงลดจ านวนชวงการพกเปนภาคละ 2 ชวง แตในภาคเชาจดกาแฟ

หรอซปพรอมกบแซนวชให สวนภาคบายก ม อาหารวางให เชนกน

ขนท 7 ตอมาการพกในภาคเชาขยายเปน 15 นาท โดยม อาหารวางจดให เหมอนเดม

ขนท 8 ม การเปลยนแปลงวนเวลาการท างาน เชน ลดชวโมงการท างาน หรอยกเลก

การท างานในวนเสาร ขนท 9 เปลยนแปลงระบบแสงสวาง การ

ระบายอากาศ และสงอ านวยความสะดวกอนๆ

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

Rensis Likert

Likert ไดศกษาถงระบบการบรหาร 4 แบบ ( Four Management Systems) ซง ประกอบดวย

ระบบ1: แบบเผดจการ (Exploitive-Authoritative) ระบบ 2: แบบเผดจการแบบมศลป (Benevolent-Authoritative) ระบบ 3: แบบให ค าปรกษา (Consultative) ระบบ 4: แบบการมสวนรวมของกลม ( Group Participative)

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

ยคการบรหารเชงพฤตกรรมศาสตร (Behavieral Science Management Era) Max weber Webber อธบายการบรหารงานองค การในรปแบบอดมคตวา องค ประกอบของการบรหาร ระบบราชการ จะตองมลกษณะส าคญ ดงน

องคการก าหนดสายการบงคบบญชาชดเจน องคการก าหนดต าแหนงและอ านาจหนาท ของแตละคนอยางชดเจน

ม กฎ มระเบยบ ขอบงคบในการปฏบตงาน ม การงานกนตามความช านาญเฉพาะดาน ม ระบบการจงใจในการท างาน

โดยการก าหนดอตราเงนเดอนตามต าแหนงและระยะเวลาในการท างาน ม ระบบความสมพนธ ภายในองคการอยางเปนทางการ ไมมการตดตอกนสวนตว หรอขามสายงานการบงคบบญชา

ใช ระบบคณธรรมในการบรหารงาน มเหตผลในการตดสนใจแกไขปญหาโดย อาศยกรอบกฎเกณฑ ทวางไวเปนลายลกษณอกษร

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

Abraham Maslow

นกจตวทยา ชอ Maslow ได น าเสนอเกยวกบระดบขนความตองการ ( Need Hierarchy)

ของมนษย ซงใช ส าหรบอธบายกระบวนการจงใจ Maslow ระบขนความตองการของมนษย ไว 5

ระดบ โดยม พนฐานวามนษย มความตองการจากระดบไประดบสงเหมอนขนบนได คอ ความตองการทางรางกาย (Physiological)

ความตองการความปลอดภย (Security)

ความตองการทางสงคม (Social)

ความตองการทางจตใจ (Psychological) และ ความตองการบรรลถงศกยภาพของตน (Self-actualization)

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

Douglas McGregor

แนวคดของ McGregor ท ร จกกนทวไปวา ทฤษฎ X และทฤษฎ Y เปนทฤษฎการบรหารเชง พฤตกรรมศาสตร ซงแบงคนออกเปน 2 ประเภท คอ ทฤษฎ X มสมมตฐานวา คนเกยจคราน ไมชอบท างาน ไมมความรบผดชอบตองการเพยง ความมนคงของต าแหนงงาน การก ากบคนประเภทนตองใช การบงคบขเขญท าใหกลว ทฤษฎ Y ม สมมตฐานวา โดยธรรมชาตคนชอบท างาน มวนยในการควบคมตนเองม ความ รบผดชอบตองการท างานให ส าเรจตามศกยภาพของตน และสรปวาการบรหารงานสมยกอนบรหารแบบทฤษฎ X คอ มองคนในแงลบ ส าหรบ

ทฤษฎ Y ซง มองคนในแงบวกนน เปนพนฐานของการพฒนาระบบการบรหารจดการสมยใหม ตลอดทงการควบคมและภาวะผน า

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

Frederick Herzberg

Herzberg กนบวาเปนนกพฤตกรรมศาสตร อกผหนงท ชใหเหนความแตกตางระหวาง ปจจย ทท าใหคนพอใจและไมพอใจในการท างาน ซงรจกกนในนามทฤษฎ การจงใจสองปจจย (Two-Factor of Motivation Theory) โดยแบงเปน ปจจยพนฐานหรอค าจน (Hygiene Factors)

และปจจยจงใจ (Motivators Factors)

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

โดยสรป การบรหารเชงพฤตกรรมศาสตร 1. องคการเปนระบบสงคม (Social System) และระบบเทคนคทางเศรษฐกจ (Technical Economic System) ระบบนก าหนดบทบาทหนาท ของบคคลซงอาจเปลยนแปลงได ตามแบบขององคการ 2. บคคลในองคการไมได ตองการแรงจงใจทางเศรษฐกจเพยงพออยางเดยว แตตองการ แรงจงใจทงทางจตวทยาและสงคมวทยา พฤตกรรมของคนอาจเปนผลจากอารมณ ความรสก และทศนคต 3. ลกษณะการท างานของกลมแบบไมเปนทางการเปนเรองส าคญท ควรเอาใจใส กลมม บทบาททส าคญในการก าหนดทศนคตและการท างาน 4. ผบรหารยงคงเนนเรองอ านาจตามต าแหนง แตน าเอามนษยสมพนธ การใชอ านาจ แบบประชาธปไตยมาประกอบการบรหารดวย 5. ความพอใจในผลงานท าให เกดการเพมประสทธภาพของงาน 6. พฒนาระบบการตดตอสอสารระหวางระดบตาง ๆ ในหนวยงาน 7. ผ บรหารม ทกษะทางสงคมและความช านาญทางเทคนค 8. ผบรหารค านงถงความตองการทางสงคมวทยา จตวทยาให ปฏบต งานม สวนรวมในการตดสนใจ

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

ยคการบรหารเชงระบบ (Systematic Approach Management Era) Harold Koontz ได แบงระบบออกเปน 2 ลกษณะ คอ 1. ระบบปด (Closed-loop System) ลกษณะของระบบปด แสดงความสมพนธแบบ ทางเดยวระหวางเหตผล จะเนนและสนใจเฉพาะภายในระบบเทานน ในระบบปดถอวาองคการ ยอมไมมสวนเกยวของกบสภาพแวดลอมภายนอก 2. ระบบเปด (Opened-loop System) ลกษณะของระบบเปด แสดงความสมพนธ แบบ สองทาง มขอมลยอนกลบเพอแกไขขอผดพลาด ระบบเปดยอมถอวาองคการมไดอยโดดเดยวโดย ล าพง แตองคการม อทธพลตอสภาพแวดลอมภายนอก และในขณะเดยวกนก ไดรบอทธพลจาก สภาพแวดลอมภายนอกดวย

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

ระบบการบรหาร

ประกอบดวยสวนท ส าคญ 3 สวน คอ ปจจยน าเข า (input) กระบวนการ (process) ผลผลต (output)

ววฒนาการทางการบรหาร (ตอ)

ปจจยน าเข า (Input) หรอทรพยากรการบรหาร เปนทรพยากรท จดเตรยมไว ส าหรบการด าเนนงาน ไดแก คนหรอทรพยากรมนษย เงน/งบประมาณ วสดอปกรณ เทคนค

วธการบรหาร และเวลา กระบวนการหรอกระบวนการบรหาร (Process of Management) เปนการ

บรหารจดการให งานด าเนนไปได จนบรรล วตถประสงค กระบวนการบร หาร (process of

Management) ประกอบดวย การวางแผน (Planning) การจดองคการ (Organizing) การน า(Leading) และการควบคม (Controlling) การใช ทรพยากรเพอให การปฏบตงานบรรลเปาหมาย

ผลผลต (Output) เปนผลผลตหรอบรการทให แกประชาชน ซงสามารถน ามา เปนขอมลในการประเมนผลการด าเนนงานได โดยเปรยบเทยบกบวตถประสงค และเปาหมายทได ก าหนดไว

การบรหาร

นพพงษ บญจตราดล (2534: 3) กลาววาการบรหารหมายถงกจกรรมตางๆทบคคลตงแตสองคนขนไปรวมมอกนด าเนนการ เพอใหบรรลวตถประสงคอยางหนงอยางใดหรอหลายทบคคลรวมกนก าหนด โดยใชกระบวนการอยางมระเบยบ และใชทรพยากรตลอดจนเทคนคตางๆอยางเหมาะสม

ธงชย สนตวงษ (2535: 13) ใหความหมายวา การบรหารหมายถง ภาระหนาทของผน าของกลม ซงจะตองจดการใหทรพยากรทงทเปนตวคน และวตถสามารถประสานเขาดวยกน เพอรวมกนท างานเปนองคการทมคณภาพได และขณะเดยวกนกจะตองจดการน าองคการใหสมพนธกบสงแวดลอมภายนอกไดอยางดทสดดวย

การบรหาร (ตอ)

บญทน ดอกไธสง (2530) กลาววา ถาพจารณาจากความหมายแลว ค าทงสองจะพบความแตกตางกนเลกนอย ดงน

Administration เปนการบรหารงานในองคการขนาดใหญ เชนระบบราชการ ซงมการบรหารทเปนไปตามตวบทกฎหมาย การบรหารในลกษณะนจงอาจขาดความคลองตว เพราะการตดสนใจใดๆจะตองอาศยการอนมตจากผบรหารระดบสง ระบบงานจงเปนไปอยางอดอาด และชกชา

Management เปนการบรหารงานในลกษณะของธรกจทมความรวดเรว มการตดสนใจทสามารถปรบตวไดตามสถานการณ โดยเนนผลก าไรเปนเปาหมายสงสด การบรหารงานในลกษณะ Management จงตองมผน าทมความสามารถสง

การบรหาร (ตอ)

กรก (Guruge. 1970) ผเชยวชาญทางการศกษาของยเนสโก สรปความหมายของการบรหารไววา การบรหารเปนกระบวนการทเกยวกบการวนจฉย ตดสนในการวางแผนประกอบกบการใชขอมลตางๆมาควบคมการปฏบตงาน เพอความกาวหนาของงานใหเปนไปตามแผนทวางไว และผบรหารจะตองมเทคนคในการบรหารโดยใชเครองมอ วธการและวธปฏบตตางๆในการนเทศ แนะแนว และจงใจบคลากรใหปฏบตงานใหไดผลด

เฮอรซและบลงชารด (Hersey and Blanchard, 1988) กลาวไว การบรหารภายในองคการมกใชค าวา การจดการ (Management) มากกวาการใชค าวา การบรหาร (Administration) การบรหารในเชงธรกจ มความหมายถงกระบวนการท างานโดยอาศยคน กลม และทรพยากรตางๆภายในองคการเปนเครองมอ เพอใหเปาหมายขององคการด าเนนไปสความส าเรจ

การบรหาร (ตอ)

จากความหมายทกลาวมาขางตนสรปไดวา การบรหารคอ การปฏบตกจกรรมของบคคลคนตงแตสองคนขนไป รวมมอกนใชเทคนค กระบวนการ และทรพยากรตางๆทมอย เพอใหการด าเนนการขององคการบรรลวตถประสงคทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ

การบรหาร (Administration) ใชกบการบรหารระดบสงทเนนการก าหนดนโยบายและการก าหนดแผนของผบรหารระดบสง นยมใชในการบรหารภาครฐหรอหนวยงานราชการ ไมหวงผลก าไร

การจดการ (Management) เนนการปฏบตการตามนโยบาย นยมใชในการจดการธรกจหรอเอกชน

4.กระบวนการบรหาร

ประกอบดวย 1. การวางแผน (Planning) เปนขนตอนในการก าหนดวตถประสงคและพจารณาถงวธการทควรปฏบต เพอใหบรรลวตถประสงคนน ประกอบดวย

การด าเนนการตรวจสอบตวเอง เพอก าหนดสถานภาพในปจจบนขององคการ การส ารวจสภาพแวดลอม

การก าหนดวตถประสงค การพยากรณสถานการณในอนาคต การก าหนดแนวทางปฏบตงานและความจ าเปนในการใชทรพยากร การประเมนแนวทางปฏบตงานทวางไว การทบทวนและปรบแผนเมอสถานการณเปลยนแปลง และผลลพธของการควบคมไมเปนไปตามท

ก าหนด

การตดตอสอสารในกระบวนการของการวางแผนเปนไปอยางทวถง

4.กระบวนการบรหาร (ตอ)

2. การจดองคการ (Organizing) เปนขนตอนในการจดบคคลและทรพยากรทใชในการท างาน เพอใหบรรลจดมงหมายในการท างานนน การจดองคการประกอบดวย

การระบและอธบายงานทจะถกน าไปด าเนนการ การกระจายงานออกเปนหนาท (Duties) การรวมหนาทตางๆ เขาเปนต าแหนงงาน

(Positions) การอธบายถงสงทจ าเปนหรอความตองการของ

ต าแหนงงาน การรวมต าแหนงงานตางๆ เปนหนวยงานทม

ความสมพนธกนอยางเหมาะสม และสามารถบรหารจดการได

การมอบหมายงาน ความรบผดชอบ และอ านาจหนาท

การทบทวนและปรบโครงสรางขององคการ เมอสถานการณเปลยนแปลง และผลลพธของการควบคมไมเปนไปตามทก าหนด

การตดตอสอสารในกระบวนการของการจดองคการเปนไปอยางทวถง

การก าหนดความจ าเปนของทรพยากรมนษย การสรรหาผปฏบตงานอยางมศกยภาพ การคดเลอกจากบคคลทสรรหามา การฝกอบรมและพฒนาทรพยากรมนษยตางๆ การทบทวนและปรบคณภาพและปรมาณของ

ทรพยากรมนษย เมอสถานการณเปลยนแปลง และผลลพธของการควบคมไมเปนไปตามทก าหนด

การตดตอสอสารในกระบวนการของการจดคนเขาท างานเปนไปอยางทวถง

4.กระบวนการบรหาร (ตอ)

3. การน า (Leading) เปนขนตอนในการกระตนใหเกดความกระตอรอรน และชกน าความพยายามของบคลากรใหบรรลเปาหมายขององคการ ซงจะเกยวของกบการใชความพยายามของผบรหารทจะกระตนใหบคลากรมศกยภาพในการท างานสง ดงนน การน า (Leading) จะชวยใหงานบรรลความส าเรจ เสรมสรางขวญและจงใจผใตบงคบบญชา ประกอบดวย

การตดตอสอสารและอธบายวตถประสงคใหแกผใตบงคบบญชาใหทราบ การมอบหมายมาตรฐานของการปฏบตงานตาง ๆ การใหค าแนะน าและค าปรกษาแกผใตบงคบบญชา ใหสอดคลองกบมาตรฐานของการปฏบตงาน การใหรางวลแกผใตบงคบบญชาบนพนฐานของการปฏบตงาน การยกยองสรรเสรญและการต าหนตเตยนอยางยตธรรมและถกตองเหมาะสม การจดหาสภาพแวดลอมมากระตนการจงใจ โดยการตดตอสอสาร เพอส ารวจความตองการและสถานการณการ

เปลยนแปลง ทบทวนและปรบวธการของภาวะความเปนผน า เมอสถานการณเปลยนแปลง และผลลพธของการควบคมไมเปนไป

ตามทก าหนด การตดตอสอสารโดยทวทกแหงในกระบวนการของภาวะความเปนผน า

4.กระบวนการบรหาร (ตอ)

4. การควบคม (Controlling) เปนการตดตามผลการท างาน และแกไขปรบปรงในสงทจ าเปน หรอเปนขนตอนของการวดผลการท างาน และด าเนนการแกไขเพอใหบรรลผลทตองการ การควบคมประกอบดวย

การก าหนดมาตรฐาน

การเปรยบเทยบและการตดตามผลการปฏบตงานกบมาตรฐาน

การแกไขความบกพรองเปลยนแปลง และผลลพธของการควบคมไมเปนไปตามทก าหนด การทบทวนและปรบวธการควบคม เมอสถานการณเปลยนแปลง และผลลพธของการควบคมไมเปนไป

ตามทก าหนด

การตดตอสอสารในกระบวนการของการควบคมเปนไปอยางทวถง

5.ผบรหาร

5.1 ความหมาย อทย หรญโต (2531) ผบรหาร หมายถง บคคลทมต าแหนงเปนผบงคบบญชา ตลอดจนรบผดชอบตอผลงานของผใตบงคบบญชา หรอกลาวอกนยหนงคอบคคลทท าหนาทเปนหวหนา ควบคมผใตบงคบบญชาใหปฏบตงานตามกฎระเบยบของการบรหารงาน หรอผ ทมความรอบรในงานดานบรหารจดการคน งาน เงน และกฎระเบยบ

ทองทพภา วรยะพนธ (2550) ผบรหาร หมายถง ผทมบทบาทหนาทในการบรหารองคกร หรอในการน าพาองคกรไปสความส าเรจ ซงไดแก การบรหารองคกรใหบรรลวตถประสงคตามเปาหมายทก าหนดไว ดงนน ผบรหารจงถอวาเปนบคคลทมสวนรวมหรอมสวนเกยวของกบการบรหารองคกรทส าคญยง หากองคกรมผบรหารทมความรความสามารถ มศกยภาพในการบรหารงานใหเปนไปอยางมประสทธภาพ ประสทธผล ประหยดและโปรงใส องคกรนนยอมประสบความส าเรจไดไมยากนก

5.ผบรหาร (ตอ)

5.1 ความหมาย ผบรหาร หมายถงผทมหนาทใน 3 สวน ดงตอไปน คอ 1.Direction - ผบรหาร คอผทมหนาทในการสรางวสยทศน แนวทางเดนทชดเจน และน าเสนอใหทมงานอยากทจะเดนตามไปดวยกน 2.Motivation - ผบรหาร คอผมหนาทในการสรางแรงจงใจ และกระตนการท างานของทมงาน 3.Organization - ผบรหาร คอผมหนาทในการบรหารจดการ หรอวางกลยทธ ทงดานงาน และดานคน พรอมทงควบคมการเดนทางของทงสองสวนใหไปดวยกนสความส าเรจได(http://www.thaitrainingzone.cyeom/HrdNewsDetail.asp?id=288

5.ผบรหาร (ตอ)

5.1 ความหมาย

หวน พนธพนธ (2549) ผบรหาร หมายถง ผทท าใหหนวยงานไดรบความส าเรจตามวตถประสงคทตงไว โดยตนเองไมไดเปนผปฏบตงานนนโดยตรง แตอาศยความรวมมอใหผอนเปนผปฏบตแทน

5.ผบรหาร (ตอ)

เพอรสเลยกบสนอรทแลนด (Pursley and Snortland,1980) ไดเปรยบเทยบความแตกตางระหวางผบรหารกบผน า

ผบรหาร (Manager) ผน า (Leader)

1. ผบรหารไดรบการแตงตงและมอ านาจอยางเปนทางการในหนวยงานของตน

1.ผน าอาจไดรบการเลอกตง หรอแตงตง หรอไดรบการยอมรบเฉพาะภายในกลมของตนเทานน

2. ผบรหารมต าแหนงอยางเปนทางการ 2.ผน าอาจมหรอไมมต าแหนงอยางเปนทางการกได

3. ผบรหารสามารถออกค าสงใหผใตบงคบบญชาปฏบตตามกฎ ระเบยบได

3.ผน าสามารถจงใจใหสมาชกกลมท างานทนอกเหนอจากหนาทได

4. ผบรหารทกคนสามารถเปนผน าได 4.ผน าบางคนไมสามารถเปนผบรหาร

5. ผบรหารมหนาทจดองคการ วางแผน และประเมนผลการปฏบตงาน

5.ผน าบางคนไมสามารถท างานทอยในอ านาจหนาทของผบรหารได

5.2ล าดบขนของการบรหาร (The management hierarchy)

เสนห จยโต (2548) ไดกลาวถงผบรหารทจะบรหารองคการสความเปนเลศ วาตองค านงถง 3 เรองใหญๆ ไดแก ฐานะ (status) ผบรหารจะตองรตวเองกอนวาเปนผบรหารระดบใด โดยทวไปผบรหารองคการม 3 ระดบ คอ 1.1 ผบรหารระดบตน คอผบรหารทมฐานะตองท าหรอใชทกษะเชงเทคนคมากทสด

(technical skill) เมอลกนองมปญหาจ าเปนตองท าใหด สอนแนะ (coaching)และควบคม (controlling) ใหลกนองท างานแลวเสรจทนตามก าหนดเวลา

1.2 ผบรหารระดบกลาง คอผบรหารทมฐานะตองพดหรอทกษะดานมนษยมากทสด (human skill)เพอการเชอมตอ ประสาน แปลงนโยบายและวสยทศนสผบรหารระดบตนเพอน ามาปฏบตใหส าเรจ

1.3 ผบรหารระดบสง คอผบรหารทมฐานะตองคดหรอทกษะความคดรวบยอดมากทสด (conceptual skill) มงเนนการคดรเรมสรางสรรคและสรางวสยทศน (vision) และกลยทธ (strategy) ใหกบองคการ

5.2 ล าดบขนของการบรหาร (ตอ)

บทบาท (role) ผบรหารมบทบาททส าคญ 3 ประการคอ

บทบาทในดานปฏสมพนธ (Interpersonal role) ประกอบดวย 1) ผเปนสญลกษณ (figurehead) 2) ผน า (Leader) 3) ผประสาน (Liaison)

บทบาทในดานขอมลขาวสาร (Informational role) ประกอบดวย 1) ผก ากบตรวจงาน (Monitor) 2) ผเผยแพรการกระจายขอมลขาวสาร (Disseminator) 3) ผประกาศขาวหรอโฆษก (Spokesperson)

บทบาทในดานการตดสนใจ (Decisional role) ประกอบดวย 1) ผประกอบการ (Entrepreneur) 2) ผจดการความขดแยง (Disturbance Handler) 3) ผจดการทรพยากร (Resource allocator) 4) ผเจรจาตอรอง (Negotiator)

5.2 ล าดบขนของการบรหาร (ตอ)

หนาท (function) ผบรหารตองปฏบตหนาท ส าคญ 4 ประการ คอ

การวางแผน (Planning) ผบรหารตองก าหนดวสยทศน (vision) และกลยทธ (strategy) เพอใหการบรหารสความส าเรจ

การจดองคการ (Organizing) ผบรหารตองก าหนดโครงสราง (structure) องคการใหสอดคลองกบความตองการของลกคาหรอผรบบรการ

การน า (Leading) ผบรหารตองปรบเปลยนไปเปนผน า (Leader) และมภาวะผน าทด ซงตองอาศยการยอมรบในอ านาจ (power) มากกวาการใชอ านาจหนาท (authority)

การควบคม (Controlling) ผบรหารตองปรบเปลยนเปนผก ากบตรวจสอบและตดตามผลการท างานใหส าเรจทนตามก าหนดเวลา

5.2 ล าดบขนของการบรหาร (ตอ)

แผนภาพท 3 แสดงประเภทและการใชทกษะตางๆของผบรหาร

ทบทวนความร

จากความส าคญทกลาววา “การบรหารเปนทงศาสตรและศลป” นกศกษามความคดเหนตอขอความนอยางไร

ใหนกศกษาอธบายความเหมอนหรอความตางของค าวา “การบรหาร” และ “การจดการ” จงอธบายแนวคด ทฤษฎการบรหารทสนใจ มา 2 ทฤษฎ จงอธบายความสมพนธระหวางระดบการบรหารและทกษะการบรหาร ถาไดรบแตงตงเปนผบรหารสถานศกษา จะบรหารงานในองคการใหประสบความส าเรจ โดยน าหลกการ

ทฤษฎทางการบรหารมาใชอยางไร อาชพทางการบรหาร “เปนวชาชพชนสง” จงแสดงความคดเหนตอขอความดงกลาว ผบรหารจะใชกระบวนการบรหารอยางไรใหงานมคณภาพ ทานจะใชทฤษฎระบบเขามาชวยในการบรหารงานอยางไร ผบรหารกบผน า มความเหมอนหรอความตางกนอยางไร จงยกตวอยางองคการของรฐหรอเอกชน ทบรหารงานอยางโดดเดน ประสบความส าเรจในปจจบน มา 1

องคการ พรอมอธบายทฤษฎการบรหารทองคการนนๆใชบรหารงาน