บทที่ 4 ผลการศึกษา 1. วิถีชีวิต ...36 บทท 4...

36

บทท 4 ผลการศกษา

1. วถชวตและวฒนธรรมไทใหญต าบลทงยาว 1.1 ประเพณวฒนธรรมไทยใหญ 12 เดอน ชาวไทใหญในพนทต าบลทงยาว อ าเภอปาย จงหวดแมฮองสอน มวฒนธรรมทสอดคลองกบวถชวต ดงรายละเอยดตอไปน (องคการบรหารสวนต าบลทงยาว, ๒๕๕๙) เดอน 1 (เดอนย) ไตเรยกวา “เหลนเจง” หรอ “เหลนเกง” ตรงกบเดอนธนวาคมเปนเดอนตามจนทรคตภาษาปงนา (ปโลหต) เรยกวา “ธะคยาหยาส” ภาษาพมาเรยกวา “นะตอละ” ธาตประจ าเดอนคอเตโชธาต ดอกไมประจ าราศคอ ดอกปานเซ (ภาษาถน) มนทานบอเกดประเพณกลาวไววา ครงเมอ อะสงกอนตงญะ (โกญฑญญะ) เปนชาวนาอยในกรงพาราณส ไดถวายขาวใหม 9 ครง คอ 1. ตอนทขาวเรมทอง 2. ตอนขาวเปนน าใสๆ เหมอนน านม 3. ตอนเกบเกยว 4. ตอนรวมมาไวในลาน 5. ตอนเรมตขาว 6. ตอนตขาวเสรจแลว 7. ตอนขนขาวจากนาไปยงยงฉาง 8. ตอนน าขาวใสยงฉาง 9. ตอนน าขาวออกจากฉางมาต าเปนขาวสาร ดวยอานสงสการถวายขาว 9 ครงน เมอชาตทเกดมาเปนฤาษ 5 ตน ไดออกบวชตามพระพทธเจาและเปนกลมบคคลกลมแรกทพระพทธเจาทรงเทศนาโปรด (ปฐมเทศนา) และไดบรรลพระอรหนตสาวกเปนชดแรกดวย ในเดอน 1 น จงเปนเดอนทพทธศาสนกชนท าบญถวายขาวใหมแดพระภกษสงฆและผเฒาผ แก ทงหลายเรยกวา “กาบซอมอ” เปนประเพณท าบญถวายขาวใหมสบมาจนปจจบน การท าบญขาวใหมจะท าทบานหรอทวดกได โดยเชญแขกมารวมท าบญ นอกจากนจะมการท าบญหลขาวปก “ขาวต าคลกกบงา” คนไตจะใชงาด าผสมเกลอรบประทานกบน าออย สวนกะเหรยงจะต า ขาวเหนยวคลกกบงาขาว เดอน 2 (เดอนอาย) ไตเรยกวา “เหลนก า” เดอนนชาวไตก า คอ ถอปฏบตวาจะไมน าขาวออกจากยงฉาง ภาษาปงนา (ปโลหต) เรยกวา “มะกะระหยาส” ตรงกบเดอนมกราคม ซงในภาษาพมาเรยกวา “ปยาโส” ธาตประจ าเดอนคอ ปฐวธาต ดอกประจ าราศคอ ดอกขวาโหย (ภาษาถน) หรอดอกกวางของ (ภาษาถน) เปนเดอนทพระสงฆอยปรวาสกรรมและมานต ชาวบานเรยกวา พระภกษสงฆเขาปรวาส หรอเขากรรม มพธตกบาตร “ลองก า” พระสงฆจะไปพกนอนเขาปรวาสในกระตอบฟางขาว หรอในกลดตามปาหรอทงนา ซงคณะศรทธาเปนผจดสถานทใหพกตลอดจนทท าบญตกบาตร หองน าหองสวม พระทกรปจะเขารวมพธสวดกรรมฐานในตอนกลางคนทกคน มศรทธาญาตโยม ผเฒาผแกจะเขารวม และถอศลแปด หลายแหงเขาปรวาสกรรมในปาชา และมการทอดผาปาหาจตปจจยปรบปรงปาชา

37

ในการท าบญ มการถวายอาหาร เชาอาหารเพล รบศลอนโมทนาทกวน ตามทไดตกลงวาจะท า 7 วนหรอ 15 วน มนทานทเกดประเพณกลาวไววาสมยทพระพทธเจายงทรงพระชนมอยมพระ ภกษจ านวน 20 รป ท าผดวนยอาบต สงฆาทเสส พระพทธองคทรงลงโทษ ใหไปบ าเพญเพยร เจรญสมถกมมฏฐานทรมานอยในทโลงแจง ทามกลางน าคางและสายหมอก ในขณะนนพระเจาปเสนทโกศลไดเหนความทกขยากของพระภกษทง 20 รป กทลถามพระพทธเจาวา พระภกษทถกท าโทษตากน าคางอยกลางทโลงแจง ไมมสงก าบงใดๆ ไดรบทกขเวทนา หากขาพระพทธเจา มเจตนาศรทธาจะท าทอย ทพกถวายจะเหมาะสม ประการใดหรอไม พระพทธเจาตรสตอบวาสามารถถวายได พระเจาปเสนทโกศลจงรบสงใหเสนาอมาตยน าปองจาง (สปคบหลงชาง) ไปถวายรปละ 1 ทจนครบ และจดอาหารบณฑบาตรมาถวาย ตลอดเวลาทพระภกษสงฆอยปรวาสและมานต ดวยเหตน เมอถงเดอน 2 (เหลนก า) พระสงฆไดเขาปรวาสกรรมและอยมานต สวนศรทธาประชาชน กถอโอกาสท าบญท าทาน ถวายอาหารบณฑบาตรและเสนาสนะ แดพระสงฆทอยปรวาสและมานตนนสบตอมาจนตราบเทาทกวนน เดอน 3 ไตเรยกวา “เหลนสาม” ภาษาปงนา (ปโลหต) เรยกวา “กมหยาส” ภาษาพมา เรยกวา “ตะโปละ” ธาตประจ าราศคอคอวาโยธาต ธาตลม ดอกประจ าราศ คอ ดอกชปานและดอกองแง (ภาษาถน) เปนฤดถวายไมโหล (ฟน) ถวายขาวหยาก (ขาวเหนยวแดง) นยมท าขาวเหนยวแดงถวายวดและถวาย กองโหลในวนเพญเดอน 3 แตกอนท าขาวหยาก นงขาวสกแลวน าไปคลกน าออย ถาท ามากคลกในกะทะใหญชวยกนกวนหลายคนจนไดท น าถวลสงทกระเทาะเปลอก ออก ผสมคลกเคลาตอนใสน าออยหรอน าตาลแลวขดมะพราวโรยหนาอก บางต าราเคยวน ากะทพอมนแตก เอาขาวสกทนงครกน ากะทคนใหเขากน ทงไวบนเตาถานไฟ พอสขเหนยวจงตกออกใสถาดเอาตอกทบผวหนา ใหเรยบเสมอกน รอใหเยนจงตดเปนกอนสเหลยมขนมเปยกปนใสหอไปท าทาน การท าบญท าทานขาวหยากนมกจดรวมกนเปนหมบาน รวมกนทบานผใหญบาน หรอบานก านนแลวจะมการใสเกวยน ใสรถ หรอแบกหาม ถาขบวนใหญ ตฆองกลองแหไปแจกภายในหมบานโดยทวถงกน การท าบญถวายกองโหลพารา คอน าเอาไมเนอออน มไมงว “นน” ไมสาแล ไมกฤษณา บางแหงใชไมไผ ขดเปลอกออก แลวน ามากอฐานสเหลยมคางหม ปลายแหลมขนไปเปนรปเจดย มฉตรเปนยอด ไตเรยกวา “ทหง” คอฉตร 5 ชนประดบดวยดอกจากจา น าไมไผมาขดราชวตร ทงสมมปกหนอกลวยหนอออย การเผากองโหล ใชไฟมาลอ “บองไฟสน” มตาตรงกลางตอกดนปนทงสองขาง ใชดนเหนยวปดเจาะรชนวนทงสองขาง ผกเสนลวดจากทเผาไปหากองโหล หางประมาณ 10-15 เมตร เมอจดมาไฟแลวมาไฟจะวงตามเสนลวด ไปชนสายชนวนทกองโหล ครงสดทายจะไมมอะไรกนไว มาไฟจะวงไปถงกองโหลสายชนวนดานกองโหล จะตดไฟ แลวไฟนนจะพงเขาหากองโหล ทมหอดนปนหรอราดดวยน ามนไฟจดลกขน ระหวางแขงมาไฟจะมการตฆองกลอง อยางสนกสนาน กอนจดมาไฟจะมพธถวายกองโหล โดยตอดานสายสนธ จากกองโหล ไปบนวดทมพระสงฆใหศลใหพร และอนโมทนา

38

ภาพท 4.1 ประเพณถวายกองโหล (ทมา: ผวจย, 2559 )

นทานบอเกดประเพณกลาวไววาสมยหนงนานมาแลว ในเมองสาวตถ มมาณพเขญใจคนหนง พอถงเดอนสามยาวหนาวเหนบ ไดเกบฟนมากองไวท ตนทางทมพระสงฆจะมาบณฑบาตรในเมอง พอถงเวลาเชาตรจะตนแตเชามด เดนทางไปยง กองฟนและกอกองไฟทตนทางแหงนน พรอมกบนมนตพระสงฆเขามาผงไฟใหเกดความอบอนแลวจงออกบณฑบาตรท า อยางนทกเชาจนสนฤดหนาวดวยอานสงสแหงการกระท าดงกลาว สงผลใหมาณพนนตายแลวไปเกดในสวรรค เปนเทพบตรผมรศมยงใหญ ดจดวงไฟทลกโชตชวงชชวาล เปนทเคารพนบถอของเหลาเทวดาทงหลาย ส าหรบการถวายขาวหยาก มต านานมาวา พระพทธเจาทรงประชวร ดวยโรคพระอทรปวดๆ เสยดๆ พระอานนทไดออกบณฑบาตร และไดไปพบ นางสชาดาทก าลงหงขาวหยากใสเนยน านมจาตโผ (ผลพล) เลงยาง (กานพล) พอดซางดปร พดปอม (พรกไทย) พอเหลอบเหนพระอานนท นางสชาดากรบตกขาวหยากใสบาตรพระอานนททนท พระอานนท ไดน าขาวหยากนน ไปถวายแดพระพทธเจา เมอฉนขาวหยากของนางสชาดาแลว พระพทธเจากทรงหายจากอาการประชวรพระอทรดวยอานสงสการถวายขาวหยากน นางสชาดาไดไปจตบนสวรรค เสวยผลบญอยางเปนสข ดงนนการถวายขาวหยาก “ขาวหยาก” จงเปนประเพณสบตอกนมาถงปจจบน เดอน 4 ไตเรยกวา “เหลนส” ภาษาปงนา (ปโลหต) เรยกวา “มะหยงหยาส” ภาษาพมาเรยกวา “ตะปองละ” ธาตประจ าเดอนคออาโปธาต ธาตน า ดอกไมประจ าราศ คอดอกเปา (ภาษาถน) คอไมรง เดอนนจะมประเพณปอยสางลองและปอยจางลอง อกต านานหนงกลาววา ขณะทพระพทธเจาประทบอย ณ เชตะวนวหาร เมองสาวตถนน ขาวคราวของพระองคไดทราบกถงพระเจาสทโธทนะพทธ-บดา จงทรง

39

สงอ ามาตย 1,000 คน ไปนมนตพระพทธเจาเสดจไปเมองกบลพสด ฝายอ ามาตยทงหลายเมอมาเฝาพระพทธเจาแลวไดสดบพระธรรมเทศนาตางได บรรลเปนพระอรหนต ขอบรรพชาอปสมบท ไมกลบไปกรงกบลพสดตามภาระหนาททไดรบมา พระเจาสทโธทนะไดสงอ ามาตย อก 1,000 คน ใหไปนมนตพระพทธเจาอก เหตการณกเปนเชนเดม ทกคนบรรลเปนพระอรหนตแลวไมกลบกรงกบลพสด ท าเชนนถง 3 ครง ครงสดทายจงทรงรบสงใหกาฬทายอ ามาตย ไปนมนต พระพทธเจา กาฬทายอ ามาตยจงขอพระบรมราชานญาตบรรพชาอปสมบทกอน จงจะนมนตพระพทธเจากลบมากรงกบลพสด พระเจา สทโธทนะทรงอนญาต กาฬทายจงพาคณะ 1,000 คน ไปเฝาพระพทธเจา ไดฟงพระธรรมเทศนา และบรรลมรรคผลอยจ าพรรษากบ พระพทธเจาจนครบถวนไตรมาศ 3 เดอน แลวจงอาราธนาพระพทธเจาเสดจไปยงกรงกบลพสด พระพทธเจาทรงใครครวญ แลวเหนวาเปนธรรมเนยมของพระพทธเจาองคกอนๆ ในอดตทตองไป โปรดประยรญาตจงทรงรบนมนต เมอทราบแนชดแลวกาฬทายภกษ จงขอพระราชทานพระบรมราชานญาตใหเดนทางไปเตรยมการลวงหนา และเดนทางไปแจงขาวแดพระเจาสทโธทนะและขาราชบรพารวา พระพทธเจา จะเสดจกรงกบลพสดในเดอน 4 น ใหทกคนเตรยมชดรบเสดจและเครองไทยธรรม อาหารบณฑบาตรและอนๆ ไวรบเสดจพระพทธเจา พระเจาสทโธทนะรบสงให จดท าถนนหนทางปราสาทและซมรบเสดจทวกรงกบลพสด พอถงวนขน1 ค าเดอน 4 พระพทธเจาทรงน าพระสงฆออกจากเชตวนวหารเดนทางไปวนละ 1 โยชน เมอน าพระสงฆ เดนทางถงกรงกบลพสดแลว บรรดาประชาชนชาวเมอง ตางชนชมยนดพากนจดไทยธรรมไวถวายเปนจ านวนมาก ทงอาหารบณฑบาตร ลวนแตเปนสงของพเศษแปลกๆ ททกคนคดวา ท าไดดทสด บางกลมจดท าตนเวชยนตหรอตนหอโลม ตนรม ตนธง ตนจวร 1,000 ผน พรอมทงบรรเลง เครองดนตร ดรยางคนานาประการรบเสดจ พระพทธเจา ทกแหงหน จดเปนงานพธยงใหญ ในการแสดงความยนดทไดรบเสดจพระพทธเจา ในสมยพทธกาลนนดวยเหตนชาวไตจงพากนจดงานประเพณเดอน 4 สบตอกนมาจนถงปจจบน ตวแทนพระพทธเจา เชน พระธาตเจดยกด พระธาตพทธรปกด บรมฉายาลกษณเจดยกด ณ ทใด ศรทธาพทธบรษท กจะพากนไปท าบญเปนงานรบเสดจ พระพทธเจาเชนในสมยพระพทธกาล เมอถงวนเพญเดอน 4 ชาวไตจะไปหาผกสมปอย ถอวาดเปนสรมงคล และเกบยอดขเหลกมาเปนอาหาร เชอวาเปนยา

40

ภาพท 4.2 ประเพณปอยสางลอง (ทมา: ผวจย, 2559)

เดอน 5 ไตเรยกวา “เหลนหา” มปอยเหลนหา ปอยซางกาน ปอยจาตซาย ตรงกบเดอนเมษายน ภาษาปงนา (ปโลหต) เรยกวา “มกซะหยาส” ภาษาพมาเรยกวา “ตะกละ” ธาตประจ าเดอนคอ เตโชธาต (ธาตไฟ) ดอกไมประจ าราศคอ ดอกก ากอ (ดอกบนนาก) เปนเดอนทเปลยนศกราชใหม ในชวงน มกมงานปอยจาตซาย “เจดยทราย” ทวดจะมการขนทรายเขาวด มการถวายขนมเทยน (ขนมจอก) มการวอนน าเจาพารา (สรงน าพระ) ตลอดจนถงพระสงฆ ขอขมาและด าหว ผเฒาผแก ขอขมาพอแมและญาตผใหญ นอกจากนยงมการละเลนตางๆ เชน เลนหมากนม (สะบา) หมากขวาง หมากกอนหมากอน ของหนมๆ สาวๆ จะมการเลนน าสงกรานต เหลนหาปอยซางกาน สวนผสงอาย ในวนขน 14-15 ค า จะพากนไปฟงธรรมจ าศลนอนวด ถอศล 8 มการท าบญตกบาตรพระ เรองทเปนประเพณกลาวไววา ขณะทพระพทธเจาทรงประทบอยท เชตวนวหารในกรงสาวตถ พระเจาปเสนทโกศล ไดชกชวนขาราชบรพาร ตระเตรยมไทยธรรมน าไปถวายพระพทธเจาและพระสงฆ พระพทธเจาตรสเทศนาวา ในชวงเทศกาลเปลยนศกราชน ขอใหเชญชวนกนไปคารวะพระรตนตรย และผทมพระคณและพากนไปสรงน าพระพทธรปรดน าด าหวผเฒาผแก เพอขอพรปใหมใหมโชคลาภอยเยนเปนสข เจรญดวยจตรพธพร 4 ประการ มอายวรรณะ สขะพละ ปฏภาณธนสารสมบตตลอดไป พระพทธองค ทรงน าพระสงฆไปสรงน าในสระอนปทตในกลมดอกบว 5 ประเภท ทบานสะพรงเตมสระ พอถงเดอน 5 ชาวประชาจงพากนท าโกมโบ (โคมรปดอกบว)ไปบชาตามวดวาอารามตางๆ ยดถอเปนประเพณสบกนมา ตราบจนเทาทกวนน

41

จากเอกสารโรเนยวเยบเลมภาษาไต ชอ “หยาสสองเหลนค า” เขยนโดยเจเรแสงเฮงบานแมสาว อ าเภอแมอาย จงหวดเชยงใหม กลาววาเดอน 5 เปนวาระการเปลยนศกราช เนองจากธดาทาวมหาพรหมเปลยนวาระอมเศยรบดาไวในแตละป ตามต านานเลาวาหลงจากเกดโลกาวนาศไฟประลยกลปลางโลก แลวมดอกบว 5 ดอก ผดขนทกลางสระใหญเปนจดเรมตนของภทรกลปน ในกลปนมพระพทธเจามาตรสร 5 พระองคและในดอกบว 5 ดอก มจวร 5 ชดพระพรหมไดลงมาอญเชญจวรทง 5 ชดขนไปไวในพรหมโลก เมอถงเวลาทพระพทธเจาแตละองคทรงมาตรสร ทาวมหาพรหมและคณะจะน าผาจวรลงมาถวายตามล าดบ และขณะนพระพทธเจาตรสรไปแลว 4 พระองค คอ พระศรอารยเมตไตย ซงมาตรสรตอจากยคพระโคดมพทธเจา บรรดาพระพรหมทลงมาในโลกมนษยมาไดสดกลนดนหอมแลว เกดความพอใจพากนขดมาชมด หลงจากชมดนหอมแลว ท าใหวชาญาณ(เหาะเหนเดนอากาศ)เสอมไมสามารถเหาะกลบไปสพรหมโลกได จงอาศยอยในมนษยโลกตอมาจนถงปจจบน เหลาพรหมและเทวดาไดประชมปรกษาเรองวธการก าหนดราศฤดกาล และพจารณาหาผทมความสามารถก าหนดราศฤดกาลได ซงทาวมหาพรหมไดรบอาสาเปนผจดท า พรอมกบสญญาวาหาก ไมสามารถท าใหส าเรจกจะใหศรษะเปนประกน ตอมาเมอไมสามารถก าหนดราศฤดกาลใหดทดเทยมกนไดพระอนทรจงขอให ศาสดาพยากรณ (งะพอหมอกยาม) ก าหนดฤดกาลเปนฤดรอน ฝน หนาว ซงเปนฤดกาลตราบจนถงปจจบน พระอนทรจงบอกธดาทง 7 ของทาวมหาพรหมวา ใครสามารถตดศรษะของทาวมหาพรหมได จะอภเษกยกขนเปนอครมเหส ธดา 6 องคไมสามารถท าได แตธดาองคสดทาย(วนเสาร) ไดใชเสนผมขงกบโครงไม ท าเปนเลอยใชเลอยคอของทาวมหาพรหมจนขาด พอขาดแลวน าไปไวทไหนกไมได ไวในน ากน าจะแหง ไวบนบกกเกดไฟไหม จ าเปนทธดาทง 7 จะตองผลดเปลยนกนกนศรษะของบดาไวคนละ 1 ป หมนเวยนกนไวคนละ 1 ป หมนเวยนกนไปตลอดกาล พอถงเดอน 5 ของแตละปกจะเปลยนกนครงหนง ธดาองคทหมดภารกจกจะถอโอกาส ลางมอ อาบน า ซกผา สระผม ใหสดชน หลงจากทรบภารกจมานาน เปนเวลาแรมป ดวยเหตนจงถอเปนประเพณวา พอถงเดอน 5 เปลยนศกราชใหม จะพากนอาบน าช าระรางกาย สระผม ปดกวาดท าความสะอาดบานเรอน ในโอกาสขนปใหมใหเปนกรณพเศษ ส าหรบตวทาวมหาพรหมนน พระอนทรไดทลถามมารดาของทาวมหาพรหมวา จะสามารถหาศรษะของใครมาตอแทนได มารดาตอบวาศรษะของใครอะไรกไดทนอนหนหวไปทางทศเหนอ พระพรหมและเทวดาทงหลายจงพากนลงมายงโลกมนษย และไดพบชางตวหนงก าลงนอนหนหวไปทางทศเหนอ จงตดหวชางนน น าไปตอกบตวของทาวมหาพรหม ท าใหทาวมหาพรหมฟนคนชพ และไดรบขนานนามวา “มหาปงแน” (พระพฆเนศ) สวนตวชางกไดน าฟนมากอกองไฟสมฌาปนกจจนเสรจกจ เหลาพระพรหมและเทวดาทงหลายไดประชมปรกษากนวา บาปทตดเศยรพระมหาพรหมนจะตกแกใคร พระอนทรตอบวา ตกแกชาวเมองทงหลาย เพราะชาวเมองอยใตอทธพล ของดวงดาว ชะตาราศฤดกาลและถามตอไปวา หากตองไถบาปจะตองท าอยางไรบาง พระอนทรตอบวา ตองพากนกอเจดยทรายถวายน า ถวายดอกไม สรงน าพระพทธรป และพระสงฆใหท าขนมไปท าบญ ผเฒาผแก และพระสงฆผทรงศล

42

อธษฐานขอใหพนจากบาป และไดรบความสข ความเจรญยง ๆ ขนไป จงเกดมประเพณรดน าด าหว คารวะผเฒาผแก ท าขนมประเพณแจกจายและถวายพระสงฆสบกนมาจนทกวนน เสรจจากงานสงกรานต จะมการประกอบพธท าบญหมบานเรยกวา “งานวานปะลก” โดยนมนตพระสงฆไปท าพธเจรญพระพทธมนตสมมเมอง ชาวบานจะน าน าขมนสมปอยพรอมทงไมดอกท าเปนตาแหลวใบหนามเลบแมว ใบผกกม ใบปานแข ใบถวแระ โดยน าใบหญาคามาท าเปนเชอก ส าหรบ น าไปแขวนไวทประตบาน ในขณะทท าพธจะมคนน าตาแหลวไปปกไวทหวบาน ทายบาน หามคนในออก หามคนนอกเขา เมอพธเสรจจะยงปน เปนสญญาณใหรทวกน และจะมเครองเซนใสกระธงใหญ เรยกวา “สะตวง” น าสงทงสทศ ประเพณเดอน 5 นอกจากจะมการวานปะลกแลว จะมการน าน าขมนสมปอยไปรดน าศาลเจาพอหลกเมองและขอขมา มการรวบเงนภายในหมบานเพอท ากจกรรมขอขมาศาลเจาพอหลกเมอง เรยกวา “เงนอานแตก” จะท าปละครง

ภาพท 4.3 ตาแหลวทใชในงานวานปะลก (ทมา: ผวจย, 2559)

เดอน 6 ไตเรยกวา “เหลนหก” มงานประเพณปอยจาตหรอกองมทราย ปอยบอกไฟ ปอย

ซอมตอโหลง (มธปายาส) ภาษาปงนา (ปโรหต) เรยกวา “ปกซะหยาส” ภาษาพมาเรยกวา “กะสงละ” ธาตประจ าเดอน คอ ปฐวธาต (ธาตดน) เปนเดอนทมลกษณะแขง ดอกไมประจ าราศ คอ ดอกจ าปาโหลง หรอ ดอกจ าแป (ดอกลนทม) ดอกกานงอก (ดอกซอนกลน) งานท าบญใน วนเพญเดอน 6 วนวสาขบชาจะมการถวายเจดยทราย ไตเรยกวา “ปอยจาตซาย” มการแจกขาวหอแลวมการจดบองไฟ ตอนเชาจะมการถวายขาวมธยาวาส คนไตเรยกวา “ซอมตอหลวง” คอถอถวายขาว 49 กอน ถอวาไดบญมาก ได

43

อานสงค “อะกโยก าฮองแสนก าผา” (อานสงค 1 แสนกลป) ปรากฏอยในคมภรธรรมะ หรอลกโหลง เรอง นางโทมถามโผ

ภาพท 4.4 เจดยทรายในประเพณปอยจาต (ทมา: ส านกงานวฒนธรรมจงหวดแมฮองสอน, 2559)

ในวนเดอนเพญน ผเฒาผแกไปจ าศลแปด นอนวดฟงธรรม เรยกวา “ถอมลก” ทวด เรองราวประเพณระบไววาในเมองสโห (เมองสงหลหรอเมองลงกา) มมานพผยากเขญคนหนงหาเลยงชพ โดยการหาฟน หาใบตองขาย พอถงวนเพญเดอน 6 กหอขาวเขาปา หาฟนหาใบตองตามปกต เมอเดนไปถงฝงล าธารแหงหนง จงนงพกและฉกคดขนมาวา ชาตน เกดเปนคนกเปนคนเสยเปลาๆ ไมเคยท าบญสนทานทจะเปนปจจยสงผลใหเสวยสขในชาตหนา วนนกเปนวนเดอนเพญควรทเราจะไดท าบญ สกอยางหนงจะดกวา คดไดดงนจงวางสมภาระลง ไปตกทรายทฝงล าธาร มากองกอเปนรปเจดย เสาะหาดอกไมในปามาประดบตกแตงใหสวยงาม ตดไมไผมาจกตอกสานเปนราชวตร ขดเปนสเหลยมกนเปนชนๆ เหมอนเจดย เสรจแลวแกหอขาวออกมาแบงเปนสามสวน สวนท 1 น าถวายเปนพทธบชา สวนทถวายเปนสงฆบชาน เมอเสรจสนการถวายแลวกน าไปวางไวใหกากน เมอท าบญถวายทานเสรจแลวเกดปตซาบซงในการกระท าของตนเอง จงรองร าท าเพลงและฟอนไปรอบๆ เจดยทรายอยคนเดยวในปา เมอหมดวนกกลบบาน ตงแตนนมา ชายทคคตะคนนนกถงบญทไดท าในวนนนกรสกปตเปนสขทกครง ตอมาถงคราวทตองถงแกชวตกปวยเปนโรครนแรง เมอใกลจะตายกพอดเปนวนทขนหอค า (กษตรย) ครองเมองสโหและนางมพญา (พระมเหส) ทรงชางเสดจมาเลยบนครไดเสดจผานถงกระตอบทอยของทคคตะคนนพอด และชายทคคตะกมองเหนพระมหากษตรยและพระมเหสททรงชางเสดจมาใกลท อยของแกเกดอปทานขน

44

ในใจใครจะเกดเปนพระโอรสของพระราชาพรอมกนนนกสนใจไปในทนท และไดไปจตปฏสนธในครรภพระมเหส พอเตบใหญกไดสบราชสมบตแทนพระบดา อยมาวนหนงไดนมนตพระอรหนต มาเทศนาในพระบรมราชวง ในขณะทฟงพระธรรมเทศนาอยนน เกดศรทธาจะถวายผาสไบคาควรแสนทองค าทพระองคทรงหมอยเปนเครองบชากณฑเทศน แตกไมไดตดสนใจไดทนท ครงทหนงกแลว ครงทสองกแลว ครงทสามกแลว ยงไมอาจตดสนใจละทงความเสยดายได เปนเจตนาศรทธา ทยดๆ หดๆ อยไมอาจใหส าเรจอยางแทจรงได พอดมกาสองตวผวเมยบนมาจบอย บนกงมะขามตรงหนาตาง กามองเหนและทราบเจตนาของพระราชา กาตวผจงพดกบกาตวเมยวา พระราชานดวยเหตทเปนคนยากจนเขญใจ ไดเกดเปนพระราชาจงไมอาจตดสนใจถวายสงทมคาสง แมมเจตนาศรทธา กตามหากพระองคถวายในครางทมเจตนาครงแรกกจะไดเสวยผล 8 ประการ พระราชาไดยนค าสนทนาของกาสองผวเมยและรภาษากา จงไดชอวา “กากะหวนถยะ” (กากวจนวญญผรค าพดกา) พระราชากทรงพระสรวลออกมา พระอรหนตจงทลถามเหตทพระราชาทรงพระสรงลนนพระราชากนมสการเรองราว ตามท กาสองตวผวเมยพด พระอรหนตผเปนประธานจงถวายพระพรวา จรงแลวมหาบพตรกาทงสองนชาตกอนกเปนกาเชนเดยวกน เปนบรวารของมหาบพตรไดรบทางของมหาบพตร(ตอนทถวายเจดยทรายไดน าขาว สวนนเปนสงฆบชาไปวางไวใหกากน) พระราชาจงตดสนใจถวายผาสไบคาควรแสนทองค าบชาพระธรรมเทศนา เมอละจากพบนนกจตเสวยผลบญในสรวงสวรรคไปๆ มาๆ ระหวางสวรรคและมนษยอยตลอดเวลา ไมไดเกดกลอบายใดๆ เลย ดวยเหตนพอถงเดอน 6 ชาวไตในกลมพทธศาสนกชน จงพากนท าบญกอพระเจดยทรายและถวายหอขาวหอแกงเปนประเพณมาจนตราบเทาทก วนน ส าหรบเนอเรองจากเอกสาร “หยาสสบสงเหลนค า” โดยเจเรแสงเฮง กลาวไววา เดอน 6 เปนเดอนทเกษตรกรเรมปลกพชผกนานาชนดและเปนเดอนทพระพทธเจา ตรสรในเดอนนดวยต านานกลาววา พอถงวนขน 14 ค า เดอน 6 พระพทธเจาไดเกดนมตตางๆ นานาทเปนสญญาณบงบอกวา จะไดตรสรเปนพระสมมา สมพทธเจา เชาตรวนขน 15 ค า เดอน 6 พระองคทรงออกบณฑบาตในเมองราชคฤห หลงจากนนกไดเสดจไปประทบนงพกทใตตนไทรใกลชานเมอง ในโอกาสเดยวกนนางสชาดา ธดาของเศรษฐมความปรารถนาอยากมบตร ในวนขน 14 ค า ไดตระเตรยมอาหารพเศษเปนเครองบชาเทพารกษ นนคอขาวหงดวยนมเนยอยางดตามต านานพรรณนาวธการไววาใชนมทบบจากแมวว 1,000 ตว ปอนใหวว 500 ตวดม และบบจากวว 500 ตว ปอนววตวตอ ๆ ไป บบปอนไปเรอย ๆ จนเหลอววตวเดยว และบบน านมจากววตวสดทาย เพอใชเปนนมหงขาวตมเนยครงน ในขณะทหงขาวนมเนยนน กมเทวดาเจาทเจาทางมาชวยกนปรงแตงรสชาตใหวเศษยงขน สมเปนภตตาหารมอแรกทจะท าใหมพระพทธเจาตรสรขนในโลก พอหงขาวไดทแลวจงปนเปนกอนขนาดเทาไขนกยงจ านวน 50 กอน แลวจงสงสาวใชไปกวาดท าความสะอาดใตตนไทรใหญ สาวใชไดเหน พระพทธเจาทโคนตนไทรในตอนเชามด เขาใจวาเทพารกษประจ าตนไทร แสดงอภนหารใหปรากฏ จงไดรบกลบมาแจงขาวแกนางสชาดา ฝายนางสชาดารสกปลาบปลม

45

ดใจเปนอยางยงรบหอบถาดทองค าใสขาวนมเนย ไปยงตนไทรใหญ พอถงรบถวายแดพระพทธเจาพรอมอธษฐานบนบานขอใหไดบตรทดงามและรสก ชนชมยนดกลบบานดวยหวใจทเปยมลนดวยความหวง หลงจากทนางสชาดาไดกลบไปแลว พระพทธเจาไดนงตรองวา นางนไดถวายขาวหงดวย นมเนย (มธปายาส) โดยอทศตอเทวดาผรกษาตนไทร จงน าเอาขาวกอนหนงวางไวทงามไมไทร สวนทเหลอ 49 กอนในถาดทอง พระพทธองคทรงน าไปยงฝงแมน า เหนหลนจะหยา (เนรญชรา) ลางหนาลางตา แลวนงลงฉนดวยความเอรดอรอยจนหมดทง 49 กอน ฉนเสรจแลวรสกสดชนอยางยง ไดตงอธษฐานไววา หากจะไดตรสรเปนพระพทธเจาแนนอน ขอใหถาดทองค านลอยมดลงไปซอนกบถาดทองของพระพทธเจาทง 3 พระองค ทตรสรไปกอนลวงหนา พรอมกนนนกลอยถาดทองลงไปในน า ถาดทองกลอยทวนน าขนไปหมนมดลงไปซอนกบถาดทองของพระพทธเจาองคกอนตาม ค าอธษฐาน เสยงกระทบของถาดทองนนดงกองสะทอนเขาหพญานาคทนอนขดตวครอบโลกไว ท าใหตกใจตนฟนตวขนพรอมกบบนวา เพงนอนไปไมทนอม มพระพทธเจามาตรสรอกแลว อาการตกใจตนฟนตวของพญานาคนรนแรง จนท าใหเกดแผนดนไหวครงใหญเปนสญญาณใหชาวโลกรวา มพระพทธเจาเกดขนในโลกอกองคหนงแลว เมอเสรจภารกจเชาแลวพระพทธเจากเสดจพระราชด าเนนไปหาทสงบ เพอบ าเพญสมณธรรมระหวางทางไดมคนเลยงมาถวายหญาแพรก (ตามพทธประวตเปนหญาคา) 8 ก ามอ พระองครบแลวเสดจพระราชด าเนนตอไปจนถงตนโพธใหญ ใชกญาแพรกปลาดใตตนโพธท าเปนบลลงกนงบ าเพญสมณธรรมหนหนาไปทางทศตะวนออก ท าจตใจใหมนไมสนไหวพรอมอธษฐานวาไมลกไปไหนถาไมบรรลอตมธรรม ดวยเหตน ศาสนกชนชาวไตจงไดถอเปนประเพณการท าบญถวายซอมตอโหลง 49 กอน (ขาวมธปายาส) ในวนเพญเดอน 6 สบตอมาจนถงปจจบน เดอน 7 ชาวไต เรยกวา “เหลนเจด” เปนเดอนทชาวนาเตรยมท านา ตอกฝาย และลางหอง ภาษาปงนา (ปโรหต) เรยกวา “เหมถงหยาส” ตรงกบเดอนมถนายน ภาษาพมาเรยกวา “นหยนละ” ธาตประจ าเดอน คอ วาโยธาต (ธาตลม) เปนเดอนทมลมแรง ดอกไมประจ าราศ คอดอกเขาแตกโหลง (ดอกมะลใหญ) เปนเดอนทพระสงฆจดใหมจาแมปอย (ปจฉา-วสชนา) ศกษาคนควา ซกถามในเรองพระธรรมค าสอนและวชาการตางๆ ตามเอกสารเจเรแสงเฮงกลาววา เดอน 7 เปนเดอนท พระพทธเจาทรงไตรตรองในหลกโมกขธรรมทจรงตรสรโดยเฉพาะหลกปฏจจสมปบาท ซงเปนวฏจกรของสงสารวฏ จนถงหลกความจรงแหงความหลดพน 4 ประการ (อรยสจจ 4) ตลอดเดอน 7 น เปนเดอนแหงการทบทวนหลกโมกขธรรมของพระพทธเจา เดอนนชาวนาเตรยมตวท านากนมการตอกฝาย “ท าเหมองฝาย” ลางทอ “ขดรอกรองน า” เพอทดน าเขามา จงวางเวนจากงานประเพณ เดอน 8 ชาวไตเรยกวา “เหลนแปด” ภาษาปงนา(ปโรหต) เรยกวา “กะระกดหยาส” ตรงกบเดอนกรกฎาคม ภาษาพมาเรยกวา “หวาเสอละ” ธาตประจ าเดอน คอ อาโปธาต (ธาตน า) เปนเดอนทมน ามาก ดอกประจ าราศ คอ ดอกสะระพเลก (ดอกสารภ) เปนฤดทมการบรรพชาอปสมบทกนมาก เปนเดอนทพระสงฆอธษฐานอยจ าพรรษา เดอนนวนขน 15 ค า เดอน 8 เปนวนอาสาฬหบชา ตรงกบ

46

วนทพระพทธเจาแสดงพระธรรมจกร ดงนนตามประเพณไต ผเฒาผแกตลอดถงผทสนใจปฏบตธรรมจะพากนไปจ าศลทวดทเรยกวาก าศลนอนจอง ซงจะไปปฏบตในวนพระตลอดฤด เขาพรรษา 3 เดอน ในขณะเดยวกนชาวไตจะมการท าบญในวนโกนวนพระเรยกวา “ปอยจากะ” จะมเจาภาพจดงานตฆองกลองกนยาวน าดอกไม ยารกษาโรค ตลอดถงน าสมน าหวานไปถวายพระและผทจ าศลทเรยกวา “พอศล แมศล” พรอมกบขอนมนตพระภกษสงฆ สามเณร และเชญผทจ าศล ไปรบประทานอาหารเชาในรงขนของอกวนหนงบางทวนรงขนจะมการแจกขาวหอแกผจ าศล เรยกวา “หลปอยจากะ” ท าทานงานปอยจากะ เรองราวบอเกดประเพณกลาววา ตอนทพระพทธเจาไดประทบนงบนบลลงกทตรสรนนเปนวนเพญเดอน 6 ระหวางเดอน 6 แรม 7 ค า จนถงวนเดอน 7 นน เปนระยะทพระพทธองคทรงเสวยวมตตสข พอถงวนขน 4 ค า เดอน 8 พระองคเสดจไปยงมกกะดหวน (มฤคทายวน) ใชเวลาเดนทาง 10 วน ถงวนขน 13 ค า เดอน 8 วนขน 14 ค า เดอน 8 กเทศนาธรรมจกกะหยา (ธรรมจกรกปปวตนสตร) วน 15 ค า เทศนาโปรดกอนตงยะ (โกญทญญะ) วนแรม 1 ค า เดอน 8 เทศนาโปรดวปปะ ภททยะ มหานามะ และอลสช ตามล าดบ ในปะทะมะหวา (ปฐมพรรษา) พระพทธองคอยจ าพรรษาในมฤคทายวน พอถงพรรษาท 2 พระพทธองคทรงบญญตการเขาพรรษาไวใหพระสงฆอยจ าพรรษาไมไปคางคนทอนตลอดจนครบถวน 3 เดอน สวนศรทธาอบาสก อบาสกา กไดถอศลภาวนาในพรรษาตามพระสงฆไปดวย ฉะนนเดอน 8 จงเปนเดอนทพระสงฆอธษฐานเขาพรรษา เดอน 9 ชาวไตเรยกวา “เหลนเกา” ภาษาปงนา (ปโรหต) เรยกวา “สนมะหยาส” ตรงกบเดอนสงหาคม ภาษาพมาเรยกวา “คยองสะ” ธาตประจ าเดอน คอ เดโชธาต เปนเดอนทมอากาศรอนเลกนอย ดอกประจ าราศ คอ ดอกคะตอโหลง (ภาษาถน) เปนเดอนทท าสลากภต เดอนตลาคม (คนไทใหญ เรยก เดอนสบเอด) มงานประเพณ แฮนซอมโกจา คองานท าบญอทศสวนกศลไปใหแกผทลวงลบไปแลว นอกจากนยงม งานออกหวา คองาน ออกพรรษา หรอเรยก อกชอหนงวา งานจองพารา ตอนกลางคนมการแห จองพารา หรอปราสาทพระ ไปถวายวด หรอประดบ บชาไวหนาบาน เพอความเปนศรมงคลแกครอบครว ในเทศกาลนมการละเลนและฟอนร า ซงสวนใหญจะฟอนร าเปนรปสตวตางๆ เชน ร านก ร ากงกะหลา (นกในนยานเกาแกคนไต คลายกบกนรของไทย) กาโต (ร าสงโตหรอเชดสงโต)

47

ภาพท 4.5 การฟอนนกกงกะหราในประเพณออกหวา (ทมา: ผวจย, 2559)

1.2 ความเขมแขงทางวฒนธรรมดนตรไทใหญของต าบลทงยาว

ผวจยไดด าเนนการ SWOT Analysis คอ การวเคราะหสภาพของพนทต าบลทงยาว อ าเภอปาย จงหวดแมฮองสอนในปจจบน เพอคนหา จดแขง จดดอย โอกาสและอปสรรค ทเกดขนกบทงภายในและภายนอก ผลการวเคราะหจากการประชมกลมยอย มดงน ตารางท 4.1 ผลการวเคราะหสภาพพนทของต าบลทงยาวโดยวธ SWOT Analysis

จดแขง (Strengths)

1. ชมชนมปราชญชมชนทสามารถถายทอดวฒนธรรมดนตรได 2. ประชากรสวนใหญยงอยในวถชวตแบบชนบท ท าใหเขาถงวฒนธรรมดนตรไทใหญได 3. มการใชวฒนธรรมดนตรไทใหญในงานประเพณตางๆ เปนประจ า 4. สถานศกษาและองคกรปกครองสวนทองถนใหความส าคญกบวฒนธรรมดนตรไทใหญ และสนบสนนในกจกรรมตางๆ 5. วฒนธรรมไทใหญยงมความเขมแขง จงสงผลตอวฒนธรรมดนตรไทใหญในพนทมความเขมแขงดวย 6. ชมชนมความสามคคกน ด ารงวถประเพณไดเปนอยางด

48

จดออน (Weaknesses)

1. การกลายเปนแหลงทองเทยวส าคญของจงหวด ท าใหวฒนธรรมภายนอกไหลบาเขามาในชมชน 2. การเปลยนแปลงวฒนธรรมสธรกจการทองเทยว โดยขาดความเขาใจบทบาทและหนาทของดนตรในวถวฒนธรรม 3. การขาดการสบทอดจากคนรนใหม เนองจากเยาวชนไปเรยนหนงสอในพนทอนมากขน และไมไดกลบมาท างานในชมชนดงเดม 4. นายทนเขามากวานซอทดนตลอดจนท าธรกจในพนทมากขน 5. ไมมการเรยนการสอนวฒนธรรมดนตรไทใหญอยางจรงจง สวนใหญศกษาจากอ าเภอเมองแมฮองสอน และจงหวดเชยงใหมแลวน ามาถายทอด ขาดอตลกษณชมชน 6. กระบวนการถายทอดวฒนธรรมดนตรมขอจ ากด หากไมมประเพณกจะไมไดเหนการแสดงดนตร 6. สงคมเรมเปลยนจากเกษตรกรรมสเกษตรกรรมเพอการคา ท าใหชาวบานไมมเวลา และทมเทเวลาในการท ามาหากน

โอกาส (Opportunities)

1. การทในพนทมแหลงทองเทยวส าคญ สามารถบรณาการวฒนธรรมดนตรกบการทองเทยวได 2. ปราชญชมชนยงคงมจตสาธารณะในการถายทอดวฒนธรรมดนตร 3. องคกรปกครองสวนทองถน ตลอดจนสถานศกษาใหการสนบสนนงบประมาณในการสงเสรมการอนรกษวฒนธรรมดนตรไทใหญ 4. วดในชมชนตระหนกในการอนรกษวฒนธรรมดนตรไทใหญ และพรอมใหการสนบสนนการใชดนตรในประเพณพธกรรมตาง ๆ ของวด 5. ชมชนมความรวมมอกนด ตลอดจนยงคงมวถชวตเกษตรกรรม ท าใหมความสามคค อนรกษประเพณวฒนธรรมอยางเหนยวแนน

ความเสยง (Threats)

1. การขาดความตอเนองของนโยบายนกการเมองทองถน อาจท าใหโครงการในการถายทอดไมตอเนองและอาจยตไปได 2. สถานศกษาเองไมมการบรณาการครภมปญญาในทองถนกบการเรยนการสอน ตลอดจนครภมปญญาไมสามารถถายทอดใหกบเยาวชนทมอายนอยได จงเปนอปสรรคในการถายทอดวฒนธรรมดนตร 3. การทเยาวชนยายถนฐานจากการเรยน ท าใหกลายเปนชมชนผสงอาย และขาดความตอเนองในการสบทอดวฒนธรรมดนตร

49

4. การเปลยนแปลงและผลกระทบจากการทองเทยวในพนทอ าเภอปาย ท าใหวฒนธรรมดนตรไทใหญอาจสญหายไปได

2. องคความรดานวฒนธรรมดนตรไทยใหญต าบลทงยาว ต าบลทงยาว อ าเภอปาย จงหวดแมฮองสอน มกลมชาตพนธอาศยอยอยากหลายในลกษณะสงคมพหวฒนธรรม มทงกลมชาตพนธไทใหญ ตลอดจนคนพนเมองดวย ดงนนองคความรดานวฒนธรรมดนตรไทใหญในต าบลทงยาวจงมความผสมสผานกนระหวางคนเมองและคนไทใหญ ดงรายละเอยดเครองดนตรดงน 2.1 กลองสะบดชย

ภาพท 4.6 กลองสะบดชย (ทมา : ผวจย, 2561)

กลองสะบดไชย มลกษณะเปนกลองสองหนาขนาดกวาง 30-35 คณ 45-50 นว หนากลองหมดวยหนงตรงหนงถกดวยเชอก มการตกแตงลวดลายใหดสวยงาม และหนาเกรงขามสะดดตามากขน การประสมวงกลองสะบดชย ประกอบดวย กลอง ฆอง ฉาบใหญ (ฉาบคมจงหวะ) ฉาบเลก (ฉาบขด จงหวะหรอฉาบลลา) จ านวนอปกรณขนอยกบขนาดและจ านวนผเลน ถาเปนชดขนาดกลางผเลนจะมอย 12 คน รวมคนแบกกลอง ถาเปนชดใหญจะมการเพม ฆอง และ ฉาบ โดยจงหวะทใชในการตกลองสะบดชย เปนจงหวะชนะศกทมลลาทาทางในการตทบงบอกถงการขมขวญขาศกศตร จะออกชนเชง

50

ในการใช หว เขา และศอก เปนหลก นยมใชตในงานมงคลงานประเพณทเกยวเนองกบศาสนา รวมทงการตกลองเพอบชาบวงสรวงตางๆ การแสดงกลองสะบดชยนเปนการแสดงทถอวา เปนทนยมและไดรบความสนใจจากบคคลทวไปทตองการเรยนรศลปวฒนธรรมพนบานลานนา 2.2 กลองปจา

ภาพท 4.7 กลองปจา (ทมา : ผวจย, 2561)

เปนกลองทสรางขนส าหรบถวายวดเพอเปนพทธบชาตามความเชอวา กลองปจานนมไวใชในศาสนากจโดยเฉพาะ ใชตเปนสญญาณเตอนใหประชาชนในละแวกนนทราบวา วนรงขนจะมงานบญ เปนวนโกน วนศลหรอวนพระเพอผมศรทธาทงหลายจะไดจดเตรยมภตตาหารไวใสบาตรหรอน าไปถวายพระภกษสงฆทวด ครนถงวนพระเสยงกลองปจากจะดงขนในเวลาพระสงฆทจะเรมฉน หรอในเวลาเทศนกจะตกอนพระขนธรรมาสน พอเทศนจบกจะตเมอเวลาพระลงจากธรรมาสน เสยงกลองนเปนการแสดงวายงมกจกรรมทางศาสนาพทธอย จนมค ากลาวไวในกลมพทธบรษทวา “หากสนเสยงกลองปจาเมอใด ศาสนาพทธกจะหมดสนเมอนน” เมอจะใชงานตองมกลองขนาดเลกมาเขาเปนชดอก 3 ใบ เรยกวา ลกตบ แตละใบมขนาดแตกตางกนไป วางเรยงเคยงกนอยโดยทลกใหญสดหนากลองมเสนผานศนยกลางประมาณ 28 เซนตเมตร ลกรองลงมาประมาณ 26 เซนตเมตร และลกเลกประมาณ 24 เซนตเมตร ความยาวของหนลกตบทง 3 ลก ประมาณ 38 เซนตเมตร โดยขนหนงหนาเดยวยดหนงดวยการตอกหมดเหมอนกลองใหญ ลกตบ

51

จะอยทางซาย กลองใหญจะอยทางขวา ซงคลายกบกลองชยมงคลแตกลองชยมงคล ลกตบจะอยทางขวา กลองใหญจะอยทางซายสลบกน โดยท านองทใชตกลองปจาน ม 5 ท านอง ซงบางแหงเรยกไมเหมอนกน เรยก 5 ท านองนวา เสอขบต สาวหลบเตอะ มะนาวลองของ น าตกตาด มาย าไฟ 2.3 กลองปเจ

ภาพท 4.8 กลองกนยาวหรอกลองปเจ (ทมา : ผวจย, 2561)

เปนกลองทรบอทธพลมาจากกลองไทใหญ ใชในประเพณทส าคญเกยวเนองกบศาสนาพทธจะนยมใชแหครวทานหรอประเพณตางๆ แหวนโกนหรอกอนวนพระ เพอบอกกลาวใหชาวบานไดเตรยมส ารบเครองบชาพระ ทจะไปวดในวนพระ และการฟอนทเปนศลปะชาตพนธ เชน การแหปอยสางลอง การแหปอยจองพารา ประเพณปใหมไต การฟอนนกกงกะหรา การฟอนโต ฟอนดาบ เปนตน ปเจนยมท ามาจากไมเนอออน เชน ไมขนน ไมซอ เปนตน หนากลองมขนาด 9-10 นว และมขนาดใหญถง 13-14 นวกได ถาหนากลองมขนาดใหญเทาตวทาย กลองกจะยาวตามขนาดของกลองออกไป กลองปเจเปนกลองหนาเดยวหมดวยหนงววทมความบาง การน าไปใชจะตองแตงเสยงดวยการตดจากลอง เพอใหไดเสยงทดงไพเราะท าใหเสยงยาวและทม การประสมวงประกอบไปดวย ฉาบ ฆอง โดยจะมฉาบขนาดกลาง 1 ค ฆองประมาณ 5-7 ใบ การใชฉาบกบฆองจะใชขนาดทเหมาะสมใหเขาเสยงกน

52

2.4 กลองตงโนง

ภาพท 4.9 กลองตงโนง (ทมา : ผวจย, 2561)

เปนกลองหนาเดยว ท าจากไมเนอแขง เชน ไมแดง ไมประด กลองตงโนงจะบรรเลงรวมกบ ฉาบ กลองตะหลดปด และฆอง โดยการตจงหวะซงกนและกนไปตลอด นยมใชแหในงานบญ เชน แหน าขบวนครวตาน แหตอนรบหววด แหขบวนผาปา แหปอยหลวง แหการประกอบฟอนเลบ เปนตน 2.5 กลองสงหมอง

ภาพท 4.10 กลองสงหมอง (ทมา : Tkpark , 2556 : ออนไลน)

กลองสงหมองเปนกลองหนาเดยวลกษณะคลายกลองยาว เปนเครองก ากบจงหวะการตกลองสงหมองจะใชฆองตเปนจงหวะยนพน สวนกลองและฉาบตสลบเสยงกนใชประกอบการ ฟอนเจง ฟอนดาบ และแหขบวนตางๆ

53

2.6 กลองมองเซง

ภาพท 4.11 กลองมองเซง (ทมา : ผวจย, 2561)

กลองมองเซงเปนกลอง 2 หนา ท าจากไมเนอออน โดยหนากลองมขนาดทไมเทากน ดานหนงใหญดานหนงเลก นยมใชหนาใหญประมาณ 17 นว ดานเลกประมาณ 13 นว ความยาวประมาณ 25 นว หมหนากลองดวยหนงวว โดยกลองมองเซงมกใชในการแหครวทานและใชประกอบการฟอนตางๆ เชน การฟอนเจง ฟอนกายลาย ฟอนขนดอก ฟอนผางประทป เปนตน

2.7 ฉาบ

ภาพท 4.12 ฉาบ (ทมา : ผวจย, 2561)

เปนเครองตก ากบจงหวะ ท าดวยโลหะรปรางคลายฉง แตมขนาดใหญกวาและหลอบางกวา วธเลนจะตแบบประกบ และตแบบเปดใหเสยงตางกน

54

2.8 ฟอนกายลาย

ภาพท 4.13 ฟอนกายลาย (ทมา : Bloggang, 2551 : ออนไลน )

ฟอนกายลาย เปนการฟอนพนบานทมการปรบเปลยนทาฟอนโดยน าลลาทาฟอนเจง (ลาย) เขาไปผสมผสานกบทาฟอนร า ทงนเพราะ ฟอนเมอง หมายถง การฟอนพนเมองลานนากายหรอกลาย หมายถงการเปลยนแปลง (ลลาทาฟอน) และลาย มความหมายเชนเดยวกบค าวา เจง ในท นหมายถงลลาการรายร า ฟอนกายลายเปนฟอนโบราณอยางหนง มบางทาคลายกบฟอนลอ เพราะเจาของเดมของการฟอนนเปนไทลออกกลมหนงทถกกวาดตอนมาจากรอบๆ เมองเชยงรงมาไวทอ าเภอสะเมง จงหวดเชยงใหม ไดมการคนพบโดยนายสชาต กนชย และนายสนนธรรมธ ทชมชนไทลอ บานแสนตอง ต าบลสะเมงใต จงหวดเชยงใหม ทาทางการฟอนไมไดมก าหนดไวตายตว ผสอนแตละคนจะฟอนทาไหนกอนกได แตเมอจะแลกลาย (ใสลลาลกเลน) กบผฟอนคนอนกอาจเปลยนทาฟอนใหเหมอนกน การแตงกายของชางฟอนเปนการแตงกายแบบไทลอ วงดนตรปจจบนทใชแหคอกลองมองเซง

55

2.9 ฟอนนก หรอ ฟอนกงกะหรา

ภาพท 4.14 ฟอนนก (ทมา : กลมสลปงจยแกวกวาง, 2556)

เปนศลปะการแสดงของชาวไทใหญ มสวนประกอบ 3 สวน คอ ปก หาง และล าตว เฉพาะปกและหางท าดวยไมไผหรอหวาย แตละสวนจะท าเปนโครงกอนแลวหมผาแพรสตางๆ ตดหมโครงและใชกระดาษตดเปนลวดลายตกแตงใหสวยงาม จากนนน ามาประกอบกนโดยใชยางรดเชอกหรอหวายรดใหแนน พรอมท าเชอกโยงบงคบปกและหางส าหรบดงเพอใหสามารถกระพอปก และแผหางไดเหมอนนก สวนล าตวผฟอนจะใสเสอสเดยวกบปกและหาง (อปกรณการฟอนน พบบางแหงมเฉพาะหางเทานน) สวนทาร าจะเปนทาทเลยนแบบอากปกรยาของนก เชน การขยบปกขยบหาง กระโดดโลดเตนไปตามจงหวะของกลอง ส าหรบดนตรทใชประกอบจะนยมวงกลองกนยาวตประกอบจงหวะและทวงท านองกลองเปนสงก าหนดทาร าดวย

56

2.10 ฟอนโต

ภาพท 4.15 ฟอนโต (ทมา : กลมสลปงจยแกวกวาง, 2560)

เปนการแสดงของชาวไทใหญ โตในความเชอของชาวไทใหญคอเปนสตวปาหมพานตโตตามความเชอนน บงเกดขนเมอองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา ไดโปรดพระมารดาและเทวดายงชนสวรรคเปนเวลา 3 เดอน แลวองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาไดเสดจกลบมายงโลกมนษย ซงตรงกบวนออกพรรษา หรอวนเทโวโรหณะชาวโลกและบรรดาสตวตางๆ รวมทงโตซงเปนสตวในปาหมพานตตางกมความยนด ในการเสดจกลบมาขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาทจะไดมาโปรดสตวในโลกมนษยตางพากนร าถวายแดองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาลกษณะรปรางของโตจะคลายกวาง เวลาแสดงจะเตนตามจงหวะกลอง พรอมท ากรยาเลยนแบบสตวนนกลองทใชประกอบการแสดงคอ กลองกนยาว (กลองปเจ)

57

3. แนวทางการอนรกษวฒนธรรมดนตรไทใหญ จากองคความรดานวฒนธรรมดนตรไทใหญ และจากความคดเหนของคนในชมชน จงมการเสนอใหจดการเรยนการสอนกลองกนยาว หรอกลองปเจ ซงเปนกลองทใชในพธกรรมทางพระพทธศาสนาและความบนเทงของชาวไทใหญมายาวนาน โดยใชกลมนกเรยนโรงเรยนทงโปงมตรภาพ 78 เปนฐานในการจดการอนรกษศลปวฒนธรรมไทใหญ ดงรายละเอยดตอไปน 3.1 กลองปเจ กลองปเจหรอกลองกนยาวคอวฒนธรรมหลกของชาวไทใหญจนสามารถเรยกไดวาเปนเอกลกษณของชาวไทใหญเลยกวาได ชมชนชาวไทใหญมกจะน ากลองปเจหรอกลองกนยาวมาเลนในงานพธกรรมตางๆ ทางพระพทธศาสนาเพราะเชอเสยงฆองเสยงกลองคอเสยงมงคล เสยงทเมอเทวดาไดฟงจะเกดความสขกายสบายใจ จงสามารถพบเหนไดจากงานในวนส าคญตางๆ ของชาวไทใหญ จงหวดแมฮองสอนเปนจงหวดทเลองชอลอนามทางดานวฒนธรรมไทใหญ เปนจงหวดทมวฒนธรรมเปนจดเดนและในขณะเดยวกนวฒนธรรมยงเปนจดขายอกดวย ในชมชนแมฮองสอนการแสดงไดรบความนยม และอกทงยงมเรองของความถายทอดวฒนธรรมใหคนในพนท จนเรยกไดวาคนหลายๆ คนในชมชนแทบจะสามารถบรรเลงกลองกนยาวและฟอนเจงได ดวยลลาทออนชอยประสานกบการท าทาทางทเปนกระบวนทาการตอสทสามารถใชไดจรงท าใหเกดประเพณการประลองฟอนเจง จนในทสดกถกยกน ามาเปนการแสดงในทสด ดวยมพนฐานสงคมทมคนสนบสนนเปนจ านวนมากจงท าใหการแสดงฟอนเจงประกอบวงกลองกนยาวไดถกแพรและก าหนดใหเปนแบบแผนในเวลาตอมา การแพรกระจายทางวฒนธรรมไมเพยงจะไมสามารถเกดขนไดเลยถาผทอยในวฒนธรรมไมเผยแพรวฒนธรรมของตวเองใหผอนรบร ดงค าพดของนกดนตรวทยาทวาคนไปไหนวฒนธรรมกจะไปดวย เนองจากคนไทใหญบางประเภทไดอพยพจากแมสอนมาอยเชยงใหม ดวยความคดอนรกษของคนไทยจงไดน าวฒนธรรมของตวเองมาแสดงในพนทของจงหวดเชยงใหมจงเกดการหยบยมทางวฒนธรรมเกดขน ประเพณและความเชอเปนอกหนงหนทางในการอนรกษและสบสานวฒนธรรมทองถนทงวฒนธรรมทมอยแลวและวฒนธรรมทรบเขามา ตางเปนวฒนธรรมทอยรวมและสบทอดตอๆ กนมาของคนในชมชน ดงนนหนาทหลกของกลองปเจหรอกลองกนยาวกยงเกยวกบงานประเพณตางๆ ทยงใชการบรรเลงกลองกนยาวหรอกลองปเจในการดงดดคนตางๆ ใหมาเทยวชมได เราจงสามารถแบงบทบาทของกลองปเจหรอกลองกนยาวไดเปน 2 ขอหลกจากขอความขางตนคอ 1) กลองปเจหรอกลองกนยาวในงานประเพณตางๆ 2) กลองปเจหรอกลองกนยาวประกอบการแสดง

58

ถงแมจะมการแบงโอกาสการใชงานของกลองปเจหรอกลองกนยาวเปน 2 ขอแตหลกๆ ทผคนยงใหความสนใจกคอการสบสานวฒนธรรมเดมของ ยงใหความความส าคญในการแสดงเพอความสนบสนนผทอนรกษวฒนธรรมพนบานของคนในทองถนไมใหหายไปนนเอง 3.2 กลองปเจหรอกลองกนยาวในงานประเพณตางๆ ในงานประเพณคอแหลงรวมผทมจตศรทธาในพระพทธศาสนาและยงถอวาเปนงานรวบรวมผทยงอนรกษประเพณเดมของชนชาตไมใหสญหายไปในกาลเวลา ดงนนเมอมงานประเพณงานวดตางๆ กขาดไมไดทจะมดนตรมาประกอบดงค าของผสงอายในชมชนวา “มาจวยกนแหกองแหกลองบหอมน งอมปากงอมมอ” นนเอง อกหนงวฒนธรรมชาวไทใหญทมการบรรเลงกลองปเจหรอกลองกนยาวทเรยกไดวาบรรเลงตงแตดกยนสวางเลยกวาไดนนคอประเพณปอยสางลอง ปอยสางลองหรองานบวชลกแกว เปนประเพณงานบวชทสบทอดตอกนมาอยางยาวนาน จากการลงพนทส ารวจขอมลทวดกเตาพบวางานบวชปอยสางลอยจะจดขนในชวงหนารอนของทกป สวนใหญจะจดในงานมนาคมซงเปนเดอนแรกของการปดการศกษาดงนน บานในมลกชายกจะนยมใหมาบวช โดยการจดงานทวดกเตาจะจดเปนซมไมคาเปนซมเลกๆ และมาการน าเอาวสดอปกรณเครองใชมาตกแตง และมาขนเงนวางไวหนาซมเพอใหคนมารวมงานรวมกนน าเงนมาสมทบทน และจดส าคญอกหนงเรองคอแตละซมกจะมวงกลองปเจทเปนของซมตวเองมาบรรเลงบางซมกจะมการแสดงฟอนโต ประกอบกบการเลนฉาบลลา บางซมกเอานกกงกะหลามารวมแสดงดวย แตละซมกจะผลดกนเลน ผลดกน พกบางซมกจะตรวมกบซมขางๆ เปนตน ประเพณปอยสางลองไมเพยงแตจดขนทวดกเตาแตยงจดอยางใหญโตทจงหวดแมฮองสอน โดยเปนงานประเพณประจ าปทใหญโตประจ าจงหวดและการจดซมลกแกวไมเพยงแตจดในวดแตจด ทหนาบานและมการบรรเลงรอบชมชนวดกเตาและเปนงานบญใหญททกคนจะพกรอนจากการท างานมาเพอสรางความผอนครายและสนกสนานใหแกตนเอง 3.3 กลองปเจหรอกลองกนยาวประกอบการแสดง เนองจากท านองทครกครนสนกสนานและเราใจ จงหวะกลองปเจหรอกลองกนยาวยงมการ ตย าจงหวะทสะเทอนถงอารมณผชม ท าใหผทรบชมการบรรเลงกลองปเจหรอกลองกนยาวมความสงสยและอยากรบชมตอ จงท าใหบทบาทของกลองปเจหรอกลองกนยาวไดถกน าไปประยกตเขากบการรายร าตางๆ เชน ฟอนดาบ ฟอนเจง และฟอนนกกงกะหลา เปนตน

59

3.3.1 การฟอนนกกงกะหลา การฟอนกงกะหลาหรอทเรยกอกอยางหนงวาฟอนนกหรอกานก ใชฟอนในงานประเพณ

และการแสดงทวไป การฟอนใชวงกลองกนยาวตประกอบ เพอใหจงหวะกบผฟอนนกดวยในการฟอน ผแสดงตองใสชดทท าขน ตามความเชอทางพทธศาสนาในเรองสตวในปาหมพานต และความ เชอในเรองพระพทธเจากลบมายงโลกมนษย ในวนออกพรรษาของชาวไทโดยตองเสดจผานปาหมพานต ซงสตวเหลานกออกมานมสการพระพทธเจา โดยมปกและหางทท าจากผาลกไมสตางๆ และ แสดงลลาทาทางเลยนแบบนกค าวา “ฟอน” ภาษาไทใหญเรยกวา “กา” สวนค าวา “กงกะหลา” เปนภาษาไทใหญกลาย เสยงมาจากภาษาบาลในค าวา “กนร” อานเรยงพยางคตามลกษณะภาษาบาลส าเนยงพมาวา “กง-นะหรา” และเพยนมาเปนส าเนยงทสะดวกลนของคนไทใหญเปน “กงกะหลา” สวนค าทคกบ “กนร” คอ “กนร” ในภาษาบาลหรอ “กนร-กนร” ในภาษาไทยนนภาษาไทใหญไมนยมใช แตใชค าวา “นาง นก” แทน มผรบางทานกลาววา ชาวไทใหญในประเทศไทยไดรบอทธพลในเรองการเลนกงกะหลามาจากประเทศพมาและเรยกชดการแสดงนวา “ฟอนนกเกงในยา”

ปจจบนกงกะหลาไมนยมแสดงกนแลว เพราะตองใชผชายทแขงแรง เพราะเนองจากตวนก กงกะหลามน าหนกมาก หางยาวเกอบ 5 เมตร และตองใชถงทรายถวงน าหนก แตทแสดงในปจจบน ทใชผหญงฟอนกคอ “นกแซม” หรอ “กาบเบอคง” ในสมยกอนนนเอง “กาบเบอคง” มาจากค าวา “กาบเบอ” แปลวา ผเสอ ผสมกบค าวา “คง” ซงไทยใหญใชเรยก ชอแมน าสาละวน แมน าคงในความรสกของชาวไทใหญจงยงใหญและนากลว แตแฝงดวยความสวย งาม ค าวากาบเบอคงจงแปลไดวา “ผเสอยกษ” การฟอนนกกงกะหลาจะแสดงประกอบรวมกบวงกลองปเจหรอกลองกนยาวจะมลกษณะการตเลยนแบบทาทางของนกเชน การกระโดด, การเดน และการไหว เปนตน วงกลองปเจหรอกลองกนยาวทประกอบฟอนนกจะม เครองดนตร 3 ชนคอ กลองปเจหรอกลองกนยาว, ฉาบและฆองราว จะมการบรรเลงเปนแบบแผนมากขนกขนอยกบเจาของส านกผบรรเลง 3.3.2 การแสดงฟอนเจง การฟอนเจงหรอภาษาไทใหญเรยกวากาลายคอการแสดงศลปะปองกนตวดวยมอเปลาดวยกระบวนทารายร าความออนชอยทแฝงไปดวยความแขงแกรงของรางกาย เปนศลปะการแสดงทเตบโตมาพรอมกบการตะมะผาบ (การตบสวนตางๆ ของรางกายเลยนเสยงประทด) และการฟอนเจงเชยงใหมกสรางความนยมใหแกกลมผอนรกษลานนา และจดเปนการเรยนการสอนในชมชนหรอบานของพอครทมฝมอดานการฟอน

60

ปจจบนประบวนทาฟอนเจงไดถกตดใหไปอยรวมกบการแสดงฟอนดาบโดยทกอน ผแสดงจะหยบขนมารายร ากจะฟอนเจงกอนเลกๆ นอยๆ ถอวาเปนการอนเครองกอนการแสดงการฟอนเจงในฟอนดาบถอวาเปนการไหวครและฟองเจงถวายครกอนจะใชวชาฟอนดาบของครในการแสดงและยงถอวาเปนการขอพรใหปลอดภยจนจบการแสดงและการฟอนดาบเปนไปดวยด การฟอนเจงมลกษณะการเดนเปนขมหรอเรยกอกอยางในภาษาไทใหญวา “หลอก” ทมลกษณะทาทางการเดนระหวางฟอนเจงไปในทศทางทก าหนด การเดนขมกจะมตงแต ขม 1 ขม 3 ขม 4 ขม 5 ขม 6 ขม 7 ขม 8 ไปเรอยๆ จนมากสดคอ 32 ขม สมยโบราณผงการเดนเทาจะใชตอไมฝงดนโดยฝงโผลขนเหนอดนประมาณ 1 คบ เวลาฝกฝนครจะใหเหยยบยางบนตอไมไปตามผงทครก าหนด ซงวธนนอกจากจะเปนการฝกตามกระบวนยทธวธแลวยงเปนการฝกความแมนย า ความระมดระวง การวางน าหนกตวรวมไปถงความมานะอดทนอกดวย แตตอมาการฝกบนตอไมไมเปนทนยมเพราะมกมการเหยยบพลาดและไดรบบาดเจบ จงเปลยนมาใชหลมหรอขมแทนตอไมคอ ขดหลมลกประมาณ 1นว พอใหเหนเปนต าแหนงแลววางต าแหนงแตละขมใหไดระยะหางกนขนาดชวงเท าเดน โดยการเดนขมทนยมคอการเดน 3 ขม 4 ขม และ 5 ขม ดงตวอยางตอไปน

1) ขม ๓

เชงขม 3 เปนเชงพนฐาน เทาขวาจะอยขมกลาง เทาซายจะกาวไปขางหนาหรอถอยหลงกได กลาวคอ กาวไปขางหนาเมอรกหรอรบ กาวถอยหลงเมอรบหรอหลบหลก

2) ขม ๔

เชงขม 4 เรมดวยการวางเทาซายและขวาในระยะหางกนประมาณ 1 ชวงกาวเดน และยายไปตามขมดงน

(ขวา)

ขวา

(ซาย)

ซาย

61

ขนตอนท 1 กาวเทาขวา 1 กาว วางตรงกบหนาเทาซาย ขนตอนท 2 ดงเทาหวกลบมาอยต าแหนงเดม ขนตอนท 3 กาวเทาซาย 1 กาว วางตรงกบหนาเทาขวา ขนตอนท 4 หมนตวซายพรอมกบกาวเทาขวา โดยใชเทาซายเปนจดหมน

เทาขวาวางอยในทาเรมใหม ซงกลบหลงหนจากต าแหนงเดม

3) ขม ๕

เชงขม 5 เทาขวาอยขมกลาง เทาซายโยกยายเปลยนทศทางไปตามขมทงสทมอยรอบ ๆ โดยจะเปลยนทศทางตามโอกาส และความเหมาะสมทจะรกโจมต หลบหลก หรอหนตงหลก การทใชเทาขวาอยกลาง เทาซายเปลยนตลอดเรยกวา “ออกซาย”

3.3.3 การตบมะผาบ

เปนเอกลกษณทโดดเดนอยางหนงของสายวชาเชงซงเราจะเหนการฟอนเชงตบมะผาบตวดตมอไปตามต าแหนงตางๆของรางกาย เปนลลาพลกแพลงเกดดงสนนกอง “เพยะพะ” แลดเราใจและนาเกรงขาม แทจรงแลวในการฟอนเชงตบมะผาบทดนาตนเตนนนคอกระบวนทาของการตอสทงสนโดยเปนการผกแมไมลายเชงทมการออกแบบอาวธหมด เทา เขา ศอก เปนจงหวะลลาชนเชงอยางตอเนองกน “เปนเสนเปนสาย” การตบมะผาบมหลายประเภทโดยจะมการจ าแนกประเภทดงน

1) ชางทอดงวง คอการตบและยางเทาไปไปตามเชงดวยลลาอนเชองชาแตสขม 2) ไฟไหมปาแขม คอการตบอยางรวดเรวและดงชดเจน ดจไฟไมปาแขมท

ตดไฟงายและมเสยงดงกระชนถ การตบแบบนเปนการแสดงความคลองตว 3. บะผาบสาย คอการตบเรวบาง ชาบางสลบกนไป โดยตบตดตอกนตลอด 4. บะผาบผด หมายถงการตบมะผาบแบบหมนตวเปนวงกลม เปนการแสดงออก

ถงความรอบคอบ ระแวดระวงรอบดาน

62

5. บะผาบกอม หมายถงการตบอยางรวดเรวและจบลงในระยะเวลาอนสน อาจจะเปนการออมลวดลายใหศตรตายใจดวยคดวามชนเชงนอย (ธตนดดา. 2550, 159-161) แสดงทวงทาการออกอาวธทเฉยบขาดรนแรงและชดเจน

ดงนนการตบมะผาบตองฝกดวยการความเขมแขงโดยใชมอทงสองขางตวดตบไปยงต าแหนงตางๆ ของรางกายตามรปทครสอนใหเกดเสยงดงฟงชดเหมอนเสยงประทด การเคลอนไหวรางกายตองมความคลองแคลวกระฉบกระเฉงดมพละก าลงแลดสงางามนาเกรงขาม เพราะเปนรปแบบการฟอนเชงทแสดงออกมาถงความหาวหาญความช าชองและไหวพรบปฏภาณของผฟอนเชงไดเปนอยางด นอกจากนการตบมะผาบยงชวยกระตนใหรางกายและจตใจใหตนตวเตมพรอมในการตอสไดอยางรวดเรวจากการตบไลเลอดลมกลามเนอระบบประสาทเสนเอนและขอตอกระดก รวมถงการรายมนตคาถาหรอบทเรยกครท าใหเกดความฮกเหมอกดวย การตบมะผาบประกอบการยางขมในการสวนของครศรณ สวรรณโชตนไดแก ตบมะผาบขม 3, ตบมะผาบขม 4 และ ตบมะผาบขม 5 จะเปนการตอทาตอลายกนไปเปนอนหนงอนเดยวกนคอเรมจากการตบมะผาบขม 3 จากนนตอยอดขนเปนการตบมะผาบขม 4 และการตบมะผาบขม 5 เปนล าดบ มลกษณะแบบ “มะผาบสาย” คอการตบมะผาบตอเนองเปนชดยาวโดยมกระบวนทาตอไปน

1) ตบมะผาบขม ๓

ภาพท 4.16 การตบมะผาบขม 3 (ทมา : นางสาวพรรณภา ชยบวค า, 2561)

ขนตอนท 1 เรมจากทาเตรยม (ทาฐาน) วางเทาซายไวทต าแหนงท 2 และวางเทาขวา

ไวทต าแหนงท 2 ขนตอนท 2 วาดมอตบ 2 ครงดานหนาพรอมกบกาวเทาขวาไปขางหนา วางเทาซาย

ในต าแหนงท 3 ยอตวลงเลกนอย

63

ขนตอนท 3 ยกแขนซายขนใหศอกตงฉากฝามอหนเขาหาล าตว ใชมอขวาตบทขางล าตวดานซาย ยอตวลงอกพรอมกบโนมตวไปขางหนา

ขนตอนท 4 งดศอกซายเสยขนไปขางหนาพรอมกบตบมอซายลงบนบาซาย

ภาพท 4.17 การตบมะพาบขม 3 (ทมา : นางสาวพรรณภา ชยบวค า, 2561)

ขนตอนท 5 หงายมอขวาเสยขน ปกศอกซายลงบนฝามอขวา ขนตอนท 6 ตวไปดานหนาใชมอซายตกลงบนฝามอขวา ขนตอนท 7 ลดมอซายลงใชหลงมอตบทหนาขาซาย ขนตอนท 8 ถอยเทาขวาไปดานหลงวางในต าแหนงท 2 พรอมกบลดมอขวาลง และ

ใชหลงมอตบทหนาขาขวา ขนตอนท 9 วาดมอตบ 1 ครงดายหนา

ภาพท 4.18 การตบมะพาบขม 3 (ทมา : นางสาวพรรณภา ชยบวค า, 2561)

64

ขนตอนท 10 ดงมอขวาเขามาตบทหนาอกพรอมกาวเทาซายไปขางหนา โดยวางเทาในต าแหนงท 4

ขนตอนท 11 บดตวตศอกขวาเขาทฝามอซาย (จงหวะท 9-11 รวมกนเรยกวา “ตบมอรดเขาหาตาศอก”)

ขนตอนท 12 หมนตวกลบหลงหนทางขวาพรอมกบหงายมอซายใชหลงมอขวาตบลงไปทฝามอซาย (จงหวะนเรยกวา “หลงมอหลอ”)

ขนตอนท 13 ลดมอซายลงใชหลงมอตบทหนาขาซาย ขนตอนท 14 ถอยเทาขวาไปดานหลงวางต าแหนงท 3 พรอมกบลดมอขวาใชหลงมอ

ตบทหนาขาขวา

ภาพท 4.19 การฟอนเจงโดยครวรษต จนทรศร (ทมา : นายวรวทย หมปน, 2561)

3.3.4 การแสดงฟอนดาบ

การรายร าดวยชนเชงลลาการตอสทใชดาบเปนอาวธ มกนยมใชดาบ 1 เลมหรอ 2 เลม ในการฟอน นอกจากนนยงมการใชดาบ 8 เลมและ 12 เลมประกอบการฟอนเพอเกดความคกครนสนกสนานอกดวย แตในทนจะใชดาบ 2 เลมหรอเรยกวา “ดาบสองมอ” ในการสอนซง “แมลายฟอนดาบ” ตางๆ กจะสอดคลองกบ “แมลายฟอนเชง” ดงนนจะเหนไดวาชอของแมลายและกระบวนทาอยางเดยวกนเพยงแตอาจมรายละเอยดทแตกตางกนไปบางเลกนอยตามลกษณะการวาดวงจรของมอ

65

และดาบ ลกษณะอาวธของชาวลานนาโบราณโดยทวไปคลายคลงกบกลมชนในวฒนธรรมใกลเคยงเชนลาวลานชาง สยาม มอญ และพมา เปนตน อาจมความแตกตางกนในรายละเอยดบาง เชน สดสวนน าหนกและการประดบตกแตงภายนอก เนองจากอาวธทถกสรางขนตามวตถประสงคของการใชงานทสอดคลองกบสรระของรางกายชนเชงกลยทธการรบเพอใหเกดประสทธภาพสงสดตามทรพยากรทมอยในทองถน หรอการเสาะแสวงหาวตถดบชนดมาใช ในยคสมยนนอาวธของชาวลานนาทเปนภมปญญาเชงชางขนสงเนองจากอาวธทเปนของคกายรกษาชวตจงถกสรางสรรคขนอยางพถพถนตามก าลงทรพยวาสนาหรอสถานะทางสงคมของแตละคน

ดาบเปนอาวธประจ ากายทส าคญจงดาบเปนชนเชงรบทแพรวพราวทสดโดยเฉพาะดาบสองมอไดถกพฒนา กลการรบออกมาอยางซบซอน พสดารนาเกรงขาม ภมมปญญาในชนเชงรบเหลานนตกผลกเปนแมลายฟอนเชงดาบทมเทคนคเฉพาะตวของชาวลานนา อาจจะวเคราะหไดวาสรระรางกายของชาวลานนาซงเปนกลมชาตพนธไทยใหญสวนใหญจะมรปรางสนทดสามารถเคลอนไหวรางกายไดอยางคลองแคลวทะมดทะแมง “เชงดาบ” จงถกสรางใหมความคลองแคลวในตว เนนความรวดเรววองไวและตอเนอง ดงนนทกษะในการใชดาบจะตองพลกขอมอรวมถงขอตอสวนตางๆ ของรางกายอยางรวดเรวมประสทธภาพตามธรรมชาตและมความสมดล ดงนนผฝกจะตองเอาใจใสในกระบวนวธการดงทกลาวมาจงจะสามารถบรรลเปาหมายในการฝกชนเชงไดเปนอยางด การแสดงฟอนเชงดาบเปนสวนหนงของศลปวฒนธรรมลานนาทนอกจากจะเปนการสบทอดภมปญญาโบราณใหคงอยในรปแบบของศลปะการแสดงแลวเบองหลงของการสบทอด ผเรยนยงไดมสวนรวมในการสบสานจตวญญาณลานนาผานระบบจารตประเพณทยงคงฝงรากลกในสายวชาเชงอกดวย การเดนขมฟอนดาบจะแตกกบการเดนขมฟอนเจงเนองจากการทฟอนดาบมอาวธ จงตองระมดระวงตวในการฟอนอยเสมอ

1) การเดนขม 3 ตวผ

มลกษณะเปนรปสามเหลยมดานเทาก าหนดใหระยะหางระหวางขมเทากบหนงชวงกาว เมอยนในทาฐานใหสวนยอดของสามเหลยมอยดานหนาเสมอ “ขม 3 ตวผ” เปนขมพนฐานทส าคญในการฝกเชงเพราะมคณลกษณะมนคงแขงแรงรวดเรว อกทงขมในเชงรกพงทะยานมการยางกาวดงน

3

2 1

66

ขนตอนท 1 กาวเทาขวาไปทขมหมายเลข 3 แลวยกขาขวากลบมาทขมหมายเลข 2 ขนตอนท 2 กาวเทาซายไปทขมหมายเลข 3 แลวยกเทาซายกลบมาทขมหมายเลข 1 2) การเดนขม 3 ตวแม

ขม 3 ตวแมหรอเรยกวา “ขม 3 ตวเมย” มลกษณะเปนรปสามเหลยมดานเทา เชนเดยวกบ “ขม 3 ตวผ” ก าหนดใหระยะหางระหวางขมเทากบหนงชวงกาว แตเมอยนในทาฐานใหสวนยอดของสามเหลยมอยดานหลงเสมอ ขม 3 ตวแมเปนขมพนฐานทส าคญเชนกน เพราะมคณลกษณะมนคงรวดเรวแตจะใชขมในเชงตงรบมการยางกาวดงน

ขนตอนท 1 กาวถอยเทากาวขวาไปทขมหมายเลข 3 แลวยกเทาขวามาทขมหมายเลข 2 ขนตอนท 2 กาวถอยเทาซายไปขมหมายเลข 3 แลวยกเทาซายกลบมาขมหมายเลข 1

3) การเดนขม 4

มลกษณะเปนรปสเหลยมจตรสก าหนดใหระยะกวางของขมเทากบหนงชวงกาว เมอยนในทาฐานใหก าหนดอกสองขมไวดานหนาตวเรา ขม 4 เปนขมพนฐานส าคญทจะพฒนาทกษะใหเพมขน มคณลกษณะมนคงแขงแรงรวดเรวและสามารถใชในการรกและรบในคราวเดยวกน อกทงยงฝกทกษะการหมนตววงแคบดวยการยางขม 4 มวธการยางขมดงน

3

1 2

4

3

1 2

67

ขนตอนท 1 เรมจากทาเตรยม(ทาฐาน) วางเทาทงสองขางในต าแหนงท 1 และ 2 ขนตอนท 2 กาวทงขวาไปดานหนา วางเทาในต าแหนงท 3 ขนตอนท 3 ถอยเทาขวากลบวางต าแหนงเดม วางเทาในต าแหนงท 2 ขนตอนท 4 กาวเทาซายไปขางหนา วางต าแหนงเทาต าแหนงท 4 ขนตอนท 5 หมนตวทางขวาตามเขมนาฬกา วางเทาขวาในต าแหนงท 3 ขนตอนท 6 กาวเทาขวาไปขางหนา วางเทาในต าแหนงท 2 ขนตอนท 7 ถอยเทาขวากลบวางในต าแหนงเดม วางเทาในต าแหนงท 3 ขนตอนท 8 กาวเทาซายไปขางหนา วางเทาในต าแหนงท 1 ขนตอนท 9 หมนตวทางขวาตามเขมนาฬกา วางเทาในต าแหนงท 2

4) การเดนขม 5

มลกษณะเปนรปสเหลยมมเสนทแยงมมตดกนตรงกลางโดยมมของสเหลยมและจดตดนนคอต าแหนงของขมทงหา ก าหนดระยะหางระหวางขมเทากบหนงชวงกาว เมอยนในทาฐานใหก าหนดอกสามขมไวดานหนาตวเรา ขม 5 เปนขมพนฐานส าคญทจะพฒนาทกษะการเคลอนไหวใหเพมยงขนไปอก มคณลกษณะมนคงแขงแรงคลองแคลวรวดเรวสามารถใชในเชงรกเชงรบทมประสทธภาพ อกทงยงฝกทกษะการหมนตวในวงกวางดวย วธการยางขม 5 มดงน

ขนตอนท 1 เรมจากทาเตรยม(ทาฐาน) วางเทาทงสองขางในต าแหนงท 1 และ 2 ขนตอนท 2 กาวเทาขวาไปดานหนา วางเทาในต าแหนงท 3 ขนตอนท 3 ถอยเทาขวากลบไวต าแหนงเดม วางเทาในต าแหนงท 2 ขนตอนท 4 กาวเทาซายไปขางหนา วางเทาในต าแหนงท 3 ขนตอนท 5 กาวเทาขวาไปขางหนา วางเทาในต าแหนงท 4 ขนตอนท 6 หมนตวทางซายทวนเขมนาฬกา วางเทาซายในต าแหนงท 5

4

1 2

5

3

68

ภาพท 4.20 การแสดงฟอนดาบ

(ทมา : นายวรวทย หมปน, 2561)

3.3.5 วงกลองกนยาว วงกลองกนยาวเปนวงกลองทพบไดในการละเลนพนบานภาคเหนอ และยงพบในการประกอบการแสดงตางๆ วงกลองกนยาวจงเปนวงกลองวงหนงทมบทบาทในชวตประวนคอนขางมาก วงกลองกนยาว ในสมยอดตวงกลองกนยาวมกจะประกอบดวย กลองกนยาว ฉาบหรอแซงและมงหรอโหมง 2-3 ใบ ซงเปนวงเลกๆ เหมาะแกการพกพาหรอขนยายอปกรณ ในสมยปจจบนมการใชฆองราวหรอภาษาไทใหญเรยกวามองเครอเนองจากมการประสานทหลายใบและยงประหยดคนต กลองกนยาวมบทบาทในการด าเนนท านองเพลงกลองใหเปนท านองและยงเปนเสาหลกของวงอกดวยการด าเนนเพลงกลองปเจหรอกลองกนยาวตองอาศยความรทไดร าเรยนและฝกฝนมาเปนอยางดเพอทจะถายทอดอารมณและเทคนคตางๆ ในการบรรเลงออกมา กลองปเจหรอกลองกนยาวครวรษต จนทรศร ไดใหขอมลวาในสมยอดตพบวามการใชกลองกนยาวหนาเลกมากอนเพราะสามารถพกพาไดโดยงาย โดยใชขนาดหนา 9 และนยมเพมขนาดหนากลอง เปน 10 และ 11 เพราะดวยเสยงยบของกลองทตองอาศยความสนหนากลองทมจากลองถวง การใชหนาใหญกจะท าใหเสยงยบของกลองออกมางายขน

69

1) สวนประกอบกลองกนยาว

ภาพท 4.21 สวนประกอบของกลองกนยาว

(ทมา : นายวรวทย หมปน, 2561)

2) การตดจากลอง เสยงกลองทถกตงดวยเชอกมกจะมเสยงทตางไปเสมอเมอเจอกบสภาพอากาศทเปลยนไปหรอแมแตการตกลองนานๆ กท าใหเสยงกลองมกเปลยนไป ดงนนจงมการคดคนจากลองทท าจากขเถาผสมขาวเหนยว และไดพฒนามาใชกาวในการเปนวสดในการสรางอกดวย การตดจากลองปเจหรอกลองกนยาวของครวรษต ขนแรกจะตดทงหมดเปนรปวงกลมเพอเอาเสยงเปมาใหไดกอนพอไดเสยงเปคอยตดขอบวงกลมเพอใหเปนเนนสงขนมาเพอเอาเสยงทบ ท าใหลกษณะการจากลองจะมลกษณะคลายโดนท

ภาพท 4.22 การตดจากลอง (ทมา : นายวรวทย หมปน, 2561)

3) ความถเสยงกลองปเจหรอกลองกนยาว เมอไดท าการวดคาความทของเสยงกลองปเจหรอกลองกนยาวจะพบความเสยงออกมาของกลองปเจหรอกลองกนยาวแยกออกเปน 5 เสยง ในขณะทตเพยงแคครงเดยว โดยแบงเปนเสยงหนาและเสยงหลงหรอทเรยกกนวาหอน

70

3.1) เสยงเป คอเสยงทใชมอตกลองปกตแลวใหเสยงออกมาดงเสยงเปน จะมอย 2 การตคอการตเปดงและเปเบาซงมความถทตางกนแสดงถงกการลงน าหนกมอทตางกนดวย ตารางท 4.2 ความถเสยงเป

เสยงกลองปเจหรอกลองกนยาว ความถเสยงหนา (Hz) ความถเสยงหลง (Hz) เปหนก 92 300

เปเบา 86 264.33

3.2) เสยงยบ หรอเสยงทเรยกกนวา เสยง “ปะ” หรอ “ปก” คอการเรยกเสยง

กลองโดยใชฝามอทง 2 ขางวางไปทหนากลองแลวใหน าโปงอยชดขอบกลอง จากนนยกมอทง 2 ขาง (หรอขางทถนดขางเดยวกได) ตลงไปในหนากลองจะเกดเสยง “ปะ” “ปก” หรอยบ ซงทง 3 เสยงใชลกษณะการตเดยวกนแตจะใชน าหนกมอทกดลงไปในหนากลองทตางกน

ตารางท 4.3 ความถเสยง “ยบ” “ปก” “ปะ”

เสยงกลองปเจหรอกลองกนยาว ความถเสยงหนา (Hz) ความถเสยงหลง (Hz)

ยบ 86.9 103.3 ปก 89.4 104.7

ปะ 90.3 104.3

3.3) เสยงทบ คอการเรยกเสยงกลองโดยการใชก าปนทบลงไปทหนากลองแรงๆ ท าใหกลองเกดการก าทอนเสยงขนจากการทหนงกลองสนเนองจากมจากลองถวงอย เสยงทบนมอกชอวา “เสยงคาง” เนองจากการตเสยงทบจะมเสยงหลงทหอนขนสง มลกษนะคลายการครวญครางของเสยงสงมชวต และเสยงทบกยงเปนอกหนงเสยงทคนนยมใชบรรเลงมากทสด ตารางท 4.4 ความถเสยงทบ เสยงกลองปเจหรอกลองกนยาว ความถเสยงหนา (Hz) ความถเสยงหลง (Hz)

ทบ 206.68 863

71

3.4) เสยงจก คอการเรยกเสยงโดยใชมอทง 2 ขางตพรอมกนโดยใชนวกลางขางซายตไปทตรงกลางหนากลองและใชนวชขางขวา ซงเทคนคการตเสยงจกนจะถอวาเปนการตทวดผตกลองวาไดร าเรยนมาถกวธ และเปนเทคนคการตทผเรยนทเรยนแบบครพกลกจ า ไมสามารถเรยกเสยงชนดนไดเนองจากตองอาศยระยะเวลาในการฝกฝนและค าแนะน าจากครผสอน เสยง “จก” คออกหนงเสยงทผบรรเลงนยมใชบรรเลงมากทสด เพราะเปนเสยงเรยกพนฐานและจะมในเพลงกลองปเจหรอกลองกนยาวแทบจะทกเพลงดวย เสยงจกจะมอยเสยงเดยวเนองจากมการก าทอนของเสยงใน แอวกลองแตจะตจากหนากลองแลวออกไปทางตนกลองทนท ตารางท 4.5 ความถเสยงจก

เสยงกลองปเจหรอกลองกนยาว ความถเสยงจก (Hz)

จก ๖๗.๓ 3.5) เสยงบบหนากลอง คอการเรยกเสยงกลองโดยใชฝามอขางขวาในการ ตเสยง “เป” และใชมอขางซายบบขอบกลองใหเสยงกลองเครงหรอยานไดตามแรงทบบออกมา การตกลองลกษณะนจะตองอยในความควบคมดแลของอาจารยผสอนและตองผานการฝกฝนมาเปนอยางดเนองจากอาจจะท าใหนวซน หรอไมกอาจจะท าใหหนากลองขาดได เสยงบบหนากลองมชอเรยกอกชอในภาษาไทใหญวาเสยง “นกกาแเก” เนองจากมการเปลยนเสยงทตออกเปน ๓ เสยงคอ เสยง “นก” “กา” “แก” แสดงถงเสยงทเปลยนไปของการตในเทคนคเดยว ในการใชเทคนคนบรรเลงผตมกจะมลกษณะทาทางในการหลอกผชมโดยการเมอกดใหเสยงเปลยนไปจะใชมอขาบวาทหลงจากตเสยง “เป” ไปแลวตวดมอตามขอบกลองในทศทางทวนเขมนาฬกาเพอเปนการหลอกวาเราไดเพมระดบเสยงขนโดยการบดขอบกลองแตทจรงเราใชมอซายในการบบ ตารางท 4.6 ความถเสยงบบหนากลอง

เสยงกลองปเจหรอกลองกนยาว ความถเสยงจก (Hz)

เสยงบบหนากลอง 97.2 - (แลวแตแรงในการบบ)

72

4) ฆองราว หรอ มองเคลอ ในอดตจะใชโหมงเปนลกในการรวมบรรเลงวงกลองปเจ มกจะใช 4 ถง 5 ลก แตในปจจบนดวยความเรยบงายของการบรรเลงและประหยดคน ผบรรเลงจงหนมาใชฆองราวหรอมองเคลอในการบรรเลงเพราะมเสยงประสานทมากกวา ฆองราวมกจะประกอบไปดวยฆอง 5-7 ลกโดยมลกทใหญทสดเรยกวา “ฆองแม” จะเปนเสยงหลกในการคดเลอกเสยงอนและฆองแมนนจะตองมเสยงท เขากบกลองปเจดวย การคดฆองราวจะนยมการคดเปนค 5 (Prefect) เชนถาใชฆองแมเปนเสยง C ฆองใบถดไปทเรยกวาฆองขดกจะใชเสยง G และใบตอไปกจะตงเปนเสยง C จะเรยกวาฆองลกทมระดบเสยงสงกวาฆองแม 1 ชวงเสยงหรอทเรยกกนวา (Octave) ตารางท 4.7 บนไดเสยงและความถฆองราง

ลกฆอง สเกลเสยง ความถ (Hrz)

ฆองแม D# 154.9

ฆองขด ๑ A# 232.2

ฆองลก ๑ D# 308.5 ฆองขด ๒ A# 460.8

ฆองลก ๒ D# 671.5

ฆองขด ๓ A# 928.4 ซง F# 3004.1

จากตารางพบวาฆองใบท 1 ถง 6 จะมบนไดเสยงทหางคลายๆ กนฆองแมและฆองลกใบท 1 จะหางเปน 1 Octave และฆองแมจะหางกบฆองลกใบท 2 เปน 2 Octave และเสยงของลกฆองใบท 1 และใบท 2 กจะหางกน 1 Octave ลกขดท 1 กจะหางกบฆองแมอย 5 เสยงซงเปนไปตามทฤษฎการประสานเสยงแบบค 5 Perfect ฆองขด 1 กจะ หางจากฆองขดลกท 2 อย 1 Octave และหางจากฆองขดลกท 3 อย 2 Octave ฆองขดลกท 2 และ 3 กจะหางกนอย 1 Octave นนเอง เสยงซงในฆองใบท 7 จะเหนไดวาเสยงซงในฆองใบท 7 มบนไดเสยงทแตกตางกนออกนนหมายถงเสยงซงทใบเลกและมความถสง ดงนนเสยงจงสงตามไปดวย และเสยงซงของฆองราวกมไวตดเสยงฆองท าใหเกดเสยงฆองราวแบบการประสานและมจงหวะหลกคอเสยงซง

73

5) ฉาบหรอแซง ฉาบหรอแซง เปนเครองประโคมประกอบวงกลองปเจ เปนเครองทชวยด าเนนท านองใหการบรรเลงกลองปเจหรอกลองกนยาวดมสสนมากขน ในวงกลองปเจคนทเลนต าแหนงฉาบจะตองมการซอมรวมกบคนเลนกลองมาอยางยาวนาน ตองมความเชอใจและรใจกนในการบรรเลงเพราะในการบรรเลงจะมทงเมดทกลองและฉาบตองตามกน และในบางพลงกจะมเมดกลองฉาบทตองลอกน จงตองอาศยความสามคคในวงและซอมรวมกนเปนอยางมาก ในการบรรเลงฟอนเจง ประกอบวงกลองปเจ ในภาษาคนทองถนจะเรยกวาการลอกลองกคอการน ากลองปเจมาใสแสดงโดยใชลลาการฟอนเจง ใหคนตฉาบเปนตวลอและคนตกลองเปนผบกเขาหาคนตฉาบจะเปนลกษณะของการตอสโดยใชทกษะไหวพรบและความวองไวของรางกายในการเขาหาคตอสและใชอปกรณในมอของตวปดปองการโจมตของอกฝายไมใหโดนตวเอง

3.4 การพฒนาองคความรดานดนตรไทใหญเพอการสบทอด จากแนวการสงเสรมและอนรกษวฒนธรรมดนตรไทใหญในพนทต าบลทงยาว อ าเภอปาย

จงหวดแมฮองสอน ผวจยไดเลอกโรงเรยนบานทงโปงพฒนาเปนฐานในการสรางกระบวนการถายทอดวฒนธรรมดนตรไทใหญ

โรงเรยนบานทงโปงมตรภาพท 78 ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาแมฮองสอน เขต 1 กอตงเมอวนท 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2483 มนายมานต พงษฟอง เปนครใหญคนแรก และนายประพนธ โยงเฉยง เปนครนอย โดยมนายบญรอด โชตะมงสะ นายอ าเภอเปนผจดตง อาศยศาลาวดทงโปงเปนสถานทเรยนและเปนโรงเรยนขนาดเลก ปจจบนไดเปดท าการสอนตงแตระดบชนอนบาล 1 ถงระดบชนประถมศกษาปท 6 เปนโรงเรยนขนากลาง ตงอยหางจากทวาการอ าเภอปาย โดยประมาณ 4 กโลเมตร ปจจบนมนายชาล ตองส เปนผอ านวยการโรงเรยน ปจจบนมนกเรยนทงหมด 163 คน แบงเปนระดบกอนประถมศกษาจ านวน 37 คน และระดบประถมศกษาจ านวน 126 คน

ภาพท 4.23 ขอมลนกเรยนโรงเรยนบานทงโปงมตรภาพท 78 (ทมา: บานทงโปงมตรภาพท 78, 2559)

74

ภาพท 4.24 การบรณาการวฒนธรรมไทใหญในโรงเรยนบานทงโปงมตรภาพท 78 (ทมา: บานทงโปงมตรภาพท 78, 2559)