พุทธประวัติ - dhammahansa.com · พุทธประวัติ...

พทธประวตฉบบวดไทยโพธวหาร พทธคยา อนเดย

โดย พระครวนยธรกตตพงษ จตตคตโต

พทธประวต ฉบบวดไทยโพธวหาร พทธคยา อนเดย โดย พระครวนยธรกตตพงษ จตตคตโต

ฉบบวดไทยโพธวหาร พทธคยา อนเดย

โดย พระครวนยธรกตตพงษ จตตคตโต

พทธประวต

ISBN 978-616-335-535-5

พทธประวต

พระครวนยธรกตตพงษจตตคตโต

กองงานวชาการ

พระอาจารยนยม ญาณปาโลน.ธ.เอก,ศน.บ.,ประโยค1-2

พระอาจารยธระพงษ สเมโธ น.ธ.เอก,พธบ.,พธม.

ดร.นตกานต ธรรมหรรษากลน.ธ.เอก,PhD,ปธ.6

คณคมสทธ พศเพง น.ธ.เอก,ปธ.7

ภาพปก CG โดย : ธมมกะอบาสก

พมพครงท 2 จำนวน1,000เลมกรกฎาคม2557

เจาของ : กองทนปญญาบารมชมรมธรรมหรรษาไทย-อนเดย

71/4ถนนบรมราชชนนแขวงอรณอมรนทร

เขตบางกอกนอยกรงเทพฯ10700

โทร.02-8845683-6,081-9944790แฟกซ:02-8845682

พมพท : บรษทสปดเพรสจำกด

233,235ซอยเพชรเกษม42แยก1

แขวงบางจากเขตภาษเจรญกรงเทพฯ10160

โทร.0-2869-4335-6,0-2869-4178-9

แฟกซ0-2869-4505

คำนำ

พทธประวต คอราวเรองเกยวกบพระสมมาสมพทธเจาวาพระ

องคนนเปนลกใคร ออกบวชเพออะไร ตรสรธรรมะแลว ไดแสดงธรรม

โปรดใครทไหนบางกอนทพระองคจะเสดจดบขนธปรนพพานไดฝากคำสง

สอนอะไรแกพทธบตรบาง

เปนธรรมดาทผจารกแสวง ณ แดนพทธภม ตองการทราบประวต

ของพระพทธเจาโดยละเอยดเพราะวาทานเหลานนไดเกดศรทธาปสาทะ

ความเลอมใสในคำสงสอน

ในเนอหาหนงสอเลมนจะประกอบไปดวย ตอนประสต ตรสร

ปฐมเทศนาและปรนพพาน

หวงเปนอยางยงหนงสอเลมนจกเปนประโยชนตอผอานขอปญญา

บารม ความไมหลง จงบงเกดขนแกทานผใครในการศกษาจงทกประการ

เทอญ

พระกตตพงษจตตคตโต

ประธานวดไทยโพธวหารพทธคยาอนเดย

ผอำนวยการกอสรางวดไทยโพธวหาร

กองงานเลขานการ

โทร.02-8845683-6,081-9944790

สารบญหนา

พทธประวต

ชมพทวป

-ชนเผา 2

-ชนบทประเทศ 2

-แควน 3

-วรรณะ 3

-ความคดเหน 3

-ศากยวงศ 4

ประสต

-สบนนมต 6

-เสดจสวนลมพน 6

-ปาฏหารยแหงพระโพธสตวเจา 7

-สหชาตทง7 7

-3วนกาฬเทวลดาบสเขาเยยม 8

-5วนขนานพระนาม 8

-7วนพระมารดาทวงคต 9

-ไดปฐมฌานในวนแรกนาขวญ 9

-7พรรษาศกษาศลปวทยา 9

-16พรรษาอภเษกสมรส 10

-เหนเทวทต4 10

-29พรรษากำเนดพระราหลออกบวช 10

ตรสร

-ทรงสญญากบพระเจาพมพสาร 12

-ทรงศกษาในสำนกอาฬารดาบสและอทกดาบส 12

-บำเพญทกกรกรยา 12

-พณ3สาย 13

-นางสชาดาถวายขาวมธปายาส 16

-โสตถยพราหมณถวายหญากสะ 18

-ทรงตรสร 18

-เสวยวมตตสข 19

แสดงปฐมเทศนา

-เลอกบคคลจะโปรดแสดงธรรม 22

-โปรดปญจวคคย 23

-แสดงธรรมจกกปปวตตนสตร(ปฐมเทศนา) 24

-แสดงอนตตลกขณสตร 25

-โปรดยสกลบตร 26

-สงสาวกประกาศพระศาสนา 27

-โปรดภททวคคย 28

-โปรดชฎล3พนอง 28

-เสดจกรงราชคฤห 29

-เสดจกรงกบลพสด 32

-เสดจแควนโกศลเมองสาวตถ 33

ปรนพพาน

-พรรษาสดทาย 35

-ปลงอายสงขาร 35

-เหตแผนดนไหว 35

-โปรดนายจนทะ 37

-ทรงพระประชวร 37

-ผลอาหารบณฑบาต2คราว 38

-ตรสสรรเสรญปฏบตบชา 38

-สงเวชนยสถาน4ตำบล 38

-การปฏบตตอสตร 39

-การปฏบตตอพทธสรระ 39

-ถปารหบคคล4จำพวก 40

-สรรเสรญพระอานนท 40

-ตรสอดตกสนารา 40

-โปรดสาวกองคสดทาย 41

-ปจฉมโอวาท 41

-นพพาน 41

-สภททวฑฒบรรพชตจวงจาบพระธรรมวนย 42

-สวนทไมไหม 42

-แจกพระบรมสารรกธาต 43

-สนทรพจนของโทณพราหมณ 43

-เจดย4ประเภท 43

-สงคายนา 44

ภาคผนวก

-ลำดบการสบเชอสาย 46

-ชอแควนและเมองหลวง 47

-อายลำดบเหตการณพทธประวต 48

-การเขาฌานปรนพพานของพระพทธเจา 49

พทธประวต 1

แผนทของชมพทวปสมยพทธกาล

2 พทธประวต

ชมพทวป

ชมพทวปคอดนแดนทเรยกในอดตปจจบนไดแกประเทศอนเดย

เนปาล อฟกานสถาน ปากสถาน บงคลาเทศ และพมาบางสวน

อยทางทศพายพของไทย

ชนเผา

ชนชาตม2เผาคอ

1.มลกขะ

2.อรยกะ

ชาวมลกขะชนเผาไดตงถนฐานอยเดมแลวสวนอรยกะอพยพลง

มาทางเหนอขามภเขาหมาลย และอาศยความเจรญทางวฒนธรรมม

อำนาจเหนอกวาขบไลมลกขะใหถอยรนออกไป

ชนบทประเทศ

ชนบทประเทศแบงออกเปน2สวนคอ

1. มชฌมชนบทหรอมธยมประเทศ ไดแก สวนกลาง เปนทอย

อรยกะ

2.ปจจนตชนบทหรอปจจนตประเทศไดแกรอบนอกขอบชายแดน

เปนทอยของมลกขะ

พทธประวต 3

แควน

ชมพทวปม 16 แควน ไดแก องคะ มคธะ กาส โกสละ วชช

มลละเจตวงสะกรปญจาละมจฉะสรเสนะอสสกะอวนตคนธาระ

และกมโพชะ

แควนทนอกเหนอขางตนม 5 แควน ไดแก สกกะ โกลยะ ภคคะ

วเทหะองคตตราปะ

วรรณะ

วรรณะเปนชนชนม4ประเภทคอ

1.กษตรย ศกษายทธวธ มหนาทปกครอง

2.พราหมณ ศกษาพระเวทมหนาทอบรมสงสอนพธกรรม

3.แพศย ศกษาการพานชยมหนาทการคาขาย

4.ศทร ศกษาการใชแรงงานมหนาทเปนกรรมกร

วรรณะสงสมสกบวรรณะตำลกทเกดมาเรยกวา “จณฑาล” เปนท

เหยยดหยามของสงคม

ความคดเหน

ความคดเหนเกยวกบการตายการเกดม2ประการ

1.ถอวาตายแลวเกด

2. ถอวาตายแลวสญ (ม 2 อยางคอ สญทกอยาง และสญบาง

อยาง)

4 พทธประวต

เกยวกบความสขความทกขม2ประการ

1.ไดรบสขทกขไดเองไมมเหตปจจย

2.ไดรบสขทกขมเหตปจจย(เหนแตกออกไป2อยางคอเหตภาย

นอกเชนเทวดาเหตภายในคอกรรม)

ศากยวงศ

สกกชนบท อยในดงไมสกกะเปนเขตปาหมพานต ตอนเหนอ

ของชมพทวปมกษตรยพระนามวาพระเจาโอกการาชมโอรส4พระองค

ธดา 5 พระองค พระมเหสสนพระชนม มพระมเหสองคใหม มพระโอรส

1 พระองค เปนทโปรดปราน พระองคพลงปากพดวา พระนางตองการ

สงใด จะประทานพรให พระนางจงทลขอพระราชสมบตใหกบโอรสของ

พระนางเอง บตรธดาทง 9 พระองค จงไดยายไปสรางเมองใหม อนเปน

ทอยของกบลดาบสสรางขนตามคำแนะนำของทานจงไดชอวากบลพสด

ตอมาโอรสธดาไดอภเษกสมรสสมสกนระหวางพนองยกเวนพสาว

คนโตวงศนไดนามวาศากยวงศเพราะตงอยในสกกชนบทพสมสกนเอง

เรยกสกสงวาสและสกกาคอผอาจหาญสามารถ

มกษตรยพระองคหนงซงเคยเปนโรคเรอนอาศยกนอยในปาตนไม

กะเบาจนทำใหโรคหาย ตอมาไดอภเษกสมรสกบพระเชษฐภคน (พสาว

คนโต)มพระนครนามวากรงเทวทหะตงวงศโกลยะสบตอมา

ศากยวงศสบเชอสายเรอยมาจนถงพระจาชยเสนะ พระเจาสหหน

พระเจาสทโธทนะและมพระโอรสชอวาเจาชายสทธตถะ

พทธประวต 5

พระราชโอรสประสตณลมพนเสดจดำเนนไป7กาว

แลวเปลงอาภสวาจาในวนวสาขปรณม

6 พทธประวต

ประสต

สบนนมต

กอนพทธศกราช 80 ขน 15 คำ เดอน 8 พระโพธสตวไดจตจาก

สวรรคชนดสตมาปฏสนธในพระครรภของพระนางสรมายา สบนนมตวา

ทาวมหาราชยกพระนางพรอมพระแทนบรรทมสปาหมพานต เทพยดา

เชญสรงนำในสระอโนดาต ฉลองดวยอาภรณอนเปนทพย มชางเผอกถ

อดอกบวเวยนประทกษณพระนาง 3 รอบ เขาสพระครรภของพระนาง

ทนใดนนไดเกดแผนดนไหว

โหราจารยไดทำนายสบนนมตโอรสทจะมาเกดเปนผมบญญาธการ

เสดจสวนลมพน

พระนางสรมหามายาทรงพระครรภครบ 10 เดอน จงเสดจไปยง

กรงเทวทหะ พอถงสวนลมพนวนตงอยระหวางกบลพสดและ เทวทหะ

พอใกลจะประสตพระกมาร เจาพนกงานไดนำผาขงกนเปนมานทรง

ประทบยนมอเหนยวกงไมสาละแลวใหประสตพระกมารวนศกรขน15คำ

เดอน6ปจอใตตนสาละ

พทธประวต 7

ปาฏหารยแหงพระโพธสตวเจา

ในการประสตของพระโพธสตวเจามปาฏหารยดงนคอ

1.ขณะประสตพระมารดาทรงประทบยน

2.มเทวดามาคอยรองรบ

3.บรสทธไมแปดเปอนดวยมลทน

4.มธารนำเยน-รอนมาสรงสนานพระวรกาย

5.ประสตเดนได7กาว(มดอกบวผดขนรองรบ)

6.เปลงอาภสวาจาวา “เราเปนผเลศเปนผเจรญทสด เปนผ

ประเสรฐทสดในโลก การเกดของเราครงนเปนครงสดทาย บดนภพใหม

ไมมอกแลว”

7.เกดแผนดนไหว

สหชาตทง 7

สหชาต คอ สงทเกดขนรวมในวนเวลาเดยวกนกบพระโพธสตว

ม7ประการคอ

1.พระนางพมพาหรอยโสธรา

2.พระอานนท

3.กาฬทายอำมาตย

4.นายฉนนะ

5.มากณฐกะ

6.ตนพระศรมหาโพธ

7.ขมทรพยทง4คอสงขนธเอลนธอบลนธและปณฑรกนธ

8 พทธประวต

3 วน กาฬเทวลดาบสเขาเยยม

กาฬเทวลดาบสหรอ “อชตะ” สราชสำนกเขาเยยม พอไดเหน

พระราชกมารถกตองตามตำรามหาบรษลกษณะดใจอยางมากจงกมกราบ

พระกมารพระเจาสทโธทนะพอเหนเชนนนกอภวาทตามและอชตดาบสได

รองไหเพราะวาตนเองอายมากแลว ไมไดทนเหนการตรสรของพระราช

กมารไดไปบานนองสาวสงหลานชอวา นาลกะ “ถาโตขนใหออกบวชตาม

พระมหาบรษ”

5 วน ขนานพระนาม

พระเจาสทโธทนะเชญพราหมณ108มาเลยงโภชนาหารคดเลอก

พราหมณใหเหลอ 8 คน คอ 1. รามพราหมณ 2. ลกษณพราหมณ

3.ยญญพราหมณ4.ธชพราหมณ5. โภชพราหมณ6.สทตตพราหมณ

7.สยามพราหมณ8.โกณฑญญพราหมณ

พราหมณ7คนแรกช2นวทำนายลกษณะเปน2ทางคอ

1.ถาอยครองฆราวาสจกเปนจกรพรรดราชผยงใหญ

2.ถาออกบวชจกไดบรรลธรรมเปนศาสดาเอกของโลก

มเพยงโกณฑญญพราหมณหนมนอยชเพยงนวเดยววา“พระองค

จกออกบวชไดตรสรเปนศาสดาเอกในโลก

ขนานพระนามวา“สทธตถะ”คอผมความสำเรจในสงทตนตงใจ

“โคตมะ”มหาชนเรยกตามพระโคตร

“องครส”เพราะฉพพรรณรงสซานออกจากกาย

พทธประวต 9

7 วน พระมารดาทวงคต

สทธตถะราชกมาร ประสตได 7 วน พระมารดาเสดจทวงคต

ตามครรลองทไมใหสตวอนไดรวมพระครรภ และไดบงเกดเปนเทพบตร

ในสวรรคชนดสต

พระนางปชาบดโคตม (พระนานาง) จงรบเลยงดพระราชกมารดจ

โอรสแทๆตอมาพระนางไดใหกำเนดโอรสธดาคอนนทะและรปะนนทา

ไดปฐมฌานในวนแรกนาขวญ

พระพเลยงไปดพธแรกนาขวญกนหมด ปลอยใหพระองคประทบ

ภายตนหวาลำพงแตผเดยว ความเงยบสงบทำใหจตเปนสมาธจนไดปฐม

ฌานเงาของใตตนหวาไมคลอยไปตามแสงพระอาทตยพระเจาสทโธทนะ

ทรงเหนเหตอศจรรยจงถวายอภวาทพระราชกมาร

7 พรรษา ศกษาศลปวทยา

เจาชายสทธตถะอาย 7 ป พระราชบดาสงใหขดสระโบกขรณ 3

แหงคอ สระปทมบวหลวง 1 สระบณฑรกบวขาว 1 สระอบลบวขาบ 1

ไดศกษาศลปวทยากบครวศวามตร สำเรจ 18 สาขา มการรบการยงธน

เปนตน ไดทำการแสดงยงธนตอเหลาประยรญาตอยางเกงกาจสามารถ

งดงามเสยงธนนนดงกระหมไปทวพระนคร

10 พทธประวต

16 พรรษา อภเษกสมรส

เจาชายสทธตถะอาย 16ปพระราชบดามรบสงใหสรางปราสาท

3 หลง ไวสำหรบประทบใน 3 ฤด สขอพระนางพมพาหรอยโสธรา

ราชธดา พระเจาสปปพทธะแหงกรงเทวทหะมาเปนพระชายา เสวยสข

มดนตรประโคมลวนดวยสตรไมมบรษเจอปน

เหนเทวทต 4

สทธตถะราชกมารเสดจยงพระนครไดทอดพระเนตรเหนเทวทต4

คอคนแกคนเจบคนตายและสมณะทเทวดาเนรมตไว

29 พรรษา กำเนดพระราหล และออกบวช

กลบจากประพาสพระนครแลว ไดยนพระนางยโสธราใหประสต

ของพระโอรส พระองคทรงอทานวา “ราหล ชาต” แปลวา บวงเกดแลว

พระกมารจงไดพระนามวาราหล

ในอรรถกถา ได กล า ว ไวพระองค เ สด จหน ตอนกลางค น

ทรงมากณฐกะ มนายฉนนะตดตาม พอถงรมฝงแมนำอโนมานทใช

พระขรรคตดพระเมาลขณะนนฆฏการพรหมไดนำบาตรจวรมาถวายแลว

อธษฐานเพศบรรพชตสงใหฉนนะนำมากลบสพระราชวงมากณฐกะ

อาลยในความรกเสยใจจนสนใจ ตายไปบงเกดเปนกณฐกะเทพบตร

ชนดาวดงส

พทธประวต 11

พระมหาบรษทรงตรสรพระอนตตรสมมาสมโพธญาณ

ณใตรมไมพระศรมหาโพธ

ฝงแมนำเนรญชราตำบลอรเวลาเสนานคมขน15คำเดอน6

12 พทธประวต

ตรสร

ทรงสญญากบพระเจาพมพสาร

หลงจากบรรพชา เสดจพกแรม ณ อนปยอมพวน แควนมลละ

เปนเวลา 7 วน จากนนเสดจไปยงแควนมคธ ประทบภเขาปณฑวะ

พระพทธเจากอนยงไมไดตรสรจะเรยกวา พระมหาบรษ พระเจาพมพสาร

ทราบขาวจงเสดจไปยงภเขาปณฑวะ ชกชวนพระมหาบรษใหมาครองราช

สมบตดวยกนพระมหาบรษทรงปฏเสธพระเจาพมพสารทลขอปฏญญาวา

“ถาตรสรแลว ขอใหเสดจมาเทศนาโปรดขาพระองคดวย”พระมหาบรษรบ

ปฏญญาทกประการ

ทรงศกษาในสำนกอาฬารดาบส และอทกดาบส

ทรงศกษาในสำนกอาฬารดาบส กาลามโคตร ไดสมาบต 7 และ

อทกดาบสรามบตรไดสมาบต8(รปฌาน4อรปฌาน4)เมอไมใชหน

ทางตรสรจงลาอาจารย

บำเพญทกกรกรยา

พอถงตำบลอรเวลาเสนาน คม บำเพ ญท กกรกรยาคอทรมาน

รางกาย3วาระ

1.กดฟนดวยฟนเอาลนกดเพดานจนเหงอไหลออกทางรกแร

2.กลนลมหายใจเขาออกจนเสยงดงออในหทำใหปวดศรษะ

เสยดทองรอนในพระวรกาย

พทธประวต 13

3. ฉนทละนอย จนอดอาหารในทสด พระวรกายซบผอม กระดก

ปรากฏทวกายเมอลบขนหลดรวง

พณ 3 สาย

ทาวสกกเทวราชทราบความดำรจงดดพณใหฟงม3สาย

สายท1ตงเกนไปพอดดกขาด

สายท2หยอนพอดดไมเกดเสยง

สายท3ไมตงไมหยอนพอดดเสยงไพเราะจบใจ

ทรงพจารณาการบำเพญทกกรกรยาเปรยบกบเสยงพณ

เกดอปมา 3 ขอ

ครงนนอปมา3ขอปรากฎแกพระองคคอ

1. สมณพราหมณเหลาใด มกายและใจยงไมหลกออก จากกาม

พอใจ รกใครในกาม ใจยงไมสงบระงบ แมจะบำเพญเพยร

จนไดรบทกขเวทนาอยางหนก หรอมไดรบกตาม กไมอาจจะ

ตรสรไดเหมอนไมสดทแชนำยากทจะสใหเกดไฟได

2. สมณพราหมณเหลาใด มกายหลกออกจากกาม แตยงพอใจ

รกใครในกาม ใจยงไมสงบระงบ แมจะบำเพญเพยรจนไดรบ

ทกขเวทนาอยางหนก หรอมไดรบกตาม กไมอาจจะตรสรได

เหมอนไมสดทอยบนบกยากทจะสใหเกดไฟได

3.สมณพราหมณเหลาใดมกายหลกออกจากกามละความพอใจ

14 พทธประวต

รกใครในกาม ใจสงบระงบ แมจะบำเพญเพยรจนไดรบ

ทกขเวทนา อยางหนก หรอมไดรบกตาม ยอมตรสรได

เหมอนไมแหงทอยบนบกยอมสใหเกดไฟได

เมอมใชทางตรสร จงละทงการบำเพญทกกรกรยา เพอบำเพญ

ทางใจและกลบเสวยพระกระยาหารใหม

ปญจวคคย5คอ โกณทญญะวปปะภททยะมหานามะอสสช

เฝารบใชพระมหาบรษ หวงจะไดบรรลธรรมตามพระองค พอเหนพระ

มหาบรษฉนอาหารพากนคดวา “พระมหาบรษละจากความเพยรเวยน

มาเปนผมกมาก” พากนหนละทงพระองคไปอยปาอสปตนมฤคทายวน

เมองพาราณส

พทธประวต 15

นางสชาดาถวายขาวมธปายาส

16 พทธประวต

นางสชาดาถวายขาวมธปายาส

กอนพทธศกราช45ปขน15คำเดอน6นางสชาดาธดาเศรษฐ

แหงอรเวลาเสนานคมจะทำการบวงสรวง(แกบน)เทวดาวา

1.ขอใหไดสามตระกลเสมอตน

2.ขอใหบตรคนแรกเปนชาย

บดนความปรารถนาสำเรจทกประการ สงใหนางทาสไปทำความ

สะอาดบรเวณใตตนไทร ไดเหนพระมหาบรษ สำคญวาเปนเทวดา

จงรบมาแจงใหกบนางสชาดาทราบ นางจงนำถาดขาวมธปายาสไปยง

ตนไทรจงนอมถวายพระองคทรงรบดวยพระหตถแลวทรงปนได49กอน

เสวยจนหมด ถอถาดทองคำมงหนาสแมนำเนรญชรา ทรงอธษฐานวา

“ถาจะไดตรสร ขอใหถาดน จงลอยทวนกระแสนำ” ดวยอำนาจ

แหงโพธญาณ ถาดทองคำไดลอยทวนกระแสนำไปไกล 80 ศอก แลว

จมลงสนาคพภพซงเปนทอยของกาฬพญานาค ทรงมนพระทยวาจะได

ตรสรจงทรงสนานพระวรกายพกผอนจนถงเวลาเยน

พทธประวต 17

ทรงลอยถาดอธษฐานวาถาจกไดตรสรแลว

ขอใหถาดนจงลอยทวนกระแสนำขนไป

18 พทธประวต

โสตถยพราหมณถวายหญากสะ

ในระหวางทางพระมหาบรษทรงรบหญากสะจากโสตถยพราหมณ

8กำมอทไดนอมถวายดวยความศรทธา

ทรงตรสร

นำหญากสะไปปลาดทำใหเปนบลลงกภายใตตนพระศรมหาโพธ

ทรงประทบนงบนบลลงก แลวทรงตงสตยาธษฐานวา “ถามไดตรสร

จะไมลกขนจากโพธบลลงก ถงแมเนอและเลอดจะเหอดแหงไปกตาม”

พระยาวสสวตดมารกลววาจะลวงอำนาจตน ไดยกพลเสนามารมา

ผจญพระมหาบรษทรงระลกถงบารม 10 ทศ นางวสนธราแมพระธรณ

มาเปนสกขพยานจนทำใหพระยามารพายแพไป

พระองคทรงบรรลญาณทง3คอ

ปฐมยาม บรรลปพเพนวาสานสสตญาณ คอ ทรงมญาณ

ระลกชาตได

มชฌมยาม บรรลจตปปาตญาณ คอ ญาณรการเกดและตาย

สตวทงหลายได

ปจฉมยามบรรลอาสวขยญาคอทำหลายอาสวกเลสใหหมดสนไป

พทธประวต 19

เสวยวมตตสข

เสวยวม ตตส ข คอ สขอนเกดจากการหลดพนจากอาสวะ

กเลสเปนเวลา49วนสถานทละ7วน7สปดาหเรยกวาสตตมหาสถาน

มดงตอไปนคอ

สปดาหท 1 ตนพระศรมหาโพธ ทรงพจารณาปฏจจสมปบาท

โดยอนโลมและปฏโลมไปตามลำดบและทวนกลบ

สปดาหท 2 อนมสสเจดย อยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของ

พระศรมหาโพธประทบยนทอดพระเนตรดตนพระศรมหาโพธไมกระพรบ

ตาเปนเวลา7วน

สปดาหท 3 รตนจงกรมเจดย อยระหวางตนพระศรมหาโพธ

และอนมสสเจดยเดนจงกรมเปนเวลา7วน

สปดาหท4รตนฆรเจดยอยทศตะวนตกเฉยงเหนอเปนเรอนแกว

ทเทวดาเนรมตสรางไวพจารณาอภธรรมปฎกเปนเวลา7วน

สปดาหท 5 อชปาลนโครธ (ตนไทรเปนทพกของคนเลยงแพะ)

อยทางทศตะวนออก หหกชาต ชอบตวาดผอนดวยคำวา ห ห มาทลถา

มพระองคถงธรรมททำใหบคคลเปนพราหมณ ตรสตอบวา พราหมณผใด

มบาปธรรมลอยเสยแลว ปราศจากเครองกเลสเครองยอมจตใหตดแนน

ควรกลาวไดวาตนเปนพราหมณโดยธรรม

สปดาหท 6 มจลนท (ตนจก) อยทางทศตะวนออกเฉยงใต

ฝนตกพรำตลอด พญานาค ไดมาขดขนดกาย แวดพระพทธเจาได 7

รอบ แผพงพานเหนอเศยรเพอปกปองลมและฝนมใหตองกาย พระองค

พอฝนหยด ยนประนมมอเบองพระพกตร พระองคทรงเปลงอทานวา

20 พทธประวต

ความสงดเปนความสขของบคคลผมธรรมอนไดสดบแลวเปนตน

สปดาหท7ราชายตนะ(ตนเกต)อยทางทศใตมพอคา2คนชอ

ตปสสะ และภลลกะ เดนทางมา ไดนำขาวสตตกอน สตตผง นอมถวาย

หลงจากสนทนาทงสองไดขอถงพระพทธ พระธรรมเปนสรณะทพงทางใจ

และกราบลากลบพระองคไดมอบพระเกสาให8เสน

พทธประวต 21

พระพทธเจาทรงแสดงปฐมเทศนาธรรมจกกปปวตตนสตร

โปรดปญจวคคย

22 พทธประวต

แสดงปฐมเทศนา

เลอกบคคลทจะโปรดแสดงธรรม

พระพทธองคกลบมายงอชปาลนโครธอกครง ทรงพจารณาธรรม

ทตรสรเปนธรรมทลกซงยากทจะรตาม มพระทยในการขวนขวายนอยท

จะสงสอนทาวสหมบดพรหมทรงความดำร จงกราบทลอาราธนาเพอทรง

แสดงธรรม พระองคทรงเลงเหนคนทมกเลสอาสวะนอยอนทรยแกกลาฟง

ธรรมกอาจจะบรรลไดดงนนทรงเปรยบเทยบบคคลกบดอกบว4เหลา

1.อคฆฏตญญไดแกบคคลผมปญญาเฉยบแหลมเหมอนดอก

บวพนนำพอถกแสงอาทตยจกบานทนท

2.วปจตญญไดแกบคคลระดบปานกลางเหมอนดอกบวอยบน

ผวนำซงจกบานในวนรงขน

3. เนยยะ ไดแก บคคลทพอจะแนะนำได เหมอนดอกทอยในนำ

จกบานในวนตอๆไป

4.ปทปรมะ ไดแก ผทมปญญาดอยจำตองสอนเพอเปนปจจย

เกอหนนในภพตอๆ ไป เหมอนดอกบวทอยในโคลนตม มโรค

ยอมเปนอาหารของปลาและเตา

เมอทราบดวยปญญาแลว จงทรงตงพระหฤทยทจะแสดงธรรม

สงสอนมหาชน เรยกวา ทำอายสงขาราธษฐาน ทรงดำรบคคลท

จะรบฟงธรรม ตอนแรกระลกถงอาฬารดาบสและอทกดาบส แตทาน

ทงสองไดสนชวตไปแลว ตอมาทรงนกถงปญจวคค ผทเคยอปฏฐาน

พทธประวต 23

เมอครงบำเพญเพยร ขน 14 คำ เดอน 8 แหงอาสาฬหมาส จงเสดจ

ดำเนนไปยงเมองพาราณส

ระหวางแมนำคยากบแดนพระมหาโพธไดพบกบอปกะอาชวกเหน

พระฉววรรณผดผองจงทลถามทานบวชในสำนกไหนใครเปนครของทาน

พระองคตรสตอบวา ไมมใครเปนคร ตรสรเอง อปกะไมเชอสนศรษะ

แลวหลกไป

โปรดปญจวคคย

ปญจวคคยพอเหนพทธองคเสดจมาแตไกล ตงกฎกตกาวาจะไม

ลกรบ แตจะปอาสนะไว พอพระองคเสดจมาถงตางลมกฎกตกาท

นดหมายกนไวพากนลกขนรบบาตรจวรแตยงใชคำพดทไมใหความเคารพ

ไมสมควรดวยคำวาอาวโสโคตมะ

พระองคตรสบอกวา“ดกรปญจวคคยตถาคตไดตรสรพระสมมาสม-

โพธญาณแลวเธอทงหลายจงตงใจฟงและปฏบตตามคำของตถาคตไมนาน

กจะไดตรสรตาม”

ปญจวคคยกลาวคดคาน “อาวโส โคตมะ ทานจะตรสรไดอยางไร

ในเมอทานละจากความเพยรมาเปนผมกมาก” พระองคตรสถง 3 ครง

“วาจาเชนนตถาคตเคยตรสมากอนหรอไหม”

ปญจวคคยหวลระลกถงความหลงดวา คงจะไดตรสรจรงตาม

พระวาจาจงพรอมกนขอประทานอภยโทษและตงใจฟงธรรม

24 พทธประวต

แสดงธรรมจกกปปวตตนสตร (ปฐมเทศนา)

ขน 15 คำ อาสาฬหมาส พระพทธองคทรงแสดงปฐมเทศนาชอ

ธรรมจกรกปปวตตนสตรโปรดปญจวคคยทง5ใจความคอ

ทสด2อยางบรรพชตไมควรนยมยนด

1.กามสขขลลกานโยคคอการทำตนใหพวพนดวยสขในกาม

2.อตตกลมถานโยคคอการทำตนใหลำบากเปนทกข

ทงสองทางนไมใชทางพระอรยะควรเดนสายกลางมชฌมาปฏปทา

หรอมรรคมองค8คอ

1.สมมาทฏฐปญญาเหนชอบคอเหนอรยสจ4

2. สมมาสงกปปะ ดำรชอบ คอดำรออกจากกาม ไมพยาบาท

ไมเบยดเบยน

3.สมมาวาจาเจรจาชอบคอเวนจากทจรต4

4.สมมากมมนตะทำการงานชอบคอเวนจากทจรต3

5.สมมาอาชวะเลยงชวตชอบคอเวนจากการเลยงชวตในทางทผด

6.สมมาวายามะเพยรชอบคอเพยรใน4สถาน

7.สมมาสตระลกชอบคอระลกในสตปฏฐาน4

8.สมมาสมาธตงใจไวชอบคอเจรญฌานทง4

พทธประวต 25

และทรงแสดงอรยสจคอความจรงอนประเสรฐ4ประการคอ

1.ทกขคอความไมสบายกายไมสบายใจ

2.สมทยคอเหตททำใหเกดทกข

3.นโรธคอความดบทกข

4.มรรคคอหนทางทจะดบทกข

พระองคทรงแสดงธรรมอยนน โกณทญญะไดบรรลพระโสดาบน

ไดดวงตาเหนธรรมวา “สงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงนนท

งหมดมความดบเปนธรรมดา” พระองคเปลงอทานวา “อญญาส วต โภ

โกณทญโญ” แปลวา “โกณทญญะ ไดรแลวหนอ” คำวาอญญา จงเปน

คำนำหนาชอทานตงแตบดนนเปนตนมา

โกณทญญะทลขออปสมบทพระพทธเจาทรงประทานเอหภกขอป-

สมปทาดวยพระวาจาวา“ทานจงเปนภกษมาเถดธรรมอนเรากลาวดแลว

ทานจงประพฤตพรหมจรรย เพอทำทสดแหงทกขโดยชอบเถด” ทาน

เปนพระสงฆรปแรก เปนการเกดขนพระรตนตรยทครบสมบรณ คอ

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ และเปนวนสำคญทางพทธศาสนาคอ

วนอาสาฬหบชา

แสดงอนตตลกขณสตร

วนแรม5คำเดอน9แหงเดอนสาวนะทรงแสดงอนตตลกขณสตร

คอพระสตรทแสดงถงลกษณะไมมตวไมมตน ใจความคอ ขนธ 5

คอ รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ เปนอนตตา คอไมใชตวตน

26 พทธประวต

เปนของไมเทยงเปนทกขปญจวคคยพจารณาตามกระแสธรรมนนพนจาก

อาสวะไมถอมนดวยอปาทาน สำเรจเปนอรหนตทงหมด ครงนนมพระอ

รหนตเกดขนในโลก 6 องค คอพระบรมศาสดา 1 และปญจวคคยทง 5

พระอญญาโกณทญญะ1พระวปปะ1พระภททยะ1พระมหานามะ1

พระอสสช1

โปรดยสกลบตร

ยสะเปนบตรของเศรษฐเมองพาราณสมปราสาท3หลงวนหนง

เหนหญงนอนหลบมอาการตางๆ เกดความเบอหนาย เดนออกจากบาน

มงหนาทางปาอสปตนมฤคทายวน พลางบนวา “ทนวนวายหนอ

ทนขดของหนอ”พระองคตรสวา“ทนไมวนวายทนไมขดของเชญทางนเถด

เราจกแสดงธรรมแกทาน”ทรงแสดงอนปพพกถา5ประการ

1.ทานกถาพรรณนาถงการใหการบรจาค

2.สลกถาพรรณนาถงการรกษากายวาจาใหเรยบรอย

3.สคคกถาพรรณนาถงสวรรคคอผลของการทำใหทานและ

รกษาศล

4.กามาทนวกถาพรรณนาถงโทษของความใครในกาม

5. เนกขมมานสงสกถาพรรณนาถงอานสงสแหงการออกจากกาม

และอรยสจ4จนทำใหยสะไดบรรลเปนพระโสดาบน

บดายสะเมอไมเหนลกจงออกตามหาไดพบพระพทธเจาได

ฟงอนปพพกถาและอรยสจ 4 บรรลเปนพระโสดาบน เปนอบาสกทถง

รตนะตรยเปนทพงคนแรกสวนยสะไดฟงซำอกสำเรจพระอรหนต

พทธประวต 27

ยสะทลขอบวชพระองคประทานดวยพระดำรสวา“เธอจงเปนภกษมาเถด

ธรรมอนเรากลาวดแลวเธอจงประพฤตพรหมจรรยเถด”

พอตอนเชาได เสดจยงบานบดายสะและโปรดมารดาและ

ภรรยาเกาของยสะทรงแสดงอนปพพกถาและอรยสจจบธรรมเทศนา

หญงทงสองไดบรรลเปนพระโสดาบน เปนอบาสกาคนแรกของโลกทขอถง

พระรตนตรยเปนสรณะตลอดชวต

ตอมาสหายของยสะ54คนทปรากฏชอคอวมละสพาหปณณช

ควมปตทราบขาวยสะบวช ไดเขาเฝาพระบรมศาสดา ไดฟงพระธรรม

เทศนาจบ สำเรจพระอรหนตขออปสมบท ครงนนมพระอรหนตเกดขน

ในโลก61องค

สงสาวกประกาศพระศาสนา

มพระสาวกพอเปนกำลงในการเผยแผหลกธรรม จงตรสเรยก

ประชมแลวตรสวา “ภกษทงหลายเราไดพนแลวจากบวงทงปวง แมเธอก

เหมอนกน เธอทงหลายจงเทยวไป เพอประโยชนและความสขแกชนอน

มากอยาไปทางเดยวกน2องคจงแสดงธรรมในเบองตนทามกลางและทสด”

แมเราเองจะไปยงตำบลอรเวลาเสนานคมเพอจะแสดงธรรม

พระสาวกทง 60 รป ไดจารกประกาศพระศาสนาตามแควน

เมองตางๆ

28 พทธประวต

โปรดภททวคคย

พระพทธองคเสดจยงตำบลอรเวลาเสนานคม ระหวางทางไดพบ

ภททวคคย เรยกอกอยางวา สหาย 30 คน ณ ไรฝาย สหายคน

หนงภรยาเปนหญงแพศยาไดลกขโมยเครองประดบหนไป ตางพากน

ตามหาไดพบกบพระบรมศาสดา ไดตรสวา “ทานทงหลาย จะแสวงหา

หญงหรอแสวงหาตนเอง” สหายเหลานนทลวา “แสวงหาตนเองดกวา”

ทรงแสดงอนปพพกถาและอรยสจโปรดจนไดดวงตาเหนธรรม และทรง

สงไปประกาศพระศาสนา

โปรดชฎล 3 พนอง

ชฎล3พนองเกดในตระกลกสสปะโคตรเปนลทธบชาไฟพชายคน

ใหญคนโตชออรเวลกสสปะมบรวาร500คนนองชายคนรองชอนทกสสปะ

มบรวาร300คนนองชายคนเลกชอคยากสสปะมบรวาร200คนอาศย

ตามคงแมนำตดตอตามลำดบ

อรเวลกสสปะตงอาศรมอยทพนาสณฑตำบลอรเวลา

นทกสสปะตงอยรมฝงแมนำเนรญชรา

คยากสสปะตงอยทคงใตแหงแมนำเนรญชราตำบลคยาสสะประเทศ

พระบรมศาสดาไดขอพกทโรงไฟ ไดกำจดฤทธเดชพระยานาคให

สนไป ตรสถงความไมมแกนสารของลทธ อรเวลกสสปะและบรวารพรอม

กนลอยเครองบรขารไปตามแมนำ สวนนองชายทงสองไดเหนบรขาร

ทลอยตามนำรบเขามาหาเหนพถอเพศเปนภกษ เหนเปนการประพฤต

พทธประวต 29

พรหมจรรยจงขออปสมบทพระองคทรงประทานให

พระพทธองค เสดจไปยงตำบลคยาสสะใก ล แ ม น ำ คยาตรส

เรยกภกษมาพรอมกน ทรงแสดงอาทตตปรยายสตร คอพระสตรทวา

ดวยของรอนคอ

1.อายตนะภายในคอตาหจมกลนกายใจเปนของรอน

2. อายตนะภายนอก คอ ร ป เสยง กลน รส โผฏฐ พพะ

และธมมารมณเปนของรอน

3. วญญาณ ผสสะ และเวทนาทเกดขนเพราะอายตนะภายใน

กบอายตนะภายนอกกระทบกนเปนของรอน

รอนเพราะไฟคอราคะโทสะโมหะและรอนเพราะการเกดแกเจบ

ตายความเศราโศกครำครวญความทกขความเสยใจและความขดเคองใจ

จบพระธรรมเทศนาไดสำเรจเปนพระอรหนตทงหมด1,003รป

เสดจกรงราชคฤห

พระบรมศาสดาพรอมดวยภกษ 1,003 รป เสดจกรงราชคฤห

แควนมคธ ประทบ ณ ลฏฐวน (สวนตาลหนม) พระเจาพมพสารพรอม

ราชบรพารเสดจเขาเฝา ราชบรพารบางคนไมแสดงความเคารพพระพทธ

องคตรสสงใหพระอรเวลกสสปะทำความจรงใหปรากฏ แสดงปาฏหารย

เหาะขนไปในอากาศสง 7 ชวลำตาล ประกาศลทธเกาของตนไมมแกน

สาร พระองคทรงแสดงอนปพพกถา และอรยสจ 4 จบพระธรรมเทศนา

พระเจาพมพสารพรอมบรวารบรรลเปนพระโสดาบน11นหต

30 พทธประวต

(110,000คน)อก1(10,000คน)นหตขอเขาถงพระรตนตรย

ตงความปรารถนาเปนมโนปณธาน 5 ประการ

1.ขอใหขาพเจาไดอภเษกเปนกษตรยในแควนมคธ

2.ขอใหผทเปนอรหนตเสดจสแควนของขาพเจา

3.ขอใหขาพเจาไดนงใกลพระองคองคนน

4.ขอใหพระอรหนตไดแสดงธรรมโปรดขาพเจา

5.ขอใหขาพเจาไดรทวถงธรรมของพระอรหนต

วนรงขนไดเสดจยงพระราชนเวศนเพอรบอาหารบณฑบาตพระเจา

พมพสารจงกราบทลวา“ลฏฐวน”ไกลจากชมชนผมความศรทธาไปลำบาก

หมอมฉนขอถวายพระราชอทยานเวฬวน(ปาไผ)และ

ทรงหล งน ำท กษ โณทกตกท พ ระห ตถ ของพระพทธองค

พระองคทรงรบพระเวฬวนวหารจงเปนวดแหงแรกในพระพทธศาสนา

อครสาวก

อปตสสะและโกลตะเปนสหายกนตงแตเลก วนหนงไปเทยวงาน

มหรสพเกดความเบอหนาย

ไดพบพระอสสชกำลงบณฑบาตจงเขาไปถาม อสสชตอบวา

“ธรรมใดเกดแกเหต พระศาสดาแสดงธรรมแหงเหตนน และความดบ

แหงธรรมนนพระองคทรงสงสอนอยางน”อปตสสะไดดวงตาเหนธรรมวา

พทธประวต 31

“สงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงหมดมความดบ

ไปเปนธรรมดา” ขอใหพระอสสชไปเฝาพระบรมศาสดาลวงหนากอน

สวนตนจะไปแสดงธรรมใหโกลตะฟง

ทงสองไดชกชวนอาจารยสญชยแตไดถกปฏเสธ จงไดบรวารเฝา

พระบรมศาสดาและทลขออปสมบท

พระโมคคลลานะ อปสมบทได 7 วน บำเพญเพยรบาน

กลลวาลมตตคาม พระองคทรงแสดงอบายระงบความงวง 8 ประการ

สำเรจเปนอรหนตยกยองเปนพระอครสาวกเบองซายเลศทางมฤทธ

พระสารบตรอปสมบทได 15 วน ถวายพดพระบรมศาสดาอย

เบองหลงถำสกรขาตาพระองคแสดงธรรมโปรดทฆนขเรออบายแหงการละ

ทฏฐ3ประการสำเรจเปนพระอรหนตยกยองเปนพระอครสาวกเบองขวา

เลศทางปญญา

จาตรงคสนนบาต

ในเวลาบายวนเพญขน15คำเดอน3การประชมมองค4คอ

1.พระสาวก1,250รปมาประชมกนโดยมไดนดหมาย

2.พระสาวกเหลานนลวนเปนพระอรหนต

3.พระสาวกเหลานนบวชดวยวธเอหภกขอปสมปทา(พระพทธเจา

บวชให)

4.เปนวนพระจนทรเตมดวงเสวยมาฆฤกษ

32 พทธประวต

พระมหากสสปะ

พระพ ทธองค เสด จประท บอยใตตนไทร เรยกวา

พหปตตกนโครธปปผลมาณพ กสสปโคตร เบอหนายในการครองเ

รอนเทยวจารกไปได พบพระพทธเจาเกดความเลอมใสทลขอบวช

พระองคทรงประทาน อปสมบทใหโดยการประทานโอวาท 3 ขอ ใน

วนท8ไดบำเพญเพยรสำเรจเปนพระอรหนต

เสดจกรงกบลพสด

พระเจาสทโธทนะพทธบดา มความประสงคจะทรงไดเหน

พระพทธเจาจงสงคณะไปหลายคณะทไปฟงธรรมบรรลเปนพระอรหนตไม

ไดทลเชญใหเสดจกลบจงตรสสงกาฬทายอำมาตยและไดทลขออปสมบท

พอสนฤดหนาวทลเชญพระพทธองคพรอมดวยภกษสองหมนรป เสดจ

กลบออกเดนจากราชคฤหถงกบลพสด 60 โยชน เดนวนละ 1 โยชน

เปนเวลา2เดอน

พอถงพระนครไดประทบนโครธาราม พวกศากยะบางทานถอตว

ไมทำความเคารพสำแดงปาฏหารยเหาะขนลอยอยในอากาศประหนงให

ละอองธรบาทหลนตกลงเศยรของประยรญาต พอเหนปาฏหารยได

ประนมมอกราบไหว ฝนโบกขรพรรษไดตกลง เปนฝนทมเมดสแดง

เมอตกลงมา ผใดปรารถนาใหเปยกกเปยก ผใดไมปรารถนากไมเปยก

ไดตรสเรองพระเวสสนดรชาดก

พทธประวต 33

เชารงขนไดออกบณฑบาต พระเจาสทโทธนะไดออกมาหามไว

พระพทธองคไดตรสบอกวา การออกบณฑบาตเปนกจวตรของสมณะ

ไดแสดงธรรมโปรดพระราชบดาไดบรรลเปนพระโสดาบน

เสดจแควนโกศล เมองสาวตถ

สทตตะ คนทวไปมกเรยกวา อนาถบณฑกะ แปลวา ผมกอนขาว

เพอคนอนาถา วนหนงไปทำธระทบานราชคหกเศรษฐเมองราชคฤห

ไดเหนทานเศรษฐสาละวนกบการตระเตรยมอาหาร ทราบความวา

มการถวายภตตาหารกบพระพทธเจา พอไดยนคำวา พระพทธเจา ถงตก

ตะลงใครจะไดเขาเฝาแตถกหามไววาเปนเวลาไมควร

รงเชากอนเวลาภตตาหารทานไดเขาเฝาพระพทธเจา ไดฟง

อนปพพกถาและอรยสจ บรรลเปนพระโสดาบน อนาถบณฑกะเศรษฐ

รบลวงหนาไปเพอชอทดนโดยใชวธเอาเงนมาลาดลงใหเตม พนท อนเปน

อทยานของเจาเชตใหบนทกพระนามทชมประตอารามวา“เชตวน”

วหารสำเรจเรยบรอย กทลเชญพระบรมศาสดามาจำพรรษา ณ

เชตวนมหาวหาร เมองสาวตถทรงแสดงธรรมโปรดประชาชน พทธบรษท

ทงหลายเลอมใสตงมนอยในพระรตนตรย

34 พทธประวต

พระพทธเจาเสดจดบขนธปรนพพานระหวางตนสาละค

ณสาลวโนทยานเมองกสนาราขน15เดอน6

พทธประวต 35

ปรนพพาน

พรรษาสดทาย

พรรษาท 45 จำพรรษาอยเวฬวคาม เมองเวสาล ทรงประชวร

อยางหนกทรงอดกลนไวได จากนนไดเสดจพรอมพระอานนทไปยงปาวาล

เจดยมพระประสงคจะใหพระอานนทกราบทลอาราธนาใหดำรงพระชนม

อยชวกลปตรสวา“อานนทเมองไพศาลนเปนรมณยสถานทงมปาวาลเจดย

และโคตมเจดย ทรนรมย ถาผใดเจรญอทธบาทธรรม 4 ประการ และ

ปรารถนาจะใหอายดำรงอยชวกปหนง หรอมากกวานน กสามารถทำได”

แสดงนมตโอภาสถง3ครงแตมารมาดลใจพระอานนทไมสามารถรทนจง

มไดอาราธนาพระองคจงใหพระอานนทออกไปเสยจากทนน

ปลงอายสงขาร

เมอพระอานนทหลกไป พระยามารไดชองไดโอกาสรบเขามา

อาราธนาใหพทธเจาเสดจปรนพพานพระผมพระภาคเจาตรสวา“ดกรมาร

ทานอยาพยายามเลย ไมชาตถาคตกจกปรนพพานอก3 เดอนขางหนา”

ทรงปลงพระชนมมายสงขารวนเพญเดอน3และเกดแผนดนไหว

เหตแผนดนไหว

พอแผนดนไหว พระอานนทจงรบเขามาเฝาพระบรมศาสดาเพอ

ทลถามพระองคตรสถงเหตแผนดนไหว8ประการ

1.ผมฤทธดลบนดาล

36 พทธประวต

2.ลมกำเรบ

3.พระโพธสตวจตจากสวรรคชนดาวดงสปฏสนธในพระครรภ

มารดา

4.พระโพธสตวประสตกาล

5.พระตถาคตตรสร

6.พระตถาคตแสดงปฐมเทศนา

7.พระตถาคตปลงอายสงขาร

8.พระตถาคตเสดจดบขนธปรนพพาน

พระอานนทจงไดกราบทลวงวอนอาราธนาถง 3 ครง พระองค

ตรสวา เมอเธอไมวงวอนอาราธนาในเวลานน จงเปนความผดพลาดของ

อานนทผเดยวนมตโอภาสไดแสดงแกเธอถง16ครงทเมองราชคฤห10

ตำบลและทเมองไพศาล6ตำบล

จากนนเสดจพระองคประทบ ณ กฏาคารศาลา ปามหาวนทรง

แสดงอปปมาทธรรมแกภกษเมองเวสาลวา “สงขารทงหลายมความเสอม

สนไปเปนธรรมดาทงหลายจงยงกจของตนและผอนใหถงพรอมดวยความ

ไมประมาท”อก3เดอนขางหนาพระตถาคตจกเสดจปรนพพาน

รงเชาเสดจบณฑบาตณเมองเวสาลทรงประทบยนหนพระวรกาย

ดเมองเวสาล พลางตรสพระอานนทวา “อานนท การทอดพระเนตรด

เมองเวสาล เปนครงสดทายของตถาคต”เรยกพระอาการนวานาคาวโลก

หรอการดอยางชาง(เหมอนเหลยวหลง)

พทธประวต 37

ประทบ ณ ภณฑคาม ตรสเทศนาอรยธรรม 4 ประการ คอ ศล

สมาธปญญาและวมตตจากนนเสดจไปยงหตถคามอมพคามชมพคาม

และโภคนคร ตรสมหาปเทส 4 เครองวนจฉยพระธรรมวนยเสดจส

เมองปาวา

โปรดนายจนทะ

เมอเสดจถงปาวานคร ประทบ ณ อมพวน สวนมะมวงของนาย

จนทกมมารบตร เขาไปเฝาไดฟงธรรมและเกดความเลอมใส กราบทลนมนต

เพอรบอาหารบณฑบาตในวนรงขน

พอเชารงขนไดเสดจไปยงบานนายจนทะ ไดตรสกบนายจนทะวา

“จงถวายสกรมทวะแตตถาคตผเดยวและถวายอาหารอยางอนอนประณต

แดพระภกษสงฆ ทเหลอใหขดหลมฝงเสย นอกจากตถาคตไมมใคร

สามารถทำใหยอยได”

ทรงพระประชวร

หล งจากฉ นส กรม ทวะแลว ก ทรงพระประชวรพระโรค

“โลหตปกขนธกาพาธ”จากนนเสดจสเมองกสนารา

พระพทธองค ตรสใหนำนำมาดม พระอานนทกราบทลทด

ทานไดสดบกระแสรบสงครงท 3 จงนำบาตรไป นำทขนเพราะเกวยน

500เลมเปนอศจรรยนำกลบใส

พระองคนงหมผาสงควรรณทปกกสะ บตรแหงมลลกษตรยนอม

ถวาย ปรากฏวาผวพรรณงามยงนก ผวกายของพระตถาคตจะผดผอง 2

ประการคอราตรจะไดตรสรและราตรจะไดปรนพพาน

38 พทธประวต

ผลอาหารบณฑบาต 2 คราว

อาหารบณฑบาตมผล2คราวเทากนคอ

1.บณฑบาตทพระตถาคตเจาเสวยแลวตรสร(สชาดา,มธปายาส)

2.บณฑบาตทพระตถาคตเจาเสวยแลวปรนพพานดวยอนปาทเสส

(จนทะ,สกรมทวะ)

พอถงสาลวโนทยาน หนพระเศยรไปทางทศอดร ระหวางตนไม

สาละคทรงสำเรจสไสยา มพระสตสมปชญญะสมบรณ เปนการบรรทม

ครงสดทายเรยกวาอนฏฐานไสยา

ตรสสรรเสรญปฏบตบชา

ดอกมณฑารพไดตกลงมาเพอบชาพระตถาคต ตรสพระอานนท

วาการบชาดวยอามส ไมไดชอวาบชาตถาคตอยางแทจรง ผใดกตามเปน

ผปฏบตธรรมสมควรแกธรรม ผนนชอวา เคารพสกการะตถาคตดวยการ

บชาอยางยง

สงเวชนยสถาน 4 ตำบล

สงเวชนยสถาน4ตำบลคอ

1.สถานทตถาคตประสต

2.สถานทตถาคตตรสร

3.สถานทตถาคตแสดงปฐมเทศนา

4.สถานทตถาคตปรนพพาน

พทธประวต 39

สถานททง4ตำบลนแลควรทพทธบรษทคอภกษภกษณอบาสก

อบาสกา ผมความเชอความเลอมใสในพระตถาคตเจา จะดจะเหน และ

ควรจะใหเกดความสงเวชทวกน “อานนท ชนทงหลายเหลาใดเหลาหนง

ไดเทยวไปยงเจดย สงเวชนยสถานเหลานดวยความเลอมใส ชนเหลานน

ครนทำกาลกรยาลงจกเขาถงสคตโลกสวรรค”

การปฏบตตอสตร

ภกษสงฆพงปฏบตตอสตรทงหลายดงนคอ

1.ไมเหนเปนการด

2.ถาเหนไมควรเจรจา

3.ถาเจรจาตองมสต

การปฏบตตอพทธสรระ

การปฏบตในพระสรระโดยวธเปนแบบเดยวกนกบวธปฏบต

ของพระเจาจกรพรรดราช พนพระสรระดวยผาขาวซบดวยสำลหอดวย

ผาขาว 500 ชน อญเชญลงในหบทองอนเตมดวยนำมนหอมปดฝา

ประดษฐานบนจตกาธาน นำพระอฏฐธาตบรรจในพระสถปเพอใหมหาชน

ไดสกการะบชา

40 พทธประวต

ถปารหบคคล 4 จำพวก

ถปารหบคคลคอบคคลผควรแกการประดษฐานในสถป

1.พทธเจา

2.พระปจเจกพทธเจา

3.พระอรหนตสาวก

4.พระเจาจกรพรรดราช

สรรเสรญพระอานนท

ตรสสรรเสรญพระอานนทวาเปนยอดพทธอปฏฐาก เปนบณฑต

ประกอบธระดวยปญญารจกกาลอนสมควร

ตรสอดตเมองกสนารา

เนองจากกสนาราเปนเมองเลก พระอานนทจงกราบทลใหเสดจ

ปรนพพานทเมองใหญกวา

พระองคตรสวา อดตเมองนชอวา กสาวด ยาว 12 โยชน

กวาง 7 โยชน กษตรยพระนามวา พระมหาสทศน ผมรตนะ 7 ประการ

ทรงปกครองโดยธรรม กกกองไปดวยเสยง 10 ประการ เสยงชาง

มา รถ เภร (กลอง) ตะโพน พณ ขบรอง กงสดาล สงข และเสยงคน

เรยกกนทานอาหาร

พทธประวต 41

โปรดสาวกองคสดทาย

สภททปรพาชกตองการจะเขาเฝาพระบรมศาสดา แตพระอานนท

ทดทานไว พระองคจงตรสสงใหเขาเฝา แสดงธรรมโปรดสภททะเกดความ

เลอมใสขอบวชหลกออกจากหมคณะบำเพญสำเรจเปนอรหนตเปนอรหนต

สาวกองคสดทาย

ปจฉมโอวาท

ภกษทงหลาย บดน เราขอเตอนทานทงหลาย สงขารทงหลาย

มความเสอมความสนไปเปนธรรมดาทานทงหลายจงบำเพญไตรสกขาคอ

ศลสมาธปญญาใหบรบรณดวยความไมประมาทเถด

นพพาน

ทรงทำปรนพพานบรกรรมดวยอนปพพวหารสมาบตทง 9 ประการ

โดยอนโลมเปนลำดบ และปฏโลมเปนลำดบ ออกจากจตตถฌาน ยงไม

ทนเขาสอากาสานญจายตนฌาน กเสดจดบขนธปรนพพาน ณ ยาม

สดทายแหงราตร วนอาคารขน 15 คำ เดอน 6 กอนพทธศก 1 ป

กบงเกดแผนดนไหว

42 พทธประวต

สภททวฑฒบรรพชตจวงจาบพระธรรมวนย

พระมหากสสปะพรอมภกษ 500 องค พบอาชวกบอกวา

พระสมณโคดมปรนพพานได 7 วนแลว ภกษทเปนปถชนกรองไห

พระอรหนตขณาสพยงธรรมสงเวชใหเกดขน สภททะไดกลาววา

“อยาไดเศราโศกเสยใจไปเลย เราทงหลายพนแลวจากพระมหาสมณะ

ดวยวาพระองคทรงสงสอนสงนควรสงนไมควรเราทงหลายจำเปนตองทำ

ตามจงลำบากนก บดน เราจะทำสงใด หรอไมทำสงใดกตามกไดตาม

ความพอใจโดยมตองเกรงผใด”พระมหากสสปะไดฟงเกดความสงเวชสลด

ใจครนจะยกขนเปนอธกรณเหนวายงไมสมควร

สวนทไมไหม

สวนทเพลงมไดเผาใหไหมมดงน

1.ผาหอหมพระพทธสรระชนใน1ผน

2.ผาหมภายนอกผาหอหมพระพทธสรระ1ผน

3.พระเขยวแกวทง4

4.พระรากขวญทง2

5.พระอณหส1

พทธประวต 43

แจกพระบรมสารรกธาต

1.พระเจาอชาตศตรเมองราชคฤหมคธ

2.กษตรยลจฉวเมองเวสาลวชช

3.ศากยกษตรยเมองกบลพสดสกกชนบท

4.ถลกษตรยเมองอลลกปปนคร

5.โกลยกษตรยเมองรามคามสกกชนบท

6.มลลกษตรยเมองปาวามลละ

7.มหาพราหมณเมองเวฏฐทปก

สนทรพจนของโทณพราหมณ

หามการววาทใหสงบลงไดดวยธรรมโทณพราหมณไดกลาววา“พระองค

สรรเสรญขนตความอดทนอดกลนตอทกขและกำลงแหงกเลสถอเอา

พระบรมสาร ร กธาต เปน เหตแห งสงครามคงจะไมด ไม งามเลย

ขอบรรดาเจาเมองทงหลาย จงพรอมใจกนแบงพระบรมสารรกธาตเสมอ

กนทกๆพระนครเถด”

เจดย 4 ประเภท

1.ธาตเจดยคอพระบรมสารรกธาต

2.ธมมเจดย คอพระธรรมคำสงสอนทจารกลงวตถ เชน

พระไตรปฎกหนงสอ

3. บรโภคเจดย คอเครองใชสอยเชนบรขาร บาตร จวร และ

สงเวชนยสถาน

4.อทเทสกเจดยคอรปแทนพระพทธเจาเชนพระพทธรป

44 พทธประวต

สงคายนา

สงคายนา คอการรอยกรอง รวบรวมพระธรรมวนยใหเปนหมวด

หมพอจะนบไดม5ครง

1. ครงท 1 กระทำทถำสตตบรรณคหา ราชคฤห ปรารภเหต

พระสภททะกลาวจวงจาบพระศาสดา

2.ครงท2กระทำทวาลการามเวสาลปรารภเหตเรอง10ประการ

ทภกษชาววชชวาไมผดธรรมวนย

3. ครงท 3 กระทำทอโสการาม ปาฏลบตร ปารภเหตภกษ

ปลอมบวช

4.ครงท4กระทำทถปารามปรารภเหตทจะประดษฐานพระพทธ

ศาสนาใหมนคงในลงกา

5.ครงท5กระทำทอาโลกเลณสถานปรารภเหตทจะไมมผทรงจำ

ดวยมขปาฐะไดจงไดจารกเปนอกษร

พทธประวต 45

ภาคผนวก

46 พทธประวต

ลำดบการสบเชอสาย ศากยวงศ โกลยวงศ

1.ชยเสน 1.-

สหหน,ยโสธรา อญชนะ, กญจนา

2.สหหน,+กญจนา 2.อญชนะ +ยโสธรา

สทโธทนะ,สกโกธนะ,อมโตทนะ สปปพทธะ,ทณฑปาณ,มายา

โธโตทนะ,ฆนโตทนะ,ปมตา,อมตา ปชาบด,หรอโคตม

3.สทโธทนะ+มายาและ+ปชาบด 3.สปปพทธะ+อมตา

สทธตถะ,นนทะ,รปนนทา เทวทต,ยโสธรา(พมพา)

4.สทธตถะ+ยโสธรา(พมพา)

ราหล

พทธประวต 47

ชอแควนและเมองหลวง ชอแควน ชอนครหลวง

1.องคะ จำปา

2.มคธะ ราชคฤห

3.กาส พาราณส

4.โกศล สาวตถ

5.วชช เวสาล

6.มลละ กสนารา,ปาวา

7.เจต โสตถวต

8.วงสะ โกสมพ

9.กร อนทปตถะ

10.ปญจาละ กมปลละ

11.มจฉะ สาคละ

12.สรเสนะ มถรา

13.อสสกะ โปตนะหรอโปตล

14.อวนต อชเชน

15.คนธาระ ตกกสลา

16.กมโพชะ ทวารกะ

และทนอกเหนอจาก 16 ชนบท

1.สกกะ กบลพสด

2.โกลยะ เทวทหะหรอรามคาม

3.ภคคะ สงสมารคระ

4.วเทหะ มถลา

5.องคตตราปะ เปนนคมชออาปณะ

48 พทธประวต

อายลำดบเหตการณพทธประวต

3วนอสตดาบสเขาเยยม

5วนทำนายพระลกษณะและขนานพระนาม

7วนพระมารดาทวงคต

7ปศกษาศลปวทยาพระบดาโปรดใหขดสระ3สระ

16ปอภเษกสมรสกบพระนางพมพา

29ปออกบวช

35ปตรสร

80ปเสดจดบขนธปรนพพาน

สถานทสำคญ

สวนลมพนสถานทประสต

พทธคยาสถานทตรสร

ปาอสปตนมฤคทายวนสถานทแสดงปฐมเทศนา

สาลวโนทยานสถานทปรนพพาน

มกฏพนธเจดยสถานทพระถวายพระเพลงพระพทธสรระ

พทธประวต 49

ปฐมฌาน

ทตยฌาน

ตตยฌาน

จตตถฌาน

อากาสานญจายตนะ

วญญาณญจายตนะ

อากญจญญายตนะ

เนวสญญานาสญญายตนะ

สญญเวทยตนโรธ

การเขาฌานปรนพพานของพระพทธเจา

ถอยกลบ

ปรนพพาน

เขาใหมอก

ดบจตสงขาร

เขาฌาณ

รปฌาณ

4อรปฌ

าณ4

บนทก

บนทก

52 พทธประวต

บนทก

พทธประวต 53

บนทก

ประเทศไทย... ชมรมธรรมหรรษาไทย-อนเดย 71/4 ถนนบรมราชชนน

แขวงอรณอมรนทร เขตบางกอกนอย กรงเทพฯ 10700

โทร. 02-8845683-6,081-9944790 แฟกซ: 02-8845682

อนเดย... WatThaiBodhi Vihara India Gaya Bihar, pin-824231 India

E-mail: watthaibodhi@hotmail.com

www.facebook.com/watthaibodhi.vihara

www.watthaibodhi.com Tel. +91912562984