Burnout Sindrom Ili Sindrom Profesionalnog Sagorijevanja - Poduzetnistvo.org

8/12/2019 Burnout Sindrom Ili Sindrom Profesionalnog Sagorijevanja - Poduzetnistvo.org

1/3

1

http://www.poduzetnistvo.org/news/burn-out-sindrom-ili-sindrom-profesionalnog-sagorijevanja

"BURNOUT" sindrom ili sindrom profesionalnog

sagorijevanja

Izvor:www.poduzetnistvo.org Autor: Josip Britvi

Radite posao koji vas intelektualno ili fiziki potpuno iscrpljuje? Taj pritisak je konstantan, odnosnoimate osjeaj da stestalno pod stresom, napeti i razdraljivi? Nakon dugog i napornog radnog vremenana poslu eka vas jo mnotvo drugih obaveza (dodatno obrazovanje i kolovanje, drugi posao, kuanskiposlovi ili pak trening)? Nakon svega osjeate se umorno, bezvoljno i nezadovoljno, te taj osjeaj trajedue vrijeme? Ako su vai odgovori na ova pitanja pozitivni i ako to traje dui vremenski period, tadaimate dobrih izgleda da obolite od "burnout" sindroma tj. sindroma profesionalnog sagorijevanja!

TO JE TO "BURNOUT" SINDROM?

"Burnout" ili profesionalno sagorijevanje opisuje se kao niz tjelesnih i mentalnih simptoma iscrpljenosti,odnosno kao odloeni odgovor na kronine emocionalne i interpersonalne stresne dogaaje na ranommjestu (Cooper, Dewe i O'Driscoll, 2001.). Odnosi se na specifian tip napetosti koji odraava vjerovanjeda su resursi koje osoba posjeduje da bi se suoila sa stresnim situacijama nedovoljni ili nepostojei, todovodi do osjeaja bespomonosti, umora, iscrpljenosti i kognitivnog gubitka (Lee i Ashforth, 1993.).Simptomi profesionalnog sagorijevanja najee se ispituju u zanimanjima ija je domena bavljenjamentalno i tjelesno zdravlje (medicinske sestre, lijenici, obrazovanje, upravljanje ljudskim resursima,vojska i policija) (Maslach, 1982.). Konstrukt profesionalnog sagorijevanja definiran je trima

dimenzijama: emocionalnom iscrpljenou, depersonalizacijom, te percepcijom smanjenog osobnogpostignua (Maslach, Schaufeli i Leiter, 2001.). Emocionalna iscrpljenost odnosi se na osjeajosiromaenosti ili oslabljenosti emocionalnim resursima to na kraju rezultira gubitkom energije islabou. Depersonalizacija, esto nazivana cinizmom, oznaava emocionalno distanciranje i gubitakidealizma u profesionalnom radu, to se najee iskazuje u negativnim stavovima osobe premaklijentima. Dimenzija percepcije smanjenog osobnog postignua ukljuuje smanjenje osjeajakompetencije i postignua na poslu. Istraivanja esto pokazuju povezanost izmeu profesionalnogsagorijevanja i smanjene kvalitete i kvantitete uinkovitosti izvedbe na radnom mjestu ( Maslach iJackson, 1984.)

POTISKIVANJE (INHIBICIJA) EMOCIJA

Ruminiranje se odnosi na sklonost ponavljanja misli, osjeaja i scena povezanih sa prolim stresnimdogaajima i konflikt koji iz njih proizlaze, emocionalna inhibicija podrazumijeva supresiju otvorenogizraavanja emocija. Pennebaker iz svojih istraivanja pokazuje da potiskivanje traumatskih informacija iemocija zahtijeva mentalni napor koji poveava doivljaj stresa. Po njemu inhibicija emocija jenezdravazbog dva razloga; prvo, ona slui kao kumulativni stresni podraaj, i drugo, sprjeava kognitivno -afektivne procese asimilacije. Naime, stresni dogaaji koji nisu asimilirani ostaju u svijesti osobe kaoneeljene i ponavljajue (ruminirajue) misli. U skladu sa Zeigarnik-efektom, ljudi su skloni pamtitinedovrene zadatke (Karniol i Ross, 1996), pa neasimilirani stresni dogaaji ostaju u svijesti i dovode dotakvih misli. Nadalje, istraivanja potvruju da ruminiranje o stresnim dogaajima dovodi do negativnihemocija te do kognitivnog i ponaajnog izbjegavanja uzroka stresne epizode (Janoff i Bulman, 1992).

8/12/2019 Burnout Sindrom Ili Sindrom Profesionalnog Sagorijevanja - Poduzetnistvo.org

2/3

2

KORELACIJE IZMEU FAKTORA STRESA I BURNOUT SINDROMA

Uz varijable emocionalne kontrole, u istraivanjima su ispitani i doivljaji stresnosti na radnom mjestu.Najranija istraivanja usmjeravala na ulogu faktora okoline na profesionalno sagorijevanje (Kahn, Wolfe,Quinn, Snoek i Rosenthal, 1964.; Maslach, 1982.), a posebno na doivljaj stresnosti vezan uz uloge naradnom mjestu, kao to su preoptereenost, konflikt i nejasnost radne uloge (Cordes i Dougherty,1993.). Pri tome se pod preoptereenou podrazumijevaju preveliki zahtjevi na radnom mjestu i

vremenski pritisak. Konflikt uloga se odnosi na nesklad u oekivanjima drugih ljudi (kolega i nadreenih)i moe se javiti izmeu razliitih i unutar jedne uloge (Schaubroeck, Cotton i Jennings, 1989.), dok senejasnost uloge odnosi na nemogunost predvianja ishoda vlastite izvedbe i nedostatak informacijakoje se odnose na ponaanja koja se od osobe oekuju, a vezana su za ulogu (Pearce, 1981.).Preoptereenost poslom, konflikt i nejasnost uloge esto dovode do psiholoke napetosti, negativnihemocionalnih i ponaajnih reakcija, kao to su nesigurnost, nezadovoljstvo poslom, smanjenjeuinkovitosti i izraenije namjere da se napusti radno mjesto (Allen i Mellor, 2002;Burke, 2002;Schaubroeck, Cotton i Jennings, 1989.).

Doivljaj profesionalnog sagorijevanja esto je ispitivana posljedica konflikta i nejasnosti uloge na

ispitanicima razliitih zanimanja, kao to su pravnici, nastavnici, ene u uslunim djelatnostima temedicinske sestre i drugo zdravstveno osoblje. Istraivanja uglavnom potvruju opu pretpostavku da supoveani zahtjevi na radnom mjestu (npr. previe poslova u prekratkom vremenu), snano ikonzistentno povezani s profesionalnim sagorijevanjem, a posebno s dimenzijom emocionalneiscrpljenosti (Maslach, Schaufeli i Leiter, 2001.).

Stabilne osobine linosti su predispozicija osobi da vidi dogaaje na odreen nain koji mu moe pomoipopraviti ili omoguiti proces adaptacije i njegovih psiholokih i tjelesnih zdravstvenih ishoda (Kaplan,1996.). Najrazvijeniji je petofaktorski model linosti (Costa i McCrae, 1992.) po kojemu se odrasla linostmoe opisati u terminima neuroticizma (podlonost psiholokoj iscrpljenosti, nemogunost kontroliranja

nagona, potreba, sklonost nerealistinim idejama i nemogunost noenja sa stresom), ekstraverzije(dispozicija prema pozitivnim emocijama, socijabilnosti i visokoj aktivnosti), otvorenost (sklonostrazliitosti, intelektualna znatielja estetska osjetljivost), ugodnost (sklonost interpersonalnompovjerenju i obzirnost prema drugima), savjesnost (upornost, organiziranost). Istraivanja su pokazala daosobe koje su vie ekstrovertirane imaju manje simptoma profesionalnog sagorijevanja od osoba koje suvisoko u dimenziji neuroticizma. Osobe sa visokim rezultatima na savjesnosti vea je mogunost da e dae izvijestiti o osjeaju osobnog uspjeha. to se tie ugodnosti, to su vei rezultati na toj dimenzijimanje je vjerojatno da e doi do depersonalizacije, a pritom e osjeaj osobnog uspjeha biti vei.Otvorenost e biti u negativnoj korelaciji sa simptomima sagorijevanja.

Rezultati istraivanja su pokazali da uitelji sa vie od 10 godina iskustva pokazuju u veoj mjeri znakoveemocionalne iscrpljenosti od onih sa manje godina radnog staa. Isto tako pokazalo se da su uiteljicekoje su u braku vie emocionalno iscrpljene od uitelja koji su takoer u braku. Znaajna korelacijadobivena je izmeu stresora na poslu, osobina linosti i dimenzija sagorijevanja. Emocionalnaiscrpljenost i depersonalizacija znaajno pozitivno korelira sa svim stresorima na poslu, a 7 stresora naposlu negativno korelira sa percepcijom osobnog uspjeha. to se tie osobnih varijabli, savjesnost imapozitivnu korelaciju sa percepcijom osobnog uspjeha, i negativnu korelaciju sa depersonalizacijom.Neuroticizam pozitivno korelira sa emocionalnom iscrpljenou i depersonalizacijom, a negativno sapercepcijom osobnog uspjeha. Ekstraverzija negativno korelira sa emocionalnom iscrpljenou idepersonalizacijom, a pozitivno sa percepcijom osobnog uspjeha. Otvorenost negativno korelira sadepersonalizacijom i percepcijom osobnog uspjeha.

8/12/2019 Burnout Sindrom Ili Sindrom Profesionalnog Sagorijevanja - Poduzetnistvo.org

3/3