CHƯƠNG 1 KHÁI QUÁT VỀ KINH TẾ VĨ MÔ

11

CHƯƠNG 1CHƯƠNG 1

KHÁI QUÁT VỀ KHÁI QUÁT VỀ KINH TẾ VĨ MÔKINH TẾ VĨ MÔ

22

I.Caùc khaùi nieäm I.Caùc khaùi nieäm chung.chung.

1.Kinh teá hoïc1.Kinh teá hoïc

Laø moät moân Laø moät moân khoa hoïc khoa hoïc xaõ hoäixaõ hoäi nhaèm nghieân cöùu nhaèm nghieân cöùu söï söï löïa choïnlöïa choïn cuûa caù nhaân vaø cuûa caù nhaân vaø xaõ hoäi trong vieäc söû duïng xaõ hoäi trong vieäc söû duïng nhöõng nguoàn nhöõng nguoàn taøi nguyeân coù taøi nguyeân coù giôùi haïngiôùi haïn ñeå ñaùp öùng ñeå ñaùp öùng nhu nhu caàu ngaøy caøng taêngcaàu ngaøy caøng taêng cuûa cuûa con ngöôøi.con ngöôøi.

33

- khoa hoïc xaõ - khoa hoïc xaõ hoäihoäi

+ Khoâng coù möùc chính xaùc tuyeät + Khoâng coù möùc chính xaùc tuyeät ñoáiñoái

Vì nhöõng con soá, haøm soá söû Vì nhöõng con soá, haøm soá söû duïng trong kinh teá hoïc ñeàu ñöôïc duïng trong kinh teá hoïc ñeàu ñöôïc öôùc löôïng trung bình töø thöïc teáöôùc löôïng trung bình töø thöïc teá

+ Chuû quan: + Chuû quan: Cuøng hieän töôïng kinh teá neáu Cuøng hieän töôïng kinh teá neáu

ñöùng treân quan ñieåm khaùc nhau ñöùng treân quan ñieåm khaùc nhau seõ cho ra nhöõng keát luaän khaùc seõ cho ra nhöõng keát luaän khaùc nhaunhau

thöôøng gaây maâu thuaån giöõa thöôøng gaây maâu thuaån giöõa caùc tröôøng phaùi kinh teácaùc tröôøng phaùi kinh teá

44

söï löïa söï löïa choïn?choïn?

taøi nguyeân coù giôùi taøi nguyeân coù giôùi haïnhaïn

nhu caàu ngaøy nhu caàu ngaøy caøng taêngcaøng taêng

Söû duïng TNhieäu quaû nhaát

Ñeå ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng taêng

Kinh teá phaûi taêng tröôûng: % taêng GDP, GNP

Coâng baèng trong phaân phoái thu nhaäp:Thueá, trôï caáp

55

Phaùt trieån1. Taêng tröôûng1. Taêng tröôûng

2. CNH, HÑH2. CNH, HÑH

- Saûn löôïng - Lao ñoäng - MMTB

3. Ñaït nhöõng chæ tieâu phaùt 3. Ñaït nhöõng chæ tieâu phaùt trieån con ngöôøitrieån con ngöôøi

NN (23) CNDV

GTSL↑ GTSL↑

%↓ %↑

(10%) (90%)

Soá LÑ↓

%↓ LÑ↑

%↑

: Ñieàu kieän lao ñoäng ít nhaát phaûi cô giôùi hoùa

(6%) (94%)

(HDI: Human Development Index): GD, YT. trôïcaáp xaõ hoäi, tuoåi thoï …

20% 80%

75% 25%

66

2.Kinh teá vó moâ2.Kinh teá vó moâ Là môn khoa học nghiên cứu nền kinh tế bằng Là môn khoa học nghiên cứu nền kinh tế bằng cách xem nền kinh tế là một tổng thể thống nhấtcách xem nền kinh tế là một tổng thể thống nhất

1. Giaù trò toång saûn löôïng

2. Tyû leä laïm phaùt3. Tyû leä thaát nghieäp4. Laõi suaát5. Caùn caân ngaân saùch6. Caùn caân ngoaïi thöông 7. Caùn caân thanh toaùn…

77

1. Giaù trò toång saûn löôïngGDP, GNPGDP, GNP

88

2.Tyû leä laïm phaùt

Tyû leä taêng möùc giaù chung Tyû leä taêng möùc giaù chung cuûa haøng hoùa vaø dòch vuï cuûa haøng hoùa vaø dòch vuï tieâu duøngtieâu duøng

CPI (consumer Price Index) Chæ soá giaù tieâu duøng

99

3. Tyû leä thaát nghieäp

Tyû leä thaát nghieäp laø tyû leä Tyû leä thaát nghieäp laø tyû leä giöõa soá ngöôøi thaát nghieäp giöõa soá ngöôøi thaát nghieäp trong löïc löôïng lao ñoängtrong löïc löôïng lao ñoäng

1010

4. Laõi suaát

Laõi suaát cuûa caùc loaïi voán Laõi suaát cuûa caùc loaïi voán tieàn teä trong neàn kinh teátieàn teä trong neàn kinh teá

1111

5. Caùn caân ngaân saùchCCNS = Thu NS-Chi NS

< 0: TH,boäi chi NS

(≤ 5%GDP)

↓Chi

↑Thu

:↓chi laõng phí, coå phaàn hoùa

Vay Daân chuùng: Phaùt haønh traùi phieáu, coâng traùiNHTW

Nöôùc ngoaøi: ODA, vay thò tröôøng

↑Thueá

> 0: TD, boäi thu NS= 0: Caân baèng NS

(Official Development Assistance)

1212

6. Caùn caân ngoaïi thöông

Caùn caân maäu dòchCaùn caân maäu dòch Caùn caân thöông maïiCaùn caân thöông maïi Caùn caân xuaát nhaäp khaåuCaùn caân xuaát nhaäp khaåu Giaù trò xuaát khaåu roøngGiaù trò xuaát khaåu roøng

NX = X – MNX = X – M

(Net export) (Export) (Import)(Net export) (Export) (Import)

1313

7. Caùn caân thanh 7. Caùn caân thanh toaùntoaùn

(Balance of Payments: BOP)

Laø baûng lieät keâ ghi laïi Laø baûng lieät keâ ghi laïi caùc doøng giao dòch baèng caùc doøng giao dòch baèng tieàn cuûa moät quoác gia tieàn cuûa moät quoác gia vôùi caùc nöôùc khaùcvôùi caùc nöôùc khaùc

Doøng tieàn vaøo: +Doøng tieàn vaøo: +

Doøng tieàn ra : -Doøng tieàn ra : -

1414

BOP = Doøng tieàn vaøo – BOP = Doøng tieàn vaøo – Doøng tieàn raDoøng tieàn ra

< 0: CCTT thaâm huït< 0: CCTT thaâm huït

Döï tröõ ngoaïi teäDöï tröõ ngoaïi teä↓↓

Vay nôïVay nôï↑↑

Khaû naêng ñoái Khaû naêng ñoái phoùphoù↓↓

> 0: CCTT thaëng dö> 0: CCTT thaëng dö NHTW mua ng.teä

baùn noäi teä

Laïm phaùt↑ Laïm phaùt↑ Döï tröõ ng.teä ↑↑

1515

3.Ñöôøng giôùi haïn khaû 3.Ñöôøng giôùi haïn khaû naêng saûn xuaátnaêng saûn xuaát (Production Possibility Frontier: PPF)(Production Possibility Frontier: PPF)

Ñöôøng PPF bieåu hieän Ñöôøng PPF bieåu hieän treân ñoà thò caùc caùch treân ñoà thò caùc caùch maø xaõ hoäi coù theå löïa maø xaõ hoäi coù theå löïa choïn khi söû duïng hôïp lyù choïn khi söû duïng hôïp lyù caùc nguoàn löïc.caùc nguoàn löïc.

1616

Thí dụ:

Nền kinh tế coù 5 lao ñộng Nền kinh tế coù 5 lao ñộng ñöôïc phaân phoái vaøo 2 ñöôïc phaân phoái vaøo 2 ngaønh saûn xuaát maùy moùc ngaønh saûn xuaát maùy moùc thieát bò vaø haøng tieâu thieát bò vaø haøng tieâu duøng. Möùc saûn löôïng ñaït duøng. Möùc saûn löôïng ñaït ñöôïc khi moïi nguoàn löïc ñöôïc khi moïi nguoàn löïc ñöôïc söû duïng hôïp lyù nhö ñöôïc söû duïng hôïp lyù nhö sau:sau:

1717

Caùc caùch

Saûn xuaát maùy moùc

Saûn xuaát haøng tieâu duøng

Lao ñoäng

Saûn löôïng

Lao ñoäng

Saûn löôïng

I 5 15 0 0

II 4 14 1 6

III 3 12 2 11

IV 2 9 3 15

V 1 5 4 18

VI 0 0 5 20

1818

HTD

A

B

6 11 15 18 20

II

I

III

IV

V

VI

Maùy moùc

20

15

14

12

09

5

0

PPF

1919

II. SAÛN LÖÔÏNG TIEÀM NAÊNG

(Yp hay Qp) 1.Khaùi nieäm: Laø möùc saûn

löôïng toái öu maø neàn kinh teá coù theå ñaït ñöôïc khi söû duïng hôïp lyù caùc nguoàn löïc maø khoâng laøm laïm phaùt taêng cao. -Khoâng phaûi laø saûn löôïng toái ña -Vaãn coøn thaát nghieäp

-Coù xu höôùng taêng theo thôøi gian

(Natural unemployment rate) Un:3-5%LLLÑ

2020

2.Caùch tính saûn löôïng 2.Caùch tính saûn löôïng tieàm naêngtieàm naêngTaäp hôïp GDP thöïc theo thôøi aäp hôïp GDP thöïc theo thôøi gian, sau ñoù duøng phöông gian, sau ñoù duøng phöông phaùp hoài quy tuyeán tính ñeå phaùp hoài quy tuyeán tính ñeå tính möùc trung bình, töø ñoù tính möùc trung bình, töø ñoù hình thaønh ñöôøng GDP thöïc hình thaønh ñöôøng GDP thöïc theo xu höôùng, caên cöù vaøo theo xu höôùng, caên cöù vaøo ñoù, xaùc ñònh saûn löôïng ñoù, xaùc ñònh saûn löôïng tieàm naêngtieàm naêng

2121

Naêm

GDP thöïc

(tyû ñoàng)

Naêm 1

… x

2

… x

3

… x

…

GDP thöïc

theo xu höôùng

Đồ thị biểu hiện GDP thực qua caùc năm

…

2222

3. Ñoà thò cuûa Yp theo möùc giaù:

Saûn löôïng tieàm naêng khoâng phuï Saûn löôïng tieàm naêng khoâng phuï thuoäc vaøo giaù baùn saûn phaåm maø thuoäc vaøo giaù baùn saûn phaåm maø phuï thuoäc vaøo caùc nguoàn löïc cuûa phuï thuoäc vaøo caùc nguoàn löïc cuûa neàn kinh teáneàn kinh teáP

YYp

2323

III. Ñònh luaät Okun 1. Nếu sản lượng thực tế thấp hơn sản lượng tiềm năng 2% thì tỉ lệ thất nghiệp thực tế sẽ cao hơn tỉ lệ thất nghiệp chuẩn 1%

2. Nếu tỉ lệ tăng của 2. Nếu tỉ lệ tăng của saûn löôïngsaûn löôïng thực tế thực tế lớn hơn tỷ lệ tăng của sản lượng tiềm lớn hơn tỷ lệ tăng của sản lượng tiềm năng là 2,5% thì tỉ lệ thất nghiệp thực tế năng là 2,5% thì tỉ lệ thất nghiệp thực tế sẽ giảm 1%sẽ giảm 1%

%50xY

YYUU

P

TpnT

)(4,0)1()( pytUtU TT

2424

YT < Yp: 2% UT > Un: 1%

x%x/2%

-2%

=> UT = Un + x/2%

UT > Un: x/2%

?

2525

y laø % taêng cuûa saûn löôïng thöïc teá ôû naêm t so vôùi naêm t-1

p laø % taêng cuûa saûn löôïng tieàm naêng ôû naêm t so vôùi naêm t-1

u laø % taêng cuûa thaát nghieäp thöïc ôû naêm t so vôùi naêm t-1

UT(05):10%UT(06): 9%

u=-1% => u = UT(t) – UT(t-1)

y-p u2,5% -1%(y-p) ?cho tröôùc

u =-0,4(y-p)

=> UT(t) = UT(t-1) + u=> U=> UTT(t) = U(t) = UTT(t-1) –(t-1) –

0,4(y-p)0,4(y-p)

2626

Ví dụ 1.Ví dụ 1.

Tyû leä thaát nghieäp naêm Tyû leä thaát nghieäp naêm 2006 laø 20%, toác ñoä taêng 2006 laø 20%, toác ñoä taêng cuûa saûn löôïng tieàm naêng cuûa saûn löôïng tieàm naêng trong naêm 2007 laø 5%. trong naêm 2007 laø 5%. Muoán ñeán naêm 2007, tyû leä Muoán ñeán naêm 2007, tyû leä thaát nghieäp chæ coøn 16%, thaát nghieäp chæ coøn 16%, saûn löôïng thöïc teá phaûi saûn löôïng thöïc teá phaûi taêng bao nhieâu %?taêng bao nhieâu %?

2727

Ví dụ 2Ví dụ 2

Bieát Un = 4%, Yp = 10.000 tyû, Bieát Un = 4%, Yp = 10.000 tyû,

YYTT = 9.500 tyû (naêm 2006) = 9.500 tyû (naêm 2006) a/ Tyû leä thaát nghieäp 2006 ?a/ Tyû leä thaát nghieäp 2006 ? b/ Muoán tyû leä thaát nghieäp b/ Muoán tyû leä thaát nghieäp

2007 laø 5%, saûn löôïng thöïc teá 2007 laø 5%, saûn löôïng thöïc teá phaûi taêng bao nhieâu %? Bieát phaûi taêng bao nhieâu %? Bieát Yp (07) laø 11.000 tyûYp (07) laø 11.000 tyû

2828

Ví dụ 3Ví dụ 3

Saûn löôïng tieàm naêng laø 100 Saûn löôïng tieàm naêng laø 100 tyû, tyû leä thaát nghieäp töï nhieân tyû, tyû leä thaát nghieäp töï nhieân laø 5%, saûn löôïng thöïc teá ñang laø 5%, saûn löôïng thöïc teá ñang thaáp hôn saûn löôïng tieàm naêng thaáp hôn saûn löôïng tieàm naêng laø 12%.laø 12%.

a/ Xaùc ñònh saûn löôïng thöïc a/ Xaùc ñònh saûn löôïng thöïc teá?teá?

b/ Tyû leä thaát nghieäp thöïc teá?b/ Tyû leä thaát nghieäp thöïc teá?

2929

IV.TOÅNG CUNG – TOÅNG IV.TOÅNG CUNG – TOÅNG CAÀUCAÀU 1. Toång cung 1. Toång cung (AS: Aggregate Supply) (AS: Aggregate Supply)

Laø giaù trò cuûa toaøn boä Laø giaù trò cuûa toaøn boä löôïng haøng hoùa vaø dòch löôïng haøng hoùa vaø dòch vuï maø caùc doanh nghieäp vuï maø caùc doanh nghieäp trong nöôùc muoán cung öùng trong nöôùc muoán cung öùng cho neàn kinh teá taïi moãi cho neàn kinh teá taïi moãi möùc giaùmöùc giaù..

3030

a.Toång cung ngaén a.Toång cung ngaén haïn (S.AS)haïn (S.AS)

Toång cung ngaén haïn phaûn Toång cung ngaén haïn phaûn aûnh quan heä giöõa toång aûnh quan heä giöõa toång cung vaø möùc giaù trong cung vaø möùc giaù trong ñieàu kieän ñieàu kieän giaù caùc yeáu giaù caùc yeáu toá ñaàu vaøotoá ñaàu vaøo chöa thay ñoåi chöa thay ñoåi..

S.AS = f(P) HS.AS = f(P) Hàm đồng biếnàm đồng biến

3131

Hình 1.4: Ñoà thò ñöôøng Hình 1.4: Ñoà thò ñöôøng cung ngaén haïncung ngaén haïn

S.AS

YYp

P

A B

C

Y1 Y3

P1

P2

P3

3232

b. Toång cung daøi b. Toång cung daøi haïnhaïnToång cung daøi haïn phaûn Toång cung daøi haïn phaûn aûnh quan heä giöõa toång aûnh quan heä giöõa toång cung vaø möùc giaù trong cung vaø möùc giaù trong ñieàu kieän ñieàu kieän giaù caùc yeáu giaù caùc yeáu toá ñaàu vaøotoá ñaàu vaøo thay ñoåi thay ñoåi cuøng tyû leä cuøng tyû leä vôùi möùc giaù vôùi möùc giaù ñaàu ra cuûa saûn phaåm.ñaàu ra cuûa saûn phaåm.

L.AS = f(P) = YpL.AS = f(P) = Yp

3333

Hình 1.5: Ñoà thò ñöôøng Hình 1.5: Ñoà thò ñöôøng toång cung daøi haïntoång cung daøi haïn

Y

L.AS

Yp

P

3434

cc. . Nhöõng yeáu toá laøm thay Nhöõng yeáu toá laøm thay ñoåi cung:ñoåi cung:

Khi Khi bieán soábieán soá (giaù) thay ñoåi laøm (giaù) thay ñoåi laøm toång cung thay ñoåi theo ta goïi toång cung thay ñoåi theo ta goïi ñaây laø hieän töôïng ñaây laø hieän töôïng tröôïttröôït cung. cung.

Neáu nhöõng nhaân toá Neáu nhöõng nhaân toá ngoaøi ngoaøi bieán soábieán soá taùc ñoäng seõ gaây ra taùc ñoäng seõ gaây ra hieän töôïng hieän töôïng dòch chuyeåndòch chuyeån ñöôøng ñöôøng cung.cung.

3535

2. Toång caàu2. Toång caàu

(AD: Aggregate demand)(AD: Aggregate demand)Laø giaù trò cuûa toaøn Laø giaù trò cuûa toaøn boä löôïng haøng hoaù vaø boä löôïng haøng hoaù vaø dòch vuï dòch vuï noäi ñòanoäi ñòa maø hoä maø hoä gia ñình, doanh nghieäp, gia ñình, doanh nghieäp, chính phuû, ngöôøi nöôùc chính phuû, ngöôøi nöôùc ngoaøi … muoán mua taïi ngoaøi … muoán mua taïi moãi moãi möùc giaùmöùc giaù..

3636

AD = f (P)AD = f (P)Haøm nghịch biếnHaøm nghịch biến

AD = C + I + G + X AD = C + I + G + X - M- M

3737

Hình 1.8: Ñoà thò toång Hình 1.8: Ñoà thò toång caàu theo möùc giaùcaàu theo möùc giaù

PP

YAD

3838

V.V. MUÏC TIEÂU OÅN ÑÒNH VAØ MUÏC TIEÂU OÅN ÑÒNH VAØ TAÊNG TRÖÔÛNG KINH TEÁ TAÊNG TRÖÔÛNG KINH TEÁ TRONG DAØI HAÏNTRONG DAØI HAÏN

3939

1. Muïc tieâu oån ñònh kinh teá 1. Muïc tieâu oån ñònh kinh teá trong ngaén haïntrong ngaén haïn

S.AS

YYp

P

A B

C

Y1 Y3

P1

P2

P3

AD1

AD2

AD3

4040

Chính phủ duøng caùc chính Chính phủ duøng caùc chính saùch ngaén haïn taùc ñoäng saùch ngaén haïn taùc ñoäng vaøo tổng cầu: vaøo tổng cầu:

- Chính saùch taøi khoùa.- Chính saùch taøi khoùa.

- Chính saùch tieàn teä- Chính saùch tieàn teä

- Chính saùch thu nhaäp.- Chính saùch thu nhaäp.

- Chính saùch ngoaïi thöông- Chính saùch ngoaïi thöông

4141

1. Muïc tieâu oån ñònh kinh teá 1. Muïc tieâu oån ñònh kinh teá trong ngaén haïntrong ngaén haïn

S.AS

YYp

P

A B

C

Y1 Y3

P1

P2

P3

AD1

AD2

AD3

A: LP thaápYt thaáp (< Yp)TN cao (>Un)

KT khieám duïngKT chöa toaøn duïngKT suy thoaùi

B:LP thaápYt = YpTN =Un

KT toaøn duïngKT oån ñònh

LP caoYt cao(>Yp)TN thaáp

Taêng tröôûng noùngTreân möùc toaøn duïngKT laïm phaùt

4242

2. 2. Muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá Muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá trong daøi haïntrong daøi haïn

Để đạt mục tiêu này chính phủ Để đạt mục tiêu này chính phủ

dùng các chính sách tác động vào dùng các chính sách tác động vào tổng cung làm đường cung dịch tổng cung làm đường cung dịch chuyển sang phải (giảm thuế, giảm chuyển sang phải (giảm thuế, giảm giá đầu vào, cải cách hành chính có giá đầu vào, cải cách hành chính có hiệu quả, tạo mọi điều kiện thuận lợi hiệu quả, tạo mọi điều kiện thuận lợi để phát triển sản xuất kinh doanh, để phát triển sản xuất kinh doanh, gia tăng nguồn lực quốc gia)gia tăng nguồn lực quốc gia)