View
216
Download
1
Category
Preview:
Citation preview
De concurrentiepositie van de topsectoren in Noord-Brabant
Welk vestigingsklimaat is nodig om internationaal te excelleren?
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario Dioda
Centrale vraag:
Welke investeringsagenda hoort bij het verbeteren van de concurrentiepositie van de topsectoren en het versterken van het concurrentievermogen van
Noord-Brabant?
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
2
Inhoudsopgave
1. Achtergrond en aanpak2. De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in
Noord-Brabant3. Positie Noord-Brabant t.o.v. andere Nederlandse regio’s
(focus en afstemming)4. Hightech en kennisinfrastructuur van Noord-Brabant onder
de loep5. Urgentietabel Noord-Brabant voor een excellent
vestigingsklimaat6. Bijlagen
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
3
1. Achtergrond en aanpak
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
4
Gebaseerd op PBL studie naar concurrentiepositie topsectoren
Topsectoren-aanpak
Twee kanten van internationale competitie
Regio’s cruciaal
Nieuwe manier van benchmarken
Empirisch / kwantitatief (unieke data)
Uitgebreide literatuurstudies
5 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Topsectoren-aanpak
Bedrijfslevenbrief ‘Naar de Top’ Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, 2011)
Investeren in topsectoren centraal: – AgroFood, Tuinbouw en uitgangsmaterialen, High Tech, Energie,
Logistiek, Creatieve Industrie, Life Sciences, Chemie en Water. Daarnaast wordt aandacht besteed aan Hoofdkantoren
Dit zijn sectoren waarin Nederland wereldwijd sterk is en waarvoor de overheid extra aandacht heeft.
In de PBL studie worden de volgende sectoren meegenomen: – landbouw en voedingsmiddelen, Hightech en Materialen, Energie,
Chemie, Logistiek en groothandel, Zakelijke diensten, Financiële diensten (zie bijlage en PBL 2012 voor afbakening)
6 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Twee kanten van internationale competitie
1. Nederlandse bedrijven die hun producten en diensten over de hele wereld exporteren (ondervinden concurrentie van buitenlandse bedrijven die in dezelfde markten opereren)
2. Bedrijven van over de hele wereld die vestigingen hebben of opzetten in regio’s buiten hun eigen land (waarbij er concurrentie is om deze investeringen binnen te halen)
Voor beide geldt dat ze belangrijk zijn voor economische ontwikkeling.
We willen een excellent vestigingsklimaat hebben voor deze internationaal opererende bedrijven
7 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
8
Regio's cruciaal
'Global-local paradox'Porter
'Triumph of the city'Glaeser
'Geography and Trade'Krugman
'Reshaping Economic Geography'Worldbank
'Competitive cities in a global economy'
OECD
'EU Agenda reformed cohesion policy;
place-based approach'Barca
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
8
Nieuwe manier van Benchmarken: filosofie in de analyse
We benchmarken het vestigingsklimaat van Noord-Brabant met die regio’s waar bedrijven zitten waar Noord-Brabant daadwerkelijk mee in concurrentie is, zogenaamde ‘revealed competition‘, op: export en buitenlandse investeringen
Waar bevinden zich de belangrijkste concurrenten van de bedrijven in de topsectoren?
Welke factoren zijn belangrijk voor een goede concurrentiepositie?
Hoe verhoudt het Brabantse vestigingsklimaat zich op deze factoren tot haar belangrijkste concurrenten?
Op welke factoren is het in te lopen 'gat' met de concurrenten groot en welke factoren zijn goed op orde?
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
9
Empirisch en kwantitatief
256 Europese regio’s
Mondiaal speelveld van competitie
Unieke databases over internationale handel tussen regio’s en de aanwezigheid van buitenlandse bedrijven
Dertig factoren van regionale vestigingsklimaat
10 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Uitgebreide literatuurstudies
11
1. Buitenlandse bedrijven 2. Export
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
2. Internationale positie topsectoren in Noord-Brabant
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
12
13 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
13
Internationaal sterkste sectoren Top van Europa (top posities op beide kanten van competitie)
– Landbouw*– Voedingsmiddelenindustrie
Subtop van Europa (sterke positie op ten minste 1 van de kanten van competitie)– Hightech industrie– Energie– Groothandel– Logistiek
We focussen op deze 6 Brabantse topsectoren (de andere sectoren staan in de bijlage)
* Let op: er zijn maar heel weinig buitenlandse bedrijven in de landbouw. Bij landbouw gaat het dus vooral om export
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
14
15 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
15
16 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
16
Conclusies voor landbouw
Concurrenten bevinden zich met name in aangrenzende regio's– In landbouw zeer weinig buitenlandse bedrijven actief, daarom analyse
beperkt tot export
Belangrijkste concurrentiefactoren:– Kennisinfrastructuur – Bereikbaarheid (lucht en weg)– Netwerkoriëntatie (o.a transportkosten)
Positie Noord-Brabant– Goed: kennisinfrastructuur (universiteiten, private R&D en patenten)– Mist: massa en efficiënt netwerk (concurrenten hebben efficiëntere
netwerken doordat ze handelen met grotere regio’s nabij)
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
17
18 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
18
19 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
19
20 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
20
21 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
21
Conclusies voor voedingsmiddelenindustrie
Verschillende concurrenten voor twee kanten van internationalisering– Aantrekken buitenlandse bedrijven: Oost-Europa van belang– Export: veelal vanuit aangrenzende regio's
Belangrijkste concurrentiefactoren verschillen:– Voor export private kennis belangrijker, voor buitenlandse bedrijven
publieke kennis. – Maar ook overeenkomsten: belang van massa & dichtheid en
connectiviteit door de lucht
Positie Noord-Brabant– Mist: agglomeratiekracht (massa en dichtheid), concentratie financiële
diensten en connectiviteit via de lucht
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
22
23 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
23
24 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
24
25 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
25
26 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
26
Conclusies voor hightech industrie
Veelal dezelfde concurrenten voor twee kanten van internationalisering
Hierdoor ook dezelfde belangrijkste concurrentiefactoren:– Belang van topuniversiteit, private kennis (patenten en private R&D),
agglomeratiekracht, connectiviteit lucht en weg– Voor hightech is cluster belangrijk (nabijheid van bedrijven in de keten om
hightech producten te maken)
Positie Noord-Brabant– Goed: private kennisinfrastructuur– Mist: clusterkracht (het hightech cluster is relatief klein), connectiviteit
lucht, agglomeratiekracht (massa en dichtheid), export door hightech
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
27
28 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
28
29 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
29
30 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
30
31 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
31
Conclusies voor energie
Verschillende concurrenten voor twee kanten van internationalisering– Veelal afkomstig uit Scandinavië
Verschillende belangrijke concurrentiefactoren:– Aanrekken buitenlandse bedrijven: publieke kennis, BRP– Export: private kennis
Positie Noord-Brabant– Mist: agglomeratiekracht (massa en dichtheid), concentratie financiële
diensten en publieke kennis– Sterk: positie universiteiten en private kennis
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
32
33 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
33
34 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
34
35 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
35
36 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
36
37 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
37
38 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
38
Conclusies voor logistiek
Concurrenten deels overeenkomstig, deels anders– Overeenkomstig: Londen, Parijs, Kopenhagen en Oslo
Belangrijke concurrentiefactoren:– Aanwezigheid multinationals (bedrijven met vestigingen elders)– Agglomeratiekracht, topuniversiteiten, connectiviteit lucht en BRP
Positie Noord-Brabant– Mist: aanwezigheid multinationals, agglomeratiekracht (massa en
dichtheid), connectiviteit lucht, BRP– Sterk: rankscore universiteiten en private kennis
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
39
40 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
40
41 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
42 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
42
43 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Conclusies voor groothandel
Verschillende concurrenten voor export en aantrekken buitenlandse bedrijven– Overeenkomstig: Londen en Parijs
Belangrijke concurrentiefactoren:– Veelal hetzelfde, volgorde wel verschillend– Aanwezigheid multinationals (bedrijven met vestigingen elders),
bevolkingsdichtheid, rankscore universiteiten, congestie, private kennis, BRP en concentratie financiële diensten
Positie Noord-Brabant– Mist: agglomeratiekracht (massa en dichtheid), connectiviteit lucht,
concentratie financiële diensten, BRP
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
44
Algemene conclusies internationale positie
Maatwerk vereist:– Concurrenten van de topsectoren bevinden zich in verschillende regio's;
belang van concurrentiefactoren verschilt per topsector– Concurrenten verschillen soms per vorm van internationalisering
Vestigingsklimaat van Noord-Brabant:– Beperkingen
› Gebrek aan agglomeratiekracht› Beperkte concentratie financiële diensten› Connectiviteit lucht minder goed dan concurrenten
– Sterke positie› Rankscore universiteiten› Private kennis (private R&D investeringen en patenten)
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
45
3. Nationale positie topsectoren in Noord-Brabant
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
46
Nationale vergelijking van belang
Niet alleen internationale positie van belang ook nationale positie
Regionaal afstemmen: niet elke Nederlandse regio moet proberen sterk te worden in elke topsector– Voorkomen concurrentie onderling
Wat is de focus van Noord-Brabant?
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
47
48 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Nationale vergelijking: landbouw
Groot aandeel van de export afkomstig uit Noord-Brabant, maar Zuid-Holland heeft een nog sterkere positie– Aantrekken buitenlandse bedrijven minder relevant in
landbouw
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
49
50 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Nationale vergelijking: voedingsmiddelenindustrie
Noord-Brabant is een topregio in Europa
Zuid-Holland en Noord-Holland ook grote aandelen maar aanzienlijk minder dan Noord-Brabant
Algemene conclusie: Zowel nationaal als internationaal agrofood een topsector in
Noord-Brabant, met sterk accent op food.
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
51
52 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Nationale vergelijking: hightech industrie
Noord-Brabant sterkste hightech regio van Nederland Ook Noord-Holland en Zuid-Holland (ruim) boven Europees
gemiddelde Maar Noord-Brabant bevindt zich niet in de top 10 van
belangrijkste relevante technologie-regio's van Europa Vooral afstemming met Zuid-Holland relevant. Die regio heeft
relatief sterke positie in Hightech, en trekt ook relatief veel buitenlandse bedrijven aan (m.n. medium high tech, zie Weterings et al. 2011)
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
53
54 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Nationale vergelijking: energie
Aandeel export afkomstig uit Noord-Brabant is groot, vergelijkbaar met Zuid-Holland
In Noord-Brabant (i.t.t. Zuid-Holland) zijn echter relatief weinig buitenlandse bedrijven in deze sector gevestigd
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
55
56 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Nationale vergelijking: groothandel
Noord-Brabant heeft binnen Nederland een relatief sterke positie in groothandelsactiviteiten, maar vooral Noord-Holland en Zuid-Holland hebben top posities
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
57
58 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Nationale vergelijking: logistiek
Logistiek en groothandel laten hetzelfde patroon zien: Noord-Brabant scoort boven het Europese gemiddelde w.b. export en buitenlandse bedrijven aantrekken. Maar vooral Noord-Holland en Zuid-Holland hebben een sterkere internationale concurrentiepositie – Dit heeft vooral met de mainports Schiphol en Haven Rotterdam
te maken en de clustering van deze activiteiten daar rondom (zie ook Raspe & Van den Berge, 2010)
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
59
60 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
60
Nationale vergelijking: banen per sector
Op basis van de concentratie van aantal banen per sector concluderen we dat:
Noord-Brabant vooral is gespecialiseerd in voedingsmiddelenindustrie, materialen, hightech en chemie (de topsectoren: agrofood en hightech systems and materials en chemie)
Eerder zagen we echter dat vooral in Chemie de internationale concurrentiepositie wat betreft aantal buitenlandse bedrijven niet tot de top behoort (wel voor export). Vooral Zuid-Holland heeft op beide zijden een sterke positie.
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
61
Algemene conclusies nationale positie
Noord-Brabant internationaal sterk in agrofood, hightech, energie, chemie, logistiek en groothandel
Bovenregionaal afstemmen: Noord-Holland en Zuid-Holland sterker in logistiek en groothandel, landbouw, energie en chemie
Noord-Brabant primaire focus op twee sectoren:1. Voedingsmiddelenindustrie
• Al top van Europa: investeringen gericht op behouden koppositie
2. Hightech industrie• Subtop: investeringen nodig om tot de top te gaan behoren
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
62
4. De hightech industrie onder de loep
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
63
Hightech onder de loep (1)
Vergelijking van de scores op de concurrentiefactoren van Noord-Brabant en de belangrijkste 18 regio's waarmee Noord-Brabant concurreert (op zowel het aantrekken van buitenlandse bedrijven en/of exporteren van hightech producten)
Vraag: Welke kennisinfrastructuur hoort bij een top hightech-regio? En hoe verhoudt Noord-Brabant zich daartoe? – Vergelijking van de kennisinfrastructuur van Noord-Brabant en
haar voornaamste concurrenten in de hightech
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
64
65 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Hightech onder de loep (2)
Voor Hightech is er een sterke relatie tussen exportkracht en aantrekken buitenlandse bedrijven: in regio's die veel hightech producten exporteren, zijn ook veel buitenlandse bedrijven in die sector gevestigd
De meeste van de belangrijkste concurrenten van Noord-Brabant hebben zowel een hoger aandeel export als een hoger aantal buitenlandse bedrijven in de hightech.
Het gat met de concurrenten is aanzienlijk.
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
66
67 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Hightech onder de loep (3) In Noord-Brabant véél private investeringen in R&D.
– Noord-Brabant bevindt zich met de Duitse regio's Stuttgart, Oberbayern, Tubingen en Darmstadt in de top.
Echter, juist weinig in publieke R&D investeringen– Publieke R&D investeringen zelfs onder Europees gemiddelde
Concurrenten van Noord-Brabant kenmerken zich vooral door veel private R&D investeringen, en niet perse veel publieke R&D
– Regio's die sterk zijn in beide R&D: Köln, Oxford, Île de France en Rhône Alpes
Drie typen technologie regio's: 1. Sterk in private R&D, 2. Sterk in beide kanten van R&D, 3 Weinig R&D-intensieve regio's
– Noord-Brabant lijkt op Duitse technologie-regio's (zie ook Weterings et al., 2011)
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
68
69 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Hightech onder de loep (4)
Sterke positie in hightech industrie gaat samen met de aanwezigheid van een topuniversiteit (minder met veel publieke D&D)
Noord-Brabant goede positie op ranking topuniversiteiten
Regio's met de sterkste scores op de ranking topuniversiteiten doen echter over het algemeen meer aan publieke R&D: – Berkshire cs (Oxford), Île de France (Parijs), Oberbayern
(München), West Midlands (Birmingham)
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
70
71 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Hightech onder de loep (5) Sterke positie in hightech industrie gaat samen met een
beroepsbevolking met een hoog opleidingsniveau – Er is een sterke relatie is tussen een gemiddeld hoog
opleidingsniveau en een hoog technologisch opleidingsniveau
Aandeel technisch hoogopgeleiden vrij hoog in Noord-Brabant
– Vergelijkbaar met Oberbayern
Île de France (Parijs) en Com. de Madrid kennen beste positie
Er zijn echter ook concurrenten die onder het Europese gemiddelde scoren op technologisch opleidingsniveau:
– Dit zijn vooral de Italiaanste technologie-regio's
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
72
73 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Hightech onder de loep (6) Algemeen: het zijn over het algemeen gespecialiseerde
regio's (veel concentratie in hightech industrie) met sterke exportpositie
– Dat wil zeggen dat de economische structuur van deze regio's sterk op technologie is gericht en minder op andere activiteiten
– Parijs is uitzondering, wat komt door groot aandeel overige activiteiten in die regio
Concentratie van hightech industrie in Noord-Brabant blijft achter bij belangrijkste concurrenten
– En is zelfs niet veel hoger dan Europees gemiddelde Dit heeft vooral te maken met relatief weinig banen en
vestigingen in de hightech industrie– NB: vooral enkele grote hightech bedrijven en minder MKB
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
74
75 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Hightech onder de loep (7)
Regio's met een sterkere specialisatie in hightech industrie zijn niet per sé de regio's die de meeste buitenlandse bedrijven in deze sector aantrekken– Ook competitie-element speelt een rol– Ook andere factoren (dan kennisfactoren) spelen een rol
bij locatiekeuze van buitenlandse hightech bedrijven (zie Weterings e.a. 2011)
– Bijvoorbeeld: agglomeratiekracht (massa, dichtheid en internationale connectiviteit) en centrale ligging in Europa. Vooral hightech-regio's met een hoge dichtheid en sterke internationale connectiviteit (luchthaven) trekken veel buitenlandse bedrijven
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
76
77 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Hightech onder de loep (8)
Aantal patenten is in Noord-Brabant aanzienlijk hoger dan in de concurrerende regio's
– Noord-Brabant topregio. Echter verband tussen aantal patenten en aandeel
buitenlandse bedrijven in de hightech zwak – regio's met veel patenten kennen een lager aandeel
buitenlandse bedrijven Patenten mogelijk indicator van gebrek aan 'open innovatie'
('bescherming van kennis' tegen kennisspillovers ipv delen)– buitenlandse bedrijven mijden vestiging waar potentiële
kennisspillovers klein zijn (en nabij concurrenten)
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
78
79 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
Hightech onder de loep (9)
Naast een relatief geringe specialisatie is ook vooral de clustering van de hightech industrie in Noord-Brabant relatief klein– Clustering (het functioneel toeleverend complex aan bedrijven
in dezelfde regio die samen een hightech product maken) is een kenmerk van de regio's met een sterke concurrentiepositie in de hightech industrie
Vergelijking tussen herkomstgebied inputs Noord-Brabant en Oberbayern– Noord-Brabant: hightech bedrijven kopen relatief minder
producten in bij andere hightech bedrijven in de regio, meeste producten ingekocht in buitenland
– Cluster van toeleverende relaties in Noord-Brabant minder sterk ontwikkeld. Voor een technologie-regio is Noord-Brabant (t.o.v. concurrenten) relatief open.
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
80
Hightech onder de loep (10): algemene conclusies
Noord-Brabant is sterk in private kennis: veel patenten en veel private R&D-
investeringen– Patenten géén garantie voor aantrekken buitenlandse bedrijven
goed ontwikkeld op gebied van Human capital – maar dit is niet een van de belangrijkste concurrentiefactoren– Let op: dit is gemeten in brede zin, specifieke mismatch op
arbeidsmark kan wel bestaan (zie claim van ASML 2011) (http://www.brainportdevelopment.nl/leers-bepleit-integrale-aanpak-bij-werven-internationale-kenniswerkers)
sterk op score van ranking top-universiteiten– Echter de sterkste universiteitsregio's doen veel meer aan
publieke R&D (link tussen private en publieke R&D en bedrijfsleven)
Wat vooral in de kennisinfrastructuur mist is een sterk ontwikkeld regionaal cluster en concentratie van hightech bedrijven
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
81
5. De urgentietabel voor Noord-Brabant
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
82
83 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
83
84 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
84
85 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
85
86 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
86
Urgentietabel: conclusies (1)
Focus op agrofood en hightech (en rode en oranje balken)– Cruciaal voor beide:
› internationale connectiviteit (door de lucht) › Bereikbaarheid door over de weg (congestie)
– Voor hightech: concentratie en clustering – Voor agrofood: netwerk-strategie
Kruisbestuiving tussen food en hightech: versterken van concentratie van hightech bedrijven ook goed voor concurrentiepositie landbouw (Voorbeelden Plantlab en Rubia)
Kruisbestuiving met financiële diensten: financiële diensten relevant voor zowel agrofood als hightech
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
87
Urgentietabel: conclusies (2)
Ken en leer van je concurrenten– Op basis van analyse kennisinfrastructuur: Noord-Brabant lijkt qua
kennisinfrastructuur sterk op de Duitse regio's:(Uitkomst cluster-analyse)
› Oberbayern, Düsseldorf, Damstadt, Köln, Stuttgart en Tübingen. Alle hebben wel een sterkere concurrentiepositie
– Regio's die het beter dan verwacht doen bij het aantrekken van buitenlandse hightech bedrijven (gegeven de impact van de belangrijkste concurrentiefactoren):
› Lombardia (Milaan), Cataluna (Barcelona), West Midlands (Birmingham), Berkshire cs (Oxford), Com. de Madrid, Tübingen (o.b.v. Weterings e.a. 2011)
› Noord-Brabant doet het bij het aantrekken van buitenlandse hightech bedrijven minder dan verwacht (Weterings e.a. 2011 pag. 94)
– O.b.v. deze twee punten is het voor Noord-Brabant slim nadere case-studies uit te werken op 1. de sterke regio's met zelfde ki-profiel: Oberbayern en Düsseldorf, of 2. die beter dan verwacht scoren: Milaan, Barcelona en Birmingham.
› Wat doen ze daar goed? (gegeven hun belangrijkste concurrentiefactoren)
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
88
Bijlagen
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
89
ad 1a. Meten van de topsectoren
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
90
Topsector sbi
Agrofood 1, 5 Landbouw: Landbouw en visserij
15, 16 Voedingsmiddelindustrie: Voedingsmiddelen, dranken, verwerking van tabak
Materialen &hightech
26, 27, 28 Materialen: Glas, aardewerk, cement-, kalk- en gipsproducten, metalen in primaire vorm, metaalproducten
29, 30, 31, 32, 33, 34, 35
Hightech industrie: Machines en apparaten (computers, audio-, video- en telecommunicatie, medische, orthopedische, precisie- en optische instrumenten, uurwerken, auto's, en andere transportmiddelen
Energie 10, 11, 23, 40
Turf-, aardolie- en aardgaswinning, aardolie- en steenkoolverwerkende industrie; bewerking van splijt- en kweekstoffen, productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas en warm water
Logistiek 60, 61, 62, 63
Vervoer over land, water, door de lucht en dienstverlening voor het vervoer
Chemie 24, 25 Chemische producten en producten van rubber en kunststof
Extra gemeten:
Groothandel 51 Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's en motorfietsen)
Financiële diensten 65, 66, 67 Financiële instellingen, verzekeringswezen, pensioenfondsen, beurzen, effectenmakelaars, assurantietussenpersonen, administratiekantoren voor aandelen, waarborgfondsen
Zakelijke diensten 72, 73, 74 Computerservice, informatietechnologie, speur- en ontwikkelingswerk, overige zakelijke diensten
Niet gemeten: Tuinbouw en uitgangsmaterialen, creatieve industrie, life sciences en water
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
91
ad 1b. Meten van concurrentiekracht
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
92
Internationale concurrentiekracht
Drie manieren van meten internationalisering sectoren:– Aandeel export– Aandeel buitenlandse bedrijven (gewogen naar omvang)
› Percentage bedrijven dat voor meer dan 50% in eigendom is van een bedrijf uit een ander land
– Aandeel bedrijven met vestigingen in het buitenland (gewogen naar omvang)
Belang van vorm van internationalisering verschilt per sector– Landbouw: aantal buitenlandse bedrijven zeer laag, niet gebruikt– Groothandel: geen exportcijfers bekend, als alternatieve maat is
gebruikt aandeel bedrijven met vestigingen in buitenland
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
93
Welke regio's 'concurreren' met elkaar?
Zuid-Holland belangrijkste export
Parijs belangrijkste export
Wenen belangrijkste export
Concurrentie:
Zuid-Holland en Parijs hebben overlappende afzetmarkten
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
94
Welke regio's 'concurreren' met elkaar?
Om buitenlandse bedrijven:
Regio’s hebben vestigingen van dezelfde type bedrijven:
– Naar herkomstland– Naar sector
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
95
ad 2 Benchmark topsectoren (waar Noord-Brabant niet tot de top behoort)
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
96
97 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
97
98 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
98
99 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
99
100 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
100
101 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
101
102 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
102
103 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
103
104 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
104
105 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
105
106 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
106
107 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
107
108 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
108
109 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
109
110 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
110
111 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
111
112 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
112
113 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
113
114 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
114
ad 3 Positie Noord-Brabant t.o.v. andere Nederlandse regio's (op sectoren waar Noord-
Brabant niet tot de top behoort)
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
115
116 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
116
117 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
117
118 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
118
119 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
119
120 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
120
ad 4 Positie Noord-Brabant op agglomeratiekracht voor Hightech
concurrenten
Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
121
122 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
122
123 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
123
124 Mei 2012 | Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen en Dario DiodatoPlanbureau voor de Leefomgeving
124
Recommended