View
3
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Risico’s en maatregelen bij stralingsongevallen
Dr. ir. C.H.L. (Chris) Peters
Klinisch fysicus
Coördinerend stralingsdeskundige JBZCBRN symposium 24 januari 2013
“Straling met voldoende energie
om een elektron vrij te maken uit
Ioniserende straling
“Straling die in staat is om materie te ioniseren”
om een elektron vrij te maken uit
de buitenste schil van een atoom”
Ioniserende straling - 2
Toestellen Radioactieve stoffen
Treedt op bij zware atoomkernen
Direct ioniserende straling
Twee varianten: elektron
emissie en positron emissie
Indirect ioniserende straling
Elektromagnetische straling Elektromagnetische straling
hogere energie dan licht
Komt vrij door verval van kern
naar lagere energietoestand
Dracht in lucht ~ cm
Dracht in weefsel << mm
Afscherming: velletje papier
Dracht in lucht ~ m
Dracht in weefsel ~ mm
Afscherming
Dracht in weefsel ~ mm
Afscherming: perspex plaat
Dracht in lucht ~ hm
Dracht in weefsel ~ dm
Afscherming: beton of lood
Activiteit = aantal veranderende atoomkernen per seconde
• Eenheid = Bq
• 1 mCi = 37 MBq
Activiteit
• 1 mCi = 37 MBq
• Halveringstijd
Dosis = geabsorbeerde stralingsenergie per massaeenheid
• Eenheid: Joule / kg = Gy
Mogelijke gezondheidsschade hangt af van:
Dosis
• Hoeveelheid geabsorbeerde stralingsenergie
• Soort straling
• Blootgestelde organen
� Effectieve dosis (mSv)
Individuele jaardosis in Nederland
• Gemiddeld ca. 2.4 mSv
• 2011, Bijdrage Fukushima:
< 0.001 %
• Bijdrage kernwapenproeven +
Tsjernobyl: < 1 %
ionisatie
DNA beschadiging
celdood mutatie
Biologische effecten
celdood mutatie
orgaan
schadetumor
Deterministische effecten Stochastische effecten
genetische
effectensteriliteit
Deterministische effecten
• Acute blootstelling aan
hoge dosis
• Drempelwaarde 200 mSv
Stochastische effecten
• Kansgebonden effect
(lage dosis)
• Effecten treden op lange
Biologische effecten - 2
• Drempelwaarde 200 mSv
• Effecten treden op korte
termijn op
• Ernst van effect hangt af
van dosis
• Effecten treden op lange
termijn op
• Kans van optreden hangt
af van dosis
• Ernst van effect hangt
niet af van dosis
Biologische effecten - 3
Lage dosis èn laag dosistempo
Voorkom interne besmetting!
Maatregelen
Basisprincipes stralingshygiëne
• Beperk tijdsduur van
blootstelling
• Bewaar afstand tot bron
• Zorg voor adequate afscherming
Casus 1 – Ongeval bij transport
Conform ZiROP JBZ
Inrichten ‘besmette zone’ SEH
•Afdekken vloer en tafel behandelkamer met
plastic folie
• Afdekken apparatuur/hulpmiddelen
conform OK regime
•Radioactief besmette patiënten ‘inpakken’
•Alleen voor de behandeling noodzakelijk
personeel aanwezig
•Personeel beschikt over persoonlijke
beschermingsmiddelen (kleding)
SEH arts beslist over medisch
ingrijpen
Prioriteit:
1. Noodhulp/stabiliseren
2. Decontamineren
Nucleair geneeskundige beslist
over het stralingshygiënisch
handelen
• Verlaten besmette zone enkel
in overleg met nucleair
Casus 1 – Ongeval bij transport - 2
2. Decontamineren
3. Verdere medische zorg
in overleg met nucleair
geneeskundige
• Verzamelen, verpakken en
correct afvoeren van
besmette materialen
November 2006
Sporen van polonium-210 aangetroffen
in 3 vliegtuigen van British Airways
• Vergiftiging Alexander Litvinenko
• Passagiers van 221 vluchten verzocht
om contact op te nemen met NHS
Casus 2 – Polonium-210 besmetting
om contact op te nemen met NHS
Passagier wordt doorverwezen naar SEH
• Kan eventuele Po-210 besmetting
vastgesteld worden?
• Nationaal vergiftigingen informatie
centrum RIVM
Artikel J.J.J. Borm en P. Jansen in
Nederlands Tijdschrift voor
Stralingsbescherming 2(1):11-19; 2011
Casus 3 – ‘Grootschalig stralingsongeval’
• Routine en ervaring nucleair geneeskundig personeel
• Risico’s van miscommunicatie en onbetrouwbare
informatie
• Risico op post-traumatische stress stoornis (patiënt èn
hulpverlener)
Casus 3 – ‘Grootschalig stralingsongeval’ - 2
Algemene adviezen
• Gebruik ‘MRSA protocol’
om radioactieve besmetting
te voorkomen
• Bewaar afstand
• Urgent medisch handelen
Radiologische triage aan de poort
• Tijdige herkenning van zware
besmettingen
• Buiten houden niet of licht
besmette zelfverwijzers
• Netto dosistempo van 1 uSv/h • Urgent medisch handelen
heeft altijd voorrang
• Netto dosistempo van 1 uSv/h
op 30 cm afstand als
drempelwaarde
Casus 3 – ‘Grootschalig stralingsongeval’ - 3
Preventie massapsychologische
effecten
• Duidelijke instructie aan
personeel
• Geruststelling naar niet of
licht besmette patiëntenlicht besmette patiënten
• Inhoud van communicatie
naar derden
“De leidraad CBRN, verschenen onder
auspiciën van ZonMw, is voor de opvang
van stralingsslachtoffers duidelijk te beperkt van stralingsslachtoffers duidelijk te beperkt
en laat een groot potentieel onbenut”
Chris Peters
Klinisch fysicus
c.peters@jbz.nl
Recommended