FARMAKOKİNETİK - esaglikonline.comesaglikonline.com/E-Saglik Online/Farmakoloji/2-...

FARMAKOKİNETİK

Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

2

İlaç

Vücuda giriş

Oral Deri İnhalasyon

Absorbsiyonve

Doku ve organlara Dağılım

Metabolizma

Toksisite Depolanma İtrah

3

4

İlaçların etkili olabilmesi için, uygulandıkları yerden sistemik dolaşıma geçmeleri gereklidir.Sistemik dolaşıma geçiş için ise emilim gereklidir.

Emilim; membran geçme olayıdır. Temastan itibaren membran ve/veya membranları geçerek kan ve/veya lenf dolaşımına geçinceye kadar geçirdiği tüm membran geçme olaylarıdır.

Barsaklardan emilim: Barsak boşluğu> endotel hücresi içine > barsaktan geçen kapiller damarlar 5

6

7

8

9

10

11

5

12

13

Basit difüzyon

• Çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçiş söz konusudur

• Enerji gerekmez

• Taşıyıcı gerekmez

14

Aktif transport

• Az yoğun ortamdan çok yoğun ortama ilaç geçişi

• Taşıyıcı gerekir• Enerji geekir• Taşıyıcı sayısı sınırlı olduğu için belirli

bir süre sonra doygunluğa erişir

15

Kolaylaştırılmış difüzyon

• Çok yoğun ortam dan az yoğun ortama doğru geçiş söz konusudur

• Enerji gerekmez• Taşıyıcı kullanılır

16

Pinositoz

• Büyükmoleküllü ilaçların geçişidir• Önce membrandan oluşan kese içine

alınır• Daha sonra kese membrandan ayrılır

• Endositoz: hücre içine alım• Ekzositoz: hücre dışına çıkma

17

ENDOSİTOZ

EKZOSİTOZ

18

Emilim yerleri

• Oral uygulanan ilaçlar için en önemli emilim yeri ince barsaklardır

• Diğer emilim yerleriDil altıEsophagusMideKalın barsaklar

19

GİS den emilimi etkileyen olaylar

• Farmasötik şekil• Lipofilik • Tuz halinde olma (HCl)• Partikül büyüklüğü• Kompleks oluşması (artma veya azalma)• Mide boşalma süresi• Barsak hareketleri• GİS den geçen kan akımı• Barsak hastalıkları

20

Oral yolla alınan ilaçların emilimi

• Disintegrasyon: Tablet şeklindeyse ufak parçalara ayrılır

• Dissolüsyon: parçacıklar içindeki ilaç çözünür

*Sıvı formdaki ilaçlar için bunlar gerekli değildir

21

İlk geçiş etkisi(presistemik eliminasyon)

• GİS den emilen ilaçlar önce karaciğere gelir, burada enzimlerin etkisi ilaçların bir bölümü yıkılır kalan kısmı sistemik dolaşıma geçer

22

Enterohepatik siklus

• GİS den emilip karaciğere gelen ilaçların safra ile barsağa atıldıktan sonra , buradan emilerek tekrar karaciğere gelmeleri olayıdır.

• İlaçların bir bölümü için geçerli• İlacın etki süresi uzar• Etkisi artar

23

Enterohepatik siklus • İlaçların glukuronat metabolitleri oluşur• Bakterilerin salgıladığı beta glukuronidaz

enzimi ilacı serbest hale getirir

• Bakteriler azalırsa enterohepatik siklusa giren ilaç emilmeden atılır, etkisi azalır

Örnek:ampisilin: oral kontraseptiflerin etkisi azalır

24

BİYOYARARLANIM• Farmasötik şekil içindeki aktif maddenin absorbe

edilme ve etki yerine erişebilme hızı ve derecesidir

Biyoyararlanım= etki yerindeki ilaç / verilen ilaç

• Oral biyoyararlanım, • sistemik biyoyarlanım

• Absorbsiyon hızı ve oranı biyoyararlanımı etkiler• Hiçbir ilacın oral biyoyararlanımı % 100 değildir

25

26

27

28

Bütün sıvı kompartmanlarına geçişi sağlayan özellikler

• Ufak moleküllü olması• Non-niyonize olması• Lipofilik karakterli olması• Plazma proteinine bağlı olmaması

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

İLAÇLARIN ELİMİNASYONU (ATILIMI/İTRAHI)

• Vücutta değişmeden kalan ilaç ve• Metabolizma sonucu oluşan

metabolitler

Başta böbrekler olmak üzere çeşitli yerlerden itrah edilirler. 46

47

İlacın yarı ömrü

• İlaç emilip maksimum konsantrasyon (Cmax) oluştuktan sonra eliminasyon sürecinde konsantrasyonun yarıya

(Cmax / 2) inmesi için geçen zamandır.

• t1/2 (saat/dakika)

48

///

49