View
1
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Mục tiêu
• Moâ taû ñöôïc caùc chöùc naêng chính vaø giaûi phaãu heä
thoáng tieàn ñình.
• Phaân bieät ñöôïc choùng maët do toån thöông tieàn ñình
trung öông vaø ngoaïi bieân.
• Neâu ñöôïc caùc phöông phaùp thaêm khaùm moät beänh
nhaân roái loaïn tieàn ñình.
• Neâu ñöôïc caùc nguyeân do thöôøng gaëp trong hoäi
chöùng tieàn ñình ngoaïi bieân vaø trung öông.
1. Ở phần xương đá (petrous) của xương thái dương: Mê đạo xương (bony labyrinth)
2. Mê đạo màng(membranous labyrinth): là một đơn vị chức năng của bộ máy tiền đình bao gồm:
- ống bán khuyên- hai cơ quan sỏi tai
(otolith)
Hệ thống tiền đình ngoại biên
Mê đạo(labyrinth): xương/màng- Mê đạo xương: tạo hang trong phần đá xương thái dương- Mê đạo màng: màng biểu bì lót trên mê đạo xươngNội dịch: đầy trong mê đạo màngChu dịch: giữa mê đạo xương và màng
Ống bán khuyên- soan nang và cầu nang
ống bán
khuyên
bóngTúi nội
bạch huyết
cầu nang
Soan nang
hạch scapa
Dây VII
Dây VIII
ốc tai
Cơ quan sỏi tai(soan nang & cầu nang)
- Vết (biểu bì cảm giác có lông): ở soan nang và cầu nang
- Lông rung (cố định): 1 sợi , dài
- Lông lập thể (nổi): nhiều, nhỏ
Steriocilia duy trì hướng cả 2 bên của đầu
- bẻ cong về hướng kinocilium : mở kênh cation, K+ đi
vào: depolarization: mất phân cực (khử cực)
- bẻ cong rời khỏi kinocilium: đóng kênh được mở ra
trong lúc nghỉ: hyperpolarization: tăng phân cực
Cấu tạo của vết(macula)
- Đáy tiếp xúc sợi TK tiền đình
- Đỉnh gắn có chất nền gelatin chứa CaCO3
- Gia tốc thẳng, màng sỏi tai ngã ra sau, ngã hướng lông rung kích thích (phát xung thần kinh hướng tâm)
chất nền gelanin sỏi tai
Bó
lông
Tb
lông
sợi tk
tế bào nâng đở
Ống bán khuyên
- 3 ống bán khuyên
xếp thẳng góc thông
với soan nang
- Bóng phần phình to ở
đáy
- Mào cấu tạo bởi tế
bào lông nằm trong
chất nền gelatin gọi
là vòm(đài)
(Soan nang)
(Caàu nang)
(OÁc tai)
(oáng baùn khuyeân ngang)
(oáng baùn khuyeân sau)
(oáng baùn khuyeân trước)
- Giai đoạn tăng tốc nội
dịch di chuyển ngược lại
- Đẩy phía lông rung
màng tế bào tăng tính
thấm cations và khử cực,
phóng thích chất trung
gian TK
- Hướng ngược màng tăng
cực, giảm xung TK
Cấu tạo của mào(crista)
crista
Tiền đình trung ương & ngoại biên
• Hệ thống tiền đình gồm nơron trung ương và ngoại biên.
• Thụ thể nơron tiền đình ngoại biên ở mê đạo, thân hạch Scarpa, sợi trục đến nhân tiền đình giữa cầu và hành.
Tiền đình trung ương & ngoại biên
• Tiền đình trung ương từ nhân cho các sợi trục đến nhân vận nhãn, tủy sống, hệ lưới và củ não trên tạo phản xạ điều chỉnh tư thế và ổn định thị giác.
Chức năng tiền đình
1. Cung cấp cảm giác vận động khách quan trong không gian 3 chiều.
2. Duy trì tư thế thẳng đứng cơ thể : điều chỉnh phản xạ cơ ở chi (px tiền đình sống, px sỏi tai tủy sống).
3. Tiền đình hoạt hóa làm ổn định vị trí đầu trong không gian.
Chức năng tiền đình
4. Kiểm soát cơ vận nhãn giúp mắt ổn
định một điểm trong không gian khi đầu di chuyển (px tiền đình mắt).
Phản xạ tiền đình mắt (vestibulo
ocular reflex , VOR)
• Vào nhân tiền đình từ ống bán khuyên
• Đi ra từ nhân tiền đình đến nhân dây sọ III,IV ,VI
• Sợi trục đi theo bó dọc giữa (MLF) hướng lên
Nơron tiền đình
Nơron vân nhãn
Phân loại chóng mặt
Chóng mặt tiền đình: chóng mặt kiểu quay (Vertigo-dizziness) – tai và hệ thống tiền đình
Chóng mặt kiểu choáng (tiền ngất) (Near-faint dizziness)– bệnh lý tim mạch
Chóng mặt không đặc hiệu (tâm lý)(Psychophysiologicaldizziness) – tâm thần (psychiatric)
Mất thăng bằng (Disequilibrium) – thần kinh ngoại biên, tuỷ sống, thị giác, thần kinh trung ương.
Phân biệt chóng mặt tiền đình & không tiền đình
tiền đình không tiền đình
Mô tả chung quay tròn bập bềnh
Diển tiến cơn thường xuyên
Yếu tố làm tăng đầu cử động sang chấn, tăng
thông khí, loạn
nhịp
Triệu chứng
phối hợp
nôn, lảo đảo, ù
tai
đổ mồ hôi, nhợt,
dị cảm
Chóng mặt tiền đình:
- trung ương
- ngoại biên
ngoại biên trung
ương
chóng
mặt
ngaét quaûng,
naëng neà
nhẹ vaø
thường
xuyên
giật nhãn
cầu
ngang, xoay dọc
giaûm
thính lực
có không
daáu thaân
não
không có
Chóng mặt
Rung giật nhãn cầu
• Gịât nhãn cầu 2 loại
- giật đu đưa (pendular)
- giật kiểu giật (jerk)
• Gịât tự phát & theo tư thế
• Nystagmus đặt tên cho pha nhanh
N (P): pha nhanh (p),pha chậm (t)
Khám nystagmus
Quan sát cử động mắt
trong phòng tối với kính
Frenzel
Quan sát vận động mắt
vớ mở mắt và ức chế cố
định mắt
Khám nystagmus
Nystagmus = rhythmic
involuntary oscillation
of eyes with fast and
slow phases(dao động
không tự chủ gồm một
pha nhanh và chậm)
• Bệnh nhân với chóng mặt ngoại biên có rung giật nhãn cầu theo chiều ngang (horizontal) hoặc ngang-xoay (horizonto-rotatory). Rung giật theo một chiều (unidirectional) và được quan sát ở cả hai nhãn cầu.
• Giật nhãn cầu rõ nhất lúc khởi đầu và giảm dần từ vài giờ đến vài ngày.
• Nhìn cố định (visual fixation) làm giảm hay mất rung giật nhãn cầu.
Giật nhãn cầu
• Rung giật nhãn cầu theo tư thế (positional nystagmus) gây nên bởi test Dix-Hallpike cho thấy có thời gian tiềm tàng 1-2 giây và rung giật nhãn cầu tạm thời và có thể biến mất, liên kết với nôn mửa và chóng mặt.
Giật nhãn cầu
• Bệnh nhân với chóng mặt trung ương có thể có rung giật nhãn cầu xảy ra với bất cứ hướng nào và có thể có thể chỉ ở một nhãn cầu thôi.
• Rung giật nhãn cầu thẳng đứng và một bên là điển hình của bệnh thân não.
• Rung giật nhãn cầu có thể xảy ra liên tục và không bị hủy bỏ bởi nhìn cố định.
• Các thương tổn trung ương đôi khi có thể gây nên rung giật nhãn cầu theo tư thế ; tuy nhiên rung giật nhãn cầu vẫn xảy ra chừng nào tư thế mới vẫn được duy trì, và những bệnh nhân này hiếm khi kêu chóng mặt mặc dù có rung giật.nhãn cầu
ENG & VNG
Clinical Eye Movement Videos
Ghi điện và video giật nhãn cầu
Các triệu chứng khác
• Dấu Romberg
• Nghiệm pháp đi hình sao
• NP giơ thẳng hai tay
• Các khảo sát đặc biệt
- Thính lực đồ
- Điện rung giật nhãn cầu
- Điện thế gợi dây thần kinh VIII
Test chức năng tiền đình tuỷ sống
giai đoạn cấp, dễ bù trừ, không nhạy
Test Romberg• Ñaây laø nghieäm phaùp ñôn giaûn, cho
beänh nhaân ñöùng chuïm hai chaân sau ñoù
nhaém maét vaø quan saùt söï thaêng baèng
cuûa beänh nhaân, coù theå laøm thuû thuaät
Jendrassik cho nghieäm phaùp nhaïy
theâm.
• Trong tröôøng hôïp maát thaêng baèng
beänh nhaân seõ teù veà moät hay hai beân.
• Ngöôøi bình thöôøng khi laøm nghieäm
phaùp naøy cũng coù theå laûo ñaûo nhaát laø
ngöôøi lôùn tuoåi
Nghieäm phaùp ñi hình sao
Babinski-Weill
• Nghieäm phaùp naøy cho beänh
nhaân nhaém maét ñi tôùi vaø lui
naêm böôùc trong naêm laàn,
ngöôøi bình thöôøng coù theå ñi
thaüng hoaëc leäch khoâng quaù
30 ñoä,
• Trong tröôøng hôïp leäch
nhieàu hôn laø coù toån thöông
cô quan thaêng baèng
Căn nguyên
Trung ương Ngoại biên Hệ thống, nội, tâm thần
*Ảnh hưởng trên hệ
thống tiền đình: tiền
ngất, hạ huyết áp tư
thế, tim mạch
* Tâm thần, cảm giác
sâu, tiểu não
*Tai giữa, mê
đạo,dây VIII
tiền đình
*Nhân tiền đình,
thân não, các đường
nối trung tâm
Rối loạn tiền đình
• Rối loạn tiền đình ngoại biên (>90%)
- Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính
- Chóng mặt sau chấn thương đầu
- Bệnh Méniere
- Viêm mê đạo
- Viêm thần kinh tiền đình
- Bệnh lý nhiễm độc tiền đình
• Rối loạn tiền đình trung ương(#10%)
- Thiếu máu thân não thoáng qua
- Đột quỵ hố sau
- U não hố sau
- Xơ cứng rải rác
• Dựa trên bệnh sử, lâm sàng xác định rối loạn trung
ương, ngoại biên hay hệ thống
• So sánh triệu chứng lâm sàng với đặc điểm phân loại
của bệnh
• Một số trường hợp vẫn còn giới hạn chẩn đoán
(9%-22%)
CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT
- 50% bệnh lý thần kinh ngoại biên, phổ biến
CMTTKTLT
- Rối loạn tâm thần từ 10%-25%,
- Nguyên nhân trung ương ít hơn, thường ĐM thân
nền (mạch máu 5%), xơ cứng rải rác, u não <1%.
- Người già thường kết hợp nhiều nguyên do
CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT
Recommended