View
2
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
2
Inhoudsopgave
Algemene informatie 4
Spiritualiteit & Zingeving 1e jaar:
Filosoferen over Spiritualiteit en Zingeving 7
Sociologie & Metafysica 7
Zingeving in perspectief 8
Biografieonderzoek, zingeving & autobiografisch schrijven 8
Inleiding in de psychologie 9
Westerse Esoterie 9
Westerse religies 9
Inleiding Westerse filosofie 10
Inleiding Oosterse filosofie 10
Spiritualiteit & Mystiek 10
Studiebegeleiding en – verdieping 11
Spiritualiteit & Zingeving 2e jaar:
Grenservaringen 1 12
Fenomenologie & Reflectie 12
Ontwikkelingspsychologie 13
Existentiële filosofie 13
Anders waarnemen 14
Nieuwe Wetenschap 14
Inleiding Oosterse filosofie 15
Levensloop 15
Moderne spiritualiteit 16
Vrije lesruimte 16
Geestelijk Begeleider 3e jaar:
Grenservaringen 2 17
Psychopathologie 17
Organisatie van de zorg en beroepsprofiel 18
Begeleidingsmethodieken van de Geestelijke Begeleiding 18
Model Geestelijke begeleiding 19
Religieuze paradigma’s Geestelijke Begeleiding 1 19
Logotherapie 20
Ouderdom, verlies en rouw 20
Leertrajectbegeleiding 21
Transpersoonlijke psychologie 21
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
3
Geestelijk begeleider 4e jaar:
Juridische relaties en beroepsprofiel 22
Algemene gesprekstechnieken 22
Gesprekstechnieken Geestelijke begeleiding 23
Supervisie 23
Religieuze paradigma’s Geestelijke Begeleiding 2 23
Model Zinvinding & levensverhaal 24
Model Toepassing praktijk 25
Rituele vormgeving 25
Spirituele visies op hulpverlening 26
Leertrajectbegeleiding 26
Vrije Studierichting
Inleiding Vrije Studierichting 27
Hedendaagse filosofen 27
Ik….(dans, denk, bemin) dus ik besta 27
Pluralisering van wereldbeelden 28
De vragen van de Kleine Prins 28
Mens en instrument 29
Filosofie in dialoog 29
Oosterse filosofie 30
Aardse mystiek 30
In de geest van Hermes 31
Literatuurlijsten 32
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
4
Algemene informatie
Deze studiegids is bedoeld om je te vertellen wat je kunt verwachten in de opleiding van je keuze. Je
vindt hierin de omschrijvingen van alle modules zoals die komend jaar worden gegeven. Ook kun je
kennisnemen van de modules van jaren daarna. Daarbij merken we op dat we – omdat we nog een
jonge onderwijsinstelling zijn – het programma voorlopig nog elk jaar onder de loep nemen en verder
aanscherpen. Dat kan betekenen dat het programma en de afzonderlijke modules de jaren hierna
nog wat kan verschillen. Verder vind je hieronder enkele belangrijke algemene zaken om rekening
mee te houden tijdens je studie. Uitgebreidere informatie en meer details vind je in de Algemene
Voorwaarden op de website.
Opzet van de studie
Op de Academie volg je een programma van modules van steeds vier avonden of vijf zaterdagen
hoor- en werkcolleges over één onderwerp. Daarnaast wordt de nodige thuisstudie gevraagd.
De studiebelasting is 25 ECTS per jaar, ofwel 15 uur gemiddeld per week inclusief les-/contacturen bij
46 weken. Deze thuisstudie is een belangrijk onderdeel van het leerproces en ook nodig om de
tentamens, vaak een take-home tentamen, te maken. Ben je verhinderd voor een les, informeer dan
de docent en het Onderwijs- & Studentenbureau (osb@academiegeesteswetenschappen.nl).
Studenten die twee keer of meer afwezig zijn geweest, krijgen een vervangende opdracht.
Tentamens
Alle modules worden afgesloten met een tentamen, meestal in de vorm van een take-home
tentamen. In de regel krijg je zes weken de tijd om een tentamen te maken en krijgt de docent zes
weken de tijd om de tentamens na te kijken. Gestreefd wordt naar een nakijktijd van drie weken.
Tentamens zijn tien jaar geldig.
Leertrajectbegeleiding, stages, scriptie
Naast de inhoudelijke modules wordt met name bij de beroepsgerichte opleidingen de nodige tijd
ingeruimd voor leertrajectbegeleiding, supervisie, intervisie, stage en stagebegeleiding. Een
eindwerkstuk of scriptie vormt de afronding van je opleiding.
Evaluatie
Na afloop van iedere module wordt aan iedere student gevraagd een korte digitale evaluatie van de
module in te vullen. Voor de Academie zijn de evaluaties een belangrijke bron van informatie om de
kwaliteit van het onderwijs te verbeteren en de benodigde accreditaties te behouden of verwerven.
Directeur en tutoren
Met ingang van 1 september heeft de Academie voor Geesteswetenschappen haar interne
organisatie veranderd. De tutoren zijn het aanspreekpunt voor de studenten en verantwoordelijk
voor het begeleiden van het leerproces van de student. De directeur is verantwoordelijk voor de
inhoudelijke aspecten van het onderwijs en de keuze van vakken en docenten.
De tutor van de opleiding Spiritualiteit en Zingeving is Kees Voorhoeve.
De tutor van de opleiding Geestelijk Begeleider is Lieke Deelstra.
De tutor van de Vrije Studierichting is Hein van Dongen.
De directeur is Ellen van Son
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
5
Vrijstelling van modules
In overleg met de tutor is vrijstelling voor bepaalde vakken mogelijk mits deze vrijstelling voor
aanvang van de module wordt aangevraagd. De tutor overlegt de aangevraagde vrijstelling met de
directeur. Vrijstelling leidt niet tot verlaging van het verschuldigde collegegeld. Wel heeft de student
het recht de vrijgekomen ruimte in te vullen met andere modules uit andere opleidingen, mits deze
voor derden toegankelijk zijn (zie de studiegids). Als in deze vervangende modules ook tentamen
wordt gedaan met voldoende resultaat, worden deze modules vermeld op het diploma. Naast deze
vervangende modules houdt de student ook recht op de twee gratis extra modules per jaar.
Extra modules volgen uit andere opleidingen
Naast de reguliere opleiding heeft een student de mogelijkheid per volledig studiejaar maximaal
twee gratis extra modules te volgen van een van de andere opleidingen, mits deze voor derden
toegankelijk zijn (zie de studiegids). De extra module mag qua rooster niet conflicteren met het
volgen van de modules van de eigen opleiding. Extra modules worden niet afgerond met een
tentamen. Studenten dienen vooraf te melden aan de tutor en het Onderwijs- en Studentenbureau
welke module zij wanneer willen volgen.
Diploma en certificaten
Bij een volledig afgeronde tweejarige of vierjarige opleiding wordt een Diploma uitgereikt. Na
afronding van een tweejarige basisopleiding (bij Spiritualiteit & Zingeving of Transpersoonlijke
Psychologie & Energetische Therapie) wordt een Getuigschrift uitgereikt. Voor losse modules of extra
cursussen/masterclasses die niet worden afgesloten met een tentamen, toets of werkstuk wordt een
Bewijs van Deelname uitgereikt.
Studie-uitloop
Heb je na twee of vier lesjaren alle modules gevolgd, maar ben je nog niet klaar met je studie, omdat
je nog enkele tentamens moet doen en/of de stage, en/of je scriptie of stageverslag moet schrijven,
dan krijg je aansluitend in het daaropvolgende derde of vijfde studiejaar, in de periode 1 september
t/m 31 december, eenmalig de mogelijkheid om de resterende onderdelen af te ronden zonder dat
je collegegeld hoeft te betalen. Heb je per 1 januari de resterende onderdelen nog niet afgerond en
wil je de opleiding voortzetten, dan worden kosten in rekening gebracht: € 250,- administratiekosten
(altijd) en € 50,- per af te leggen tentamen, € 200,- voor scriptiebegeleiding en € 200,- voor
begeleiding stage(verslag).
Deze tarieven gelden ook in de daaropvolgende studiejaren, totdat je opleiding is afgerond.
Klachten
De Academie streeft naar een klimaat waarin eventuele klachten zoveel mogelijk in onderling overleg
kunnen worden opgelost. Als dit niet mogelijk blijkt, gaat de klachtenregeling in werking. Ook heeft
de Academie een vertrouwensfunctionaris ingesteld. Iedere klacht wordt te allen tijde vertrouwelijk
behandeld.
Privacy
Alle persoonlijke informatie die de student verstrekt, wordt door de Academie vertrouwelijk
behandeld. De informatie wordt uitsluitend aangewend om de student te informeren gedurende de
opleiding en om de onderwijsdiensten voor de student optimaal te laten verlopen. Bij het gebruik
van persoonsgegevens is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van toepassing.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
6
Aansprakelijkheid
De Academie neemt de verplichting op zich om, naar beste inzicht en vermogen, de door haar
aangeboden opleidingen te (doen) geven. Zij is echter niet aansprakelijk voor door de student
geclaimde schade die verband houdt met de uitval van een docent, de inhoud van een module of
roosterwijzigingen.
Leslocatie
De Academie maakt gebruik van de faciliteiten van het Utrechts Stedelijk Gymnasium (USG).
De leslocatie is: Notebomenlaan 400, 3582 CN Utrecht.
Actuele informatie en contact
Alle actuele informatie is te vinden op de website www.academiegeesteswetenschappen.nl
Contact over de opleidingen kun je opnemen met de betreffende tutor of het Onderwijs- &
Studentenbureau
Postadres: Postbus 13363, 3507 LJ Utrecht
Telefoon: 030-2658901. E-mail: osb@academiegeesteswetenschappen.nl
We wensen je een heel mooi en inspirerend studiejaar toe mede namens alle tutoren
Ellen van Son
Directeur Academie voor Geesteswetenschappen
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
7
Spiritualiteit & Zingeving 1e jaar
Module Filosoferen over Spiritualiteit en Zingeving (FSZ)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Drs. L. Meiling , ir. drs. E. van Son-de Waard
Doelstelling
Het verkrijgen van inleidende kennis en inzicht in de begrippen spiritualiteit,
mystiek, zingeving en verwante stromingen met behulp van het gereedschap dat
de filosofie ons aanreikt.
Inhoud Spiritualiteit lijkt vandaag een containerbegrip geworden. Er zijn vele al of niet
religieuze tradities, leerscholen en meditatievormen die zich laten duiden als
spiritueel of mystiek. We proberen met behulp van de filosofie vat te krijgen op de
inhoud van de begrippen en op verschillende scholen en vormen van historische en
hedendaagse spiritualiteit. We zullen daarbij ook aandacht schenken aan de relatie
rationaliteit en spiritualiteit.
Tijdens het laatste college leggen we de verbinding naar het persoonlijke ervaren
van zingeving. We staan stil bij een paradox: betekenisgeving komt enerzijds pas
op gang als de mens de ervaring herkent vanuit een herhaling en anderzijds komt
betekenisgeving tot stand als dat de mens zich laten meevoeren in de onzekerheid
van de ervaring.
Werkvormen Interactief hoorcollege
Toetsvorm Take-home tentamen
Literatuur A. Roothaan, Spiritualiteit begrijpen. Een filosofische inleiding. Amsterdam 2007.
W. Jäger, Wijsheid uit Oost en West. Visie op een integrale spiritualiteit. Rotterdam
2008. Enkele aanvullende teksten die tijdens het college worden aangereikt.
Contacturen 12,5
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Sociologie en Metafysica (SOM)
Omvang 2,5 ECTS
Docent dr. Mr. F. Dekkers
Doelstelling
Sociologie is de wetenschap die bestudeert hoe in onze samenleving alles met
elkaar verbonden is; die wetenschap roept ook veel spirituele vragen op. Zowel
oude wijsheid tradities en spirituele ervaringen, als nieuwe inzichten vanuit
kwantumfysica, biochemie en neurologie kunnen hierbij helpen. De student
verdiept zich in het begrippen als ‘samenleving’, ‘verbinding’, ‘harmonie’ en ‘liefde’ vanuit dit perspectief.
Inhoud De student maakt kennis met een sociologisch wijze van waarnemen en denken,
waarbij de samenhang tussen sociologische, psychologische, biologische,
filosofische en religieuze paradigma’s wordt toegelicht. Zo leert de student creatief reflecteren op godsdienstige, spirituele, ethische of ideologische inzichten en
overtuigingen. In dit opzicht kan het functioneren van organisaties, groepen en
relaties beter begrepen worden, evenals de eigen missie en positie in de
samenleving. De student leert verbanden te zien tussen uiteenlopende rolpatronen
en paradigma’s. Begrippen als tijd, bewustzijn en lotsbestemming krijgen daarbij bijzondere aandacht.
Werkvormen Hoorcolleges, discussie, opdrachten.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
8
Toetsvorm Take home tentamen
Literatuur Verplicht:
E. Wijsman, Psychologie en Sociologie, , Noordhoff 2017
Aanbevolen:
D. Weenink e.a., Samenlevingen, Noordhoff 2017
E. Laszlo, Kosmische visie, Ankh-Hermes 2004
R. Sheldrake, Science and Spiritual Practises, Hodder and Stoughton 2017
L. McTaggart, De verbinding, AnkhHermes 2011
C. Dale, Het subtiele lichaam, Altamira 2010
Contacturen 12,5
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Zingeving in perspectief (ZINP)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Dr. J. Smit
Doelstelling
Je leert wat zingeving is en hoe het werkt. Je leert zingeving begrijpen als antwoord
geven op het leven zelf. Je leert spiritualiteit begrijpen als kern van de
zingevingsactiviteit en je leert religie begrijpen als praktijk van zingeving.
Inhoud Een theoretisch kader wordt aangeboden en er wordt gereflecteerd op de vraag
hoe dat in het eigen leven gestalte krijgt.
Werkvormen Interactief hoorcollege en reflectieve opdrachten met bespreking.
Toetsvorm Essay
Literatuur Verplicht: J. Smit, Antwoord geven op het leven zelf, Delft 2015, pag. 63-120.
Aanbevolen: Herman Andriessen, Spiritualiteit en Levensloop, Zoetermeer 2006,
pag. 7-25 en 162-175 en H. Rijksen & A. van Heijst, Levensvragen in de hulpvraag,
Eindhoven 1999, pag. 7-62.
Contacturen 12,5
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Biografieonderzoek, zingeving & autobiografisch schrijven (ABS)
Omvang 2,5 ECTS
Docent L. Deelstra (titelatuur onbekend)
Doelstelling
Studenten krijgen een ruimer inzicht in de eigen levensloop en thematiek en die
van medestudenten, krijgen inzicht in de wetmatigheden en ontwikkelingsfasen in
de algemene biografie, maken kennis met spiritueel georienteerd biografie-
onderzoek en de methodiek van het autobiografisch schrijven.
Inhoud Tijdens de colleges worden fragmenten uit de eigen biografie
beschreven/onderzocht en geluisterd naar die van medestudenten. Er is vanuit
spiritueel perspectief aandacht voor de biografie als ontwikkelingsweg en zingeving
in de biografie. Er is aandacht voor het toepassen van de methodiek van het
autobiografisch schrijven.
Werkvormen Voornamelijk werk- en incidenteel hoorcollege.
Toetsvorm Presentieplicht, opdrachten, take-home tentamen.
Literatuur Verplicht: Willemijn Soer, Autobiografisch schrijven. Waar wij het over hebben
wanneer wij het over ons leven hebben. Uitg. Christofoor, 305 blz.
Contacturen 12,5
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
9
Module Inleiding in de psychologie (PB1)
Omvang 2,5 ECTS
Docenten Drs. P. de Jong
Doelstelling
Na het volgen van deze lessen kan je aan de hand van verschillende visies en
invalhoeken in de psychologie, menselijke betekenisgeving, emoties en gedrag
verklaren.
Inhoud Onderwerpen: Algemene inleiding in de psychologie; Het onbewuste in de
psychologie; Gedrag en cognitie; De humanistische invalshoek; Klinische
psychologie.
Werkvormen Interactie, oefeningen, opdrachten.
Toetsvorm Take-home examen.
Literatuur Soonius, J. (2014). Psychologie in hoofdlijnen. Den Haag: Boom Lemma uitgevers.
Contacturen 12,5
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Westerse esoterie (WES)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Drs. J. Slavenburg
Doelstelling
De studenten maken kennis met de esoterische traditie in de oudheid binnen en
buiten het christendom.
Inhoud Behandeld worden onder meer: het joodse christendom, de gnostiek, de
Egyptische en Griekse mysteriën.
Werkvormen Interactief hoorcollege.
Toetsvorm Take-home tentamen.
Literatuur Drs. Jacob Slavenburg , Reis langs de mysteriën, Walburg Pers Zutphen 2017
Contacturen 12,5
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Westerse religies (WG1)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Drs. P. van Heusden
Doelstelling
De studenten verwerven kennis van de elementaire kenmerken van het Jodendom,
het Christendom en de Islam in hun historische en hedendaagse gestalten en
beleving. De studenten verwerven ook een basisinzicht in de onderlinge relaties
tussen deze drie abrahamitische godsdiensten en in hun
verschillen/overeenkomsten.
Inhoud Van de drie godsdiensten worden in vogelvlucht behandeld: 1. Oorsprong en
geschiedenis; 2. God; 3. Mens; 4. Geluk; 5. Feesten; 6. Organisatie.
Werkvormen Interactief hoorcollege.
Toetsvorm Take-home tentamen.
Literatuur Christopher Partridge en Jos Leussink (co-auteur), Handboek van de
Wereldgodsdiensten, (red.) Uitg. Kok, 2005, blz. 265-310, 311-355, 356-393.
Het boek is moeilijk verkrijgbaar, wacht dus met aanschaf! Er wordt gezocht naar
beschikbaarstelling als PDF of anders naar vervangende literatuur.
Contacturen 12,5
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
10
Module Inleiding Westerse filosofie (WFIL)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Dr. H. van Dongen
Doelstelling Het verkrijgen van kennis en inzicht in de elementaire vragen en begrippen van de
wijsbegeerte.
Inhoud Een overzicht van de hoofdlijnen van de westerse filosofie. We behandelen
grondideeën en thema’s uit de wijsbegeerte die voor deze studierichting een bijzondere relevantie hebben. Aan de orde komen o.a. Plato, Aristoteles, Kant, James,
Bergson en Wittgenstein en thema’s uit de Filosofische antropologie, de Taalfilosofie en de Wetenschapsfilosofie.
Werkvormen Hoor- en discussiecollege.
Toetsvorm Take-home tentamen.
Literatuur H.J. Störig, Geschiedenis van de filosofie, Utrecht, 2000. Jan Bor, De verbeelding van
het denken (red.) Amsterdam 2014.
Contacturen 12,5
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Inleiding Oosterse filosofie (OFIL)
Omvang 2,5 ECTS
Docenten Dr. Paul van de Velde
Doelstelling
Je krijgt voeling met de specificiteit van de Oosterse filosofie en verwerft inzicht in
een aantal kernbegrippen uit de Indiase en Chinese filosofie.
Inhoud Aan bod komen: het gedeelde begrippenkader van de Indiase filosofie, centrale
begrippen uit de hindoeïstische filosofie zoals atman en brahman, het taoïsme aan
de hand van begrippen als tao en wu wei, het confucianisme over medemenselijk-
heid en het ideaal van de wijze.
Werkvormen Interactief hoorcollege en verwerkingsopdrachten.
Toetsvorm Take-home tentamen.
Literatuur Verplicht: Michel Dijkstra, Basisboek Oosterse filosofie, Isvw Uitgevers, 2016, 1e
druk. 160 blz.
Aanbevolen: Michel Dijkstra (red), Bij Lao Tsé op de thee. Filosofische verhalen uit
het Oosten, Uitg. Prometheus, 2009, 1e druk. 188 blz.
Contacturen 12,5
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Spiritualiteit & Mystiek (SPM)
Omvang 2,5 ECTS
Docent K. Voorhoeve MA
Doelstelling
Kennis en inzicht verkrijgen over de betekenis en ervaring van spiritualiteit en
mystiek.
Inhoud Tijdens de werkcolleges zullen uitgangspunten en kenmerken van spiritualiteit en
mystiek besproken worden. Aan de hand van voorbeelden uit onder andere het
boeddhisme en christelijke mystiek zal uitleg gegeven worden over de fases van de
spirituele weg en gaan we oefenen met enkele spirituele basisprincipes zoals
aandacht, ruimte, loslaten en overgave.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
11
Werkvormen Werkcolleges, oefenvormen, dialoog en opdrachten.
Toetsvorm Takehome tentamen.
Literatuur Robert Hartzema, Vrij en onbezorgd, de hart-essentie van het boeddhisme,
Uitgeverij Karnak, 2014
Patrick Lens, God diep in mij. Een weg naar innerlijke vrede met Meister Eckhart.
Uitgeverij Carmelitana, 2011
Kees Voorhoeve, De fases van de spirituele weg.
[Artikel wordt beschikbaar gesteld]
A.H. Almaas, De innerlijke diamant. Deel 1. Kenmerken van het zelf. Hoofdstuk 1 en
2 [Hoofdstukken worden beschikbaar gesteld]
Contacturen 12,5
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Studiebegeleiding en –verdieping (SB)
Omvang 2,5 ECTS
Docenten drs. K. Kruisheer, K. Voorhoeve MA
Doelstelling
Na kennismaking op dinsdagavond 3 september volgen gedurende het studiejaar
meerdere dagen die worden besteed aan studiebegeleiding en -verdieping. Op
deze wijze worden de studenten ondersteund bij hun persoonlijke en professionele
leerproces, zodat zij daar richting aan kunnen geven en er verdieping plaats kan
vinden. Deze dagen worden langs verschillende lijnen ingevuld:
Het leggen van verbindingen tussen de inhoudelijke modules;
Het vergroten van professionele schrijfvaardigheden;
Het reflecteren op de persoonlijke en professionele ontwikkeling.
Inhoud Het leggen van verbindingen tussen de inhoudelijke modules
Studenten kunnen kennis en inzichten uit verschillende modules en meerdere
stromingen en bronnen, kritisch analyseren en met elkaar in verband brengen.
Studenten worden hierbij bewust van hun leerproces en hun zelfstudie, ontdekken
hoe zij kennis en inzichten kunnen koppelen aan de ervaring en op welke wijze de
thematiek van zingeving in het dagelijkse leven vormgegeven kan worden.
Het vergroten van professionele schrijfvaardigheden.Studenten leren hoe zij een
tekst tot een helder, samenhangend geheel kunnen smeden. Zij krijgen
oefeningen, gaan aan de slag met eigen en elkaars werk en ontvangen
handreikingen, tips & trucs voor het vervaardigen van teksten. Er is alle ruimte
voor vragen waar zij tijdens het proces tegenaan lopen. Kennis en inzicht op deze
wijze schriftelijk (beter) leren uitdrukken ondersteunt het leerproces zowel op het
persoonlijke, als op het cognitieve niveau.Het reflecteren op de persoonlijke en
professionele ontwikkeling. Studenten worden uitgenodigd te reflecteren op de
lesstof en hoe dit hun menszijn beïnvloedt en verrijkt. Het reflectieve proces wordt
door verschillende talige en niet-talige werkvormen ondersteund, die zowel het
bewuste als het onderbewuste aanspreken. Zodoende kunnen integratie van de
stof en groei plaatsvinden. Uiteraard staat het studenten vrij om aan werkvormen
al dan niet deel te nemen.
Werkvormen Dialogen, interactieve colleges, spelvormen, schrijfoefeningen, discussies.
Toetsvorm De student stelt een portfolio samen aan de hand van deze bijeenkomsten en
levert dit aan het einde van het studiejaar in.
Literatuur De literatuur wordt tijdens het collegejaar bekendgemaakt.
Contacturen 12,5
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
12
Toehoorders Deze module is niet toegankelijk voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
13
Spiritualiteit & Zingeving 2e jaar
Module Grenservaringen 1 (GE1)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Prof. dr. H. Gerding
Doelstelling
Het zoeken naar inzicht in (1) de gerichtheid van de ziel, en (2) deugd als sturende
kracht. Deze zoektocht impliceert een kennismaking met psychologische en
filosofische beschouwingen rondom de universaliteit van dit onderwerp, de
transpersoonlijke en existentiële dimensies ervan, belemmeringen die kunnen
optreden, en (latente) functies en processen die hierbij werkzaam kunnen zijn.
Inhoud De thematiek die besproken wordt komt tot uitdrukking in denkbeelden over
individuatie, kundalini, grensoverschrijdende ervaringen, finale processen,
zelfonderzoek, hypotheses m.b.t. psychologische mechanismen inzake spirituele
ervaringen (engelen, demonen, halfgoden, archetypen en encounter-ervaringen).
Werkvormen Combinatie van filmfragmenten, hoorcollege en dialoog.
Toetsvorm Take-home tentamen.
Literatuur Wordt als pdf verstrekt:
Gerding, H. (2012). Indringende spirituele ervaringen: transformatie op de grens van
lichaam en geest. Filosofie, Jaargang 22, nr. 2, mrt/apr
Gerding, H. (2017) Waarom wonderen spiritueel gezag vergroten. Bezien door de bril
van Arthur Schopenhauer, parapsycholoog en hippie avant la lettre. Tijdschrift voor
Parapsychologie en Bewustzijnsonderzoek. nr 3 & 4, 2017
Aanbevolen: Neumann, Erich (1982), Ethiek voor de toekomst, [original 1948]
Dieptepsychologie en nieuwe ethiek, Rotterdam, Lemniscaat
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Fenomenologie en zelfreflectie (FIZ1)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Dr. H. van Dongen
Doelstelling Fenomenologische en introspectieve aandacht te ontwikkelen.
Inhoud Deze module gaat over de kunst of de kunde om stil te staan bij de manier waarop je
innerlijke of uiterlijke processen ervaart zonder deze meteen te (willen) duiden. En
over de mogelijkheid om de vruchten van deze (fenomenologische of ‘radicaal empiristische’ houding door te laten werken in je persoonlijke proces van zingeving.
Werkvormen Werkcollege.
Toetsvorm Deelname aan college en thuisopdrachten.
Literatuur Nader te bepalen.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat niet open voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
14
Module Ontwikkelingspsychologie (OPSY)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Nader te bepalen
Doelstelling De student verkrijgt kennis van en inzicht in de ontwikkelingspsychologie.
Inhoud De menselijke levensloop wordt thematisch behandeld binnen de baby en
peuterfase, het basisschoolkind, de puberteit en adolescentie, volwassenheid en
ouderdom. Aandacht wordt gegeven aan de normale ontwikkeling binnen deze
levensfases, maar ook wordt er gekeken naar invloeden vanuit de omgeving op die
ontwikkeling en het ontstaan van achterstandssituaties.
Werkvormen Hoor- en discussiecollege, het geven van korte presentaties.
Toetsvorm Schriftelijk tentamen.
Literatuur L. Rooijendijk e.a, De mens in thema’s. Een thematische behandeling van de
menselijke levensloop, Boom Lemma Uitgevers, 11e druk, 2011, p.5-180.,
B. Lievegoed, De Levensloop van de mens. Lemniscaat 19e druk 2004, p.39-86.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Existentiële Filosofie (EFIL)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Dr. H. Torringa
Doelstelling
Je maakt kennis met gedachten uit het existentialisme over vrijheid en
verantwoordelijkheid. Daarnaast maak je kennis met perspectieven op ‘de vrije wil’ uit de huidige neurowetenschap. Met deze kennis reflecteer je op de vraag wat
vrijheid en verantwoordelijkheid betekenen voor (het begeleiden van)
levensvragen in het huidige tijdperk.
Inhoud Volgens (bepaalde) existentialisten uit de 20e eeuw ben je als mens wat je kiest te
zijn op elk moment. Door die bestaanskeuze zijn mensen verantwoordelijk voor
wat ze doen. Deze opvatting wordt wel omschreven als (geloof in) ‘de vrije wil’. Je
bent weliswaar slechts vrij binnen variabelen van de wereld waarin je bent
‘geworpen’, maar evengoed actief betrokken in allerlei persoonlijke projecten. In
de huidige neurowetenschap is de vrije wil een illusie. Wij zijn ons brein. Hoe
verhouden het existentialisme en de huidige neurowetenschap zich tot elkaar? En
wat betekenen beide perspectieven voor levensvragen waarin vrijheid en
verantwoordelijkheid een grote rol spelen?
Werkvormen Hoorcolleges met ruimte voor het maken/bespreken van opdrachten en voor
interactie.
Toetsvorm Het schrijven van een beschouwend (klein) essay.
Literatuur Verplicht: Sarah Bakewell, De existentialisten. Filosoferen over vrijheid, zijn en
cocktails (2016) Utrecht: Ten Have.
Aanbevolen: Sam Harris, De vrije wil (2012).Amsterdam: Samsara.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
15
Module Anders Waarnemen (AWN)
Omvang 2,5 ECTS
Docent B. Mulder M.A
Doelstelling Een inleiding op de vrije studierichting
Inhoud Datgene wat we om ons heen waarnemen of ons via de media getoond wordt is vaak
al voor ons gefilterd, zodat we het snel kunnen duiden met concepten die we al
kennen en we het direct kunnen beoordelen in het licht van onze belangen op korte
termijn. Om vrijer te kunnen waarnemen moet je vaak wat meer afstand nemen,
zowel in de ruimte (afstand van je eigen positie) als in de tijd: kijken vanuit het
verleden en de toekomst. Dat leidt ertoe dat je alles wat je wordt voorgeschoteld niet
alleen maar als een gegeven blijft zien, maar ook als iets waarover het je vrij staat om
je eigen vragen te stellen. Deze module is een kennismaking met de benaderingen die
de Academie aanbiedt in de Vrije Studierichting.
Werkvormen Werkcollege.
Toetsvorm Deelname aan college en thuisopdrachten.
Literatuur Nader te bepalen.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Nieuwe Wetenschap (NWET)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Dr. H. van Dongen
Doelstelling
Kennis en verwondering over de zich ontwikkelende denkwijzen in nieuwe
wetenschappen als de kwantumfysica, de systeemtheorie en het fysisch
bewustzijnsonderzoek.
Inhoud Nieuwe paradigma’s in de wetenschap: natuurkunde, biologie, (para)psychologie, systeemtheorie. De ontoereikendheid van mechanistisch denken. Noodzaak van
zelfbezinning om nieuwe ontwikkelingen te kunnen integreren.
Werkvormen Hoor- en werkcollege
Toetsvorm Take-home tentamen
Literatuur E. Laszlo, Bezielde kosmos. Nieuwe wetenschappelijke visie op leven en bewustzijn in
het universum.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Inleiding Oosterse filosofie (OFIL)
Omvang 2,5 ECTS
Docenten Dr. H. Debacker
Doelstelling
Je krijgt voeling met de specificiteit van de Oosterse filosofie en verwerft inzicht in
een aantal kernbegrippen uit de Indiase en Chinese filosofie.
Inhoud Aan bod komen: het gedeelde begrippenkader van de Indiase filosofie, centrale
begrippen uit de hindoeïstische filosofie zoals atman en brahman, het taoïsme aan
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
16
de hand van begrippen als tao en wu wei, het confucianisme over medemenselijk-
heid en het ideaal van de wijze.
Werkvormen Interactief hoorcollege en verwerkingsopdrachten.
Toetsvorm Take-home tentamen.
Literatuur Verplicht: Michel Dijkstra, Basisboek Oosterse filosofie, Isvw Uitgevers, 2016, 1e
druk. 160 blz.
Aanbevolen: Michel Dijkstra (red), Bij Lao Tsé op de thee. Filosofische verhalen uit
het Oosten, Uitg. Prometheus, 2009, 1e druk. 188 blz.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Levensloop (ASLL)
Omvang 2,5 ECTS
Docenten ir. drs. E. van Son-de Waard
Doelstelling
Studenten verkrijgen kennis over thema’s als levensloop, zielskwaliteiten en
levenslot.
Inhoud De studenten maken kennis met het leven en werk van Edgar Cayce in relatie tot
thema’s als levensloop, levensmissie en zielskwaliteiten. Uit de grote hoeveelheid readings die Cayce in zijn leven heeft gegeven, zijn spirituele wijsheden
gedestilleerd over levensloop, zielskwaliteiten en levenslot. Deze spirituele
wijsheden worden in dit college besproken en zullen in dit college wordt vertaald
naar praktische handvatten voor zelfonderzoek en tools in gesprekken met andere
mensen.
Werkvormen Hoorcolleges en korte praktische reflectieve opdrachten
Toetsvorm Het tentamen is een take-home tentamen. De student schrijft een essay over een
onderwerp naar keuze gerelateerd aan het inzetten /gedachtengoed van Cayce bij
gesprekken over levensloop, levensmissie en zielskwaliteiten.
Literatuur Ervin Laszlo, De intelligentie van de kosmos (2018) van
Mark Thurston, Over de bestemming van de ziel, eerste druk 1993. Het boek is ook
in het Engels verkrijgbaar (Soul Purpose — Discovering and fulfilling your destiny)
en is aanzienlijk voordeliger.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Moderne Spiritualiteit (MOSP)
Omvang 2,5 ECTS
Docent K. Voorhoeve MA
Doelstelling
Kennis en inzicht verkrijgen over uitgangspunten, belevingen en vormen van
moderne spiritualiteit.
Inhoud Tijdens de werkcolleges gaan we verkennen welke vormen en ervaringen van
moderne spiritualiteit aanwezig zijn. Er is sprake van een grote spirituele
diversiteit, waarbij mensen kiezen voor één traditie of juist meerdere stromingen
tegelijkertijd beoefenen. We zullen de visies, criteria en methoden onderzoeken en
bekijken op welke wijze deze vormen van moderne spiritualiteit authentiek en
betrouwbaar zijn.
Werkvormen Werkcolleges, oefenvormen, dialoog en opdrachten.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
17
Toetsvorm Takehome tentamen.
Literatuur Reader met artikelen over moderne vormen van spiritualiteit. De reader wordt
tijdens de module beschikbaar gesteld.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Vrije lesruimte
Omvang 2,5 ECTS
Docenten nader te bepalen.
Doelstelling nader te bepalen.
Inhoud In de loop van het jaar kunnen zich leerwensen ontwikkelen waarvoor in het
programma geen modules zijn opgenomen. Daarom is hier ruimte voor een module
waarvan de inhoud in overleg met de studenten wordt bepaald
Werkvormen nader te bepalen.
Toetsvorm nader te bepalen.
Literatuur nader te bepalen.
Contacturen 9
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
18
Geestelijk Begeleider 3e jaar
Module Grenservaringen 2 (GE2)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Drs. R. van Warven
Doelstelling
Deze module is een verdieping en verbreding van de module Grenservaringen 1.
Aan de orde komen vragen rondom het design van experimenten, de grenzen en
de mogelijkheden van de wetenschappelijke methode in de parapsychologie, de
verbinding parapsychologie-zingeving en parapsychologie-quantumfysica
Inhoud experimentator-effecten, rituelen bij experimenteren, synchroniciteit
Werkvormen Interactief hoor-werkcollege, filmfragmenten.
Toetsvorm Take-home tentamen.
Literatuur Verplicht:
C. G. (1952), Synchroniciteit. Een acausaal verbindend beginsel, Jung, Rotterdam,
Lemniscaat 1976
Aanbevolen:
Varianten van religieuze beleving, James, William (1963, or 1902) Zeist: W. de
Haan, Arnhem: Van Loghem Slaterus (Hoofdstukken 11 t/m 15)
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Psychopathologie (PB3)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Drs. J. Mink
Doelstelling
De student heeft kennis over:- de DSM-5, het psychiatrisch onderzoek, de
algemene kenmerken en het diagnostisch proces van psychopathologie.
- het medisch model van gezondheid en het model ‘Positieve Gezondheid’ in relatie tot de begeleiding van cliënten.- de behandeling van psychische
stoornissen.De student kan:- karakteristieke symptomen van verschillende
psychische stoornissen herkennen en benoemen.- gele vlaggen herkennen, en op
grond daarvan adequate beslissingen nemen, zo nodig verwijzen naar een BIG
geregistreerde zorgverlener.
Inhoud De module richt zich op de psychopathologie, het psychiatrisch onderzoek en
diagnostisch proces (inclusief casuïstiek).Verder komen aan de orde het medisch
model van gezondheid en het model ‘Positieve Gezondheid’ in relatie tot de begeleiding van cliënten. Tevens de gele vlaggen, die (mogelijk) aanleiding geven
voor verwijzing naar een BIG geregistreerde zorgverlener en de verschillende
vormen van behandeling.
Werkvormen Hoor- en werkcollege.
Toetsvorm Casuïstiek en take-home tentamen.
Literatuur Henk van der Molen, Jacques van Lankveld & Ellin Simon: Klinische psychologie,
theorieën en psychopathologie, 2015 (3e druk)
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
19
Module Organisatie van de zorg en Beroepsprofiel (OZBP)
Omvang 2,5 ECTS
Docent dr. Mr. F. Dekkers
Doelstelling
De student leert systematisch denken over ontwikkeling, structuur, positionering
en taakverdeling in ons medische en psychosociale zorgbestel, alsook over
samenhang en financiering van de diverse onderdelen. Reflectie op de eigen
positie als hulpverlener en/of als cliënt.
Inhoud De student bestudeert de ontwikkeling van beroepen en organisaties in de zorg
op macro-, meso- en microniveau. Er is aandacht voor opleiding,
kwaliteitsbewaking, financiering en de verschillen tussen reguliere en
complementaire of alternatieve zorg en de rol van verzekeraars, overheid,
beroepsverenigingen en inspectie. Ook wordt ingegaan op sociologische
aspecten van de hulpverleningsrelatie, autonomie, afhankelijkheid en op de
positie van de professionele hulpverlener als zelfstandige of in dienstverband. De
student presenteert een persoonlijk beroepsprofiel, waarin de eigen missie,
plaats en functie in het zorgsysteem wordt beschreven en toegelicht.
Werkvormen Hoorcollege, discussie.
Toetsvorm Toets of presentatie persoonlijk beroepsprofiel.
Literatuur Verplicht:
J. Boot, Organisatie van de zorg, van Gorcum 2018.
Aanbevolen:
J. Verhulst, Het hulpverlenend gesprek, Noordhoff 2014
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Begeleidingsmethodieken van de Geestelijke Begeleiding (BME)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Dr. J. Smit
Doelstelling
Je verwerft kennis van de basismethodiek van de geestelijke begeleiding en van
een vijftal specifieke methodische benaderingen.
Inhoud Aan bod komen behalve de basismethodiek, de presentiebenadering, de
contextuele benadering, een spirituele benadering en een functionele
benadering.
Werkvormen interactief hoorcollege en groepsopdrachten.
Toetsvorm Take home tentamen.
Literatuur Verplicht: J. Smit, Antwoord geven op het leven zelf, Delft 2015, pag. 161-208 en
279-305. Aanbevolen: A. Baart, Een theorie van de presentie, Utrecht 2004, pag.
81-187 en A. Baart, Aandacht, Etudes in presentie, Utrecht 2005.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
20
Module Model Geestelijke Begeleiding (MGB)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Drs. P.M.H.M.J. Kortekaas
Doelstelling
De studenten maken zich begrippen en elementen eigen van een existentieel
zinzorgmodel en zijn in staat deze in samenhang te zien met de deskundigheid
van professionele geestelijke begeleiding in postmoderne context.
Inhoud Zindeskundigheid veronderstelt een model en structuur van waaruit cliënten
kunnen worden begeleid. In deze module wordt de theorie van dit model
uitvoerig besproken en begripsmatig ingeoefend.
Werkvormen Hoorcollege, thuisstudie.
Toetsvorm Take-home opdracht.
Literatuur Verplicht: M.P.J. Van Knippenberg. Existentiële Zielzorg, deel I: 9-87. Uitgeverij
Van Warven, Kampen 2018 (Wordt tevens gebruikt bij module 2 en 3).
Tijdens de module wordt aangereikt:
P.M.H.M.J. Kortekaas. Zinvinding en Levensvisie – Geestelijke Begeleiding in
Postmoderne context. In: ‘Tijdschrift Geestelijke Verzorging’ nummer 94, september 2019 (Wordt tevens gebruikt bij module 2 en 3).
P.M.H.M.J. Kortekaas. Een schematisch overzicht van het zielzorgmodel van Van
Knippenberg.
F. de Lange. Het dictaat van de zelfverbetering. Uit: Trouw, Letter en Geest, 9
februari 2009.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Religieuze paradigma’s 1: Christendom, Jodendom, Islam (RP1)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Drs. P. van Heusden (moderator)
Doelstelling De student maakt kennis met en krijgt inzicht in geestelijke begeleiding die
verleend wordt vanuit een specifieke godsdienstige identiteit (Jodendom,
Christendom, Islam) in drie specifieke werksectoren (gevangenis, leger en
ziekenhuis of anders).
Inhoud De eerste drie lessen worden verzorgd door drie gastdocenten die spreken over
hun werk vanuit hun identiteit en beroepspraktijk. In de vierde les worden (waar
nodig) achtergronden van de drie godsdiensten verdiept, wordt gezamenlijk
gereflecteerd op de verschillen en overeenkomsten in geestelijke begeleiding en
gaan de studenten na welke waardevolle elementen ze kunnen meenemen voor
hun toekomstige beroepspraktijk.
Werkvormen Interactief hoorcollege.
Toetsvorm Take-home tentamen.
Literatuur Peter Kortekaas, Kerkdiensten in de woestijn van Uruzgan, 9 blz. (PDF).
Katz, R.L. (1985), De stem uit de stilte. Pastoraat in het Jodendom, Meinema,
Zoetermeer, blz. 7-70.
Wim Smeets en Saida Alouad Baktit (2018), U bent als een zuster voor mij –
Interlevensbeschouwelijke counseling, in: Psyche en geloof, jrg. 29, nr. 2, blz.
119-125 (PDF).
Andries Baart (2005), Een bevredigende relatie tot het leven helpen ontwikkelen.
Over deugdelijke geestelijke verzorging, Tijdschrift Geestelijke Verzorging, jrg. 36,
nr. 8, blz. 23-33 (PDF).
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
21
Fred van Iersel, (2018), De relatie tussen methodiek en inhoud van geestelijke
verzorging, in: Psyche & Geloof, jrg. 29, nr. 2, blz. 96-102 (PDF).
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere opleidingen.
Module Logotherapie (LOGO)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Ir. drs. E. van Son-de Waard
Doelstelling
De student verkrijgt kennis van het doel en het werkterrein van de logotherapie.
De student kan het logotherapeutische mensbeeld in zingevende gesprekken met
een cliënt toepassen.
De student kan door het gebruik van de logotherapeutische tempelmetafoor een
zingevend gesprek met een cliënt (bege)leiden.
Inhoud Deze collegereeks is een introductie in twee fundamenten van de door Viktor
Frankl ontwikkelde logotherapie, namelijk het mensbeeld (lichaam, psyché en
geest als dimensies van het menszijn) en de tempelmetafoor voor de geestelijke
dimensie. In korte praktische opdrachten past de student de kennis van deze
twee fundamenten toe. De student leert het gericht formuleren van
gespreksvragen waardoor de cliënt naar de geestelijke dimensie van zijn menszijn
wordt geleid om daar zijn ‘wil-tot-betekenis’ in het moment te vinden. Werkvormen Hoorcolleges waarbij de theorie in korte praktische opdrachten wordt toegepast.
Toetsvorm Het tentamen is een take-home tentamen. De student schrijft een essay over een
logotherapeutisch onderwerp naar keuze.
Literatuur Viktor E. Frankl, De zin van het bestaan, ISBN 978 90 6100 173 7
Reader, Ellen van Son, in de vorm van de PowerPoint dia’s die bij de colleges horen.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Ouderdom, verlies en rouw (PB22)
Omvang 2,5 ECTS
Docenten P. van den Berg
Doelstelling
Je krijgt inzicht in de belevingswereld van ouderen op micro-, meso-, exo- en
macroniveau.
Inhoud Aan bod komen verlieservaringen, rouw, dementie, stervensproces, voltooid
leven wilsverklaringen en dood.
Werkvormen Interactief hoorcollege.
Toetsvorm Take-home tentamen.
Literatuur Verplicht:
Jaspers & Middendorp; Psychosociale zorg bij chronisch ziekten;.
Manu Keirse: Later begint vandaag, Helpen bij verlies en verdriet.
Diverse artikelen (actuele achtergrondinformatie in Pdf-bestanden) aangeleverd
door de docent gerelateerd aan de desbetreffende onderwerpen.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
22
Module Leertrajectbegeleiding (LB)
Omvang 2,5 ECTS
Docenten L. Deelstra
Doelstelling
In de leertrajectbegeleiding leert de student de eigen ontwikkeling te sturen om
een beroepsidentiteit te ontwikkelen als geestelijk begeleider.
Inhoud Op basis van het beroepsprofiel voor de geestelijk begeleider verkennen wij in
deze module de competenties en de rollen voor de geestelijk begeleider en
maken op basis hiervan een persoonlijke vertaling naar de mogelijke praktijk(en)
Werkvormen Hoorcolleges en korte praktische reflectieve opdrachten
Toetsvorm Reflectieverslag
Literatuur Literatuur wordt tijdens het college uitgereikt.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat niet open voor studenten van andere studierichtingen
Module Transpersoonlijke Psychologie (TPP)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Dr. H. van Dongen
Doelstelling Het verkrijgen van inleidende kennis en inzicht in het ontstaan, de ontwikkeling en
begrippen van de transpersoonlijke psychologie.
Inhoud De hedendaagse psychologie vertrekt vaak vanuit een materialistisch wereldbeeld:
het bewustzijn is ‘niets anders dan’ hersenprocessen of een evolutionaire strategie. In deze module bezien we waarnemen, aandacht, voelen, streven, denken en
verbeelding vanuit een niet-reductionistische ‘transpersoonlijke’ benadering. De module is niet alleen een historisch maar ook een systematisch overzicht van de
psychologie vanuit een transpersoonlijk kader.
Werkvormen Hoor- en werkcollege.
Toetsvorm Take-home tentamen.
Literatuur Nader te bepalen.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
23
Geestelijk Begeleider 4e jaar
Module Juridische aspecten van de hulpverleningsrelatie (ABK2)
Omvang 2,5 ECTS
Docent dr. Mr. F. Dekkers
Doelstelling
De student reflecteert op de rechtspositie van de hulpverlener en diens relatie
met de cliënt. Wat zijn wederzijds de rechten en plichten? Wat is de juridische
basis voor bepaalde verantwoordelijkheden als therapeut of begeleider? Hoe te
handelen bij conflicten en probleemsituaties? De student krijgt daartoe enig
inzicht in het rechtssysteem en de wettelijke kaders van het gezondheidsrecht, in
waarborgen en valkuilen.
Inhoud De student wordt vertrouwd gemaakt met enkele beginselen van juridisch
denken en de daarbij behorende ethische uitgangspunten. Daarvoor relevante
rechtsbegrippen worden verduidelijkt en in onderling verband gebracht.
Civielrecht, strafrecht, organisatie van rechtspraak, verbintenissen, wanprestatie,
aansprakelijkheid, klachtrecht, procesvoering, zelfbeschikking, schuld, schade,
goede trouw. Hoe worden afspraken gemaakt?
Aandacht voor wet- en regelgeving met betrekking tot medische en
psychosociale zorg: WGBO, WBIG, WKKGZ, WMO, WBP enz. Uitwerking in
behandelovereenkomst, informatie, dossiervorming, beroepsgeheim, erkenning,
tariefstelling, financiering.
Werkvormen Hoorcollege, discussie.
Toetsvorm Casusbespreking of schriftelijk tentamen.
Literatuur D. van Meersbergen, Praktisch gezondheidsrecht, Noordhoff 2016
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere richtingen.
Module Therapeutische basis- en gespreksvaardigheden (PB42)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Ds. drs. E.M. Post
Doelstelling
Het verkrijgen van kennis, inzicht en vaardigheden in aspecten van de menselijke
communicatie en het kunnen analyseren van gesprekken.
Inhoud Relevante theorieën worden gecombineerd met concrete gespreksvaardigheden.
Aandacht wordt besteed aan de rollen van de hulpverlener, gespreksmodellen en
belangrijke luistervaardigheden, regulerende vaardigheden en nuancerende
vaardigheden. Men leert technieken zoals verbaal volgen, gebruik stiltes,
concretiseren, samenvatten, doorvragen, gevoelsreflecties geven, confronteren,
metacommunicatie en professioneel afronden van een gesprek.
Werkvormen Hoorcollege en practicum.
Toetsvorm Take home tentamen.
Literatuur G.Lang & H.T. van der Molen, Psychologische gespreksvoering; Een basis voor
hulpverlening. Amsterdam 2016, 17e druk.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat wel open voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
24
Module Gesprekstechnieken Geestelijke Begeleiding (GGB)
Omvang 2,5 ECTS
Docenten Dr. W.Smeets, Dr. J. Smit
Doelstelling
De studenten krijgen inzicht in de basismethodiek van geestelijke verzorging en
oefenen met de vijf stappen uit het model in de praktijk.
Inhoud In de eerste colleges wordt de ontwikkeling van de basismethodiek van
geestelijke verzorging theoretisch gepresenteerd. Tegelijk wordt vanaf het begin
geoefend met de implicaties ervan voor de praktijk van het gesprek. In het
tweede deel van de colleges ligt het accent op het oefenen van
gespreksvaardigheden en het analyseren van eigen geestelijke gesprekken.
Werkvormen Hoor- en werkcollege; vaardigheidstraining; gespreksanalyse.
Toetsvorm Analyse-opdracht van een geestelijk gesprek.
Literatuur Artikelen uit het tijdschrift Psyche & Geloof over de basismethodiek (jaargang 29,
nr 2 uit 2018)
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat niet open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Supervisie (SV)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Dr. F. Savelkoul & dr. W. Smeets
Doelstelling
De student verdiept zich in het eigen functioneren en het ontwikkelen van een
persoonlijke en professionele identiteit.
Inhoud Supervisie is leren op basis van praktijkervaringen. Alleen en samen met anderen
reflecteer je wat deze ervaringen betekenen voor jezelf als persoon, voor het
verwerven van de beroepsrol en je oriëntatie in de professionele en
maatschappelijke context.
Het bijzondere van supervisie in de opleiding is dat je reflectie geënt wordt op
het theoretisch kader dat je in de afstudeervariant hebt leren kennen. En dat
maakt het leerproces als student in opleiding meer compleet.
Werkvormen Individuele (schriftelijke) reflectie, groepsgesprek, rollenspel.
Toetsvorm Deelname aan de bijeenkomsten, uitvoeren van opdrachten.
Literatuur Artikelen uitgereikt tijdens de colleges.
Aanbevolen:
L. Vries-Geervliet, Voorbereiden op supervisie, Boom Lemna, Amsterdam.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat niet open voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
25
Module Religieuze paradigma’s geestelijke begeleiding 2: niet-westerse visies (RP2)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Dr. H. Debacker (moderator)
Doelstelling De student maakt kennis met en krijgt inzicht in geestelijke begeleiding die
verleend wordt vanuit drie specifieke niet-westerse levensbeschouwingen in drie
specifieke maatschappelijke sectoren waar geestelijke begeleiding present is
(gevangenis, leger, ziekenhuis, onderwijs of anders).
Inhoud De eerste drie lessen worden verzorgd door drie gastdocenten die spreken over
hun werk vanuit hun identiteit en beroepspraktijk. In de vierde les worden (waar
nodig) achtergronden van de drie levensbeschouwingen verdiept, wordt
gezamenlijk gereflecteerd op de verschillen en overeenkomsten in geestelijke
begeleiding en gaan de studenten na welke waardevolle elementen ze kunnen
meenemen voor hun toekomstige beroepspraktijk.
Werkvormen Interactief hoorcollege.
Toetsvorm Take-home tentamen.
Literatuur Reader met artikelen die als PDF beschikbaar wordt gesteld.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere opleidingen.
Module Model Zinvinding & Levensverhaal (MZL)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Drs. P.M.H.M.J. Kortekaas
Doelstelling
De studenten zijn in staat de begrippen en elementen van het zinzorgmodel te
operationaliseren en diagnostisch, hermeneutisch en methodisch toe te passen
op fragmenten uit (eigen) levensverhalen.
Inhoud In deze module staan de toepassingen van het zinzorgmodel centraal. We
gebruiken daarvoor allerlei soorten (deel)levensverhalen. We oefenen
methodisch in het herijken van zinvindingsprocessen op het grensvlak van de
psychologie en geestelijke begeleiding.
Werkvormen Interactief hoorcollege, thuisstudie, zelfreflectie.
Toetsvorm Take-home opdracht.
Literatuur M.P.J. van Knippenberg. Existentiële Zielzorg, deel II, pag. 123-131. Uitgeverij Van
Warven, Kampen 2018.
Verplicht: T. van den Berk. Mystagogie. Inwijding in het symbolisch bewustzijn.
Meinema, Zoetermeer 1999. Hoofdstuk 1. De ondergang van de ziel. Hoofdstuk
3. Een pleidooi voor mystagogie.
M. Leijssen. Leven vanuit Liefde. Lannoo, Tielt 2013
Tijdens de module krijg je uitgereikt:
- P.M.H.M.J. Kortekaas. Column: Lucia’s, over de kracht van vergeving
D. De Wachter. We lijken het lijden verleerd. Trouw, 14 april 2017
D. De Wachter. Strijd tegen ikkigheid en nikserigheid. Reformatorisch Dagblad, 30
augustus 2018.
P.M.H.M.J. Kortekaas. Een leven van verlies en groei. Uit: In de Peiling (blad voor
defensiepersoneel), den Helder, november 2002.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat niet open voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
26
Module Model Toepassing Praktijk (MTP)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Drs. P.M.H.M.J. Kortekaas
Doelstelling
De studenten zijn in staat hun verworven kennis en begrip van het zinzorgmodel
toe te passen in praktische uitwerkingen van werkbladen en werkvormen in de
context van individuele zorg- en hulpverlening.
Inhoud Geestelijk begeleiders putten ook uit andere disciplines, zoals de psychologie.
Daarnaast creëren zij voortdurend maatwerk op het terrein van levensvisie en
spiritualiteit. Deze module staat in het teken van het zelf ontwerpen van
‘materiaal’ (werkvormen / werkideeën) die gebruikt kunnen worden tijdens cliëntgesprekken.
Werkvormen Interactief hoorcollege, thuisstudie, zelfreflectie, zelf ontwerpen.
Toetsvorm Take-home opdracht.
Literatuur M.P.J. van Knippenberg. Existentiële Zielzorg. Meinema, Uitgeverij Van Warven,
Kampen 2018.
Verplicht: M. Leijssen. Tijd voor de ziel. Lannoo, Tielt, 2007.
Een aantal werkbladen (krijgt u tijdens de module van docent en van elkaar).
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat niet open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Rituele vormgeving (RITV)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Drs. N. Tuinman
Doelstelling
Studenten verkrijgen kennis van en oefening in het werken met de persoonlijke
en collectieve symbool- en verhaalelementen waar elk goed ritueel uit bestaat,
inclusief enkele voorwaarden waar ritueelbegeleiding aan dient te voldoen. Aan
de hand hiervan zijn studenten in staat een eigentijds ritueel vorm te geven.
Inhoud Als geestelijk begeleider en soms ook privé ben je een belangrijk intermediair
voor mensen ten aanzien van hun persoonlijk leven en het grotere geheel waar
dat deel van uitmaakt. Dit vergt niet alleen gespreks- maar soms ook
verbeeldingstechnieken.
In deze module onderzoeken we de betekenis van symboliek en ritueel en hoe
beide zich verhouden tot iemands levensverhaal en identiteit.
Met elkaar zullen we ontdekken hoe traditionele en nieuwe elementen samen
kunnen komen in een rituele vorm, die niet voorschrijft maar aansluit bij de
unieke situatie op dat moment.
Persoonlijke ervaringen, theorie en oefeningen wisselen elkaar af.
Werkvormen Hoor- en werkcollege/ practicum.
Toetsvorm Korte presentatie van en schriftelijke reflectie op een zelf of in (klein)
groepsverband vormgegeven ritueel in de laatste les.
Literatuur Verplicht: Neanske Tuinman, Handboek Vormgeven aan eigentijdse Rituelen,
(werktitel, nog te publiceren), 2020, 1e druk, ntb blz. en digitale reader met
aanvullende literatuur.
Aanbevolen: zie literatuurlijst achterin Handboek en Reader.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
27
Module Spirituele visies op de hulpverlening (SVH)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Dr. H. van Dongen en ds. drs. E. Post
Doelstelling De student leert de bestaande praktijken van hulpverlening kritisch te bezien vanuit
verschillende mensbeelden die spiritualiteit serieus nemen.
Inhoud Over de rol van de persoonlijke spirituele ontwikkeling van de cliënt en de
begeleider in het hulpverleningsproces. Het herkennen van de vaak ongewilde
inwerking van een instrumentele houding op de hulpverlening en van de
verstrengeling van menselijke en financiële belangen. Aan de orde komen
alternatieve benaderingen vanuit spirituele tradities zoals de antroposofie.
Werkvormen Werkcolleges.
Toetsvorm Verplichte deelname aan de opdrachten tijdens het college.
Literatuur n.v.t.
Contacturen 9
Toehoorders Deze module staat niet open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Leertrajectbegeleiding (LB)
Omvang 2,5 ECTS
Docenten L.se Deelstra
Doelstelling
In de leertrajectbegeleiding leert de student de eigen ontwikkeling te sturen om
een beroepsidentiteit te ontwikkelen als geestelijk begeleider.
Inhoud Op basis van het beroepsprofiel voor de geestelijk begeleider verkennen wij in
deze module de competenties en de rollen voor de geestelijk begeleider en
maken op basis hiervan een persoonlijke vertaling naar de mogelijke praktijk(en)
Werkvormen Hoorcolleges en korte praktische reflectieve opdrachten
Toetsvorm Reflectieverslag
Literatuur Literatuur wordt tijdens het college uitgereikt.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat niet open voor studenten van andere studierichtingen
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
28
Vrije Studierichting 3e en 4e jaar
Module Inleiding Vrije Studierichting (INVS)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Dr. H. van Dongen, B. Mulder MA
Doelstelling Het ontdekken van persoonlijke, centrale vragen.
Inhoud Onder de oppervlakte van allerlei alledaagse kwesties liggen vaak de ‘trage vragen’ waar we werkelijk mee leven. Zulke vragen bevragen het hele kader waarbinnen je
een antwoord zou willen vernemen. Het zijn de ‘existentiële vragen’, vragen waar je niet op kunt antwoorden met een verbale volzin, maar met je leven. Deze module
heeft als doelstelling de persoonlijke vragen te ontdekken waar je in het verloop van
de Vrije Studierichting mee op reis gaat.
Werkvormen Werkcollege.
Toetsvorm Deelname aan college en thuisopdrachten.
Literatuur Nader te bepalen.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat niet open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Hedendaagse filosofen (HFIL)
Omvang 2,5 ECTS
Docent D. Doodkorte MA
Doelstelling Relateren van eigen vragen aan opvattingen van hedendaagse filosofen.
Inhoud De thema’s en motieven die in de eerste module naar boven zijn gekomen worden voorgelegd aan een aantal hedendaagse filosofen: Martha Nussbaum, Peter
Sloterdijk, Charles Taylor e.a.
Werkvormen Werkcollege.
Toetsvorm Deelname aan college en thuisopdrachten.
Literatuur Nader bekend te maken.
Contacturen 12
Module Ik… (dans, denk, bemin) dus ik besta (IKD)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Drs. R. van Warven
Inhoud De mens heeft duizenden pogingen gewaagd om het leven zin en betekenis te geven
door ’s mensen bestaansgrond op het spoor te komen. Cogito ergo sum, . ik denk, dus ik besta’ zei de filosoof Rene Descartes. Milan Kundera, de Tsjechische schrijver van het boek over de ondraaglijke lichtheid van het bestaan, zei dat we het denken
niet zo hoog moeten achten. “Mensen die lijden,’ zei Kundera, “die bestaan.’ Ik lijd, dus ik besta, was kennelijk de conclusie van Kundera. ‘Mensen die lijden, die leven heel diep en hartverscheurend en ze ervaren het leven aan den lijve en ziel: ik lijd,
dus ik besta.’ Volgens docent Merel van Maanen hebben leerlingen in het voortgezet
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
29
onderwijs een grote kans om, een burn-out omdat hen wordt voorgehouden, dat ze
alleen rechat van bestaan heben als ze presteren: ik presteer us ik besta Dichter-
theoloog Hans Bouma is van mening dat je beter kunt zeggen: ik heb lief, dus ik
besta. Dat is het meest menselijke, het meest humane waartoe je in staat bent. In de
colleges gaan we met docent Rinus van Warven op zoek naar oorsprong en
bestemming van zijn hier op aarde.
Module Pluralisering van wereldbeelden (PLUR)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Dr. H. van Dongen
Doelstelling Inzicht in de moeilijkheden en mogelijkheden van de hedendaagse meervoudigheid
aan denkwijzen.
Inhoud In alle culturen is iets als filosofie ontstaan door contacten tussen
‘andersdenkenden’. Deze module gaat over de kansen en de nieuwe openingen die onze huidge (volgens sommigen zo onoverzichtelijke) leefwereld daartoe biedt. Wat
kunnen we leren en van wie?
Werkvormen Werkcollege.
Toetsvorm Deelname aan college en thuisopdrachten.
Literatuur H. van Dongen, Geen gemene maat, 1999. Verkrijgbaar via de docent.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Vragen stellen & verhaal vertellen als De Kleine Prins (DKP)
Omvang 2,5 ECTS
Docent A.Filippo
Doelstelling
Zin en betekenis in je eigen verhaal vinden door de vragen van De Kleine Prins;
anderen inspireren door jouw vertelling over een scharniermoment uit je leven.
Inhoud Het levensverhaal van Saint-Exupéry en een kijk op de archetypische rondgang –
of cyclische ontwikkelingsroute – van je eigen levensloop. De kracht van beelden,
symbolen en metaforen, inzicht op waar je leven werkelijk over zou kunnen gaan.
Werkvormen Het verhaal achter De Kleine Prins beluisteren, interactief ontdekken wat
(wel/niet) zin geeft bij storytelling, eigen drieluik maken van een voorval,
zintuigelijk vertellen.
Toetsvorm Vertelling van door jou gecreëerde verhaal (van je zelfgekozen fragment).
Literatuur Verplicht: Antoine de Saint-Exupéry, De Kleine Prins, Uitg. Ad. Donker, 2000, 2e of
latere druk in vertaling van Ernst van Altena
Het leven in zeshoekige zin - digitale hand out van de docent aan de deelnemers.
Contacturen 12
Toehoorders Studenten van andere studierichtingen welkom, mits alle bijeenkomsten
aanwezig.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
30
Module Filosofie in dialoog (DFIL)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Div. docenten
Doelstelling Het ontdekken van persoonlijke, centrale vragen.
Inhoud Veel levensbeschouwelijke visies lijken vooral op een monoloog te zijn gebaseerd:
op zenden en overtuigen. Er is ook een dialogische traditie, die ervan uitgaat dat
inzichten intermenselijke vervlochtenheid en een luisterende houding nodig hebben
om uit de sfeer van onpersoonlijke abstracties te komen. We onderzoeken deze
praktische traditie via Socrates, Plato, Zhuangzi, Buber en David Bohm en eigen
ervaringen.
Werkvormen Werkcollege.
Toetsvorm Deelname aan college en thuisopdrachten.
Literatuur David Bohm: Over dialoog – helder denken en communiceren Utrecht 2018
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat niet open voor studenten van andere studierichtingen.
Module Mens en instrument (MNI)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Bert Mulder MA
Doelstelling Reflectie over hoe de mens zijn wereld schept en daarmee zichzelf
Inhoud ‘De mens kent wat hij maakt ‘ Deze uitspraak van de Italiaanse 17e eeuwse filosoof Vico drukt de fundamenteel wederkerige relatie uit tussen de
mens en zijn wereld. In vier avonden wordt de relatie tussen de mens en
zijn instrumenten belicht zoals die voorkomen in het Chinese denken en
Indische denken, het Sjamanisme en het Griekse denken. De colleges
schetsen hoe die wederzijds scheppende relatie bepalend is in alle
domeinen van de menselijk existentie. In de materiële werkelijkheid door
landbouw, architectuur, staatsinrichting en in de immateriële werkelijkheid
door zijn gebruik van taal, boekdrukkunst, radio en tv en internet. We
onderzoeken hoe de ontwikkeling van bewustzijn en onze opvatting van
spiritualiteit veranderen in de loop van de tijd. Tenslotte onderzoeken we
hoe we met midden in die ontwikkeling onze toekomst creëren de mens
kent wat hij maakt - het schept zijn wereld en daarmee zichzelf.
Werkvormen Hoor- en discussiecollege
Toetsvorm Deelname aan college en thuisopdrachten.
Literatuur n.b.t.m.
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
31
Module Oosterse filosofie (OOST)
Omvang 2,5 ECTS
Docenten Dr. H. Debacker
Doelstelling
Je verwerft inzicht in verschillende Oosterse visies op ontwaken: wat betekent dit
precies en hoe ziet de weg naartoe eruit?
Inhoud We behandelen zowel de hindoeïstische als boeddhistische benadering van
verlichting of bevrijding. We lezen o.m.: uit de Pali-Canon, teksten van de Boeddha
en verslagen van monniken en nonnen uit zijn tijd; een verslag van een 13e
eeuwse Tibetaanse yogi; een belangrijke brontekst van Shankara en een
autobiografisch verslag van een 20e eeuwse advaita vedanta-leraar.
Werkvormen Interactief hoorcollege met verwerkingsopdrachten.
Toetsvorm Take-home tentamen.
Literatuur Verplicht: Michel Dijkstra, Basisboek Oosterse filosofie, Isvw Uitgevers, 2016, 1e
druk. 160 blz.
Aanbevolen: Michel Dijkstra (red), Bij Lao Tsé op de thee. Filosofische verhalen uit
het Oosten, Uitg. Prometheus, 2009, 1e druk. 188 blz.
Jan Bor en Karel van der Leeuw (red.), 25 eeuwen Oosterse filosofie, Uitg. Boom,
2003, 1e druk. 605 blz.
Contacturen 12
Toehoorders Toehoorders zijn welkom
Module Aardse mystiek (AMYS)
Omvang 2,5 ECTS
Docenten Drs. A. Ziegelaar
Doelstelling
Kennismaking met een hedendaagse mystieke filosofie die de teloorgang van het
godsidee als uitgangspunt neemt en die een mystieke dimensie openhoudt voor
het bestaans-en zijnsmysterie.
Deze mystiek kan in de filosofie doordacht en in sommige kunst ervaren worden.
Inhoud Aardse mystiek is een hedendaagse vorm van religiositeit die niet uitgaat van een
God of van een heilig geschrift. Zij komt voort uit verwondering over het
menselijk en kosmisch bestaan en uit het besef van de grenzen van de
rationaliteit. Zij wordt gevoed door levenservaringen en door contemplatie van
de dimensies van het aardse bestaan, zoals ruimte, tijd, kleur en klank, liefde,
eenheid, geboorte en dood.
In deze cursus wordt aardse mystiek geïntroduceerd aan de hand van
filosofische overwegingen en van kunstwerken zoals gedichten en schilderijen.
Filosofie en kunst zijn verwant en toch verschillend. Een kunstwerk is een
ervaring en toont iets van het (menselijk) bestaan, terwijl filosofie die ervaring
probeert te verhelderen. We onderzoeken thema’s als: schoonheid, het verhevene en het sublieme, innigheid, het bestaansmysterie, lege en volle leegte.
1. Inleiding: wat is aardse mystiek?
2. Het schone, verhevene en het sublieme
3. Het innige: de ervaring van eenheid met de wereld
4. De ontdekking van het bestaansmysterie
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
32
5. Het geheim van ruimte en tijd
Werkvormen Hoorcollege met interactie.
Toetsvorm Werkstuk
Literatuur Arnold Ziegelaar, Aardse Mystiek (2015)
Taede Smedes, God, Iets of Niets? (2016)
Contacturen 12
Toehoorders Deze module staat open voor studenten van andere studierichtingen.
Module In de geest van Hermes (HERM)
Omvang 2,5 ECTS
Docent Drs. J. Slavenburg
Doelstelling Kennis van niet alleen de historische relevantie maar ook de ‘spirit’ van de hermetische traditie.
Inhoud De filosofische Hermestraditie heeft een belangrijke plaats ingenomen in de
geestesgeschiedenis van de westerse mens. De bron ligt in het Oude Egypte en
breidt zich uit in de Grieks-Romeinse wereld. Na de instorting van het Romeinse Rijk
en de teloorgang van veel filosofische geschriften, verplaatst de hermetische ‘geest’ zich naar wijsheidscentra in het Oosten (Damascus, Harran). In ‘scholen’ als in Toledo ontmoeten westerse en oosterse geleerden elkaar, moslims, joden,
christenen. Ook in het Oost-Romeinse Rijk (Byzantium-Constantinopel) leeft de geest
van Hermes, Plato en de neoplatonici voort.
In de Renaissance worden niet alleen Hermes (als veronderstelde leraar van Plato)
herontdekt maar ontplooit zich ook het humanisme en een nieuwe natuurbeleving.
Ook krijgt de alchemie een nieuwe impuls. De vrijgemaakte geest komt uit de fles.
De gedaante van Hermes vloeit over in die van Mercurius. Het is over deze ‘Geist Mercurius’ die bij Carl Gustav Jung uitgebreid aan het woord komt.
In deze collegereeks besteden we aandacht aan
de bronideeën van Hermes Trismegistus,
de wijsheidsoverdracht in culturele centra in Oost en West,
een voorloper van de Renaissance, de humanist, Petrarca,
de hermetische waardigheid van de mens in de Renaissance,
aspecten van de alchemie,
de hermetische geest in de lage landen (o.a. Coornhert),
het ‘hermetische’ allegaartje in de occulte bewegingen, Hermes/Mercurius bij Carl Gustav Jung
Werkvormen Hoor- en werkcollege.
Toetsvorm Deelname aan college en thuisopdrachten.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
33
Literatuurlijst Spiritualiteit en Zingeving
Hieronder vind je de verplichte literatuur voor de diverse modules. In de studiegids kun je zien bij
welke module de boeken horen. Daar staat ook aangegeven welke boeken niet verplicht zijn, maar
die de docent aanbeveelt als goede aanvullende literatuur. Voor een aantal modules wordt de
literatuur bij aanvang van de modules gegeven. Gaandeweg de studie komen er ook enkele readers
en artikelen digitaal beschikbaar.
NB: We raden eerstejaars studenten aan de boeken voor het tweede jaar pas aan te schaffen als de
definitieve literatuurlijst voor het studiejaar 2020-2021 beschikbaar komt (mei/juni 2020).
1e jaar
1. Roothaan, Spiritualiteit begrijpen. Een filosofische inleiding. Amsterdam 2007.
2. W. Jäger, Wijsheid uit Oost en West. Visie op een integrale spiritualiteit. Rotterdam 2008
3. E. Wijsman, Psychologie en Sociologie,Noordhoff 2017
4. J. Smit, Antwoord geven op het leven zelf, Delft 2015
5. Willemijn Soer, Autobiografisch schrijven. Waar wij het over hebben wanneer wij het over
ons leven hebben. Uitg. Christofoor.
6. Soonius, J. (2014). Psychologie in hoofdlijnen. Den Haag: Boom Lemma uitgevers.
7. Drs. Jacob Slavenburg , Reis langs de mysteriën, Walburg Pers Zutphen 2017.
8. H.J. Störig, Geschiedenis van de filosofie, Utrecht, 2000. Jan Bor, De verbeelding van het
denken (red.) Amsterdam 2014.
9. Michel Dijkstra, Basisboek Oosterse filosofie, Isvw Uitgevers, 2016, 1e druk.
2e jaar
1. Sarah Bakewell, De existentialisten. Filosoferen over vrijheid, zijn en cocktails (2016) Utrecht,
Ten Have.
2. E. Laszlo, Bezielde kosmos. Nieuwe wetenschappelijke visie op leven en bewustzijn in het
universum.
3. Christopher Panza & Adam Potthast, Ethiek voor Dummies, Amsterdam: Pearson Education,
2016, Michel Dijkstra, Basisboek Oosterse filosofie, Isvw Uitgevers, 2016, 1e druk.
Studiegids 2019-2020 Spiritualiteit & Zingeving/Geestelijk Begeleider/Vrije Studierichting
34
Literatuurlijst Geestelijk Begeleider
3e jaar, Geestelijk Begeleider
1. C. G. (1952), Synchroniciteit. Een acausaal verbindend beginsel, Jung, Rotterdam, Lemniscaat
1976
2. Henk van der Molen, Jacques van Lankveld & Ellin Simon: Klinische psychologie, theorieën en
psychopathologie, 2015 (3e druk)
3. J. Boot, Organisatie van de zorg, van Gorcum 2018.
4. J. Smit, Antwoord geven op het leven zelf, Delft 2015
5. M.P.J. Van Knippenberg. Existentiële Zielzorg. Uitgeverij Van Warven, Kampen 2018.
6. Viktor E. Frankl, De zin van het bestaan.
7. Jaspers & Middendorp; Psychosociale zorg bij chronisch ziekten.
8. Manu Keirse: Later begint vandaag, Helpen bij verlies en verdriet.
4e jaar, Geestelijk Begeleider
1. D. van Meersbergen, Praktisch gezondheidsrecht, Noordhoff 2016
2. G.Lang & H.T. van der Molen, Psychologische gespreksvoering; Een basis voor hulpverlening.
Amsterdam 2016, 17e druk
3. M.P.J. van Knippenberg. Existentiële Zielzorg. Uitgeverij Van Warven, Kampen 2018.
4. T. van den Berk. Mystagogie. Inwijding in het symbolisch bewustzijn. Meinema, Zoetermeer
1999.
5. M. Leijssen. Leven vanuit Liefde. Lannoo, Tielt 2013
Literatuurlijst Vrije Studierichting
3e en 4e jaar, Vrije Studierichting: (meeste literatuur in overleg met docenten)
1. Antoine de Saint-Exupéry, De Kleine Prins, Uitg. Ad. Donker, 2000, 2e of latere druk in
vertaling van Ernst van Altena David Bohm: Over dialoog – helder denken en communiceren
Utrecht 2018.
2. Michel Dijkstra, Basisboek Oosterse filosofie, Isvw Uitgevers, 2016, 1e druk.
Recommended