KüreşelleşmeX Kutuplaşma WTO X Tercihli Ticaret Anlaşmaları · WTO müzakereleri, ticaret...

Küreşelleşme X KutuplaşmaWTO X Tercihli Ticaret AnlaşmalarıWTO X Tercihli Ticaret Anlaşmaları

Dr.Dilek Seymen

Dr. Aslı Seda Bilman

Tercihli Ticaret Anlaşmaları

� Tercihli ticaret anlaşmaları, dünyanın geri kalanı için değil; sadece birbirlerine uyguladıkları tarifeleri düşüren ülkeler arasındaki ticaret anlaşmalarıdır. WTO, bu gibi ayrımcı ticaret politikalarına genel olarak izin vermez:

2

ayrımcı ticaret politikalarına genel olarak izin vermez:

� WTO üyesi her ülke, bir ülkeye en düşük tarifeyi uyguladığı başka bir ülkeye uyguladığından daha yüksek tarife uygulayamaz: en çok kayrılan ülke (most favored nation, MFN) kuralı.

� En düşük tarife oranının sıfır olması bu kuralın bir istisnasıdır.

Tercihli Ticaret Anlaşmaları( devam)

� Tarife oranlarının sıfır veya sıfıra çok yakın olduğu iki tercihli ticaret türü vardır:

3

1. Serbest ticaret bölgesi: üyeleri arasında serbest ticaretin olduğu; ancak her bir ülkenin üye olmayan ülkelere karşı kendi ticaret politikasını uyguladığı bir anlaşmadır.

� Bunun bir örneği; Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (North America Free Trade Agreement, NAFTA)’dır.

Tercihli Ticaret Anlaşmaları (devam)

2. Gümrük birliği: üye ülkelerin kendi aralarında ticaret engellerini kaldırdığı ve üye olmayan ülkelere karşı ortak bir dış ticaret politikası izledikleri anlaşmalardır.

� Bunun örneği Avrupa Birliği’dir.

4

� Bunun örneği Avrupa Birliği’dir.

GB’nin ekonomik etkileri

GB’nin Ekonomik Etkileri

Statik Etkiler

Ticaret Saptırıcı Etki

Ticaret Yaratıcı Etki

-Serbestinin faktör

dağılımı üzerindeki

etkisi (üretim

faktörlerinin yeniden

dağılımı)

-Karşılaştırmalı

üstünlüklere göre

uzmanlaşma

-Kaynak dağılımındaki

etkinlik

-Refah artışı

5

Dinamik Etkiler

Rekabet Artışı

Teknolojik gelişme

Teknoloji ve Teknik Bilgi Transferi

Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları

Ölçek Ekonomileri

Ekonomik İstikrar

Tercihli Ticaret Anlaşmaları (devam)

� Tercihli ticaret anlaşmaları, ulusal refah için mutlaka iyi midir?

� Hayır, ulusal refah, tercihli ticaret anlaşmaları nedeniyle

6

� Hayır, ulusal refah, tercihli ticaret anlaşmaları nedeniyle düşebilir.

� Nasıl? Ülke, üye ülkelerden daha pahalıya ithalat yapmak zorunda kalabilir ve tarife gelirlerinden de mahrum kalır.

Tercihli Ticaret Anlaşmaları (devam)

� Tercihli ticaret anlaşmaları, ulusal refahı, yeni ticaret yaratılırsa artırır; fakat mevcut ticaret, dış dünyadan üye ülkelere kayarsa artmaz.

7

� Ticaret yaratıcı etki

� Yüksek maliyetli yerli üretimin yerini, üye ülkelerden düşük maliyetli ithalat alırsa ortaya çıkar.

� Ticaret saptırıcı etki

� Düşük maliyetli ithalatın yerini, yüksek maliyetli üye ülkelerden yapılan ithalat alırsa ortaya çıkar.

BÖLGESEL ENTEGRASYONLARDA SON DURUM

8

� Ekim 2009 ; DTÖ’ye Bildirimi Yapılan Bölgesel Ticaret Anlaşması (BTA) sayısı 457

� (2010 )Yaklaşık %10’u gümrük birliği %90’dan fazlası STA Tahmini 400 BTA yürürlükte

Top five merchandise exporters represent 36% of world exports, almost same share as the largest RTAs

Note: EU – European Union; MERCOSUR –Southern Common

Merchandise exports by regional

trade agreement (RTA) 2012

(value of exports and percentage

share in world trade)

Southern Common Market; NAFTA -North American FreeTrade Agreement; SADC – Southern African Development Community. Percentages represent shares inworld merchandise trade excluding Hong Kong re-exports.

Dünya Ticaret Örgütü

� 1947’de , 23 ülke, Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) olarak bilinen geçici bir kurallar bütünü üzerinde ticaret müzakerelerine başladılar.

10

� 1995’te, Dünya Ticaret Örgütü veya WTO, çok taraflı ticaret müzakerelerini uygulamak için resmi bir organizasyon olarak kuruldu.

Dünya Ticaret Örgütü (devam)

� WTO müzakereleri, ticaret kısıtlarını en azından üç yolla kaldırmayı hedeflemektedir:

1. Tarife oranlarını düşürmek çok taraflı müzakereler ile.

11

2. Tarife oranlarını bağlamak: tarifeyi uygulayan ülke, tarife oranının gelecekte yükseltilmeyeceğini taahhüt ederek tarifeyi bağlar.

Dünya Ticaret Örgütü (devam)

3. Tarife dışı engelleri ortadan kaldırmak: kotalar ve ihracat sübvansiyonları yerine tarife kullanılır; çünkü tarife ile korumanın maliyeti daha açıktır ve müzakere etmeye daha uygundur.

12

etmeye daha uygundur. � Tarım ürünleri ihracatı istisnadır.

� Đthalatın çok fazla artmasından veya dalgalanmasından kaynaklanan «piyasa bozuklukları» için istisnalara izin verilir.

Dünya Ticaret Örgütü (devam)

� Dünya Ticaret Örgütü birkaç anlaşmaya dayanmaktadır:

� Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması: mal ticaretini içerir.

� Tarifeler ve Hizmetler Genel Anlaşması: hizmet ticaretini içerir (örneğin; sigorta, danışmanlık, yasal hizmetler, bankacılık).

13

� Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Anlaşması: uluslararası mülkiyet haklarını içerir (örneğin; patentler ve telif hakları).

Dünya Ticaret Örgütü (devam)

� Anlaşmazlıklarda arabuluculuk: ticari anlaşmazlıklarla karşı karşıya kalan ülkeler, sorunlarını WTO uzmanlarından oluşan panellere çözüm bulmak amacıyla getirebilirler.

� Panel, üye ülkelerin anlaşmalara uyup uymadıklarına karar verir.

� Panelin kararına itaat etmeyen ülke, WTO tarafından diğer ülkelere ilgili ülkenin

14

� Panelin kararına itaat etmeyen ülke, WTO tarafından diğer ülkelere ilgili ülkenin ihracatına karşı ticaret engelleri getirmelerine izin verilmesi ile cezalandırılabilir.

Dünya Ticaret Örgütü (devam)

� GATT çok taraflı müzakereleri 1994’te Uruguay Görüşmeleri ile onaylandı:

� Daha önce Çok Elyaflılar Anlaşması ile belirlenen tekstil ve giyim ticaretindeki tüm niceliksel kısıtlamaların 2005 yılına kadar tümüyle kaldırılmasına karar verildi.

� Çok Elyaflılar Anlaşması sona erdikten sonra Çin’in tekstil ihracatındaki

15

� Çok Elyaflılar Anlaşması sona erdikten sonra Çin’in tekstil ihracatındaki patlama nedeniyle, Çin’den yapılacak ithalata uygulanan kotalar, aşamalı olarak yeniden uygulanmıştır.

Dünya Ticaret Örgütü (devam)

� 2001’de Katar’ın Doha kentinde yeni müzakereler başladı. Fakat bu görüşmelerde henüz bir anlaşmaya varılamadı.

� Korumacılığın pek çok formu, tarım, tekstil ve konfeksiyon gibi politik açıdan daha iyi organize olmuş endüstrilerde uygulanmaktadır.

16

Serbest Ticaretten Potansiyel Kazançların Yüzdesel Dağılımı (Krugman, Obstfeld ve Melitz, (2012))

17

Sektörlerin tam serbestleştirilmesi halinde:

Ekonomi Tarım ve Yiyecek

Tekstil ve Konfeksiyon

Diğer Ticaret

Tüm Mallar

Gelişmiş 46 6 3 55

Gelişmekte Olan 17 8 20 45

Toplam 63 14 23 100

Zengin Ülkelerdeki Tarım Sübvansiyonları Fakir Ülkelere Zarar Verir mi?

� Sübvansiyonlar, ürünlerin dünya fiyatlarını düşürür. Daha ucuza yiyecek ithal etmek avantajlı olduğuna göre, neden fakir ülkeler, zengin ülkelerin tarım sübvansiyonlarını kaldırmasını talep ederler?

� Sübvansiyonlar, zengin ülkelerdeki çiftçilerle rekabet eden fakir ülkelerdeki çiftçilere zarar vermektedir.

18

çiftçilere zarar vermektedir.

19 WTO Đlkeleri

�Ticarette ayırım gözetmeme

�Ticarette haksız rekabetin önlenmesi

�Tarifelerin bağlayıcılığı ilkesi�Tarifelerin bağlayıcılığı ilkesi

�Şeffaflık

20 Tarife Dışı Önlemler ve WTO (Korunma Önlemleri-Escape Clauses)

�Genel Nitelikli Đstisnalar: Sosyal, kültürel ve ulusalgüvenlik amaçlı korunma: (Md.XX-Md.XXI)

�Haksız Ticari Uygulamalara Yönelik Önlemler(Md.VI)(Md.VI)

�Ulusal Sanayinin “Acil Durumlarda” Korunması(Md.XIX-Safeguard)

�Bebek Sanayilerin Korunması (Md.XVIII.a-c)

�Ödemeler Dengesi Açıklarının Giderilmesi(Md.XII –Md.XVIII.b)

21

Kaynakça

� Acar, Sadık, (2004), Uluslararası Reel Ticaret: Teori, Politika, DokuzEylül Üniversitesi Yayınları, Đzmir.

� Hoekman, Bernard ve Michel Kostecki, (1995), The PoliticalEconomy of the World Trading System, From GATT to WTO, OxfordUniversity Press.

� Krugman, Paul, Maurice Obstfeld ve Marc Melitz, (2012),International Economics: Theory and Policy , 9/E, Pearson.

� Seymen, Dilek, (2002), “Dış Ticarette Yeni Korumacı Eğilimler veTürk Dış Ticareti Açısından Değerlendirilmesi”, (Dan. Prof. Dr. SadıkAcar), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:4, Sayı: 4, Yıl: Ekim-Aralık 2002.

� Dünya Ticaret Örgütü’nün Resmi Đnternet Sitesi: www.wto.org