View
2
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
(L F. F- S.
DISSERTATIONEM MEDICO-CHIRURGICAM"DE
ULCERIBUS,VENIA
EXPER. ORDIN. ^ED. UPSAL.P R A E S I D E N T E
EXPERIENT1SSIMO VIRO
JOHAN. GUST. ACRELL,
MED. DOCT. FACULT. MED. ADJUNCTO,P U B L I C E V E N T I L A N D A M S I S T I T
S t . R E G . S o c . C h . -
E R N E S T . D . S A L O M O N ,S t o c k h o i , m i e n s i s , R E G . A c a d . S e . A d s c r ip t u s .
I N A U D I T . C A R O L . M A J D . X I I I D E C E M B j A N N I M D C C L X I X .
HORIS ANTE MERIDIEM SOLITIS.
U P S A L I A E , ‘' T v p is E D M A N N I A N I S .
S : a e R : a k . M : t i s
A R C HI A T R O ,r e g i i c o l l e g i i m e d i c i
P R A l S I Q h, • ■ y ' r p T
• 'ACAD. IMPER. NAT. CUR 105. ’REGIAE ACADEM IAE SCIENT. SroCKHOLM.
a c REG. SOC. UPS.
M E M B R O , .NOBILISSIMO a t q u e EXPERIENtlSSMO
, ....D O M IN O
D. ABR AHAMOPATRONO SUMMO.
T Jt aliquod [ubmi ae, qua 7>, Vir hobiU(sim e, celo pie- ^ t a t i s ' y minationis piiblic fami exsi i t l indicium- has Ti~ &i\pagellas ^dicnftfziftimti. Madcifiiis ¥uis in me beneficiis, quorum mn ni/i- meomi interitura ejl memoria, hunc adde- re, quafo, digneris cumulum, ut hanc qualemcunque ^rati/fimi pe&oris t esseram > fere no} ut foles, vultu excipias, me- que favori Tuo feklrati/fimo habeas commendatum. Meum erit pro Tua Tuorumque omnium perpetua felicitate vota fundere calidijssim a, dum ad urnam usque permaneo
NOBILISSIMI a c CELEBERRIMI NOMINIS T U I ........
Cultor devcvHnimiT*
E, D, SALOMON.
P R O F E S S O R ICHIRURGIAE REGIO,
AD
NOSOC. REG. S T O C K H O L M , e t LFGION. VEX.EQU.
CHIRURGO PRIMARIO,ACAD.SCIENT.Sl OCKHOLM. Ac CHIR.PARIS.
M E M B R O ,NOBILISSIMO a t q u e EXPER1ENTISSIMO
' D O M IlNO
DocrO L A V O A C R E L ,
PATRONO MAXIMOTyrae [entem de Ulceribus dissertationem eo majori jure Ti-
* bi> Vir Nobili (sime, cons etrare debeo > quo certius esi Chirurgos noftri temporis optimam Ulcera tra&andi methodum gratissimo semper animo Tibi referre acceptam. Sed neque tamen haec si l a est ratio, cur l ib i jiudiorum rationem red* clere, pium que & grati [sim um tesia r i cupiam animum.Tuis enim s ub aujpiciis Chirurgiam discere mihi contigit, Tuum• que in me animum adeo benignum s emper s um expertus, ut verba mihi desmt > quibus favorem tanti Patroni celebra • re possiw* Detis optimus Te■, V ir maxime, s ervet quam diu- ti jsi m e x' salvum, 'cf omni felicitatis genere flor enti [simum. Sic vovet ? dufn v ix e r it, vovere perget 1 -/ NOBILISSIMI a c CELEBRATISSIMI *
. ■ .. NOMINIS T U I ' •: . . . . . Cultor 'himissilinas ■
E. I). SALOMON.
Non eadem omnibus, etiam in jimiltbus cajtbur, opitulati• tur: fdeoque oportet , ubi aliquid non respondit> non tanti putare auBoremx quanti aegrum, experiri aliud atque aliud. A. C. C e l s u s .
C. 22.
§. I
um in quadam parte corporis molliori solutio exist i t , quae nec sangvinem , nec pus, sedveretri humorem fundit, Ulcus est . Et vel ex mali corporis habitu lente sensimque, & quidem praecipue, vel ex malo curato subinde
vulnere, innasc iW . H oc v ero , a vulnere, cui proximum est» differt, quod cum iis in partibus» quae molles sunt, utramque fiat, ex illo purus sangvis, vel si sup- purans est, spissum & glutiosum tabum exeat; hoc vero humidum plus & mali moris fundat. Sanationem quoque Vulnus, per* se vel artis ope, facile recipit, quam vero difficilius admittunt Ulcera, ob rodum hum orem , qui continue rodens, subinde ad ipsUm'os penetrat. Et illud denique, a vi illata, scire licet, (1 qua pars contusa , aut icta, vel ex toto praecisa fuerit; hoc ut plurimum ex fluidorum vitiata indole oriri, notum est Incidunt vero Ulcera & in omnes externas partes, & in internas, viscere aliquo corrupto; quod, si interiora yiuutn fecerint, curationem a Medicina iolum po-
stu*
e ) 5 c •stu la n t■; exteriorum curam , cui in manu auxilium potis* sim u m est, Chirurgia, sib i vendicat.,
§. II. ’Externa Ulcera a diversa indole, sede, figura," at
que hum ore, diversa nomina traxerunt. Ea vero se- quentia praecipue sy n t : Cum q uid planum magis'quam, profundum, celeriter ac vehementer rodit serpitque Pha- gadenicum: cum quid vitiata carne oppletum, Luxurians: cum quid oras habet elevatas, duras, lividas, quibus vei nullus vel exiguus (ensus inest, CaUosum vocatur. Sinu-
j ojum vero, ubi ex la~tente loco, per tubum quasi ad aperturam humor defertur 5 atque hujus generis aliud est, in quo caro a huc sana, aliud, in quo corrupta atque ~ dura, totum sinum succingit: iliud proprie Sinuojum appellatur, hoc v ero , a similitudine, Fistulae nomen habet. Ulceribus quoque, cum diversa membra obsident, diversa nomina sunt, Graecarum lingva indita. Si igitur narium exulceratio est, Ozaena vocatur5 si in gingivis, Parulis \ si faciem tenet, Noma*, si palpebrarum margines exulcerantur Ps orophtulmia appellatur. Atqui haec tantum nominasse sufficiat a Cetera o m itto , quae dederunt artis scriptores, prout cuique visum fuit, cum in omni eorum volumine ja&cnturj & non magis quam allata, quicquam ad cognitionem atque Medicinam conferant. Utique enim , cum diverlae caudae, infernae vero istae praecipue, saepius efficiant ulcera, figura, sede, ceteris convenientia, alia distin^ione opus est. Nam saepe callosum Ulcus, vel sordidum, vel luxurians, a scorbuto incidit, saepe etiam a Cancro, (ae- pillime a venerea lue, nullum autem horum sic , ut al
A 3 terum-'%|1 •a) Ulcera, quae snnmi non pouunt, quaeque mali moris sunt,
tnccirthien nominant. Ab Hippocr. EA?C05 YMY«OY\&ns, £gu KClKOtl&flf dW - H7rzAwTov y a Celso., Chironium , Thelephiutn*
. . ) : 6i. (...■•« _ ,
■terom rrftnari mQte& Ideoque- ea-,diducere^ sesuo&tm morbos ex quibus ortum maxiri)Q bibere £oJ-ent s comi- m odissimurii e(h scilicet.'secundum" corruptum humorum {latam. iti Scorbufo,, Venereo m orbo, Cancro, r. Leviora cetera, qtiae ad has-, a iussas referri nequeunt,* iic ut quae a neglegis vulne.ribys, vel etiam a leviori externa caussa , dum corpus interea (Lnom est, orta; generalioribus insiste n d o ,- facile & dignoscuntur & sa* nantur. ' ' . •" . -.
■■ ■ §• UT. . • ,Caussas vero Ulcerum genera tim comprehensijrus,
ab iis, quae-corruptis humoribus insiint, exordiar, ad eas, quae forinsecus agu n t, inde descctidam,. * Diaetae crrqres vario modo corpus, vitiare so!ent:,.,q«id&m fai>:g vini corruptas partes adferunt,ut alimenta miaus ?e-6,a« gruo-^quaedam confeSionem humorum, praecipue vero sa n g v in is q u a m dipaTOTroifav vocant, depravant, ut desidia, luxuria, animique commotiones; .quidam etiaai» nocivas iotrinsecus. congestas, ut ne. foras expellantur impediunt, ut compresTae - evacuationes. Et hinc qukiemj primum -in fluidis partibus malum na Icitur, quod sub- diversa facie, vel Cachexia, vel scdrbuto,|vel alio morbo semet prodit. Neque vero hoc morborum genus, antea facile cogn osci potest, quam ad solidas partes cor* rumpendas perventura est. At,, cum cutis , praefert i mu facieiy color.- mutatur, atque conqueritur aeger de im; {blita lassi m d i n e & torpore, deficitque eum adfitmcdrurir concodlio, invadentis haec signa^morbi periculum sc y stendunt.: Sed his & simiiibus indiciis, -augetur indies humorum1, corruptio , quae tandem tenerrima y a scula, per quae transvehitur, lente • adrodit 'destruitque, usque* dum id> quod .morbi caussa est, per cutem , exi tum libi paraverit.: Atque haec Ulcerum lenta genesis. plerum- qne eile soretv - Aliquando etiam ex vulnere quocunque ' * ■ ■ citcy
) ' - i ( m
cito oriuntor, praesertim s i aegro malum corpus c st, s i carnium vorax fuerit pinguiuni vei durarum , aut si in usu inebriantium nimius est. Saepe id etiam a me* defttrs im fefitia/ir&fdit, Quaiidd alienis auxiliis vulnus stim-ulat, adeoqne inflammationem • -movet r -s i in Vulnus vel sicca linamenta, yel tarundam confertim in* trudit, b) fasciam nimis adstiingens, impolita intro Comprimit^ vel ea quae stim ulant, vulneri adm ovet: atque inter alia liquidas 'mixturas ex Alcohrola paratas, quibus utendi imperitis mos est, nocentes censemus c). Plurimum etiam confert, quod e x sordium coitu generatur, s i in vulnere diu relictum fuerit, cum* quod integrun* es t , putredine facile corrumpat. Quae denique extrin- secus stim u lan t, rodunt, exedunt, huc referri possunt, ut ignis, frigas, & adurentia cetera; nam sub crust i s , a ro sione ortis, q u a s g r a e c e vocan t, saepe mala Ulcera fiunt. Humoris v e r o , qui ex ulcere fluit, varia ratio est, eaque non aeque facile ponenda. Nam s i in sangvine corrupto (olam eaussam haberet, essetque in eo tatss, qualis fertu r,'.saepe accerrim us* corrodens, mortem utique quamprimum m aturaret Si in externo Ulcere tantum ‘genitus, ei quoque similem quendam, experimenta praestare p cssent d). At veri simile vide* tu r , h umidorum vitiu m , si ve putridum, sive ad putredinem pronum , modo delatum ad cutem exulcerasse ,
' ■■ : ■ ; / ■ . ■ ■ at-
£ ) vici F E L I C . V U R 7M €hirurgia PracL P , t t C» 7.
: c ) 3alfama iic dicla T^av^xTiKCC ut Ti^Hv Myrrhae, Aloes, Ma-
st ic h is , Aqua Sclopetnria (E n a d? Arquebusade) cet. quae rarius <5tn on nili suis casib u s adhiberi” poiTunt.
d } Que le Cheinist - le plus habil dispose a son g're des humeurs " du corps humain, il n*en_ Fonnera jamajs du Pus. Ia Nature au c6n- traire produit forn^ent Feuie & dvelle meme cer esset merveilleux, saris an- citn secours. G R A S H U IS in Recueit des preces. qui ont concouru pour U f r ix de 1‘ Acadenh Rotale de Chirurgis Tom. I V jp» 7. - *
® ) 8 ( •atque ab aeris accessu , in qua maximam corrumpendi vim inesse novim us, multo acerrimum evasisse.
§. IV. Ulcerum commune est, humoris fundere plus vel
minus, pro diversa & corporis & coali indole; atque denotat hic humor morbi genus & quas partes teneat." Nam si ex ulcere humor erumpit spissus, colore subal- bo vel cinereo , nec mali odoris, aut ilii disiim ilis , qui cx rppto A b scessu m anat, quem Fas nom inant, boni moris est, ad sanitatem spe3at. Si vero tenuis e s t, & aquae similis, in qua recens caro lota est, Sanies vocatur; mali haec ominis est, & cruditatem Ulceris notat, atque in iis frequens esse solet, quae a Scorbuto vel Cachexia vel aqua intra cutem naca oriuntur. Praecedenti pejor est Ichor, qui tenuis est, subpingvis, foetidus & ita exedens, ut etiam ad subjeSas partes, live m usculos, sive Membranas, sive Tendines penetret, & ipsum quoque os adtingat: cumque ad id perventum est, linam enta, quibus impletur Ulcus, vel etiam specil- Jum argenteum , quo exploratur, adrodit, nigrumque colorem inducit e). Omnium pessimum Virus est , quod in corruptis glandulis a Carcinomate, vel m orbo, quem saepissi m e adtrahit impurus concubitus, nascitur. Per- crassum hoc est & maxime foetidum, vicinasque partes depascit. In aperto Carcinomate viridem colorem in terdum habet, saepe cinereum : in lue Venerea j flavum insta r lardi rancidi est.Haec autem noscendi mali caus* sa adfero. Scire tamen oportet, humores subinde in Ulcere ita m utari, ut ex Pure Ichor, ex hoc, *liud genus fiat-, idx^ue modo cum , m odo absque spe sanitatis; recuperandae;_________ ;____________ __________ ^________f v .
O Unde quoque e i , a quibusdam datum est nomen Melagitm a M*A umw.
@ ) 9 ( ®
Atqui jam exponendum est, qua ratione Ulcus £i+ netur, quaeque in eo impedimenta essTe solcant, quae ve l malum gravius reddunt, vel sanationi obstant. Cura sutem i» omni fere Ulcere, in conspe£Kim mtuentis exesa pars carnea veniat, eam reditui non posse, nisi re- nascatur nova carnis portio, quidam putarunt. Et ob hoc quidem,, quoniam ex vasculis corpus constat, & cura eorum aliqua pars deperdita (it, renasei novas fibras, nova vasa constituentes, necesse esse, Modum v e r o , quo hoc fieret, hunc imaginantur: ut ex apertis oseuiis v a sorum succus nurricius deferatur, minuraeque ejus particulae eo fere modo o sculo vasis adfigantur} q u o , ab inferioribus incipiendo , puteus caementis strui soletj sicq u e cum ex toto Ulceris ambitu medium ejus adti- gerint novae canalcs, priorum quasj additamenta, plagam impleant f), Et ita apud eos sblum naturae opus est. Ad hanc theoriam quod attinet, non equidem negatur, ad sanationem Ulceris naturam maxime confer^ re; inde vero non (equitur, quod v a sa, quae perdita fuerunt, iterum creentur; nam & tum reditui neccsse e ste t id membrum, quod to(jum prarcisura est. Non pos- iet quoque vel maxima, suppuratlo membro rigorem inferre, s i telae ceiiulari tantum accresceret, quantum rercam amiserir. Hinc multo verismiiiius videtur, cana . lium extremitates, modo molliores si n t , ab impulsis humoribus ita produci, ut cavum, repleant, atque Ulcus si c coire g). Impedit vero hunc coitum m&mbrana dti-
B rat
f ) GARV, N 6 'E O T Trahe des Opernt, de Cb> Tom. I. p. g & fcqpS») Experimenta in Ulceribus majoribus non semel cepimus, eo deni
eventu -ac. refert' P A L U C C 1 in Methodo curandi, Fijl. lacrimal* p. 6 4. haec entem P udoris verba sunt. Pefcctis s ctrrbosis 'mammis, Jigna' pojiiU it:u< jd limina cutis: obs ervavwtus fosi c a , quod comet proportione t ac re-
jlrhigcbr.tur Vulnus, inviam c>ppropinquabam impressa signa* Q m iim ta
@1 ) 10 ( . @ra* alba, livida quam Callum nominant, Qnippe quae non modo oi?as Ulceris., sed etiam fundum succingens,. ita ar^le coiist r i n g i t , ut canales dilatari ? ssbique invicern accedere nequeant. Idem quoque praeda? J ex fundo Ulceris eminens caro, mollis, ac fu n gi instar, snpra.oras altius exerescens$ quae expansim membranam cdlulo- sam o ste n d it , quonian* & rodentibus facile tollitur atque etiam citissime recrescit b), Sardes quoque illapsae, v e l etiam vermiculi in Ulcere nidulanres, .irritant & malum gravius reddunt. Taedii vero plurimum adfert o s , ubi a membrana sua nudatura; vitium fecit; nam differri solet sanstio , donec omne id quod cariolum est, ab integro fecessit. estque utique malum lenra tem * pora habens. Facile vero cognoseitur caries, s i pate* s j&um oSj quod album e sse solet-, vel flavum est, vel nigrum * etiam quod magis absconditum est, s i s pecil- lo exploratum, scabrum invenitur, humoremque fundit subnigrum & soetentem, qui specilium argenteum mordet & maculae. Nam cum ea membrana, quae os circumvertit, & peviosiium audit, cujusque ope nutritur, corrosivo ulceris humore consumitur, atque ejus aliqua portio aufertur* neceHse etiam est, ut os nutriri desinat, atque emoriatur i) t 'D ilabi vero oportere a sana ossi s
. parte---------------------- - ------------^ ....... — . ^ IIM , . ^ M i - - — - - -
strvationt 'ad usque integram cicatricem', adnotavimiis, ne hilum mvitef generatum fuijji de Cute, etst ccu reliquae partes molles, speciet ad carnem. Ex obvio isiiusmodi expermemo patuit, meram esse prolongotionem va/o* rum , imerveniente expansione telae eelhlosae id, quod pro nova carnis generatione perpuram ■ accipitur» .Hanc vero naturae actionem, pre more fuo,'; graphice expofu it, I llu str. vari SVIETEN in Commem, m Aph> Boerhaav. Tom„ 1 pag> 30°. . ,
h ) Cutis, tennei vinculo i paniculum adipofutn coercet, ne tumeat: fublata vero curi, hic in vulnere brevi assurget, fc? in fungofam Chi- rurps dictam carnem excrefcit» ficque degenerabit cito, Van Svieten Coni* % I. p. 229. '
i j Co»/* PLATN ERI Chirmg♦ rat^ jop , GORTER Chirurg. repurg.
s § ) I * ( $
p3rte id quod m ortuum est, antequam os sanari pos* sit, experientia docet.
$• V L . .Sed ex sequentibus patebit, quid ex Ulceris caus-
sa, sede & indole sperari vel timeri debeat. Uicera ut difficilius quam rulnera sanantur, sic etiam eorum alia citius coeunt, alia diu trahunt, alia curam v ix recipiunt, aliis denique mederi pestiferum est. At, inter initia notandum , id facile v in ci, quod recens est & pps a* l i t ; quod ex vulnere fit in corpore integro, juvenili ; quod modice fluit; quod planum est,nec altius penetravit. Sanatu quoque* facilius est Ulcus externarum partium, qnam oris, ve l lingvae, vel narium , facilius in his partibus, quam in juncturis. Facilius quoque ilii opifu1 a- m u r, quod superiores artus o b sidet, quam quod inferiores, cum h o c, ere^o corpore, humorum mole ob-" rui necessarium sit. Pejus est Ulcus ye tu st u m , quodque ve l ad cavum corporis descendit, vel os laesit. Etiam si ab humoribus corruptis ejus origo est, vel senecUne confectis accidit. Subito si stu ere desioar id a quod antea humorem suderat, saepist im e malum est /e> Om nium
B 2 pes-
121. Sed hoc modo caries ab Ulcerum voslone orifur: saepe etiam sin e externam partiurti laesione, os ad-putredinem vergit; quod nmlum, vel in ipso . cavoOssis, vel eju? lamellis incipit^/V flatnbns inclusi s id fieri, antiqui putarnns, unde fortasse A ^ I C E N N A in Canon. Mcd. L.L Sect,II:dn Docl. Cap. IX* 'Interdum tamen Flatus quidam in ossi x u s cxcitm tu r , qui etiam ojsi i quidem dijs rum pm t, contundunt que infigniter fefe. A Barbaris ideo recepta sunt nomina Spina ventofa, fla tus, Spina Ventus; quamvis & morbi genus, non ab aere,, feci a medullae corruptione fieri, hodie non ignorent vel artis Tirones. -
k ) Nnn {o!um fenili corpori id pernlciofum est , ut ex Hippocrate r*M.ilit C E L S U S de Re Medica L. 1 . C. 6. fed etiam in gravioribus
oli'??, uKorc- cum vires corporis a malo viciae sunt. Ita etiam A C T U A R I U S de M eth - medendi L. 2 . C. XII. Eos pnulo pvst morituros induamus, s i quod exiguum Ulius habem atque id emoritur, namxussi e*
?€ i ) n ( i
pessi m u m Cancer est, quoniam, - cum diu tenuit * neque in medicamentis, neque in ferro, praesidium ipsi est. Sanari vero non debent T. quae per longas moras invaluerunt; nam & per ea lentitiam ejicere natura sollici-' ia est, protinus ut. coeunt, sanitas ac vita aegri periclitatur, Idem quoque casus manet eos, qui simui cura
# U lcere, aqua intra curem, A sth m a te , Apoplexia, retento 'Sangvinis f lu x u ' (blito, aut alio vecustiori m o rb o * laborant; s anari enim Ulcus non potest, quin malum in nobiliores partes ruat; nrn alia ratione corpus ab eo liberum praestari polllt. Ideoque ubi in pedibus Ulcus est, contingit vera id frequentius, suspe&o malo deli- te scente, non incommodum est, externas partes subin- de corrum pi, quam id quod nocet, in internam partem magisque necellariam verii
. VIL ^Tn omni igitur Ulcerum chirurgia, proispiciendum
est/sanare conveniat, an Ulcus apertum haberet (§.VI.) & sanatio ne medicinam requirat, an opem m odo externam poscat» Si illud; protinus ad ea confugiendum,
ftirs magis quam ceterae laboret, fvffidentem demcnjlrmontm 'futuriqve iventus praenotionem praebet* Militem quoque nos vidisse meminimus 2g annorum, qni, excepto parvo, quod in Tibia diu habuit* Ulcere, utique lamis erat* H ic , cum exfpe&atione maturius, neque ab impofitis. exficctitum.ulcus ei fuerit, protinus leviter f;brire incepit. Sub qua e- tiatrs febre, pollicem ejusdem pedis fphacelus . invafit, intraque paucasho* i a s , nihil proficientibus, auxiliis pvaefentissi i m s , decessi t *
/) Non desunt aptii H l l D A N U M aliosque Obiervatores hujus rei tefHmonia/; inter plurima vero * attentione digno -sunt, quae occurrunt iri O ratione, coram R. A. Sc, Stockh. habita a Reg. Coi!. Med» AdfefiT* 'N. D.. Z. S T R A N D H E R G t o m fe lv id Chronijka fhkdomars Motande p» f o & 33» Et in Disser,tatione de Cholera, fub Praefidio Exp., D , D. Sc Prof. S l b R E N p. 5. Nos quoque fteminam novimus, quae, protinus wt fanatum fuerit in Tibia U lcu s , quod & diu habuit & moleltuin
«i fuit, mente delapfaest.
quae humores corporis purgent; si h o c , qoae san Ita tersa impediant, tegere primum est. (§. V ,). Neque enim Uicus aruea ad: cicatricem perduci porest, quam a V u lnere (uppurante proxime abfuerit, Ideoque .si callo ob* duc itor, isque tenuis est, ' & non nimis duros, rede scalpello exasperatur sic, ut ex fa&is incisuris, eruor exeat. Ulceri cum linteum rasu m , & postea, Ungven- tum , quod digerat (§. VIII.) imponendum; & (i quid ex callo relictum fuerit, etiam id proxima dis exaspe- randum, Cui vere orae sunt durae, albae, liv id ae, eas leniora parum juvant, sed ad vivam carnem circumci> di debent, ut sic (ernei, quod durum est, ineisi b n e c o m prehendatur. Et tum quidem superhabenda sunt, quae
leniter rodant, & pus m overe p o ssint m). ' Aliam q jo q u e calli eximendi rationem docuit E D V A R D U S B A R K Y ;;), q u a m , ut mitiorem , & fortaste Cancro ad- po.si tam magis, .commendamur» ■ Lapide infernali , ut dicitur, is primum leviter callum adust i t , deinde oleum ex V itrio lo , bacula ferreo exceptum , usto loco admovit. Ubi vero putris caro superat, coercenda est ro dentibus, qualia sunt, Alumen ustu m , Aerugo, Vitria* lurn cyprinum, vel caudicum ex calce viva paratum. Sunt etiam alia vehementius rodentia, ut Arsenicum r Mercurius corrosivus, cetera, quorum tamen usus minime tutus est. Optimus autem omnium est lapis infer*» nalis., utpoce qui & promte exest, & ad corruptum locum adeurate applicari‘ potest; oportet autem, molli linteo , aquam jam linentem leniter abste rg e re , n e ,.q u a e sana sunt, arrodat. Ad carnem vero continendam ni»
& 3 hil
w0 Qui callum excidunt, Ulceriqae illico 'admovent exsiccantia iquae» cunque, id utique faciunt, ut renaseatur. Quin & Chirurgum ips i vidimus, q u ie s Ulcere cruris, callum pluries resecavit, neque tamem eum iistere potuit. .
n ) Medical Ejjqys o f Elmbourgb. V qI V L p* $o„
® ) H (lill aptius estj quam plagam modice comprimere, si ve emplast r o duriusculo, sive Nlamina plumbea, vel etiam fascii modice adstn£ta. A sordibus vero purgant quae leniter stim ulant,digerentibus mixra, ut Ungventum A egyptiacum, ve! Ungv. fuscuna Fel. Vurzii, linteo ralo exceptum atque im posirum, donec totum Ulcus naturalem carnis ruborem o stendat. Conducit edam , Ulcera, in qtubus multae sordes sunt, fovere Aqua phagadenica, vel viridi ea, quae Hartmannum A n to re m agnoseere putatur. A d vermiculos vero enecandos conferunt C o locynthides, Aloe & amara alia, ex aqua d eco la . Re» £te etiam Ulcus perfunditur multo o leo , v e l , si in cuniculis latent animalia, siphone injiciatur. Sed caries, s i qua adsit, inter initia propriam animadversio n e m de- siderat. Ejus vero prima curatio est*, quae detegit o mne, quod vitiatum ed”. Q uod si os asperum & molle deprehenditur, vel subcoeruleum colorem aut nigritiem habet, ad sanum usque radi oportet; vel si cariei altius descendis, atqoe multum Ichoris fu n d it, candente ferro vehementer aduri 0-.*; dein impleri s?ccis linamentis, vel qnae balsamo Fioraventi, Tinctura Myrrhae, Euphorbii, Madidi:*, imbuta fuerint, Si ea non sunt, Alcohol vel therebitvhinae (piritus adhibere juvat. Ubi vero os adhuc durum est & siccum, praesb t in eo moliri cre-
, . ’ ' ’ bra
o ) Putrida ejusmodi ac h utri da Caries vix citra ustionem finitur , vid. Nob. D . D . Trof. A C R E L Cnfus Chirttrgk. p* 326. calor enim omnium optime exsiccat, atqne, us C E L S U S re8.e monet L .C , 2. necejse est aridum (it id , quod vitiatum est. Cavendum tamen ne Calvariae ossi b u s candentia ferramenta admoveantur; quoniam facile calorem toto Encephaio communicari exempla docenr. De H A E N Ratio Nled. P* V I. p. 240* Cum vero U lens multum f-mgvi^ein fundit, cumque purum, venam praeciderunt v.etews; Sic AF.TJTJS Tetrabibl. I V ’. 5*. 2. C. 40. Cuidnm addolescenti diuturnum Vicus ad radicem manus habenti % venam Ulcus Jupenir allatam excidi atque intra .paucos dies hominem s unavt» qui per quinquennium ea affectione laboraverat*
@ ) I J ( @ '
bra foramina, vel T e re b ra , s i opportunus locus e s t ; ve) ferramento sculptorio: tura respergendum quotidie sicco pulvere ex M ast i c h e , Euphorbio, Myrrha, & quam citistim e deligandum; nara & aer & pingvia ac humida orrmia, nudo osii alieni/si m a sunt. In his vero permanere oportet, donec ex o st e , id , quod vitiatum fuerat, decedat. Haec separatio, quam exsuliationem Chirurgi vocant, m odo si t per integram testarn ollis, modo etiam per minutas aelabenres particulas. Qukquid autem horum si t , os demum sana curne contegitur,
§.' VIII.Purgatum si c Ulcus implere, proximum est. A d
quod maxime idonea sunt, quae pus moveant & fibras molles & ad extensionem aptiores reddant3quaeque aerem excludant. Digestiva haec nominantur milcenturque ex O le is , A d ip e , R e smis, Gummatibus, meile. Ex com positis usita t isi im a sunt U ngventa, basilicon, Aureum,, digestivum com m une atque baisamum, qood ab Avcaeo nomen habet. Horum quodlibet excipiendum linteo raso & quotidie imponendum. Sicque usque dum fundus proxime cuti aequetur, pergendum. Sed ne his-quidem ultra necessitatem urgeri debere, ne caro emineat, ma- nisestum est. Et sic. tandem ad ea , quae cicatricem inducunt, progrediendum est; quae & exsiccent & leniter reprimant, ut Lapis calaminaris, Lithargyrium, Minium, Cerussa, pleraque ex plumbo. Emplastr a - e x his parata nobilistim a sunt, e minio, vel (iipticum Crolli,* quorum utrumlibet ita adhiberi debet , ut vel linteo copiose inducatur, vel ex eodem rotulae subigantnr, quae.- foramen Ulceris impleant (Salfer) atque superindentur. At si cicatricem impediat humidi asEuentis 'copia, tiitoque fortiora reprimentia adhiberi possint, utique prodest ea" com positio, quae G O U L A R D U M au&orem habet In ea est Lithargyrium, cui non minus, quam ipsum est,
. aceti
aceti optimi addifur &? ner horae spatium coquitur. Hoc aceto juvat primum Ulcus eluere leniter, rotulamque sbperimponere; & si hoc solo param proficitur, faseiam llmul con(tri£tiorem circumducere. Minuenda vero sunt im posi ta emplast r a , prout Ulcus cocrcetur; donec tandem , in d u ra cicatrice, ne his quidem amplius opus habeat*
Hic ordo curationis eorum est, quibus mederi o- por-ttt, reliqua aucem, quorum minus tuta sanatio v i detur, in munditie optimum praesid ium habent. Si igitur nimium humoris fundunt, linamenta saepius m utanda, &c quas exsiccant, ut Tutia ,vel Flores Zinc-i, ex Aqua- Calcis, imponenda, Quibus vero multum fluet e non confingat, iis Kmplastru m ex pomphoiyge, ve l aliud ex reprimentibus suoerinjicere satis est.
, . $: i xCognitis, quae in omni Ulcere communia sunt, ad
ea deseendere juvat, quae & propriam animadversi o - nem desiderant & saepius incidunt. Atque a scorbuto exordiar, qui accolis marium sententrionalium adm odum frequens raorbus est. Quem igitur male habet, pallidi & tumentis faciei est, & ad mentis corporisque contentiones segnis. Gingivae dem ipsi pruriunt, tument, foetent, exulcerantur & v e l l e v i ssim o atta3u cruentantur. Difficile* spiritucn trahit. Lotium reddit spumosum , cito putrefeens, vel cui innatat pellicula vario colore. Fiunt postea in artubus maculae lividae, & in Tibiis praecipue, ulcera putrida, cruenta, fuogosa, quibus a principio obstare, nihil validum est. Huic morbo sae* pissime oportuni sunt, qui in Aere nimis humido & si . mul frigido diu, vivunt p)> q uia praegresso morbo lan-
. ’ guent
p) Hanc i c arbuti caussam , inter omnes principem agnosei* egregius hujus' morbi scriptcir J A M E S JLIN D Trentije es the Scuryy pap,
| & (eq* refutatis aiionssn conje&nra», dc desc&u vegetabilium,
'® ) 1« ( @
© > 17 ( &guent, vel fristioribus cogitationibus eradantur q). Pejorem vero fadunt vi&us (ale conditus, corruptus, durus & conco£tu difficilis^ & inebriantium juithus usjus. A d ulcera scoibutica quod attinet, ea, antea‘ scorbuti levamen requirunt Danda agitur sunt, quae urinam m oveant, ut aimoraciae Radix, cochlearia, nasturtium ,
' sinapis, ex aqua & vino infusa, & s i ea non sunt, mala acida, citrea , aurantia. Juvat edam acetum dilutum & liberaliter potum. In conclavi iit aer calidus, siccus, quem etiam s ubinde aceti fumo purgare, neceiTe est. Cibus quoque parandus ex fru&ubus, herbis, nlissque, imbecillis corporibus idoneis. ;Si tum in ore Ulcus est , juvat illud saepius fovere HyfTopo, ex aqua in fu lo , cui, Vitrioli spiritus & mellis R o saceum paululum , adjiciv potest. Si in Tibiis est, t o g a quiete in k& u lo & im mobili fere pede, o p u scst . Tum m ederi, ut supra pro- p osui, ( §§. VII.-VIII.) oportet : cavendumque, ne quid fordus stim ulans, vel in Ulcere, vel per os detur; inter quae etiam hydrargyrum alienistim us est.
' §. XUlcerum, quae a malo venereo nascuntur, duo g e
nera esse solent: unum , quod ab inveterato morbo o rtum , slm u i cum consvetis morbi signis sele prodit, atque fauccs, nares & alias partes corporis tenet* alterum, quod praecipue obscenis locis, a recenti malo, inest. Hujus generis cancrosa, propter similitudinem, nominari so lent. Exquisite cognoscuntur ex humore spisso, subflavo
C qui
aere corrupto, effluviis marium, defectu motus, ceteris, quae scorbutum concitare, plerique crediderunt: fortasse & C . P. vindicare supervacaneum foret, quem ad caussas adnumeravit R Q E R H A A F E Aphor. 1150.
q) Aniini commotiones scorbutum efficere ;adprobat H U X H A M i n sl Method for pres erving tlx Health o f Jeamen: vide ejus EJsny on Fcwers png. 264: ideoqfie violentum nautas conducendi modum ( the pressin g o f seamen) limitati eorum perniocissi m u m judicat.
qui in fundo Ulceris, instar lardi rancidi, conspicftur. Nec penitus tolluntur, nisi hydrargyri ope, corpus purgatum fuerit, sive per sputi copiam editam, siv e , quod melius est, per sudores in balneo. Cum tamen aliquid extrinsecus Ulceri imponendum si t , proficuum ede pote st emplastrum ex Pompholyge, cui Hydrargyri Sepium- bi aequalis portio mixta, quod aaa vocatur, adjiciendum: sed s i ceries sirou l adiit,, id qnoqde alienum est, & tum solo emplast r o utendum r). Ulceri vero recenti & in o b scenis partibus habitanti, ad callum eximendum re$e imponitur M ere, praecip. rubr. Ungvento digerente exceptus ; sicque purgatum, ad cicatricem perducitur iis , quae supra praeseripta sunt, Hydrargyri usum vero internum , supervacaneum p u to , m odo corpus, a contagio immune ede,, coniiet.
. §' X L . /N o n tam facile vero his opitulari est, qui Carci
nomate' laborant, quoniam s i vetustum est, omnia remedia vincit. Atque ejus rs uo genera sunt, indole, figura & loco diverfa. Unum quod foedum ulcus v i detur, profundum, oris duris, elevatis stque invenis, cir- curacinStum, A lteru m , -cuj-us ex m edio, multa caro corrupta eminet: quaeque juxta cutem, quasi ' strangulata adparet. Illud, ubi glandulae sunt, & in mammis praecipue, commune malum d l , ex scirrho irritato; hoc vero in labiis, lingva, naso,, verendis, vel aliis locis, a nervorum papillis excrescentibus, quales in verrucis ma-
. ii
r)- vi d. P I A T N E R. Cl>irtit%ration. §. r o ^ .U snm hydrarg.extermmi in «'arte noxium' e (Te , ex se r i e n t i b u s parebit* Cum !eviot j carie, Venereum Ulcus iit fronte- habuit miles quidam, quod chirurgo smitore empla* sstro _msrcuria!i tegit. Solo vero hoc plinnuago, ita stimulatum fuit, ur caries, cum acerbo dolor?, magnam ossi s partem corrupuerit, insrnque breve tempus, ad cavum- altius penetraverit. Reje&o d.in emplastro v ierpere desinit m ulum , & ab unctione ruere, sanatum fuit*
s i moris esse so le t , o r itu r/ ). Humoris autem acoe & putredo ingens est adeo, uc dolores vehementes, & sub- itam corruptionem m overe Consverif,. Ideoque C a rc inoma, scirrhus vel verruca efficit, cum stimulentur, pres- sione; m o tu , ic tu , frigore , vel medicamentis rodentibus. Multum etiam confert sangvinis titoffvyxfotvtcc > qua iis est apud m elancholicos, vel eos, qui com prestos sangvinis fluxus patiuntur t }. R aro autem haec Ulcera ad sanitatem perduci postu n c , cum, lenioribus non m utentur,. a fortioribus malum exasperetur. Optimum tamen est, s i recens est m alum , & non Incommodo loco , totum Ulcus praecidere sre, ut etiam aliquid ex sana parte eximatur, Gum vero diu invaluit, neque boc tuto fieri pote st; nam totum jam corpus a viru in*- se&um e sse solet, atque hoc ex uno lo c o , in' aliuro* sanumque facile diffundi. Quod si sectioni locus id o neus non est, praesid iu m petendum ab iis, quae ali quando profuist e c o r st s t Inrer hsec eminet a Cei. ST(!)RKIQ laudatum Conium, & incridsecus sumtum & ulceri admotum 5 quod uc apud n o s , miros easdem ac in Germania praedet effectus, optandum foret. U l ceri qjuoque proficuum est , Alumen ustu m , semel quo* tidie inspersu m , & quodeunque ex plumbo paratum, si ad emplastri formam redarum fuerit. Non desunt q uo
_______ _ que,-
f ) vnn S V I E T L IN Cnmmmt. T . T. p,t ) De caussa Caidttnmans variae sunt fententirte, Veferes atram- bi.
teffl" accnsarunt, tit A L B U C ,A S IS , in ppaes» ad Cbirug* P« A E G I N E T A de re medica, L . I V C. 26. Vi-inm cane rosum in nervis putat M ON* R 0 0 Anat.N eriu p. 113.In Adipe G O R T E R Cbir> i-ep. Vera Caujjh p roxim i ' eancri est materia pingverfinojh, lenta y t-enax , dein longiori mora corruptay ut non (it opus multa orcam rimari ad eruendam Cancri cmjfam L c. <$» 14SP* Sed quid tum cenfendmn de Carcinomate Colis & Uteri, qtfci- bus partibus ex Anatoinia constat nihil pit gvedinis in ede? Cadere vero: hoc malum praecipue in fbemina$?. male rcfjgottdeutibus- mcnitiuis,. ex ob* fem tio nib us confiat;, '
H ) 20 ( @q u e , qui Atropam ex aqua infusam , vel Phytolaccam contra cancrum iaudent. Ponenda autem haec esse putavi, non quod auxilium Carcinomatis securum in iis si t , sed ut malum m itige tu r , & non pulet sib i omnino m edici-x nam deelle, s i quem dirus hic morbus male habuerit u\* ' ' §, : m 1 ‘
Atque sic Ulcera cbmmunillima quaeque & rae« dicamenta, & peritam manum p o stu lan t, breviter ex- p o suimus, A d d i possent permulta, quorum tamen rationem reddere vetat brevitatis iludium & temporis habenda ratio. 'Fistularum certe, ceferorumque affectae m orborum , quae ad Ulcerum cladem referri pollintj
cognitio e x . allatis quoddatnmo io suppedita-, tur & curandi modum exercitatio
docebit.
t F I N I &
.....— ------- -------- , ..... ..... . . ------ . ht—1f '• N ' ' - - - ^
u ) Inter ea , quae Cancro sanando accommodantur, praestantius adhuc nihil inventum est, ignoto illo pulvere, -cujus .cognitionem, ex Hibernia, magno sumtu sibi paravit Londinenlium Chirurgus Q U Y . Ex simplici Jserba quadam paratum e(se, a colore ejus viridi , conjicitur, sea vero _virtute praeditus est , u t nudus, vel sub -Ungventi forma U lceri impolitiis, intra breve tempus, omne corruptum excedat» A t si su.b cute adhuc malum lateat, V e sicante^jilam -primum tollere, xlein pulverem superirnponere oportet. Sunt quoque in patria permulti, qui ab Experientissi m o B I E r C H E N M . D . solo hoc pulvere,; atque medi*iante perita ejus manu a C ancro, ceterum iasanabili, liberati.fuerint,
/ . . . ■
Recommended