View
3
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Miasta w średniowieczu 1. Czym jest miasto?
2. Od upadku do rozkwitu miast.
3. Rola miast w średniowieczu.
4. Czynniki wpływające na rozwój miast.
5. Zakładanie miast (lokacja).
6. Stan mieszczański.
7. Samorząd miejski.
8. Organizacje zawodowe mieszczan.
1. Czym jest miasto?
Miasto to skupisko ludzi i ich domów,
w którym znajdują się budynki użyteczności
publicznej, a mieszkańcy to ludzie, których
większość nie zajmuje rolnictwem.
2. Od upadku do rozkwitu miast.
❶ Upadek miast w okresie od IV do VI wieku:
* rozpad Cesarstwa Zachodniorzymskiego;
* wędrówki ludów barbarzyńskich;
* powstanie państw barbarzyńskich;
* liczne konflikty zbrojne i epidemie;
2. Od upadku do rozkwitu miast.
* upadek handlu i rzemiosła oraz zanik obrotu
pieniężnego;
* zajęcie się przez mieszczan rolnictwem;
* zmniejszenie się liczby ludności i powierzchni miast
(np. Bolonii z 70 do 22 ha);
* drewno zamiast kamienia i cegły jako główny
materiał budowlany.
2. Od upadku do rozkwitu miast.
❷ Odrodzenie miast od XI wieku:
* wzrost demograficzny na wsi, zastosowanie
nowych narzędzi rolniczych i wzrost plonów;
* sprzedaż przez chłopów nadwyżek produkcji rolnej;
* wzrost zapotrzebowania na towary rzemieślnicze;
* pobudzenie rozwoju handlu i powrót do obrotu
pieniężnego;
2. Od upadku do rozkwitu miast. * odrodzenie się części dawnych ośrodków miejskich i
powstanie nowych;
* przewaga małych ośrodków miejskich – od kilkuset osób do
kilkunastu tysięcy ludzi;
* zamieszkiwanie ok. 10 tys. ludzi w ok. 60 miastach Europy
w XIII wieku;
* największe miasta – Paryż (ok. 200 tys.), Mediolan, Florencja
i Wenecja (po ok. 100 tys.);
* przekształcanie się podgrodzi w miasta na terenie Europy
Wschodniej.
Widok Paryża w 1493 r. (Kronika świata Hartmanna Schedela)
Stłumienie żakerii w Paryżu
Widok twierdzy
Luwr
w Godzinkach
Księcia de Berry
Katedra Notre Dame w Paryżu
Mediolan – plan miasta
Mediolan - katedra
Wenecja – Bazylika św. Marka
Wenecja
Wenecja
Florencja XV wiek
Florencja
Florencja
3. Rola miast w średniowieczu. * Siedziby administracji państwowej i kościelnej.
* Ośrodki produkcji rzemieślniczej.
* Centra wymiany handlowej.
* Ośrodki kultury i szkolnictwa.
* Znaczenie strategiczne – miejsca stacjonowania
oddziałów wojskowych.
* Miejsca chronienia się mieszkańców miasta
i okolicznych wsi za murami miejskimi.
4. Czynniki wpływające na rozwój miast.
* Obecność władz świeckich i kościelnych.
* Korzystne położenie – nad morzem, nad rzeką i na
szlakach handlowych.
* Napływ ludności ze wsi.
* Bliskość złóż surowców naturalnych.
4. Czynniki wpływające na rozwój miast.
* Przywileje nadawane przez władców:
√ prawo składu – obowiązek wystawienia swoich
towarów na sprzedaż przez przejeżdżającego przez
miasto kupca;
√ przymus drogowy – obowiązek przejazdu
podróżującego kupca przez dane miasto, bez
możliwości jego ominięcia.
5. Zakładanie miast (lokacja). * Lokacja to proces zakładania miast i wsi na podstawie
dokumentów lokacyjnych.
* Prawo lokacyjne to zbiór obowiązków i przywilejów
mieszczan.
* W Polsce stosowano prawo niemieckie w dwóch
odmianach:
√ prawo magdeburskie – nadane Magdeburgowi
w 1035 roku,
√ prawo lubeckie – nadane Lubece w 1226 roku.
Magdeburg – plan miasta
Magdeburg XV wiek
Magdeburg – katedra
Lubeka XIV wiek
Lubeka
5. Zakładanie miast (lokacja).
* Wykształciły się lokalne wzorce prawa lokacyjnego:
√ prawo średzkie – stosowane na Śląsku (wzór –
lokacja Środy Śląskiej),
√ prawo chełmińskie – stosowane na północnej
Polsce (wzór – lokacja Chełmna).
Środa Śląska
Środa Śląska – mury miejskie i fosa
Środa Śląska - rynek
Środa Śląska – ratusz i kościół św. Andrzeja
Plan Chełmna
Rynek w Chełmnie
Chełmno – kościół św. Jakuba i św. Mikołaja
5. Zakładanie miast (lokacja).
* Zakładanie miasta przez zasadźcę (przedstawiciela
feudała):
1) werbowanie osadników,
2) ustalenie okresu wolnego od zobowiązań na rzecz
feudała,
3) określanie wysokości zobowiązań wobec feudała,
5. Zakładanie miast (lokacja).
4) wytyczanie rynku, regularnej siatki ulic, miejsc na
budynki użyteczności publicznej oraz parceli
przekazywanym mieszczanom.
* Zasadźca zostawał wójtem – pośrednikiem
pomiędzy panem feudalnym i mieszczanami.
6. Stan mieszczański. * Patrycjat – bankierzy, najbogatsi kupcy i najbogatsi
rzemieślnicy; posiadający prawo do zasiadania we
władzach miejskich.
* Pospólstwo – drobni kupcy i rzemieślnicy; posiadający
prawa miejskie, ale bez możliwości udziału
w sprawowaniu władzy.
* Plebs – pracownicy najemni, czeladnicy, żebracy
i włóczędzy; niepłacący podatków i pozbawieni praw
miejskich.
Mieszczaństwo w XIII wieku
Mieszczaństwo
7. Samorząd miejski
* Najwyższy urzędnik: burmistrz (miasta polskie
i niemieckie), przewodniczący kupców (miasta
francuskie), doża (Wenecja) lub konsul (miasta
włoskie).
* Rada miejska – organ kolegialny złożony z rajców
reprezentujących patrycjat.
* Ława sądowa – organ władzy sądowniczej.
8. Organizacje zawodowe mieszczan. * Cech – organizacja zrzeszająca rzemieślników
wykonujących to samo lub pokrewne rzemiosła,
posiadająca własne prawa, obowiązki i zwyczaje.
Cele cechów: dbałość o wysoką jakość produkcji,
obrona praw rzemieślników i nadzór nad nauką
czeladników u mistrzów cechowych. Rzemieślników
pracujących poza cechem nazywano partaczami.
8. Organizacje zawodowe mieszczan.
* Gildia – organizacja kupców określonej specjalności,
której cele stanowiły: zapewnianie bezpieczeństwa
podczas podróży i sprzedaży, usprawnianie handlu
i walka z konkurencją.
* Hanza – związek kupców i miast, założony do realizacji
wspólnych interesów: walki o przywileje, pozyskiwanie
surowców, zdobywanie rynków zbytu i walka
z konkurencją.
8. Organizacje zawodowe mieszczan.
* Hanza Niemiecka – zrzeszenie miast niemieckich
i nadbałtyckich zawiązane w połowie XIII wieku pod
przewodnictwem Lubeki. Zdominowała handel
północnoeuropejski. Duże wpływy posiadała także
w Niderlandach, Anglii i na Rusi. Szczyt potęgi
osiągnęła w XV wieku. Zrzeszała ok. 200 miast,
w tym Gdańsk, Elbląg, Szczecin, Toruń, Wrocław
i Kraków.
8. Organizacje zawodowe mieszczan.
W obronie przywilejów otrzymywanych przez
władców, które dawały jej wyłączność w handlu na
Bałtyku, walczyła z Danią (m. in. wojna w latach
1368 – 1370). Straciła znaczenie w XVI, a upadła
w XVII wieku.
Hanza
Miasto i port hanzeatycki
Gdańsk – miasto hanzeatyckie
Dziękuję za uwagę!
Recommended