View
224
Download
2
Category
Preview:
DESCRIPTION
De Jongerenraad van Overijssel en de eenheid Landbouw, Natuur en Landschap van de provincie Overijssel organiseerden in het voorjaar de werkbijeenkomst ‘Natuur Verdient Beter’. De bijeenkomst stond in het teken van het werken aan nieuwe strategieën en methoden voor natuurrealisatie, met vertegenwoordigers van jong Overijssel en van overheid, landbouw, recreatie en toerisme en natuurorganisaties. De handreiking ‘Natuur Verdient Beter’ is een verslag van de werkbijeenkomst en de adviezen die daaruit voortvloeiden.
Citation preview
Natuur verdient beterHandreiking
2011-000
juni 2011
Colofon
Datum
juni 2011
Auteurs
Dinand Drankier
Kim de Bie
Luc van Dijk
Manouk Visser
Merlyse van Praet
Coördinatie en eindredactie
Lieke Poirot
Roy Spijkerboer
Project
Natuur Verdient Beter
Inlichtingen bij
Roy Spijkerboer, werkgroepcoördinator
email: RoySpijkerboer@gmail.com
Adresgegevens
Jongerenraad
Provincie Overijssel
Luttenbergstraat 2
Postbus 10078
8000 GB Zwolle
Telefoon 038 499 88 99
Fax 038 425 48 88
www.jongerenraadoverijssel.nl
Inhoudsopgave
Voorwoord 5
Inleiding 7
Samenvatting 9
1 Economie en natuur 11
2 Toerisme en natuur 13
3 Jongeren en natuur 15
4 Casus Weerribben-Wieden 17
Natuur Verdient Beter 5
Voorwoord
Voor u ligt de handreiking ‘Natuur Verdient Beter’, het resultaat van een samenwerking in het
gelijknamige project van de Jongerenraad en de eenheid Landbouw, Natuur en Landschap van de
provincie Overijssel.
Eén van de taken van de provincie is de natuur te beschermen en optimaal te laten functioneren.
Natuur is een belangrijke factor voor de leefomgeving van de mens. In de Omgevingsvisie wordt de
natuur dan ook benoemd als de groene ruggengraat van Overijssel. Door bezuinigingen wordt echter
binnen de provincie nagedacht over een nieuwe koers.
Zo’n 25 Overijsselse jongeren van gevarieerde samenstelling zijn samengekomen om via het project
‘Natuur Verdient Beter’ nieuwe strategieën en methoden te vinden om natuur te realiseren. De
jongeren hebben hierover in verschillende werkgroepen nagedacht in de rol van de overheid,
landbouw-, recreatieondernemers en natuurorganisaties.
De hoofdlijnen van de adviezen die hieruit voortvloeiden presenteren wij hierbij in deze handreiking.
Wij hopen dat de betrokkenen op een aantal van deze positief zullen insteken.
Namens de Jongerenraad van Overijssel,
Lieke Poirot, voorzitter
Roy Spijkerboer, werkgroepcoördinator
Natuur Verdient Beter 7
Inleiding
Deze handreiking biedt adviezen over de toekomstige natuurrealisatie in Overijssel en is een verslag
van de werkbijeenkomst ‘Natuur Verdient Beter’.
De bijeenkomst stond in het teken van het zoeken naar nieuwe strategieën en manieren voor
natuurrealisatie. Jong Overijssel was vertegenwoordigd door leden van de Jongerenraad en andere
jongeren, hierna collectief te noemen ‘jongeren’. Zij werkten samen met vertegenwoordigers van
landbouw, recreatie en natuurorganisaties Landschap Overijssel en Staatsbosbeheer.
De jongeren hebben in groepen gediscussieerd aan de hand van vier thema’s, in de rol van vier
vertegenwoordigers. Centrale vraag per vertegenwoordiger en thema is:
H1 Economie en natuur: hoe economie en ecologie te verbinden? – landbouwondernemer
H2 Toerisme en natuur: hoe inkomsten te vinden voor natuurbeheer? – recreatieondernemer
H3 Jongeren en natuur: hoe draagvlak te creëren voor natuur bij jongeren? – Landschap
Overijssel
H4 Casus Weerribben-Wieden: hoe het beheer van de Weerribben-Wieden veilig te stellen na
2012? – Staatsbosbeheer
De vertegenwoordigers beschreven het probleem waar ze tegen aanliepen en de jongeren gaven
onder coördinatie van adviseurs van de eenheid Landbouw, Natuur en Landschap van de provincie
Overijssel verschillende adviezen.
De uitkomsten van de werkgroepen zijn opgesomd in de samenvatting en toegelicht in de
hoofdstukken.
Natuur Verdient Beter 9
Samenvatting
De adviezen van de werkgroepen zijn samengevat de volgende:
1. Werkgroep Economie en natuur
inrichtingsmaatregelen waar noodzakelijk, natuurlijke systemen hun gang laten gaan waar kan
stimuleer particuliere natuurontwikkeling
verminder het aantal betrokken instanties en bureaucratie
optimaliseer het draagvlak voor natuur, vooral door verbetering van de communicatie
koppel de beleidsdoelen van de overheid
verdien aan natuur via vestigingsklimaat, recreatie, branding
stimuleer verantwoordelijkheid voor en verbondenheid met natuur bij burgers en bedrijven
2. Werkgroep Toerisme en natuur
samenwerking tussen overheid, burgers en bedrijven om natuur te adopteren
zet in op streekproducten en ontwikkel een natuurlogo
toeristenbelasting moet terugkomen in het natuurgebied en bijdragen aan de beheerkosten
meer verantwoordelijkheid voor natuuronderhoud bij de gebruiker, met kaderstellende
regelgeving van de overheid
3. Werkgroep Jongeren en natuur
beperkte aandacht voor natuur bij jongeren is tijdelijk, met volwassen worden keert deze terug
meer (praktische) natuureducatie en -bewustwording op scholen, investeer in contacten
jongeren gaan pas de natuur in als er iets te beleven valt, vooral niet belerend
verbeter de promotie, bijv. via social media
4. Werkgroep Beheer Weerribben-Wieden (Casus Weerribben-Wieden)
gebied trekt één miljoen bezoekers, laat gebruikers/profiteurs betalen
verhoog de prijzen van streekproducten en recreatieve activiteiten
verbeter de profilering en ontwikkel een kwaliteitskeurmerk
organiseer (betaalde) activiteiten in rietproductie, bijv. werkvakanties
ontwikkel een systeem van Weerribbendonateurs
technisch: laat studenten van bijv. Universiteit Twente een businesscase ontwikkelen
Natuur Verdient Beter 11
1 Economie en natuur
De provincie zal moeten proberen zowel haar uitgaven te beperken, als de effectiviteit van deze te
vergroten. In het natuurbeleid resulteert dat in het zoeken naar een verbinding van economie en
ecologie, oftewel: hoe natuur te realiseren op een manier die geld opbrengt?
Inrichting
Jongeren stellen dat, hoewel natuurlijke diversiteit op waarde geschat dient te worden, de overheid
serieus moet onderzoeken in hoeverre actief menselijk ingrijpen bij natuurontwikkeling noodzakelijk
is. Wat betreft jongeren is dat namelijk in vele gevallen overbodig. ‘Menselijk ingrijpen waar
noodzakelijk, maar natuurlijke systemen hun gang laten gaan waar kan’ is dan ook het advies.
Efficiëntie
Ook vragen jongeren zich af of de overheid wel de juiste uitvoerende instantie is voor
natuurontwikkeling. Jongeren blijken grote waarde toe te kennen aan de rol van de particuliere
sector en benadrukken dat de overheid particulier natuurbeheer en particuliere natuurontwikkeling
zou moeten stimuleren.
Verder adviseren jongeren unaniem om het proces van natuurontwikkeling efficiënter te maken.
Hierbij moet de nadruk liggen op het verminderen van het aantal betrokken instanties en het
terugdringen van onnodige bureaucratie. Ook dient de overheid het draagvlak voor
natuurontwikkeling bij de bevolking en het bedrijfsleven te optimaliseren, onder meer door
verbetering van de communicatie tussen de overheid en de overige actoren.
In het te voeren beleid van de overheid vinden jongeren dat het verwezenlijken van zoveel mogelijk
doelstellingen belangrijk is. Daartoe is het noodzakelijk, dat de overheid haar beleidsdoelen zo veel
mogelijk verbindt en samenvoegt tot een compacter geheel.
Verdienen aan natuur
Jongeren geloven dat natuur geldt als voorwaarde voor bedrijvigheid, leefbaarheid en een gezond
vestigingsklimaat. Invulling van natuur draagt actief bij dat bedrijven en personen zich graag
vestigen in Overijssel.
Een sector die relatief veel profijt heeft van natuurrealisatie is het toerisme. Waar de natuur
mogelijkheden biedt tot recreatie, zal de bedrijvigheid worden gestimuleerd. Hoewel jongeren deze
bedrijvigheid toejuichen, vinden ze het wel noodzakelijk om recreatieve activiteiten in
natuurgebieden te reguleren om de natuur niet overmatig te belasten.
Jongeren denken dat natuur door middel van branding met bijvoorbeeld ‘afkomstig uit Overijssel’,
kan helpen om Overijsselse producten te onderscheiden en gunstig in de markt te zetten.
Ten slotte denken jongeren dat bedrijven en burgers bereid zijn een deel van de kosten van
natuurbeheer op zich te nemen als zij zich verbonden en verantwoordelijk voelen voor een
natuurgebied.
Natuur Verdient Beter 13
2 Toerisme en natuur
Ondernemers die in de recreatieve branche actief zijn hebben baat bij een mooi natuurgebied. Er is
echter minder geld beschikbaar om deze natuur goed en duurzaam te beheren, zoals van belang
voor de (recreatie)ondernemers. Vraag is dus hoe inkomsten gevonden kunnen worden voor
natuurbeheer.
Adoptie
Burgers en bedrijven zouden samen kunnen werken met de overheid om bepaalde onderdelen van
de toeristische sector op een duurzame manier te behouden door stukken natuur te adopteren. De
provincie zou deze samenwerkingen kunnen coördineren en faciliteren. Op deze manier worden
mensen bewust van en betrokken bij de natuur en is tegelijkertijd een nieuwe inkomstenbron voor
natuurbehoud gevonden.
Streekproducten
Ontwikkeling van streekproducten is volgens jongeren van belang en kan extra inkomsten opleveren
voor de regionale economie. Ondernemers kunnen bijvoorbeeld in een samenwerking investeren om
in de eigen omgeving, op duurzame en herkenbare manier streekproducten te produceren.
Profilering kan hierbij via een (natuur)logo, waarmee mensen kunnen zien dat het product
duurzaam geproduceerd is en daardoor beter is voor hun lokale natuur. Volgens jongeren is de
consument dan bereid om extra voor producten te betalen. In vergaande samenwerkingen kunnen
ook arrangementen worden ontwikkeld, waarmee meer verdiend kan worden.
Gebruikersbijdrage
De toeristenbelasting is impopulair bij de recreatieondernemers en gaat naar de algemene middelen
van gemeenten. Volgens jongeren is een gebruiksbijdrage gepast, maar zou meer moeten worden
getoond waaraan het geld wordt besteed. Verder zou de toeristenbelasting overwegend moeten
terugkomen in het natuurgebied en bijdragen aan de kosten van beheer- en onderhoudprojecten.
Ten slotte vinden jongeren dat zowel diegene die van de natuur genieten als diegene die er baat bij
hebben zouden moeten bijdragen aan de kosten van het beheer van het natuurgebied. Naast de
gebruiker dient de lokale samenleving zich in te spannen om hun natuur te onderhouden, zij mogen
wat betreft jongeren best wat meer verantwoordelijkheid krijgen. De overheid zou hierbij in haar
regelgeving bepaalde kaders kunnen stellen, waarna de lokale bevolking deze met eigen keuzes kan
invullen.
Natuur Verdient Beter 15
3 Jongeren en natuur
Met het oog op de toekomst willen natuurorganisaties meer jongeren betrekken bij de natuur. Men
is bezorgd over de afwezigheid van jongeren in de natuur, omdat daarbij de kans bestaat dat de
sympathie voor natuur en daarmee het draagvlak voor natuur verdwijnt. Hoe is dit draagvlak onder
jongeren te creëren? Hoe kunnen jongeren gestimuleerd worden de natuur in te gaan en zich,
vervolgens, in te zetten voor natuurbehoud?
Aanwezigheid
Jongeren stellen dat zij te weinig tijd hebben om de natuur in te trekken. Hun afwezigheid moet niet
worden geïnterpreteerd als een gebrek aan sympathie voor de natuur, maar is een gevolg van het
drukke leven dat jongeren vaak leiden. Ze prioriteren school, sport, vrienden, bijbaantjes,
enzovoort. Ze voorspellen op latere leeftijd weer de natuur in te trekken, als ze bijvoorbeeld zijn
afgestudeerd of kinderen hebben.
Om alle jongeren kennis te laten maken met de natuur adviseren jongeren de natuurorganisaties
om scholen te benaderen. Zowel middelbare scholen, waar ze onze vertegenwoordiging zullen
aantreffen, als basisscholen. Jongeren benadrukken dat zij het liefst op een aantrekkelijke manier
benaderd willen worden de natuur in te gaan. Vrijheid, activiteit en entertainment zijn hierbij
steekwoorden. Als de natuur negatief wordt ervaren, zullen jongeren op latere leeftijd minder snel
zelf de natuur ingaan en kan het aansporen tot betrokkenheid met natuur ook averechts werken.
Geadviseerd wordt verder om vooral in te zetten op basisschoolleerlingen, omdat zij vaak meer
open staan voor facultatieve activiteiten.
Educatie en bewustwording
Eenmaal in de natuur, kunnen jongeren bewust worden gemaakt van de inspanning die nodig is
voor het behoud van de natuur. Dit zou op verschillende wijzen kunnen gebeuren, aangepast op de
leeftijd. Op jonge leeftijd bijvoorbeeld door kinderen te leren de natuur te respecteren door het niet
te vernielen of te vervuilen, door ze bewust te maken van de aanwezigheid van de natuur en de
mogelijkheden die dat biedt. De natuurorganisaties zouden hier breder en dieper invulling aan
kunnen geven.
In het voortgezet onderwijs zou bewustzijn kunnen worden opgenomen in het lesaanbod. Zo zouden
de natuurorganisaties voor het vak biologie practica kunnen aanbieden en bij de lessen
maatschappijleer zou een speciale module over natuurbehoud kunnen worden toegevoegd. Jongeren
adviseren op regionale schaal samenwerking te laten plaatsvinden tussen scholen en
natuurorganisaties.
Natuur Verdient Beter 17
4 Casus Weerribben-Wieden
Eén van de natuurgebieden die Overijssel rijk is, is de Weerribben-Wieden. Het riet uit dit gebied
wordt door telers gemaaid en verkocht. Vanwege de sterke concurrentie uit China en Oost-Europa
heeft de provincie zich ingespannen voor een regeling voor de riettelers, een vergoeding voor hun
dalende inkomsten. Deze regeling loopt echter af in 2012 en dus moet het beheer van de
Weerribben (ter waarde van twee miljoen euro per jaar) op andere manier worden ingevuld.
Als het riet niet meer gemaaid wordt, verveent het gebied en wordt bos. Dit houdt in dat de
Weerribben haar unieke positie als natuurgebied verliest, wat volgens jongeren een verlies voor
Overijssel zou zijn.
Belangrijk is dat de Weerribben-Wieden zo’n één miljoen bezoekers per jaar ontvangt. Het
benodigde bedrag van twee miljoen euro lijkt dan ineens, aldus de jongeren, een stuk beter te
overzien. Het gebied is tot nu toe altijd gratis te betreden geweest. Jongeren zien een oplossing in
het vragen van een toegangsbijdrage, van bijvoorbeeld één euro per persoon. Ze zijn van mening
dat dit bedrag zó laag is dat het niemand ervan zal weerhouden om het gebied te bezoeken. Natuur
is van ons allemaal en dat zal ook zo blijven, maar desondanks zijn jongeren van mening dat het
principe ‘de gebruiker betaalt’ een oplossing voor het probleem zou kunnen zijn.
Ook geven jongeren aan dat de prijs van bijvoorbeeld boottochten of kanoverhuur met enkele euro’s
verhoogd kan worden, waarbij de extra opbrengsten ten gunste van de onderhoudskosten van het
gebied komen.
Daarbij moet duidelijk worden gemaakt dat deze extra bijdrage ten gunste komt van het gebied zelf
en niet zó hoog is dat het mensen afschrikt. Enerzijds wordt hierdoor duidelijk dat het geld goed
terecht komt en anderzijds realiseert men zich dat het onderhouden van zo’n natuurgebied erg
kostbaar is. Dat besef is namelijk vaak niet erg aanwezig.
Jongeren vinden dat de Weerribben-Wieden zich sterker moet profileren en uit moet gaan van zijn
kracht. Concreet is er bijvoorbeeld gesproken over een keurmerk voor Weerribbenriet; de prijs mag
dan misschien hoger zijn dan die van de concurrentie, maar er wordt wel een uitstekende kwaliteit
gegarandeerd. Daarnaast kan het milieuaspect hierbij betrokken worden; doordat bijvoorbeeld
minder transport nodig is, is het Weerribbenriet beter voor het milieu.
Verder zouden er voor het gebied specifieke betaalde activiteiten georganiseerd kunnen worden,
zoals rietmanden vlechten met echt Weerribbenriet. Op grote schaal valt dan bijvoorbeeld te denken
aan een concept met kampeerboerderijen en werkvakanties waar mensen worden betrokken bij de
rietproductie.
Hoewel er verschillende suggesties ter tafel kwamen op het technische vlak (afbranden, natuur haar
gang laten gaan, enzovoort), zijn we hier niet verder op ingegaan. Het ontbreekt ons simpelweg aan
kennis over wat mogelijk en wenselijk is. Wel werd nog gesuggereerd om studenten van
bijvoorbeeld de Universiteit Twente een businesscase te laten ontwikkelen, om creatieve ideeën op
te doen die mogelijk aanzetten tot andere oplossingen.
Recommended