OLASILIK ve KURAMSAL DAĞILIMLAR - Universitydocs.neu.edu.tr/staff/ilker.etikan/D6 OLASILIK...

OLASILIK ve KURAMSAL DAĞILIMLAR

Kuramsal dağılımlar aynı zamanda bir olasılık

dağılımıdır.

Kuramsal Dağılımlar

İstatistiksel çözümlemelerde; değişkenlerimizin

dağılma özellikleri, çözümleme yönteminin seçimi ve

sonuçlarının yorumlanmasında önemlidir.

Dağılma özelliklerine KURAMSAL DAĞILIM

adı verilir.

İstatistiksel çözümlemeler belirli bir kuramsal

dağılıma dayandırıldığından çözümlemede

kullandığımız değişken(ler)in bu kuramsal

dağılıma uyması gerekir.

Herhangi kuramsal dağılım , y = f(x) biçiminde tanımlanan

matematiksel bir fonksiyondur

y, x değerlerinin ortaya çıkma sıklığını gösterir.

f(x), yoğunluk fonksiyonu olarak da adlandırılır.

Kuramsal Dağılımlar

f(x), x değişkeninin sürekli olması durumunda

aşağıdaki özellikleri taşır.

f(x), x değişkeninin kesikli olması durumunda

aşağıdaki özellikleri taşır.

Kuramsal Dağılımlar

µ, kitle ortalamasını ve 2 kitle varyansını göstermek üzere

dağılım (yoğunluk) fonksiyonu,

2

2

1

2

1

µx

e)x(P

Normal (Gauss) Dağılım

İstatistik çözümlemelerde en çok yararlanılan kuramsal

dağılımdır

ix

Normal (Gauss) Dağılım

Dağılım grafiği aşağıdaki gibidir.

Normal (Gauss) Dağılım

Aritmetik ortalama, ortanca ve tepe değeri birbirine eşittir.

Dağılım ortalamaya göre simetriktir.

Alanın % 50’si ortalamadan geçen dikey çizginin sağına, % 50’si soluna düşer.

Eğri altında kalan toplam alan bir birim karedir.

1dx)x(f

Normal (Gauss) Dağılım

%68,26

68260.)x(P

Normal (Gauss) Dağılım

%95,44

2 2

9544022 .)x(P

%99,74

3 3

9974033 .)x(P

Normal (Gauss) Dağılım

Standart normal dağılım normal dağılımın özel bir biçimidir.

Normal dağılıma dayalı hesaplamalarda kullanıcılara kolaylık sağlar.

µ=0 ve =1 dir.

Yoğunluk fonksiyonu aşağıdaki gibidir.

2

2

1

2

1 z

e)z(P

Standart Normal (Gauss) Dağılım

Eğer bir x değişkeninin normal dağıldığı biliniyorsa

S

xxz

eşitliği ile elde edilen z değerleri ortalaması 0 ve

varyansı 1 olan standart normal dağılıma uyar.

0

Dağılımın grafiği aşağıdadır.

Standart Normal (Gauss) Dağılım

Bu özellik ortalama ve standart sapmanın değerine bağlı değildir.

Ortalama ve standart sapma ne olursa olsun x değişkeninin normal

dağılması bu özelliğin geçerliği için yeterlidir.

Çeşitli z değerleri için 0 ile z arasında kalan alanı gösteren z tablosu

geliştirilmiştir. Bu tablodan yararlanarak normal dağılıma dayalı

hesaplamalar yapılabilir.

Standart Normal (Gauss) Dağılım

Standart Normal Dağılım Tablosu 0.00 0.01 0.02 0.03 0.04 0.05 0.06 0.07 0.08 0.09

0.0 0.0000 0.0040 0.0080 0.0120 0.0160 0.0199 0.0239 0.0279 0.0319 0.0359

0.1 0.0398 0.0438 0.0478 0.0517 0.0557 0.0596 0.0636 0.0675 0.0714 0.0753

0.2 0.0793 0.0832 0.0871 0.0910 0.0948 0.0987 0.1026 0.1064 0.1103 0.1141

0.3 0.1179 0.1217 0.1255 0.1293 0.1331 0.1368 0.1406 0.1443 0.1480 0.1517

0.4 0.1554 0.1591 0.1628 0.1664 0.1700 0.1736 0.1772 0.1808 0.1844 0.1879

0.5 0.1915 0.1950 0.1985 0.2019 0.2054 0.2088 0.2123 0.2157 0.2190 0.2224

0.6 0.2257 0.2291 0.2324 0.2357 0.2389 0.2422 0.2454 0.2486 0.2517 0.2549

0.7 0.2580 0.2611 0.2642 0.2673 0.2704 0.2734 0.2764 0.2794 0.2823 0.2852

0.8 0.2881 0.2910 0.2939 0.2967 0.2995 0.3023 0.3051 0.3078 0.3106 0.3133

0.9 0.3159 0.3186 0.3212 0.3238 0.3264 0.3289 0.3315 0.3340 0.3365 0.3389

1.0 0.3413 0.3438 0.3461 0.3485 0.3508 0.3531 0.3554 0.3577 0.3599 0.3621

1.1 0.3643 0.3665 0.3686 0.3708 0.3729 0.3749 0.3770 0.3790 0.3810 0.3830

1.2 0.3849 0.3869 0.3888 0.3907 0.3925 0.3944 0.3962 0.3980 0.3997 0.4015

1.3 0.4032 0.4049 0.4066 0.4082 0.4099 0.4115 0.4131 0.4147 0.4162 0.4177

1.4 0.4192 0.4207 0.4222 0.4236 0.4251 0.4265 0.4279 0.4292 0.4306 0.4319

1.5 0.4332 0.4345 0.4357 0.4370 0.4382 0.4394 0.4406 0.4418 0.4429 0.4441

1.6 0.4452 0.4463 0.4474 0.4484 0.4495 0.4505 0.4515 0.4525 0.4535 0.4545

1.7 0.4554 0.4564 0.4573 0.4582 0.4591 0.4599 0.4608 0.4616 0.4625 0.4633

1.8 0.4641 0.4649 0.4656 0.4664 0.4671 0.4678 0.4686 0.4693 0.4699 0.4706

1.9 0.4713 0.4719 0.4726 0.4732 0.4738 0.4744 0.4750 0.4756 0.4761 0.4767

2.0 0.4772 0.4778 0.4783 0.4788 0.4793 0.4798 0.4803 0.4808 0.4812 0.4817

2.1 0.4821 0.4826 0.4830 0.4834 0.4838 0.4842 0.4846 0.4850 0.4854 0.4857

2.2 0.4861 0.4864 0.4868 0.4871 0.4875 0.4878 0.4881 0.4884 0.4887 0.4890

2.3 0.4893 0.4896 0.4898 0.4901 0.4904 0.4906 0.4909 0.4911 0.4913 0.4916

2.4 0.4918 0.4920 0.4922 0.4925 0.4927 0.4929 0.4931 0.4932 0.4934 0.4936

2.5 0.4938 0.4940 0.4941 0.4943 0.4945 0.4946 0.4948 0.4949 0.4951 0.4952

2.6 0.4953 0.4955 0.4956 0.4957 0.4959 0.4960 0.4961 0.4962 0.4963 0.4964

2.7 0.4965 0.4966 0.4967 0.4968 0.4969 0.4970 0.4971 0.4972 0.4973 0.4974

2.8 0.4974 0.4975 0.4976 0.4977 0.4977 0.4978 0.4979 0.4979 0.4980 0.4981

2.9 0.4981 0.4982 0.4982 0.4983 0.4984 0.4984 0.4985 0.4985 0.4986 0.4986

3.0 0.4987 0.4987 0.4987 0.4988 0.4988 0.4989 0.4989 0.4989 0.4990 0.4990

0.00 0.01 0.02 0.03 0.04 0.05 0.06 0.07 0.08 0.09

0.0 0.0000 0.0040 0.0080 0.0120 0.0160 0.0199 0.0239 0.0279 0.0319 0.0359

0.1 0.0398 0.0438 0.0478 0.0517 0.0557 0.0596 0.0636 0.0675 0.0714 0.0753

0.2 0.0793 0.0832 0.0871 0.0910 0.0948 0.0987 0.1026 0.1064 0.1103 0.1141

0.3 0.1179 0.1217 0.1255 0.1293 0.1331 0.1368 0.1406 0.1443 0.1480 0.1517

0.4 0.1554 0.1591 0.1628 0.1664 0.1700 0.1736 0.1772 0.1808 0.1844 0.1879

0.5 0.1915 0.1950 0.1985 0.2019 0.2054 0.2088 0.2123 0.2157 0.2190 0.2224

0.6 0.2257 0.2291 0.2324 0.2357 0.2389 0.2422 0.2454 0.2486 0.2517 0.2549

0.7 0.2580 0.2611 0.2642 0.2673 0.2704 0.2734 0.2764 0.2794 0.2823 0.2852

0.8 0.2881 0.2910 0.2939 0.2967 0.2995 0.3023 0.3051 0.3078 0.3106 0.3133

0.9 0.3159 0.3186 0.3212 0.3238 0.3264 0.3289 0.3315 0.3340 0.3365 0.3389

1.0 0.3413 0.3438 0.3461 0.3485 0.3508 0.3531 0.3554 0.3577 0.3599 0.3621

1.1 0.3643 0.3665 0.3686 0.3708 0.3729 0.3749 0.3770 0.3790 0.3810 0.3830

1.2 0.3849 0.3869 0.3888 0.3907 0.3925 0.3944 0.3962 0.3980 0.3997 0.4015

1.3 0.4032 0.4049 0.4066 0.4082 0.4099 0.4115 0.4131 0.4147 0.4162 0.4177

1.4 0.4192 0.4207 0.4222 0.4236 0.4251 0.4265 0.4279 0.4292 0.4306 0.4319

1.5 0.4332 0.4345 0.4357 0.4370 0.4382 0.4394 0.4406 0.4418 0.4429 0.4441

1.6 0.4452 0.4463 0.4474 0.4484 0.4495 0.4505 0.4515 0.4525 0.4535 0.4545

1.7 0.4554 0.4564 0.4573 0.4582 0.4591 0.4599 0.4608 0.4616 0.4625 0.4633

1.8 0.4641 0.4649 0.4656 0.4664 0.4671 0.4678 0.4686 0.4693 0.4699 0.4706

1.9 0.4713 0.4719 0.4726 0.4732 0.4738 0.4744 0.4750 0.4756 0.4761 0.4767

2.0 0.4772 0.4778 0.4783 0.4788 0.4793 0.4798 0.4803 0.4808 0.4812 0.4817

2.1 0.4821 0.4826 0.4830 0.4834 0.4838 0.4842 0.4846 0.4850 0.4854 0.4857

2.2 0.4861 0.4864 0.4868 0.4871 0.4875 0.4878 0.4881 0.4884 0.4887 0.4890

2.3 0.4893 0.4896 0.4898 0.4901 0.4904 0.4906 0.4909 0.4911 0.4913 0.4916

2.4 0.4918 0.4920 0.4922 0.4925 0.4927 0.4929 0.4931 0.4932 0.4934 0.4936

2.5 0.4938 0.4940 0.4941 0.4943 0.4945 0.4946 0.4948 0.4949 0.4951 0.4952

2.6 0.4953 0.4955 0.4956 0.4957 0.4959 0.4960 0.4961 0.4962 0.4963 0.4964

2.7 0.4965 0.4966 0.4967 0.4968 0.4969 0.4970 0.4971 0.4972 0.4973 0.4974

2.8 0.4974 0.4975 0.4976 0.4977 0.4977 0.4978 0.4979 0.4979 0.4980 0.4981

2.9 0.4981 0.4982 0.4982 0.4983 0.4984 0.4984 0.4985 0.4985 0.4986 0.4986

3.0 0.4987 0.4987 0.4987 0.4988 0.4988 0.4989 0.4989 0.4989 0.4990 0.4990

0.00 0.00 0.01 0.01 0.02 0.02 0.03 0.03 0.04 0.04 0.05 0.05 0.06 0.06 0.07 0.07 0.08 0.08 0.09 0.09

0.00.0 0.00000.0000 0.00400.0040 0.00800.0080 0.01200.0120 0.01600.0160 0.01990.0199 0.02390.0239 0.02790.0279 0.03190.0319 0.03590.0359

0.10.1 0.03980.0398 0.04380.0438 0.04780.0478 0.05170.0517 0.05570.0557 0.05960.0596 0.06360.0636 0.06750.0675 0.07140.0714 0.07530.0753

0.20.2 0.07930.0793 0.08320.0832 0.08710.0871 0.09100.0910 0.09480.0948 0.09870.0987 0.10260.1026 0.10640.1064 0.11030.1103 0.11410.1141

0.30.3 0.11790.1179 0.12170.1217 0.12550.1255 0.12930.1293 0.13310.1331 0.13680.1368 0.14060.1406 0.14430.1443 0.14800.1480 0.15170.1517

0.40.4 0.15540.1554 0.15910.1591 0.16280.1628 0.16640.1664 0.17000.1700 0.17360.1736 0.17720.1772 0.18080.1808 0.18440.1844 0.18790.1879

0.50.5 0.19150.1915 0.19500.1950 0.19850.1985 0.20190.2019 0.20540.2054 0.20880.2088 0.21230.2123 0.21570.2157 0.21900.2190 0.22240.2224

0.60.6 0.22570.2257 0.22910.2291 0.23240.2324 0.23570.2357 0.23890.2389 0.24220.2422 0.24540.2454 0.24860.2486 0.25170.2517 0.25490.2549

0.70.7 0.25800.2580 0.26110.2611 0.26420.2642 0.26730.2673 0.27040.2704 0.27340.2734 0.27640.2764 0.27940.2794 0.28230.2823 0.28520.2852

0.80.8 0.28810.2881 0.29100.2910 0.29390.2939 0.29670.2967 0.29950.2995 0.30230.3023 0.30510.3051 0.30780.3078 0.31060.3106 0.31330.3133

0.90.9 0.31590.3159 0.31860.3186 0.32120.3212 0.32380.3238 0.32640.3264 0.32890.3289 0.33150.3315 0.33400.3340 0.33650.3365 0.33890.3389

1.01.0 0.34130.3413 0.34380.3438 0.34610.3461 0.34850.3485 0.35080.3508 0.35310.3531 0.35540.3554 0.35770.3577 0.35990.3599 0.36210.3621

1.11.1 0.36430.3643 0.36650.3665 0.36860.3686 0.37080.3708 0.37290.3729 0.37490.3749 0.37700.3770 0.37900.3790 0.38100.3810 0.38300.3830

1.21.2 0.38490.3849 0.38690.3869 0.38880.3888 0.39070.3907 0.39250.3925 0.39440.3944 0.39620.3962 0.39800.3980 0.39970.3997 0.40150.4015

1.31.3 0.40320.4032 0.40490.4049 0.40660.4066 0.40820.4082 0.40990.4099 0.41150.4115 0.41310.4131 0.41470.4147 0.41620.4162 0.41770.4177

1.41.4 0.41920.4192 0.42070.4207 0.42220.4222 0.42360.4236 0.42510.4251 0.42650.4265 0.42790.4279 0.42920.4292 0.43060.4306 0.43190.4319

1.51.5 0.43320.4332 0.43450.4345 0.43570.4357 0.43700.4370 0.43820.4382 0.43940.4394 0.44060.4406 0.44180.4418 0.44290.4429 0.44410.4441

1.61.6 0.44520.4452 0.44630.4463 0.44740.4474 0.44840.4484 0.44950.4495 0.45050.4505 0.45150.4515 0.45250.4525 0.45350.4535 0.45450.4545

1.71.7 0.45540.4554 0.45640.4564 0.45730.4573 0.45820.4582 0.45910.4591 0.45990.4599 0.46080.4608 0.46160.4616 0.46250.4625 0.46330.4633

1.81.8 0.46410.4641 0.46490.4649 0.46560.4656 0.46640.4664 0.46710.4671 0.46780.4678 0.46860.4686 0.46930.4693 0.46990.4699 0.47060.4706

1.91.9 0.47130.4713 0.47190.4719 0.47260.4726 0.47320.4732 0.47380.4738 0.47440.4744 0.47500.4750 0.47560.4756 0.47610.4761 0.47670.4767

2.02.0 0.47720.4772 0.47780.4778 0.47830.4783 0.47880.4788 0.47930.4793 0.47980.4798 0.48030.4803 0.48080.4808 0.48120.4812 0.48170.4817

2.12.1 0.48210.4821 0.48260.4826 0.48300.4830 0.48340.4834 0.48380.4838 0.48420.4842 0.48460.4846 0.48500.4850 0.48540.4854 0.48570.4857

2.22.2 0.48610.4861 0.48640.4864 0.48680.4868 0.48710.4871 0.48750.4875 0.48780.4878 0.48810.4881 0.48840.4884 0.48870.4887 0.48900.4890

2.32.3 0.48930.4893 0.48960.4896 0.48980.4898 0.49010.4901 0.49040.4904 0.49060.4906 0.49090.4909 0.49110.4911 0.49130.4913 0.49160.4916

2.42.4 0.49180.4918 0.49200.4920 0.49220.4922 0.49250.4925 0.49270.4927 0.49290.4929 0.49310.4931 0.49320.4932 0.49340.4934 0.49360.4936

2.52.5 0.49380.4938 0.49400.4940 0.49410.4941 0.49430.4943 0.49450.4945 0.49460.4946 0.49480.4948 0.49490.4949 0.49510.4951 0.49520.4952

2.62.6 0.49530.4953 0.49550.4955 0.49560.4956 0.49570.4957 0.49590.4959 0.49600.4960 0.49610.4961 0.49620.4962 0.49630.4963 0.49640.4964

2.72.7 0.49650.4965 0.49660.4966 0.49670.4967 0.49680.4968 0.49690.4969 0.49700.4970 0.49710.4971 0.49720.4972 0.49730.4973 0.49740.4974

2.82.8 0.49740.4974 0.49750.4975 0.49760.4976 0.49770.4977 0.49770.4977 0.49780.4978 0.49790.4979 0.49790.4979 0.49800.4980 0.49810.4981

2.92.9 0.49810.4981 0.49820.4982 0.49820.4982 0.49830.4983 0.49840.4984 0.49840.4984 0.49850.4985 0.49850.4985 0.49860.4986 0.49860.4986

3.03.0 0.49870.4987 0.49870.4987 0.49870.4987 0.49880.4988 0.49880.4988 0.49890.4989 0.49890.4989 0.49890.4989 0.49900.4990 0.49900.4990

0 ve Z Arasında

Kalan Alan

Binom Dağılımı

İki sonuçlu olaylar için geçerli bir kuramsal dağılımdır.

Olayın her tekrarında ilgilenilen sonucun ortaya çıkma olasılığı

değişmez,

Olayın her tekrarının birbirinden bağımsız

olma koşulu ile 2 sonuçlu bir olayın n kez tekrarında

ilgilenilen sonucun ortaya çıkma sayısı, x,

Binom dağılımı gösterir.

Olasılık yoğunluk fonksiyonu

,...n1,0 x p)(1pCP(x)xnx

xn

X : ilgilenilen sonucun ortaya çıkma sayısı

P : İlgilenilen sonucun ortaya çıkma olasılığı

n: toplam olay sayısı

)!(!

!

xnx

nC xn

)......(! n))()((n 321

Binom Dağılımı

Poisson Dağılımı

x=0,1,.... biçiminde kesikli sayısal bir değişken olmak üzere

belirlenmiş bir zaman aralığında; x’in ortaya çıkma sayısı

poisson dağılımı gösterir.

Olasılık yoğunluk fonksiyonu,

0,1,...x !x

e)x(P

x

x : İlgilenilen sonucun ortaya çıkma sayısı

e : Doğal logaritma tabanı

: Dağılımın ortalaması

Poisson dağılımında,

Belirlenmiş aralıkta ilgilenilen sonucun ortaya çıkması

birbirinden bağımsızdır.

Kuramsal olarak ilgilenilen sonucun ortaya çıkma sayısı

sonsuzdur.

Belirlenmiş aralıkta ilgilenilen sonucun ortaya çıkması aralık

genişliği ile orantılıdır.

Poisson Dağılımı