View
10
Download
1
Category
Preview:
Citation preview
1
PRAKTYCZNE ASPEKTY
POBIERANIA PRÓBEK
Z ŁAŃCUCHA PRODUKCJI I OBROTU
ŻYWNOŚCIĄ POCHODZENIA
ZWIERZĘCEGO
Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy
Krajowe Laboratorium Referencyjne
Al. Partyzantów 57
24-100 Puławy
Tel.: 81 889-30-00
Fax: 81 886-25-95
REMIGIUSZ POMYKAŁA
10-11 czerwca 2019 r., PIWet-PIB, Puławy
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndromeQ fever
OGÓLNE ZASADY POBIERANIA PRÓBEK ŻYWNOŚCI
DO BADAŃ MIKROBIOLOGICZNYCH
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PRÓBKA PIERWOTNA: część partii pobrana jednorazowo z jednego miejsca towaru nieopakowanego lub z jednego opakowania jednostkowego (zapomocą szufli, rury, pipety, łyżki)
PRÓBKA JEDNOSTKOWA: łączna ilość próbek pierwotnych z jednego opakowania(worek, bela, skrzynka, beczka)
PRÓBKA ZBIORCZA: łączna liczba próbek pierwotnych lub jednostkowych pobranych zcałej partii
PRÓBKA ŚREDNIA: część próbki ogólnej przeznaczonej do badań, reprezentuje całąpartię
PRÓBKA LABORATORYJNA: próbka przekazana do laboratorium
PRÓBKA ANALITYCZNA: próbka przeznaczona do analizy
PARTIA MATERIAŁU
PRÓBKA PIERWOTNA
PRÓBKA JEDNO-
STKOWA
PRÓBKA ZBIORCZA (OGÓLNA)
PRÓBKA ŚREDNIA
PRÓBKA LABORA-TORYJNA
PRÓBKA ANALITYCZNA
O G Ó L N E Z A SA DY PO B I E R A N I A PRÓ B E K
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
2
Próbki
pierwotne
Próbki
jednostkowe
Próbka ogólna
Średnia próbka
Jednorodna średnia
próbka laboratoryjna
1 2 3 4 5 6
I II III
C
B
A
1+2+3+4+5+6
(I+II+III)
O G Ó L N E Z A SA DY PO B I E R A N I A PRÓ B E K
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PRODUKT
Sztukowy Bezkształtny
Kontrola
stuprocentowa
Kontrola
wyrywkowa
ProcentowaSKJ
Według oceny
alternatywnej
Według oceny
właściwości
liczbowej
Ograniczenie
jednostronne
Ograniczenie
dwustronne
W opakowaniach jednostkowych Luzem
Liczba próbek jednostkowych
Stała precyzja badań
Jednorodny Niejednorodny
Liczba
próbek
pierwot-
nych
Liczba
próbek
pierwot-
nych
Stała Stała
precyzja
badań plany jednostopniowe
plany dwustopniowe
plany wielostopniowe
Liczba próbek jednostkowych zależy od:-wielkości partii towaru, -stopnia jednorodności produktu, -przyjętej precyzji badań;
Wielkość próbki, liczba próbek jednostkowych tym większa:-gdy partia bardziej niejednorodna,-mniejsza zawartość poszukiwanego składnika.
O G Ó L N E ZA SA DY PO B I E RA N I A PRÓ B E K
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
CEL POBIERANIA PRÓBEK
MATRYCA I/LUB OZNACZANY PARAMETR
STRATEGIA POBIERANIA
PRÓBEK
MIEJSCE POBIERANIA
PRÓBEK
CZĘSTOTLIWOŚĆ POBIERANIA
WIELKOŚĆ PRÓBKI
TYP PRÓBNIKAODCZYNNIKI I MATERIAŁY
O G Ó L N E Z A SA DY PO B I E R A N I A PRÓ B E K
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
3
CELE POBIERANIA PRÓBEK
MONITORINGOWY
ZGODNOŚĆ Z WYMAGANIAMI
KONTROLA JAKOŚCI
O G Ó L N E Z A SA DY PO B I E R A N I A PRÓ B E K
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PLANY POBIERANIA PRÓBEK ŻYWNOŚCI DO BADAŃ
MIKROBIOLOGICZNYCH
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
KRYTERIA MIKROBIOLOGICZNE BEZPIECZEŃŚTWA ŻYWNOSCI I HIGIENY PROCESU
Rozporządzenie Komisji (WE) Nr
2073/2005 z dnia 15 listopada 2005 r. w sprawie kryteriów
mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych (wraz ze
sprostowaniem)
Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1441/2007 z dnia 5 grudnia 2007 r. zmieniające
rozporządzenie (WE) nr 2073/2005 w sprawie kryteriów mikrobiologicznych
dotyczących środków spożywczych
Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 365/2010 z dnia 28 kwietnia 2010 r. zmieniające
rozporządzenie (WE) nr 2073/2005 w sprawie kryteriów mikrobiologicznych
dotyczących środków spożywczych odnośnie do pałeczek jelitowych w mleku
pasteryzowanym i innych pasteryzowanych płynnych produktach mlecznych oraz
Listeria monocytogenes w soli spożywczej
Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1086/2011 z dnia 27 października 2011 r.
zmieniające załącznik II do rozporządzenia (WE) Nr 2160/2003 Parlamentu
Europejskiego i Rady oraz załącznik I do rozporządzenia Komisji (WE) Nr 2073/2005
w odniesieniu do salmonelli w świeżym mięsie drobiowym
Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 209/2013 z dnia 11 marca 2013 r. zmieniające
rozporządzenie (WE) nr 2073/2005 w odniesieniu do kryteriów mikrobiologicznych
dotyczących kiełków i zasad pobierania próbek z tusz drobiowych i świeżego mięsa
drobiowego
Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 217/2014 z dnia 7 marca 2014 r. zmieniające
rozporządzenie (WE) nr 2073/2005 w odniesieniu do salmonelli w tuszach
wieprzowych
Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1495/2017 z dnia 23 sierpnia 2017 r. zmieniające
Rozporządzenie (WE) Nr 2073/2005 w odniesieniu do Campylobacter w tuszach
brojlerów
PRAWO W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY ŻYWNOŚCI
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
4
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
Rozporządzenie ustanawia kryteria mikrobiologiczne dotycząceniektórych mikroorganizmów oraz przepisy wykonawcze obowiązująceprzedsiębiorstwa sektora spożywczego przy wdrażaniu ogólnych iszczegółowych zasad higieny dla środków spożywczych o których mowaw art. 4 rozporządzenia (WE) nr 852/2004.
Właściwy organ kontroluje zgodność z zasadami i kryteriami ustanowionymiw niniejszym rozporządzeniu zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr882/2004, co nie ogranicza prawa tego organu do dalszegopobierania próbek i przeprowadzania badań w celu wykrywania iobliczania innych mikroorganizmów, ich toksyn lub metabolitów,bądź w celu weryfikacji procesów, bądź ze względu napodejrzenie, że dana żywność nie jest bezpieczna, bądź też wkontekście analizy ryzyka.
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TERMINOLOGIA
Termin Definicja
Mikroorganizmy oznaczają bakterie, wirusy, drożdże, pleśnie, glony, pierwotniakipasożytnicze, mikroskopijne robaki pasożytnicze oraz ich toksyny imetabolity
Kryterium mikrobiologiczne
oznacza wymaganie pozwalające na akceptację produktu, partii środkówspożywczych lub procesu na podstawie braku, obecności lub liczbymikroorganizmów i/lub ilości ich toksyn lub metabolitów w jednostcemasy, objętości, na powierzchni lub partii
Kryterium bezpieczeństwa żywności
oznacza wymaganie określające akceptację produktu lub partii środkówspożywczych, stosowane dla produktów wprowadzanych na rynek
Kryterium higieny procesu
oznacza wymaganie pozwalające na akceptację funkcjonującego procesuprodukcji. Kryterium tego nie stosuje się do produktów wprowadzanychna rynek. Kryterium to określa wskaźnikową wartość zanieczyszczenia, poprzekroczeniu której konieczne są działania naprawcze w celu utrzymaniahigieny procesu na poziomie zgodnym z prawem żywnościowym
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TERMINOLOGIA
Termin Definicja
Partia
oznacza grupę lub zbiór możliwych do zidentyfikowania produktów,uzyskanych w wyniku danego procesu w praktycznie identycznychwarunkach oraz wyprodukowanych w danym miejscu w ramach jednego,określonego okresu produkcji
Okresprzydatności do spożycia
oznacza okres odpowiadający okresowi poprzedzającemu datę ważnościlub datę przydatności do spożycia, zgodnie z definicjami tych dat,zawartymi odpowiednio w art. 9 i 10 dyrektywy 2000/13/WE
Żywność gotowa do spożycia
oznacza żywność przeznaczoną przez producenta lub wytwórcę dobezpośredniego spożycia przez ludzi, bez konieczności gotowania lub innejobróbki w celu wyeliminowania określonych mikroorganizmów lubograniczenia ich liczby do dopuszczalnego poziomu
Próbka
oznacza zbiór złożony z jednej lub kilku jednostek bądź porcję substancji,dobrane różnymi środkami z populacji lub znacznej ilości substancji; celempróby jest dostarczenie informacji na temat danej cechy badanej populacjilub substancji, a także dostarczenie podstaw do decyzji dotyczącej danejpopulacji lub substancji bądź dotyczącej procesu, w wyniku którego onapowstała
5
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TERMINOLOGIA
Termin Definicja
Próbkareprezentatywna
oznacza próbkę zachowującą cechy partii, z której została pobrana.Dotyczy to szczególnie prostej próbki losowej, w której każdy zelementów partii lub elementów włączonych do partii otrzymał taką samąszansę bycia dobranym do próbki;
Zgodność z kryteriami mikro-biologicznymi
oznacza uzyskanie wyników badań zadowalających lub dopuszczalnych,określonych w załączniku I, w odniesieniu do wartości ustalonych dladanych kryteriów, poprzez pobieranie próbek, wykonywanie badań orazwdrażanie działań naprawczych zgodnie z prawem żywnościowym orazzaleceniami wydanymi przez właściwy organ
Żywnośćprzeznaczona dla niemowląt
oznacza żywność przeznaczoną specjalnie dla niemowląt zgodnie zdefinicją zawartą w dyrektywie Komisji 91/321/EWG
Żywnośćspecjalnego przeznaczenia medycznego
oznacza żywność dietetyczną specjalnego przeznaczenia medycznegozgodnie z definicją zawartą w dyrektywie Komisji 1999/21/EWG
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PROCES PRODUKCJIZANIM PRODUKT OPUŚCI ZAKŁAD
PODCZAS OKRESU PRZYDATNOŚCI DO SPOŻYCIA
Odpowiedzialność przedsiębiorców sektora spożywczego
HIGIENA PROCESU
BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI
BADANIA DODATKOWE wg zał. II (m. in. L. monocytogenes)
GHPHACCP
1. WYMAGANIA OGÓLNE
Zapewnienie: sposobu dostaw i przetwarzania surowców i środków spożywczych, będących pod kontrolądanego PPS i takiego postępowania z nimi by spełnione były kryteria HP oraz możliwości spełnienia kryteriówBŻ mających zastosowanie w całym okresie przydatności do spożycia, w dających się rozsądnie przewidziećwarunkach dystrybucji, przechowywania i stosowania
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
2. BADANIE ZGODNOŚCI Z KRYTERIAMI
PPS przeprowadzają, w miarę potrzeb, badania zgodności z kryteriami wcelu potwierdzenia lub weryfikacji funkcjonowania procedur opartych ozasady HACCP i GHP
PPS decydują o odpowiedniej częstotliwości pobierania próbek z wyjątkiemprzypadków, gdy częstotliwości te określa Rozporządzenie
Częstotliwość pobierania próbek powinna być dostoswana do rodzaju iwielkości danego PPS, jednak pod warunkiem, że nie stworzy to zagrożeniadla bezpieczeństwa środków spożywczych
6
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
3. SZCZEGÓŁOWE ZASADY POBIERANIA I BADANIA PRÓBEK
Metody badań oraz plany i metody pobierania próbek określone w zał. Istosuje się jako metody referencyjne
Gdy jest to konieczne, pobiera się próbki z obszarów środowiska produkcji.Stosuje się metody pobierania opisane w normie ISO 18593
Ci PPS, którzy produkują żywność typu RTE, w której możliwy jest wzrost L.monocytogenes, pobierają próbki z obszarów produkcji w tym kierunku
Ci PPS, którzy produkują żywność dla niemowląt oraz specjalnegoprzeznaczenia medycznego, monitorują obecność Enterobacteriaceae wobszarach produkcyjnych (E. sakazakii)
Zmniejszenie liczby próbek określonej w zał. I jest możliwe pod warunkiem,że PPS udowodni skuteczność stosowanych procedur opartych o HACCP
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
3. SZCZEGÓŁOWE ZASADY POBIERANIA I BADANIA PRÓBEK c.d.
Gdy celem badania jest akceptacja partii środka spożywczego lub procesu,plany pobierania próbek określone w zał. I stosuje się jako minimum
PPS mogą stosować inne procedury pobierania i badania próbek, jeśli są wstanie wykazać, że procedury te dają co najmniej równoważny stopieńpewności. Procedury te mogą obejmować alternatywne miejsca pobraniaoraz wykorzystywać analizy tendencji
Badanie obecności alternatywnych mikroorganizmów oraz parametrówinnych niż mikrobiologiczne jest dopuszczalne jedynie w przypadku kryteriówhigieny procesu
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
3. SZCZEGÓŁOWE ZASADY POBIERANIA I BADANIA PRÓBEK c.d.
Alternatywne metody badań są dopuszczalne, jeśli są zwalidowane wobecmetody referencyjnej zgodnej z zał. I oraz jeśli są certyfikowane przezstronę trzecią zgodnie z protokołem ISO 16140 lub innym uznanym w skalimiędzynarodowej
Jeśli dane PPS zamierza stosować inne metody analityczne niż walidowane icertyfikowane, metody te muszą być zatwierdzone zgodnie z protokołamiuznanymi w skali międzynarodowej, a ich stosowanie musi być zatwierdzoneprzez właściwy organ
7
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
5. WYNIKI NIEZADOWALAJĄCE c.d.
Gdy wyniki niezadowalające
na etapie bezpieczeństwa
żywności
Gdy wyniki niezadowalające na etapie higieny
procesu
Wycofanie z obrotu lub od konsumenta zgodnie zart. 19 Rozporządzenia (WE) Nr 178/2002Jednak, produkty wprowadzone na rynek, które nieznajdują się w sprzedaży detalicznej, mogą byćprzekazane do dalszego przetwarzania w celu skutecznejeliminacji zagrożenia. Przetwarzanie to prowadzi innyprzedsiębiorca niż wytwórca danego środka spożywczego.
Przedsiębiorca może wykorzystać daną partię do innychcelów niż pierwotne pod warunkiem, że nie będziestanowiło to zagrożenia dla zdrowia publicznego izwierząt. Decyzja o takim wykorzystaniu zapada w ramachprocedur HACCP i jest zatwierdzana przez właściwy organ
Podejmowanie środków: poprawa higieny uboju,przegląd środków kontrolnych procesu uboju, środkówbezpieczeństwa biologicznego w gospodarstwachpochodzenia, poprawa higieny produkcji orazselekcji/pochodzenia surowców, kontrola skutecznościobróbki cieplnej
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PUNKTY ŁAŃCUCHA POKARMOWEGO KTÓRYCH DOTYCZĄ DANE KRYTERIA
LIMITY
MATRYCE ŻYWNOŚCI
METODY ANALITYCZNE
PLANY POBIERANIA PRÓBEK
n > m < M
DZIAŁANIA PODEJMOWANE W PRZYPADKU NIEZGODNOŚCI
MIKROORGANIZMY LUB TOKSYNY I METABOLITY
DEFINICJA KRYTERIUM MIKROBIOLOGICZNEGO
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
DEFINICJA KRYTERIUM MIKROBIOLOGICZNEGO
Rodzaj żywności
Plan
pobierania
próbek
LimityMetody badania
referencyjne
Etap stosowania
kryterium
n c m M
1.1 Żywność gotowa do
spożycia przeznaczona dla
niemowląt oraz gotowa do
spożycia żywność
specjalnego medycznego
przeznaczenia
10 0 Nieobecne w 25 g EN/ISO 11290-1
Produkty wprowadzane
do obrotu w ciągu okresu
przydatności do spożycia
Liczba próbek badanych
Liczba próbek dających wynik
niezgodny
Dolny limit Górny limit
8
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PLAN POBIERANIA PRÓBEK – 2-KLASOWY
HIGIENA PROCESUKRYTERIA
BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIKRYTERIA
m
ZADOWALAJĄCY NIEZADOWALAJĄCY
ZADOWALAJĄCY NIEZADOWALAJĄCY
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PLAN POBIERANIA PRÓBEK – 3-KLASOWY
HIGIENA PROCESUKRYTERIA
m M
ZADOWALAJĄCY DOPUSZCZALNY NIEZADOWALAJĄCY
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
Zgodnie z Rozporządzeniem kryteria mikrobiologiczne żywności stanowiąpodstawę akceptacji produktu lub partii produktów na podstawie:
oznaczanej liczby wybranych drobnoustrojów
obecności lub nieobecności drobnoustrojów
obecności ich toksyn lub metabolitów
9
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
KRYTERIA BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI
• Listeria monocytogenes• Salmonella spp.• Salmonella Enteritidis i S. Typhimurium• Escherichia coli• Escherichia coli STEC• Campylobacter spp.
• Enterotoksyny gronkowcowe• Histamina
ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
KRYTERIA HIGIENY PROCESU
• Liczba drobnoustrojów tlenowych
• Salmonella spp.
• Enterobacteriaceae
• Escherichia coli
• Staphylococcus spp. koagulazo-dodatnie
• Campylobacter spp.
MIKROORGANIZMY W ŻYWNOŚCI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
Surowce zwierzęce Zagrożenia mikrobiologiczne
Mięso wołowe i wieprzowe
Clostridium spp., Pseudomonas spp., Bacillus spp., Clostridium spp., Salmonelaspp., Escherichia coli STEC, Enterococcus spp., Alcaligenes spp., Staphylococcusspp., Streptococcus spp., Mycobacterium spp., Aeromonas spp., Proteus spp., Listeria spp., Yersinia spp., Campylobacter spp., drożdże i grzyby plesniowe
Mięso drobiowe
Clostridium spp., Pseudomonas spp., Bacillus spp., Clostridium spp., Salmonelaspp., Escherichia coli STEC, Enterococcus spp., Staphylococcus spp., Streptococcus spp., Mycobacterium spp., Listeria spp., Yersinia spp., Campylobacter spp., drożdże i grzyby plesniowe
RybyVibrio spp., Escherichia coli VTEC, Clostridium spp., Salmonella spp., Shigellaspp., Yersinia spp., Aeromonas spp.
Mleko
Clostridium spp., Pseudomonas spp., Bacillus spp., Clostridium spp., Salmonelaspp., Escherichia coli STEC, Enterococcus spp., Staphylococcus spp., Streptococcus spp., Mycobacterium spp., Listeria spp., Yersinia spp., Campylobacter spp., drożdże i grzyby plesniowe, Brucella spp., Corynebacterium spp.
JajaEscherichia coli VTEC, Clostridium spp., Salmonella spp., Shigella spp., Yersiniaspp., Staphylococcus spp., Mycobacterium spp.
10
PODEJMOWANIE DZIAŁAŃ W PRZYPADKU WYNIKÓW NIEZADOWALAJĄCYCH
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI HIGIENA PROCESU
Powiadomienie właściwego organu
Podjęcie działań adekwatnych do danego kryterium wg
zał. I rozdz. 2 Rozporządzenia
Czy partia produktu trafiła do konsumenta?
Tak Nie
Procedura wycofania Procedura cofnięcia
• Powiadomieni dostawcy
• Powiadomieni konsumenci
• Usunięcie z łańcucha
dystrybucji
• Gdy to konieczne
wycofanie od konsumenta
• Powiadomieni dostawcy
• Cofnięcie z łańcucha
dystrybucji
Możliwość powtórnego
przetworzenia w celu
eliminacji zagrożenia wg art. 7
ust. 2 Rozporządzenia
Podjęcie działań naprawczych zgodnie z HACCP oraz innych zabezpieczających zdrowie konsumenta
Podjęcie działań w celu identyfikacji przyczyny niezgodności
Podjęcie działań w celu zapobieżenia powtórnego wystąpienia niezgodności – modyfikacja HACCP/GHP
POBIERANIE PRÓBEK Z TUSZ ZWIERZĄT RZEŹNYCH –
WYMAGANIA NORMY PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
o Norma ma zastosowanie do pobierania próbek z tusz zwierzątrzeźnych w procesie:
o Kontroli higieny procesu na etapie rzeźni dla dużych zwierzątjako walidacja i weryfikacja kontroli procesu
o Bazującego na ocenie ryzyka systemu zapewnieniabezpieczeństwa produktu
o Monitorowania obecności i/lub liczby mikroorganizmówpatogennych
Norma zastępuje wydanie z 2005 roku.
11
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
Termin Definicja
Tusza Ciało zwierzęcia po uboju i po oporządzeniu
Technika wycinaniaPobranie fragmentu mierzalnej powierzchni skóry lub tkanki metodą wycinania
Zwierzę łowneSsaki i ptaki dziko żyjące pozyskiwane w celu konsumpcji mięsa lub hodowane
Duże zwierzęBydło (bizony, bawół), owce, świnie (dziki), różne typy jeleniowatych, konie (osły, muły)
Drób Ptaki małych i średnich rozmiarów
Plan pobieraniaOpis pobierania i badania określonej liczby próbek zdefiniowaną metodą analityczną zawierający kryteria akceptacji
Punkt pobierania Etap linii produkcyjnej, na którym próbka jest pobierana
Miejsce pobierania Miejsce na tuszy zwierzęcia, z którego próbka jest pobierana
Małe ssaki i inne małe zwierzęta
Zajęczaki, gryzonie, żółwie, żaby
Technika wymazuTechnika z użycia materiału absorbującego w celu pobrania mikroorganizmu z powierzchni
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
UWAGI !!!
o Wybór metody zależy od metody oznaczania zanieczyszczenia,wymaganej czułości metody, aspektów praktycznych poboru
o Metody wycinania pozwalają na pobranie większej liczbymikroorganizmów
o Nie wszystkie mikroorganizmy wzrastają w określonych warunkach
o Metody wycinania charakteryzują się mniejszą powtarzalnością niżmetody wymazowe
o Metody wycinania obejmują jedynie mały obszar powierzchni tuszy imogą nie pozwalać na wykrycie niskiego poziomu zanieczyszczenia
o Metody wycinania są preferowane dla produktu mrożonego
o Metoda popłuczyn jest preferowana dla małych zwierząt
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
Etap procesu, czas, częstotliwość zależą od:
Stosowanych praktyk ubojowych
Opartego na ocenie ryzyka zapewnieniu kontroli procesu
Wielkości produkcji
Analizy trendów
Występowania patogenów w regionie pochodzenia zwierzęcia
Regulacji krajowych, regionalnych i międzynarodowych
Dla kontroli procesu zależność od poziomu higieny w rzeźni
W procesie monitorowania występowania konieczność zmaksymalizowania szansy wykrycia/oznaczenia zanieczyszczenia
12
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
Punkty pobierania próbek:
Po oskórowaniu (świnie)
Po myciu (świnie i drób)
Po patroszeniu
Niezwłocznie po schłodzeniu lub zamrożeniu
Niezwłocznie przed chłodzeniem lub mrożeniem
W chłodni
Każdorazowo niezwłocznie po uboju
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
Miejsca pobierania próbek:
Duże zwierzęta: miejsca szczególnie narażone na zanieczyszczenie, konsekwencja konieczna dla zapewnienia analizy trendów, preferowane pobieranie próbek z większej liczby tusz niż większej liczby miejsc na tuszy
Drób i małe ssaki oraz inne małe zwierzęta: metoda popłuczyn, dla drobiu gdy konieczne, pobór skóry szyi lub piersi
Dzikie zwierzęta: podobnie jak dla dużych zwierząt
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
MIEJSCA POBORU Z TUSZ WIEPRZOWYCH
13
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
MIEJSCA POBORU Z TUSZ WOŁOWYCH
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
MIEJSCA POBORU Z TUSZ OWCZYCH
PN-EN ISO 17604:2015-10
POBIERANIE PRÓBEK Z TUSZ
METODY NISZCZĄCE
METODA Z UŻYCIEM
KORKOBORA
METODA WYCINANIA
Z SZABLONEM
METODA WYCINANIA
SKÓRY (DRÓB)
METODY NIENISZCZĄCE
METODA SUCHEGO I MOKREGO WYMAZU
METODA Z UŻYCIEM
GĄBKI
METODA POPŁUCZYN
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
14
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
METODY NISZCZĄCE
TECHNIKA WYCINANIA KORKOBOREM
ODCZYNNIKI Etanol 70% v/v
WYPOSAŻENIE Sterylne skalpele, pęsety, korkobory z powierzchnią cięcia min. 5cm2 (śr. 2,5 cm), nożyczkiPrzenośne palnikiSterylne woreczki do próbekSterylne rękawiczki
WYKONANIE Założyć rękawiczki, zdezynfekować i opalić korkobór, pobrać próbkęwycinając korkoborem fragment tkanki o grubości ok. 2 mm,pobrać go za pomocą skalpela, nożyczek i pęsety. Umieścić wworeczku na próbkęPo pobraniu próbki zdezynfekować narzędzia przez zanurzenie walkoholu i opalenie w płomieniu palnika.Zaleca się posiadanie kilku zestawów narzędzi równocześnie dlazapewnienia ciągłości procesu pobierania próbek
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
15
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
METODY NISZCZĄCE
TECHNIKA WYCINANIA Z UŻYCIEM SZABLONU
ODCZYNNIKI Etanol 70% v/v
WYPOSAŻENIE Sterylne skalpele, pęsety, nożyczkiPrzenośne palnikiSterylne woreczki do próbekSterylne rękawiczkiSterylne plastikowe lub metalowe szablony o powierzchni 10-100cm2
WYKONANIE Założyć rękawiczki, zdezynfekować i opalić szablon, przyłożyć dopowierzchni tuszy, pobrać próbkę wycinając skalpelem fragmenttkanki o grubości ok. 2 mm, pobrać go za pomocą skalpela,nożyczek i pęsety. Umieścić w woreczku na próbkęPo pobraniu próbki zdezynfekować narzędzia przez zanurzenie walkoholu i opalenie w płomieniu palnika.Zaleca się posiadanie kilku zestawów narzędzi równocześnie dlazapewnienia ciągłości procesu pobierania próbek
16
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
METODY NISZCZĄCE
TECHNIKA WYCINANIA SKÓRY (DRÓB) – SKÓRA SZYI
ODCZYNNIKI Etanol 70% v/v
WYPOSAŻENIE Sterylne skalpele, pęsety, nożyczkiPrzenośne palnikiSterylne woreczki do próbekSterylne rękawiczki
WYKONANIE Parą nożyczek pobrać potrzebny fragment skóry szyi i umieścić wsterylnym woreczku poprzez przewrócenie go na lewą stronę(wywinięcie).Ocenić wagę pobranej próbki – min. 10 g. Masa próbki połączonejto zazwyczaj 25 lub 50 g.
17
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
METODY NISZCZĄCE
TECHNIKA WYCINANIA SKÓRY (DRÓB) – SKÓRA PIERSI
ODCZYNNIKI Etanol 70% v/v
WYPOSAŻENIE Sterylne skalpele, pęsety, nożyczkiPrzenośne palnikiSterylne woreczki do próbekSterylne rękawiczki
WYKONANIE Parą nożyczek pobrać potrzebny fragment skóry z piersi i umieścićw sterylnym woreczku poprzez przewrócenie go na lewą stronę(wywinięcie).Ocenić wagę pobranej próbki – min. 10 g. Masa próbki połączonejto zazwyczaj 25 lub 50 g.
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
METODY NIENISZCZĄCE
TECHNIKA SUCHEGO I MOKREGO WYMAZU
ODCZYNNIKI Rozcieńczalnik sterylny wg ISO 6887-1 w obj. 10 mlAlkohol 70% v/v
WYPOSAŻENIE Sterylne wymazy pałeczkoweSterylne szablonySterylne woreczki do próbekSterylne rękawiczkiPalnik przenośny
WYKONANIE Nawilżyć wymaz w rozcieńczalniku.Przycisnąć szablon do powierzchni tuszy.Pobrać wymaz przecierając powierzchnię wewnątrz szablonu conajmniej 10-krotnie w 2 kierunkach i umieścić w pojemniku.Suchą wymazówką zebrać z tej samej powierzchni pozostałośćpłynu po poprzednim użyciu wymazówki i umieścić w tym samympojemniku.Szablon poddać dezynfekcji
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
18
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
19
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
METODY NIENISZCZĄCE
TECHNIKA WYMAZU GĄBKOWEGO
ODCZYNNIKI Rozcieńczalnik sterylny wg ISO 6887-1 w obj. 10 mlAlkohol 70% v/v
WYPOSAŻENIE Sterylne gąbki wymazoweSterylne szablonySterylne woreczki do próbekSterylne rękawiczkiPalnik przenośny
WYKONANIE
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
20
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
METODY NIENISZCZĄCE
TECHNIKA POPŁUCZYN
ODCZYNNIKI Rozcieńczalnik sterylny wg ISO 6887-1 w obj. 300-600 mlAlkohol 70% v/v
WYPOSAŻENIE Sterylne woreczki do próbek o odpowiedniej pojemnościSterylne rękawiczki
WYKONANIE Tuszki drobiu pobrać z linii produkcyjnej. Otworzyć worek bezdotykania jego wewnętrznej powierzchni. Włożyć tuszkę do workawprost z haków. Gdy tuszka zawiera zbyt dużo wody odstawić ją nainny sterylny hak w celu usunięcia jej nadmiaru i dopiero umieścićw worku. Umieścić tuszkę w worku na płaskiej powierzchni i dodaćwymaganą objętość płynu (400 ml dla tuszek brojlerów, 600 ml dlatuszek indyków). Usunąć nadmiar powietrza z worka, zamknąćworek szczelnie. Trzymając worek obiema dłońmi potrząsać jegozawartością przez 1 min. Zachować popłuczyny do badania poprzezwyjęcie tuszki z worka lub odlanie jego zawartości do sterylnegopojemnika.
21
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TRANSPORT PRÓBEK
Pobrane próbki transportować do laboratorium w przenośnychchłodziarkach, pojemnikach z pokruszonym lodem lub wkładamichłodzącymi (jałowymi).
Nie wolno zamrażać próbek.
Transportować w warunkach 1-8°C i poddać badaniu do 24 h odpobrania.
22
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 17604:2015-10
METODY NISZCZĄCE
Technika z korkoborem
Technika wycinania
METODY NIENISZCZĄCE
Technika mokrego i suchego wymazu
Technika wymazu gąbkowego
Technika popłuczyn
PN-EN ISO 17604:2015-10
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
1,911,79
1,121,03
1,65 1,6
1,881,76
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
1,8
2
OLD Enterobacteriaceae
Wyniki badań mikrobiologicznych różnych technik poboru próbek z tusz zwierząt rzeźnych
Technika wycinania z szablonem Technika wymazówki Technika wymazu gąbkowego Technika popłuczyn
Liczba próbek: 56 Poziom zanieczyszczenia: ok. 2 log10
POBIERANIE PRÓBEK Z OBSZARÓW PRODUKCJI
PIERWOTNEJ – WYMAGANIA NORMY PN-EN ISO
13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
23
ZAKRES STOSOWANIA NORMY
Norma ma zastosowanie do pobierania próbek z etapu produkcjipierwotnej zwierzęcej, których celem jest wykrycie obecności luboznaczenie liczby drobnoustrojów ważnych z punktu widzeniabezpieczeństwa żywności.
Powołania normatywne:
– ISO 6887-1
– ISO 7218
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TERMINY I DEFINICJE
Etap produkcji pierwotnej:obejmuje wszystkie etapy produkcji żywności od gospodarstwahodowlanego zwierząt do etapu połowu lub przekazania zwierząt dorzeźni
Próbka laboratoryjna:próbka przygotowana do wysłania do laboratorium i przeznaczona dobadania
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
OGÓLNE ZASADY POBIERANIA PRÓBEK
PERSONEL
Próbki powinny być pobierane przez personel posiadający dotego kompetencje, nabyte na podstawie szkoleń orazposiadanego doświadczenia w zakresie technik pobieraniapróbek.
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
24
OGÓLNE ZASADY POBIERANIA PRÓBEK
PAKOWANIE I OZNAKOWYWANIE PRÓBEK
Próbki powinny być pakowane w sposób zabezpieczający je przedzanieczyszczeniem krzyżowym, wyschnięciem lub zagubieniem.
Informacje towarzyszące próbce:
– rodzaj próbki
– identyfikacja próbki
– dane próbkobiorcy
– data i czas pobrania próbki
– miejsce pobrania próbki
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
OGÓLNE ZASADY POBIERANIA PRÓBEK
PROTOKÓŁ POBRANIA PRÓBEK
Pobranym próbkom powinien towarzyszyć protokół pobrania, podpisanyprzez próbkobiorcę. Powinien on zawierać następujące informacje:
– miejsce, data i czas pobrania
– identyfikacja próbkobiorców
– rodzaj, numer i identyfikator próbki
– cel pobrania próbki
– kierunek badania
– dodatkowe dane, istotne dla przygotowania i postępowania z próbką w laboratorium, w tym o użytych rozcieńczalnikach, pożywkach transportowych i neutralizatorach
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
ODCZYNNIKI I DEZYNFEKTANTY
ROZCIEŃCZALNIKI
Rozcieńczalniki używane do zwilżania wymazów:
– roztwór soli fizjologicznej z peptonem wg ISO 6887-1
– buforowana woda peptonowa wg ISO 6887-1
– jałowa woda
– woda kranowa, o ile nie wykazuje ona wpływu na wynik badania
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
25
ODCZYNNIKI I DEZYNFEKTANTY
POŻYWKI TRANSPORTOWE
Pożywki te stosowane są do zabezpieczenia odpowiednich warunkówtransportu dla wymagających drobnoustrojów:
– buforowana woda peptonowa wg ISO 6887-1
– pożywka transportowa Cary-Blair lub równoważna
– pożywka transportowa Amies z węglem lub równoważna
Użyte podłoże transportowe ma szczególne znaczenie w przypadku, gdycelem badania jest oznaczenie liczby drobnoustrojów.
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
ODCZYNNIKI I DEZYNFEKTANTY
DEZYNFEKTANTY
Do dezynfekcji wszystkich sprzętów niezbędnych do pobierania próbekoraz innych przedmiotów, powierzchni, których dezynfekcja jestkonieczna, stosować alkohol etylowy o stężeniu 70% obj.
Dopuszcza się stosowanie dostępnych w handlu gotowychwacików/tamponów nasączonych alkoholem etylowym o podanymstężeniu.
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
ODCZYNNIKI I DEZYNFEKTANTY
NEUTRALIZATORY
W przypadkach podejrzenia obecności pozostałości dezynfektantów należystosować odpowiednie neutralizatory.
Mają tu zastosowanie środki neutralizujące opisane w części dotyczącejpobierania próbek z tusz zwierząt rzeźnych oraz powierzchni.
Objętość stosowanego neutralizatora wynosi zazwyczaj 10% objętościużywanego rozcieńczalnika do pobierania próbek.
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
26
WYPOSAŻENIE I MATERIAŁY
Cały sprzęt i wyposażenie używane do pobierania próbek powinno byćsterylizowane zgodnie z warunkami opisanymi w normie ISO 7218.
Zaleca się stosowanie gotowych do użycia zestawów jednorazowychnarzędzi do pobierania próbek. Napoczęty zestaw powinien być zużyty wjednym miejscu pobierania próbek.
Bezwzględnie należy pamiętać o zachowaniu jałowychwarunków podczas operowania narzędziami.
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
WYPOSAŻENIE I MATERIAŁY
Narzędzia do pobierania próbek:
– sterylne rękawiczki jednorazowego użytku
– ochraniacze na obuwie z wysokim kołnierzem ściąganym gumką
– tkaniny (gaza) do pobierania wymazów z dużych powierzchni
– wymazówki pałeczkowe
– skarpety na buty wykonane z materiału, do pobierania wymazów zpodłogi podczas chodzenia
– tampony, ręczniki sanitarne
– palniki przenośne
– sterylne skalpele, nożyczki, pęsety, łyżki, szczotki
– przenośna lodówka i pojemniki na próbki
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
WYPOSAŻENIE I MATERIAŁY
Ochraniacze na buty
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
27
WYPOSAŻENIE I MATERIAŁY
Tkaniny wymazowe
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
WYPOSAŻENIE I MATERIAŁY
Wymazówki
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
WYPOSAŻENIE I MATERIAŁY
Skarpety na buty
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
28
WYPOSAŻENIE I MATERIAŁY
Tampony
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
ZASADY OGÓLNE
Próbki mogą być pobierane od zwierząt oraz ich środowiska, w tym wczasie ich transportu i przebywania w rzeźni, w celu monitorowaniaobecności czynników zoonotycznych u żywych zwierząt.
Próbki należy pobierać w sposób reprezentatywny.
Należy bezwzględnie pamiętać o zachowaniu warunkówaseptycznych w czasie pobierania i transportu próbek.
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK ZE ŚRODOWISKA GOSPODARSTW
Pobieranie próbek po myciu i dezynfekcji:
– próbki pobiera się z dużych powierzchni (ściany, podłogi, konteneryna wodę i paszę, boksy, wagi, przewody wentylacyjne, belki, półki,panele kontrolne, przenośniki taśmowe)
– wymazy przenieść niezwłocznie do odpowiedniej pożywkinamnażającej i przesłać do badania w dniu pobrania. Gdy nie jest tomożliwe, rozcieńczalnik z neutralizatorem wykorzystać do zwilżeniawymazu przed pobraniem próbki
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
29
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK ZE ŚRODOWISKA GOSPODARSTW
Pobieranie próbek z powierzchni:
– tampony: pobierać próbkę z powierzchni co najmniej 1 m2
– wymazówki: do mokrych powierzchni używać suchychwymazówek, a do suchych uprzednio zwilżonych rozcieńczalnikiem.Używać odpowiednio dużych wymazówek, najlepiej kilku do pobraniapróbek z różnych miejsc powierzchni
– po pobraniu umieścić w podłożu transportowym, jeśli to konieczne
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK ZE ŚRODOWISKA GOSPODARSTW
Pobieranie próbek z podłóg:
– skarpety na buty: pobierać próbkę chodząc po odpowiednio dużejpowierzchni wykonując co najmniej 100 kroków/pomieszczenie
– próbki ze ściółki: pobiera się 2 kg ściółki z co najmniej 60 miejscpomieszczenia i wysyła do laboratorium lub miesza dokładnie iwysyła do laboratorium próbkę o masie minimum 25 g. Próbkipobiera się przed wymianą ściółki
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK ZE ŚRODOWISKA GOSPODARSTW
Pobieranie próbek z podłóg:
– próbki kału zwierząt: pobiera się 5-20 fragmentów kału jakojedną próbkę. Próbki te pobierane są z podłogi, na której stojązwierzęta lub pobiera się je z odchodów uległych wymieszaniu wsposób naturalny, np. poprzez ugniatanie przez chodzące zwierzęta
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
30
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK ZE ŚRODOWISKA GOSPODARSTW
Pobieranie próbek kurzu:
– próbki te pobiera się z powierzchni suchych, ale również skóry,włosów, tułowia zwierząt, wysuszonej ściółki, wysuszonych resztekkarmy. Nie zaleca się pobierania kurzu w celu badania obecnościCampylobacter spp.
– próbki pobiera się mokrym wymazem tkaninowym lubrównoważnym, zbiera do pojemników lub woreczków lub za pomocąurządzeń elektrostatycznych
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK ZE ŚRODOWISKA GOSPODARSTW
Pobieranie próbek wody:
– próbki pobiera się z osadów oraz systemu wodopojnego
– do pobrania próbek używa się suchego tamponu absorbującego 20-30 ml wody do pobrania próbek z systemu wodopojnego, pobiera sięduże objętości wody do badania (5-10 litrów) lub umieszczaodpowiednie filtry w systemach ujęcia wody
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK ZE ŚRODOWISKA GOSPODARSTW
Pobieranie próbek z barier boksów zwierząt:
– próbki pobiera się z lin lub rur ograniczających przestrzenie,pomiędzy które zwierzęta wkładają głowy w celu pobrania wody lubpaszy lub lin zawieszonych pionowo nad kontenerami na wodę ipaszę
– najczęściej stosuje się technikę wymazów tkaninowych lubgąbkowych lub też pobiera się fragmenty lin
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
31
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK ZE ŚRODOWISKA GOSPODARSTW
Pobieranie próbek z barier boksów zwierząt:
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK ZE ŚRODOWISKA GOSPODARSTW
Pobieranie próbek z linii udoju/zbioru mleka:
– próbki pobiera się umieszczając odpowiednie filtry pomiędzysprzętem udojowym a zbiornikami, do których odprowadzane jestudojone mleko
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK Z WYLĘGARNI
Pobieranie próbek z klatek:
– próbki pobiera się ze wszystkich powierzchni klatki obejmując obszarokoło 1 m2
Pobieranie próbek z pękniętych skorupek jaj:
– próbki pobiera się zbierając skorupki z wylęgłych jaj
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
32
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK Z WYLĘGARNI
Pobieranie próbek piór:
– próbki pobiera się zbierając tak dużą ilość luźnych piór jak to tylkomożliwe
Pobieranie próbek meconium:
– próbki pobiera się podczas segregacji płciowej kurcząt, próbkęstanowi próbka zbiorcza pochodząca od co najmniej 250 sztukzwierząt
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK Z WYLĘGARNI
Pobieranie próbek zmacerowanych odpadów:
– próbki pobiera się tworząc wymaz z maszyny macerujacej odpady
Pobieranie próbek martwych zarodków:
– próbki pobiera się z 60 jaj dostarczonych do laboratorium
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK Z URZĄDZEŃ TRANSPORTOWYCH
Pobieranie próbek z samochodów do transportu:
– próbki pobiera się za pomocą wymazów z możliwie największychpowierzchni
Pobieranie próbek z klatek dla drobiu:
– próbki pobiera się za pomocą wymazów z możliwie największychpowierzchni
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
33
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK OD ZWIERZĄT W GOSPODARSTWIE
Pobiera się próbki:
– kału
– wymazów ze skóry, tułowia
– wymazów z odbytu
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK OD ZWIERZĄT W RZEŹNI
Pobiera się próbki:
– treści jelitowej
– treści odbytowej
– całych jelit
– węzłów chłonnych
– języków
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
WARUNKI PRZECHOWYWANIA I TRANSPORTU
Mają zastosowanie wytyczne normy ISO 7218.
Szczegółowe zalecenia dotyczące przechowywania i transportu próbekpodano w normie.
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
34
WARUNKI PRZECHOWYWANIA I TRANSPORTU
PN-EN ISO 13307:2013-06
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
POBIERANIE PRÓBEK Z OBSZARÓW PRODUKCJI I
OBROTU ŻYWNOŚCIĄ – WYMAGANIA NORMY PN-EN
ISO 18593:2018-08
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
ZAKRES STOSOWANIA NORMY
Zastosowanie normy do:
– pobierania próbek z powierzchni środowiska produkcyjnegoprzemysłu spożywczego i zakładów produkcji żywności z użyciempłytek kontaktowych i wymazów, mających na celu wykrycie luboznaczenie liczby żywych drobnoustrojów
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
35
ZAKRES STOSOWANIA NORMY
Ograniczenia normy:
– opisane techniki pobierania próbek nie są wiarygodne podwzględem ilościowym ani odtwarzalne
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
ODCZYNNIKI I WYPOSAŻENIE
Odczynniki:
– pożywki hodowlane i rozcieńczalniki – właściwe dla danegodrobnoustroju objętego badaniem
– płyn neutralizujący:
● buforowana woda peptonowa● płyn fizjologiczny z peptonem● płyn ¼ Ringera● bufor fosforanowy pH 7,5,● roztwór peptonu 1g/l
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
ODCZYNNIKI I WYPOSAŻENIE
Płynu neutralizującego należy używać przez dodanie go dorozcieńczalnika i pożywek stosowanych w płytkach kontaktowych wsytuacji, gdy przewiduje się obecność na badanych powierzchniachpozostałości środków używanych do dezynfekcji.
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
36
ODCZYNNIKI I WYPOSAŻENIE
Wyposażenie:
– wymagania ogólne wg PN-EN ISO 7218
– szkło i materiały jednorazowego użytku mogą być stosowane podwarunkiem posiadania przez nie odpowiedniej specyfikacji
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
ODCZYNNIKI I WYPOSAŻENIE
Wyposażenie:
– płytka kontaktowa: plastikowa płytka o średnicy 65 mmwypełniona w postaci menisku wypukłego określoną objętościąpożywki właściwej dla danego drobnoustroju badanego, wykonanapod kątem pobierania próbek z powierzchni
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
ODCZYNNIKI I WYPOSAŻENIE
Wyposażenie:
– płytka/kasetka zanurzeniowa (Dipslide): płytki lub kasetki zmateriału syntetycznego, o wielkości od 7 do 10 cm2, pokryte zjednej lub dwóch stron warstwą pożywki agarowej, właściwej dladanego drobnoustroju objętego badaniem
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
37
ODCZYNNIKI I WYPOSAŻENIE
Wyposażenie:
– wymazówka: łatwo łamiąca się pałeczka z przędzą bawełnianą lubmateriałem syntetycznym (alginian, sztuczny jedwab) umieszczona wprobówce lub woreczku. Powinny być one pakowane pojedynczo,sterylizowane oraz certyfikowane na nieobecność substancjiinhibitujących wzrost drobnoustrojów
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
ODCZYNNIKI I WYPOSAŻENIE
Wyposażenie:
– tkanina: zwilżony sterylny materiał nie zawierający substancji odziałaniu przeciwdrobnoustrojowym, pakowany pojedynczo wsterylne torebki plastikowe, stosowany do pobierania próbek zdużych powierzchni (≥ 100 cm2)
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
ODCZYNNIKI I WYPOSAŻENIE
Wyposażenie:
– gąbka: zwilżony sterylny kawałek gładkiej gąbki o kształciesześcianu, nie zawierający substancji o działaniuprzeciwdrobnoustrojowym, pakowany pojedynczo w sterylne torebkiplastikowe, stosowany do pobierania próbek z dużych powierzchni(≥ 100 cm2)
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
38
ODCZYNNIKI I WYPOSAŻENIE
Wyposażenie:
– pojemniki – butelki, probówki, kolbki, odpowiednie do sterylizacji iprzechowywania pożywek hodowlanych
– pojemnik lodówkowy do przetrzymywania próbek w niskiejtemperaturze podczas transportu do laboratorium
– szablon wykonany z materiału odpornego na korozję (np. stal)obejmujący obszar 20 lub 100 cm2, łatwy do mycia i sterylizacji
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
METODY POBIERANIA PRÓBEK
ZASADY OGÓLNE
Laboratorium powinno otrzymać próbkę reprezentatywną dlabadanej powierzchni. Próbka ta nie powinna ulegać zmianie podczastransportu i przechowywania oraz pod wpływem pozostałości środkadezynfekującego.
Jeśli celem badania jest określenie skuteczności programu mycia idezynfekcji, to pobieranie próbek należy rozpocząć najwcześniej poupływie czasu podanego w specyfikacji środka dezynfekcyjnego lubmyjącego.
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
METODY POBIERANIA PRÓBEK
ZASADY OGÓLNE
Wskazany w normie płyn neutralizujący ogólnego stosowania mazastosowanie do większości przypadków, w których konieczna jestneutralizacja pozostałości środków myjących i dezynfekujących (gdyrodzaj środka nie jest znany).
Nie jest możliwe wskazanie składu płynu neutralizującego dlawszystkich, spodziewanych przypadków.
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
39
METODY POBIERANIA PRÓBEK
ZASADY OGÓLNE
Niemniej, w przypadkach gdy rodzaj zastosowanego środkamyjącego/dezynfekującego jest znany, można stosować się donastępujących zaleceń:
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
METODY POBIERANIA PRÓBEK
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-EN ISO 18593:2018-08
METODY POBIERANIA PRÓBEK
PN-EN ISO 18593:2018-08
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
40
METODY POBIERANIA PRÓBEK
METODA PŁYTEK KONTAKTOWYCH
Technika pozyskiwania próbek:
– płytkę wyjąć z opakowania z zachowaniem warunków sterylności
– płytkę przytknąć stroną z pożywką agarową do badanejpowierzchni nie wykonując przy tym żadnych ruchów
– stosując nacisk z siłą masy 500 g przez 10 s pobrać próbkę
– po pobraniu płytkę niezwłocznie zamknąć i umieścić z powrotemw opakowaniu transportowym
PN-EN ISO 18593:2018-08
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
METODY POBIERANIA PRÓBEK
METODA WYMAZÓW
Technika pozyskiwania próbek:
– wymazówkę wyjąć z opakowania z zachowaniem warunkówsterylności i nawilżyć jej koniec przez zanurzenie w probówce zrozcieńczalnikiem
– przycisnąć koniec wymazówki do ścianki probówki celemusunięcia nadmiaru płynu
– koniec wymazówki umieścić na badanej powierzchni i przetrzećnią obszar o powierzchni 20-100 cm2 obracając ją międzykciukiem a placem wskazującym w dwóch kierunkach
– po pobraniu próbki wymazówkę włożyć do probówki zrozcieńczalnikiem i aseptycznie złamać lub odciąć patyczek
PN-EN ISO 18593:2018-08
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
METODY POBIERANIA PRÓBEK
METODA TKANINOWA/GĄBKOWA
Technika pozyskiwania próbek:
– wyjąć tkaninę/gąbkę aseptycznie z woreczka za pomocą sterylnejpęsety lub dłonią w sterylnych rękawiczkach
– nawilżyć tkaninę/gąbkę odpowiednią ilością rozcieńczalnika bezjego nadmiaru
– nawilżoną tkaninę/gąbkę ponownie umieścić w woreczku izamknąć zabezpieczając przed wyciekiem
PN-EN ISO 18593:2018-08
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
41
METODY POBIERANIA PRÓBEK
METODA TKANINOWA/GĄBKOWA
Technika pozyskiwania próbek:
– Pobrać próbkę z wybranej powierzchni w dwóch prostopadłychkierunkach zmieniając strony tkaniny/gąbki
– Umieścić tkaninę/gąbkę w sterylnym pojemniku, dodać pozostałąilość rozcieńczalnika i zamknąć
– Alternatywnie – otworzyć torbę z tkaniną/gąbką
PN-EN ISO 18593:2018-08
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
TRANSPORT I PRZECHOWYWANIE PRÓBEK
Próbki wymazów transportować do laboratorium w warunkach:
Płytki kontaktowe: 1-8°C do 48 h
Wymazy: 1-8°C do 24 h
PN-EN ISO 18593:2018-08
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
METODY POBIERANIA PRÓBEK
POBIERANIE PRÓBEK METODĄ ODCISKÓW AGAROWYCH
POBIERANIE PRÓBEK
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
42
POBIERANIE PRÓBEK
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
POBIERANIE PRÓBEK
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
POBIERANIE PRÓBEK
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
43
POBIERANIE PRÓBEK
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PN-A-82055-19:2000
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
P R Z Y K Ł A D O W E P U N K T Y KO N T R O L I M I K R O B I O L O GI C Z NE J
Kontrola mikrobiologiczna:• Surowce• Magazyny: surowca, półproduktu,
wyrobu gotowego• Urządzenia technologiczne: mieszalniki,
masownice, komory wędzalnicze,parzelnicze, nastrzykiwarki, maceratory,wózki transportowe, kutry, peklownice,gilotyny, wilki, transportery do mięsa,kostkownice, łuskownice, mieszarki, prasydo mięs, nadziewarki, emulsyfikatory,klipsownice, krajalnice, pakowalnice,zamykarki prózniowe, dozowniki,transportery, zamrażarki, chłodziarki
• Strefy produkcji: powierzchnie nie mającekontaktu z wyrobem gotowym,powierzchnie mające kontakt z wyrobemgotowym, ściany, podłogi, kratkiściekowe, kontakty elektryczne, miejscaujęcia wody, szczególnie miejsca trudnodostępne
Próbki pobierane z określoną częstotliwością i metodyką i przesłane do
laboratorium
Kontrola mikrobiologiczna personelu:• Ubrania• Obuwie• Środki osobiste: telefony, smycze,
biżuteria, klucze, inne• Stan nosicielstwa: Salmonella,
Staphylococcus, Listeria, ewentualnie inne• Stan higieny rąk: wymazy, odciski,
popłuczyny
Próbki pobierane z określoną częstotliwością i metodyką i przesłane do laboratorium
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
44
SPECYFICZNE ZASADY POBIERANIA PRÓBEK
ŻYWNOŚCI – WYMAGANIA NORMY ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
Norma ma zastosowanie do pobierania próbek żywności występującej wróżnych postaciach i przechowywanej w różnych warunkach.
Norma nie ma zastosowania do pobierania próbek z tusz zwierzątrzeźnych, próbek ze środowiska produkcji i obrotu żywnością orazpróbek mleka i produktów mlecznych.
Od próbkobiorcy wymaga się przeszkolenia i doświadczenia wtechnikach poboru próbek żywności do badańmikrobiologicznych. W szczególności z zakresu technikaseptycznych i doświadczenia w zakresie rodzaju pobieranychpróbek. Próbkobiorca musi być świadomy znaczenia procesupobierania próbek oraz konieczności minimalizowania zmian,które mogą zajść w pobranej próbce.
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
Termin Definicja
Pobieranie próbek Procedura stosowana w celu pozyskania i ustanowienia próbki
Plan pobieraniaOkreślona procedura selekcji, poboru i przygotowania próbek z partii w celu wydania decyzji o zgodności z kryterium
Technika poboru Procedura stosowana w celu pobrania próbki
Partia Identyfikowalna ilość produktu wyprodukowana lub wytworzona w wystandaryzowanych warunkach
Wielkość partii Liczba jednostek lub ilość materiału tworzącego partię
Próbka Wydzielona część partii z jej populacji, reprezentująca właściwości partii
Próbka reprezentatywna
Próbka reprezentująca partię, z której została pobrana
Próbka pulowanaPróbka ustanowiona przez zmieszanie liczby jednostek tego samego rodzaju, stanowiąca próbkę laboratoryjną
Próbka złożonaPróbka ustanowiona przez zmieszanie liczby jednostek tego samego rodzaju, z której zostaje wydzielona próbka laboratoryjna
Produkt masowy Produkt nie podzielony do postaci indywidualnych porcji
45
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
Termin Definicja
Produkt pakowanyProdukt podzielony na indywidualne porcje, zapakowany lub opakowany przez wytwórcę
Produkt otwarty Produkt w otwartych opakowaniach
Próbka masowa Próbka pobrana z produktu masowego, nie opakowanego
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
WYMAGANE WYPOSAŻENIE
o Alkohol 70% v/vo Plastikowe woreczki jałowe różnej wielkości, najlepiej typu whirlpako Pojemniki i kontenery do przechowywania próbeko Butelki i probówki dla próbek płynnycho Strzykawki, pipetyo Termometro System opisu próbkio Sterylne łyżki, pęsety, skalpele, nożyczki, noże, sampleryo Elektryczne lub ręczne wiertarki lub korkoboryo Piłyo Zestaw odzieży ochronnej
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PRODUKTY MASOWE (płynne, stałe, sproszkowane itd.)
POBRANIEPRÓBKI
Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbki do pojemnika, woreczka lub
butelki i szczelnie zamknąć Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemniku
transportowym w sposób zabezpieczający przed kontaminacją zzewnątrz
Można używać autopróbników
46
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PRODUKTY PAKOWANE (chłodzone, mrożone, stabilne)
POBRANIEPRÓBKI
Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbek w sposób gwarantujący brak
uszkodzenia ich opakowania Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemniku
transportowym w sposób zabezpieczający przed kontaminacją zzewnątrz
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PRODUKTY CHŁODZONE
POBRANIEPRÓBKI
Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbek w sposób gwarantujący
utrzymanie temperatury 2-8°C Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemniku
transportowym w sposób zabezpieczający przed kontaminacją zzewnątrz
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PRODUKTY MROŻONE
POBRANIEPRÓBKI
Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbek w sposób gwarantujący
utrzymanie temperatury poniżej minus 15°C, najlepiej poniżejminus 18°C
Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemnikutransportowym w sposób zabezpieczający przed kontaminacją zzewnątrz
47
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PRODUKTY MROŻONE W BLOKACH
POBRANIEPRÓBKI
Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbek w sposób gwarantujący
utrzymanie temperatury poniżej minus 15°C, najlepiej poniżejminus 18°C
Nawiercić otwory za pomocą wiertarki stosując prędkośćobrotową do 900/min w celu zapobieżenia niepożądanemuwzrostowi temperatury
Za pomocą łyżki pobrać wióry/strużyny materiału i umieścić wopakowaniu na próbkę
Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemnikutransportowym w sposób zabezpieczający przed kontaminacją zzewnątrz
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PRODUKTY STABILNE W TEMPERATURZE POKOJOWEJ
POBRANIEPRÓBKI
Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbek w sposób gwarantujący
utrzymanie temperatury poniżej minus 18-27°C Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemniku
transportowym w sposób zabezpieczający przed kontaminacją zzewnątrz
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PRODUKTY GORĄCE
POBRANIEPRÓBKI
Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbek za pomocą narzędzi ze stali
nierdzewnej Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemniku
transportowym w sposób zabezpieczający przed kontaminacją zzewnątrz
Zapewnić by próbki tego rodzaju nie stykały się z próbkami oinnych wymaganiach temperaturowych
48
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
CAŁE JAJA
POBRANIEPRÓBKI
Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbek gwarantując brak ich
uszkodzenia podczas poboru i transportu Pobierać wyłącznie całe, nieuszkodzone jaja Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemniku
transportowym w sposób zabezpieczający przed kontaminacją zzewnątrz
Jaja nie podlegają myciu, wycieraniu ani innej procedurze przedich pobraniem
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PRÓBKI DO BADAŃ PRZECHOWALNICZYCH
POBRANIEPRÓBKI
Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbek gwarantując brak ich
uszkodzenia Próbki pobierać tak by zapewnione były naturalne warunki
produktu, z którego są pobierane Transport i przechowywanie próbek w warunkach zgodnych z
produktem, z którego je pobrano Gdy nie określono inaczej, liczba pobranych próbek powinna
spełniać wymóg: do 10% z partii o liczności do 100 sztuk (niemniej niż 5 próbek), do 5% z partii o liczności 101-999 sztuk(nie mniej niż 10 próbek), do 2% z partii o liczności powyżej1000 sztuk (nie mniej niż 10 próbek)
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
POBÓR PRÓBKI Z PRODUKTU W POSTACI BLOKU – NIE HOMOGENNEGO
Bloki produktu o masie 25-30 kg
49
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
POBÓR PRÓBKI Z PRODUKTU W POSTACI BLOKU –HOMOGENNEGO
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
ALGORYTM POBORU PRÓBEK
PARTIABardzo małe jednostki
(zbyt małe by użyć jako pojedynczej próbki)
PARTIAProdukt masowy lub w dużych
jednostkach (worki)
PARTIAProdukt zapakowany lub
masowy
□□□□□□□X jednostek
□□□□□□□Z porcji z partii
□□□□□□□N jednostek lub N porcji z
partii
1 próbka laboratoryjna 1 próbka laboratoryjna 1 próbka laboratoryjna
z N jednostek
PRÓBKA PULOWANA PRÓBKA ZŁOŻONA N badań wymagane
ISO/TS 17728:2015
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
OGÓLNE WARUNKI TRANSPORTU I PRZECHOWYWANIA
PRODUKT TEMPERATURA CZAS TRANSPORTU
Trwały i pasteryzowany
Temperatura pokojowa (<40°C)
Przed upływem terminu przydatności do spożycia – nie dłużej niż 48 h
Świeży i chłodzony 1-8°C W ciągu 24 h od pobrania
Mrożony i niskomrożony
< -15°C (najlepiej -18°C)
Przed upływem terminu przydatności do spożycia – nie dłużej niż 48 h
W opakowaniu uszkodzonym
1-8°C Przed upływem 24 h od pobrania
50
POBIERANIE PRÓBEK POWIETRZA
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
METODY POBIERANIA
METODA SEDYMENTACYJNA
METODA ZDERZENIOWA
METODA FILTRACYJNA
149OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PROTOKÓŁ POBRANIA PRÓBKI
METODA SEDYMENTACYJNA
• grawitacyjne osiadanie bioaerozolu na szlakach Petriego z pożywką• przyjmuje się, że w czasie 5 min ekspozycji na płytce o pow. 100 cm2 osiada tyledrobnoustrojów ile znajduje się w 10 dm3 powietrza• brak precyzyjnego określenia objętości pobranego do badania powietrza• ruch powietrza ma ogromny wpływ na wyniki• przydatna do badania powietrza w pomieszczeniach o wysokim zapyleniu• tania
METODA ZDERZENIOWA
• zderzanie strumienia zasysanego przez próbnik z powierzchnią zestalonejpowierzchni pożywki w głowicy próbnika• dokładnie znana objętość pobranego do badania powietrza
METODA FILTRACYJNA• przepuszczanie powietrza przez jałowy filtr membranowy a następnie umieszczaniego na pożywce celem inkubacji• najdokładniejsza• możliwość badania różnych grup drobnoustrojów
150OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
POBIERANIE PRÓBEK POWIETRZA
51
DOKUMENTOWANIE PROCESU POBIERANIA PRÓBEK
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
PROTOKÓŁ POBRANIA PRÓBKI
o Miejsce pobrania: lokalizacja, punktpoboru i miejsce poboru z obiektu
o Data i czas pobraniao Identyfikacja próbkobiorcyo Metoda pobierania próbeko Zgodność z planem poboruo Informacje o przygotowaniu próbki
o Liczba i rodzaj pobieranych próbeko Temperatura w chwili poboruo Identyfikacja próbek, partiio Warunki transportu próbeko Sposób zabezpieczenia próbeko Identyfikacja właściciela próbeko Identyfikacja wyposażenia do pobierania
próbeko Zastosowane techniki w chwili pobrania
próbek, np. dezynfekcja, płukanie itp.o Wielkość pobranych próbeko Rodzaj badań do wykonaniao Stwierdzone nieprawidłowości w chwili
pobrania próbeko Zastosowane odstępstwa
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
OCENA ZGODNOŚCI ZE SPECYFIKACJĄ.
INTERPRETACJA WYNIKU BADANIA
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
52
SPRAWOZDANIE Z BADAŃ
o Identyfikacja zleceniodawcyo Identyfikacja obiektów badańo Odniesienie do programu pobierania próbek, w tym identyfikację pobierającego próbki
i zastosowane metody/techniki poboruo Identyfikacja metod badawczycho Wyniki badań wraz z oszacowaną niepewnością, gdy dotyczyo Stan próbek w chwili przyjęcia do laboratoriumo Wszelkie nieprawidłowości wynikłe w toku badaniao Zastosowane odstępstwao Ocenę zgodności ze specyfikacją, gdy dotyczyo Informację laboratorium o niepewności wyniku badaniao Identyfikacja personelu wykonującego badania, sprawdzającego i autoryzującego
wynikio Informację o wykorzystaniu wyniku badania zgodnie z przeznaczeniem – obszar
regulowany prawnieo Datę i miejsce wystawieniao Identyfikację stron i statusu dokumentuo Daty wykonania badaniao Informację o statusie akredytacji metody badaniao Warunki inkubacji próbek, gdy dotyczy
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
OCENA ZGODNOŚCI ZE SPECYFIKACJĄ
W odniesieniu do laboratoriów badawczych, w normie ISO/IEC 17025jest zamieszczone wymaganie, że „sprawozdania z badań powinny, gdyjest to konieczne do interpretacji wyników badań, zawieraćstwierdzenie, gdy to istotne, zgodności/niezgodności z wymaganiamii/lub specyfikacjami.
W wypadku, kiedy w specyfikacji określono przedział z górną i dolnągranicą, zaleca się, aby stwierdzenie zgodności lub niezgodności byłoprzedstawiane tylko wtedy, jeżeli stosunek przedziału niepewnościrozszerzonej do wyspecyfikowanego przedziału jest wystarczająco małyoraz odpowiedni do zastosowania (oznacza to, że laboratorium będzie wstanie spełnić potrzeby klienta).
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
OCENA ZGODNOŚCI ZE SPECYFIKACJĄ
Zaleca się, aby w wypadku stwierdzenia zgodności ze specyfikacją,klient jednoznacznie wiedział, jaki został zastosowany poziom ufnościdla niepewności rozszerzonej. W większości wypadków stosowany jestpoziom ufności 95%, a w sprawozdaniu powinna być zamieszczonauwaga, na przykład „Stwierdzenie zgodności jest oparte na poziomieufności 95% dla niepewności rozszerzonej.”
Oznacza to, że prawdopodobieństwo uzyskania wyniku pomiaru poniżejgórnej granicy podanej w specyfikacji jest większe niż 95%, to jest wprzybliżeniu 97,5% dla rozkładów symetrycznych. Dolna granica jesttraktowana podobnie. Zaleca się, aby inne wartości poziomu ufności dlaniepewności rozszerzonej były uzgodnione pomiędzy laboratorium aklientem.
Można zastosować poziom ufności większy niż 95 % dla niepewnościrozszerzonej, jednak zaleca się, aby unikać mniejszych wartości.
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
53
OCENA ZGODNOŚCI ZE SPECYFIKACJĄ
Zgodność: Jeżeli wynik pomiaru zwiększony o niepewność rozszerzoną przypoziomie ufności 95% nie przekracza granicy podanej w specyfikacji, wtedymożna stwierdzić zgodność ze specyfikacją. Może to być przedstawione wsprawozdaniu jako „Zgodność” lub „Zgodność – Wynik pomiaru zuwzględnieniem niepewności pomiaru znajduje się wewnątrz (lub poniżej)granicy podanej w specyfikacji.”
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
OCENA ZGODNOŚCI ZE SPECYFIKACJĄ
Niezgodność: Jeżeli wynik pomiaru zmniejszony o rozszerzoną niepewnośćprzy poziomie ufności 95% przekracza granicę podaną w specyfikacji, wtedymożna stwierdzić niezgodność ze specyfikacją. Może to być przedstawione wsprawozdaniu jako „Niezgodność” lub „Niezgodność – Wynik pomiaru zuwzględnieniem niepewności pomiaru znajduje się na zewnątrz (lub powyżej)granicy podanej w specyfikacji”.
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
OCENA ZGODNOŚCI ZE SPECYFIKACJĄ
Jeżeli wynik pomiaru zwiększony/zmniejszony o niepewność rozszerzoną przy poziomie ufności 95%zachodzi na granicę, nie można stwierdzić ani zgodności, ani niezgodności. Zaleca się, aby wynikipomiarów oraz niepewność rozszerzona przy poziomie ufności 95% były przedstawione razem zestwierdzeniem, że nie można wykazać ani zgodności, ani niezgodności. Stwierdzenie np.: „Nie możnastwierdzić zgodności”. Można wskazać, że pomiary są poniżej granicy, co można zrobić stosującpodobne stwierdzenie „Nie jest możliwe stwierdzenie zgodności przy poziomie ufności 95 % dlaniepewności rozszerzonej, chociaż wynik pomiaru znajduje się poniżej granicy”. Jeżeli podawane są
krótsze stwierdzenia, nie powinny one sprawiać wrażenia, że wyniki są zgodne ze specyfikacją.
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
54
OCENA ZGODNOŚCI ZE SPECYFIKACJĄ
OIE Reference Laboratory for
Classical swine feverEnzootic bovine leucosis
Porcine reproductive and respiratory syndrome
Q fever
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!
OIE Reference Laboratory forClassical swine fever
Enzootic bovine leucosisPorcine reproductive and respiratory
syndromeQ fever
remigiusz.pomykala@gmail.comremigiusz.pomykala@piwet.pulawy.pl
Recommended