Pun. 126 Eze - Largest Collection of Punjabi Music and...

Preview:

Citation preview

843

BUimkA1----3mYN bUzI dA pu|tr jAjk ihzkIXl hM= mY bAbliv|c kbAr nihr lAgy dys inkAlA imilaA sI=

jdoN aAsmAn Fq gX aty mYN prmySur dy drSn vyKy=eh g|l tyrvyN vrHy dy cOTy mhIny dy pÈjvyN idn dI hY=

rAjy whowAkIn dy dyS iv|coN dys inkAly dy pÈjvyNvrHy iv|c mhIny dy pÈjvyN idn ihzkIXl ^ whovAh dASbd imilaA= `s TAvyN whovAh dI SktI `s `%ty!E=

whovAh dA rT Ð prmySur dA tKt4mYN (ihzkIXl) `%tr v|loN e|k v|.A tUFAn

aA`NidaM dyiKaA= e|k tyz hvA vAlA e|k v|.A b|dlsI< aty es iv|coN a|g cmk rhI sI= esdy sAry pAsyrOSnI ilSk rhI sI aty esdy aÈdroN kuJ grm DAtijhA a|g ivc BK irhA sI= 5b|dl dy aÈdr< cArjAnvr sn ijh/y b\idaM vrgy idKAE id\dy sn=6pr hryk jAnvr dy cAr mUÈh aty cAr KÈB sn= 7`nHMdIaM l|tM is|DIaM sn= `nHM dy pYr gM dy pYrM vrgyidKAE id\dy sn= aty `h ilSkAX hoX ip|tl vMgcmkdy sn= 8`nHM dy KÈBM hyQM mnu|KI bAhM sn= PTycAr jAnvr sn= aty hr jAnvr dy cAr mUÈh atycAr KÈB sn= KÈB e|k dUsry nAl Cu\hdy sn= ihl,smyN jAnvr mu/dy nhIN sn= 9`h `s idSA v|l turyij|Dr `h t|k rhy sn=

10hr jAnvr dy cAr mUÈh sn= `nHM dy a|gy mnu|KdA ichrA sI= s|jy pAsy Syr dA ichrA sI= K|by pAsybld dA ichrA sI aty ipClA pAsM bAz dA ichrAsI= 11jAnvrM dy KÈB `nHM dy `%pr v|l FYly hoX hn=aAp,y do KÈBM nAl hr jAnvr aAp,y ny/y dy jAnvrM^ Cuh\dA sI aty aAp,y dUsry do KÈBM nAl `h aAp,ySrIr ^ >kdA sI= 12hr jAnvr !p,I t|k, vAlIidSA v|l tuir!= `h `|Ty hI gX ij|Ty hvA `nHM ^ lYgE= pr `h ihl, smyN mu/y nhIN= 13jAnvr eÈJidKAE id\dy sn=

ihzkIXl

1jAnvrM dy ivckArlI jgHA ijh/I a|g dy mGdy

koil@ vMg idKAE idÈdI sI a|g jAnvrM dy drimaAniFrdIaM hoEaM CoqIaM msAlM vMg sI= a|g tyz cmkvAlI sI aty es iv|coN ibjlI ilSk rhI sIÚ 14jAnvra|gy ip|Cy dO/dy sn Ð ibjlI dI tyzI nAlÚ

15-16mYN `nHM jAnvrM v|l dyK irhA sM jdoN myrAcAr phIaM v|l iDaAn igaA ijh/y DrtI ^ CUh\dysn= hr jAnvr dy e|k phIaA l|igaA hoeaA sI=sAry phIX e|ko ijhy idKAE id\dy sn= phIX es trHMidKAE id\dy sn ijvyN `h iksy sAF pIly jvAhr nAlb,AX gX ho,= `h es trHM idKAE id\dy sn ijvyNphIX aÈdr e|k hor phIaA hovy= 17phIX hr idSAv|l ih|l skdy sn= pr c|l, smyN< jAnvr mu/dynhIN snÚ

18phIaM dy c|ky l\my aty .rA`,y sn= chu\aM phIaMdy c|ky l\my aty BYBIt krn vAly snÚ chu\aM c|ik@ dysAry pAsy a|KM sn=

19phIX hmySA jAnvrM nAl hI ihldy sn= jyjAnvr hvA iv|c `|cy jMdy phIX vI `nHM dy nAljMdy sn= 20`h `Dr hI jMdy sn ij|Dr hvA `nHM ^lY jMdI sI< aty phIX vI nAl hI jMdy sn= ik`N ikjAnvrM dI hvA phIaM aÈdr sI= 21es lE jy jAnvrihldy sn tM phIX vI ihldy sn= jy jAnvr KlojMdy sn tM phIX vI ruk jMdy sn= jy phIX hvA iv|c`|cy jMdy< tM jAnvr vI `nHM dy nAl jMdy sn= ik`Nik phIaM aÈdr hvA sI=

22jAnvrM dy isrM `%pr b/I ajIb cIz sI= ehes trHM sI ijvyN koE ipaAlA mUDA kItA ig! hovy=aty ipaAlA blOr vMg pArdrSI sI= 23es ipaAlyhyQM hr jAnvr dy KÈB aAp,y nAl lgdy jAnvrMtIk phu\cdy sn= do KÈB e|k pAsy v|l FYly hoX sn atydo KÈB dUsry pAsy v|l< esdy SrIr ^ k|jdy hoX=

24Fyr mYN KÈBM dI srsrAhq su,I= hr vArI jdoN`h jAnvr ihldy sn< `nHM dy KÈB bhut `%cI aAvAzkrdy sn= `h pA,I dy h/H vrgI aAvAz krdy sn=

ihzkIXl 1:25-3:9 844

`h prmySur srb SktImAn vMg SorIly sn= `he|k FOj vMg jM lokM dI BI/ vMg SorIly sn atyjdoN `h jAnvr ihl,o hq jMdy sn< `h aAp,y KÈBM^ aAp,y pAisaM ty su|q lYNdy sn=

25jAnvrM ny ihl,A b\d kr id|tA aty aAp,y KÈBhyQM kr lX= aty e|k hor `%cI aAvAz aAE= ehaAvAz `nHM dy isr `tly ipaAly toN `%QI= 26`sipaAly dy isKr `%ty e|k cIz sI ijh/I tKt vrgIidKAE id\dI sI= eh nIlm dy p|Tr vrgI nIlI sI=aty koE cIz sI ijh/I `s tKt `%ty bYQy b\dy vrgIidKAE id\dI sIÚ 27mYN `sty `sdI kmr toN `tMhv|l dyiKaA= `h grm DAt vMg idKAE id\dA sI=es trHM idKAE id\dA sI ijvyN `sdy sArI pAsIN a|ghovyÚ aty mYN `s v|l kmr toN hyQM dyiKaA= es trHMidKAE id\dA sI ijvyN `sdy aAly-duaAly a|g dI cmkhovy= 28`sdy aAly-duaAly cmkdI a|g b|dl ivclIstr\gI pING vrgI sI= eh whovAh dA prtAp sI=ijvyN hI mYN es^ dyiKaA< mYN DrtI ty i.|g ipaA= mYNDrtI v|l aAp,A mUÈh krky Juk igaA= Fyr mYN aAp,ynAl g|l krdI e|k aAvAz su,I=

aAvAz ny aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr* < `%Q kyKlo jA aty mYN tyry nAl g|l krMgA=Ó

2Fyr e|k hvA vgI aty mY^ cu|k ky pYrM ty K/A krid|tA= aty mYN `s ivaktI (prmySur) ^ sui,aA ijsnymyry nAl g|l kItI sI= 3`sny mY^ aAiKaA< ÒaAdmIdy pu|tr< mYN tY^ esrAXl dy pirvAr nAl g|l krnlE Byj irhA hM= `h lok bhut vArI myry ivru|D hoX=aty `nHM dy purKy myry ivru|D hoX= `nHM ny myry ivru|Dbhut vArI pAp kItA hY Ð aty `h a|j idn t|k vI myryiKlAF pAp krI jA rhy hn= 4mYN tY^ `nHM lokM nAlg|l krn lE Byj irhA hM= pr `h bhut iz|dI hn=`h bhut sùKt idl hn= pr tU\ `nHM nAl zrUr g|lkrIN= tU\ eh zrUr aAKIN< ÔwhovAh sA.A pRBU< eh g|lMaAKdA hY=Õ 5pr `h lok tyrI g|l nhIN su,ngy= `hmyry ivru|D pAp krn toN nhIN hq,gy= ik`N ik `hlok bhut ivdrohI hn Ð `h hmySA myry ivru|D ho jMdyhn= pr tU\ `nHM ^ eh g|lM zrUr aAKIN tM jo `hjA, lY, ik `nHM dy drimaAn e|k nbI rih\dA hY=

6ÒaAdmI dy pu|tr< `nHM lokM toN BYBIt nA hovIN=

aAdmI dy pu|tr aAm tOr ty eh isrF ÒivaktIÓ jM<Òmnu|KÓ kih, DA trIkA hY= pr PTy eh< XzykIXl lEqAEql hY=

`nHM dIaM !KI@ g|lM toN BYBIt nA hovIN= eh s|c hY

2

ik `h tyry iKlAF ho jA,gy aty tY^ nuksAn pucA`,dI koiSS krngy= `h k\i.aM vrgy ho,gy= tU\ socyNgAijvyN tU\ ibCUaM dy drimaAn rih irhA hY= pr `nHMdIaM aAKIaM g|lM toN BYBIt nA hovIN= `h ivdrohIb\dy hn= pr `nHM toN BYBIt nA hovI= 7tU\ `nHM ^ `hg|lM zrUr aAKIN jo mYN tY^ d|sdA hM= mYN jA,dA hM ik`h tyrI g|l nhIN su,ngy= aty `h myry ivru|D pApkrn toN nhIN hq,gyÚ ik`N? ik`N ik `h ivdrohIb\dy hn=

8ÒaAdmI dy pu|tr tU\ `nHM g|lM ^ iDaAn nAl zrUrsu, jo mYN tY^ aAKdA hM= `nHM ivdrohI b\idaM vMgmyry ivru|D nA ho jAvIN= aAp,A mUÈh KolH aty (`nHMSbdM ^ pRvAn kr jo mYN tY^ id\dA hM aty Fyr `hISbd `nHM lokM ^ su,AEN) enHM SbdM ^ KA lY=Ó

9Fyr mYN (ihzkIXl) aAp,y v|l v|DdA hoeaA e|kbAjU dyiKaA= esny e|k p|trI F/I hoE sI ijs `%tySbd ilKy hoX sn= 10mYN sUcI p|tr ^ KoilHaA aty `%Tya|gy aty ip|Cy Sbd ilKy hoX sn= PTy hr trHM dy sogIgIt< sogI khA,IaM aty cytAvnIaM sn=

prmySur ny mY^ aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< jo tU\dyKdA hYN `s^ KA jA= es p|trI ^ KA jA< aty

Fyr jAky eh g|lM esrAXl dy pirvAr ^ d|s=Ó2es lE mYN aAp,A mUÈh KoilHaA aty p|trI ^ aAp,y

mUÈh iv|c r|K ilaA= 3Fyr prmySur ny aAiKaA< ÒaAdmIdy pu|tr< mYN tY^ eh p|trI dy irhA hM= es^ ingllYÚ es p|trI ^ aAp,y SrIr iv|c Br jA, dy=Ó

es lE mYN p|trI KA lE= eh myry mUÈh iv|c SihdvrgI im|QI l|gI sI=

4Fyr prmySur ny mY^ aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr<esrAXl dy pirvAr v|l jA= `nHM ^ myry Sbd su,A=5mYN tY^ iksy ivdySIaM kol nhIN Byj irhA ijh/y tY^smJ nhIN skdy= tY^ iksy hor BASA ^ is|K, dI lo/nhINÚ mYN tY^ esrAXl dy pirvAr v|l Byj irhA hMÚ6mYN tY^ `nHM iB\n-iB\n dysM v|l nhIN Byj irhA ij|Tylok aijhI BASA boldy ny ijs^ tU\ smJ nhIN skdA=jy tU\ `nHM lokM kol jA ky `nHM nAl g|l kItI tM `htyrI !KI hoE g|l ^ nhIN su,ngy= 7nhINÚ mYN tY^esrAXl dy pirvAr v|l Byj irhA hM= isrF< `nHMlokM dy idl hI sùKt hnÐ `h bhut iz|dI ny= atyesrAXl dy lok tY^ su,n toN enkAr krngy= `hmY^ su,nA nhIN cAhu\dy? 8pr mYN tY^ `nHM ij\nA hIiz|dI b,A idaMgA= tyrA isr vI `nHM vrgA hI p|kAhovygAÚ 9hIrA p|Tr nAloN sKt hu\dA hY= esy trHM tyrAisr `nHM dy isr nAloN pkyrA hovygAÚ tU\ hor vDyry iz|dI

3

845 ihzkIXl 3:10-4:3

hovyNgA< es lE tU\ `nHM lokM toN BYBIt nhIN hovyNgA=tU\ `nHM lokM toN BYBIt nhIN hovyNgA ijh/y hmySA myryiKlAF ho jMdy ny=Ó

10Fyr prmySur ny mY^ aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< tY^`nHM sAry SbdM ^ zrUr su,nA cAhIdA hY jo mYN tY^aAKdA hM= aty tY^ `nHM SbdM ^ zrUr wAd r|K,AcAhIdA hY= 11Fyr aAp,y `nHM sAry lokM kol jA ijnHM^ dys inkAlA imilaA hoeaA hY= `nHM kol jA ty aAK<ÔwhovAh sA.A pRBU< eh g|lM aAKdA hY=Õ BAvyN `hsu,n jM nA su,n< tY^ eh g|lM zrUr aAK,IaMcAhIdIaM hn=Ó

12Fyr hvA ny mY^ `%pr cu|ikaA aty mYN aAp,y ip|Cyeh aAvAz su,I= eh bhut `%cI< g/g/Ahq vMgsI= `sny aAiKaA< Ò`sdI jgHA toN whovAh dy prtApdI `stt hovyÚÓ 13Fyr jAnvrM dy KÈB ih|l, l|gpXy= KÈBM ny bhut `%cI aAvAz kItI jdoN `h e|kdUjy nAl v|jy= aty `nHM dy sAmH,y dy phIaM ny `%cASor krnA aAr\B kr id|tA Ð eh g/g/Ahq ij\nA`%cA sI= 14hvA ny mY^ cu|ikaA ty mY^ dUr lY gE= mYN`s TM ^ C|. id|tA< mYN bhut ZmgIn sM aty myryaAtmy iv|c bhut t/p sI= pr mYN whovAh dI SktI ^!p,y |pr b/I mzbUtI nAl pAe!= 15mYN esrAXldy `nHM lokM kol igaA ijnHM ^ kbAr ndI k\>y ty tylaAbIb iv|c rih, lE mzbUr kItA igaA sI= mYN`nHM kol s|t idn t|k hYrAn prySAn aty KAmoS bYQAirhA=

16s|t idnM mgroN< myry kol whovAh dA Sbd aAeaA=`sny aAiKaA< 17ÒaAdmI dy pu|tr< mYN tY^ esrAXldA e|k pihrydAr b,A irhA hM= mYN tY^ `h g|lMd|sMgA ijh/IaM `nHM nAl vAprngIaM= aty tY^`nHM g|lM bAry esrAXl ^ cytAvnI zrUr krnIcAhIdI hY= 18jy mYN eh aAKM< Ôeh burA aAdmI av|SmrygAÚÕ tM Fyr tY `s^ cytAvnI zrUr krnI cAhIdIhYÚ tY^ `s^ aAp,I iz\dgI ^ tbdIl krn bAry atypApM toN hq, bAry zrUr aAK,A cAhIdA hY= jy tU\ `sb\dy ^ cytAvnI nhIN dyvyNgA tM `h zrUr mrygA= `hes lE mrygA ik`N ik `sny pAp kItA sI= pr mYNtY^ vI `sdI m¯t dA iz\myvAr QihrAvMgAÚ ik`N ik tU\`s kol nhIN igaA sI aty `s dI jAn nhIN bcAEsI=

19ÒSAed tU\ iksy b\dy ^ cytAvnI dyvyN aty `s^aAp,A jIvn bdl, lE aAKyN< aty mÈdIaM g|lMkrn toN hqAvyN= jy `h b\dA tY^ su,n toN enkArkrdA hY< tM `h b\dA mrygA= `h es lE mrygA

ik`N ik `sny pAp kItA sI= pr tU\ `s^ cytAvnIid|tI sI< es lE tU\ aAp,I iz\dgI bcA lE=

20ÒjM e|k nyk b\dA nyk ho,A C|. dyvy= ho skdA ikmYN `s a|gy kuJ aijhA r|KM jo `s^ pAp v|l lY jAvy=`h mÈdIaM g|lM krnIaM SurU kr dyvygA aty eslE `h mr jAvygA= `h es lE mrygA ik`N ik`h pAp kr irhA hY aty tU\ `s^ cytAvnI nhIN id|tIsI= mYN tY^ `sdI m¯t lE iz\myvAr QihrAvMgA atylok `sdy kIty nyk k\mM ^ wAd nhIN krngy=

21Òpr jy tU\ iksy nyk b\dy ^ cytAvnI dyvyN aty `s^pAp krn toN hq jA, lE aAKyN aty `h pAp krnohq jAvy< tM `h nhIN mrygA= ik`N ik tU\ `s^ cytAvnIid|tI aty `sny tyrI g|l su,I= es trHM tU\ aAp,Iiz\dgI vI bcA lE=Ó

22whovAh dI SktI myry kol aAE= `sny mY aAiKaA<Ò`%Q aty vAdI iv|c jA= mYN tyry nAl `s TM g|lkrMgA=Ó

23es lE mYN `%iQaA aty vAdI ^ clA igaA= PTywhovAh dA prtAp sIÐiblkul `vyN dA ijho ijhA mYNkbAr nihr kol vyiKaA sI= es lE mYN DrtI v|lisr JukAeaA= 24pr e|k hvA vgI aty mY^ cu|k kypYrA ty K/A kr id|tA= `sny mY^ aAiKaA< ÒGr jA atyaAp,y-aAp ^ Gr iv|c b\d kr lY= 25ÒaAdmI dypu|tr< lok r|sy lYky aA`,gy aty tY^ b\nH lY,gy= `htY lokM iv|c bAhr nhIN jA, dy,gy= 26mYN tyrI zbAn^ tAlU nAl icpkA idaMgA Ð tU\ g|l nhIN kr skyNgA=es lE `nHM lokM kol koE vI aijhA b\dA nhINhovygA ijh/A `nHM ^ eh isKAvy ik `h Zlt k\mkr rhy hn= ik`N? ik`N ik `h lok hmySA myry ivru|Dho jMdy hn= 27pr mYN tyry nAl g|l krMgA= aty Fyr mYNtY^ bol, dI ejAzt idaMgA= pr tU\ `nHM ^ ehzrUr aAKIN< ÔwhovAh sA.A pRBU< eh g|lM aAKdA hY=Õjy koE b\dA su,nA cAhu\dA hY< tM c\gI g|l hY= jy koEb\dA nhIN su,nA cAhu\dA< tM vI c\gI g|l hY= pr `hlok hmySA myry ivru|D ho jMdy hn=

ÒaAdmI dy pu|tr< e|k e|q lY= es `%ty wrUSlmdy Sihr dI e|k tsvIr b,A= 2Fyr es trHM dA

ivhAr krIN ijvyN tU\ Sihr ^ GyrA pAE hoE e|k FOjhovyN= Sihr dI dIvAr duaAly e|k k\D `sAr lvIN(es `%ty hmlA krn iv|c shAetA lE=) k\D `|tyjMdI e|k >lvAn `sArIN= l|k/I dI@ BArI@ StIrMil!ky Sihr dy duaAly FOjI kYNp lA lvIN= 3Fyr e|klohy dI k/AhI lYky es^ aAp,y aty Sihr dy ivckArr|K lvIN= eh tY^ Sihr nAloN v|K krn vAlI e|k

4

ihzkIXl 4:4-5:3 846

lohy dI dIvAr b, jAvygI= es trHM tU\ drsA dyvyNgAik tU\ `s Sihr dy ivru|D hYN= tU\ `s Sihr ^ GyrlvyNgA aty `s `%ty hmlA kr dyvyNgA= ik`N ik ehesrAXl dy pirvAr lE e|k inSAn hY= ehdrsAvygI ik mYN (prmySur) wrUSlm ^ tbAh kridaMgA=

4ÒFyr tY^ aAp,I K|bI v|KI hoky lyq jA,A cAhIdAhY= tY^ `h g|l zrUr krnI cAhIdI hY ijh/I ehdrsAvy ik tU\ esrAXl dy lokM dy pAp aAp,y isr lYirhA hYN= ij\nA icr vI tU\ K|by pAsy lyiqaA rhyNgA tU\`h pAp cukyNgA= 5tY^ it\n sO n|by idnM t|k esrAXldy pApM ^ zrUr J|l,A cAhIdA hY= es trHM< mYN tY^d|s irhA hM ik ik\nA icr tIk esrAXl ^ szA imlygI<e|k idn e|k sAl dy brAbr hovygA=

6ÒestoN mgroN tU\ cAlI idnM t|k aAp,y s|jy pAsylyqyNgA= es smyN tU\ cAlI idnM t|k whUdAh dy pAp ^shAryNgA= e|k idn e|k sAl dy brAbr hovygA= mYNtY^ eh d|s irhA hM ik ik\nA icr tIk whUdAh ^szA imlygI=Ó

7prmySur ny Fyr myry nAl g|l kItI= `sny aAiKaA<Òhu, aAp,I kmIz dI bAh c/HA lY aty aAp,I bMh ^e|q dy `%ty `QA lY= es trHM dA ivhAr kr ijvyN tU\wrUSlm Sihr `%ty hmlA kr irhA hovyN= aijhA ehdrsA`, lE krIN ik tU\ lokM nAl myry pYg\br vjoNg|l kr irhA hYN= 8hu, dyK< mYN tY^ r|sIaM b\nH irhAhM= tU\ `nA icr tIk e|k pAsy toN dUjy pAsy v|l nhINGuÈm skyNgA ij\nA icr tIk tyrA Sihr `%ty hmlA ùKtmnhIN ho jMdA=Ó

9prmySur ny eh vI aAiKaA< ÒtY^ roqI bnA`,lE kuJ anAz ilaA`,A cAhIdA hY= kuJ k,k< jON<FlIaM< dAlM< bAjrA lvIN= enHM sArIaM cIzM ^ e|kbrtn iv|c ek|QIaM kr lY aty enHM ^ pIh ky aAqAb,A lY= tU\ es aAqy ^ roqI bnA`, lE estymAlkryNgA= tY^ 390 idnM tIk aAp,y pAsy prny lyiqaAisrF ehI roqI KA,I cAhIdI hY= 10tY^ hr idn roqIbnA`, lE `s aAqy dy isrF e|k ipaAly* dI vrtoNkrn dI hI ejAzt hovygI= sAry idn iv|c smyN-smyNtU\ `hI roqI KAvyNgA= 11aty tU\ hr roz pA,I dy isrFit\n ipaAly* pI skyNgA= tU\ es^ sAry idn iv|csmyN-smyN pI skyNgA= 12tY^ hr roz aAp,I roqI zrUr

e|k ipaAl mUlarT< 20 SYkl=

it\n ipaAly mUlarT< 1/6 ih|sA=

bnA`,I cAhIdI hY= tY^ su|ikaA hoeaA mnu|KI (gohA)

gU\h lYky bAl,A cAhIdA hY= Fyr tY^ es bldy hoXgohy `%ty aAp,I roqI pkA`,I cAhIdI hY= tY^ ehroqI lokM dy sAmH,y KA,I cAhIdI hY=Ó 13Fyr whovAh nyaAiKaA< Òeh g|l drsAvygI ik esrAXl dy pirvAr^ ivdySM iv|c nApAk roqI KA,I pvygI= aty mYN `nHM^ esrAXl C|. ky `nHM mulkM iv|c jA, lE mzbUrkItA sI=Ó

14Fyr mYN (ihzkIXl) ny aAiKaA< ÒaAh< pr whovAhmyry pRBU< mYN tM kdy vI nApAk Bojn nhIN kItA= mYN tMiksy aijhy jAnvr dA mAs vI nhIN KADA ijh/A bImArInAl miraA hovy jM ijs^ iksy j\glI jAnvr ny mAiraAhovy= mYN kdy vI nApAk mAs nhIN KADA Ð aAp,y bcpntoN lYky hu, tIk= `s trHM dA mÈdA mAs kdy vI myry mUÈhiv|c nhIN ipaA=Ó

15Fyr prmySur ny mY^ aAiKaA< ÒmYN tY^ aAp,I roqIpkA`, lE gM dy su|ky gohy dI vrtoN krn dyvMgA=tY^ su|ky hoX mnu|KI gohy dI vrtoN krn dI lo/ nhIN=Ó

16Fyr mY^ prmySur ny aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< mYNwrUSlm lE roqI dA B\.Ar nSq kr irhA hM= lokM^ Bojn dI im,tI krnI pvygI= `h aAp,y Bojn dIsAmgRI bAry bhut iFkrmÈd ho,gy= `nHM ^ pA,I dIim,tI krnI pvygI= jdoN `h `s pA,I ^ pI,gy tMbhut BYBIt ho,gy= 17ik`N? ik`N ik PTy lokM kolKA, pI, lE coKA Bojn aty pA,I nhIN hovygA= loke|k dUsry koloN BYBIt ho jA,gyÐ`h aAp,y pApM kAr,e|k dUsry ^ zAeaA hu\idaM dyK,gy=

1----2ÒaAdmI dy pu|tr< aAp,y Bu|K dy idnM mgroNtY^ eh g|lM zrUr krnIaM cAhIdIaM hn= tY^

e|k tyz DAr vAlI tlvAr ilaA`,I cAhIdI hY= `stlvAr ^ nAE dy `stry vMg vrtIN= !p,y vAlaty dA/HI munvA lvIN= vAlM ^ t|k/I iv|c r|K kytolIN= aAp,y vAlM dy brAbr dy it\n ih|sy kr lvIN=aAp,y vAlM dA ek ithAE ih|sA `s e|q `%ty r|KdyvIN ijs `%ty Sihr dI tsvIr b,I hoE hY= `nHMvAlM ^ `s ÔSihrÕ iv|c jlA dyvIN= (eh g|l ehdrsAvygI ik kuJ lok Sihr dy aÈdr mr jA,gy=) FyrtlvAr nAl aAp,y vAlM dy e|k ithAE ih|sy ^ Coqy-Coqyih|isaM iv|c k|q dyvIN aty Sihr (e|q) dy cAry pAsyiKlAr dyvIN= (eh g|l drsAvygI ik kuJ lok Sihrdy bAhr mr jA,gy=) Fyr aAp,y vAlM dA e|k ithAEih|sA hvA iv|c iKlAr dyvIN Ð es ^ hvA dUr vgAdyvy= (eh g|l drsAvygI) ik mYN aAp,I tlvAr sUtky kuJ lokM ^ dUr durA.y dysM iv|c BjA idaMgA= 3prFyr tY^ `nHM vAlM iv|coN ku|J vAl lYky aAp,y coly iv|c

5

847 ihzkIXl 5:4-6:6

lpyq lY,y cAhIdy hn= (estoN eh drsAeaA jAvygAik mYN aAp,y lokM iv|coN ku|J ^ bcA lvMgA=) 4tY^`nHM vAlM iv|coN kuJ hor cu|k lY,y cAhIdy hn aty `nHM^ a|g iv|c su|q dy,A cAhIdA hY= eh g|l drsAvygIik PTy a|g l|g jAvygI aty esrAXl dy sAry Gr ^FnAh kr dyvygI=Ó

5Fyr whovAh myhy pRBU< ny mY^ aAiKaA< Òa¯h (e|q)wrUSlm dI tsvIr hY= mYN wrUSlm ^ hornM kOmM dyivckAr r|KdA hM= aty `sdy aAly duaAly dys hn=6wrUSlm dy lokM ny myry aAdySM dy ivru|D bgAvt kItI=`h hornM sArIaM kOmM nAloN bdtr sn= `nHM ny aAp,yaAly-duaAly dy dysM dy iksy vI lokM nAloN myrIaM ibDIaA^ vDyry toi/aA= `nHM ny myry aAdySM ^ su,n toN enkArkItAÚ `nHM ny myry k^nA dA pAl, nhIN kItAÚÓ

7es lE< whovAh myrA pRBU< aAKdA hY< ÒmYN tuhA^iBaAnk musIbtM idaMgA= ik`N ik tusIN myry k^nMdA pAl, nhIN kItA= tusIN myry hukmM dI pAl,A nhINkItI= tusIN aAp,y aAly-duaAly dy lokM nAloN myry vDyryk^nM ^ toi/aAÚ tusIN tM `h g|lM vI kItIaM ijnHM ^`h lok mÈdA aAKdy hnÚÓ 8es lE< whovAh myrA pRBUaAKdA hY< Òes lE hu, mYN vI tuhA.y iKlAF hMÚ atymYN tuhA^ szA dyvMgA jdoN ik `h dUsry lok dyK,gy=9mYN tuhA.y nAl `h g|lM krMgA ijh/IaM mYN pihlMkdy vI nhIN kItIaM= aty mYN Fyr kdy vI `h iBaAnkg|lM dobArA nhIN krMgAÚ ik`N? ik`N ik tusIN ik\nIaMhI iBaAnk g|lM kItIaM sn= 10wrUSlm dy lok e\nyBu|Ky ho,gy ik mApy aAp,y b|icaM ^ KA,gy aty b|cyaAp,y hI mAipaM ^ KA,gy= mYN tuhA^ kE trHM nAlszA idaMgA= aty `h lok ijh/y bc rih,gy< `nHM^ mYN hvAvM iv|c iKlAr idaMgA=Ó

11whovAh myrA pRBU aAKdA hY< ÒwrUSlm< mYN aAp,yjIvn ^ sAKI r|K ky ekrAr krdA hM ik mYN tY^ szAidaMgA= mYN ekrAr krdA hM ik tY^ szA idaMgA=ik`N ik tU\ myry piv|tr sTAn `%ty iBaAnk g|lM kItIaMtU\ aijhIaM iB!nk g|lM kItIaM ijnHM ny es^ nApAkkr id|tAÚ mYN tY^ szA idaMgA= mYN koE rihm nhINkrMgA= mY^ tyry `%ty koE aFsos nhIN hovygAÚ 12tyrylokM iv|coN tIjA ih|sA lok Sihr aÈdr bImArI aty Bu|KnAl mr jA,gy= tyry lokM iv|coN tIjA ih|sA lok Sihrdy bAhr j\g iv|c mr jA,gy aty Fyr mYN aAp,I tlvArsUt lvMgA aty tyry lokM dy tIjy ih|sy ^ dUr durA.ydysM iv|c BjA idaMgA= 13isrF `doN hI mYN tyry lokM`%ty kihrvAn ho,o hqMgA= mYN jA, lvMgA ik `nHM^ `nHM mÈdIaM g|lM dI szA iml gE hY ijh/IaM

`nHM ny myry nAl kItIaM sn= aty `h jA, lY,gy ikmYN whovAh hM< aty mYN `nHM nAl aAp,I ErKA kAr,hI g|l kItI sI jdoN mYN `nHM `|pr !p,A gu|sA vrsAhiq! sIÚÓ

14prmySur ny aAiKaA< ÒwrUSlm< mYN tY^ tbAh kridaMgA Ð tU\ p|TrM dy >yr toN isvA k|uJ vI nhIN hovyNgA=tyry aAly-duaAly dy lok tyrA mzAk `.A`,gy= hrturn iFrn vAlA b\dA tyrA mzAk `.AvygA= 15tyryaAly-duaAly dy lok tyrA mzAk `.A`,gy< pr tU\ `nHMlE e|k sbk vI hovyNgA= `h dyK,gy ik mYN kihrvAnsI aty tuhA^ szA id|tI sI= mYN bhut kihrvAn sI= mYNtY^ cytAvnI id|tI sI= mYN< whovAh ny< tY^ d|isaA sIik mYN kI krMgAÚ 16mYN tY^ d|isaA sI ik mYN tyry v|liBaAnk B|uKmrI dA smM ByjMgA= mYN tY^ d|isaA sI ikmYN tyry v|l cIzM ByjMgA ijh/IaM tY^ tbAh krdy,gIaM= mYN tY^ d|isaA sI ik mYN tyrI Bojn sAmgRIKoh lvMgA aty eh vI ik aijhI Bu|KmrI dy smyNbAr-bAr aA`,gy= 17mYN tY^ d|isaA sI ik tyry ivru|DBu|K aty j\glI jAnvr ByjMgA ijh/y tyiraM b|icaM^ mAr dy,gy= mYN tY^ d|isaA sI ik e|Ty Sihr iv|chr TM bImArI aty m¯t hovygI= mYN tY^ d|isaA sI ik mYNtyry ivru|D l/n lE `nHM duSm, ispAhIaM ^ilaAvMgA= mYN< whovAh ny< tY eh sArIaM g|lM d|sIaMsn jo vAprngIaM Ð aty `h zrUr vAprngIaM=Ó

Fyr whovAh dA Sbd mY^ e|k vAr Fyr imilaA=2`sny aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< esrAXl dy

prbtM v|l mu/= myry lE `nHM dy ivru|D bol= 3`nHMprbtM ^ eh g|lM d|s:

ÔesrAXl dy prbto< whovAh myry pRBU dy es s\dyS^ su,oÚ whovAh myrA pRBU eh g|lM phA/IaM prbtMaty GAqIaM ^ aAKdA hY= dyKoÚ mYN (prmySur) tuhA.yivru|D l/n lE duSm, ^ ilaA irhA hM= mY tuhA.IaM`%cIaM TAvM ^ nSq kr idaMgA= 4tuhA.IaMjgvydIaM >|Q ho jA,gIaMÚ tuhA.IaM DUF dIaMjgvydIaM cUr cUr ho jA,gIaM= mYN tuhA.I@ loTM ^tuhA.y bu|tM dy a|gy su|q id@gA= 5aty mYN tuhA.I@loTM ^ tuhA.y aSlIl bu|tM dy a|gy su|q idaMgA= mYNtuhA.IaM h|.IaM ^ tuhA.IaM jgvydIaM dy duaAlyiKlAr idaMgA= 6ij|Ty vI ikDr tuhA.y lok rih\dy ny`nHM nAl mA/IaM g|lM vAprngIaM= `nHM dy Sihrmlby dy >yr b, jA,gy= `nHM dIaM `%cIaM TAvMtbAh ho jA,gIaM= tM jo `nHM `pAsnA sTAnM dIvrtoN Fyr kdy nA ho sky- `h jgvydIaM sArIaM hItbAh ho jA,gIaM= Fyr kdy vI lok `nHM aSlIl bu|tM

6

ihzkIXl 6:7-7:14 848

dI `pAsnA nhIN kr sk,gy= `h DUF dIaM jgvydIaMcUr-cUr ho jA,gIaM= `h sArIaM cIzM ijnHM ^ tusINb,AeaA sI< pUrI trHM tbAh ho jA,gIaMÚ 7tuhA.I@loTM tuhA.y drim!n hI i.|g,gI@ Fyr tusIN jA,oNgyik mYN hI whovAh hMÚÕ

8prmySur ny aAiKaA< Òpr mYN tuhA.y iv|coN ku|J lokM^ bc ky inkl jA, idaMgA= `h k|uJ smyN lE hornMdysM aÈdr rih,gy= mYN `nHM ^ iKÈ.A dyvMgA aty `nHM^ hornM dysM aÈdr rih, lE mzbUr kr idaMgA=9Fyr `h bcy hoX lokM ^ b\dI b,A ilaA jAvygA=`nHM ^ hornM dysM aÈdr rih, lE mzbUr ho,A pvygA=pr `h bcy hoX lok mY^ cyty krngy= mYN `nHM dAbyvfA !tmA to/ id|tA sI= `h aAp,y kIty hoX mÈdyk\mM lE Kud ^ nFrt krngy= atIt iv|c< `nHM nymyry koloN mUÈh mo/ ilaA sI aty mY^ C|. id|tA sI= `haAp,y bu|tM dy ip|Cy B|jy sn= `h `s a¯rt vMg snijh/I aAp,y ptI ^ C|. ky iksy hor aAdmI dy ip|CyB|jdI hY= `nHM ny anykM iBaAnk g|lM kItIaM= 10pr`h jA, lY,gy ik mYN whovAh hM= aty `h jA, lY,gyik jy mYN kuJ krn bAry aAKdA hM tM mYN `h krMgAÚ`h jA, lY,gy ik mYN hI `nHM sArIaM g|lM dA kAr,sM ijh/IaM `nHM nAl vAprIaM sn=Ó

11Fyr whovAh myrA pRBU< ny mY^ aAiKaA< Ò!p,y h|TvjA aty aAp,y pYrM nAl DrtI Qok= `nHM sArIaMiBaAnk g|lM dy ivru|D bol ijh/IaM esrAXl dylokM ny kItIaM hn= `nHM ^ cytAvnI dyh ik `hbImArI aty Bu|K nAl mrngy= `nHM ^ aAK ik `h j\giv|c mrngy= 12dUr dy lok bImArI nAl mrngy esTM dy ny/y dy lok tlvArM nAl mrngy= aty Sihr dybcy hoX lok Bu|K nAl mrngy= isrF `doN hI mYNkihrvAn ho, toN hqMgA= 13aty Fyr tusIN jA,oNgy ikmYN whovAh hM= eh g|l tusIN `doN jA,oNgy jdoN tusINaAp,I@ loTM ^ aAp,y bu|tM dy sAmH,y aty `nHM dIaMjgvydIaM duaAly pX dyKoNgy= `h lASM tuhA.y hr`psnA sTAn dy ny/y ho,gIaM Ð hr phA/I aty prbt`%ty< hr hry ru|K hyQM aty p|itaM vAly hr Pk dy ru|KhyQM= `nHM sArIaM TAvM `%ty tusIN !p,y bu|tM lEim|QI sug\D vjoN blIaM c/HAEaM= 14pr mYN tuhA.y lokM`%ty aAp,A h|T fYlAvMgA aty tuhA^ aty tuhA.y lokM^< szA dyvMgAÚ mYN tuhA.y dys ^ tbAh kr idaMgA=eh idblAh dy mArUTl nAloN vI vDyry KAlI hovygA=Fyr `h jA, lY,gy ik mYN whovAh hMÚÓ

Fyr mY whovAh dA Sbd imilaA= 2`sny aAiKaA<Òhu,< aAdmI dy pu|tr< e|Ty whovAh myry pRBU dA7

e|k s\dyS hY= eh s\dyS esrAXl dI DrtI lE hY=aÈt= aÈt aA irhA hY= sArA dys tbAh ho jAvygA=

3tuhA.A aÈt aA irhA hYÚ mYN idKA idaMgA ik mYNtuhA.y `%ty ik\nA kihrvAn hM= mYN thA.y kIty hoX mÈdyk\mM lE szA dyvMgA= mYN tuhA.y pAsoN< tuhA.IaM `nHMsArIaM iBaAnk g|lM dA mu|l cukAvMgA jo tusIN kItIaMny=

4mYN tuhA.y lE koE rihm nhIN drsAvMgA =mY^tuhA.y lE aFsos nhIN hovygA = mYN tuhA.y mÈdy kAiraMlE szA dy irhA hM= tusIN ik\nIaM iBaAnk g|lM kItIaMny= tusIN jA, lvoNgy ik mYN whovAh hM=Ó

5whovAh myrA pRBU< ny eh g|lM aAKIaM= Ò`|Ty e|kibptA toN mgroN dUsrI aAvygIÚ 6aÈt ny/y aA irhA hY<aty eh CytI hI aAvygAÚ 7esrAXl iv|c rih, vAlyloko< kI tusIN alArm dI aAvAz su, skdyy ho? duSm,aA irhA hY= szA dA vkt bhut hI CytI aA irhA hYÚduSm, dA Sor phA/M `%ty `%cy aty `|cA ho irhA hY=8bhut CytI hI hu,< mYN tuhA^ drsA idaMgA ik mYNik\nA kihrvAn hM= mYN tuhA.y iKlAF aAp,A sArA kihrdrsA idaMgA= mYN tuhA.y mÈdy kAiraM lE tuhA^ szAidaMgA= mYN tuhA.y pAsoN tuhA.IaM sArIaM iBaAnk g|lMdA mu|lM cukvAvMgA= 9mYN tuhA.y `%pr koE rihm nhINkrMgA= mY^ tuhA.y `%ty koE aFsos nhIN hovygA= mYNtuhA^ tuhA.y kIty mÈdy k\mM dI szA dy irhA hM= tusINik\nIaM iBaAnk g|lM kItIaM hn= hu, tusIN jA,jAvoNgy ik mYN whovAh hM jo tuhA^ szA id\dA hY=

10ÒszA dA `h smM ! cu|ik! hY< prmySur ny eSArAkr id|tA hY< .\.I pu\gr gE pE hY< h\kAr dA F|l pUryjobn ty hY= 11`h ih\sk aAdmI `nHM mÈdy lokM ^ szAdy, lE itaAr hY= esrAXl iv|c bhut sAry lok hnÐ pr `h `nHM iv|coN nhIN hY= `h `s BI/ ivclAb\dA nhIN hY= `h `nHM lokM dy mh|tvpUr, aAgUaMiv|coN koE e|k nhIN hY=

12ÒszA dA `h smM aA igaA hY= `h idn aA igaAhY= `h ijh/y KrIddy hn KuS nA ho,< aty `h ijh/yvycdy hn `dAs nA ho,= 13ijnHM lookM ny aAp,IjAedAd vycI sI `h kdy vI `%Ty vAps nhIN jA,gy=jy koE b\dA ij`NdA bc ky inkl vI jAvygA tM `hkdy vI aAp,I jAedAd kol vAps nhIN jAvygA= ik`Nik eh drSn lokM dI sArI BI/ bAry hY= es lE jykoE b\dA ij`NdA bcky inkl vI jAvygA< es nAllok ibhtr mihsUs nhIN krngy=

14Ò`h lokM ^ cytAvnI dy, lE tUrHI vjA`,gy=lok j\g lE itaAr ho jA,gy= pr `h l/n lE

849 ihzkIXl 7:15-8:8

bAhr nhIN jA,gy= ik`N? ik`N ik mYN sArI BI/ ^idKA dyvMgA ik mYN ik\nA kihrvAn hM= 15duSm,aAp,I tlvAr nAl Sihr dy bAhr KlotA hY= Sihrdy aÈdr bImArI aty m¯t hY= jy koE b\dA bAhr KytMiv|c jAvygA< tM duSm, dA koE ispAhI `s^ mArdyvygA= jy `h Sihr aÈdr QihrygA< tM Bu|K aty bImArI`s^ tbAh kr dyvygI=

16Òpr kuJ b\dy bc ky inkl jA,gy= `h bcy hoXlok phA/M v|l dO/ jA,gy= pr `h lok KuS nhINho,gy= `h lok aAp,y sAry pApM lE `dAs ho,gy=`h ro,gy aty Gu|gIaM vMg `dAs aAvAzM k|>,gy=17lok e\ny T|ky hoX aty `dAs ho,gy ik aAp,y h|T vInA cu|k sk,gy= `nHM dIaM l|tM pA,I vMg b,jA,gIaM= 18`h `dAsI dy vstr pihn,gy aty.r nAl Br jA,gy= tusIN hr ichry `%ty SrmsArIdyKoNgy= `h lok aAp,y isr munA dy,gy= aAp,I `dAsI^ drSA`, lE= 19`h !p,y cMdI dy bu|tM ^ glIaMiv|c su|q dy,gy= `h !p,I@ sony dI@ mUrtM nAliksy nApAk a¯rt vrgA ivhAr krngy= ik`N ik `hcIzM `s vyly `nHM ^ bcA`, dy smr|T nhIN ho,gI@jdoN whovAh aAp,A kihr drsAvygA= `h cIzM `sjAl toN elAvA ku|J nhIN ho,gIaM jo `nHM dy ptn dAkAr, b,IaM= `h cIzM lokM ^ Bojn nhIN dy,gIaMaty `h `nHM dy i>|.M ^ Bojn nhIN dy sk,gIaM=

20Ò`nHM lokM ny aAp,y KUbsUrt gihi,aM ^ bu|tbnA`, lE vritaA= `h `s bu|t `%ty mA, krdysn= `nHM ny aAp,y iBaAnk bu|t b,AX= `nHM ny `hcIzM b,AEaM= es lE mYN (prmySur) `nHM ^ iksynApAk a¯rt vMg prHM su|q idaMgA= 21mYN `nHM ^ajnbIaM ^ cu|kvA idaMgA= `h ajnbI `nHM dAmzAk `.A`,gy= `h ajnbI kuJ lokM ^ mAr dy,gyaty hornA ^ b\dI b,Aky lY jA,gy= 22mYN `nHM koloNmUÈh mo/ lvMgA Ð mYN `nHM v|l nhIN dyKMgA= `h ajnbImyry mÈdr ^ brbAd kr dy,gy `h `s piv|tr emArtdy KuFIaA ih|isaA iv|c jA,gy aty `s ^ apiv|trkr dy,gy=

23Òb\dIaM lE z\zIrM b,APÚ ik`N? ik`N ik bhutsAry lokM ^ horM lokM ^ mArn lE szA imlygI= Sihriv|c hr TM ih\sA hovygI= 24mYN hornM kOmM iv|coN burylokM ^ ilaAvMgA= aty `h bury lok esrAXl dy lokMdy sAry mkAnM `%ty kbzA kr lY,gy= mYN tuhA^ sArytAktvr lokM ^ e\nA gumAn krn toN rok idaMgA=hornM kOmM dy `h lok tuhA.y sAry `pAsnA sTAnM ^kl\kt kr dy,gy=

25ÒtusIN lok .r nAl k\boNgy= tusIN amn dI BAlkroNgy pr e|Ty amn nhIN imlygA= 26tusIN e|k toNbAd dUsrI ZmgIn khA,I su,ogy= tusIN burI Kbr toNibnA ku|J nhIN su,ogy= tusIN iksy nbI dI tlAS kroNgyaty `s toN drSn dI mÈg kroNgy= jAjkM kol tuhA^is|iKaA dy, lE ku|J vI nhIN hovygA= aty bzurgMkol tuhA^ dy, lE koE mSvrA nhIN hovygA= 27tuhA.ArAjA `nHM lokM lE ro irhA hovygA ijh/y mr cu|kyho,gy= aAgU sog dy vstr pihn,gy= aAm aAdmIbhut .ry hoX ho,gy= ik`N ik mYN `nHM ^ `nHM dy kItyk\mM dA mu|l idaMgA= mYN `nHM dI szA dA inr,A `nHMdI@ !p,I@ hI krnI@ anusAr krMgA= aty mYN`nHM ^ szA idaMgA= Fyr `h lok jAn,gy ik mYNwhovAh hM=Ó

e|k idn mYN (ihzkIXl) aAp,y Gr iv|c bYQAhoeaA sI aty whUdAh dy bzurg (aAgU) myry sAmH,y

bYQy hoX sn= eh g|l (dyS inkAly dy) CyvyN vrHy dyCyvyN mhIny (ist\br) dy pÈjvyN idn dI hY= acAnk myry`|ty whovAh myry pRBU< dI SktI nAzl hoE= 2mYN e|kcIz dyKI ijh/I a|g vrgI idKAE id\dI sI= ehmnu|KI SrIr vrgI idKAE id\dI sI= kmr toN hyQMv|l `h a|g vrgI sI= kmr toN `tMh eh cmkdAraty ilSkvM sI ijvyN koE DAt a|g iv|c grm kItIhoE hovy= 3Fyr mYN e|k cIz dyKI ijh/I bMh vrgIidKAE id\dI sI= bMh agy vDI aty `sny mY^ isr dyvAlM toN F/ ilaA= Fyr hvA ny mY^ `%pr hvA iv|c`QA id|tA= aty prmySur dy drSn aÈdr `h mY^wrUSlm lY igaA= `h mY^ aÈdrly FAqk t|k lY igaAÐ `h FAqk ijh/A `%pr v|l hY= `h bu|t ijh/AprmySur ^ ErKAlU b,A`NdA hY FAqk dy nAl hY=4pr esrAXl dy prmySur dA prtAp PTy sI= prtAp`s drSn vrgI jApdI sI ijh/A mYN (kbAr nihrdy k\>y) vAdI iv|c dyiKaA sI= 5prmySur ny myry nAlg|l kItI= `sny aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< `%tr v|lvyKÚÓ es lE mYN `%tr v|l vyiKaA= aty PTy jgvydIdy FAqk dy dAKly dy `%tr v|l `h bu|t sI ijsnyprmySur ^ ErKAlU b,A id|tA sI=

6Fyr prmySur ny mY^ aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< kI tU\`h iBaAnk g|lM dyK irhA hYN ijh/IaM esrAXl dylok kr rhy hn? `nHM ny `h cIz PTy b,AE QIkmyry mÈdr dy nAlÚ aty jy tU\ myry nAl aAvyN< tU\ hor vIvDyry iBaAnk g|lM dyKyNgAÚÓ

7es lE mYN ivh/y dy dAKly v|l igaA aty mYNdIvAr iv|c e|k surAK dyiKaA= 8prmySur ny mY^

8

ihzkIXl 8:9-9:9 850

aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< dIvAr iv|c e|k surAK kr=Óes lE mYN dIvAr iv|c e|k surAK kr id|tA= atyPTy mYN e|k FAqk dyiKaA=

9Fyr prmySur ny mY^ aAiKaA< ÒaÈdr jA aty `nHMiBaAnk aty bd g|lM v|l vyK ijh/IaM lok e|Ty krrhy hn=Ó 10es lE mYN aÈdr igaA aty dyiKaA= mYNv|K-v|K trHM dy s|pM aty jAnvrM dy bu|t dyKy ijnHMbAry soc, ^ vI tusIN nFrt krdy ho= `h bu|tM aSlIlbu|t sn ijnHM dI esrAXl dy lok `pAsnA krdy sn=PTy hr dIvAr `%ty `nHM jAnvrM dIaM tsvIrM`krIaM hoEaM snÚ

11Fyr mYN SAFn dy pu|tr waznwAh aty esrAXldy 70 bzurgM (aAgUaM) v|l iDaAn kItA ijh/y `sTM `%ty `pAsnA krn vAly lokM dy nAl sn= `h`%Ty hI sn< QIk lokM dy sAmH,yÚ aty hr aAgU ny aAp,IDUF aAp,y h|T iv|c F/I hoE sI= DuKdI hoE DUF iv|coNDUaM hvA iv|c `%Q irhA sI= 12Fyr prmySur ny mY^aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< kI tU\ dyK irhA hYN jo esrAXldy bzurgM hnyry iv|c kr rhy hn? hr b\dy dA aAp,yJUQy dyvty lE KAs kmrA hYÚ `h b\dy aAp,y aAp ^aAKdy ny< ÔwhovAh sA^ dyK nhIN skdA= whovAh nyes dys ^ itaAg id|tA hY=ÕÓ 13Fyr prmySur ny mY^aAiKaA< Òjy tU\ myry nAl aAvyN tM `nHM b\idaM ^ horvI vDyry iBaAnk g|lM kridaM dyKyNgAÚÓ

14Fyr prmySur ny whovAh dy mÈdr dy dAKly v|lmyrI agvAE kItI= eh drvAzA `%tr vAly pAsysI= `%Ty mYN a¯rtM bYQIaM dyKIaM ijh/IaM ro rhIaMsn= `h JUQy dyvty t\mUz dA sog mnA rhIaM snÚ

15prmySur ny mY^ aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< kI tU\eh iBaAnk cIzM dyK irhA hYN? myry nAl aA aty tU\enHM nAloN vI iBaAnk cIzM dyKyNgAÚÓ 16Fyr `snymyrI whovAh dy mÈdr dy aÈdrly ivh/y v|l myrI agvAEkItI= `s sTAn `%ty mYN p|cI b\idaM ^ isjdy krdIaMaty `pAsnA kridaM dyiKaA= `h vrM.y aty jgvydIdy ivckAr sn Ð pr `nHM dA mUÈh Zlt idSA v|l sIÚ`nHM dIaM ip|QM piv|tr sTAn v|l sn= `h Juk kysUrj dI `pAsnA kr rhy snÚ

17Fyr prmySur ny aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< kI tU\eh dyKdA hYN? whUdAh dy lok socdy ny ik myrA mÈdre\nA gYr zrUrI hY ik `h eho ijhIaM iBaAnk g|lMe|Ty myry mÈdr iv|c hI krngyÚ eh dys ih\sA nAlBiraA hoeaA hY= aty `h lgAtAr mY pAgl bnA`,vAlIaM g|lM krdy jA rhy hn= dyK< `nHM ny c\drmA^ e|k JUQy dyvty vjoN sitkArn lE< aAp,y n|kM

iv|c n|TM pAEaM hoEaM hnÚ 18mYN `nHM ^ aAp,Akihr drsAvMgA= mYN `nHM `%ty koE rihm nhIN krMgAÚmY^ `nHM bAry koE aFsos nhIN hovygAÚ `h myry a|gy`|cI-`|cI pukAr krngy Ð pr mYN `nHM dI pukAr su,ntoN enkAr krMgAÚÓ

Fyr prmySur ny Sihr ^ szA dy, vAly e\cArjaAgUaM ^ `%cI aAvAz iv|c pukAiraA= hr aAgU

dy h|T iv|c aAp,A ivnASkArI hiTaAr sI= 2Fyr mYN Cyb\idaM ^ `%prly FAqk v|loN s/k ty turidaM dyiKaA=eh drvAzA `%tr vAly pAsy hY= hr b\dy kol aAp,AmArU hiTaAr sI= `nHM iv|coN ek b\dy ny ktAnI dyk|p/y pAX hoX sn= `s ny ilKArI dI klm aty !p,yl|k `|ty is!hI pihnI hoE sI= `h b\dy mÈdr iv|ctMby dI jgvydI kol gX aty `%Ty K/y ho gX= 3tMesrAXl dy prmySur dA prtAp krUbI FirSitaM`%proN `%QI< ij|Ty eh sI= Fyr prtAp mÈdr dy FAqktIk igaA= `h `doN ruk ig! jdoN `h dihlIz `%tysI= Fyr prtAp ny ktAnI dy vstrM vAly aty ilKArIdI klm aty is!hI vAly b\dy ^ aAvAz id|tI=

4Fyr whovAh prtAp ny `s^ aAiKaA< ÒwrUSlm dySihr iv|coN l\G= aty hr Ps b\dy dy m|Ty `%ty inSAnlgA ijh/A `nHM iBaAnk g|lM bAry duKI aty `dAshY jo lok es Sihr iv|c kr rhy hn=Ó

5-6Fyr mYN prmySur ^ hornM aAdmIaM ^ aAKidaMsui,aA< ÒmYN cAhu\dA hM ik tusIN pihly b\dy dy ip|Cy l|go=tuhA^ cAhIdA hY ik hr Ps b\dy ^ mAr idP ijsdym|Ty `%ty inSAn nhIN l|igaA hoeaA= es nAl koEFrk nhIN pYNdA ik `h bzurg hn< g|BrU aty muiqaArhn< b|cy aty mAvM hn Ð tuhA^ aAp,A hiTaAr vrtkyhr Ps b\dy ^ mAr dy,A cAhIdA hY ijsdy m|Ty `%tyinSAn nhIN hY= koE rihm nA kro= iksy b\dy lEaFsos nA kroÚ e|ToN myry mÈdr toN SurU kro=Ó es lE`nHM ny mÈdr dy sAmH,y dy bzurgM toN SurUaAt kItI=

7prmySur ny `nHM ^ aAiKaA< Òes mÈdr ^ nApAkkr idP Ð es ivh/y ^ lASM nAl Br idPÚ hu,jAPÚÓ es lE `h gX aty Sihr dy lokM ^ mArnl|gy=

8mYN PTy hI ruik! irhA jdoN ik `h b\dy lokM ^mArn lE cly gX= mYN DrtI v|l Jukky isjdA kItAaty aAiKaA< ÒwhovhAh myry pRBU jI< wrUSlm dy iKaAFaAp,A kihr drsA`NidaM tU\ esrAXl dy sAry hIbcy hoX b\idaM ^ mAr irhA hYN?Ó

9prmySur ny aAiKaA< ÒesrAXl aty whUdAh dypirvAr ny bhut bhut mA/y pAp kIty hnÚ es dyS

9

851 ihzkIXl 9:10-11:1

aÈdr hr TM lok mAry jA rhy hn= aty eh Sihrain@ nAl BiraA hoeaA hY= ik`N ik lok aAp,yaAp ^ aAKdy hn< ÔwhovAh ny es dys ^ C|. id|tAhY= `h nhIN dyK skdA ik asIN kI kr rhy hM?Õ 10atymYN koE rihm nhIN drsAvMgA= mYN enHM lokM lEkoE aFsos nhIN krMgA= `nHM ny es^ Kud s|dA id|tAÐ mYN tM enHM lokM ^ isrF `hI szA dy irhA hM ijsdy`h aiDkArI hnÚÓ

11Fyr ktAnI dy vstrM aty ilKArI vAlI klmdvAt vAlA b\dA boilaA= `sny aAiKaA< ÒmYN `hI kuJkItA hY ijsdA tusIN aAdyS id|tA sI=Ó

Fyr mYN krUbI dy FirsitaM dy isrM `%prlymUDy BM.y v|l dyiKaA= BM.A nIlm vMg sAF

nIlA idKAE id\dA sI= aty PTy e|k cIz sI ijh/IBM.y `%ty tKt vrgI jApdI sI= 2Fyr tKt `%ty bYQyhoX b\dy ny ktAnI dy vstrM vAly b\dy ^ aAiKaA<ÒkrUbI FirSitaM dy hyQM phIaM dy ivclI TM `%tykdm r|K= krUbI FirSitaM dy drimaAn bldy hoXmu|QI Br koly lY aty jAky wrUSlm dy Sihr `%ty su|qdy=Ó

b\dA myry koloN guziraA= 3krUbI FirSty mÈdr dyd|K, vAly pAsy Kloty sn jdoN `h b\dA `nHM v|lclky igaA= b|dl ny aÈdrly ivh/y ^ Br id|tA= 4FyrmÈdr dy FAqk dI srdl nyi/P krUbI dy FirSitaMiv|coN whovAh dA prtAp `%iQaA= Fyr mÈdr b|dl nAlBr igaA= aty whovAh dy prtAp coN tyz roSnI pUryivh/y iv|c FYl gE= 5krUbI FirSitaM dy KÈBM dASor aÈdroN |QdA hoeaA bAhrly ivh/y iv|c vI sui,aAjA skdA sI= aAvAz bhut `%cI sI Ð ijvyN ik prmySursrb SktImAn dy bol, dI grjdAr aAvAz hovy=

6prmySur ny ktAnI dy vstrM vAly b\dy ^ e|k aAdySid|tA sI= prmySur ny `s^ aAiKaA sI ik `h krUbIFirSitaM ivckAr phIaM dI ivckArlI TM ty jAvyaty kuJ grm koly lY aAvy= es lE `h igaA atyphIX ny/y Klo igaA= 7krUbI firSitaM iv|coN e|k nyaAp,A h|T vDAeaA aty krUbI FirSitaM dy ivckArvAlI TM toN kuJ mGdy koly cu|k lX= `sny `h koly `saAdmI dy h|TM `%ty Dr id|ty= aty aAdmI clA igaA=8krUbI FirSitaM dy KÈBM hyQM mnu|KI bAhM vrgI koEcIz sI=

9mYN iDaAn id|tA ik PTy cAr phIX sn= hryk krUbIFirSty ny/y e|k phIaA sI= aty phIX sAF pIly jvAhrvrgy jApdy sn= 10cAr phIX sn aty `h sAry hI

10

e|ko ijhy jApdy sn= `h es trHM idKAE id\dy snijvyN phIX aÈdr phIaA hovy= 11jdoN `h ihldy sntM iksy vI idSA v|l jA skdy sn= pr krUbI FirStyihl, vyyly mu/dy nhIN sn= `h `sy idSA v|l jMdysn ijDr isr dyK irhA hu\dA= jdoN `h ihldy sn tMmu/dy nhIN sn= 12`nHM dy SrIrM `%ty hr pAsy a|KMl|gIaM hoEaM sn= `nHM dIaM ip|QM `%ty `nHM dIaMbAhM `%ty< `nHM dy KÈBM `%ty aty `nHM dy phIaM `%tya|KM sn= hM sAry chu\aM phIaM `%ty a|KM sn= 13ehphIX `NJ sn ijvyN mYN aAiKaA sui,aA sI< ÒphIaM dyivckArlI TM=Ó

14-15hryk krUbI FirSty dy cAr mUÈh sn= e|k mUÈhkrUbI dA mUÈh sI= dUsrA mUÈh aAdmI dA mUÈh sI= tIsrAmUÈh Syr dA mUÈh sI= aty cOTA ichrA bAz dA ichrA sI=Fyr mY ikbAr nihr ivKy dyKy jAnvrM dA cytA !e!=

Fyr krUbI FirSty hvA iv|c `%pr `%Qy= 16aty `nHMdy nAl hI phIX vI `%Q gX= Fyr krUbI FirSitaM nyaAp,y KÈB cu|ky aty hvA iv|c `%. gX< koE phIX vImu/y nhIN= 17jy krUbI FirSty hvA iv|c `.dy tM phIXvI `nHM dy nAl hI gX= jy krUbI FirSty siTr hokyKloNdy sn tM esy trHM hI phIX vI krdy sn= ik`Nik jAnvr dI hvA `nHM iv|c sI=

18Fyr whovAh dA prtAp mÈdr dI srdl toN `%QI<krUbI FirSitaM dy `%pr clI gE aty `%Ty rukgE= 19Fyr krUbI FirSitaM ny aAp,y KÈB KolHy atyhvA iv|c `%. gX= mYN `nHM ^ mÈdr C|. ky jMidaAdyiKaA= phIX vI `nHM dy nAl cly gX= Fyr `hwhovAh dy mÈdr dy pUrbI FAqk kol ruk gX= esrAXldy prmySur dA prtAp `nHM dy `%pr hvA iv|c sI=

20Fyr mY ikbAr nihr dy k\>y dyKy whovAh dA prtAphyQly jAnvrM dA drSn wAd aAeaA= aty mY^ wAd!e! ik `h jAnvr krUbI dy FirSty hI sn= 21myrABAv hY hr jAnvr dy cAr ichry sn< cAr KÈB sn<aty kuJ aijhA `nHM ny KÈBM hyQM aAdmI dIaM bAhMvrgA idKAE id\dA sI= 22krUbI FirSitaM dy mUÈh vIkbAr nihr k\>y dyKy jAnvrM dy drSn vrgy hI cArmUÈh sn= aty `h sAry hI `s idSA v|l is|DA dyKdysn ij|Dr `h jMdy sn=

Fyr mY^ hvA cu|k ky whovAh dy mÈdr dy pUrbIFAqk `%ty lY gE= eh fAqk pUrb v|l KulHdA

hY< ij|DroN sUrj c/HdA hY= mYN es fAqk dy pRvyS `%ty25 aAdmI dyKy= a|zUr dA pu|tr waznwAh `nHMaAdmIaM dy nAl sI= aty bnAwAh dA pu|tr FlqwAh`nHM aAdmIaM dy nAl sI= `h lokM dy aAgU sn=

11

ihzkIXl 11:2-12:2 8522Fyr prmySur ny myry nAl g|l kItI= `sny aAiKaA<

ÒaAdmI dy pu|tr< ÒehI `h aAdmI hn ijh/y esSihr dy ivru|D bd iv`NtM b,A`Ndy hn= eh aAdmIlokM ^ hmySA mÈdy k\m krn lE aAKdy ny= 3eh aAdmIaAKdy ny< ÔasIN bhut CytI hI aAp,y Gr Fyr `sArrhy hovMgy= asIN es Sihr iv|c Psy trHM suriKathM ijvyN kOly iv|c ipaA goSt hu\dA hYÚÕ 4`h eh JUQbol rhy hn= es lE tY^ myry lE lokM nAl zrUrg|l krnI cAhIdI hY= aAdmI dy pu|tr< jAh jAky lokM^ Biv|KbA,I kr=Ó

5Fyr whovAh dA !tmA myry `%ty !e!= `snymY^ aAiKaA< Ò`nHM ^ d|s ik whovAh ny eh g|lMaAKIaM hn: esrAXl dy pirvAr tU\ v|.IaM cIzMdIaM wojnAvM b,A irhA hYN= pr mYN jA,dA hM ik tU\kI soc irhA hYN= 6tU\ es Sihr aÈdr bhut lokM ^mAiraA hY= tU\ glIaM iv|c lASM dy >yr lA id|ty hn=7hu,< whovAh sA.A pRBU< eh g|lM aAKdA hY< Ô`h loTMmAs hn= aty Sihr kOly hY= pr nbUkdn|sr aAvygAaty tY^ es suriKat kOlyy iv|coN k|> ky lY jAvygA= 8tU\tlvAr toN BYBIt hYN= pr mYN tyry ivru|D tlvAr lYky aAirhA hM=Õ whovAh sA.A pRBU< ny eh g|lM aAKIaM= eslE eh vAprngIaM=

9prmySur ny eh vI aAiKaA< ÒmYN tuhA^ lokM ^ esSihr toN bAhr lY jAvMgA= aty mYN tuhA^ ajnbIaMdy hvAly kr idaMgA= mYN tuhA^ szA dyvMgAÚ 10tusINtlvAr nAl mAry jAPgy= mYN tuhA^ e|Ty esrAXliv|c szA idaMgA tM jo tuhA^ ptA l|g jAvy ik tuhA^szA dy, vAlA mYN hI hM= mYN whovAh hM= 11hM< ehsTAn ir\nH, vAlA BM.A hovygA= aty tusIN es ivclAir|J, vAlA mAs hovoNgyÚ mYN tuhA^ e|Ty< esrAXl iv|cszA idaMgA= 12Fyr tuhA^ ptA l|gygA ik mYN whovAhhM= eh myrA hI nym sI ijh/A tusIN toi/aA sIÚ tusINmyry aAdySM dA pAl, nhIN sI kItA= tusIN aAp,y aAly-duaAly dIaM kOmM vMgU hI ij`, dA inr,A kItA sI=Ó

13ijvyN hI mYN prmySur lE g|l krnI Ktm kItI<bnAwAh dA pu|tr FlqwAh mr igaAÚ mYN zmIn `%tyi.|g ipaA= mYN aAp,A mUÈh DrtI nAl CuhAky isjdAkItA aty aAiKaA< ÒwhovAh myry pRBU< tU\ tM esrAXldy sAry bcy hoeaM ^ tbAh krn jA irhA hYNÚÓ

14pr fyr whovAh dA Sbd mY^ imilaA= `snyaAiKaA< 15ÒaAdmI dy pu|tr< aAp,y BrAvM< esrAXldy pirvAr ^< cyty kr= `nHM ^ aAp,y dys iv|coN jA,lE mzbUr ho,A ipaA sI< pr mYN `nHM ^ vApsilaAvMgAÚ pr hu,< wrUSlm iv|c rih, vAly lok

aAK rhy hn< ÔwhovAh toN bhut dUr rho= eh DrtIsA^ id|tI gE sI Ð eh sA.I hYÚÕ

16Òes lE `nHM lokM ^ eh g|lM aAK: whovAhsA.A pRBU< aAKdA hY< Ôeh s|c hY< mYN aAp,y lokM ^hornM kOmM v|l dUr durA.y jA, lE mzbUr kItA= mYN`nHM ^ av|S anykM dysM aÈdr iKÈ.AeaA= pr `sTo/y smyN lE jdoN ik `h `nHM hornM dysM aÈdr hn<mYN `nHM dA mÈdr hovMgA= 17pr tU\ `nHM lokM ^ ehg|l zrUr d|s ik whovAh `nHM dA pRBU `nHM ^ vApsilaAvygA= mYN tuhA^ bhut sArIaM kOmM aÈdr iKÈ.AeaAhY= pr mYN tuhA^ ek|iQaM krMgA aty `nHM kOmM toNvAps ilaAvMgA= mYN tuhA^ esrAXl dI DrtI vApsdyvMgA= 18aty jdoN myry lok vAps aA`,gy< `h `nHMsAry iBaAnk< bu|tM ^ tbAh kr dy,gy ijh/y hu, e|Tyhn= 19mYN `nHM ^ ilaAky ek|iQaM krMgA aty `nHM^ e|k mu|Q krMgA= mYN `nHM aÈdr nvM aAtmA pAvMgA=mYN `nHM dA p|Tr dA idl lY lvMgA aty `sdI TAvyNs|cmu|c dA idl Dr idaMgA= 20mYN aijhA krMgA tMik `h myry k^nM dI pAl,A krngy= `h myry aAdySM^ mÈn,gy= `h `hI g|lM krngy ijh/IaM mYN `nHM^ aAKMgA= `h s|cmu|c myry b\dy ho,gy aty mYN `nHM dAprmySur hovMgA=ÕÓ

21Fyr prmySur ny mY^ aAiKaA< Òpr hu, `nHM dyidl `nHM iB!nk bu|tM nAl ju/y hoX hn= aty mYN`nHM lokM ^ `nHM dy mÈdy k\mM dI szA zrUr idaMgA=ÓwhovAh myry pRBU< ny eh g|lM aAKIaM= 22aty Fyr krUbIFirSitaM ny aAp,y KÈB iKlAry aty hvA iv|c `%.gX= phIX vI `nHM dy nAl cly gX= aty esrAXldy prmySur dA prtAp `nHM dy `%pr sI= 23whovAh dAprtAp hvA iv|c `%iQaA aty wrUSlm C|. gE= `hwrUSlm dy pUrb v|l phA/I `%ty ruk gE= 24Fyr rUhny mY^ hvA iv|c cu|k ilaA aty mY^ bAbl vAps lYaAE= eh mY^ `nHM lokM kol vAps lY aAeaA ijnHM^ esrAXl C|., lE mzbUr ho,A ipaA sI= mYN enHMsArIaM cIzM ^ prmySur dy drSn aÈdr dyiKaA= Fyr(`h< ijs^ mYN drSn aÈdr dyiKaA sI=) hvA iv|c`%iQaA aty mY^ C|. igaA= 25Fyr mYN dysoN inkAly lokMnAl g|l kItI= mYN `nHM ^ `h sArIaM g|lM d|sIaMijh/IaM mY^ whovAh ny drsAEaM sn=

Fyr mY^ whovAh dA Sbd imilaA= `snyaAiKaA< 2ÒaAdmI dy pu|tr< tU\ bAZI lokM

drimaAn rih\dA hYNÐ`h hmySA myry iKlAF ho jMdy ny=`nHM kol dyK, lE a|KM hn (`h cIzM vyK, lE jo

12

853 ihzkIXl 12:3-25

mYN `nHM lE b,AEaM hn) pr `h `nHM cIzM ^nhIN dyKdy= `nHM kol su,n lE k\n hn (`nHM g|lM^ su,n lE ijh/IaM mYN `nHM ^ krn lE aAKIaMhn=) pr `h myry aAdyS nhIN su,dy= ik `h bAZIlok hn= 3es lE< aAdmI dy pu|tr< aAp,A borIibstrA b\nH lY= es trHM drsA ijvyN tU\ iksy dUr dys^ jA irhA hovyN= aijhA kr tM jo lok tY^ dyK sk,=SAed `h tY^ dyK lY,gy Ð pr `h bhut bAZI lokhn=

4Òidn vyly aAp,A smAn bAhr lY aAvIN tM jo loktY^ dyK sk,= Fyr SAm vyly< es trHM drsAEN ijvyNtU\ iksy b\dIvAn vMg dUr dys ^ jA irhA hovyN= 5jdoNlok dyK rhy ho,< k\D iv|c pA/ lA lvIN= aty k\D dy`s pA/ iv|coN bAhr inklIN= 6rAt vyly< aAp,A TYlAmo>y `%ty cu|kIN aty clA jAvIN= aAp,A mUÈh >k lvINtM jo tU\ eh nA dyK skyN ik tU\ ikDr jA irhA hYN= ehg|lM tU\ zrUr krIN tM jo lok tY^ dyK sk,= ik`N?ik`N ik mYN tyrI vrtoN esrAXl dy pirvAr lE e|kimsAl vjoN kr irhA hM=Ó

7es lE mYN (esrAXl ny) `hI kItA ijsdA mY^aAdyS id|tA igaA sI= idn vyly mYN aAp,y TYly cu|ky atyes trHM drsAeaA ijvyN mYN iksy dUr dys v|l jAirhA hovM= `s SAm ^ mYN aAp,y h|TM nAl k\D iv|cpA/ lAeaA= rAt vyly mYN aAp,A TYlA mo>y `%ty cu|ikaAaty tur ipaA= aijhA mYN es trHM kItA tM jo sAry lokmY^ dyK sk,=

8dUsrI svyr mY^ whovAh dA Sbd imilaA= `snymY^ aAiKaA< 9ÒaAdmI dy pu|tr< kI tY^ esrAXl dy`nHM bAZI b\idaM ny eh pu|iCaA sI ik tU\ kI kr irhAhYN? 10`nHM ^ aAKIN ik whovAh `nHM dy pRBU ny ehg|lM aAKIaM sn= eh `dAs s\dyS wrUSlm dy aAgUaty `%Ty rih, vAly esrAXl dy sAry lokM bAry hY=11`nHM ^ aAKIN< ÔmYN (ihzkIXl) tuhA.y sAry lokM lEe|k imsAl hM= eh ijh/IaM g|lM mYN kItIaM ny tuhA.ynAl s|cmu|c vAprngIaM=Õ tusIN s|cmu|c iksy dUr dys^ b\dI@ vjoN jA, lE mzbUr kIty jAvoNgy= 12atytuhA.A aAgU k\D iv|c pA/ lAvygA aty rAt vyly corIiCpy inkl jAvygA= `h aAp,A mUÈh >k lvygA tM jolok `s^ pihcA, nA sk, `sdIaM a|KM eh nhINdyK sk,gIaM ik `h ik|Dr jA irhA hY= 13mYN `s`|pr !p,A jAl fYlAvMgA= `h myry jAl iv|c FsjAvygA= aty mYN `s^ bAbl< cAl.In lokM dI DrtI`%ty il!vMgA= pr `h es^ dyK nhIN skygA `h`|Ty mr jAvygA= 14mYN rAjy dy lokM ^ esrAXl dy

aAly-duaAly dy ivdysM iv|c rih, lE mzbUr kridaMgA= aty mYN `sdI FOj ^ hr idSA iv|c iKÈ.AidaMgA aty duSm, dy ispAhI `s ^ BjA`,gy=15Fyr `nHM lokM ^ ptA lgygA ik mYN whovAh hM= `heh jA, lY,gy jdoN mYN `nHM ^ kOmM drim!niK.A`NdA= `h jA, lY,gy ik mYN hI `nHM ^ hornMdysM iv|c jA, lE mzbUr kItA sI=

16Òpr mYN kuJ lokM ^ ij`Ndy rih, dyvMgA= `hbImArI< Bu|K aty j\g nAl nhIN mrngy= mYN `nHM lokM^ ij`NdA C|. idaMgA tM jo `h hornM lokM ^ aAp,IaM`nHM iBaAnk g|lM bAry d|s sk, ijh/IaM `nHM nymyry ivru|D kItIaM sn= aty Fyr `nHM ^ ptA l|gygA ikmYN whovAh hM=Ó

17Fyr mY^ whovAh dA Sbd imilaA= `sny aAiKaA<18ÒaAdmI dy pu|tr< tY^ av|S hI es trHM drsA`,AcAhIdA hY ijvyN tU\ bhut BYBIt hovyN= tY^ Bojn krdysmyN k\b,A cAhIdA hY= tY^ pA,I pI, vyly iFkrmÈdaty .iraA hoeaA ids,A cAhIdA hY= 19tY^ eh g|lMaAm b\idaM ^ zrUr d|s,IaM cAhIdIaM hn= tY^zrUr aAK,A cAhIdA hY< ÔwhovAh sA.A pRBU< eh g|lMwrUSlm dy lokM ^ aty esrAXl dy hornM ih|isaMiv|c rih, vAly lokM ^ aAKdA hY= tusIN lok jdoNBojn kroNgy tM bhut iFkrmÈd hovoNgy= tusIN lok jdoNpA,I pIvoNgy tM bhut BYBIt hovoNgy= ik`N? ik`N iktuhA.y dys ivclI@ sArI@ cIzM tbAh ho jA,gIaMÚeh PTy rih\dy lokM dI ih\sA kAr, hY= 20hu,< tuhA.ySihrM iv|c bhut b\dy rih\dy hn Ð pr eh SihrtbAh ho jA,gy aty zmIn vIrAn ho jAvygIÚ Fyr tuhA^ptA l|gygA ik mYN whovAh hM=Ó

21Fyr whovAh dA Sbd myry kol aAeaA= `sny mY^aAiKaA< 22ÒaAdmI dy pu|tr< lok esrAXl dI DrtIbAry eh khA`t ik`N kih\dy hn:

idn l\Gy jA rhy hn pr koE drSn pUrA nhIN hoirhA=

23Ò`nHM lokM ^ aAKIN ik whovAh `nHM dA pRBU `skhA`t ^ rok dyvygA= `h lok esrAXl bAry ehg|lM Fyr nhIN aAK,gy= hu, `h eh khA`t kih,gy:

CytI aAvygI musIbt< sAry drSn pUry ho,gy=24Òeh s|c hY< ik esrAXl iv|c JUQy drSn Fyr

toN nhIN vAprngy= e|Ty hor jAdUgr aijhIaM g|lMd|s, vAly nhIN ho,gy ijh/IaM s|c nhIN inkldIaM=25ik`N ik mYN whovAh hM= aty mYN Pho kuJ aAKMgA jomYN aAK,A cAhu\dA hM aty `h g|l vAprygIÚ aty mYNvkt ^ FYl, nhIN idaMgA= `h musIbtM CytI aA

ihzkIXl 12:26-13:18 854

rhIaM hn Ð tuhA.y aAp,y jIvn-kAl iv|c= tusINbAZI loko< jdoN mYN kuJ aAKdA hM tM mYN `s^ vAprnid\dA hM=Ó whovAh myrA pRBU ny eh g|lM aAKIaM=

26Fyr mY^ whovAh dA Sbd imilaA= `sny aAiKaA<27ÒaAdmI dy pu|tr< esrAXl dy lok eh socdy hnik ijh/y vI drSn mYN tY^ idKA`NdA hM `h dUrBiv|K dy iksy aA`, vAly smyN lE hn= `h socdyhn ik jo g|lM tU\ kr irhA hYN `h hu, toN bhut-bhutvrHy bAd vAprngIaM= 28es lE tY^ `nHM ^ ehg|lM zrUr d|s dy,IaM cAhIdIaM hn< ÔwhovAh myrApRBU< aAKdA hY: mYN hor dyrI nhIN krMgA= jy mYN aAKdAhM ik ku|J vAprygA tM eh zrUr vAprygAÚÕÓ whovAhmyry pRBU ny eh g|lM aAKIaM=

Fyr whovAh dA sbd mY^ imilaA= `snyaAiKaA 2ÒaAdmI dy pu|tr< tY^ esrAXl dy

nbIaM nAl myry lE zrUr g|l krnI cAhIdI hY= `hnbI s|cmu|c myry lE nhIN bol rhy= `h nbI PhIg|lM aAK rhy ny jo `h aAK,A cAhu\dy hn= tY^ `nHMnAl zrUr g|l krnI cAhIdI hY= `nHM ^ eh g|lMaAKI< ÔwhovAh v|loN es s\dyS ^ su,oÚ 3whovAh myrApRBU eh g|lM aAKdA hY= mUrK nbIP tuhA.y nAl mA/IaMg|lM vAprngIaM= tusIN aAp,y hI !tim@ dy ip|Cyl|gy hoX ho= tusIN lokM ^ `h g|l d|s rhy hoN jo tusINdrSnM iv|c nhIN dyKdy=

4ÒÔhy esrAXl tyry nbI `j/IaM hoEaM s|K,IaMemArtM iv|c dO/ B|j krdy lU\b/M vrgy ho,gy= 5tusINSihr dIaM qu|qIaM hoEaM k\DM ny/y ispAhI tYnAt nhINkIty= tusIN esrAXl dy pirvAr dI sur|iKaA lEdIvArM nhIN `sArIaM= es lE jdoN whovAh dAtuhA^ szA dy, dA idn aAvygA tM tusIN l/AE hArjAvoNgyÚ

6ÔJUQy nbI ny aAiKaA sI ik `nHM ny drSn dyKy=`nHM ny jAdU kIty aty aAiKaA ik eh g|lM vAprngIaMÐ pr `nHM ny JUQ boilaA= `nHM ny aAiKaA ik whovAhny `nHM ^ ByijaA sI Ð pr `nHM ny JUQ boilaA sI= `hhAly vI aAp,y JUQM dy s|c ho, dA e\tzAr kr rhyhn=

7ÒÔJUQy nbIP< ijh/y drSn tusIN dyKy sn `h s|cynhIN sn= tusIN jAdU kIty aty aAiKaA ik cIzMvAprngIaM= pr tusIN JUQ boilaA= tusIN aAiKaA ikwhovAh ny `h g|lM aAKIaM= pr mYN tuhA.y nAl g|lnhIN kItI sI=ÕÓ

8es lE hu,< whovAh myrA pRBU< s|cmu|c g|l krygAÚ`h aAKdA hY< ÒtusIN JUQ boilaA= tusIN `h drSn

13

dyKy ijh/y s|c nhIN hn= es lE hu, mYN (prmySur)tuhA.y iKlAF hMÚÓ whovAh myrA pRBU< ny eh g|lM aAKIaM=9whovAh aAKdA hY< ÒmYN `nHM nbIaM ^ szA dyvMgAijnHM ny JUQy drSn dyKy aty JUQ boilaA= mYN `nHM ^aAp,y lokM toN dUr kr idaMgA= `nHM dy nAl esrAXldy pirvAr dI sUcI iv|c nhIN ho,gy= `h Fyr kdy vIesrAXl dI DrtI `%ty nhIN aA`,gy= Fyr tuhA^ptA l|gygA ik mYN whovAh aty pRBU hMÚ

10Ò`nHM JUQy nbIaM ny bAr-bAr myry lokM nAl JUQboilaA= `nHM nbIaM ny aAiKaA ik e|Ty SMtI hovygI=aty e|Ty SMtI nhIN hY= lokM ^ k\DM dI mur\mt krnaty l/AE lE itaAr rih, dI lo/ hY= pr `hqu|qIaM k\DM `%ty plstr dA ptlA ijhA pocA hI Fyrdyhn= 11`nHM lokM ^ d|s ijh/y k\DM ty klI krA`Ndyhn ik eh i.|g pvygI= `nHM lokM ^ aAK ik mYN g/yaty sKt bArS ByjMgA= tyz hvAvM vg,gIaM atyvAvrolA `%QygA= 12k\D i.|g pvygI= aty lok nbIaM^ pu|C,gy< Ô`s plstr dA kI bi,aA ijh/A tusINk\D `%ty T|ipaA sI?ÕÓ 13whovAh myrA pRBU aAKdA hY<ÒmYN kihrvAn hM< aty mYN tuhA.y iKlAF tUFAn ByjMgA=mYN kihrvAn hM aty mYN tuhA.y iKlAF tyz bAirS ByjMgA=mYN kihrvAn hM aty mYN aAkAS toN g/y vrHAvMgA atytuhA^ pUrI trHM tbAh kr idaMgA= 14tusIN k\D `%typlstr kItA= pr mYN pUrI k\D ^ tbAh kr idaMgA=mYN es^ DrtI `%ty .yg idaMgA jdoN tIk ik esdI@buin!dM nA ids jA, k\D i.|g pvygI aty tusIN ehaÈdr tbAh ho jAvoNgy= Fyr tuhA^ ptA l|gygA ik mYNwhovAh hM= 15mYN k\D aty `nHM lokM dy iKlAF aAp,Akihr drsA`,A C|. idaMgA ijnHM ny k\D `%ty plstrkItA sI= Fyr mYN aAKMgA< Ôe|Ty koE k\D nhIN= aty es`%ty plstr krn vAly kAmy vI nhIN hn=Õ

16Òeh sArIaM g|lM esrAXl dy JUQy nbI nAlvAprngIaM= `h nbI wrUSlm dy lokM nAl g|lkrdy hn= `h nbI aAKdy hn ik e|Ty SMtI hovygI<pr e|Ty SMtI hY nhIN=Ó whovAh myrA pRBU< ny eh g|lMaAKIaM=

17prmySur ny aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< esrAXldIaM nbIaM v|l dyK= `h nbIaM myry lE nhINboldIaM= `h `hI g|lM aAKdIaM hn jo `h aAK,AcAhu\dIaM hn= es lE tY^ myry vAsty `nHM dy iKlAFvI bol,A cAhIdA hY= tY^ `nHM ^ eh g|lM av|SaAK,IaM cAhIdIaM hn= 18ÔwhovAh myrA pRBU< ehg|lM aAKdA hY< a¯rto tuhA.y nAl mÈdIaM g|lMvAprngIaM< tusIN lokM lE `nHM dIaM klAEaM `%ty

855 ihzkIXl 13:19-14:14

pihn, lE kp/y dy bAzUb\d is`NdIaM ho= tusIN lokMlE isrM ty pihn, vAly KAs pqky b,A`NdIaM ho=tusIN aAKdIaM ho ik enHM cIzM iv|c jAdUE SktI hY<lokM dy jIvn ^ kAbU krn dI= tusIN isrF aAp,y-aAp^ij`NdA r|K, lE `nHM lokM ^ jAl iv|c FsA`NdIaMhoÚ 19tusIN lokM ^ eh soc, lA id\dIaM ho ik mYmh|tvpUr, nhIN hM= tusIN `nHM ^ jOaM dIaM k|uJmu|QIaM aty roqIaM dy kuJ quki/aM bdly myry iKlAFkr id\dIaM ho= tusIN myry lokM nAl JUQ boldIaM ho=`h lok `nHM JUQM ^ su,nA ps\d krdy hn= tusIN`nHM lokM ^ mAr id\dIaM ho ijnHM ^ ij`,A cAhIdAhY= aty tusIN `nHM lokM ^ ij`, id\dIaM ho ijnHM ^mrnA cAhIdA hY= 20es lE whovAh aty pRBU tuhA^eh g|lM aAKdA hY: tusIN `h k|p/y dy bAzUb\d lokM ^FsA`, lE b,A`NdIaM ho Ð pr mYN `nHM lokM ^aAzAd kr idaMgA= mYN `nHM bAzUb\dM ^ tuhA.IaMbAhM `%toN pA/ su|qMgA aty lok tuhA.y koloN aAzAd hojA,gy= `h `nHM pÈCIaM vrgy ho,gy ijh/y jAl iv|coNinkl ky `%. jMdy ny= 21aty mYN `nHM pqikaM ^ pA/idaMgA aty aAp,y b\idaM ^ tuhA.I SktI toN bcAlvMgA= `h lok tuhA.y jAl iv|coN bc inkl,gy=aty tuhA^ ptA l|g jAvygA ik mYN whovAh hM=

22ÔnbIP< tusIN JUQ boldy ho= tuhA.y JUQ nyk b\idaM^ du|K phu\cA`Ndy hn Ð mYN `nHM nyk b\idaM ^ nuksAnphu\cA`,A nhIN cAihaAÚ tusIN mÈdy lokM dA p|K lYNdy hoaty `nHM ^ `tsAiht krdy ho= tusIN `nHM ^ aAp,IaMiz\dgIaM bdl, lE nhIN aAKdy= tusIN `nHM dIaMizÈdgIaM bcA`, dI koiSS nhIN krdIaMÚ 23eslE hu, tusIN hor vDyry bykAr drSn nhIN dyKoNgIaM=tusIN hu, hor vDyry jAdU nhIN kroNgIaM= mYN aAp,yb\idaM ^ tuhA.I SktI toN bcA lvMgA= aty tuhA^ptA l|g jAvygA ik mYN whovAh hM=ÕÓ

esrAXl dy kuJ aAgU myry kol aAX `h myrynAl g|l bAt krn lE bYQ gX= 2whovAh

dA Sbd mY imilaA= `sny aAiKaA< 3ÒaAdmI dy pu|tr<eh lok tyry nAl g|l krn lE aAX hn= `h tYToNmyrI slAh lY,I cAhu\dy hn= pr enHM lokM dy pAs hAlytIk g\dy bu|t hn= `nHM ny `h cIzM r|KIaM hoEaMhn ijnHM ny enHM toN pAp krvAX= `h hAly tIk `nHMbu|tM dI `pAsnA krdy hn= es lE `h myry kolslAh lE ik`N aA`Ndy hn? kI mY^ enHM dy svAlMdA jvAb dy,A cAhIdA hY? nhINÚ 4pr mYN enHM ^ jvAbidaMgA= mYN enHM ^ szA idaMgAÚ tY^ cAhIdA hY ik

14

enHM lookM ^ eh g|lM zrUr d|syN= ÔwhovAh myrA pRBUaAKdA hY: jy koE esrAXlI iksy nbI pAs aA`NdA hYaty myrI slAh mÈgdA hY< tM nbI `s b\dy ^ jvAbnhIN dyvygA mYN Kud `s b\dy dy svAl dA jvAb dyvMgA=mYN `s^ jvAb dyvMgA BAvyN `sdy kol hAly vI bu|tho,< BAvyN `sny `h cIzM r|KIaM hoEaM ho, ijnHM ny`s koloN pAp krvAX< aty BAvyN `h hAly vI `nHMmUrtI@ dI `psnA krdA hovy= mYN `s nAl `sdyenHM sAry bu|tM dy bAvjUd g|l krMgA= 5ik`N ik mYN`nHM dy idlM ^ Cuh,A cAhu\dA hM= mYN `nHM ^ ehdrsA`,A cAhu\dA hM ik mYN `nHM ^ ipaAr krdA hM<BAvyN `nHM ny mY^ bu|tM kAr, C|. id|tA hY=Õ

6Òes lE esrAXl dy pirvAr ^ eh g|lM d|s=`nHM ^ d|s< ÔwhovAh myrA pRBU aAKdA hY: vAps aAjAP myry v|l aty aAp,y bu|tM ^ C|. idP= `nHM iBaAnkJUQy dyvitaM toN mUÈh mo/ lvo= 7jy koE vI esrAXlIjM esrAXl iv|c rih, vAlA ivdySI myry kol slAhlY, aAvygA tM mYN `s^ jvAb idaMgA= mYN `s^jvAb idaMgA BAvyN `sdy pAs hAly vI bu|t ho, atyBAvyN `sny `nHM cIzM ^ r|iKaA hoeaA hovy ijnHM ny`s koloN pAp krvAeaA aty BAvyN `h `nHM mUrtI@dI `pAsnA krdA hovy= aty eh jvAb hY jo mYN `nHM^ idaMgA: 8mYN `s b\dy dy iKlAF ho jAvMgA= mYN `s^brbAd kr idaMgA= `h hornM lokM lE e|k imsAlhovygA= lok `s `%ty h|s,gy= mYN `s^ aAp,y lokMiv|coN k|> idaMgA= Fyr tuhA^ ptA l|gygA ik mYN whovAhhMÚ 9aty jy koE nbI gumrAh hoe! hY tM ik aAp,AKud dA jvAb dy dyvy< tM mYN `s nbI ^ gumrAh krMgA=mYN `sdy ivru|D aAp,I SktI vrtMgA= mYN `s^ myrylokM< esrAXl tbAh kr idaMgA= 10es lE dovyNj,y< ijh/A b\dA slAh mÈg, aAeaA aty `h nbIijsny jvAb id|tA< e|ko ijhI szA pA`,gy= 11ik`Nik `h nbI lokM ^ myry koloN dUr krn toN hq jA,=aty es lE ik myry b\dy aAp,y pApM nAl nApAk ho,toN hq jA,= Fyr `h myry KAs b\dy b, jA,gy= aty mYN`nHM dA prmySur hovMgA=ÕÓ whovAh myrA pRBU ny ehg|lM aAKIaM=

12ifr whovAh dA Sbd mY^ imil! `s `%ty `sny !iK!< 13ÒaAdmI dy pu|tr< ÔmYN `s iksy vI kOm ^szA idaMgA ijh/I mY^ C|. dyvygI aty myry iKlAFpAp krygI mYN `nHM dy Bojn dI pUrtI rok idaMgA=SAed mYN Bu|KmrI pYdA kr idaM aty `s dys iv|coNb\idaM aty jAnvrM ^ hqA idaM= 14mYN `s dys ^szA idaMgA BAvyN PTy nUh< dAnIXl aty a|wUb rih

ihzkIXl 14:15-16:5 856

rhy hu\dy= `nHM !dmI@ ny !p,I DrmIatA kAr,!p,I@ jAnM bcA lE@ ho,I@ sn=Ó whovAhmyrA pRBU ny eh g|lM aAKIaM=

15prmySur ny aAiKaA< ÒjM SAed mYN `s dys iv|cj\glI jAnvrM ^ Byj idaM= aty ho skdA hY ik `hjAnvr sB lokM ^ mAr dy,= `nHM j\glI jAnvrMkAr, koE b\dA vI `s dys iv|coN hoky nhIN l\GygA=16jy nUh< dAnIXl aty a|wUb `%Ty rih\dy hu\dy< (tM mYN`nHM it\n nyk b\idaM ^ bcA lY,A sI=) `h it\n b\dyaAp,IaM jAnM bcA skdy sn= pr mYN aAp,I iz\dgIdI shu\ KMdA hM ik `h hornM lokM dIaM iz\dgIaMnhIN bcA skdy sn Ð aAp,y DIaM pu|trM dIaM vInhINÚ `h bdI BiraA dyS tbAh ho jAvyygAÚÓ whovAhmyrA pRBU ny eh g|lM aAKIaM=

17prmySur ny aAiKaA< ÒjM SAed mYN `s dys nAll/n lE koE duSm, FOj ByjM= `h FOjI `s dys ^tbAh kr dy,gy Ð mYN `s dys iv|c sAry b\idaM atyjAnvrM ^ dUr kr idaMgA= 18jy nUh< dAnIXl atya|wUb PTy rih\dy hu\dy tM mYN `nHM it\n nyk b\idaM ^bcA lYNdA= `h it\ny b\dy aAp,I jAnM bcA skdy sn=pr mYN aAp,I iz\dgI ^ sAKI r|Kky ekrAr krdA hMik `h hornM lokM dIaM jAnM nA bcA skdy Ð aAp,yDIaM pu|trM dIaM vI nhINÚ `h mÈdA dys tbAh hojAvygAÚÓ whovAh myrA pRBU ny eh g|lM aAKIaM=

19prmySur ny aAiKaA< Òho skdA mYN `s dys dy ivru|DkoE bImArI ByjM= mYN `nHM lokM `%ty aAp,A kihrvrsAvMgA= mYN `s dys iv|coN sAry lokM aty jAnvrM^ tbAh kr idaMgA= 20jy nUh< dAnIXl aty a|wUbPTy rih\dy hu\dy (tM mYN `nHM it\nM b\idaM ^ bcA lYNdA=)ik`N ik `h nyk b\dy hn= `h it\ny b\dy aAp,IaMjAnM bcA lYNdy= pr mYN aAp,I iz\dgI ^ sAKI r|KdAhM ik `h hornM lokM dIaM iz\dgIaM nhIN bcA skdyÐ aAp,y pu|trM jM DI@ dIaM vI nhINÚÓ whovAh myrypRBU ny eh g|lM aAKIaM=

21Fyr whovAh myry pRBU ny aAiKaA< Òes lE soc ikwrUSlm iv|c eh ik\nI mA/I g|l hovygI: mYN `s Sihrdy iKlAF `h cAry szAvM ByjMgAÚ mYN duSm, FOjIaM<Bu|KmrI< bImArI aty j\glI jAnvrM ^ `s Sihr dyiKlAF ByjMgA= mYN `s Sihr iv|coN sAry lokM atyjAnvrM ^ hqA idaMgAÚ 22kuJ lok `s Sihr iv|coNbcky inkl jA,gyÚ `h aAp,y DIaM pu|trM ^ nAlilaA`,gy aty tyry pAs shAetA lE aA`,gy= FyrtU\ dyKyNgA ik `h s|cmu|c ik\ny bury hn= aty tU\ `nHMsArIaM musIbtM bAry c\gA mihsUs kryNgA ijh/IaM mYN

wrUSlm lE ilaAvMgA= 23tU\ dyKyNgA ik `h ikvyNrih\dy hn aty ikh/IaM mÈdIaM g|lM krdy hn= atyFyr tU\ jA, jAvyNgA ik myry kol `nHM lokM ^ szA dy,dA c\gA kAr, sI=Ó whovAh myry pRBU ny eh g|lMaAKIaM=

Fyr mY^ whovAh dA Sbd imilaA= `snyaAiKaA< 2ÒaAdmI dy pu|tr< kI aÈgUr dIaM

vylM dI l|k/I dy q|uk/y iksy trHM j\gl dy ru|KM dIaMk|qIaM hoEaM CoqIaM qAh,IaM nAloN ibhtr hu\dy hn?nhINÚ 3kI tU\ `s aÈgUr dI vyl dI l|k/I ^ koE cIzbnA`, lE vrt skdA hYN? nhINÚ kI tU\ `s l|k/IdIaM BM.y q\g, vAlIaM kIlIaM b,A skdA hYN? nhINÚ4lok isrF `s l|k/I ^ a|g iv|c su|qdy hn= kuJsoqIaM isiraM toN bl,IaM SurU ho jMdIaM hn<ivckArly ih|sy a|g nAl kAly ho jMdy hn< pr soqIaMpUrI trHM s/dIaM nhIN kI tU\ `s s/I hoE soqI toNkoE cIz b,A skdA hYN? 5jy tU\ `s l|k/I dy s/n toNpihlM koE cIz nhIN b,A skdA tM av|S hI `ss/I hoE soqI toN vI koE cIz nhIN b,A skyNgAÚ 6eslE aÈgUr dIaM vylM dy l|k/ dy qoqy j\gl dy ru|KM dyhor qu|ki/aM vrgy hI hn= lokI l|k/I dy qu|ki/aM ^a|g iv|c su|qdy hn= aty a|g `nHM ^ pUrI trHM sA/id\dI hY= Psy trHM mYN wrUSlm dy rih, vAly lokM ^a|g iv|c su|q idaMgAÚÓ whovAh myrA pRBU ny eh g|lMaAKIaM= 7ÒmYN `nHM lokM ^ szA idaMgA= ho skdAkuJ a|g toN bc inkl,< pr tM vI a|g `nHM ^ nSqkr dyvygI= tU\ jA, lvyNgA ik mYN whovAh hM jdoN tU\vyKyNgA ik mYN `nHM ^ ikvyN szA id|tI hY= 8mYN `s dys^ tbAh kr idaMgA ik`N ik lokM ny mY^ C|. id|tA hYJUQy dyvitaM dI `pAsnA krn lE=Ó whovAh myrypRBU ny eh g|lM aAKIaM=

Fyr mY^ whovAh dA Sbd imilaA= `snyaAiKaA< 2ÒaAdmI dy pu|tr< wrUSlm dy lokM

^ `nHM iBaAnk g|lM bAbt d|s ijh/IaM `nHM nykItIaM hn= 3tY^ zrUr aAK,A cAhIdA hY< ÔwhovAhmyrA pRBU< whovAh eh g|lM wrUSlm ^ aAKdA hY: aAp,yidthAs v|l dyK= tU\ kAnAn iv|c jÈimaM sI= tyrAiptA e|k amUrI sI= tyrI mAtA ih|tI sI= 4wrUSlmijs idn tU\ j\imaA sI PTy tyrI Du\nI dI n/ k|q,vAlA koE nhIN sI= iksy ny tY^ nmn nhIN milaA atynuhA ky sAF nhIN kItA= iksy ny tY^ k|p/y iv|c nhINlpyiqaA= 5wrUSlm tU\ iblkul ek|lA sI= iksy ny tyry

16

15

857 ihzkIXl 16:6-32

lE du|K mihsUs nhIN kItA aty nA iksy ny tyrI dyKBAlkItI= wrUSlm ijs idn tU\ j\imaA sI tyry mAipaM nytY^ bAhr KytM iv|c su|q id|tA sI= tU\ hAly vI jnm dylhU nAl >|ik! hoeaA sI=

6ÔFyr mYN (prmySur) tyry koloN l\iGaA= mYN tY^ PTyipaM aty lhU iv|c l|tM mAridaM dyiKaA= tU\ lhU nAllTpT sYN pr mYN aAiKaA< Òij`NÚÓ 7mYN tyrI Kyt aÈdrp¯dy dy vMg vD, iv|c shAetA kItI= tU\ viDaA= tU\e|k muiqaAr b, gE: tyrI mhAvArI SurU ho gE=tyrIaM CAtIaM Br gEaM aty vAl `g,y SurU ho gX=pr tU\ hAly vI n\gI aty inrbstr sI= 8mYN tyry v|ldyiKaA= mYN dyiKaA ik tU\ ipaAr lE itaAr sYN= eslE mYN aAp,y k|p/y tyry `%ty pA id|ty aty tyrA n\gyz>k id|tA= mYN tyry nAl ivaAh krn dA ekrAr kItA=mYN tyry nAl ekrArnAmA kItA= aty tU\ myrI b, gE=ÕwhovAh myry pRBU< ny eh g|lM aAKIaM= 9ÒÔmYN tY^ pA,InAl nuhAeaA= mYN tyrA KUn sAF kItA= aty mYN tyry ipÈ.y`%ty tyl milaA= 10mYN tY su\dr puSAk id|tI aty nrmcm/y dI ju|tI id|tI= mYN tY^ ksIdy dA pqkA aty rySmIskArF id|tA= 11iFr mYN tY kuJ gih,y id|ty= mYN tyrIaMbAhM iv|c k\g, pAX aty tyrI grdn iv|c hAr pAeaA=12mYN tY^ n|T lYky id|tI< ku|J vAlIaM aty pihn, lEe|k su\dr tAj id|tA= 13tU\ aAp,y sony cMdI dy gihi,aMiv|c aAp,y ilnn aty rySmI k|pi/aM iv|c aty k|>AEvAlI poSAk aÈdr bhut su\dr nzr aA`NdI sI= tU\ sBtoN kImtI Bojn KADA= tU\ bhut hI su\dr sI= aty tU\rA,I b, gEÚ 14tU\ aAp,I su\drtA kAr, kOmMdrim!n mShUr ho gE= ijh/A gOrv mYN tY^ id|tAesny tY^ e\nI ip!rI b,Ae!=Õ whovAh myry pRBUny eh g|lM aAKIaM=

15prmySur ny aAiKaA< Òpr tU\ aAp,I su\drtA iv|civSvAs krnA SurU kr id|tA= tU\ aAp,I nyk nAmI dIvrtoN kItI ijh/I tyyry pAs sI aty myry nAl byvFA hogE= tU\ hr aA`Ndy jMdy b\dy nAl vysvA vAlA ivhArkItA= tU\ aAp,y aAp ^ `nHM sAiraM ^ dy id|tAÚ 16tU\aAp,y su\dr k|p/y `tAr lX aty `nHM ^ aAp,y`pAsnA sTAnM ^ iS\gArn lE vritaA= aty tU\ `nHMsTAnM `%ty vysvA vAlA ivhAr kItA= tU\ hr aA`,jA, vAly b\dy ^ aAp,A aAp sONp id|tA= 17Fyr tU\aAp,y `h su\dr gih,y lAh id|ty ijh/y mYN tY^ id|tysn= aty tU\ `s sony cMdI ^ !dmI@ dI@ mUrtI@bnA`, lE vritaA= aty tU\ `nHM nAl vysvA vrgAivhAr kItA= 18Fyr tU\ aAp,y su\dr k|p/y lX aty `nHMbu|tM lE vstr b,AX= tU\ `h atr aty DUF lE jo

mYN tY^ id|ty sn aty `nHM ^ `nHM bu|tM dy sAmH,y r|Kid|tA= 19mYN tY^ roqI< Sihd aty tyl id|tA sI= pr tU\`h Bojn aAp,y bu|tM ^ c/HA id|tA= tU\ `nHM ^ aAp,yJUQy dyvitaM ^ pRs\n krn lE im|QI sug\D vjoN pySkr id|tA= tU\ `nHM JUQy dyvitaM nAl vI vysvA vAlAivhAr kItAÚÓ whovAh myry pRBU< ny eh g|lM aAKIaM=

20prmySur ny aAiKaA< ÒtU\ sA.y pu|trM aty DI@ ^ lYgE ijnHM ^ tU\ myrI KAtr jnm id|tA sI aty tU\ `nHM^ mAr ky JUQy dyvit@ a|gy `nHM dI blI c/HA id|tI=kI tyrI vysvAE dA vjn kAfI nhIN sI= 21tU\ myrypu|trM ^ ijbh kr id|tA aty Fyr `nHM ^ agnI rAhIN`nHM JUQy dyvitaM ^ blI c/HA id|tA= 22tU\ mY^ C|.id|tA aty eh sArIaM iBaAnk g|lM kItIaM= aty tU\kdy vI `h vylA wAd nhIN kItA jdoN tU\ jvAn sI=tY^ cyty nhIN irhA jdoN mYN tY^ l%iBaA sI tU\ n\gI sYNaty KUn iv|c l|tM mAr rhI sI=

23ÒenHM sArIaM bdIaM toN mgroN< ... hy wrUSlmtyry lE eh bhut burA hovygAÚÓ whovAh myry pRBU nyeh g|lM aAKIaM= 24ÒenHM sArIaM g|lM toN bAd tU\JUQy dyvty dI `pAsnA kr, lE `h iq|lA `sAir!=tU\ JUQy dyvit@ dI `pAsnA krn lE s/k dI hrnu|kr ty `h sTAn b,AX= 25tU\ Pho ijhy iq|ly hrs/k dy aKIr ty b,AX= Fyr tU\ aAp,I su\drtA ^bdnAm kr ilaA= tU\ es ^ hr l\G, vAly !dmI ^FsA`, lE vritaA= tU\ aAp,I G|grI cu|k id|tI tMjo `h tyrIaM l|tM dyK sk,< aty Fyr tU\ `nHM aAdmIaMlE vysvA vrgI sYN= 26Fyr tU\ imsr clI gE< aAp,yguaM>I kol< ijsdA il\g v|.A sI= tU\ `sdy nAl mY^kihrvAn krn lE anykM vArI Bog kItA= 27eslE mYN tY szA id|tIÚ mYN tyry B|ty dA e|k ih|sA (zmIn)Koh ilaA mYN tyry duSm,M ^ FilstIaM dIaM DIaM(SihrM) ^ tyry nAl mn mrzI krn id|tI= `h vItyry mÈidaM kAiraM `%ty hYrAn sn= 28Fyr tU\ a|SUrIaMnAl jAky s\Bog kItA= tU\ r|jI nhIN= tU\ kdy vI s\tuSqnhIN hoE= 29es lE tU\ kAnAn v|l prtI aty FyrbAbl v|l= aty Fyr vI tyrI ts|lI nhIN hoE= 30tU\e\nI kmzor hYN= tU\ `nHM sAry aAdmIaM (dysM) ^ pApkrn id|tA tU\ iksy DONs jmA`, vAlI vysvA vrgAivhAr kItA=Ó whovAh myry pRBU ny eh g|lM aAKIaM=

31prmySur ny aAiKaA< Òpr tU\ iblkul vysvA vrgInhIN sI= tU\ !p,I@ KAe@ hr s/k dI nu|kr `%tyb,AX< aty hr glI dy mo/ `%ty aAp,y `pAsnA sTAn`sAry= tU\ `nHM sAry aAdmIaM nAl s\Bog kItA= pr tU\`nHM koloN vysvA vMg pYsy nhIN mÈgy= 32tU\ ivBcArI

ihzkIXl 16:33-54 858

a¯rt= tU\ aAp,y ptI nAloN ajnbIaM nAl s\Bog krkyKuS hYN= 33bhutIaM vysvAvM aAdmIaM ^ s\Bog lEpYsy dy, ty mzbUr krdIaM hn= pr tU\ tM aAp,yanykM pRymIaM ^ pYsy id|ty= tU\ aAly-duaAly dy sAryaAdmIaM ^ tyry nAl aAky s\Bog krn lE pYsy id|ty=34tU\ tM bhutIaM vysvAvM nAloN iblkul `lq hYN= vDyryvysvAvM lokM ^ pYsy dy, lE mzbUr krdIaM hn=pr tU\ aAdmIaM ^ !p,y nAl s\Bog krn lE pYsyid\dI hYN=Ó

35hy vysvA< whovAh dy s\dyS ^ su,= 36 whovAh myrypRBU eh g|lM aAKdA hY: ÒtU\ aAp,y pYsy Krcy hn atyaAp,y pRymIaM aty aAp,y nApAk dyvitaM ^ aAp,An\gyz idKAeaA hY aty aAp,y nAl Bog krn id|tAhY= tU\ aAp,y b|icaM ^ mAr id|tA hY= aty `nHM dA KUn.oilHaA hY= eh tyrI `nHM JUQy dyvitaM lE sugAtsI= 37es lE mYN tyry sAry pRymIaM ^ ek|iQaM krirhA hM= mYN `nHM sAry aAdmIaM ^ ilaAvMgA ijnHM ^tU\ ipaAr kItA aty `nHM aAdmIaM ^ vI< ijnHM ^ tU\nFrt kItI= mYN `nHM sAiraM ^ ek|Qy krky ilaAvMgAaty `nHM ^ tyrA n\gyz idKAvMgA= `h tY^ pUrI trHMn\igaM dyK,gy=

38Fyr mYN tY szA dyvMgA= mYN tY `hI szA idaMgAjo ktl dI hu\dI hY aty jo ivBcArn a¯rt dI hu\dI hY=tU\ es trHM dI szA pAvyNgI ijvyN koE kRoDI aty ErKAlUptI id\dA hY= 39mYN tY^ `nHM pRymIaM dy hvAly kridaMgA= `h tyry TyhM ^ tbAh kr dy,gy= `h tyry`pAsnA sTAnM ^ sA/ dy,gy= `h tyry k|p/y pA/dy,gy aty tyry KUbsUrt gih,y Koh lY,gy= `h tY^Psy trHM n\gI bu|cI krky C|. dy,gy= ijvyN mYN tY^l|iB! sI= 40`h lokM dI BI/ lYky aA`,gy aty tY^mArn lE p|Tr su|q,gy= Fyr `h aAp,IaM tlvArMnAl tyry qoqy kr dy,gy= 41`h tyrA Gr sA/ dy,gy=`h tY^ es trHM dI szA dy,gy ik hor sArIaM a¯rtMdyK sk,= mYN tY vysvA dA jIvn ij`,o rok idaMgA=mYN tY^ aAp,y pRymIaM ^ pYsy dy,o hqA idaMgA= 42FyrmYN kihrvAn aty ErKAlU ho, toN hq jAvMgA= mYNSMt ho jAvMgA= mYN tyry `%ty hor kihrvAn nhIN hovMgA=43eh sArIaM g|lM ik`N vAprngIaM? ik`N ik tU\`nHM g|lM ^ cyty nhIN r|iKaA ijh/IaM `doN vAprIaMsn jdoN tU\ jvAn sI= tU\ `h sArIaM mÈdIaM g|lMkItIaM aty mY^ kihrvAn kItA= es lE mY^ tyrymÈdy kAiraM krky szA dy,I pE= pr tU\ tM hor vIiBaAnk g|lM iv`NtI@ sn=Ó whovAh myry pRBU nyeh g|lM aAKIaM=

44Ò`h sAry b\dy ijh/y tyry bAry g|lM krdy hn hu,`nHM kol aAK, lE e|k hor g|l vI hovygI= `haAK,gy< ÔijhI mM tyhI DI=Õ 45tU\ aAp,I mM dI DI hYN=tU\ aAp,y ptI jM aAp,y b|icaM dA koE iDaAn nhINr|KdI= tU\ iblkul aAp,I BY, vrgI hYN= tusIN dohM nyaAp,y ptI aty !p,y b|icaM ^ nFrt kItI= tusINiblkul aAp,y mAipaM vrgIaM hoN=) tuhA.I mM ih|tIsI aty tuhA.A iptA amUrI sI= 46tyrI v|.I BY, sAmirwAsI= `h tyry `%tr v|l aAp,IaM DIaM (ksibaM) s\grih\dI sI= aty tyrI CoqI BY, sdUm sI=* `h tyryd|K, v|l aAp,IaM DIaM (ksibaM) s\g rih\dI sI=47tU\ `nHM vrgIaM hI iBaAnk g|lM kItIaM= pr tU\tM `nHM nAloN vI vDyry mA/IaM g|lM kItIaMÚ 48mYNwhovAh aty pRBU hM= mYN jIivt hM= aty mYN aAp,Iiz\dgI dI shu\ KMdA hM< tyrI BY, sdUm aty `s dIaMDIaM ny `nIaM mA/IaM g|lM nhIN kItIaM jo tU\ atytyrIaM DIaM ny kItIaM hn=Ó

49prmySur ny aAiKaA< ÒtyrI BY, sdUm aty `sdIaMDIaM gumAnI sn< `nHM kol KA, ^ bhut kuJ sI aty`nHM kol ivhlA smM bhut sI= aty `nHM ny grIbbyshArA lokM dI shAetA nhIN kItI= 50sdUm aty`sdIaM DIaM e\nIaM gumAnI ho gEaM sn ik myrysAmH,y hI iBaAnk g|lM krn l|g pEaM sn= atyjdoN mYN `nHM ^ `h g|lM kridaM dyiKaA tM mYN `nHM^ szA id|tI=Ó

51prmySur ny aAiKaA< Òaty sAmrIaM ny tyry kItymÈdy kAiraM nAloN isrF a|Dy hI kIty= tU\ sAmrIaM nAloNbhut sAry vDyry iBaAnk kAry kItyÚ tU\ aAp,IaM BY,MnAloN vDyry iBaAnk g|lM kItIaM hn= tyry mukAblyiv|c sdUm aty sAmrIaM c\gIaM idKAE id\dIaM hn=52es lE tY^ aAp,I SrimÈdgI shArnI pvygI= tU\aAp,y mukAbly aAp,IaM BY,M ^ soh,IaM b,A id|tAhY= tU\ iBaAnk g|lM kItIaM hn es lE tY SrmsArho,A cAhIdA hY=Ó

53prmySur ny aAiKaA< ÒmYN sdUm aty `sdy aAly-duaAly dy ksibaM ^ tbAh kr id|tA= aty mYN esdyduAaly dy smArIaM ^ tbAh kr id|tA= aty (wrUSlm<)mYN tY^ tbAh kr idaMgA= pr mYN `nHM SihrM ^ Fyr`sArMgA= aty (wrUSlm<) mYN tY^ vI Fyr `sArMgA=

sAmirwA ... sdUm sI ihzkIXl aAK irhA hY ik whUdAhivcly lok Pny hI duSq hn ij\ny ik sAmirwA aty sdUmiv|c rih\dy lok hn Ñ aty `h lok e\ny duSq sn ikprmySur ny `nHM SihrM ^ pUrI trHM tbAh kr id|tA=

54es lE tU\ tyrI@ kItI@ `nHM iB!nk g|lM ^

859 ihzkIXl 16:55-17:14

cyty kryNgI aty `nHM ty SrmsAr hovyNgI aty eh `nHMhornM SihrM ^ kuJ idlAsA dyvygI= 55es lE tY^aty tyrIaM BY,M ^ Fyr `sAiraA jAvygA= sdUm aty`sdy duaAly dy ngrM< sAmrIaM aty `sdy duaAly dyngrM aty tY aty tyry duaAly dy ngrM ^ Fyr `sAiraAjAvygA=Ó

56prmySur ny aAiKaA< ÒatIt iv|c tU\ gumAnI sIaty aAp,I BY, sdUm dA mzAk `.A`NdI sI= pr tU\fyr es trHM nhIN kryNgI= 57aijhA tU\ szA iml, toNpihlM kItA sI< estoN pihlM ik tyry gvM>I tyrAmzAk `.A`,A SurU kr dy,= adom aty iFilstIaMdy ngr hu, tyrA mzAk `.A rhy hn= 58hu, tY^aAp,y iBaAnk kAiraM lE av|S du|K Bog,A pvygA=ÓwhovAh ny eh g|lM aAKIaM=

59 whovAh myry pRBU ny eh g|lM aAKIaM= ÒmYN tyrynAl Pho ijhA ivhAr krMgA ijho ijhA tU\ myry nAlkItA sIÚ tU\ aAp,I SAdI dy ekrArnAmy ^ toi/aA= tU\sA.y ekrArnAmy dA aAdr nhIN kItA= 60pr mYN PsekrArnAmy ^ cyty r|KMgA ijh/A asIN Ps vyly kItAsI jdoN tU\ jvAn sYN= mYN tyry nAl ekrArnAmA kItAsI aty `h hmySA rhygAÚ 61mYN tyrIaM BY,M ^ tyry kolilaAvMgA= aty mYN `nHM ^ tyrIaM DIaM b,A idaMgA=eh g|l sA.y ekrArnAmy iv|c nhIN sI pr mYN tyrylE aijhA krMgA= Fyr tU\ `nHM iBaAnk g|lM ^ cytykryNgI jo tU\ kItIaM sn aty tU\ SrmsAr ho jAvyNgI=62es lE mYN ekrArnAmA punr-sTApt krMgA atytU\ jA, lvyNgI ik mYN whovAh hM= 63mYN tyry nAl c\gAivhAr krMgA= es lE tU\ mY^ cyty kryNgI aty tU\aAp,y kIty mÈdy k\mM toN e\nI SrmsAr hovyNgI ik tU\kuJ vI nhIN aAK skyNgI= pr mYN tyry lE pRAsictkrMgA= tU\ fyr toN kdy vI SrmsAr nhIN hovyNgIÚÓ whovAhmyry pRBU< ny eh g|lM aAKIaM=

Fyr whovAh dA Sbd mY^ imilaA= `snyaAiKaA< 2ÒaAdmI dy pu |tr< eh khA,I

esrAXl dy pirvAr ^ su,A= `nHM ^ pu|C ik esdAkI arT hY= 3`nHM ^ aAK:

e|k v|.y K\BM vAlA e|k v|.A bAz (nbUkdn|sr)lbAnon aÈdr aAeaA= bAz dt J\B ittry ibtry sn`h lbAnon ^ ae! aty idaAr dI qIsI ty ! kyiqk ig!=

4bAz ny v|.y idaAr dy ru|K (lbAnon) dI isKr dIqAh,I to/ id|tI aty es^ kAnAn aÈdr lY aAeaA=`h qAh,I bAz ny vpArIaM dy Sihr aÈdr r|K id|tI=

17

5Fyr bAz ny kAnAn toN kuJ bIz (lok) lX= `sny`nHM ^ c\gI zmIn aÈdr bIz id|tA `sny `nHM ^c\gI ndI k\>y bIz id|tA=

6bIj `%gy aty aÈgUrI vyl b, gX= eh c\gI vylsI= eh `|cI vyl nhIN sI= pr dUr tAEN FYlI hoEsI= vyl dy t,y `|gy aty CoqI@ vylM bhut l\mI@ vDgE@=

7Fyr v|i.aM KÈBM vAly dUsry bAz ny< vyl ^ dyiKaA=bAz dy Fr bhut sn= vyl cAhu\dI sI ik eh nvM bAz`sdI dyK BAl kry= es lE `sny vDAEaM !p,I@j/HM es bAz v|l= `sdIaM qAh,IaM es bAz v|lFYl gEaM= qAh,IaM `%g ky `s Kyt toN bAhr clIaMgEaM ij|Ty es^ bIijaA gIaM sI= vyl cAhu\dI sIik nvM bAz `s ^ pA,I dyvy=

8vyl c\gI zmIn aÈdr `gAE gE sI= eh coKypA,I k\>y lgAE gE sI= esny qAh,I@ aty FlpYdA kIty ho,y sI= eh bhut c\gI aÈgUrI vyl b,skdI sI =Ó

9 whovAh myry pRBU ny eh g|lM !KI@= ÒkI tusINsocdy ho ik p¯dA sFl hovygA? nhINÚ nvM bAz pu|qdyvygA p¯dy ^ zmIn `%toN= aty pÈCI p¯dy dIaM j/HMpu|q dyvygA= eh sAry aÈgUrM ^ KA jAvygA= Fyr nvyNp|ty kumlA jA,gy= pOdA bhut kmzor hovygA= `s p¯dy^ j/HoN pu|q, lE tk/y h|TM dI jM tAktvr kOm dIlo/ nhIN pvygI=

10kI `%gygA p¯dA PTy ij|Ty es^ lAeaA igaA hY?nhINÚ grm hvA vgygI aty pOdA su|k ky murJA jAvygA=mr jAvygA eh PTy hI ij|Ty es^ lAeaA igaA sI=Ó

11mY^ whovAh dA Sbd imilaA= `sny aAiKaA<12Òes khA,I ^ esrAXl dy lokM ^ smJAP Ð `hhmySA myry iKlAF ho jMdy hn= `nHM ^ eh g|lM d|s:pihlA bAz (nbUkdn|sr hY) bAbl dA rAjA hY= `hwrUSlm iv|c aAeaA aty rAjy aty hornM aAgUaM ^F/ ky lY igaA= `h `nHM ^ bAbl lY aAeaA= 13FyrnbUkdn|sr ny rAjy dy GrA,y dy e|k sd|S nAlekrArnAmA kItA= nbUkdn|sr ny `s^ e|k ekrArkrn lE mzbUr kr id|tA= es lE `s b\dy nynbUkdn|sr nAl vFAdArI dA ekrAr kItA=nbUkdn|sr ny es^ whUdAh dA nvM rAjA b,A id|tA=Fyr `h sAry tAktvr lokM ^ whUdAh toN bAhr lYigaA= 14es lE whUdAh kmzor rAj ho igaA ijh/Aik nbUkdn|sr dy ivru|D nhIN sI ho skdA= lokM ^`s ekrArnAmy dA pAln krn lE mzbUr kItAigaA= ijh/A nbUkdn|sr ny whUdAh dy nvyN rAjy nAl

ihzkIXl 17:15-18:10 860

kItA sI= 15pr es nvyN rAjy ny iksy trHM nbUkdn|srdy ivru|D bgAvt krn dI koiSS kItI= `sny imsrtoN shAetA mÈg, lE s\dySvAhk Byjy= nvyN rAjy nybhut sAry Goi/aM aty FOjIaM dI mÈg kItI= hu,< kItuhA.A iKaAl hY ik whUdAh dA nvM rAjA sFl hojAvygA? kI tuhA.A iKaAl hY ik nvyN rAjy kol e\nItAkt hovygI ik `h ekrArnAmy ^ to/ sky aty szAtoN bc sky?Ó

16whovAh myrA pRBU aAKdA hY< ÒmYN aAp,y jIvn ^sAKI r|K ky ekrAr krdA hM ik eh nvM rAjA bAbliv|c mr jAvygAÚ nbUkdn|sr ny es b\dy ^ whUdAhdA rAjA b,AeaA= pr es b\dy ny nbUkdn|sr nAlaAp,A ekrAr to/ id|tA= es nvyN rAjy ny `sekrArnAmy ^ a,i.|Q kr id|tA= 17aty imsr dArAjA whUdAh dy rAjy ^ bcA nhIN skygA= BAvyN `hbhut sAry FOjI Byj dyvy pr imsr dI mhMSktI vIwhUdAh ^ bcA nhIN skygI= nbUkdn|sr dI FOj k|cIaM(im|qI dIaM) s/kM b,AvygI aty im|qI dIaM k\DM`sArygI< Sihr `%ty kbzA krn lE= bhut lokmrngyy= 18pr whUdAh dA rAjA bcky inkl skygA=ik`N? ik`N ik `sny aAp,y ekrArnAmy ^ a|KoN proKykItA= `sny nbUkdn|sr nAl kItA ekrArnAmAtoi/aA=Ó 19whovAh myry pRBU< eh ekrAr krdA hY:ÒmYN aAp,y jIvn dI shu\ KAky aAKdA hM ik mYN whUdAhdy rAjy ^ szA idaMgA= ik`N ik `sny myrIaMcytAvnIaM ^ nzr aÈdAz kItA= `sny sA.AekrArnAmA toi/aA= 20mYN aAp,A jAl vCAvMgA< aty`h es iv|c Fs jAvygA= aty mYN `s^ bAblilaAvMgA= aty mYN `s^ `s TM `%ty szA idaMgA=mYN `s ^ szA dyvMgA ik`N ik `h myry ivru|D ho igaAsI= 21aty mYN `sdI FOj ^ nSq kr idaMgA= mYN`sdy ibhtrIn sYinkM ^ tbAh kr idaMgA= aty mYNbcy hoeaM ^ hvA iv|c iKlAr idaMgA= Fyr tY^ ptAl|gygA ik mYN whovAh hM= aty mYN tY^ eh g|lM d|sIaMhn=Ó

22 whovAh myry pRBU< ny eh g|lM aAKIaM:ÒmYN e|k `%cy l\my idaAr dI qAh,I lvMgA= mYN ru|K

dI coqI toN e|k CoqI qAh,I lvMgA= aty mYN Kud es^bhut `%cy prbt `%ty bIjMgA=

23mYN Kud es^ esrAXl dy bhut `%cy prbt `%tybIjMgA= `h qAh,I vDky ru|K b, jAvygI= esdIaMqAh,IaM `|g,gIaM aty es^ l|gygA Fl= ehidaAr dA e|k KUbsUrt ru|K b, jAvygI= es dIaMqAh,IaM `%ty bhut pÈCI bYQ,gy= bhut pÈCI es dIaM

qAh,IaM dI CM aÈdr rih,gy= 24Fyr ptA l|g jAvygAhornM ru|KM ^ ik mYN l\my ru|KM ^ Drt `%ty i.|g, id\dAhM aty Coqy ru|KM ^ bhut v|.y vD, id\dA hM= mYN hryru|KM ^ su|kA id\dA hM< aty mYN suky ru|KM ^ hrA kr id\dAhM= mYN whovAh hM= jy mYN k|uJ krn lE jo aAKdAhM tM av|S mYN PhI krMgA=Ó

Fyr whovAh dA Sbd mY^ imilaA= `snyaAiKaA<

2ÒtusIN lok eh muhAvrA duhrA`Ndy rih\dy ho= tusINaAKdy ho:

mAipaM ny KADy K|qy aÈgUr< pr b|icaM ^ aAeaAK|qA suaAd=

tusIN socdy ho ik tusIN pAp kr skdy hoN< aty eslE Biv|K iv|c iksy hor ivaktI ^ szA imlygI=3pr whovAh myry pRBU aAKdA hY< ÒmYN aAp,y jIvn ^sAmH,y r|K ky ekrAr krdA hM ik esrAXl dy lokhor vDyry eh !K,I nhIN vrt,gy= 4mYN hr b\dynAl Psy trHM dA ivhAr krMgA= es nAl koE FrknhIN pvygA ik `h b\dA mApA hY jM b|cA= ijh/A b\dApAp krdA hY PhI mrygAÚ

5Òjy koE b\dA nyk hY tM `h jIvygAÚ `h nyk b\dAlokM nAl inrp|K hoky ivhAr krdA hY= 6`h nyk b\dAprbtM ty nhIN jMdA aty JUQy dyvitaM ^ c/HAX gXBojn ^ sMJA nhIN krdA= `h esrAXl ivcly `nHMbu|tM a|gy pRArTnA nhIN krdA= `h aAp,y guaM>I dIptnI nAl ivBcAr nhIN krdA= `h mhAvArI smyNaAp,I ptnI nAl s\Bog nhIN krdA= 7`h nyk b\dAlokM dA FAedA nhIN `QMdA= jy koE b\dA `s pAsoNpYsA `DAr lYNdA hY `h b\dA koE cIz gih,y r|K kydUsry b\dy ^ `DAr dy id\dA hY= aty jdoN `h b\dA`DAr cukA id\dA hY tM `h `h gih,y DrI cIz vApskr id\dA hY= `h nyk b\dA Bu|iKaM ^ Bojn id\dA hY=aty `h lo/v\dM ^ k|p/y id\dA hY= 8jy koE b\dA pYsA`DAr lY,A cAhu\dA hY tM nyk b\dA `s^ pYsA `DAr dyid\dA hY= aty `h krzy `%ty sUd vsUl nhIN krdA=`h nyk b\dA DoKybAz ho, toN enkAr krdA hY= `hhryk b\dy nAl bylAg hu\dA hY= lok `s `%ty BrosA krskdy hn= 9`h myrIaM ibDIaM dI pAl,A krdA hY=`h myry inri,aM bAry socdA hY aty inrp|K atyBrosywog ho,A is|KdA hY= `h nyk b\dA hY es lEjIvygA=

10Òpr ho skdA hY ik `s nyk b\dy dA koE pu|traijhA hovy ijh/A eho ijhI koE vI c\gI g|l nhIN

18

861 ihzkIXl 18:11-30

krdA= `h pu|tr BAvyN cIzM curMdA hovy aty lokM ^mArdA hovy= 11ho skdA hY ik `h pu|tr enHM iv|coN koEe|k mA/I g|l krdA hovy= ho skdA hY `h prbtM`%ty jMdA hovy aty JUQy dyvitaM ^ c/HAX Bojn ^sMJA krdA hovy= ho skdA hY ik `h mA/A pu|tr aAp,yguaM>I dI ptnI nAl ivBcAr krdA hovy= 12ho skdAhY ik `h grIb inaAsry lokM nAl bdslUkI krdAhovy= ho skdA hY ik `h iksy b\dy dy krzy vAps krn`%ty amAntI smAn vAps nA krdA hovy= ho skdA hYik `h mÈdA pu|tr `nHM bu|tM dI `pAsnA krdA hovyaty hor iBaAnk g|lM krdA hovy= 13ho skdA hY ikiksy b\dy ^ `s mÈdy pu|tr koloN pYsA `DAr lY, dI lo/pY jAvy= ho skdA hY ik `h pu|tr `s^ pYsA `DAr dydyvy pr `h `s^ `s `DAr `%ty sUd adA krnlE mzbUr krygA= es lE `h mÈdA pu|tr nhINjIvygA= `sny iBaAnk g|lM kItIaM sn< es lE`h mAr id|tA jAvygA= aty `h aAp,I m¯t dA Kud hIiz\myvAr hY=

14Òhu,< ho skdA hY ik `s mÇdy pu|tr dA aAp,Apu|tr vI hovy= ho skdA hY ik eh pu|tr aAp,y iptA dymÈdy k\mM ^ dyKy aty aAp,y iptA vMg jIvn ij`, toNenkAr kr dyvy= `h c\gA pu|tr lokM nAl bylAg hokyivhAr krdA hY= 15`h c\gA pu|tr prbtM iv|c jAkyJUQy dyvitaM ^ c/HAX gX Bojn ^ sMJA nhIN krdA=`h esrAXl dy `nHM bu|tM sAmH,y pRArTnA nhIN krdA=`h aAp,y gvM>I dI ptnI nAl ivBcAr nhIN krdA=16`h c\gA pu|tr lokM dA FAedA nhIN `QMdA= jykoE b\dA `s koloN `DAr lYNdA hY `h c\gA pu|tr amAntr|K ky `s^ `DAr dy id\dA hY= aty jdoN `h b\dA pYsAvAps kr id\dA hY tM `h amAnt vAps kr id\dA hY=c\gA pu|tr Bu|iKaM ^ Bojn id\dA hY= aty `h lo/v\dlokM ^ kp/y id\dA hY= 17`h grIb lokM dI shAetAkrdA hY= jy koE b\dA pYsA `DAr lY,A cAhu\dA hY< `hc\gA pu|tr `s^ pYsA `DAr dy id\dA hY= aty `h `skrzy `%ty sUd nhIN lYNdAÚ `h c\gA pu|tr myry k^n ^kbUldA hY aty myry k^nA dA pAl, krdA hY= `hc\gA pu|tr aAp,y iptA dy pApM lE mAiraA nhINjAvygAÚ `h c\gA pu|tr jIvygA= 18iptA BAvyN lokM ^du|K id\dA hovy aty cIzM corI krdA hovy= `h BAvyN myryb\idaM lE koE vI c\gA k\m nA krdA hovyÚ `h iptAaAp,y pApM kAr, mr jAvygA= pr pu|tr ^ `sdyiptA dy pApM dI szA nhIN imlygI=

19ÒtusIN pu|C skdy ho< Ôpu|tr ^ aAp,y iptA dy pApMdI szA ik`N nhIN imlygI?Õ kAr, eh hY ik pu|tr

bylAg sI aty `sny c\gIaM g|lM kItIaM snÚ `snyb/y iDaAn nAl myry k^nM pAl,A kItI sI= es lE`h jIvygAÚ 20ijh/A b\dA pAp krdA hY `hI mAir!jAvygAÚ pu|tr ^ aAp,y iptA dy pApM dI szA nhINimlygI iptA ^ !p,y pu|tr dy pApM lE szA nhINimlygI= nyk b\dy dI nykI isrF Psy dI hI hY= aty mA/yb\dy dI bdI isrF `sy dI hY=

21Òhu, jy koE mÈdA aAdmI aAp,y jIvn ^ tbdIlkr lYNdA hY tM `h jIvygA< mrygA nhIN= ho skdA hYik `h b\dA mÈdy kAiraM ^ krno hq jAvy jo `snykIty hn= ho skdA hY ik `h myry sAry k^nM ^ iDaAnnAl mÈn,A SurU kr dyvy= ho skdA hY ik `h inrp|Katy c\gA b, jAvy= 22prmySur `sdy kIty mA/y sAryk\mM ^ cyty nhIN krygA= prmySur isrF `sdI nykI ^cyty r|KygAÚ es lE `h b\dA jIvygAÚÓ

23whovAh myrA pRBU aAKdA hY< ÒmYN nhIN cAhu\dA ikmÈdy lok mrn= mYN cAhu\dA hM ik `h aAp,IaM iz\dgIaMtbdIl krn tM jo `h ij`N sk,Ú

24Òhu,< ho skdA hY ik koE c\gA b\dA nykI C|.dyvy= ho skdA hY ik `h aAp,I iz\dgI tbdIl krlX aty `h sArIaM iBaAnk g|lM krn l|g jAvyijh/IaM mÈdy b\dy ny atIt iv|c kItIaM sn< (`hmÈdA b\dA tM tbdIl ho igaA sI es lE `h ij`NskdA hYÚ) es lE jy koE c\gA b\dA bdl jMdA hYaty bd b, jMdA hY< tM prmySur `sdy kIty nyk k\mM^ cyty nhIN krygA= prmySur eh g|l cyty r|KygA ik`h `sdy ivru|D ho igaA sI aty pAp krn l|g ipaAsI= es lE `h b\dA ap,y pApM kAr, mrygA=Ó

25prmySur ny aAiKaA< ÒtusIN lok BAvyN eh aAKo<ÔprmySur myrA pRBU in@E nhIN hYÚÕ pr esrAXl dypirvAr< su,= mYN in!E hM= tusIN hI ho ijh/y in@EnhIN hoÚ 26jy koE c\gA b\dA bdl jMdA hY aty burAb, jMdA hY< tM `h aAp,y kIty mÈdy k\mM krky av|SmrygA= 27aty jy koE burA aAdmI bdl jMdA hY atynyk aty inrp|K b, jMdA hY< tM `h aAp,I iz\dgIbcA lvygA= `h jIvygAÚ 28`s b\dy ny eh dyK ilaAik `h ik\nA burA sI aty myry v|l vAps prt aAeaA=`sny `h mA/y k\m krny C|. id|ty ijh/y `h atItiv|c krdA sI= es lE `h jIvygAÚ `h mrygA nhINÚÓ

29esrAXl dy lokM ny aAiKaA< Òeh ensAF vAlIg|l nhIN hYÚ whovAh myrA pRBU inrp|K nhIN hYÚÓ

prmySur ny aAiKaA< ÒmYN inrp|K hMÚ tusIN hI ho ijh/yinrp|K nhIN hoÚ 30ik`N ik esrAXl dy pirvAr< mYNhr b\dy dA inr,A `sdy kIty amlM dy aDAr ty hI

ihzkIXl 18:31-20:7 862

krgAÚÓ whovAh myry pRBU ny eh g|lM aAKIaM= ÒeslE myry v|l vAps prt aAPÚ bury k\m krny C|.idPÚ tuhA.y pADM ^ tuhA^ brbAd nA krn idP=31`nHM sArI@ iBaAnk cIzM toN Kih/A Cu.A lvo jotusIN krdy rhy hoN= aAp,y idl aty aAp,y !tmy ^bdl idPÚ esrAXl dy loko< tusIN aAp,y aAp lEmt ik`N il!`Ndy hoN? 32mYN tuhA^ mArnA nhIN cAhu\dAÚmyry v|l vAps prt aAvo aty jIvoÚÓ whovAh myrA pRBUny eh g|lM aAKIaM=

prmySur ny mY^ aAiKaA< ÒtY^ esrAXl dyaAgUaM bAry eh sogI gIt av|S gA`,A

cAhIdA hY=2ÒÔtuhA.I mM `s SyrnI vrgI hY ijh/I SyrM nAl

lyqI hoE hY= `h `|Ty jvAn SyrM nAl lyq, lE gEsI aty `sny anykM b|cy pYdA kIty=

3`sdA e|k b|cA `QdA hY= `h tAktvr jvAnSyr b, igaA hY= `sny iSkAr krnA is|K ilaA hY`sny e|k aAdmI ^ mAr id|tA aty KA ilaA=

4lokM ny `sdI dhA/ su,I= aty `s^ `nHM aAp,yjAl iv|c F/ ilaÚ `nHM `sdy mUÈh aÈdr lgAmM pAid|tIaM< aty `s jvAn Syr ^ imsr aÈdr lY gX=

5ÒÔmM SyrnIny aAs lE ik `sdA b|cA aAgU b,jAvygA= pr hu, `sdI sArI aAs qu|q gE hY= eslE `sny !p,y e|k hor b|cy ^ ilaMdA= `sny `s^Syr b,n dI isKlAE id|tI=

6`h jvAn Syr !p,A iSkAr F/n lE SyrM nAlig!= `h tAktvr jvAn Syr b, igaAÚ `sny iSkArkrnA is|K ilaA= `sny e|k aAdmI ^ mArky KA ilaA=

7`sny mihlM `%ty hmlA kItA= `sny Sihr tbAhkr id|ty= `s dys dA hr b\dA e\nA BYBIt sI ik `h`sdI dhA/ su, kyy bol nhIN skdA sI=

8Fyr `sdy duaAly rih\dy lokM ny `sdy lE e|kjAl ivCAeaA aty `nHM `s^ aAp,y jAl iv|c FsAilaA= 9`nHM `s^ lgAmM pA id|tIaM aty `s^ b\dkr id|tA= `nHM `s^ aAp,y jAl aÈdr FsA ilaA=es lE `h `s^ bAbl dy rAjy kol lY gX= atyhu, tusIN esrAXl dy prbtM `|ty `sdI dhA/ nhINsu, skdy=

10ÔmM tuhA.I pA,I ny/y lAE hoE e|k aÈgUrI vylvrgI hY= `s^ bhut pA,I imilaA< es lE `s nymzbUt vylM `gA lEaM=

11Fyr `gA lEaM `sy l\mIaM qAh,IaM mzbUtsn `h e|k c|l, vAlI soqI vMg= mzbUt sn `hrAjy dy rAj-d\. vMg= v|DdI gE< v|DdI gE vyl

19

`h bhut sn qAh,IaM `sdIaM aAkAS v|l ^FYldIaM hoEaM=

12pr pu|q id|tI gE vyl `h j/HM toN< aty su|q id|tIgE sI Drt `%ty= grm hvA vgI pury dI< aty sukAid|ty Fl `sdy= qu|q gEaM mzbUt qAh,IaM= atysu|q id|tIaM gEaM `h a|g aÈdr=

13hu, lgAE gE hY vyl `h mArUTl aÈdr= bhutsu|kI aty ipaAsI DrtI hY eh=

14a|g l|gI v|.I qAh,I ^ aty FYl gE sA/dIhoE `sdIaM vylM aty `sdy FlM ^= es lE nhINsI PTy c|l, vAlI mzbUt soqI koE aty nA hI PTy sIrAjy dA rAj-d\. koE=Õ

eh sogI gIt m¯t bAry sI< aty es^ m¯t dy sogIgIt vMg hI gAeaA igaA=Ó

e|k idn< esrAXl dy kuJ bzurg myry pAswhovAh kolo slAh pu|C, lE aAX= eh

dys inkAly dy 7vyN vrHy dy 5vyN mhIny (agst) dA 10vMidn sI= bzurg myry sAmH,y bYQ gX=

2tM mY^ whovAh dA Sbd imilaA= `sny aAiKaA<3ÒaAdmI dy pu|tr< esrAXl dy bzurgM nAl g|l kr=`nHM ^ d|s ÔwhovAh myrA pRBU eh g|lM aAKdA hY: kItusIN lok myrI slAh mÈg, aAX ho? jy tusIN aijhAkrn lE aAX ho< tM mYN tuhA^ eh nhIN dyvMgA=whovAh myry pRBU ny eh g|lM aAKIaM=Õ 4kI tuhA^ `nHMbAry inr,A krnA cAhIdA hY? kI tusIN `nHM dA inr,AkroNgy< aAdmI dy pu|tr? tuhA^ `nHM ^ `h iBaAnkg|lM zrUr d|s,IaM cAhIdIaM hn ijh/IaM `nHM dypuriKaM ny kItIaM hn= 5tuhA^ `nHM ^ zrUr d|s,AcAhIdA hY< ÔwhovAh myrA pRBU< eh g|lM aAKdA hY: ijsidn mY esrAXl ^ cui,aA sI< mYN w|kUb dy pirvArlE h|T K/HA kItA sI aty `nHM nAl imsr iv|c e|kekrAr kItA sI= mYN aAp,A h|T K/HA kItA sI atyaAiKaA sI< ÒmYN tuhA.A whovAh prmySur hM= 6`s idn<mYN tuhA^ imsr iv|coN bAhr iljA, dA ekrAr kItAsI `s DrtI v|l tuhA.I agvAE kItI sI ijh/I mYNtuhA^ dy irhA sM= `h bhut sArIaM c\gIaM cIzMnAl BrI hoE c\gI DrtI sI* = eh sAry dysM iv|coNsB toN su\dr sIÚ

7ÒmYN esrAXl dy pirvAr ^ aAiKaA sI ik `haAp,y iBaAnk bu|tM ^ prHM su|q dy,= mYN `nHM ^ aAiKaA

c\gIaM cIzM ... c\gI DrtI sI mUlarT< Òdu|D aty SihdnAl vih\dI e|k DrtI=Ó

sI ik `h imsr dI@ mUrtI@ nAl nApAk nA ho,=

20

863 ihzkIXl 20:8-27

mYN whovAh tuhA.A prmySur hM=Ó 8pr `h myry ivru|D hogX aty mY^ su,n toN enkAr kr id|tA= `nHM nyaAp,y iBaAnk bu|tM ^ nhIN su|iqaA= `nHM ny aAp,I@mUrtI@ ^ imsr iv|c nhIN C|i.aA= es lE mYN(prmySur ny) `nHM ^ imsr iv|c tbAh krn dA inr,AkItA Ð mYN `nHM ^ aAp,y kihr dI pUrI tAkt mihsUskrn id|tI= 9pr mYN `nHM ^ tbAh nhIN kItA= mYN `nHM^ pihlM hI d|s id\dA sI ik mYN aAp,y b\idaM ^imsr toN bAhr lY jAvMgA= mYN aAp,I nyk-nAmI ^brbAd nhIN sI krnA cAhu\dA es lE mYN esrAXl^ `nHM hornM lokM dy sAmH,y brbAd nhIN kItA< ijnHMdrim!n esrAXlI rih\dy sn= 10mYN esrAXl dypirvAr ^ imsr toN bAhr lY aAeaA= mYN `nHM dImArUTl iv|c agvAE kItI= 11Fyr mYN `nHM ^ ap,yk^n id|ty= mYN `nHM ^ aAp,IaM sArIaM ibDIaM d|sid|tIaM= jy koE b\dA `nHM ibDIaM ty c|lygA tM `hjIvygA= 12mYN `nHM ^ aArAm krn dy KAs idnM bAryvI d|s id|tA sI= `h KAs idn myry aty `nHM dydrimaAn KAs inSAn sn= `nHM ny drsAe! ik mYNwhovAh hM aty `nHM ^ aAp,y lE KAs b,A irhA sM=

13ÒÔpr esrAXl dA pirvAr mArUTl iv|c myry ivru|Dho igaA= `nHM ny myry k^n dI pAl,A nhIN kItI=`nHM ny myrIaM ibDIaM ^ mÈn, toN enkAr kr id|tA=jy koE b\dA `nHM k^n ^ mÈnygA tM `h jIvygA= `nHMny myry aArAm dy KAs idnM nAl e\J vrtAvA kItAijvyN `h mh|tvpUrn nA ho,= `nHM ny `nHM idnMiv|c kE vArI k\m kItA= mYN `nHM ^ mArUTl iv|cbrbAd krn dA inr,A kItA Ð aAp,y kihr dI pUrItAkt `nHM ^ mihsUs krn id|tI= 14pr mYN `nHM ^brbAd nhIN kItA= hornM kOmM ny mY^ esrAXl ^imsr toN bAhr il!`Nid@ dyiKaA= mYN aAp,InyknAmI ^ brbAd nhIN sI krnA cAhu\dA< es lEmYN esrAXl ^ `nHM hornM lokM dy sAmH,y tbAh nhINkItA= 15mYN `nHM lokM nAl mArUTl iv|c e|k hor ekrArkItA= mYN ekrAr kItA ik mYN `nHM ^ `s DrtI ty lYjAvMgA ijh/I mYN `nHM ^ dy irhA sM= `h bhut sArIaMcIzM nAl BrI hoE c\gI DrtI sI= `h sAry dysMnAloN su\dr sIÚ

16ÔesrAXl dy lokM ny myrIaM ibDIaM ^ mÈn, toNenkAr kr id|tA= `nHM ny myry k^n dA pAl, nhINkItA= `nHM ny myry aArAm dy KAs idnM nAl e\J vrtAvAkItA ijvyN `h mh|tvpUrn nA ho,= `nHM ny eh sArIaMg|lM es lE kItIaM ik`N ik `nHM dy idl bu|tM nAlju/y hoX sn= 17pr mYN `nHM lE du|K mihsUs kItA<

es lE mYN `nHM ^ tbAh nhIN kItA= mYN `nHM ^mArUTl aÈdr pUrI trHM tbAh nhIN kItA= 18mYN `nHM dyb|icaM nAl g|l kItI= mYN `nHM ^ aAiKaA< ÒaAp,ymAipaM vrgy nA b,o= aAp,y aAp^ `nHM dy bu|tM nAlnApAk nA ho, dy,A= `nHM dy k^nM ty nA c|l,A=`nHM dy hukm nA mÈn,A< 19mYN whovAh hM= mYN tuhA.AprmySur hM= myry k^n ^ mÈn,A= myry hukm dA pAl,kr,A= `hI g|lM krnIaM ijh/I mYN tuhA^ aAKdAhM= 20eh drsA`,A ik myry aArAm dy idn tuhA.ylE mh|tvpUr, hn= wAd r|K,A ik `h myry atytuhA.y ivckAr KAs inSAn hn= mYN whovAh hM= aty`h Cu|qIaM dy idn tuhA^ drsA`Ndy hn ik mYN tuhA.AprmySur hM=Ó

21ÒÔpr `h b|cy vI myry ivru|D ho gX= `nHM ny myryk^n dI pAl,A nhIN kItI= `nHM ny myry aAdySM dIpAl,A nhIN kItI= `nHM ny `h g|lM nhIN kItIaMijh/IaM mYN `nHM ^ aAKIaM sn= aty `h c\gy k^nhn= jy koE b\dA `nHM dI pAl,A krygA tM `h jIvygA=`nHM ny myry aArAm dy idnM nAl aijhA ivhAr kItAijvyN `h mh|tvpUr, nhIN sn= es lE mYN `nHM ^mArUTl aÈdr pUrI trHM tbAh krn dA inr,A kItAaty aAp,y kihr ^ pUrI trHM mihsUs krvAeaA= 22prmYN aAp,y aAp^ rok ilaA= hornM lokM ny mY esrAXl^ imsr toN bAhr ilaA`NidaM dyiKaA= mYN aAp,I nyknAmI ^ brbAd nhIN krnA cAhu\dA sM es lE mYNesrAXl ^ `nHM hornM lokM sAmH,y brbAd nhIN kItA=23es lE mYN `nHM lokM nAl mArUTl aÈdr e|k horekrAr kItA< mYN `nHM ^ horM kOmM aÈdr iK.A`, dAekrAr kItA< `nHM ^ bhut sAry v|K-v|K dySM iv|cByj, dA inr,A kItA=

24ÒÔesrAXl dy lokM ny myry hukmM ^ nhIN kbUil!=`nHM ny myry k^n dA pAl, krn toN enkAr krid|tA= `nHM ny myry aArAm dy ùKAs idnM nAl e\J vrtAvAkItA ijvyN `h mh|tvpUrn nA ho,= aty `nHM ny aAp,ymAipaM dy bu|tM dI `pAsnA kItI= 25es lE mYN `nHM^ aijhy k^n id|ty ijh/y c\gy nhIN sn= mYN `nHM ^aijhy aAdys id|ty ijh/y iz\dgI nhIN id\dy sn= 26mYN`nHM ^ `nHM dI@ sugAtM nAl nApAk ho, id|tA=`nHM ny aAp,y jyQy pu|trM dI blI c/HA`,I vI SurU krid|tI= es trHM< mYN `nHM lokM ^ tbAh kr idaMgA=Fyr `nHM ^ ptA c|lygA ik mYN hI whovAh hM=Õ 27eslE hu,< aAdmI dy pu|tr< esrAXl dy pirvAr nAlg|l kr= `nHM ^ d|s< ÔwhovAh myrA pRBU eh g|lMaAKdA hY: esrAXl dy lokM ny myry bAry mÈdA boilaA

ihzkIXl 20:28-44 864

aty mY^ DoKA dy, dI@ iv`NtA b,AEaM= 28pr mYNFyr vI `nHM ^ `s DrtI ty ilaMdA ijs^ dy, dA mYNekrAr kItA sI= `nHM ny sArIaM phA/IaM aty hryru|KM ^ dyiKaA< es lE `h `nHM sArIaM TAvM `%ty`pAsnA krn lE gX= aty `h `nHM TAvM `%tyaAp,IaM blIaM aty kRoD idvA`, dy c/Hvy* lYgX= `nHM ny aijhIaM blIaM c/HAEaM ijh/IaM im|QIsug\D vAlIaM sn aty `nHM ny `nHM TAvM `%ty pI,dIaM ByqM vI id|tIaM= 29mYN esrAXl dy lokM ^ pu|iCaAik `h enHM `%cIaM TAvM `%ty ik`N jA rhy sn= pr`h `%cI TM hAly vI PTy hI hY=ÕÓ

30prmySur ny aAiKaA< ÒesrAXl dy lokM ny `hsArIaM mÈdIaM g|lM kItIaM= es lE esrAXl dypirvAr nAl g|l kr= `nHM ^ d|s< ÔwhovAh myrA pRBUeh g|lM aAKdA hY: tusIN lokM ny aAp,y-aAp ^ `hg|lM krky nApAk kr ilaA hY jo tuhA.y purKy krdysn= tusIN e|k vysvA dI trHM ivhAr kItA= tusIN mY^C|.ky `nHM iBaAnk dyvitaM v|l ho gX ijnHM dItuhA.y purKy `pAsnA krdy sn= 31tusIN `sy trHM dIaMsugAtM dy rhy ho= tusIN aAp,y b|icaM ^ a|g iv|c su|qrhy ho= aAp,y JUQy dyvitaM ^ id|ty dAn vjoN tusINa|j t|k vI aAp,y aAp ^ `nHM bu|tM nAl nApAk b,Arhy hoÚ kI tusIN s|cmu|c socdy ho ik mY^ eh cAhIdA hYik mYN tuhA^ aAp,y v|l aA`, idaM aty slAh mÈg,dyvM? mYN whovAh aty pRBU hM= mYN aAp,y jIvn ^ sAKIr|Kky ekrAr krdA hM ik mYN tuhA.y svAlM dy jvAbnhIN idaMgA aty tuhA^ slAh nhIN idaMgAÚ 32tusINaAKI jA rhy ho ik tusIN hornM kOmM vMg ho,A cAhu\dy ho=tusIN hornM kOmM dy lokM vMg ij`Ndy ho= tusIN l|k/Iaty p|Tr dy q|uki/@ dI syvA krdy hoÚÕÓ

33whovAh myrA pRBU aAKdA hY< ÒaAp,y jIvn ^ sAKIkrky mYN ekrAr krdA hM ik mYN tuhA.y `%ty e|k rAjyvMg rAj krMgA= pr mYN aAp,y tAktvr h|TM ^ cu|kMgAaty tuhA^ szA dyvMgA= mYN aAp,y kihr tuhA.y lEdrsAvMgAÚ 34mYN tuhA^ `nHM hornM kOmM toN bAhr lYaAvMgA= mYN tuhA^ `nHM kOmM ivckAr iKÈ.AeaA sI=pr mYN tuhA^ ek|iQaM krMgA aty tuhA^ `nHM dysM toNvAps ilaAvMgA= pr mYN aAp,A tAktvr h|T`QAvMgA aty tuhA^ szA idaMgA= mYN tuhA.y ivru|DaAp,A kihr drsAvMgA= 35mYN tuhA^ e|k mArUTl

kRoD idvA`, dy c/Hvy lok enHM BojnM ^ ÒsuK sMd dIaMByqMÓ aAKdy sn< pr XzykIXl mzAk `.Aky aAKdA hY ik`nHM BojnM ny prmySur ^ isrF gu|sy hI kItA=

iv|c lY jAvMgA ijvyN mYN pihlM kItA sI= pr eh TM

aijhI hovygI ij|Ty hor kOmM rih\dIaM ho,gIaM= asINaAmHo sAmH,y K/Hy hovMgy aty mYN tuhA.y bAry inr,A krMg=36mYN tuhA.y bAry Psy trHM inr,A krMgA ijvyN mYN tuhA.ypuriKaM bAry imsr dy nzdIk mArUTl aÈdr kItAsI=Ó whovAh myrA pRBU ny eh g|lM aAKIaM=

37ÒmYN tuhA.A doSI@ vjoN inr,A krMgA atyekrArnAmy anusAr tuhA^ szA dyvMgA= 38mYN `nHMsAry lokM ^ k|> idaMgA ijh/y myry ivru|D ho gX snaty ijnHM ny myry ivru|D pAp kItA sI= mYN `nHM lokM ^tuhA.I mAtBUmI iv|coN k|> idaMgA= `h Fyr kdy vIesrAXl dI DrtI `%ty nhIN aA`,gy= Fyr tuhA^ptA l|gygA ik mYN whovAh hM=Ó

39hu,< esrAXl dy pirvAr< whovAh myrA pRBU ehg|lM aAKdA hY< Òjy koE b\dA aAp,y bu|tM dI `pAsnAkrnA cAhu\dA hY tM `s^ jA, idP aty krn idP`pAsnA `nHM dI= pr bAd iv|c< tusIN eh nA soc,Aik tusIN myry koloN slAh pRApt kroNgyÚ tusIN myry nAm ^hor vDyry brbAd nhIN kroNgyÚ jdoN tIk tusIN aAp,ybu|tM ^ c/HAvy c/HA`Ndy rhoNgy=Ó

40whovAh myrA pRBU< aAKdA hY< ÒlokM ^ myry piv|trprbt v|l zrUr aA`,A cAhIdA hY Ð esrAXl dy`%cy prbt v|lÐmyrI syvA krn lE= esrAXl dApUrA pirvAr aAp,I DrtI `%ty hovygA= `h `%Ty aAp,ydys aÈdr ho,gy= `hI `h TM hY ij|Ty tusIN myry kolslAh lY, lE aA skdy ho= aty tuhA^ myry kol `syTM `%ty aAp,IaM ByqM lYky aA`,A cAhIdA hY= tuhA^`sy TM `%ty myry lE aAp,IaM FslM dA pihlA ih|sAlYky aA`,A cAhIdA hY= tuhA^ aAp,IaM sArIaM piv|trsuZAtM myry lE Psy TM lYky aA`,IaM cAhIdIaM hn=41Fyr mYN tuhA.IaM blIaM dI im|QI sug\D toN pRs\nhovMgA= eh g|l `doN vAprygI jdoN mYN tuhA^ vApsilaAvMgA= mYN tuhA^ bhut sArIaM kOmM aÈdr iKÈ.Aid|tA sI= pr mYN tuhA^ ek|iQaM krMgA aty tuhA^mu/ky aAp,y KAs b\dy b,A lvMgA= aty `h sArIaMkOmM es^ dyK,gIaM= 42Fyr tuhA^ ptA l|gygA ik mYNwhovAh hM= eh g|l tusIN PdoN jA,ogy jdoN mYN tuhA^esrAXl dI DrtI `%ty vAps ilaAvMgA= eh PhITM hY ijs^ tuhA.y puriKaM ^ dy, dA mYN ekrAr kItAsI= 43`s dyS iv|c tusIN `nHM sArIaM mÈdIaM g|lM ^cyty kroNgy ijh/IaM tusIN kItIaM sn aty ijnHM nytuhA^ nApAk b,AeaA sI= aty tusIN !p,I@ kItI@bd-g|lM kAr, !p,y-!p nAl nFrt kroNgy=44esrAXl dy pirvAr< tU\ bhut mÈdIaM g|lM kItIaM=aty tY `nHM mÈdIaM g|lM kAr, tbAh kr id|tA jA,A

865 ihzkIXl 20:45-21:19

cAhIdA hY= pr aAp,y c\gy nAm dA bcA` krn KAtr<mYN tuhA^ `h szA nhIN dyvMgA ijsdy tusIN s|cmu|caiDkArI ho= Fyr tuhA^ ptA l|gygA ik mYN whovAh hM=ÓwhovAh myrA pRBU< ny eh g|lM aAKIaM=

45Fyr mY^ whovAh dA Sbd imilaA= `sny aAiKaA<46ÒaAdmI dy pu|tr< d|K, v|l vyK< whUdAh dy d|K,IBAg v|l= d|K, dy j\gl dy ivru|D bol= 47d|K, dyj\gl ^ aAK< ÔwhovAh dy Sbd ^ su,o= whovAh myrApRBU ny eh g|lM aAKIaM: dyKo< mYN tuhA.y j\gl iv|ca|g lA`, lE itaAr hM= a|g hr hry ty su|ky ru|K ^brbAd kr dyvygI= bldI lAq buJygI nhIN= d|K, toN`%tr tIk dI sArI DrtI a|g iv|c s/ jAvygI= 48FyrsAry lokM ^ ptA l|g jAvygA ik mYN< whovAh< ny a|glAE hY= a|g buJygI nhIN=ÕÓ

49Fyr mYN ihzkIXl ny aAiKaA< Òhy< whovAh myrApRBUÚ jy mYN eh g|lM aAKM<)tM lok eh aAK,gy ik mYN`nHM ^ isrF khA,IaM su,A irhA hM= `h eh nhINsoc,gy ik eh g|l s|cmu|c vAprygIÚÓ

es lE whovAh dA Sbd mY^ Fyr imilaA=`sny aAiKaA< 2ÒaAdmI dy pu|tr< wrUSlm

v|l dyK< aty `sdy piv|tr sTAnM dy ivru|D bol= myrylE< esrAXl dI DrtI dy ivru|D bol= 3esrAXl dIDrtI ^ aAK< ÔwhovAh ny eh g|lM aAKIaM: mYN tyryivru|D hMÚ mYN aAp,I tlvAr imaAn iv|coN k|> lvMgAÚmYN tyry ivclyN sAry lokM ^ hqA idaMgA Ð c\gy b\idaM^ vI aty mÈdy b\idaM ^ vIÚ 4mYN c\gy lokM aty bury lokMdohM ^ hqA idaMgA= mYN aAp,I tlvAr ^ imaAniv|coN k|> lvMgA aty es^ d|K, toN `|tr t|k sArylokM dy ivru|D vrtMgA= 5Fyr sAry lokM ^ ptA l|gjAvygA ik mYN whovAh hM= aty `h jA, lY,gy ik mYNaAp,I tlvAr ^ imaAn iv|coN k|> ilaA hY= myrItlvAr sArA kuJ Ktm krn toN pihlM Fyr imaAniv|c nhIN jAvygI=Õ

6mY^ prmySur ny aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< qu|qy hoXidl vAly aty `dAs b\dy vMg aAvAzM k|>= ehaAvAzM lokM dy sAmH,y k|>= 7Fyr `h tY^ pu|C,gy< ÔtU\eh sogI aAvAzM ik`N k|> irhA hYN?Õ tM tY^ ehzrUr aAK,A cAhIdA hY< Ô`s `dAs Kbr dy kAr,ijh/I aA`, vAlI hY= hr ihrdA .r nAl ipGljAvygA= sAry h|T kmzor ho jA,gy= hr aAtmA kmzorho jAvygA= sAry go.y pA,I vMg ho jA,gy=Õ dyKo< `hmA/I Kbr aA rhI hY= eh g|lM vAprngIaMÚÓ whovAhmyrA pRBU< ny eh g|lM aAKIaM=

21

tlvAr itaAr hY8mY^ whovAh dA Sbd imilaA= `sny aAiKaA<

9ÒaAdmI dy pu|tr< lokM nAl myrI g|l kr eh g|lMaAK< ÔwhovAh myrA pRBu eh g|lM aAKdA hY:

ÒdyKo< e|k tlvAr e|k it|KI tlvAr= aty cmkAEgE hY tlvAr=

10it|KI kItI gE sI tlvAr ktl krn lE=cmkAE gE sI eh ibjlI dI ilSk vMg= ÒÔmyrypu|tr< B|j igaA sI tU\ `s soqI koloN ijh/I vrtI sImYN tY^ szA dy, lE= enkAr kItA sI tU\ `s l|k/IdI soqI toN szA lY, toN=

11es lE ilSkAE gE hY tlvAr= vrtI jAskdI hY eh hu,= it|KI kItI gE sI aty ilSkAEgE sI tlvAr= id|tI jA skdI hY eh hu, kAtl dyh|TM iv|c=

12ÒÔ`%cI pukArI aty cIkM mAr< aAdmI dy pu|trÚik`N ik myry lokM aty esrAXl dy sAry hAkmM dyivru|D tlvAr vrtI jAvygIÚ `nHM hAkmM ny j\g cAhIsI Ð es lE `h myry lokM dy nAl ho,gy jdoN tlvAraAvygIÚ es lE aAp,y dovy h|T p|qM `%ty mAr atyaAp,y sog ^ drsA`, lE `%cIaM aAvAzM k|>Ú13ik`N ik eh isrF emithAn nhIN hYÚ tusIN l|k/IdI soqI dI szA toN enkAr kr id|tA sI< tM kI hoeaAmY^ tuhA^ szA dy, lE iksy hor cIz dI vrtoN krnIcAhIdI hY? hM< tlvAr dI=ÕÓ whovAh myrA pRBU ny ehg|lM aAKIaM=

14prmySur ny aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< h|TM nAltA/I mAr aty lokM nAl myry lE g|l kr= do vArItlvAr ^ hyQM aA`, idP< hM it\n vArIÚ eh tlvArmArn lE hY lokM ^= eh tlvAr iB!nk ktlkrn lE hYÚ eh tlvAr `nHM ^ aÈdroN cIr dyvygI=

15ipGl jA,gy idl `nHM dy .r nAl= aty i.|gpY,gy bhut lokI= mAr dyvygI bhut lokM ^ tlvAr<Sihr dy FAqk `%ty= hM< ilSkygI tlvAr ibjlI vMgU=ilSkAE gE sI eh lokM ^ ktl krn lEÚ

16hy tlvAr< it|KI ho jAÚ cIr s|jy pAsy v|l= cIrSAhm,y v|l< cIr K|by pAsy v|l= hr Ps TM phu\c ij|TyDAr tyrI ^ phu\c, lE cui,aA igaA sIÚ

17ÒFyr mYN vI mArMgA tA/I= aty hq jAvMgA aAp,Akihr drsA`,o= mYN< whovAh< boil! hMÚÓ

wrUSlm dy rAh dI co,18Fyr whovAh dA Sbd mY^ imilaA= `sny aAiKaA<

19ÒaAdmI dy pu|tr< do rsty `lIko ijsdI vrtoN bAbl

ihzkIXl 21:20-22:8 866

dy pAtSAh dI tlvAr esrAXl ^ aA`, lE krsky= dovyN rsty e|ko dyS (bAbl) v|loN aA`,gy= FyrSihr v|l jA, vAlI s/k dy aKIr `%ty e|k inSAnlAP= 20inSAn dI vrtoN eh drsA`, lE kro iktlvAr iks rsty dI vrtoN krygI= eh s/k aÈmonI@Sihr r|bAh ^ jMdI hY= dUsrI s/k whUdAh ^ jMdIhY< wrUSlm dy iklHy b\d Sihr ^Ú 21eh drsA`NdI hYik bAbl dA rAjA `s rsty dI iv`Nt b,A irhA hYijs rAhI `s elAky `%ty hmlA krygA= bAbl dArAjA `s TM `%ty aA cu|ikaA hY ij|ToN do s/kM pAqdIaMny= bAbl dy rAjy ny Biv|K dI tlAS lE s\kytM (jAdU)dI vrtoN kItI hY= `sny kuJ tIr mAry= `sny pirvArkbu|tM koloN kuJ svAl pu|Cy= `s ny e|k mry hoX jAnvrdy ijgr v|l dyiKaA=

22Òs\kyt `s^ aAp,y s|jy h|T v|l dI s/k F/ndA rAh dsdy hn< wrUSlm v|l jMdI s/k ^Ú `hl|k/ dI@ BArI@ StIrI@ ^ ilaA`, dI iv`Ntb,A`NdA hY= `h aAdyS dyvygA= aty `sdy FOjI ktlkrnA SurU kr dy,gy= `h j\g dy nAhry mArngy= Fyr`h Sihr dy duaAly im|qI dI k\D `sArngy= `h k\DMt|k jA, vAlI im|qI dI >lvAn bnA`,gy= `h Sihr`%ty hmlA krn lE l|k/I dy munAry bnA`,gy= 23`hs\kyt esrAXl dy lokM lE koE arT nhIN r|Kdy=`nHM kol `h ekrAr hn ijh/y `nHM ny kIty sn= prwhovAh `nHM dy pAp wAd r|KygAÚ Fyr esrAXlI@ tykbjA kr il! jAvygA=Ó

24whovAh myrA pRBU eh aAKdA hY< ÒtusIN bhut mÈdyk\m kIty hn= tuhA.y pAp bhut spSq hn= tusIN mY^eh wAd krn lE mjbUt kItA ik tusIN doSI ho= eslE duSm, tuhA^ aAp,y h|T iv|c F/ lvygA= 25atytusIN< esrAXl dy bd !gUP< tusIN mAry jAvoNgy= tuhA.IszA dA vkt aA igaA hYÚ aÈt aA igaA hYÚÓ

26whovAh myrA pRBU g|lM aAKdA hY< Òpg/I `tAridPÚ tAj `tAr idPÚ bdl, dA smM aA igaA hY=mh|tvpUr, aAgU inmA,y b,A id|ty jA,gy= aty `hlok ijh/y hu, mh|tvpUr, nhIN hn `h mh|tvpUr,aAgU b, jA,gy= 27mYN `s Sihr ^ pUrI trHM tbAhkr dyvMgAÚ pr eh g|l iksy DrmI !dmI dy nvMrAjA b,n tIk vAprygI= Fyr mYN `sdy (bAbl dy rAjydy) eh Sihr hvAly kr dyvMgA=Ó

aÈmonI@ dy ivru|D Biv|KbA,I28prmySur ny aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< lokM nAl

myrI g|l kr= eh g|lM aAK< ÔwhovAh< myrA pRBU aÈmonI@

dy lokM aty `nHM dy SrmnAk dyvty ^ eh g|lM aAKdAhY: ÔdyKo< e|k tlvArÚ imaAn iv|coN inklI hoE hYtlvAr= ilSkAE hoE hY tlvArÚ itaAr hY ktlkrn lE tlvArÚ ilSkAE gE sI eh ibjlIvMgrMÚ

29tuhA.y drSn iFzUl hn= jAdU tuhA.A krygA nhINshAetA tuhA.I= JUQ dA pul\dA hI hY eh= bd lokMdI grdn `%ty hY hu, tlvAr= b, jAv,gy CytI hI`h murdA SrIr= vkt `nHM dA hY aA igaA= vkt aAigaA hY `nHM dI bdI dy muk, dA=

bAbl dy ivru|D Biv|KbA,I30ÒÔpA lvo vAps tlvAr (bAbl) ^ imaAn aÈdr=

bAbl mYN tyrA inr,A PTy hI krMgA ij|Ty tU\ sAijaAigaA sI< ijs DrtI `%ty tU\ j\imaA sI= 31mYN aAp,Akihr tyry `%ty .olHMgA= myrA kihr tY^ grm hvAvMg sA/ dyvygA= mYN tY^ zAlm lokM dy hvAly kridaMgA= `h lok lokM ^ ktl krn iv|c mAhr hn=32tU\ a|g lE bAl, vMg hovyNgA= tyrA KUn DrtIaÈdr .U\GA vg jAvygA Ð lok tY^ Fyr kdy vI wAdnhIN krngy= mYN< whovAh ny< bol id|tA hYÚÕÓ

ihzkIXl wrUSlm dy ivru|D boldA hYmY whovAh dA Sbd imilaA= `sny aAiKaA<2ÒaAdmI dy pu|tr< kI tU\ kAtlM dy Sihr

bAry inr,A kryNgA? kI tU\ `s^ `nHM sArIaM iBaAnkg|lM bAry d|syNgA ijh/IaM `sny kItIaM sn? 3tY^zrUr aAK,A cAhIdA hY< ÔwhovAh myrA pRBU eh aAKdAhY: Sihr kAtlM nAl BiraA hoeaA hY= es lE esdIszA dA smM aA igaA hYÚ esny aAp,y lE bu|t b,AX=aty `nHM bu|tM ny `s ^ kr id|tAÚ

4ÒÔwrUSlm dy loko< tusIN bhut b\idaM ^ mAiraA=tusIN bu|t b,AX= tusIN doSI ho< aty tuhA^ szA dy, dAsmM aA igaA hY= tuhA.A aÈt aA igaA hY= dUsrIaMkOmM tuhA.A mzAk `.A,gIaM= `h dys tuhA.y `%tyh|s,gy= 5dUr ny/y dy lok tuhA.A mzAk `.A`,gy=tusIN aAp,A nAm bdnAm kr ilaA hY= tusIN `%cAhAsA su, skdy ho=

6ÒÔdyKo< wrUSlm iv|c< esrAXl dy hr hAkm nyaAp,y aAp ^ e\nA mzbUt b,A ilaA sI ik `h hornMlokM ^ mAr skdA sI= 7wrUSlm dy lok aAp,y mAipaMdA aAdr nhIN krdy= `h ajnbIaM ^ es Sihriv|c du|K id\dy hn= `h `s TAvyN wtImM aty ivDvAvM^ DoKA id\dy hn= 8tusIN lok myrIaM piv|tr vstUaM ^

22

867 ihzkIXl 22:9-28

nFrt krdy ho= tusIN myry aArAm krn dy KAs idnMbAry es trHM ivhAr krdy ho ijvyN `h mh|tvpU, nAho,= 9wrUSlm dy lok hornM lokM bAry JUQ boldy hn=`h aijhA `nHM bypApM ^ mArn lE krdy hn= lokphA/M `%ty jMdy ny (JUQy dyvitaM dI `pAsnA krnlE) aty Fyr wrUSlm vAps aA`Ndy ny (aAp,I s\gtdy Bojn ^) KA, lE=

ÒwrUSlm iv|c lok bhut sAry ijnsI pAp krdyhn= 10wrUSlm iv|c lok aAp,y iptA dI ptnI nAlvI bdkArI krdy hn= wrUSlm iv|c aAdmI a¯rtMnAl blAtkAr krdy hn Ð `nHM dy mAhvArI dy idnMiv|c vI= 11koE e|k b\dA aAp,y hI gvM>I dI ptnInAl aijhA iB!nk pAp krdA hY= koE dUsrA b\dAaAp,I hI ^h nAl bdkArI krdA hY aty `s^ nApAkb,A id\dA hY= aty koE hor b\dA aAp,y iptA dI DInAl Ð aAp,I hI BY, nAl Ð blAtkAr krdA hY=

12ÔwrUSlm iv|c< tusIN lok lokM ^ mArn lE pYsAlYNdy ho= tusIN lok pYsA `DAr id\dy ho aty `nHM krizaM`%ty sUd vsUl krdy ho= tusIN lok To/y ij\ny pYsy lEaAp,y guvM>IaM ^ DoKA id\dy ho= aty tusIN lokM ny mY^BulA id|tA hY=Õ whovAh myrA pRBU ny eh g|lM aAKIaM=

13ÔprmySur ny aAiKaA< Ôhu, dyKÚ av|S hI mYN aAp,Ah|T hyQM mArMgA aty tuhA^ rok dyvMgAÚ mYN tuhA^ lokM^ DoKA dy, lE aty mArn lE szA dyvMgA= 14kItusIN `doN bhAdr b,oNgy? kI tusIN `doN mzbUt b,oNgyijs vyly mYN tuhA^ szA dy, lE aAvMgAÚ nhINÚ mYNwhovAh hM= mYN bol id|tA hY= aty mYN `ho g|lM krMgAjo mYN aAKIaM sIÚ 15mYN tuhA^ kOmM drimaAn iKÈ.AdyvMgA= mYN tuhA^ bhut sAry dysM iv|c jA, lE mzbUrkr idaMgA= mYN es Sihr dIaM aSuDtAvM ^ pUrItrHM brbAd kr idaMgA= 16pr wrUSlm< tU\ apiv|trho jAvyNgA= aty hor kOmM enHM g|lM ^ vApridaMdyK,gIaM= Fyr tuhA^ ptA l|gygA ik mYN whovAh hM=ÕÓ

esrAXl inrArTk kU/y vrgA hY17whovAh dA Sbd mY^ imilaA= `sny aAiKaA<

18ÒaAdmI dy pu|tr< cMdI dy mukAbly ty kMsI< lohA<is|kA aty qIn ink\my hn= kArIgr cMdI ^ Su|D krnlE `s^ a|g iv|c su|q id\dy hn= cMdI ipGl jMdIhY aty kArIgr `s^ kU/y toN v|K kr lYNdy hn= esrAXldI kOm `s ink\my kU/y vrgI b, gE hY= 19es lEwhovAh myrA pRBU eh g|lM aAKdA hY< ÔtusIN sAry lokink\my kU/y vrgy b, gX ho= es lE mYN tuhA^ wrUSlmiv|c ek|iQaM krMgA= 20kArIgr cMdI< kMsI< lohy<

is|ky aty qIn ^ a|g iv|c su|qdy hn= `h a|g ^ hortyz krn lE FUkM mArdy hn= Fyr DAtM ipGl,lgdIaM hn= esy trHM hI< mYN tuhA^ aAp,I a|g iv|csu|qMgA aty ipGlA dyvMgA= `h a|g myrA BKdA kihrhY= 21mYN tuhA^ `s a|g iv|c su|qMgA= mYN aAp,y kihrdI a|g ^ FUkM mArMgA= aty tusIN ipGl, l|g pvoNgy=22cMdI a|g iv|c ipGl jMdI hY (aty kArIgr cMdI^ intAr lYNdy hn aty `s^ bcA lYNdy ny=) Psy trHMtusIN Sihr iv|c ipGl jAvoNgy= Fyr tuhA^ ptA l|gygAik mYN whovAh hM= aty tusIN jA, jAvoNgy ik mYN aAp,Akihr tuhA.y ivru|D >Al id|tA hY=ÕÓ

ihzkIXl dA wrUSlm dy ivru|D bol,A23whovAh dA Sbd mY^ imilaA= `s ny aAiKaA<

24ÒaAdmI dy pu|tr< esrAXl nAl g|l kr= `s^aAK ik `h piv|tr nhIN hY= mYN `s dys nAl nArAzhM< esy lE `s dys iv|c bAirS nhIN hoE= 25wrUSlmdy nbI mÈdIaM wojnAvM b,A rhy hn= `h Syr vMghn Ð ijh/A aAp,y iSkAr kIty jAnvr ^ KA, l|igaMdhA/dA hY= `nHM nbIaM ny bhut iz\dgIaM tbAh krid|tIaM hn= `nHM ny bhut sArIaM kImtI cIzM KohlEaM hn= `nHM kAr, wrUSlm dIaM bhut sArIaMa¯rtM ivDvA ho gEaM hn=

26ÒjAjk ny s|cmu|c myrI@ ibvsTA ^ nuksAnpucAeaA hY= `h myrIaM piv|tr cIzM nAl QIk trHMivhAr nhIN krdy Ð `h eh nhIN drsM`dy ik ehmh|tvpUr, hn= `h piv|tr cIzM nAl es trHM dAivhAr krdy hn ijvyN `h piv|tr nA ho,= `h pAkcIzM nAl nApAk cIzM vrgA ivhAr krdy hn= `hlokM ^ enHM g|lM bAry is|iKaA nhIN id\dy= `h myryaArAm krn dy KAs idnM ^ aAdr dy, toN enkArIhn= `h myry nAl es trHM dA ivhAr krdy ny ijvyNmYN mh|tvpUr, nhIN hM=

27ÒwrUSlm dy aAgU `s biGaA/ vrgy hn ijh/AaAp,y iSkAr kIty jAnvr ^ KA irhA hovy= `h aAgUisrF amIr ho, lE lokM `%ty hmlA krdy aty mArdyhn=

28ÒnbI lokM ^ cytAvnI nhIN id\dyÐ`h s|c `%typrdA pA`Ndy hn= `h `nHM kArIgrM vrgy hn ijh/ys|cmu|c dIvAr ^ QIk nhIN krdy= Ð `h isrF surAKM`%ty plstr Fyrdy hn= `h isrF JUQ hI dyKdy hn=`h !p,A jAdU krky Biv|K dA hAl jAn, dI koiSSkrdy hn pr `h isrF JUQ boldy hn= `h aAKdyhn< ÔwhovAh myry pRBU ny eh g|lM aAKIaM=Õ pr `h

ihzkIXl 22:29-23:23 868

isrF JUQ bol rhy hn Ð whovAh ny `nHM nAl g|lnhIN kItIÚ

29ÒaAm aAdmI e|k dUsry dA lAB `QMdy hn= `he|k dUjy ^ DoKA id\dy hn aty corI krdy hn= `hgrIb byshArA mÈgitaM dA lAB `QMdy hoX amIr hu\dyhn= aty `h s|cmu|c ivdySI invAsI@ ^ DoKA id\dyhn Ð `h iblkul vI `nHM nAl in@E hnÚ

30ÒmYN lokM ^ `nHM dA bcA` krn lE `nHM dI@iz\dgIaM bdl, lE aAiKaA sI= mYN lokM ^ dIvArMdI mur\mt krn lE aAiKaA sI= mYN `nHM ^ k\DM dy`nHM surAKM kol K/Hy ho, lE aAiKaA sI aty aAp,ySihr lE l/n aty r|iKaA krn lE aAiKaA sI=pr koE b\dA shAetA lE nhIN bhui/aAÚ 31es lEmYN `nHM `%ty aAp,A kihr drsAvMgA Ð mYN `nHM ^pUrI trHM tbAh kr idaMgAÚ mYN `nHM ^ `nHM dy mÈdykAiraM dI szA idaMgA= eh sArA `nHM dA ksUr hYÚÓwhovAh myry pRBU ny eh g|lM aAKIaM=

whovAh dA Sbd mY imilaA= `sny aAiKaA<2ÒaAdmI dy pu|tr< smArIaM aty wrUSlm

bAry eh khA,I su,= do BY,M sn= `h e|ko mM dIaMDIaM sn= 3jdoN `h hAlI jvAn sn `h imsr iv|cvysvAvM b, gEaM= imsr iv|c< pihlM `nHM ny ipaArkItA aty aAdmIaM ^ aAp,y inpl CUh, id|ty atyaAp,IaM jvAn CAtIaM ^ h|T pA`, id|tA= 4v|.I DIdA nM sI aAhAlAh= aty `sdI BY, dA nM vIaAhAlIbAh= `h BY,M myrIaM ptnIaM b, gEaM=aty sA.y b|cy hoX= aAhAlAh asl iv|c smirwA hY=aty aAhAlIbAh asl iv|c wrUSlm hY=

5ÒFyr aAhAlAh ny myry nAl byvFAE kItI Ð `hvysvA vMg rih, l|gI= `h aAp,y pRymIaM ^ cAhu,l|gI= `sny aSU|rI@ dy ispAhIaM ^ 6`nHM dI@nIlIaM vrdIaM iv|c dyiKaA= `h soh,y g|BrU jvAnaty Go/-svAr sn= `h aAgU aty aFsr sn=7aAhAlAh ny aAp,y aAp ^ `nHM sAiraM aAdmIaM ^sONp id|tA= `h sAry hI a|SUrI@ dI FOj dy cu,y hoXispAhI sn aty `s^ `h sAry cAhIdy sn= `h `nHMdy bu|tM nAl nApAk ho gE= 8estoN elAvA< `snykdy vI imsr nAl aAp,I aASkI nhIN C|.I= imsr dA`s nAl ip!r dA mAmlA sI jdoN `h jvAn ku/IsI= imsr `sdIaM jvAn CAtIaM ^ CUh, vAlA pihlApRymI sI= imsr ny aAp,A JUQA ipaAr `s `%ty .olHid|tA= 9es lE mYN `sdy pRymIaM ^ `s^ hAisl krid|tA= `h a|SUrI@ ^ cAhu\dI sI< es lE mYN `s^

23

`nHM dy hvAly kr id|tAÚ 10`nHM ny `s nAl blAtkArkItA= `nHM ny `sdy b|cy Koh lX= aty `nHM ny aAp,ItlvAr vrtI aty `s^ ktl kr id|tA= `nHM ny`s^ szA id|tI= aty a¯rtM hAly vI `s bAry g|lMkrdIaM hn=

11Ò`sdI CoqI BY,< aAhAlIbAh ny eh sArIaM g|lMvAprdIaM dyKIaM= pr aAhAlIbAh ny aAp,I BY,nAloN vI vDyry pAp kItyÚ `h aAhAlAh nAloN vI vDyrybyvFA sI= 12`s^ a|SUrIaM dy aAgU aty aFsr cAhIdysn= `s^ `h nIlI vrdI vAly Go/-svAr ispAhIcAhIdy sn= `h sAry hI soh,y g|BrU jvAn sn= 13mYNdyiKaA ik dovy a¯rtM aAp,IaM iz\dgIaM ^ e|koijhIaM gltIaM nAl brbAd krn jA rhIaM sn=

14ÒaAhAlIbAh myry nAl byvFAE krdI rhI= bAbliv|c `sny k\DM `%ty `krIaM aAdmIaM dIaM tsvIrMdyKIaM= `h tsvIrM !p,I@ lAl vrdI@ pAEhoX cAldI !dmI@ dIaM sn= 15`nHM ny aAp,IaMkmrM duaAly pyqIaM b|DIaM hoEaM sn aty aAp,yisrM `%ty l\mIaM pg/IaM pihnIaM hoEaM sn= `hsAry aAdmI rTvAn aFsrM vrgy nzr aA`Ndy sn=`h sAry hI bAbl dy vsnIkM vrgy jApdy sn= 16ij`NhI aAhAlIbAh ny `nHM ^ vyiK!< `s^ `h cAhIdysn< aty cAl.InM kol hlkAry Byjy= 17es lE bAbldy `h !dmI `sdI syz `%ty `s nAl s\Bog krnlE aAxy= `s^ ny `s^ vritaA aty `s^ e\nAnApAk b,A id|tA ik `h `nHM toN sKt nFrt krnl|g pEÚ

18ÒaAhAlIbAh ny hr iksy ^ drsA id|tA ik `hbyvFA sI= es lE `sny e\ny sAry b\idaM ^ aAp,Angn SrIr vyK, id|tA< ik mY^ `s nAl sKt nFrtho gE Ð Psy trHM ijvyN mY^ `sdI BY, nAl sKtnFrt kItI sI= 19bAr-bAr aAhAlIbAh ny myry nAlbyvFAE kItI= aty Fyr `s^ `h aASkI cyty aAEijh/I `sny imsr iv|c aAp,I jvAnI vyly kItI sI=20`s ^ !p,A pRymI wAd !e! ijsdA il\g KotyvrgA aty Go/y vMg vIrj dA h/H sI=

21ÒaAhAlIbAh< tU\ `nHM idnM lE trs gE jdoNtU\ sI; jdoN tyry pRymI ny tyry inpl CUhy aty tyrIaMCAtIaM F/IaM sn= 22es lE aAhAlIbAh< whovAhmyrA pRBU eh g|lM aAKdA hY< ÔtY^ aAp,y pRymIaM nAlsKt nFrt ho gE= pr mYN tyry pRymIaM ^ e|TyilaAvMgA= `h tY^ Gyr lY,gy= 23mYN `nHM sAryaAdmIaM ^ bAbl toN ilaAvMgA= KAs tOr ty ksdI@^= mYN ifkod< SoaA aty koa dy !dmI@ ^ ilaAvMgA=

869 ihzkIXl 23:24-44

aty mYN aSU|rIaM dy `nHM sAry aAdmIaM ^ ilaAvMgA=mYN `nHM sAry aAgUaM aty aFsrM ^ ilaAvMgA= `hsAry hI soh,y g|BrU jvAn< rTvAn aFsr aty `|cpd ty !p,y Goi/@ ty svArI krdy hoX Go/svArsn= 24`nHM aAdmIaM dI BI/ tyry kol aAvygI= `haAp,y Goi/aM aty rTM `%ty svAr hoky aA`,gy= `hbhut-bhut sAry aAdmI ho,gy= `nHM kol aAp,y nyzy<>AlM aty qop ho,gy= `h sAry tyry duaAly ek|Qy hojA,gy= mYN `nHM ^ Pho kuJ d|sMgA jo tU\ myry nAl kItAhY aty `h aAp,y trIky nAl tY^ szA dy,gy=

25ÒÔmYN tY^ idKA idaMgA ik ik\nA ErKAlU hM mYN=`h bhut gu|sy iv|c ho,gy aty tY^ du|K phu\cA`,gy=`h tyrA n|k aty k\n k|q dy,gy= `h tlvAr lYkytY^ ktl kr dy,gy= Fyr `h tyry b|icaM ^ Koh lY,gyaty jo kuJ vI tyrA bicaA hoeaA hovygA `s^ sA/dy,gy=

26ÒÔ`h tyry su\dr k|p/y aty gih,y Koh lY,gy= 27mYNtyry imsr nAl aASkI dy supinaM ^ B\g kr idaMgA=tU\ Fyr kdy vI `nHM ^ nhIN BAlyNgI= tU\ hor vDyry imsr^ wAd nhIN kryNgI=ÕÓ

28whovAh myrA pRBU eh g|lM aAKdA hY< ÒmYN tY^`nHM lokM dy hvAly kr irhA hM ijnHM ^ tU\ nFrtkrdI hYN= mYN tY^ `nHM lokM dy hvAly kr irhA hM ijnHM^ tU\ sKt nFrt krdI sI= 29`h tY^ idKA dy,gyik `h tY^ ik\nI nFrt krdy hnÚ `h tyry pAsoN hr`h cIz Koh lY,gy ijs lE tU\ k\m kItA sI= aty `htY inrbstr aty n\igaM kr C|.,gyÚ lokI tyry pApM^ c\gI trHM dyK lY,gy= `h dyK lY,gy ik tU\ e|kvysvA dI trHM ivhAr kItA sI aty bd supny lX sn=30eh mÈdy k\m tU\ `doN kIty jdoN tU\ mY^ C|. id|tA sIaty `nHM hornM kOmM dy ip|Cy B|jI sI= tU\ `h mÈdy k\mkIty sn jdoN tU\ `nHM dy bu|tM nAl !p,y-!p ^ kl\ktkItA sI= 31tU\ aAp,I BY, dy ip|Cy l|gI aty `sy trHMdA jIvn jIivaA= tU\ Kud< `sdA zihr nAl Bir!ipaAlA il! aty aAp,y h|TM iv|c f/ ilaA sI= tU\aAp,I szA dA kAr, Kud b,I=Ó 32whovAh myrA pRBUeh g|lM aAKdA hY:

ÒtU\ pIvyNgI BY, aAp,I dA zihr dA ipaAlA= ehhY e|k `|cA aty cO/A ipaAlA zihr dA= ipaAly iv|chY zihr bhut= h|s,gy lok tyry `%ty aty `.A`,gymzAk tyrA=

33l/K/AvyNgI tU\ SrAbI b\dy vMg= ckrAvygA bhutisr tyrA= eh hY ipaAlA tbAhI aty brbAdI dA= ehhY `s ipaAly vrgA pItA sI ijh/A tyrI BY, ny=

34pIvyNgI tU\ zihr `s ipaAly ivcoN= pIvyNgI tU\es ^ aAKrI bU\d tIk= su|q dyvyNgI tU\ ipaAly ^ atykr dyvyNgI es^ cUr-cUrÚ aty nocyNgI tU\ CAtIaMaAp,IaM drd iv|c= vAprygA evyN hI ik`N ik mYN hMwhovAh aty pRBU= aty aAKIaM sn mYN eh g|lM=

35Òes lE whovAh myry pRBU ny eh g|lM aAKIaM<ÔwrUSlm Bu|l gE tU\ mY^= su|q id|tA tU\ mY^ prM atyC|. id|tA ipCMh= es lE hu, tY du|K Bog,A pvygA<mY^ C|., aty vysvA vMg rih, dA= tY^ tyry duSqsupinaM lE tsIhy J|l,y pY,gy=ÕÓ

aAhAlAh aty aAhAlIbAh dy ivru|D inr,A36whovAh myry pRBU ny mY^ aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr<

kI tU\ aAhAlAh aty aAhAlIbAh dA inr,A kryNgA? tMFyr `nHM ^ d|s ik `nHM ny ikho ijhIaM iBaAnk g|lMkItIaM hn= 37`nHM ny ivBcAr kItA hY= `h ktl dydoSI hn= `nHM ny bdkArM vMg ivhAr kItA Ð `hmY^ C|.ky aAp,y bu|tM nAl ho gX= `nHM ny myry b|cypYdA kIty sn= pr `nHM ny `nHM ^ a|g iv|coN guzrnlE mzbUr kr id|tA= `nHM ny aijhA aAp,y bu|tM ^Bojn dy, lE kItA= 38`nHM ny myry aArAm dy KAsidnM nAl aty myry piv|tr sTAnM nAl e\J vrtAvAkItA ijvyN `h mh|tvpUr, nA ho,= 39`nHM ny aAp,ybu|tM lE aAp,y b|icaM ^ ktl kr id|tA< aty Fyr`h myry piv|tr sTAn iv|c gX aty `s^ vI kl\ktkr id|tAÚ `nHM ny aijhA myry mÈdr dy aÈdr kItA=

40Ò`nHM ny dUrA.IaM TAvM toN !dmI@ ^ s|dA id|tA=tusIN `nHM lE e|k s\dysvAhk ByijaA sI aty `haAdmI tuhA^ iml, lE aA gX= tusIN `nHM lEeSnAn kItA< aAp,IaM a|KM r\gIaM< aty aAp,ygih,y pA lX= 41tusIN e|k su\dr pl\g `%ty bYQ gEaMijsdy sAmH,y e|k myz l|igaA hoeaA sI= tusIN esmyz `%ty myrI DUF aty myrA tyl r|K id|tA=

42ÒwrUslm dA Sor es trHM lgdA sI ijvyN lokjSn mnA rhy ho,= bhut sAry lok jSn iv|c aAX=bhut sAry b\dy mArUTl iv|coN aA`Ndy hoX pihlM hI pIrhy sn= `nHM ny a¯rtM ^ KUbsUrt k\g, aty tAjid|ty= 43Fyr mYN e|k a¯rt nAl g|l kItI ijh/I ikaAp,I bdkArI kAr, brbAd hoE pE sI= mYN `s^aAiKaA< ÔkI `h `s nAl bdkArI krdy rih,gy<aty `h `nHM nAl?Õ 44pr `h `s kol `sy trHM jMdyrhy ijvyN iksy vysvA kol jMdy ho,= hM< `h `nHM bda¯rtM< aAhAlAh aty aAhAlIbAh kol bAr-bAr jMdyrhy=

ihzkIXl 23:45-24:17 87045Òpr nyk aAdmI `nHM dA doSI@ vjoN inr,A

krngy= `h lok `nHM a¯rtM bAry ivBcAr aty ktldIaM doSI ho, dA inr,A krngy= ik`N? ik`N ikaAhAlAh aty aAhAlIbAh ny ivBcAr dA pAp kItA hYaty `nHM dy h|T hAly vI lokM dy KUn nAl r\gy hoXhnÚÓ

46whovAh myrA pRBU ny eh g|lM aAKIaM< ÒlokM ^ek|iQaM kro= aty Fyr `nHM lokM ^ aAhAlAh atyaAhAlIbAh ^ szA dy, idP= lokM dI eh BI/ enHMdohM artM ^ szA dyvygI aty enHM dA mzAk `.AvygI=47Fyr `h BI/ enHM `%ty p|Tr su|qygI aty enHM ^mAr dyvygI= Fyr `h BI/ aAp,IaM tlvArM nAla¯rtM dy qoqy kr dyvygI= `h `nHM dy b|icaM ^ mArdyvygI aty `nHM dy GrM ^ jlA dyvygI= 48es trHM<mYN es dys iv|coN SrimÈdgI ^ dUr kr idaMgA= atyhor sArIaM a¯rtM ^ cytAvnI iml jAvygI ik `h PhoijhIaM SrmsArI vAlIaM g|lM nA krn jo tusIN kItIaMhn= 49`h tuhA^ tuhA.y mÈdy k\mM dI szA dy,gy= atytusIN aAp,y bu|tM dI `pAsnA krn kAr, szA pAvoNgy=Fyr tuhA^ ptA l|gygA ik mYN whovAh aty pRBU hM=Ó

hM.I aty mAswhovAh dA Sbd mY^ imilaA= ehjlAvtnI dy 9vyN vrHy dy 10vyN mhIny dA

10vM idn sI= 2ÒaAdmI dy pu|tr< a|j dI tArIK atyeh noq ilK lY: Ôes tArIK ^ bAbl dy rAjy dI FOjny wrUSlm ^ GyrA pAeaA=Õ 3eh khA,I `s pirvAr(esrAXl) ^ su,A ijh/A mÈn, toN enkArI hY= `nHM^ eh g|lM d|s< ÔwhovAh myrA pRBU eh aAKdA hY:

ÒÔhM.I ^ a|g ty r|K idP= hM.I ^ `%ty r|Ko atypA,I pAP=

4es iv|c pAP mAs dy quk/y hr c\gy quk/y ^ iv|cpAP< p|qM aty moi>@ ^= sB toN v|DIaM h|.IaM nAlBr idP hM.I ^=

5e|j/ dI sB toN c\gI By. ^ vrto= l|k/M r|KohM.I hyQM aty mAs dy quki/@ ^ `bAlo= `bAlo trI^ h|.I! dy ir|J jA, tIkÚÕ

6Òes lE whovAh myrA pRBU< eh g|lM aAKdA hY:ÔburA hovygA eh wrUSlm lE burA hovygA kAtlM dy`s Sihr lE= wrUSlm hY j\gAlI hM.I vrgA atyimqAX nhIN jA skdy j\g dy `h D|by= sAF nhIN hYhM.I< es lE cAhIdA hY tuhA^ ik k|> lvo mAs dIboqI `s hM.I iv|coNÚ KAvo nA `s mAs ^Ú aty jAjkM^ cun, nA idP ku|J vI `s `j/y hoX mAs iv|coN=

24

7wrUSlm hY j\gAlI hM.I vrgA= ik`N ik ktlMdA KUn hAly tIk hY PTyÚ pAe! sI `sny KUn n\gIc|qAn `%tyÚ .oilHaA nhIN sI KUn `sny Drt `%ty aty>ikaA nhIN sI es^ g\dgI nAl=

8r|K id|tA mYN `sdA KUn n\gI c|qAn `%ty tM jo>ikaA nA jA sky eh= kItA sI mYN eh es lE tM jogu|sy iv|c aA jA, lok= aty szA dy, `s^ mAsUm lokM^ ktl krn lE=Õ

9ÒeslE whovAh myrA pRBU aAKdA hY eh g|lM:ÔburA hovygA kAtlM dy `s Sihr nAlÚ ek|QIaM krMgAmYN kAFI l|k/M a|g lE=

10hM.I dy hyQM r|Ko kAFI l|k/I= a|g bAlo c\gI trHMir\nHo mAs ^Ú msAly pAvo `s iv|c= aty h|.IaM ^ s/jA, idP=

11aty Fyr r|iKaA rih, idP KAlI hM.I ^< koilaM`%ty= es^ e\nI grm ho jA, idP ik esdy dAgcmk, l|g pY,= ipGl jA,gy `h dAZ= Ktm hojAvygA j\gAl=

12ÒÔwrUSlm BAvyN imhnt kry sùKt aAp,y dAZM^ dUr krn lE= pr `trygA nhIN j\gAl `hÚ isrFa|g hI dUr krygI `s j\gAl ^=

13ÒÔpAp kItA sI tusIN myry ivru|D aty ho gX sIdAZI pAp nAl= cAhu\dA sI mYN Doky sAF krnA tuhA^=pr inkldy nhIN sn dAZ= hu, myrA pUrA gu|sA tuhA.y`%ty .olH, tIk tusIN pAk nhIN hovoNgyÚ

14ÒÔmYN whovAh hM= mYN aAiKaA sI ik tuhA.I szAaAvygI< aty mYN es^ vAprn dyvMgA= rokMgA nhIN mYNszA ^= aFsos nhIN krMgA mYN tuhA.y lE= mYN tuhA.ymÈdy k\mM dI tuhA^ szA dyvMgA=Õ whovAh myrA pRBU nyeh g|lM aAKIaM=Ó

ihzkIXl dI ptnI dI m¯t15Fyr whovAh dA Sbd mY^ imilaA= `sny aAiKaA<

16ÒaAdmI dy pu|tr< tU\ aAp,I ptnI ^ bhut ipaArkrdA hYN< pr mYN `s^ tyry koloN Koh, jA irhA hM= tyrIptnI acAnk mr jAvygI= pr tY aAp,I ZmI zAhrnhIN krnI cAhIdI= tY^ `%cI ro,A nhIN cAhIdA= tU\rovyNgA aty tyry h\JU nhIN i.g,gy< 17pr tY aAp,IaMsogI aAvAzM cu|p-cAp k|>,IaM cAhIdIaM hn= aAp,ImrI hoE ptnI lE `%cI nA rovI= tY^ `hI k|p/ypihn,y cAhIdy hn jo tU\ aAm tOr ty pihndA hYN=aAp,I pg/I b\nHIN aty ju|tI pAvIN= aAp,IaM mu|CM ^eh drsA`, lE nA >kI ik tU\ `dAs hYN= aty `h

871 ihzkIXl 24:18-25:13

Bojn nA KAvIN ijh/A lok `doN KMdy hn jdoN koE mrjMdA hY=Ó

18aglI svyr mYN lokM ^ Pho k|uJ d|s id|tA jo prmySurny aAiKaA sI= `s SAm myrI ptnI mr gE= aglIsvyr mYN PhI g|lM kItIaM ijnHM dA prmySur ny aAdySid|tA sI= 19Fyr lokM ny mY^ aAiKaA< ÒtU\ eh g|lMik`N kr irhA hYN? esdA kI mtlb hY?Ó

20tM mYN `nHM ^ aAiKaA< ÒwhovAh dA Sbd mY^imilaA sI= `sny mY^ esrAXl dy pirvAr 21nAlg|l krn lE aAiKaA sI= whovAh myrA pRBU ny aAiKaA<ÔdyKo< mYN aAp,y piv|tr sTAn ^ tbAh kr idaMgA=aty tusIN es sTAn `%ty mA, krdy ho aty esdI`stit dy gIt gA`Ndy ho= tusIN es sTAn ^ vyK,^ ip!r krdy ho= tusIN es TM ^ s|cmu|c ipaArkrdy ho= pr mYN es sTAn ^ tbAh kr dyvMgA= atytuhA.y b|cy ijnHM ^ tusIN ip|Cy C|. id|tA sI< j\g iv|cmAry jA,gy= 22pr tusIN vI PhI g|lM kroNgy ijh/IaMmYN kItIaM ny aAp,I imrt ptnI bAry= tusIN aAp,IaMmu|CM nhIN >koNgy aAp,I ZmI drsA`, lE tusIN`h Bojn nhIN KAvoNgy ijh/A lok iksy dy mrn ty KMdyhn= 23tusIN aAp,IaM pg/IaM aty ju|tIaM pihnogy=tusIN aAp,A gm nhIN drsAPgy= tusIN rovoNgy nhIN=pr tusIN aAp,y pApM kAr, KrAb hu\dy jAvoNgy= tusINaAp,IaM `dAs aAvAzM e|k dUsry ^ cu|p-cpItykroNgy= 24es lE ihzkIXl tuhA.y vAsty e|k imsAlhY= tusIN `h sArIaM g|lM kroNgy ijh/IaM `sny kItIaMsn= szA dA `h smM aAvygA= aty Fyr tuhA^ ptAl|gygA ik mYN whovAh hM=ÕÓ

25----26ÒaAdmI dy pu|tr< mYN lokM koloN `h suriKatTM (wrUSlm) Koh lvMgA= `h KUbsUrt TM `nHM ^KuSI id\dI hY= `h `s TM ^ dyK,A ps\d krdy hn`h s|cmu|c `s TM ^ ipaAr krdy hn= pr `s vyly<mYN `nHM lokM koloN `h Sihr aty `nHM dy b|icaM ^ KohlvMgA= bic@ hoe@ iv|coN koE e|k tyry pAs wrUSlmbAry mÈdI Kbr lYky aAvygA= 27`s smyN< tU\ `s b\dynAl g|l kr skyNgA= tU\ hor KAmoS nhIN hovyNgA= estrHM< tU\ `nHM lE e|k imsAl hovyNgA= Fyr `nHM ^ ptAl|gygA ik mYN whovAh hM=Ó

aÈmonI@ dy ivr|D Biv|KbA,ImY whovAh dA Sbd imilaA= `sny aAiKaA<2ÒaAdmI dy pu|tr< aÈmonI@ dy lokM v|l vyK

aty myry lE `nHM dy iKlAF bol= 3aÈmonI@ dy lokM ^aAK: ÔwhovAh myrA pRBU dy Sbd ^ su,oÚ whovAh myrA

25

pRBU eh aAKdA hY: jdoN myrA piv|tr sTAn brbAdhoeaA tM tusIN KuS sI= tusIN esrAXl dI DrtI dyiKlAF sI jdoN eh pRdUiSt sI= tusIN whUdAh dy pirvArdy iKlAF sI< jdoN lokM ^ b\dI b,Aky dUr iljAeaAigaA= 4es lE mYN tY^ pUrb dy lokM dy hvAly kridaMgA= `h tyrI DrtI Koh lY,gy= `nHM dIaM FOjMtyry dyS iv|c .yrA lA lY,gIaM= `h tuhA.y drimaAnrih,gIaM= `h tuhA.y Fl KA,gIaM aty tuhA.A du|DpI,gIaM=

5ÒÔmYN r|bAh Sihr ^ ~QM dI crMd b,A idaMgA=aty aÈmonI@ dy dyS ^ By.M dA vA/A b,A idaMgA=Fyr tY^ ptA l|gygA ik mYN whovAh hM= 6whovAh ehg|lM aAKdA hY: tusIN KuS sI ik wrUSlm ^ tbAh krid|tA igaA= tusIN tA/IaM mArIaM aty pYr pqkAX=tuhA^ esrAXl dI DrtI dI bye|ztI kridaM KuSIimlI= 7es lE mYN tuhA^ szA idaMgA= tusIN `nHMkImtI cIzM vrgy hovoNgy< ijnHM ^ FOjI j\g iv|c hAislkrdy hn= tusIN aAp,I ivrAst guaA lvoNgy= tusINdUr durA.IaM DrtIaM iv|c mroNgy= mYN tuhA.y dys ^tbAh kr idaMgA= Fyr tuhA^ ptA l|gygA ik mYN whovAhhM=ÕÓ

moaAb aty SyEr dy ivr|D Biv|KbA,I8whovAh myrA pRBU eh g|lM aAKdA hY< ÒmoaAb aty

SyEr aAKdy hn< ÔwhUdAh dA pirvAr bs iksy horkOm vrgA hI hY=Õ 9mYN moaAb dA mo>A v|> su|qMgA Ð mYNesdy `nHM SihrM ^ lY lvMgA ijh/y srh|d `%tyhn< DrtI dA prtAp< bYt-wSImoT< bal maon atyikirwATem= 10Fyr mYN enHM SihrM ^ pUrb dy lokM dyhvAly kr idaMgA= `h tuhA.I DrtI lY lY,gy= atymYN `nHM pUrb dy lokM toN aÈmonI dy lokM ^ tbAhkrvAvMgA= Fyr hr koE eh Bu|l jAvygA ik aÈmonI@dy lok kdy e|k kOm hu\dy sn= 11es lE mYN moaAb ^szA idaMgA= Fyr `nHM ^ ptA l|gygA ik mYN whovAhhM=Ó

adom dy ivr|D Biv|KbA,I12whovAh myrA pRBU< eh g|lM aAKdA hY< Òadom dy

lok whUdAh dy pirvAr dy ivru|D ho gX aty `nHM tooNbdlA lY, dI koiSS kItI= adom dy lokI doSI sn=Ó13es lE whovAh myrA pRBU aAKdA hY: ÒmYN adom ^szA dyvMgA= mYN adom dy lokM aty jAnvrM ^ tbAhkr idaMgA= mYN adom dy sAry dys ^ tbAh kr idaMgA<tImAn toN lYky ddAn tIkr= adomI lok j\g iv|c mAry

ihzkIXl 25:14-26:17 872

jA,gy= 14mYN esrAXl dy aAp,y lokM dI vrtoN krMgAaty adom nAl ihsAb brAbr krMgA= es trHM<esrAXl dy lok adom dy iKlAF myrA kihrdrsA`,gy= Fyr `h adom dy lok jA, lY,gy ik mYN`nHM ^ szA id|tI hY=Ó whovAh myrA pRBU ny eh g|lMaAKIaM=

iFilstIaM dy ivru|D Biv|KbA,I15whovAh myrA pRBU eh g|lM aAKdA hY< ÒiFilstIaM

ny bdlA cukA, dI koiSS kItI= `h bhut zAilmsn= `nHM ny aAp,y aÈdr bhut dyr tIk gu|sy dI a|gmGdI r|KIÚÓ 16es lE whovAh myry pRBU ny aAiKaA<ÒmYN ifilstIaM ^ szA dyvMgA= hM< mYN krytI@ dy`nHM lokM ^ tbAh kr idaMgA= mYN smuÈdr k\>y rih\dy`nHM lokM ^ pUrI trHM tbAh kr idaMgA= 17mYN `nHMlokM ^ szA dyvMgA Ð mYN ihsAb brAbr krMgA= mYNaAp,y kihr rAhIN `nHM ^ sbk isKAvMgA= Fyr `nHM^ ptA l|gygA ik mYN whovAh hMÚÓ

sUr bAry e|k `dAs s\dysjlAvtnI dy 11vyN vrHy iv|c mhIny dy pihlyidn whovAh dA Sbd mY^ imilaA= `sny

aAiKaA< 2ÒaAdmI dy pu|tr< sUr ny wrUSlm dy ivru|DmÈdA boilaA sI: ÔaAhAÚ lokM dI r|iKaA krn vAlAFAqk tbAh ho igaA hYÚ Sihr dA drvAzA myry lEKulH igaA hY= Sihr brbAd ho igaA hY< tM jo mYN `|ToN jocAhvM lY skMÚÕÓ

3es lE myrA pRBU whovAh aAKdA hY: ÒmYN tyry ivru|DhM< sUrÚ mYN tyry iKlAF j\g krn lE bhut sArIaMkOmM ^ ilaAvMgA= `h bAr-bAr aA`,gIaM< ijvyNk\>y `%ty lihrM aA`NdIaM hn=Ó

4prmySur ny aAiKaA< Ò`h duSm, dy ispAhI sUrdIaM k\DM >Ah dy,gy aty munAry >Ah dy,gy= mYN vI`sdI DrtI dI `|prlI im|qI Kurc idaMgA= mYN sUr^ n\gI c|qAn b,A idaMgA= 5sUr m|CI@ dy jAlM ^QIk krn vAlI jgHA b, jAvygA= mYN bol id|tA hYÚÓwhovAh myrA pRBU aAKdA hY< ÒsUr hornM kOmM dI lu|qhovygA= 6`s dy ngr KytM iv|c< j\g iv|c mAry jA,gy=Fyr `nHM ^ ptA l|gygA ik mYN whovAh hM=Ó

nbUkdn|sr sUr ty hmlA krygA7whovAh myrA pRBu eh g|lM aAKdA hY< ÒmYN sUr dy

ivru|D `%tr v|loN e|k duSm, ^ ilaAvMgA= duSm,bAbl dA mhAn rAjA< nbUkdn|sr hYÚ `h bhut v|.I

26

FOj lYky aAvygA= e|Ty bhut sAry Go/y< r|T< Go/svAr<aty ivSAl aty SktIsAlI FOj hovygI= 8nbUkdn|sr<tuhA.y ngrM ^ KytM iv|c mAr dyvygA= `h tuhA.y Sihr`%ty hmlA krn lE munAry `sArygA= `h tuhA.y Sihrdy aAly-duaAly iklyH b\d dIvAr b,AvygA= `h k\DMt|k phu\c, vAlI >lvAn b,AvygA= 9`h tuhA.IaMk\DM ^ >Ahu, lE l|k/I dI@ BArI@ StIrI@ilaAvygA= `h tuhA.y munAiraM ^ >Ahu, lE C/M dIvrtoN krygA= 10`sdy Go/y e\ny izaAdA ho,gy ik `nHMtoN `|.dI DU/ tuhA^ >|k lvygI= tuhA.IaM k\DMGo/svAr ispAhIaM< r|TM aty g|.IaM dy Sor nAl k\b`%Q,gIaM jdoN bAbl dA rAjA tuhA.y Sihr dy FAqkMrAhIN !dmI@ dy iksy >|QI@ k\DM vAly Sihr iv|cdAiKl ho, vMg dAKl hovygA= 11bAbl dA rAjA tuhA.ySihr rAhIN svAr hoky aAvygA= `sdy Goi/aM dy su\mtuhA.IaM glIaM iv|c Qk-Qk krdy aA`,gy= `htuhA.y lokM ^ tlvAr nAl mAr dyvygA= tuhA.y Sihrdy mzbUt T\m DrtI `%ty >ih >yrI ho jA,gy=12nbUkdn|sr dy aAdmI tuhA.IaM dOltM lu|q ky lYjA,gy= ijh/IaM cIzM tusIN vyc,IaM cAhu\dy sI< `h`nHM ^ lu|q ky lY jA,gy= `h tuhA.IaM k\DM >Ah dy,gyaty tuhA.y su\dr GrM ^ tbAh kr dy,gy= `h tuhA.yl|k/I aty p|Tr dy GrM ^ kU/y vMg smuÈdr iv|c su|qdy,gy= 13es lE mYN tuhA.I KuSI dy gItM dI aAvAzb\d kr idaMgA= lok Fyr kdy vI tuhA.IaM rbAbM dIaAvAz nhIN sun,gy= 14mYN tuhA^ n\gI cqAn b,AidaMgA= mYN smuÈdr k\>y aijhI TM b,AvMgA ij|Tym|CIaM F/n vAly jAl ivCAX jMdy hnÚ tuhA^ FyrnhIN `sAiraA jAvygA= ik`N? ik`N ik mYN< whovAh ny<bol id|tA hYÚÓ myry pRBU whovAh ny eh g|lM aAKIaM=

hor kOmM sUr lE ro,gIaM15myrA pRBU< whovAh sUr ^ eh aAKdA hY:

ÒmY.IqyrynIan smuÈdr k\>y dy dys tuhA.y ptn dI aAvAznAl k\b `%Q,gy= aijhA `doN vAprygA jdoN tuhA.ylok zKmI ho,gy aty mAry jA,gy= 16Fyr smuÈdr k\>ydy sAry dysM dy sAry aAgU aAp,y tKtM toN hyQM `traA`,gy aty aAp,A Zm pRgq krngy= `h aAp,yKUbsUrt coly `tAr dy,gy= `h aAp,y KUbsUrt bstr`tAr dy,gy= Fyr `h aAp,y .r vAly bstr pA lY,gy=`h DrtI `%ty bYQ jA,gy aty .r nAl k\b,gy= `hes t|T toN hYrAn ho jA,gy ik tusIN ik\nI CytI nAltbAh ho gX sI= 17`h tuhA.y bAry eh sogI gItgA`,gy:

873 ihzkIXl 26:18-27:17

ÒÔsUr< tU\ sI e|k mShUr Sihr= smuÈdr pAro lokaA`Ndy sn tyry aÈdr rih, lE= mShUr sYN tU\< prhu, hor nhIN irhA tU\Ú tU\ sI mzbUt smuÈdr `%ty< atyesy trHM dy sn lok tyry aÈdr rih, vAly= BYBItkItA sI tU\ smuÈdr k\>y dI zmIn `%ty rih, vAly sArylokM ^=

18hu,< ijs idn tyrA ptn hovygA< smuÈdr k\>yy dy<lok k\b,gy .r nAl= bhut bstIaM SurU kItI@ tU\smuÈdr k\>y= hu, lok BYBIt ho jA,gy< jdoN tU\ horvDyry nhIN rhyNgAÚÕÓ

19myrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY< ÒsUr< mYN tY^tbAh kr idaMgA= aty tU\ e|k purA,A s|K,A Sihrb, jAvyNgA= koE vI PTy nhIN rhygA= mYN smuÈdr ^tyry `%proN vgA idaMgA= `h mhAn smuÈdr tY^ >|klvygA=

20ÒmYN tY^ hyQM `s .U\GI K|. iv|c su|q idaMgA Ð`s TM `%ty< ij|Ty murdA lok hn= tU\ `nHM lokM iv|cSAiml ho jAvyNgA ijh/y bhut pihlM mr gX sn= mYNtY^ hornM purA,y KAlI SihrM vMg hyQlI dunIaM iv|cByj idaMgA= tU\ `nHM hor sAiraM nAl hovyNgA ijh/ykbr iv|c hyQM cly jMdy hn= Fyr koE vI tyry aÈdrnhIN rhygA= tU\ Fyr kdy vI ij`Ndy lokM dI DrtI iv|cnhIN hovyNgAÚ 21hor lok es g|loN BYBIt ho,gy ik tuhA.ynAl kI vApiraA= tU\ Ktm ho jAvyNgAÚ lok tyrI tlASkrngy pr `h tY^ Fyr kdy vI nhIN l|B sk,gyÚÓehI hY jo myrA pRBU< whovAh aAKdA hY=

smuÈdrM `%ty vpAr dA mhAn kyNdr< sUrwhovAh dA Sbd mY^ Fyr imilaA= `snyaAiKaA< 2ÒaAdmI dy pu|tr< sUr bAry eh sogI

gIt gA= 3sUr bAry eh g|lM aAK:ÒÔsUr< tU\ drvAzA hYN smuÈdr dA= tU\ vpArI hY bhut

sArIaM kOmM lE= tU\ sFr krdA hYN smuÈdr k\>y dybhut sAry dysM v|l=Õ whovAh myrA pRBU eh g|lM aAKdAhY: ÒÔsUr< tU\ socdA hYN ik tU\ bhut suh,A hYN= tU\ socdAhYN ik tU\ pUrI trHM KUbsUrt hYNÚ

4mY.IqyrynIan smuÈdr tyry Sihr dI sImA hY= tyryemArtkArM ny b,AeaA sI tY pUrn tOr ty KUbsUrt=ÓijvyN `h jhAz ijh/y tyry v|loN sFr krdy hn=

5tyry emArtkArM ny snIr prbtM dy cIl dy ru|KM^ vritaA sI tyrI@ tKtI@ bnA`, lE= `nHM nylbAnon toN idaAr dy ru|KM ^ vrit! sI tyry mstUl ^b,A`, lE=

27

6`nHM ny bASAn dy Pk dy ru|KM dI vrtoN kItI sItuhA.y ptvAr bnA`, lE= `nHM ny ik|tIm dy qApU@dy ru|KM ^ vritaA sI tuhA.y .Yk `tly snbor lE=iS\gAiraA sI `nHM ny `s^ hATI d\d nAl=

7tyrI pAl lE vrtI sI `nHM ny imsr iv|c b,Ir\gdAr ktAnI= tuhA.I pAl sI J\.A tuhA.A= tuhA.ykyibn dy k|j, sn nIly aty bYNgnI= ilaMdy sn PhikrmtI dy k\>y toN=

8sIdon aty arvd dy lokM ny tuhA.I@ ikStI@ dyc|pU clAX= sUr< tuhA.y isaA,y b\dy sn kptAn tuhA.yjhAzM dy=

9rAbl dy is!,y aty bzurg sn tuhA.y jhAz `%ty<tuhA.y jhAz dy F|iqaM ivclI@ drA/M b\d krn Õcmdd krn lE= smuÈdr dy sAry zhAz aty `nHM dyjhAzI aAX sn tuhA.y nAl kArobAr aty vpAr krnlE=Õ

10ÔFArs< lUd aty fUq dy b\dy sn tuhA.I FOj iv|c=`h sn tuhA.y j\gI l/Aky= q\gIaM hoEaM sn `nHM nyaAp,IaM >AlM aty !p,y qop tuhA.IaM k\DM `%ty=`nHM ny tuhA.y Sihr lE sitkAr aty prtAp il@dA=11arvd aty issrIaA dy b\dy tuhA.y suriKat sYinksn< tuhA.y Sihr dy aAly-duaAly dI dIvAr `%ty KlotyhoX= tuhA.y munAiraM iv|c gAmAd dy lok sn= `nHM nyaAp,IaM >AlM tuhA.y Sihr duaAly k\DM `%ty q\gIaMhoEaM sn= `nHM ny tuhA.I su\drtA ^ pUrn b,A id|tAsI=

12ÒtrSIS tuhA.y sB toN c\gy gAhkM ivcoN sI= `nHMny cMdI< lohy< qIn aty is|ky dA tuhA.I vyc, vAlIaMadBut cIzM nAl vpAr kItA= 13wAvAn< tUbl< atymSk sAgr dy duaAly dA Kytr tuhA.y nAl vpAr krdAsI= `h tuhA.IaM vyc, vAlIaM cIzM bdly gulAmMaty kMsI dA vpAr krdy sn= 14togrmAh kOm dy loktuhA.IaM vyc, vAlIaM cIzM nAl Goi/aM< j\gI Goi/aMaty K|crM dA vpAr krdy sn= 15ddAnI dy lok tuhA.ynAl vpAr krdy sn= tusIN aAp,IaM cIzM bhut TAENvycIaM= lokIN tuhA^ mu|l adA krn lE hATI d\d atyaAbnUs dI l|k/I lYky aAX= 16arAmI dA tuhA.y nAlvpAr sI ik`N ik tuhA.y kol bhut sArIaM c\gIaMcIzM sn= `nHM p\n< argvAnI k|p/y< k>AE dy k\m<mhIn ksIdy< ktAn aty mÈgA dA vpAr tuhA.IaM vyc,vAlIaM cIzM nAl kItA=

17ÒwhUdAh aty esrAXl dy lok tuhA.y nAl vpArkrdy sn= `nHM ny tuhA.IaM vycIaM hoEaM cIzM dAmu|l k,k< zYtUn< agyty aÈjIrM< Sihd< tyl aty mlhm

ihzkIXl 27:18-28:8 874

nAl tAiraA= 18d\imSk e|k c\gA gAhk sI= `snytuhA.IaM bhut sArIaM adBut cIzM nAl vpAr kItA=`nHM ny hlbon dI SrAb aty ic|qI `n dA `nHM cIzMnAl vpAr kItA= 19~zl toN vAdAn aty wAvAn nytuhA.I@ vstM nAl vpAr kItA= `nHM ny kmAe!hoe! lohA< atr aty g\ny dA vpAr `nHM cIzM nAlkItA= 20ddAn ny c\gA vpAr id|tA= `nHM ny tuhA.ynAl kAQI dy k|p/y aty Go/-svArI dA vpAr kItA=21arb aty kydAr dy sAry aAgUaM ny tuhA.IaM cIzMnAl lyilaM< By.UaM< b|krIaM dA vpAr kItA= 22SbAaty ramAh dy vpArIaM ny tuhA.y nAl vpAr kItA=`nHM ny sB toN c\gy msAilaM aty hr trHM dy bhumu|lyp|TrM aty sony nAl tuhA.IaM cIzM dA vpAr kItA=23hArAn< k\nyh< adn< SbA< a|SUr aty iklmd dyvpArIaM ny tuhA.y nAl vpAr kItA= 24`nHM ny sB toNc\gy k|pi/aM< nIly aty su\dr k>AE dy k\m vAlyk|pi/aM< anykM r\gM dy glIicaM< ks ky b\nHy hoX r|isaMaty idaAr dI l|k/I toN b,IaM cIzM nAl adAegIkItI= ehI cIzM sn ijnHM nAl `h tuhA.y nAl vpArkrdy sn=

25trSIS dy jhAz tuhA.IaM vycIaM cIzM ^ lY jMdysn= ÒsUr< tU\ hY `nHM mAlvAhk jhAzM iv|coN iksy e|kvrgA= tU\ smuÈdr `%ty hYN< bhut sArIaM dOltM nAlmAlAmAl=

26tyry ptvAr clA`, vAly tY^ smuÈdr iv|c dUr-vgA ky lY gX= pr pUrb dI e|k tAktvr hvA tbAhkr dyvygI tyry smuÈdr ivcly jhAzM ^=

27aty .ulH jAvygI tyrI sArI dOlt smuÈdr iv|c=tyrI dOlt Ð `h cIzM ijh/IaM ^ KrIddA ty vycdAhYN Ð .ulH jAvygI smuÈdr iv|c= tyry sAry mAJIÐjhAjrAnM<kptAnM aty `h !dmI ijh/y b\d krdy ny drA/Mtyry jhAzM dy F|iqaM ivclI@ Ð .ulH jAvygA smuÈdraÈdr= tyry Sihr dy vpArI ispAhI sAry hI .u|b jA,gysmuÈdr iv|c= ehI vAprygA ijs idn tU\ tbAh hovyNgAÚ

28ipÈ. .r nAl k\b jA,gy jdoN `h tuhA.y kptAnMdI@ cIkM su,ngyÚ

29tuhA.A pUrA mlAh CAl mAr dyvygA jhAz iv|coN=jhAzrAn aty kptAn CAl mAr dy,gy jhAz iv|coNaty tr jA,gy k\>y tAEN=

30bhut `dAs hov,gy `h tyry bAry= rov,gy `h<G|qA pA`,gy aAp,y isrM iv|c aty lyq,gy rAK iv|c=

31isr munAv,gy `h tyry lE= pihn,gy `h sogIvstr= rov,gy `h ijvyN roNdA hY koE iksy mr gXb\dy lE=

32Ò`nHM dy BArI ro,y aÈdr `h tyry lE eh `dAsgIt gA`,gy< aty tyry lE ro,gy=

ÒkoE nhIN hY sUr vrgAÚ brbAd ho igaA hY sUr a|DivckAr smuÈdr dyÚ

33tuhA.y vpArIaM ny sFr kItA smuÈdroN pArÚ s\tuSqkItA tusIN bhut lokM ^ aAp,I v|.I dOlt nAl atyaAp,IaM vycIaM cIzM nAl= b,A id|tA tusIN DrtI dyrAijaM ^ amIrÚ

34pr tusIN B\ny pX ho smuÈdrM dy aty .U\iGaM pA,IaMdy= `h sArIaM cIzM ijh/IaM tusIN vycdy ho< atytuhA.y sAry lok i.|g pX hnÚ

35smuÈdrI k\>y rih\dy sAry hI lok hn BYBIt tuhA.ybAry= rAjy `nHM dy ny a|t BYBIt= ichry `nHM dydrsA`Ndy ny BY `nHM dA=

36hornM kOmM dy vpArI sIqIaM mArdy ny tuhA.y `%ty=vpArIaM ny ijh/IaM g|lM tuhA.y nAl BYBIt krngIaM`h lokM ^= ik`N? ik`N ik Ktm ho gX ho tusIN rovoNgynhIN tusIN Fyr hu,=ÕÓ

sUr socdA hY ik `h prmySur vrgA hYwhovAh dA Sbd mY imilaA= `sny aAiKaA<2ÒaAdmI dy pu|tr< sUr dy hAkm ^ aAK< ÔmyrA

pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY:Òbhut gumAnI hYN t\UÚ aty tU\ aAKdA hYN= ÒmYN hM e|k

dyvtAÚ bYQA hM mYN dyvitaM dy aAsn `%ty smuÈdrM dyivckAr=Ó Òpr aAdmI hY tU\ prmySur nhINÚ tU\ isrFsocdA hYN ik tU\ dyvtA hYN=Ó

3ÒÔtU\ socdA hYN ik tU\ isaA,A hY dAnIXl nAloNÚ socdAhYN tU\ ik Byt l|B lvyNgA tU\ sAry=

4aAp,I isaA,p aty smJ rAhIN tU\ pRApt kItIaMny tU\ dOltM aAp,y lE= aty pAX ny tU\ sonA cMdIaAp,y KzAinaM iv|c=

5aAp,I mhAn isaA,p aty kArobAr nAl tU\ vDAlE hY dOlt aAp,I= aty hu, tU\ gumAnI hYN `nHM dOltMkAr,=

6es lE myrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY:sUr< soicaA sI tU\ ik tU\ hYN e|k dyvty vrgA=

7ilaAvMgA mYN ajnbIaM ^ tyry ivru|D l/n lE=a|t iBaAnk ny `h kOmM aÈdrÚ DU lY,gy `h tlvArMaAp,IaM aty vrt,gy `h `nHM KUbsUrt cIzM dyivru|D hAisl kItIaM ijh/IaM tyrI isaA,p ny=brbAd kr dy,gy `h tyrI SAn ^=

8hyQM lY jA,gIaM `h tY^ kbr aÈdr= hovyNgA tU\`s jhAzI vrgA .u|b moeaA sI jo smuÈdr iv|c=

28

875 ihzkIXl 28:9-29:39mAr dyvygA `h b\dA tY^= kI tU\ tM vI aAKyNgA< ÒmYN

hM dyvtAÚÓ nhINÚ vs iv|c kr lvygA `h tY^ aAp,ItAkt dy= dyK lvyNgA tU\ ik tU\ hYN e|k aAdmI< prmySurnhINÚ

10tU\ e|k asu\ntIX ivdySI vMg mr jAvyNgA= ajnbItY mAr dy,gy= vAprngIaM eh g|lM ik`N ik aAdySid|tA sI mYNÚÕÓ myry pRBU whovAh ny aAKIaM eh g|lM=

11whovAh dA Sbd mY^ imilaA= `sny aAiKaA<12ÒaAdmI dy pu|tr< sUr dy rAjy lE eh `dAs gItgA= `s^ aAK< ÔmyrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY:

ÒÔtU\ sI e|k pRArTnA b\dA= BrpUr sI tU\ isaA,pnAl= pUrn tOr ty KUbsUrt sI tU\=

13tU\ sI adn iv|c prmySur dy bAZ aÈdr= tyry kolsI hr bhumu|lA p|T ÐlAl akIk-SunihlA< duiDwA<iblOr< Pnys aty bYrUj< SlymAnI< nIlm aty jbrjd=aty hr e|k p|Tr sI sony iv|c lAe! hoeaA= id|tIgE sI eh su\drtA tY = `s idn jdoN sI tY sAijaAigaA= prmySur b,AeaA sI tY^ tAktvr=

14tU\ sI cu,y hoX krUbI@ iv|coN pÈK tyry< FYly hoX snmyry tKt `%ty aty r|iKaA sI tY mYN prmySur dy piv|trprbt `%ty= turdA sI tU\ hIiraM ivckAr cmkdy snijh/y agnI vMg=

15EmAndAr aty nyk sI tU\ jdoN mYN tY^ sAijaA sI=pr Fyr tU\ b, igaA bd=

16vpAr tyry ny ilaMdIaM bhut dOltM tyry lE=pr r|K id|tA sI zulm vI `nHM tyry aÈdr= aty pApkItA tU\= es lE vrtA` kItA mYN tyry nAl ijvyN tU\hovyN koE apiv|tr cIz= su|q id|tA sI mYN tY^ prmySurdy prbt toN bAhr= tU\ KAs krUbI FirSitaM iv|c e|ksIÐpÈK tyry FYly hoX sn myry tKt `%tyÚ pr mzbUr krid|tA tY^ mYN `nHM hIiraM ^ C|. dy, lE cmkdy snjo agnI vMg=

17gumAnI b,AeaA tY^ tyrI KUbsUrtI ny= tyrI SAnny brbAd kr id|tA tyrI isaA,p ^= es lE su|qid|tA tY^ mYN hyQM Drt `%ty= aty hu, hor rAjy tkdyny tyry v|l=

18kItIaM tU\ bhut KrAb g|lM= tU\ sI bhut DoKybAzvpArI= es trHM tU\ piv|tr TAvM ^ kl\kt kr id|tA=es lE a|g ilaMdI mYN tyry aÈdroN= es ny sA/ id|tAtY^Ú s/ky suaAh ho igaA tU\ Drt `%ty= dyK skdA hYhu, hr koE tyrI SrimÈdgI ^=

19hornM kOmM dy sAry lok BYBIt ho gX sn dyKkyvApiraA sI jo tyry nAl= jo k|uJ sI vApiraA tyry nAlbhut BYBIt krygA `h lokM ^= Ktm ho igaA hYN tU\ÚÕÓ

sYdA dy ivru|D s\dyS20whovAh dA Sbd mY^ imilaA= `sny aAiKaA<

21ÒaAdmI dy pu|tr< sYdA v|l dyK aty `s TM dy iKlAFmyry lE bol= 22aAK< ÔmyrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdAhY: ÒÔmYN hM tyry ivru|D< sYdAÚ tyry lok is|K lY,gy myrAaAdr krnAÚ szA dyvMgA mYN sYdA ^= Fyr ptA l|gygAlokM ^ ik mYN hM whovAh= Fyr ptA l|gygA `nHM ^ ikmYN piv|tr hM< aty ivhAr krngy `h myry nAl PhoijhA=

23ByjMgA mYN bImArI aty m¯t sYdA v|l aty bhut lokSihr aÈdr mr jA,gy= tlvAr (duSm, ispAhI)SihroN aÈdr mAr dyvygI bhut lokM ^= Fyr ptA l|gygA`nHM ^ ik mYN hM whovAh=ÕÓ

kOmM esrAXl `%ty h|s,o hq jA,gIaM24ÒÔesrAXl dy aAly-duaAly dy dys `s^ nFrt

krdy sn= pr `nHM dysM nAl mA/IaM GqnAvMvAprngIaM= Fyr PTy esrAXl dy pirvAr ^ du|Kdy, vAly nStr jM k\i.!lI@ JA/I@ nhINho,gI@= aty `nHM ^ ptA l|g jAvygA ik mYN `nHM dApRBU whovAh hM=ÕÓ

25myry pRBU whovAh ny eh g|lM aAKIaM< ÒmYN esrAXldy lokM ^ hornM kOmM drimaAn iKÈ.A id|tA sI= pr mYNesrAXl dy pirvAr ^ e|k vArI Fyr ek|iQaM krMgA=Fyr `nHM kOmM ^ ptA l|gygA ik mYN piv|tr hM aty `hmyry nAl Psy trHM dA ivhAr krngIaM= Ps smyN<esrAXl dy lok aAp,I DrtI `%ty rih,gy mYN `hDrtI aAp,y syvk wAkUb ^ id|tI sI= 26`h `s DrtI`%ty sur|iKat rih,gy= `h mkAn `sArngy atyaÈgUrM dy bgIcy lA`,gy= mYN `nHM dy aAly-duaAlydIaM kOmM ^ szA idaMgA ijnHM ny `nHM nAl nFrtkItI sI= Fyr esrAXl dy lok sur|iKat rih,gy=aty `nHM ^ ptA l|g jAvygA ik mYN whovAh `nHM dAprmySur< hM=Ó

imsr dy iKlAF s\dySjlAvtnI dy 10vyN vrHy dy 10vyN mhIny dy 12

vyN idn mY whovAh dA Sbd imilaA= `snyaAiKaA< 2ÒaAdmI dy pu|tr< imsr dy rAjy ifr~n v|lvyK= myry lE `sdy aty imsr dy iKlAF bol= 3aAK<ÔmyrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY:

ÒÔimsr dy rAjy ifr~n< mYN hM tyry ivru|D= tU\ hYNe|k ivkrAl jIv nIl ndI k\>y lyiqaA hoeaA= aAKdAhYN tU\< Òeh myrI ndI hYÚ mYN b,AE sI eh ndIÚÓ

29

ihzkIXl 29:4-30:6 8764----5ÒÔpr mYN tyry jbi/aM iv|c ku\.I@ pA idaMgA=

nIl ndI dIaM m|CIaM icpk jA,gIaM tyry k\i.aMnAl= mYN tY^ aty tyrIaM m|CIaM ^ tyrIaM ndIaMiv|coN k|>ky su|kI DrtI ty su|q idaMgA= i.|g pvyNgA tU\DrtI `%ty< aty koE vI nhIN cu|kygA tY jA dFnAXgA=mYN tY^ j\glI jAnvrM aty pÈCIaM dy hvAly kridaMgA= tU\ `nHM dA Bojn b,yNgA=

6Fyr imsr iv|c rih, vAly sAry lokM ^ ptA l|gjAvygA ik mYN hM whovAhÚ mYN eh g|lM ik`N krMgA?ik`N ik esrAXl dy lok Juky sn imsr `%ty shArylE= pr imsr tM sI e|k kmzor ijhA GAh dA p|tA=

7esrAXl dy lok Juky sn imsr v|l< shAetA lE=pr imsr ny isrF `nHM dy h|TM aty moi>aM ^ sIiv\inHaA= Juky sn `h imsr `%ty< shAry lE< pr tU\to/ ky mro/ id|tI ip|Q `nHM dI=ÕÓ

8es lE myrA pRBU whovAh aAKdA hY eh g|lM: ÒmYNtyry ivru|D e|k tlvAr ilaMgA= tbAh kr idaMgAmYN tyry sAry lokM aty jAnvrM ^=

9vIrAn aty tbAh ho jAvygA imsr= Fyr `nHM ^ptA l|gygA ik mYN hM whovAh=Ó

prmySur ny aAiKaA< ÒmYN eh g|lM ik`N krMgA?ik`N ik tU\ aAiKaA sI< Ôeh myrI ndI hY= mYN es ndI^ b,AeaA sI=Õ 10es lE< mYN (prmySur) tyry ivru|DhM= mYN tyry nIl ndI dIaM anykM SAKAvM dy ivru|D hM=mYN imsr ^ pUrI trHM tbAh kr idaMgA= imgdol toNlYky svynyh tIk aty kUS dI srh|d tIk Sihr vIrAnho jA,gy= 11koE vI b\dA jM jAnvr imsr iv|coN nhINl\GygA= cAlI sAlM tIk kuJ vI PToN nhIN l\GygA jMiqkygA= 12mYN imsr ^ brbAd kr idaMgA= cAlI sAlMtIk Sihr vIrAn rih,gyÚ mYN imsr dy lokM ^ kOmMdrimaAn iKÈ.A idaMgA= mYN `nHM ^ ivdySI DrtIaM`%ty ajnbI b,A idaMgA=Ó

13myrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY< ÒmYN imsr dylokM ^ bhut sArIaM kOmM drimaAn iKÈ.A idaMgA=pr cAlI sAlM mgroN mY `nHM lokM ^ Fyr ek|iQaM kridaMgA= 14mYN imsrI b\idaM ^ vAps ilavMgA= mYNimsrIaM ^ ftros dI DrtI `%ty vAps ilaAvMgAij|Ty `h j\my sI= pr `nHM dA rAj mh|tvpUr, nhINhovygA= 15eh sB toN G|q mh|tvpUr, rAj hovygA=eh Fyr kdy vI aAp,y-aAp ^ hornM kOmM toN `%cAnhIN cu|k skygA= mYN `nHM ^ e\nA CoqA b,A idaMgAik `h kOmM %ty rAj nhIN kr sk,gy= 16aty esrAXldA pirvAr Fyr imsr `%ty inrBr nhIN krygA=esrAXlI aAp,A pAp cyty krngy Ð `h wAd krngy

ik `h imsr v|l prty sn shAetA lE< prmySurv|l nhIN= aty `nHM ^ ptA l|g jAvygA ik mYN pRBU atywhovAh hM=Ó

bAbl imsr `%ty kbzA krygA17jlAvtnI dy 27 vyN vrHy dy pihly mhIny dy pihly

idn< mY^ whovAh dA Sbd imilaA= `sny aAiKaA<18ÒaAdmI dy pu|tr< bAbl dy rAjy nbUkdn|sr ny sUrdy iKlAF aAp,I FOj toN sKt j\g krAE= `nHM ny hrispAhI dA isr muÈn id|tA= hr mo>A BArI boJ cu|k,kAr, rg/ ky n\gA kr id|tA igaA nbUkdn|sr aty`sdI FOj ny sUr ^ hrA`, lE sKt imhnt kItI=pr `nHM ^ `s sùKt imhnt toN kuJ vI nhIN imil!=Ó19es lE myrA pRBU< whovAh eh g|lM aAKdA hY< ÒmYNbAbl dy rAjy< nbUkdn|sr ^ imsr dI DrtI dyidaMgA= aty nbUkdn|sr imsr dy lokM ^ dUr lYjAvygA= nbUkdn|sr imsr dIaM bhut sArIaM kImtIcIzM Koh lvygA= eh nbUkdn|sr dI FOj lE tnKAhhovygI= 20mYN nbUkdn|sr ^ imsr dI DrtI `sdIsKt imhnt dy enAm vjoN id|tI hY= ik`N ik `nHM nymyry lE k\m kItA sIÚÓ myry pRBU whovAh ny eh g|lMaAKIaMÚ 21Ò`s idn mYN esrAXl dy pirvAr ^ mzbUtb,A idaMgA= Fyr (esrAXl<) mYN tY `nHM nAl bol,dyvMgA tM jo `nHM ^ ptA l|g jAvy ik mYN whovAhhM=Ó

bAbl dI FOj imsr `%ty hmlA krygIwhovAh dA Sbd mY^ Fyr imilaA= `snyaAiKaA< 2ÒaAdmI dy pu|tr< myry lE bol=

aAK< ÔmyrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY:ÒÔrovo aty aAKo< ÒaA irhA hY `h iBaAnk idn=Ó3ny/y hY `h idnÚ hM< whovAh dy inr,y dA idn ny/y

hY= eh bdlvAE dA idn hovygA= vkt hovygA ehkOmM dA inr,A krn dAÚ

4imsr dy ivru|D `%QygI tlvAr e|kÚ kUS dy lokk\b,gy .r nAl< `s vyly< jdoN imsr dA ptn hovygA=bAbl dI FOj lY jAvygI imsr dy lokM ^ b\dI b,Aky=>Ah id|tI@ jA,gIaM buinaAdM imsr dIaMÚ

5ÒÔbhut sAry lokM ny imsr nAl amn dy ekrArnAmykIty= pr eTopIaA< fUq< lUd< s\pUr, arb aty ilibaAaty esrAXl dy lok< brbAd kIty jA,gyÚ

6whovAh myrA pRBU eh g|lM aAKdA hY: Ò`nHM lokMdA ptn ho jAvygA ijh/y imsr ^ aAsrA id\dy hn<`sdA tAkt dA gumAn Ktm ho jAvygA= imgdol toN

30

877 ihzkIXl 30:7-31:4

lYky asvAn tIk imsr dy lok mAry jA,gy j\g iv|c=Ómyry pRBU whovAh ny aAKIaM eh g|lMÚ

7imsr `nHM dysM iv|c SAiml ho jAvygA ijh/y tbAhho gX sn= imsr `nHM vIrAn DrtIaM iv|coN e|khovygA=

8mYN imsr iv|c e|k a|g lAvMgA< aty `sdy sAryshAek tbAh ho jA,gy= Fyr `nHM ^ ptA l|gygA ikmYN whovAh hMÚ

9ÒÔ`s smyN< mYN s\dySvAhk ByjMgA= `h kUS ^ burIKbr dy, lE jhAzM iv|c jA,gy= kUSI@ hu,sur%iKat mihsUs krdA hY= pr jdoN imsr Ktm hojAvyygA tM kUS dy lok .r nAl k\b,gy= `h smM aAirhA hY=

10myrA pRBU whovAh aAKdA hY eh g|lM: ÒmYN estymAlkrMgA bAbl dy rAjy dA= mYN imsr dy lokM ^ tbAhkrn lE nbUkdn|sr dA estymAl krMgA=

11nbUkdn|sr aty `sdy lok sB toN iBaAnk< kOmMiv|coN hn= aty mYN `nHM ^ ilaAvMgA imsr ^ tbAhkrn lE= sUt lY,gy `h tlvArM aAp,IaM imsrdy iKlAF= Br dy,gy `h DrtI ^ lASM nAl=

12su|kI DrtI b,A idaMgA mYN nIl ndI ^= Fyr vycidaMgA mYN `h su|kI DrtI bd lokM ^= estymAlkrMgA mYN ajnbIaM dA `s DrtI ^ KAlI krn lE=mYN< whovAh ny bol id|tA hYÚÓ

imsr dy bu|t tbAh ho jA,gy13myrA pRBU whovAh aAKdA hY eh g|lM: ÒtbAh kr

idaMgA mYN imsr dy bu|tM ^ vI= dUr kr idaMgA mYNbu|tM ^ nof toN= hovygA nhIN koE vI aAgU Fyr kdyimsr dI DrtI `%ty= aty pA idaMgA .r mYN< imsr dIDrtI aÈdr=

14kr idaMgA vIrAn mYN ftros ^ so!n iv|c lAidaMgA a|g mYN= dyvMgA szA mYN no ^=

15aty vrHAvMgA mYN kihr aAp,A< sIn dy iKlAFiklA hY ijh/A imsr dAÚ no dy lokM ^ kr dyvMgAtbAh mYN=

16imsr iv|c a|g mYN lA idaMgA< .r nAl duKIhovygA Sihr< sIn ijsdA nAm hY= jA DmkA,gy ispAhIno Sihr aÈdr< aty nof ^ pY,gIaM int nvIaMmusIbtM=

17aAvn aty cI-bsK dy g|BrU mAry jA,gy j\gaÈdr= aty a¯rtM ^ kr ilaA jAvygA agvA=

18imsr dA kAbU jdoN mYN to/MgA pY jAvygA hnyrthfnhys aÈdr= Ktm ho jAvygI gumAnI tAkt imsr

dIÚ bdl CA jAvygA imsr `%ty< aty DIaM PsdIaMF/ky agvA kr lEaM jA,gIaM=

19es lE mYN szA dyvMgA imsr ^= Fyr `nHM ^ptA l|gygA ik mYN hM whovAhÚÕÓ

imsr hmySA lE kmzor ho jAvygA20jlAvtnI dy 11vyN vrHy dy pihly mhIny dy 7 vyN

idn mY^ whovAh dA Sbd imilaA= `sny aAiKaA<21ÒaAdmI dy pu|tr< mYN imsr dy rAjy< ifr~n dI bMhto/ id|tI hY= koE vI `sdI bMh `%ty p|qI nhIN b\nHygA=eh t\druSt nhIN hovygI= es lE `sdI bMh e\nImzbUt nhIN hovygI ik tlvAr cu|k sky=Ó

22myrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY< ÒmYN imsr dyrAjy< ifr~n dy iKlAF hM= mYN `sdIaM dovyN bAhM B\nidaMgA< mzbUt bMh aty `h bMh vI ijh/I pihlMhI qu|qI hoE hY= mYN `sdI tlvAr `sdy h|T iv|coN .ygidaMgA= 23mYN imsrIaM ^ kOmM iv|c iKÈ.A idaMgA=24mYN bAbl dy rAjy dIaM bAhM mzbUt b,A idaMgA=mYN aAp,I tlvAr `sdy h|T iv|c dy idaMgA= pr mYNifr~n dIaM bAhM B\n idaMgA= Fyr ifr~n drdnAl cIkM mArygA< aijhIaM cIkM ijh/IaM mrn vAlAb\dA mArdA hY= 25es lE mYN bAbl dy rAjy dIaMbAhM ^ mzbUt b,A idaMgA< pr ifr~n dIaM bAhMi.|g pY,gI@= Fyr `nHM ^ ptA l|gygA ik mYN whovAhhM=Õ

ÒmYN aAp,I tlvAr bAbl dy rAjy dy h|T F/A idaMgA=Fyr `h tlvAr ^ imsr dI DrtI dy iKlAF FYlAXgA=26mYN imsrIaM ^ kOmM dy drimaAn iKÈ.A dyvMgA= Fyr`nHM ^ ptA l|gygA ik mYN whovAh hMÚÓ

a|SUrIaA idaAr dy ru|K vrgA hYjlAvtnI dy 11 vyN vrHy dy tIjy mhIny dypihly idn< mY^ whovAh dA Sbd imilaA=

`sny aAiKaA< 2ÒaAdmI dy pu|tr< eh g|lM imsr dyrAjy ifr~n ^ aty `sdy lokM ^ aAK:

ÒtusIN mhAn ho e\nyÚ iks nAl krM mYN tulnA tuhA.I?3a|SUr sI e|k ru|K id!r dA lbAnon aÈdr KUbsUrt

qih,IaM vAlA j\glI CM vAlA aty bhut l\mA= qIsIesdI sI b|dlM aÈdrÚ

4pA,I ny `gAeaA ru|K ^= l\mA kItA ru|K ^ .U\gIndI ny= ij|Ty ru|K bIij! ig! sI esdy TM du!lyndI@ vgdI@ sn= `sy ru|K toN hI CoqI@ ndI@Kyt iv|c hornM ru|KM v|l vgdI@ sn=

31

ihzkIXl 31:5-32:5 8785es lE l\myrA sI `h ru|K Kyt dy hor sAry ru|KM

nAloN= aty `gIaM esdIaM anykM qAh,IaM= kAFIpA,I sI PTy es lE FYl gEaM sn qAh,IaM ru|KdIaM=

6aAkAS dy sAry pÈCIaM ny b,AX sn aAlH,y `s ru|KdIaM qAh,IaM aÈdr= aty Kyt dy sAry jAnvrM nyjnm id|tA b|icaM ^< `s ru|K dIaM qAh,IaM hyQM=sArIaM mhAn kOmM sn rih\dIaM `s ru|K dI CM hyQM=

7su\dr sI bhut `h ru|K= ik\nA v|.A sI `hÚ ik\nIaMl\mIaM sn qAh,IaM es dIaM; j/HM es dIaM ^imldA sI kAFI pA,I=

8prmySur dy bAZ dy id`dAr dy ru|K vI nhIN snes ru|K nAloN v.yry= armon dy ru|KM dIaM nhIN snqAh,IaM e\nIaM= prmySur dy bAZ dA koE vI ru|KnhIN sI es ru|K nAloN suh,A=

9id|tIaM sn mYN es^ bhut sArIaM qAh,IaM atyb,AeaA sI su\dr es^= aty sAry hI ru|K prmySur dybAZ< adn dy krdy sn ErKA es nAlÚÕÓ

10es lE myrA pRBU whovh eh g|lM aAKdA hY:Ò`h ru|K vDky l\mA ho igaA= esdI coqI b|dlM ^CUh, l|gI= eh e\nA v|.A ho igaA ik gumAnI b,igaAÚ 11es lE mYN e|k tAktvr rAjy ^ eh ru|KlY, id|tA= `s hAkm ny ru|K ^ `sdy mÈdy kAiraM lEszA id|tI= mYN `s ru|K ^ aAp,y bAZ iv|coN bAhr k|>id|tA= 12ajnbIaM Ð dunIaM dy sB toN zulmI lokM nyes^ v|> ky esdIaM qAh,IaM ^ prbtM `%ty atyvAdIaM iv|c iKÈ.A id|tA= esdy qu|qy aÈg `s DrtIrAhIN vgdIaM ndIaM du!rA hyQM ^ ru/H gX= hu,ru|K hyQM koE CM nhIN sI es lE sAry lok cly gX=13hu, `s i.|gy hoX ru|K ty pÈCI rih\dy ny= j\glI jAnvres dIaM qu|qI@ hoEaM qAh,IaM `%ty c|ldy hn=

14Òhu, `s pA,I dy k\>y dA koE vI ru|K gumAnInhIN hovygA= `h b|dlM ^ CUh, dA jtn nhIN krngy=`nHM mzbUt ru|KM iv|coN ijh/y pA,I pINdy hn< koE vIaAp,y l\my ho, dIaM F/HM nhIN mArygA< ik`N ik `nHMsAir@ ^ mArn lE inwukt kItA ig! hY= `h sAryhI hyQlI dunIaM iv|c cly jA,gy Ð m¯t dy sTAn<iSPl ^= `h `nHM hornM lokM iv|c SAiml ho jA,gyijh/y mr gX sn aty hyQM .U\GI morI iv|c cly gXhn=Ó

15myrA pRBU< whovAh eh g|lM aAKdA hY< ÒmYN lokM ^`s idn ruaAeaA sI jdoN ru|K hyQM iSPl ^ clAigaA sI= mYN `s^ .U\Gy smuÈdr nAl k|j id|tA sI< mYNesdIaM ndIaM ^ rok id|tA sI aty sArA pA,I vg,

toN ruk igaA= mYN lbAnon ^ esdA sog mnA`, id|tA=Kyt dy sAry ru|K `s v|.y ru|K dy sog iv|c bImAr pY gX=16mYN ru|K ^ .yg id|tA Ð aty kOmM `s ru|K dy i.|g, dIaAvAz su,ky .r nAl k\b `%QIaM= mYN ru|K ^ hyQM m¯tdy sTAn Byj id|tA< `nHM sAry horM lokM iv|c SAimlho, lE ijh/y `s .U\GI morI iv|c hyQM cly gX sn=atIt iv|c< lbAnon sB toN c\gy< ru|KM< adn dy sAryru|KM ny `h pA,I pItA= `h ru|K hyQlI dunIaM iv|csuKI sn= 17hM< `h ru|K vI `s v|.y ru|K dy nAl hIhyQM m¯t dI TM ty cly gX sn= `h `nHM lokM iv|cSAiml ho gX ijh/y j\g iv|c mAry gX sn= `s v|.yru|K ny hornM ru|KM ^ mzbUt b,AeaA= `h ru|K kOmMdrimaAn `s v|.y ru|K dI CM hyQM rhy sn=

18Òimsr< `Ty adn iv|c bhut sAry v|.y atytAktvr ru|K sn= mYN `nHM iv|coN ikh/y ru|K nAl tyrAmukAblA krMÚ `h sAry hI hyQM hyQlI DrtI iv|c clygX aty tU\ vI jAky `nHM ivdySIaM nAl m¯t dI TM tySAiml ho jAvyNgA= tU\ PTy `nHM lokM drimaAn lyiqaAhovyNgA ijh/y j\g iv|c mAry gX sn=

ÒhM< eh kuJ ifr~n aty `sdy nAl dI lokM dIBI/ nAl vAprygAÚÓ myry pRBU whovAh ny eh g|lMaAKIaM=

ifr~n: e|k Syr jM ajgrjlAvtnI dy 12vyN vrHy dy 12vyN mhIny dypihly idn< mY^ whovAh dA Sbd imilaA=

`sny aAiKaA< 2ÒaAdmI dy pu|tr< imsr dy rAjy< ifr~nlE eh `dAs gIt gA= `s^ aAK:

ÒÔtU\ soicaA ik tU\ SktISAlI Syr vrgA hY jokOmM aÈdr gumAn nAl c|l irhA hovy= pr tU\ hYNasl iv|c JIlM dy ajgr vrgA= tU\ nAil@ rAhIN!p,A rAh b,A lYNdA hYN= g\DlA krdA hYN tU\ pA,I ^pYrM aApi,aM nAl= tU\ imsr dy dir!vM ^B/kA`NdA=ÕÓ

3myrA pRBU< whovAh aAKdA hY eh g|lM: Òek|Qy krlX ny mYN bhut lok= su|qMgA hu, mYN jAl aAp,A tyry`%pr= iK|c lY,gy `h lok Fyr tY^ aÈdr=

4su|q idaMgA mYN Fyr tY su|kI Drt `%ty= su|q idaMgAmYN tY^ KytM aÈdr= aA`, idaMgA mYN sAry pÈCIaM ^tY^ KA, lE= j\glI jAnvrM ^ mYN aA`, dyvMgAhr TM toN aty r|jky KA, dyvMgA tY^=

5iKÈ.A idaMgA tyry mAs tyry ^ prbtM `%ty BrdyvMgA mYN vAdIaM ^ tyry murdA srIr nAl=

32

879 ihzkIXl 32:6-276iC/k idaMgA mYN KUn tyrA prbtM `%ty< aty eh

hyQ DrtI iv|c is\m jAvygA= Br jA,gIaM ndIaMtyry nAl=

7alop tY kr idaMgA mYN= aAkAS ^ mYN >k idaMgAaty buJA idaMgA tAiraM dI roSnI ^= sUrj ^ mYN k|jlvMgA b|dl nAl< aty cmkygA nhIN c\drmA=

8hnyrA kr idaMgA mYN tyry lE aAkAS dIaM sArIaMcmkdIaM roSnIaM ^ buJA ky= hnyr pA idaMgA mYNtyry sAry dys aÈdr=Ó myry pRBU whovAh ny aAKIaM ehg|lM=

9ÒmYN bhut sAry lokM ^ `dAs aty gu|sy kr idaMgA<jdoN mYN tyrI tbAhI lE duSm, ^ lYky aAvMgA= `hkOmM< ijnHM ^ jA,dA vI nhIN< `h vI gu|sy ho jA,gIaM=10mYN bhut sAry lokM ^ tyry bAry hYrAn kr idaMgA=`nHM dy rAjy tyry lE bhut .r jA,gy jdoN mYN `nHM dysAmH,y aAp,I tlvAr GumAvMgA= ijs idn tU\ i.|gyNgA<rAjy hr pl .r nAl k\b,gy= hr rAjA aAp,I iz\dgIlE BYBIt hovygA=Ó 11ik`N ik myrA pRBU whovAh ehg|lM aAKdA hY: ÒbAbl dy rAjy dI tlvAr tyryy iKlAFl/n lE aAvygI= 12mYN `nHM ispAhIaM dI vrtoN j\giv|c tyry lokM ^ mArn lE krMgA= `h ispAhI sBtoN iBaAnk kOmM iv|coN hn= `h `nHM cIzM ^ tbAhkr dy,gy ijnHM `%ty imsr mA, krdA hY= imsr dylok tbAh ho jA,gy=

13Òimsr dIaM ndIaM k\>y bhut sAry jAnvr hn=mYN `nHM sAry jAnvrM ^ vI tbAh kr idaMgAÚ hu,lok Fyr kdy vI aAp,y pYrM nAl pA,I ^ g\DlA nhINkrngy= gAvM dy Kur pA,I ^ Fyr g\DlA nhIN krngy=14es lE mYN imsr dy pA,I ^ SMt kr idaMgA= mYN`nHM dIaM ndIaM ^ hOlI cAl vg, idaMgA Ð `htyl vMg kUly ho,gy=Ó myry pRBU whovAh ny eh g|lMaAKIaM= 15mYN imsr dI DrtI ^ vIrAn kr idaMgA=`h DrtI hr SYa gvA lvygI= mYN imsr iv|c rih,vAly sAry lokM ^ szA idaMgA= Fyr `nHM ^ ptA l|gygAik mYN whovAh aty pRBU hMÚ

16Òeh `h sogI gIt hY ijs^ lok imsr lEgA`,gy= hornM kOmM dIaM DIaM imsr bAry eh sogIgIt gA`,gIaM= `h es^ imsr aty `sdy sArylokM bAry `dAs gIt vjoN gA`,gIaM=Ó myry pRBUwhovAh ny eh g|lM aAKIaMÚ

imsr dA tbAh ho,A17jlAvtnI dy 12vyN vrHy iv|c `s mhIny dy 15vyN

idn< mY^ whovAh dA Sbd imilaA= `sny aAiKaA<

18ÒaAdmI dy pu|tr< imsr dy lokM lE ro= imsr atytAktvr kOmM dIaM `nHM DIaM dI kbr v|l agvAEkr= `nHM dI hyQlI dunIaM v|l agvAE kr ij|Ty`h `nHM hornM lokM nAl ho,gy ijh/y `s .U\GI K|.iv|c hyQM cly gX sn=

19Òimsr< tU\ iksy hor nAloN ibhtr nhIN hY= mOt dysTAn iv|c jA= jAky `nHM asu\ntI@ s\g lyq=

20Òimsr `nHM hor sAry lokM nAl rl jAvygA ijh/yj\g iv|c mAry gX sn= duSm, ny `s^ aty `sdysAry lokM ^ DU ilaA hY=

21ÒmzbUt aty tAktvr lok j\g iv|c mAry gXsn= `h ivdySI hyQM m¯t dy sTAn ^ cly gX= aty`s TM toN `h lok< ijh/y mAry gX sn< imsr aty`sdy ihmAetIaM nAl g|l krngy=

22----23Òa|SUr aty `sdI sArI FOj PTy m¯t dy sTAniv|c hn= `nHM dIaM kbrM `s .U\GI K|. iv|c hyQMhn= `h sAry a|SUrI ispAhI j\g iv|c mAry gX sn=`nHM dIaM kbrM `sdI kbr dy aAly-duaAly hn=jdoN `h ij`Ndy sn `h lokM ^ .rA`Ndy sn= prhu, `h sAry hI KAmoS hn Ð `h sAry hI j\g iv|c mArygX sn=

24ÒXlAm vI PTy hI hY aty `sdI sArI FOj `sdIkbr duaAly hY= `h sAry hI j\g iv|c mAry gX sn=`h ivdySI DrtI hyQM .U\Gy cly gX= jdoN `h ij`Ndysn tM `h lokM ^ .rA`Ndy sn= pr `h aAp,ISrm lYky `s .U\GI K|. iv|c hyQM cly gX=

25Ò`nHM ny XlAm aty `sdy `nHM sAry ispAhIaMlE ijh/y j\g ivc mAry gX sn< e|k ibstr ivCAid|tA hY= XlAm dI FOj `sdI kbr dy sAry pAsy hY=`h sAry ivdySI j\g iv|c mAry gX sn= jdoN `hij`Ndy sn tM `h lokM ^ BYBIt krdy sn= pr `haAp,I Srm lYky `s .U\GI K|. iv|c hyQM cly gX=`nHM ^ `nHM sAry lokM nAl pAe! igaA sI ijh/ymAry gX hn=

26ÒmSk tUbl aty `nHM dIaM sArIaM FOjM PTy hn=`nHM dIaM kbrM esdy aAly-duaAly hn= `h sAryivdySI j\g iv|c mAry gX sn= jdoN `h ij`Ndy sntM lokM ^ .rA`Ndy sn= 27pr hu, `h `nHM tAktvrlokM nAl hyQM lyqy hoX hn ijh/y bhut-bhut pihlMmAry gX snÚ `nHM ^ `nHM dy j\gI hiTaArM smytdFn kr id|tA igaA sI= `nHM dIaM tlvArM `nHM dyisrM hyQM ho,gIaM= pr `nHM dy pAp `nHM dIaM h|.IaM`%ty hn= ik`N ik jdoN `h ij`Ndy sn tM lokM ^.rA`Ndy sn=

ihzkIXl 32:28-33:13 88028Òimsr< tU\ vI tbAh ho jAvyNgA= aty tU\ vI hyQM

`nHM asu\ntI@ nAl lyqyNgA= tU\ `nHM hornM ispAhIaMnAl lyqyNgA ijh/y j\g iv|c mAry gX sn=

29Òadom vI PTy hY= `sdy rAjy aty bAkI !gU vIPTy `sdy nAl hn= `h vI tAktvr ispAhI sn=pr hu, `h PTy hornM lokM nAl lyqy hoX hn jo j\giv|c mAry gX sn= `h PTy `nHM asu\ntI@ nAl lyqyhoX hn= `h PTy hornM lokM nAl hn ijh/y `s .U\GIK|. aÈdr cly gX sn=

30Ò`%tr dy hAkm PTy hn< sAry dy sAryÚ aty PTyisdonI dy sAry ispAhI vI hn= `nHM dI tAkt lokM ^BYBIt krdI sI< pr `h prySAn ho gXy hn= `hasu\ntIX `nHM hornM lokM nAl lyqy hoX hn ijh/yj\g iv|c mAry gX sn= `h aAp,I Srm ^ `s .U\GIK|. iv|c hyQM lY gX sn=

31Òifr~n `nHM lokM ^ dyKygA ijh/y hyQM m¯t dysTAn gX sn= `s^ aty `sdy nAl dy sAry lokM ^skUn imlygA= hM< ifr~n aty `sdI sArI FOj j\giv|c mArI jAvygI=Ó myry pRBU whovAh ny eh g|lMaAKIaM=

32ÒjdoN ifr~n ij`NdA sI mYN lokM ^ `stoN BYBItkItA= pr hu,< `h `nHM ivdySIaM nAl lyqygA= ifr~naty `sdI FOj `nHM hor sAry ispAhIaM nAl lyqygIijh/y j\g iv|c mAry gX sn=Ó myry pRBU whovAh nyeh g|lM aAKIaM=

prmySur dA ihzkIXl ^ esrAXldA cOkIdAr cu,nA hY

mY whovAh dA Sbd imilaA= `sny aAiKaA<2ÒaAdmI dy pu|tr< aAp,y lokM nAl g|l kr=

`nHM ^ aAK< Ôho skdA hY ik mYN es dys nAl l/nlE duSm, ispAhI ilaAvM= jdoN aijhA hu\dA hY lokiksy b\dy ^ cOkIcAr vjoN cu,dy hn= 3jdoN eh cOkIdArduSm, dy ispAhIaM ^ aA`NidaM dyKdA hY tM `htUrHI vjA id\dA hY aty lokM ^ cytAvnI id\dA hY= 4jylok cytAvnI ^ su, lYNdy hn pr `s^ a,sui,aMkr id\dy hn tM duSm, `nHM ^ F/ lYNdA hY aty b\dIb,Aky dUr lY jMdA hY= `h b\dA aAp,I m¯t dA Kudiz\myvAr hovygA= 5`sny tUrHI dI aAvAz su,I< pr `snycytAvnI ^ a,sui,aM kr id|tA= es lE aAp,Imt dA PhI ksUrvAr hY= jy `sny cytAnvI v|l iDaAnid|tA hu\dA tM `h aAp,I jAn bcA skdA sI=

6ÒÔpr SAed `h cOkIdAr duSm, dy ispAhIaM ^aA`NidaM dyKdA hY< pr tUrHI nhIN vjA`NdA= `s

33

cOkIcAr ny lokM ^ cytAvnI nhIN id|tI= duSm, `nHM^ F/ lvygA aty b\dI b,Aky lY jAvygA= `h b\dAprHM lY il! jAvygA ik`N ik `sny pAp kItA sI= prcOkIdAr `s b\dy dI m¯t lE vI iz\myvAr hovygA=Õ

7Òhu,< aAdmI dy pu|tr< mYN tY esrAXl dy pirvArvAsty cOkIdAr vjoN cu, irhA hM= jy tU\ myry mUÈhoN s\dySsu,y tM tY lokM ^ myry lE av|S cytAvnI dy,I cAhIdIhY= 8mYN SAed tY^ eh aAKM< Ôeh bd b\dA mrygA=ÕtM tY^ myry lE `s b\dy kol jAky cytAvnI av|S dy,IcAhIdI hY= jy tU\ `s bd b\dy ^ cytAvnI nhIN id\dAaty `s^ bdl, lE nhIN aAKdA< tM `h b\dA mrygAik`N ik `sny pAp kItA sI= pr mYN `sdI m¯t lEtY iz\myvAr QihrAvMgA= 9jykr tU\ `s b\dy ^ aAp,AjIvn bdl, aty pAp toN dUr rih, lE cytAvnI dyid\dA hY< pr `h pAp krnoN hq, toN enkAr krdAhY< tM `h mrygA ik`N ik `sny pAp kItA sI= pr tU\aAp,I jAn bcA lE hY=

prmySur lokM ^ tbAh nhIN krnA cAhu\dA10Òes lE< aAdmI dy pu|tr< myry lE esrAXl dy

pirvAr nAl g|l kr= SAed `h lok aAK,< ÔasINpAp kItA hY aty k^n toi/aA hY= sA.y pAp btdAStkrn nAloN izaAdA BAry hn= asIN `nHM pApM kAr,s/dy hM= asIN ij`, lE kI kr skdy hM?Õ

11ÒtY^ `nHM ^ eh zrUr kih,A cAhIdA hY< ÔmyrApRBU whovAh eh aAKdA hY: aAp,y jIvn ^ sAKI r|Kky<mYN ekrAr krdA hM< ik mY^ lokM ^ mridaM dyKkyKuSI nhIN hu\dI Ð bd lokM ^ dyKky vIÚ mYN nhIN cAhu\dAik `h mrn= mYN cAhu\dA hM ik `h mÈdy lok myry v|lvAps prt aA`,= mYN cAhu\dA hM ik `h aAp,A jIvntbdIl kr lY, tM jo `h s|cmu|c ij`N sk,Ú eslE prt aAP myry v|lÚ mÈdy k\m krno hq jAvoÚesrAXl dy pirvAr< tY^ mrnA ik`N pvy?Õ

12Òaty aAdmI dy pu|tr< aAp,y lokM ^ aAK: Ôiksyb\dy dy atIt iv|c kIty nyk k\m `s^ nhIN bcA`,gy<jy `h burA b, jMdA hY aty pAp krn l|g pYNdA hY=aty iksy b\dy dy atIt iv|c kIty mÈdy k\m `s^ tbAhnhIN krngy< jy `h aAp,I bdI toN prt jMdA hY=es lE cyty r|K< iksy b\dy ny atIt iv|c kIty nyk k\m`s^ nhIN bcA`,gy jy `h pAp krn l|g pYNdA hY=Õ

13ÒSAed mYN iksy nyk b\dy ^ aAKM ik `h jIvygA=pr SAed `h nyk b\dA eh soc,A SurU kr dyvy ik`sdy atIt iv|c kIty nyk k\m `s^ bcA lY,gy= eslE< SAed `h mÈdIaM g|lM krn l|g pvy= pr mYN

881 ihzkIXl 33:14-33

`s dIaM atIt iv|c kItIaM nyk g|lM ^ cyty nhINkrMgAÚ nhIN< `h `nHM mÈdIaM g|lM kAr, mrygAijh/IaM `h SurU krn l|g pYNdA hY=

14ÒjM SAed< mYN iksy bury b\dy ^ aAKM ik `h mrygA=pr SAed `h aAp,I iz\dgI tbdIl kr lvy= SAed`h pAp krn toN hq jAvy aty shI >\g nAl ij`,ASurU kr dyvy= SAed `h nyk aty inrp|K b, jAvy=15SAed `h `nHM cIzM ^ vAps kr dyvy ijh/IaM`s^ pYsA `DAr dy, vyly lEaM sn= SAed `haAp,IaM corI kItIaM cIzM dA mu|l tAr dyvy= SAed`h `nHM nymM `%ty c|l,A surU kr dyvy ijh/y jIvnid\dy hn= `h mÈdy k\m krn toN hq jMdA hY= tM `hb\dA av|S jIvygA= `h mrygA nhIN= 16mYN `sdI@atIt iv|c kItI@ bd krnI@ ^ cyty nhIN krMgA=ik`N? ik`N ik hu, `h shI >\g nAl ij`N irhA hYaty inrp|K hY= es lE `h jIvygAÚ

17Òpr tyry lok aAKdy hn< Ôeh g|l QIk nhINÚwhovAh myrA pRBU es trHM dA nhIN ho skdAÚÕ

Òpr `h aijhy lok hn ijh/y inrp|K nhIN hnÚ`h aijhy lok hn ijnHM zrUr bdl,A cAhIdA hYÚ18jy koE nyk b\dA nykI krnA C|. id\dA hY aty pApkrn l|g pYNdA hY< tM `h aAp,y pApM kAr, mrygA=19aty jy koE burA b\dA bdI krnI C|. id\dA hY atyshI >\g nAl ij`N,A aty inrp|K ho,A SurU kr id\dAhY tM `h jIvygAÚ 20pr tusIN lok Fyr vI aAKdy ho ikmYN inrp|K nhIN hM= pr mYN tuhA^ s|c aAK irhA hM=esrAXl dy pirvAr< hr b\dy dA inr,A `sdy amlManusAr hovygAÚÓ

wrUSlm `%ty kbzA ho igaA hY21jlAvtnI dy 12 vyN vrHy dy 10 vyN mhIny 5 vyN

idn< wrUSlm toN myry kol e|k b\dA aAeaA= `h `%ToNl/AE iv|coN bcky aAeaA sI= `sny aAiKaA< ÒwrUSlmSihr `%ty kbzA ho igaA hYÚÓ

22hu, myry pRBU whovAh dI SktI `s b\dy dy aA`,toN pihlM dI SAm ^ aAE sI= prmySur ny mY^ nA bolsk, dy kAibl b,A id|tA sI= `s smyN jdoN `h b\dAaAeaA< whovAh ny myrA mUÈh KolH id|tA aty mY^ Fyrbol, id|tA= 23Fyr whovAh dA Sbd myry kol aAeaA=`sny aAiKaA< 24ÒaAdmI dy pu|tr< esrAXl dy brbAdhoX SihrM iv|c kuJ esrAXlI lok rih\dy hn= `hlok aAK rhy hn< ÔisrF abrAhAm e|k hI aAdmI sI<aty prmySur ny `s^ eh sArI DrtI dy id|tI sI=

hu, asIN bhut lok hM< es lE eh DrtI av|S hIsA.I hYÚ eh sA.I DrtI hYÚÕ

25ÒtY^ `nHM ^ zrUr d|s dy,A cAhIdA hY ik pRBUaty whovAh eh g|lM aAKdA hY< ÔtusIN KUn nAl BiraAhoeaA mAs KMdy ho= tusIN shAetA lE aAp,y bu|tMv|l dyKdy ho= tusIN lokM ^ ktl krdy ho= es lE mYNtuhA^ eh DrtI ik`N dyvM? 26tusIN aAp,I hI tlvAr`%ty inrBr krdy ho= tuhA.y iv|c hr koE iB!nkg|lM krdA hY= tuhA.y iv|coN hr koE aAp,y guvM>I dIptnI nAl bdkArI krdA hY= tuhA^ DrtI nhIN imlskdIÚÕ

27ÒtY `nHM ^ zrUr d|s dy,A cAhIdA hY ik whovAhaty pRBU eh g|lM aAKdA hY< ÒaAp,y jIvn ^ sAKIr|K ky mYN ekrAr krdA hM< ik `nHM brbAd hoX SihrMiv|c rih, vAly `h lok tlvAr nAl mAry jA,gyÚ jykoE Sihr toN bAhr hY tM mYN `s^ jAnvrM toNmrvAvMgA aty `s^ `nHM dA Bojn b,AvMgA= jylok ikilaM aty guFAvM iv|c luky ho,gy tM `h bImArInAl mrngy= 28mYN DrtI ^ vIrAn aty b\jr b,AidaMgA= `h dyS sArIaM cIzM gvA lvygA ijnHM `%ty`s^ mA, sI= esrAXl dy prbt vIrAn ho jA,gy=koE vI `s TM toN nhIN l\GygA= 29`nHM lokM ny bhutsAry iBaAnk kAry kIty hn= es lE mYN `s DrtI ^vIrAn aty b\jr b,A dyvMgA= Fyr `nHM ^ ptA l|gygAik mYN whovAh hM=Ó

30ÒÔaty hu,< tyry bAry< aAdmI dy pu|tr= tyry lokk\DM nAl Juky hoX aty aAp,y drvAizaM ty Kloty hoXtyry bAry g|lM kr rhy hn= `h e|k dUsry ^ aAKdyhn< ÒaAP< aAP asIN jAky su,IXN whovAh kI aAKdAhY=Ó

31es lE `h tyry kol es trHM aA`Ndy hn ijvyN`h myry b\dy ho,= `h tyry sAmH,y es trHM bYQdy hnijvyN `h myry b\dy ho,= `h tyry Sbd su,dy hn= pr`h Pho g|lM nhIN krngy ijh/IaM tU\ aAKdA hYN=`h isrF PhI krnA cAhu\dy hn jo c\gA mihsUs hu\dAhY= `h isrF lokM ^ DoKA dy,A cAhu\dy hn aty horpYsA bnA`,A cAhu\dy hn=

32ÒÔtU\ `nHM lokM lE ipaAr dy gIt gA`, vAlygAek toN elAvA ku|J vI nhIN= tyrI aAvAz c\gI hY=tU\ aAp,A sAzA c\gI trHM vjA`NdA hYN= `h tyry Sbdsu,dy hn< pr `h Pho g|lM nhIN krngy jo tU\ aAKdAhYN= 33pr ijh/IaM g|lM bAry tU\ gIt gA`NdA hYN `hs|cmu|c vAprngIaM= Fyr lokM ^ ptA l|gygA ik `nHMdy ivckAr s|cmu|c e|k nbI rih\dA sI=ÕÓ

ihzkIXl 34:1-24 882

esrAXl By.M dy e|j/ vrgA hYwhovAh dA Sbd mY imilaA= `sny aAiKaA<2ÒaAdmI dy pu|tr< myry lE esrAXl dy

aAj/IaM dy ivru|D bol= `nHM nAl myry lE g|l kr=`nHM ^ aAK ik whovAh aty pRBU eh g|lM aAKdA hY<ÔesrAXl dy aAj/I@ ty lAhnt jo isrF !p,AhI iD!n r|Kdy hn= kI !j/I@ ^ e|j/ dA iD!nnhIN r|K,A cAhIdA? 3tusIN moqIaM By.M ^ KA jMdy hoaty `nHM dI `n dA aAp,y k|p/y bnA`, lEestymAl krdy ho= tusIN moqIaM By.M ^ mAr id\dy hopr tusIN e|j/ dA poS, nhIN krdy= 4tusIN kmzorM ^mzbUt nhIN kItA= tusIN bImAr By.M dI dyKBAl nhINkItI= tusIN zKmI By.M ty p|qI@ nhIN b\nHI@= kuJBy.M dUr Bqk gEaM aty tusIN `nHM dy ip|Cy nhIN gXaty `nHM ^ vAps nhIN ilaMdA= tusIN `nHM guaAcIaMBy.M dI BAl nhIN kItI= nhIN tusIN zAlm aty g\BIrsI Ð esy >\g nAl hI tusIN By.M dI agvAE krn dIkoiSS kItIÚ

5ÒÔaty hu, By.M iKlr gEaM hn ik`N ik e|TykoE vI aAj/I nhIN sI= `h hr j\glI jAnvr dIKurAk b, gEaM= es lE `h iKÈ. gEaM= 6myrAe|j/ sAry prbtM aty hr `%cI phA/I `%ty Bqik!=myrA e|j/ DrtI ty hr pAsy iKÈ. igaA= PTy koE vI`nHM dyK, vAlA aty `nHM ^ l|B, vAlA nhIN sI=ÕÓ

7es lE tusIN< aAj/IP< whovAh dA Sbd su,o=myrA pRBU whovAh aAKdA hY< 8ÒmYN aAp,y jIvn ^ sAKIr|Kky tuhA.y nAl eh ekrAr krdA hM= j\glI jAnvrMny myrIaM By.M F/ lEaM= hM< myrA e|j/ sAry j\glIjAnvrM dA Bojn b, igaA hY= ik`N ik `nHM dA koEaslI aAj/I nhIN sI= myry aAj/IaM ny myry e|j/ dIBAl nhIN kItI= nhIN< enHM aAj/IaM ny isrF By.M ^mAiraA aty aAp,A poS, kItA= `nHM ny myry e|j/ dApoS, nhIN kItA=Ó

9es lE< aAj/IP< tusIN whovAh dy Sbd ^ su,oÚ10whovAh aAKdA hY< ÒmYN `nHM aAj/IaM dy ivru|D hMÚmYN `nHM pAsoN aAp,IaM By.M dI mÈg krMgA= mYN `nHMdI Cu|qI kr idaMgAÚ `h hor vDyry myry aAj/I nhINrih,gyÚ Fyr aAj/I aAp,A poS, nhIN kr sk,gy=aty mYN aAp,y e|j/ ^ `nHM dy mUÈhM toN bcA lvMgA=Fyr myrIaM By.M `nHM dA Bojn nhIN ho,gI@=Ó

11myrA pRBU whovAh aAKdA hY< ÒmYN< Kud< `nHM dAaAj/I hovMgA= mYN aAp,IaM By.M dI BAl krMgA< mYN`nHM ^ l|BMgA= 12jykr koE aAj/I aAp,IaM By.M dynAl hu\dA hY jdoN `h dUr Bqk, lgdIaM hn< tM

34`h `nHM dI Koj krn jAvygA= esy trHM< mYN aAp,IaMBy.M dI tlAS krMgA= mYN aAp,IaM By.M ^ bcA lvMgA=mYN `nHM ^ `nHM sArIaM TAvM toN vAps ilaAvMgA ij|Dr`h `s hnyry aty bdlvAE vAly idn iKÈ. gEaMsn= 13mYN `nHM ^ `nHM kOmM toN vAps ilaAvMgA= mYN`nHM ^ `nHM dySM iv|coN ek|iQaM krMgA= mYN `nHM ^`nHM dI aAp,I DrtI ty ilaAvMgA= aty mYN `nHM dA<esrAXl dy prbtM `%ty< ndIaM k\>y< `nHM sArIaMTAvM `%ty ij|Ty lok rih\dy hn< poS, krMgA= 14mYN`nHM dI GAh dy mYdAnM v|l agvAE krMgA= `hesrAXl dy prbtM dI `%cI TM `%ty jA,gIaM= PTy`h c\gI DrtI `%ty lyq,gIaM aty GAh KA,gIaM=`h esrAXl dy prbtM `%ty v|DIaA GAh dy mYdAniv|c crngIaM= 15hM< mYN aAp,y e|j/ dA poS, krMgAaty mYN `nHM dI aArAm vAlI TM v|l agvAE krMgA=Ómyry pRBU whovAh ny eh g|lM aAKIaM=

16ÒmYN aAp,IaM guaAcIaM By.M dI tlAS krMgA=mYN `nHM By.M ^ vAps ilaAvMgA ijh/IaM iKÈ. gEaMsn= mYN zKmI hoE@ By.M dy p|qI@ b\nHMgA= mYN kmzorBy.M ^ tk/IaM krMgA= pr mYN `nHM moqy aty tAktvraAj/IaM ^ tbAh kr idaMgA= mYN `nHM ^ Psy trHMdI szA dI KurAk idaMgA ijsdy `h aiDkArI hn=Ó

17whovAh myrA pRBU eh g|lM aAKdA hY< ÒtU\< myrye|j/< mYN e|k By. aty dUjI By. ivckAr inr,A krMgA=mYN By.UaM aty b|kiraM ivckAr inr,A krMgA= 18tusINc\gI DrtI `%ty `%g, vAlI GAh cr skdy ho= eslE tusIN `s GAh ^ ik`N iltA/dy ho ijs^ hor By.MKA,A cAhu\dIaM hn? tusIN bhut sArA sAF pA,I pIskdy ho= es lE tusI `s pA,I ^ ik`N g\DlA krdyho ijs^ hor By.M pI,A cAhu\dIaM hn? 19myry e|j/ ^`hI GAh KA,A pY,A hY jo tusIN aAp,y pYrM hyQM im|iDaAaty `nHM ^ PhI pA,I pI,A ipaA ijh/A tusIN aAp,ypYrM nAl g\DlA kItAÚÓ

20es lE myrA pRBU whovAh `nHM ^ aAKdA hY: ÒmYN<Kud< moqIaM aty ptlIaM By.M ivckAr inr,A krMgA=21tusIN aAp,y pAisaM aty mo>y nAl D|kA id\dy ho= tusINsArIaM kmzor By.M ^ aAp,y is\gM nAl hyQM .ygid\dy ho= tusIN `nHM ^ bAhr k|>, tIk D|kdy rih\dy ho=22es lE mYN aAp,y e|j/ ^ bcAvMgA= `h hu,j\glI jAnvrM dA iSkAr nhIN hovygA= mYN e|k By.aty dUjI By. ivckAr inr,A krMgA= 23Fyr mYN `nHM`%ty e|k aAj/I< aAp,y syvk dA~d< ^ lvMgA= `h`nHM dA poS, krygA aty `nHM dA aAj/I b,ygA=24Fyr mYN< pRBU aty whovAh< `nHM dA prmySur hovMgA=

883 ihzkIXl 34:25-36:3

aty myrA syvk dA~d `nHM iv|c rih, vAlA `nHM dAhAkm hovygA= mYN< whovAh ny< bol id|tA hY=

25Òaty Fyr mYN aAp,IaM By.M nAl SMtI dAekrArnAmA krMgA= mYN nuksAndAek jAnvrM ^esrAXl dI DrtI toN dUr kr idaMgA= Fyr By.M mArUTliv|c sur|iKat ho skdIaM hn aty j\gl iv|c sONskdIaM hn= 26mYN aAp,I phA/I dy erd-igrd dIaMBy.M aty TAvM ^ asIs dyvMgA= mYN shI smyN bArSMho, dyvMgA= `h `nHM `%ty asIsM vrHA`,gIaM=27KytM iv|c `%g, vAly ru|K Fl pYdA krngy= DrtIaAp,I Fsl dyvygI= es lE By.M aAp,I DrtI `%tysur|iKat ho,gIaM= mYN `nHM `tly jUly to/ idaMgA=mYN `nHM ^ `nHM lokM dI SktI toN bcAvMgA ijnHM ny`nHM ^ gulAm b,AeaA sI= Fyr `nHM ^ ptA l|gjAvygA ik mYN whovAh hM= 28`h Fyr kdy vI hornMkOmM koloN jAnvrM vMg nhIN F/y jA,gy= `h jAnvr`nHM ^ Fyr nhIN KA,gy= pr `h sur|iKat rih,gy=koE vI `nHM ^ BYBIt nhIN krygA= 29mYN `nHM ^ ku|JzmIn idaMgA ijh/A c\gA bgIcA b, skygI= Fyr`nHM ^ `s DrtI ty Bu|K nhIN J|l,I pvygI= `h Fyrkdy vI hornM kOmM koloN bye|zt nhIN ho,gy= 30Fyr`nHM ^ ptA l|g jAvygA ik mYN whovAh `nHM dA prmySurhM= aty `nHM ptA l|g jAvygA ik mYN `nHM dy nAl hM=aty esrAXl dA pirvAr jA, jAvygA ik `h myryb\dy hnÚÓ myry pRBU whovAh ny eh g|lM aAKIaMÚ

31ÒtusIN myrIaM By.M ho< myry GAh dy mYdAn dIaMBy.M= tusIN isrF mnu|K ho= aty mYN tuhA.A prmySur hM=Ómyry pRBU whovAh ny eh g|lM aAKIaM=

adom dy ivru|D s\dySwhovAh dA Sbd mY imilaA= `sny aAiKaA<2ÒaAdmI dy pu|tr< SEr prbt v|l vyK<

aty myry lE esdy ivru|D bol= 3es^ aAK< ÔmyrA pRBUwhovAh eh g|lM aAKdA hY:

ÒÔSEr prbt< mYN hM tyry ivru|DÚ szA dyvMgA tY^mYN= b,A idaMgA mYN tY^ vIrAn b\jr DrtI=

4tbAh kr idaMgA mYN tyry SihrM ^= aty ho jAvygAvIrAn tU\= Fyr tY^ ptA l|g jAvygA ik mYN whovAh hM=

5ik`N ik tU\ hmySA irhA hYN iKlAF myry lokM dy=estymAl kItI tU\ aAp,I tlvAr esrAXl dy ivru|D`nHM dy musIbt vyly= `nHM dI aAKrI szA vyly=ÕÓ

6es lE myrA pRBU whovAh aAKdA hY< ÒaAp,y jIvn^ sAKI r|K ky mYN ekrAr krdA hM ik mYN tY^ m¯t dyhvAly kr idaMgA= mt tY BjAvygI= tU\ lokM ^ mArn

35

toN nFrt nhIN kItI= es lE m¯t tY^ BjAvygI=7aty mYN SEr prbt ^ e|k vIrAn KÈ.r b,A idaMgA=mYN `s Sihr iv|coN aA`, vAly hr b\dy ^ mAr idaMgA=aty mYN hr Ps b\dy ^ mAr idaMgA ijh/A `s Sihriv|c jA, dI koiSS krygA= 8mYN esdy prbtM ^ lASMnAl >|k idaMgA= `h lASM tyrIaM sArIaM phA/IaM<vAdIaM ty tyrI@ sArI@ GAqIaM iv|c ho,gIaM= 9mYNtY hmySA lE vIrAn kr idaMgA= koE vI tyry SihrMiv|c nhIN rhygA= Fyr tY^ ptA l|gygA ik mYN whovAhhM=Ó

10tU\ aAiKaA sI< Òeh do kOmM aty dyS myry ho,gy=asIN `nHM ^ aAp,I KAtr lvMgy=Ó

pr whovAh e|Ty hYÚ 11aty myrA pRBU whovAh aAKdAhY< ÒtusIN myry lokM nAl ErKA kItI= tusIN `nHM `%tygu|sA kItA aty ik`N ik tusIN `nHM nAl nFrt kItI=es lE mYN aAp,y jIvn ^ sAKI r|Kky ekrAr krdAhM ik mYN tuhA^ Psy trHM szA dyvMgA ijvyN tusIN `nHM^ nuksAn pucAeaA sIÚ mYN tuhA^ szA dyvMgA atyaAp,y lokM ^ eh jA, lY, idaMgA ik mYN `nHM dynAl hM= 12aty Fyr tuhA^ vI ptA l|g jAvygA ik mYNtuhA.IaM sArIaM bye|ztIaM bAry su, ilaA hY= tusINesrAXl dy prbt dy ivru|D bhut mÈdA boilaA hY=tusIN aAiKaA sI< ÔesrAXl tbAh ho igaA hYÚ asIN`nHM ^ Bojn vMg cbA jAvMgyÚÕ 13aty tusIN gumAnIsI aty myry iKlAF g|lM kItIaM sn= tusIN bhut iz!dAvArI boly sI aty mYN tuhA.A aAiKaA hr Sbd su,ilaA hYÚ hM< mYN tuhA^ su, ilaA sI=Ó

14myrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY< ÒsArI DrtI`doN pRs\n hovygI jdoN mYN tuhA^ tbAh krMgA= 15tusINKuS hoX sI jdoN esrAXl dA dyS tbAh hoeaA sI= mYNtuhA.y nAl vI Psy trHM dA slUk krMgA= SEr prbtaty adom dA pUrA dys tbAh ho jAvygA= Fyr tuhA^ptA l|g jAvygA ik mYN whovAh hM=Ó

esrAXl dI DrtI Fyr `sArI jAvygIÒaAdmI dy pu|tr< esrAXl dy prbtM nAlmyry lE g|l kr= esrAXl dy prbtM ^

whovAh dA Sbd su,n lE aAKÚ 2`nHM ^ d|s ikmyrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY< ÔduSm, ny tuhA.yivru|D mÈdIaM g|lM aAKIaM= `nHM ny aAiKaAÚ aAhAÚhu, pRAcIn prbt sA.y ho jA,gy=Õ

3Òes lE esrAXl dy prbtM nAl myry lE g|lkr= `nHM ^ d|s ik pRBU aty whovAh eh g|lM aAKdAhY= ÔduSm, ny tuhA.y SihrM ^ tbAh kItA aty tuhA.y

36

ihzkIXl 36:4-24 884

`%ty hr pAisP hmlA kItA= `nHM ny aijhA es lEkItA tM jo tusIN hornM kOmM dy ho jAP= Fyr lokM nykAnAfUsI kItI aty tuhA.y bAry mÈdI@ g|lM !KI@=ÕÓ

4es lE< esrAXl dy prbto< myry pRBU whovAh dySbd ^ su,oÚ myrA pRBU whovAh prbtM< phA/IaM<nihrM<vAdIaM< vIrAn `jA/M aty `nHM C|.y hoX SihrM bAryeh aAKdA hY< ijnHM ^ aAly-duaAly dIaM hornM kOmMv|loN lu|iqaA igaA hY aty `nHM `%pr h|isaA igaA hY=5myrA pRBU whovAh aAKdA hY< ÒmYN shu\ KMdA hM< mYNaAp,IaM blvAn BAvnAvM ^ pRgq ho, idaMgAÚ mYNadom aty hornM kOmM ^ aAp,A kihr mihsUs krAvMgA=`nHM kOmM ny myrI DrtI aAp,I b,A lE= `nHM kol`doN s|cmu|c c\gA smM sI jdoN `nHM ny eh drsAeaAsI ik `h es DrtI ^ ik\nI nFrt krdy sn= `nHMny DrtI !p,I KAtr lY lE tM jo es^ tbAh krsk,ÚÓ

6Òes lE< esrAXl dI DrtI bAry eh g|lM aAK=prbtM< phA/IaM< nihrM aty vAdIaM nAl g|l kr=`nHM ^ d|s ik whovAh aty pRBU eh g|lM aAKdA hY<ÔmYN aAp,IaM blvAn BAvnAvM aty kihr ^ zubAnidaMgA= ik`N? ik`N ik tuhA^ hornM kOmM v|loN bye|ztIJ|l,I pE=ÕÓ

7es lE myrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY< ÒmYNhI hM ijh/A eh ekrAr kr irhA hYÚ mYN sONh KMdA hMik tyry aAly-duaAly dIaM kOmM ^ `nHM bye|ztIaM lEdu|K Bog,A pvygA=

8Òpr esrAXl dy prbto< tusIN esrAXl dy myrylokM lE nvyN ru|K `gAvoNgy aty Fl pYdA krogy= myrylok CytI hI vAps aA`,gy= 9mYN tuhA.y nAl hM= mYNtuhA.I shAetA krMgA lok tyrI zmIn vAhu,gy= loktyry aÈdr bIj pA`,gy= 10tyry `%ty rih, vAly bhut-bhut sAry lok ho,gy= esrAXl dA pUrA pirvAr Ð`h sAry dA sArA e|Ty rhygA= SihrM iv|c rih, vAlylok ho,gy= brbAd hoEaM TAvM nvIaM vMg Fyr`sArIaM jA,gIaM=

11ÒmYN tY^ bhut sAry b\dy aty jAnvr dyvMgA= aty`h v|D, fu|l,gy aty `nHM dy bhut a¯lAd hovygI= mYNatIt vMg tyry `%ty rih, lE lokM ^ ilaAvMgA=mYN tyry lE es^ pihlM nAloN ibhtr b,A idaMgA=Fyr tY^ ptA l|g jAvygA ik mYN whovAh hM=

12ÒhM< mYN bhut sAry lokM< esrAXl dy lokM dIagvAE tyrI DrtI v|l krMgA= tU\ `nHM dIjAedAd hovyNgA= aty tU\ Fyr kdy vI `nHM koloN b|cynhIN KohyNgA=Ó

13myrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY< ÒesrAXldI DrtI< lokI tY mÈdIaM g|lM aAKdy hn= `h aAKdyny ik tU\ aAp,y lokM ^ tbAh kr id|tA= `h aAKdy nyik tU\ aAp,y lokM koloN b|cy Koh lX= 14pr tU\ lokM ^hu, Fyr nhIN tbAh kryNgA= tU\ `nHM dy b|icaM ^ fyrnhIN KohyNgA=Ó whovAh myry pRBU ny eh g|lM aAKIaM=15ÒmYN `nHM hornM kOmM ^ hor vDyry tY^ bye|zt nhINkrn id@gA= tU\ `nHM lokM du!rA hor vDyry nhINstAe! jAvyNgA= tusIN Fyr toN !p,y lokM pAsoN b|cynhIN lvoNgy=Ó whovAh myry pRBU ny `h g|lM !KI@=

whovAh aAp,I nyknAmI dI r|iKaA krygA16Fyr whovAh dA Sbd mY^ imilaA= `sny aAiKaA<

17ÒaAdmI dy pu|tr esrAXl dA pirvAr aAp,y dySiv|c rih\dA sI= pr `nHM ny aAp,y mÈdy amlM nAl`s DrtI ^ nApAk kr id|tA= myry lE `h `s a¯rtvrgy sn ijh/I aAp,I mAhvArI aA`, ty plIt hojMdI hY= 18`nHM ny DrtI `%ty KUn .oilHaA jdoN `nHM ny`s DrtI `%ty lokM ^ ktl kItA= `nHM ny aAp,ybu|tM rAhIN DrtI ^ nApAk kItA= es lE mYN `nHM ^drsAeaA ik mYN ik\nA kihrvAn sM= 19mYN `nHM ^kOmM drimaAn iKÈ.A id|tA aty sArIaM DrtIaM `%tyFYlA id|tA= mYN `nHM ^ `h szA id|tI ijh/I `nHM ^`nHM dy mÈdy k\mM krky iml,I cAhIdI sI= 20pr `nHMny `nHM hornM kOmM aÈdr vI myrI nyknAmI ^ brbAdkr id|tA= ikvyN? `nHM kOmM ny aAiKaA< Ôeh whovAhdy lok hn< pr enHM ny `sdI DrtI C|. id|tI= eslE av|S hI whovAh iv|c kuJ doS hovygAÚÕ

21ÒesrAXl dy lokM ny< ijh/IaM TAvM `%ty vI`h gX< myrA piv|tr nAm bdnAm kr id|tA= aty mY^aAp,y nAm `%ty aFsos hoeaA= 22es lE esrAXldy pirvAr ^ d|s ik whovAh aty pRBU eh g|lM aAKdAhY< ÔesrAXl dy pirvAr< tU\ ij|Ty vI igaA< myrA piv|trnAm bdnAm kr id|tA= mYN es^ rok, lE ku|J krnjA irhA hM= esrAXl< mYN tyrI KAtr aijhA nhINkrMgAÚ mYN aijhA aAp,y piv|tr nAm KAtr krMgA=23mYN `nHM kOmM ^ drsA idaMgA ik myrA mhAn nAms|cmu|c piv|tr hY= tU\ `nHM kOmM iv|c myrI nyknAmIbrbAd kr id|tIÚ pr mYN tY^ drsA idaMgA ik mYNpiv|tr hM= mYN tY myry nAm dA aAdr krn lE mzbUrkrMgA= aty Fyr `nHM kOmM ^ ptA l|g jAvygA ik mYNwhovAh hM=ÕÓ myry pRBU whovAh ny eh g|lM aAKIaM=

24prmySur ny aAiKaA< ÒmYN tY^ `nHM kOmM toN bAhrk|> lvMgA< tuhA^ ek|iQaM krMgA< aty tuhA^ tuhA.I

885 ihzkIXl 36:5-37:9

aAp,I DrtI `%ty vAps ilaAvMgA= 25Fyr mYN tuhA.y`%ty S|uD pA,I iC/kMgA aty tuhA^ Su|D krMgA= mYNtuhA.I sArI mYl Do idaMgA= mYN `nHM iGri,t bu|tM dIsArI mYl Do idaMgA aty tuhA^ piv|tr b,A idaMgA=Ó

26prmySur ny aAiKaA< ÒmYN tuhA.y aÈdr nvM aAtmApAvMgA aty tuhA.y soc, dy >\g ^ bdl idaMgA= mYNtuhA.y SrIr iv|coN p|Tr dA idl k|> lvMgA aty tuhA^e|k koml mnu|KI idl dyvMgA= 27aty mYN aAp,A aAtmAtuhA.y aÈdr r|K idaMgA= mYN tuhA^ es trHM bdlidaMgA ik tusIN myry k^nA ^ mÈnogy= tusIN myry aAdySM^ iDaAn nAl pRvAn kroNgy= 28Fyr tusIN `s DrtI`%ty rhoNgy ijh/I mYN tuhA.y puriKaM ^ id|tI sI= tusINmyry b\dy hovoNgy aty mYN tuhA.A prmySur hovMgA=Ó

29prmySur ny aAiKaA< ÒestoN elAvA< mYN tuhA^bcAvMgA vI aty nApAk ho jA, toN dUr r|KMgA= mYNanAz ^ `%g, dA aAdyS dyvMgA mYN tuhA.y ivru|DBu|KmArI dA smM nhIN ilaAvMgA= 30mYN tuhA^ tuhA.yru|KM tyy FlM dIaM v|.I@ FslM aty tuhA.y KytM iv|coNvA>I@ dyvMgA tM jo Fyr kdy vI tusIN ibgAny dysiv|c Bu|Ky ho, dI Srm mihsUs nA kro= 31tusIN aAp,ymÈdy k\mM ^ wAd kroNgy= tusIN wAd krogy ik `h g|lMc\gIaM nhIN sn= Fyr tusIN aAp,y pApM aty aAp,yiBaAnk kAiraM kAr, aAp,y aAp^ nFrt kroNgy=Ó

32myrA pRBU whovAh aAKdA hY< ÒmYN cAhu\dA hM ik tusINeh g|lM cyty r|Ko: mYN eh g|lM tuhA.y Bly vAsty nhINkr irhAÚ mYN eh aAp,I nyk nAmI lE kr irhA hMÚesrAXl dy pirvAr< tY^ aAp,y jIvn >\g bArySrmsAr aty nmoSI BiraA ho,A cAhIdA hYÚÓ

33myrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY< Ò`s idn<jdoN mYN tuhA.y pAp DovMgA= mYN lokM ^ tuhA.y Sihriv|c vAps lY aAvMgA= `h vIrAn hoX Sihr Fyr aAbAdho jA,gy=

34Òlok Fyr zmIn `%ty k\m krnA SurU kr dy,gy tMjo jdoN hor lok koloN l\G, tM `nHM ^ brbAdI Fyrnzr nA aAvy= 35`h aAK,gy< ÔatIt iv|c eh DrtIvIrAn ho gE sI= pr hu, eh bAZy adn vMg hY=Sihr tbAh ho gX sn= `h vIrAn aty `jA/ ho gXsn= pr hu, `h sur|iKat hn aty `nHM aÈdr lokbcA` krdy hn=ÕÓ

36prmySur ny aAiKaA< ÒFyr `h kOmM ijh/IaM hAlyvI tuhA.y aAly-duaAly hn< jA, lY,gIaM ik mYN whovAhhM aty mYN `nHM `j/IaM TAvM ^ Fyr vsA id|tA hY= mYNes `jA/ zmIn iv|c cIzM bIjIaM= mYN whovAh hM=mYN eh g|lM aAKIaM aty mYN enHM ^ vAprn dyvMgAÚÓ

37whovAh myrA pRBU< eh g|lM aAKdA hY< ÒmYN esrAXldy pirvAr ^ vI aAp,y kol aA`, dyvMgA aty `nHMKAtr eh g|lM krn lE mYToN mÈg krn dyvMgA= mYN`nHM ^ v|D, dyvMgA aty bhut-bhut sAry lok bn,idaMgA= `h By.M dy e|j/ vMg ho,gy= 38KAsit`hArM dy m¯ky ty wrUSlm `nHM By.M aty b|krIaM dye|j/ nAl BiraA hu\dA hY ijnHM ^ piv|tr b,AeaAigaA hu\dA hY= esy trHM hI< Sihr aty `jA/ TAvMlokM dy e|j/M nAl Br jA,gIaM= Fyr `nHM ^ ptAl|gygA ik mYN whovAh hM=Ó

su|kIaM h|.IaM dA drSnwhovAh dI SktI myry `|pr aAE= whovAhdA aAtmA mY^ cu|k ky (Sihr toN bAhr) lY

ig! aty mY^ vAdI dy ivckAr C|. id|tA= vAdI mryhoX b\idaM dIaM h|.IaM nAl BrI hoE sI= 2vAdIiv|c DrtI `%ty bhut-bhut sArIaM h|.IaM pEaMhoEaM sn= whovAh ny mY `nHM h|.IaM dy aAly-duaAlyturn lE mzbUr kItA= mYN dyiKaA ik h|.IaM bhutKuSk sn=

3Fyr myry pRBU whovAh ny mY^ aAiKaA< ÒaAdmI dypu|tr< kI eh h|.IaM mu/ky ij`NdIaM ho skdIaM hn?Ó

mYN jvAb id|tA< ÒwhovAh myry pRBU< isrF tusIN hIeh svAl dA jvAb jA,dy ho=Ó

4myry pRBU whovAh ny mY^ aAiKaA< Òmyry lE `nHMh|.IaM nAl g|l kr= `nHM h|.IaM ^ aAK< ÔKuSk h|.IP<whovAh dy Sbd ^ su,oÚ 5whovAh myrA pRBU eh g|lMenHM h|.I@ ^ aAKdA hY; mYN tuhA.y aÈdr sAh ^ aA`,dyvMgA< aty tusIN ij`NdIaM ho jAvoNgIaMÚ 6mYN tuhA.y`%ty mAs pySIaM aty .OilaM ^ pAvMgA= aty mYN tuhA^cm/I nAl >|k idaMgA= Fyr mYN tuhA.y aÈdr sAh BridaMgA aty tusIN Fyr ij`NidaM ho jAvoNgIaMÚ FyrtusIN jA, lvoNgy ik mYN whovAh aty pRBU hM=ÕÓ

7es lE mYN h|.IaM nAl whovAh dy hukm anusArg|l kItI ijvyN ik `sny aAiKaA sI= mYN hAly g|l hIkr irhA sI ik mYN `%cA Sor sui,aA= h|.IaM k/k,l|gIaM aty e|k h|.I dUjI h|.I nAl ju/n l|gI= 8PTymyrIaM a|KM sAmH,y mYN dyiKaA ik mAspySIaM aty p|Qyh|.IaM ^ >k, l|gy= aty cm/I `nHM ^ >k, l|gpE= pr `nHM iv|c sAh nhIN sn=

9Fyr myry pRBU whovAh ny mY^ aAiKaA< ÒhvA nAlg|l kr< myry lE= aAdmI dy pu|tr myry lE hvA nAlg|l kr= hvA ^ aAK ik myrA pRBU whovAh eh g|lMaAKdA hY: ÔhvAX< hr idSA iv|coN aA aty enHM murdA

37

ihzkIXl 37:10-38:4 886

SrIrM iv|c sAh FUk dyÚ `nHM iv|c sAh FUk aty `hFyr ij`NdIaM ho jA,gIaMÚÕÓ

10es lE mYN hvA nAl whovAh lE g|l kItIijvyN ik `sny aAiKaA sI= aty sAh murdA SrIrM iv|caA igaA= `h ij`N pX aty K/y ho gX= PTy bhut<bhut sAry aAdmI sn Ð `h e|k bhut v|.I FOj sI=

11Fyr myry pRBU whovAh ny mY^ aAiKaA< ÒaAdmI dypu|tr< eh h|.IaM esrAXl dy sAry pirvAr vMg hn=esrAXl dy lok aAKdy hn< ÔsA.IaM h|.IaM KuSk hogEaM hn< sA.I `mId clI gE hY= asIN pUrI trHMtbAh ho gX hMÚÕ 12es lE `nHM nAl myry lE g|lkrIN= `nHM ^ d|s ik myrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdAhY< Ômyry loko< mYN tuhA.IaM kbrM ^ KolH lvMgAÚ atytuhA^ tuhA.I@ kbrM iv|coN bAhr k|> lvMgA= Fyr mYNtuhA^ esrAXl dI DrtI `%ty ilaAvMgA= 13myry loko<mYN tuhA.IaM kbrM KolH idaMgA aty tuhA^ tuhA.IaMkbrM iv|coN bAhr k|> ilaAvMgA= aty Fyr tuhA^ ptAl|gygA ik mYN whovAh hM= 14mYN aAp,A aAtmA tuhA.yaÈdr pA idaMgA aty tusIN Fyr ij`Ndy ho jAvoNgy= fyrmYN tuhA^ tuhA.I aAp,I DrtI `%ty vAps lY jAvMgA=Fyr tuhA^ ptA l|gygA ik mYN whovAh hM= tusIN jA,jAvoNgy ik mYN eh g|lM aAKIaM aty enHM ^ vAprnid|tA sI=ÕÓ whovAh ny eh g|lM aAKIaM sn=

whUdAh aty esrAXl Fyr e|k ho jMdy hn15whovAh dA Sbd Fyr myry kol aAeaA= `sny

aAiKaA< 16ÒaAdmI dy pu|tr< e|k soqI lY lY aty es`%ty eh s\dyS ilK lY: Ôeh soqI whUdAh aty `sdydostM< esrAXl dy lokM dI hY=Õ Fyr e|k hor soqI lYaty es `%ty ilK< Ôeh aFrAEm dI soqI wUsuF aty`sdy dostM< esrAXl dy lokM< dI hYÕ 17Fyr enHMdohM soqIaM ^ jo/ dyvIN= tyry h|T iv|c< `h e|k soqI@ho,gI@=

18Òtyry lok tY^ eh smJA`, lE aAK,gy ikesdA kI arT hY= 19`nHM ^ aAK ik pRBU aty whovAheh g|lM aAKdA hY< ÔmYN wUsuF dI soqI lvMgA ijh/IaFrAEm aty `sdy dostM< esrAXl dy lokM dy h|Tiv|c hY= Fyr mYN `s soqI ^ whUdAh dI soqI dy nAl r|KidaMgA= aty `nHM ^ e|k soqI b,A idaMgA= myry h|Tiv|c `h e|k soqI b, jA,gyÚÕ

20Ò`nHM soqIaM ^ aAp,y sAmH,y krky aAp,y h|TMiv|c F/= tU\ `nHM soqIaM `%ty `h nAm ilKy sn=21lokM ^ d|s ik whovAh aty pRBU eh g|lM aAKdA hY:ÔmYN kOmM iv|coN esrAXl dy lokM ^ lvMgA ij|Ty `h

cly gX hn= mYN `nHM ^ hr pAisPN ek|iQaM krMgA<aty mYN `nHM ^ `nHM dI aAp,I DrtI `%ty ilaAvMgA=22mYN `nHM ^ esrAXl dy prbtM `tlI DrtI `%tye|k kOm b,A idaMgA= e|k rAjA `nHM sAiraM dArAjA hovygA= `h do kOmM nhIN b,IaM rih,gIaM `hFyr hor vDyry do rAjM iv|c nhIN v\.IaM rih,gIaM=23aty `h aAp,y aAp^ aAp,y bu|tM aty iBaAnkmUrtIaM jM aAp,y hornM pApM nAl nApAk bnA`,AjArI nhIN r|K,gy= pr mYN `nHM ^ `nHM sArIaM TAvMtoN bcAvMgA ij|Ty `nHM ny pAp kIty sn= aty mYN `nHM^ SuD b,A idaMgA= aty `h myry b\dy ho,gy aty mYN`nHM dA prmySur hovMgA=

24ÒÔaty myrA syvk dA~d `nHM dA rAjA hovygA=`nHM sAiraM dA PTy isrF e|k hI aAj/I hovygA= `hmyry k^nM anusAr ij`,gy aty myry k^nM ^ mÈn,gy=`h PhI g|lM krngy ijh/IaM mYN `nHM ^ aAKMgA=25`h `s DrtI `%ty rih,gy ijh/I mYN aAp,y syvkwAkUb ^ id|tI sI tuhA.y purKy `%Ty rih\dy sn aty myrylok PTy rih,gy= `h aty `nHM dy pu|t poty hmySA lEPTy rih,gy= aty myrA syvk dA~d sdA lE `nHM dAaAgU hovygA= 26aty mYN `nHM nAl SMtI dA ekrArnAmAkrMgA= eh ekrArnAmA sdA jArI rhygA= mYN `nHM^ `nHM dI DrtI dy, lE sihmt hM= mYN `nHM ^bhut< bhut lok b, jA, iv|c sihmt hM= aty mYNaAp,A piv|tr sTAn hmySA lE `nHM drimaAn r|K,lE sihmt hM= 27myrA piv|tr t\bU `nHM kol hovygA=hM mYN `nHM dA prmySur hovMgA aty `h myry b\dy ho,gy=28aty hornM kOmM ^ ptA l|g jAvygA ik mYN whovAh hMaty `h jA, lY,gy ik mYN esrAXl ^< `nHM drimaAnsdA lE aAp,A piv|tr sTAn r|Kky< aAp,y KAs b\dyb,A`NdA hM=ÕÓ

gog dy ivru|D s\dySwhovAh dA s\dyS mY imilaA= `sny aAiKaA<2ÒaAdmI dy pu|tr< gog dI DrtI `%ty gog

v|l vyK= `h mSk aty tUbl dIaM kOmM dA sB toNmh|tvpUr, aAgU hY= myry lE gog dy ivru|D bol= 3`s^aAK ik whovAh aty pRBU eh g|lM aAKdA hY< Ôgog tU\mSk aty tUbl dIaM kOmM dA sB toN mh|tvpUr, aAgUhYNÚ pr mYN tyry ivru|D hM= 4mYN tY^ F/ lvMgA aty tY^vAps ilaAvMgA= mYN tyrI FOj dy sAry aAdmIaM ^vAps ilaAvMgA= mYN sAry Goi/aM aty Go/svArispAhIaM ^ vAps ilaAvMgA= mYN tuhA.y mUÈhM iv|cku\.IaM pAvMgA< aty tuhA^ sAiraM ^ vAps ilaAvMgA=

38

887 ihzkIXl 38:5-23

sAry ispAhI< aAp,IaM >AlM aty tlvArM smyt<aAp,IaM vrdIaM pihny ho,gy= 5FArs< kUS aty pu|qdy ispAhI vI `nHM dy nAl ho,gy= `nHM sB ny aAp,IaM>AlM aty qop pihny ho,gy= 6`nHM iv|c gomr vI aAp,yispAhIaM dy jiTaM nAl hovygA= `nHM drim!n dUr-durA.y `|tr v|loN !p,y ispAhI@ dy sAry smUhM smyttogrmA dI kOm vI hovygI= b\dIvAnM dI `s pry.iv|c bhut sAry lok ho,gy=Õ

7ÒÔitaAr rhIN= hM< aAp,y aAp ^ aty `nHM FOjM ^itaAr kr< ijh/IaM tyry nAl iml gEaM hn= tY^av|S hI dyK,A aty itaAr rih,A cAhIdA hY= 8kAFIsmyN bAd tY^ Frj lE s|dA imlygA= bAd dy virHaMiv|c tU\ `s DrtI ty aAvyNgA ijh/I j\g toN t\drustkItI gE hY= `s DrtI dy lokM ^ bhut sArIaM kOmMiv|coN ek|QA kItA igaA sI aty esrAXl dy prbtMiv|c vAps ilaMdA igaA sI= atIt iv|c esrAXldy prbtM ^ bAr-bAr tbAh kItA igaA sI= pr ehlok `nHM hornM kOmM toN vAps aA cu|ky ho,gy= `h sArysuriKaA iv|c rih cu|ky ho,gy= 9pr tU\ `nHM `%ty hmlAkrn aAvyNgA= tU\ e|k tUFAn vMg aAvyNgA= tU\ DrtI ^k|j, vAly grjdAr b|dl vMg aAvyNgA= tU\ aty bhutsArIaM kOmM dy tyry ispAhIaM dy sAry j|Ty enHM lokM`%ty hmlA krn aA`,gy=ÕÓ

10myrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY: Ò`s smyN<tyry mn iv|c e|k FurnA FurygA= tU\ e|k mÈdI wojnAbnA`, l|g pvyNgA= 11tU\ aAKyNgA< ÔmYN `s dys `%tyjAky hmlA krMgA ijsdy Sihr k\DM toN s|K,y hn=`h lok SMtI nAl rih\dy hn= `h socdy hn ik `hsur|iKat hn= `nHM dI rAKI krn lE `%Ty SihrM dyaAly-duaAly dIvArM nhIN hn= `nHM kol aAp,y FAqkM^ b\d krn lE tAly nhIN hn Ð `nHM dy tM FAqk hInhIN hnÚ 12mYN `nHM ^ hrA idaMgA aty `nHM dIaMsArIaM kImtI cIzM `nHM pAsoN Koh lvMgA= mYN `nHMTAvM dy ivru|D l/MgA ijnHM ^ tbAh kr id|tA igaAsI pr hu, `nHM aÈdr lok rih\dy hn= mYN `nHM lokM dyivru|D l/MgA ijnHM ^ hornM kOmM toN ek|iQaM kItAigaA sI= hu, `nHM lokM kol pSU aty jAedAd hY=`h dunIaM dy cOrAhy `%ty rih\dy hn Ð SktISAlImulkM ^ hornM SktISAlI mulk `%ty kbzA krn lE`s TM toN l\G,A pYNdA hY=Õ

13ÒSbA< ddAn aty trSIS dy vpArI aty `h sArySihr ijh/y tyry nAl vpAr krdy hn< tY^ pu|C,gy<ÔkI tU\ mu|lvAn cIzM lu|q, aAeaA hYN? kI tU\ aAp,yispAhIaM dy j|Ty esy krky ilaAeaA sI tM jo tU\ `nHM

c\gIaM cIzM ^ h/p skyN aty cMdI< sony< pSU atydOlt ^ iljA skyN= kI tU\ enHM sArIaM kImtI cIzM ^lu|q, aAeaA sI?ÕÓ

14prmySur ny aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< myry lEgog nAl g|l kr= `s^ d|s ik whovAh aty pRBU ehg|lM aAKdA hYÚ ÔtU\ myry lokM `%ty `doN hmlA krnlE aAvyNgA jdoN `h SMtI aty sur|iKaA nAl rih rhyhn= 15tU\ aAp,I TM toN dUr `%tr v|loN aAvyNgA= atytU\ aAp,y nAl bhut sAry lok lYky aAvyNgA= `h sAry hIGoi/aM ty svAr ho,gy= tU\ e|k v|.I aty tAktvr FOjhovyNgA= 16tU\ esrAXl dy myry b\idaM dy ivru|D l/nlE aAvyNgA= tU\ zmIn ^ k|j, vAly tUFAnI b|dlvMg hovyNgA= jdoN `h smM aAvygA< mYN tY^ aAp,IDrtI dy iKlAF l/n lE ilaAvMgA= fyr< gog kOmMeh jA, lY,gIaM ik mYN ik\nA SktISAlI hMÚ `hmyrA aAdr krnA is|K lY,gy aty jA, lY,gy ik mYNpiv|tr hM= `h jA, lY,gy ik mYN tyry nAl kI krMgA=ÕÓ

17whovAh myrA pRBU eh g|lM aAKdA hY< Ò`s smyNlok wAd krngy ik mYN atIt iv|c tyry bAry g|l kItIsI= `h wAd krngy ik mYN aAp,y syvkM esrAXl dynbI@ dI vrtoN kItI sI= `h jA, lY,gy ik esrAXldy nbIaM ny atIt iv|c myry lE g|l kItI sI atyaAiKaA sI ik mYN tY^ `nHM dy iKlAF l/n lEilaAvMgA=Ó

18myry pRBU whovAh ny aAiKaA< Ò`s smyN< gogesrAXl dI DrtI dy iKlAF l/n lE aAvygA= mYNaAp,A kihr drsAvMgA= 19mYN aAp,y gu|sy iv|c atyjoS iv|c shu\ KMdA hM: mYN shu\ KMdA hM ik esrAXl dIDrtI `%ty e|k sKt BucAl aAvygA= 20`s smyN< sArIaMjAndAr cIzM .r nAl k\b jA,gIaM smuÈdr dIaMm|CIaM< hvA dy pÈCI< KytM dy j\glI jAnvr aty DrtI`%ty rINg, vAly sAry Coqy pRA,I< sAry .r nAl k\bjA,gy= prbt i.|g,gy aty c|qAnM >ih pY,gIaM=hr k\D DrtI ty i.|g pvygIÚÓ

21myrA pRBU whovAh aAKdA hY< Òaty esrAXl dyprbtM `%ty mYN gog dy iKlAF hr trHM dy aAt\k ^s|dA idaMgA= `sdy ispAhI e|ny BYBIt ho,gy ik `hek dUsry `%ty hmlA kr dy,gy aty e|k dUsry ^aAp,IaM tlAvArM nAl mAr dy,gy= 22mYN gog ^bImArI aty m¯t dI szA idaMgA= mYN gog aty `sdybhut sArIaM kOmM toN `sdy ispAhIaM dy j|iT@ `%tygi/aM< a|g aty g\Dk dI vrKA kr idaMgA= 23FyrmYN idKA idaMgA ik mYN ik\nA mhAn hM= mYN sAbt kridaMgA ik mYN piv|tr hM= bhut sArIaM kOmM mY aijhA

ihzkIXl 39:1-23 888

kridaM dyK,gIaM `h is|K lY,gy ik mYN kO, hM=Fyr `nHM ^ ptA l|g jAvygA ik mYN whovAh hM=Ó

gog aty `sdI FOj dI m¯tÒaAdmI dy pu|tr< myry lE gog dy ivru|D bol=`s^ d|s ik pRBU aty whovAh eh g|lM

aAKdA hY< Ôgog< tU\ mSk aty tUbl dy dysM dA sB toNmh|tvpUr, aAgU hYNÚ pr mYN tyry ivru|D hM= 2mYN tY^F/ lvMgA aty tY^ vAps ilaAvMgA= mYN tY^ dUr`%tr v|loN vAps ilaAvMgA= mYN tY^ esrAXl dyprbtM dy iKlAF l/n lE ilaAvMgA= 3pr mYN tyryK|by h|T iv|coN tyrI kmAn su|qvA idaMgA= mYN tyry s|jyh|T iv|coN tyry tIrM ^ prHM suqvA idaMgA= 4tU\ esrAXldy prbtM `%ty mAiraA jAvyNgA= tU\ aty tyry ispAhIaMdy smUh< aty tyry nAl dIaM hor sArIaM kOmM j\g iv|cmArIaM jA,gIaM= mYN tY^ mAs KA, vAly hr trHM dypÈCI aty sAry j\glI jAnvrM ^ Bojn vjoN `nHM ^ dyidaMgA= 5tU\ Sihr iv|c dAKl nhIN hovyNgA= tU\ bAhrKytM iv|c mAiraA jAvyNgA= mYN bol id|tA hYÚÕÓ myry pRBUwhovAh ny eh g|lM aAKIaM=

6prmySur ny aAiKaA< ÒmYN mAgog aty smuÈdr k\>yrih\dy `nHM lokM dy ivru|D a|g ByjMgA= `h socdy hnik `h sur|iKat hn< pr `nHM ^ ptA l|g jAvygA ikmYN whovAh hM= 7mYN esrAXl dy aAp,y lokM ^ aAp,ypiv|tr nAm toN jA,U krvAvMgA= mYN aAp,y piv|trnAm ^ lokM v|loN hor brbAd nhIN ho, idaMgA= kOmM^ ptA l|g jAvygA ik mYN whovAh hM= `h jA, lY,gyik mYN esrAXl dI piv|tr hstI hM= 8`h smM aAirhA hY= eh vAprygAÚÓ whovAh ny eh g|lM aAKIaM=ÒehI `h idn hY ijs bAry mYN g|l kr irhA hM=

9Ò`s smyN< esrAXl dy SihrM iv|c rih, vAlylok KytM ^ bAhr jA,gy= `h duSm, dy hiTaArjmHM krngy aty `nHM ^ sA/ dy,gy= `h sArIaM>AlM kmAnM aty tIrM< gurjM aty briCaM ^ sA/dy,gy= `h `nHM hiTaArM dI s|tM sAlM tIk bAl,vjoN vrtoN krngy= 10`nHM ^ KytM iv|coN l|k/I il!`,dI jM j\glM iv|coN l|k/ k|q, dI lo/ nhIN hovygIik`N ik `h hiTaArM ^ bAl, vjoN vrt,gy= `h`nHM ispAhIaM koloN kImtI cIzM lY lY,gy ijh/y `nHM^ `nHM pAsoN cug,A cAhu\dy sn= `h ispAhIaM koloN`h c\gIaM cIzM Koh lY,gy ijnHM ny `nHM koloN c\gIaMcIzM KohIaM sn=Ó myry pRBU whovAh ny eh g|lM aAKIaM=

11prmySur ny aAiKaA< Ò`s smyN< mYN gog ^ dFnkrn lE esrAXl iv|c koE jgHA cu,MgA= `h .Y.

39

sI dy `%tr v|l musAiFrM dI vAdI iv|c dFnAe!jAvygA= es nAl musAFrM dA rstA ruk jAvygA= ik`N?ik`N ik gog aty `sdI sArI fOj `s TM dFn hovygI=lok es^ gog dI FOj dI vAdI aAK,gy= 12esrAXldy pirvAr ^ `nHM ^ dfnA`, lE s|t mhIny l|gjA,gy= `nHM ^ aijhA zmIn ^ SuD bnA`, lEzrUr krnA pvygA= 13aAm aAdmI duSm, dy `nHMispAhIaM ^ dFn krngy= aty `h lok mShUr hojA,gy jdoN mYN Kud lE sitkAr il!vMgA=Ó myry pRBUwhovAh ny eh g|lM aAKIaM=

14prmySur ny aAiKaA< Ò`nHM murdA ispAhIaM ^dFnA`, aty zmIn ^ SuD bnA`, lE kAimaM ^pUrA smM k\m imlygA= `h kAmy s|t mhIny tIk k\mkrngy= `h aAly-duaAly murdA lASM dI tlASkrngy= 15`h kAmy aAly-duaAly dyK, jA,gy= jy `nHMiv|coN iksy ^ koE h|.I ids pYNdI hY tM `h esdy kolinSAn lgA dyvygA= `h inSAn `nA icr tIk rhygAjdoN tIk ik kbr Kod, vAly `s h|.I ^ Ôgog dI FOddI vAdIÕ iv|c dFn nhIN kr id\dy= 16murdA lokM dA`h Sihr (kbirstAn) hmon aKvAXgA= es trHM<`h dyS ^ piv|tr bnA`,gy=Ó

17myry pRBU whovAh ny eh g|lM aAKIaM< ÒaAdmI dypu|tr< myry lE sAry pÈCIaM aty j\glI jAnvrM lEg|l kr= `nHM ^ aAK< Ôe|Ty aAPÚ e|Ty aAPÚ ek|Qy hojAvo= es blI ^ KAvo ijh/I mYN tuhA.y vAsty itaArkr irhA hM= esrAXl dy prbtM `%ty bhut v|.I blIhovygI= aAP< mAs KAvo aty KUn pIvo= 18tusIN tAktvrispAhIaM dy SrIrM dA mAs KAvoNgy= tusIN dunIaM dyaAgUaM dA KUn pIvoNgy= `h bASAn dy By.UaM< lyilaM<b|kiraM aty moqy JoiqaM vrgy ho,gy= 19ik\nI vI crbItusIN cAho< KA skdy ho= tusIN r|j ky KUn pI skdy ho=tusIN myrI c/HAE hoE blI ^ KAvo pIvoNgy ijh/I mYNtuhA.y lE ijbAh krMgA= 20tuhA.y pAs myrI myz `%tyKA, lE kAFI mAs hovygA= PTy Go/y aty rTvAn<tAtkvr ispAhI aty hor dUsry sAry l/AkU aAdmIho,gy=ÕÓ myry pRBU whovAh ny eh g|lM aAKIaM=

21prmySur ny aAiKaA< ÒmYN hornM kOmM ^ idKA idaMgAik mYN kI kItA hY= aty `h kOmM myrI e|zt krnI SurUkr dy,gIaMÚ `h myrI `s tAkt ^ dyK lY,gy ijh/ImYN `s duSm, dy ivru|D vrtI sI= 22Fyr `s idn toN<esrAXl dy pirvAr ^ ptA l|g jAvygA ik mYN `nHMdA prmySur hM= 23aty kOmM ^ ptA l|g jAvygA kIesrAXl dy pirvAr ^ hornM dysM iv|c b\dI b,Akyik`N iljMdA ig! sI `nHM ^ ptA l|g jAvygA ik myry

889 ihzkIXl 39:24-40:17

b\dy myry ivru|D ho gX sn= es lE mYN vI `nHM toN dUrho igaA sM= mYN `nHM dy duSm,M ^ `nHM ^ hrA`,id|tA= es lE myry b\dy j\g iv|c mAry gX sn= 24`nHMny pAp kItA aty aAp,y-aAp ^ nApAk kItA= eslE mYN `nHM ^ `nHM dy amlM dI szA id|tI= mYN `nHMtoN dUr ho igaA aty `nHM dI shAetA krn toN enkArkr id|tA=Ó

25es lE myrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY:Òhu, mYN wAkUb dy pirvAr ^ kYd iv|coN vAps ilaAvMgA=mYN esrAXl dy sAry pirvAr `%ty rihm krMgA= mYNaAp,y piv|tr nAm lE !p,A joS drsAvMgA= 26lokaAp,I SrmsArI ^ Bu|l jA,gy aty `nHM sAry simaM^ vI< jdoN `h myry ivru|D ho gX sn= `h aAp,IDrtI `%ty sur|iKat rih,gy= koE vI `nHM ^ BYBItnhIN krygA= 27mYN aAp,y lokM ^ hornM dysM toN vApsilaAvMgA= mYN `nHM ^ `nHM dy duSm,M dI@ DrtI@toN ek|iQaM krMgA= Fyr bhut sArIaM kOmM dyK,gIaMik mYN piv|tr hM= 28`nHM ^ ptA l|g jAvygA ik mYNprmySur `nHM dA whovAh hM= ik`Nik mYN `nHM ^ aAp,yGrM ^ C|., lE mzbUr kItA aty hornM dysM iv|cb\dI b,ky jA, lE mzbUr kItA= aty Fyr mYN `nHM ^ek|iQaM kItA aty `nHM dI aAp,I DrtI `%ty `nHM ^vAps ilaMdA= 29mYN aAp,A aAtmA esrAXl dypirvAr iv|c pA idaMgA= aty `s smyN toN mgroN< mYNFyr kdy vI aAp,y b\idaM toN mUÈh nhIN mo/MgA=Ó myrypRBU whovAh ny eh g|lM aAKIaM=

nvM mÈdrsA^ b\dIvAnM vjoN iljAX jA, toN bAad25 vyN vrHy iv|c< sAl dy SurU iv|c< mhIny dy

10vyN idn< whovAh dI SktI myry `%ty aAE= eh g|lbAbl dy wrUSlm `%ty kbzy dy 14sAl bAd dI hY=`s idn< whovAh mY^ nzAry iv|c PTy lY igaA=

2drSn iv|c< mY^ prmySur esrAXl dI DrtI `%tylY igaA= `sny mY^ e|k bhut `%cy prbt dy ny/y hyQM`tAr id|tA= `s prbt `%ty myry sAmH,y e|k emArtsI ijh/I Sihr vMg idKAE id\dI sI= 3whovAh mY^PTy lY igaA= PTy e|k aAdmI sI ijh/A ilSkAEhoE kMsI vMg cmkIlA idKAE id\dA sI= `s aAdmIkol k|p/y dA e|k FItA aty e|k pYmAnA h|T iv|c Fi/aAhoeaA sI= `h FAqk dy ny/y KlotA sI= 4aAdmI nymY^ aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< aAp,IaM a|KM aty k\nMdI vrtoN kr= enHM cIzM v|l vyK aty myrI g|l iDaAnnAl su,= `s hr g|l v|l iDaAn dyh ijh/I mY tY^

40

idKA`NdA hM= ik`N ik tY^ e|Ty es lE ilaMdAigaA hY tM jo mYN tY eh cIzM idKA skM= tY esrAXldy pirvAr ^ `s sB kAsy bAry zrUr d|s dy,A cAhIdAhY< jo tU\ dyKyN=Ó

5mYN e|k aijhI k\D dyKI ijh/I mÈdr dy bAhr chu\aMpAisaM v|l jMdI sI= aAdmI dy h|T iv|c cIzM nAp,vAlA fu|qA sI= `sdy h|T iv|c 6 h|T l\mA e|k pYmAnAsI= es trHM aAdmI ny kÈD dI moqAE nApI= eh e|kpYmAny ij\nI moqI sI= aAdmI ny kÈD dI `cAE nApI=eh e|k pYmAny ij\nI l\mI sI=

6Fyr `h aAdmI pUrbI FAqk kol igaA= aAdmIesdIaM p¯/IaM c/H igaA aty FAqk dI KulHI TM ^nAipaA= eh e|k pYmAnA* cO/I sI= 7pihrydArM dykmry e|k pYmAnA l\my aty e|k pYmAnA cO/y sn= kmiraMdIaM k\DM 5 h|T moqIaM sn= mÈdr dy sAmH,y rsty dyaKIr `%ty vrM.y dA KulHA ih|sA vI e|k pYmAnA cO/AsI= 8Fyr aAdmI ny vrM.y ^ nAipaA= 9eh 8 h|T cO/AsI= aAdmI ny FAqk dy dohM pAisaM dIaM k\DM ^nAipaA= hr pAsy dI k\D 2 h|T cO/I sI= vrM.A mÈdrdy sAhm,y< vAly rsty dy aKIr `%ty sI= 10rsty dydohIN pAsIN it\n Coqy kmry sn= enHM sAry kmiraM dAnAp e|ko ijhA sI aty `nHM dIaM sArIaM k\DM e|konAp dIaM sn= 11aAdmI ny rsty dy pRvyS duaAr ^nAipaA= eh 10 h|T cO/A aty 13h|T l\bA sI= 12hrkmry dy sAmH,y e|k nIvIN k\D sI= eh k\D e|k h|T`%cI aty e|k h|T moqI sI= kmry vrgAkAr sn atyhr k|D 6 h|T l\bI sI=

13aAdmI ny e|k kmry dI C|t dy bAhrly isry toNsAmH,y vAly kmry dI C|t dy bAhrly isry tIk dy rsty^ nAipaA= eh 25 h|T sI= hr drvAjy dUsry FAqkdy iblkul sAmH,y sI= 14aAdmI ny ivh/y dy vrM.y dyhr pAsy dIaM dIvArM smyt pAisaM dIaM sArI@ k\DMdy miTaM ^ nAipaA= kul jo/ 60 h|T sI= 15bAhrlyFAqk dy aÈdrly isry toN lYky vrM.y dy aKIr t|k dAnAp 50 h|T sI= 16pihrydAr gAr.M dy sAry kmiraM<pAisaM dIaM k\DM aty vrM.y dy `%pr CoqIaM iK/kIaMsn= iK/kIaM dA cO/AE vAlA ih|sA rsty dy sAmH,yv|l sI= rsty dy dohM pAisaM dIaM k\DM `%ty KjUr dyru|K `kry hoX sn=

bAhrlA ivh/A17aAdmI mY^ bAhrly ivh/y iv|c lY igaA= mYN PTy

e|k pYmAnA BAv< Cy h|T (10.4 synqImIqr jA 3.15 mIqr=)

tIh kmry aty e|k pq/I dyKI ijh/I ivh/y dy aAly-

ihzkIXl 40:18-43 890

duaAly FYlI hoE sI= kmry kÈD dy nAl ju/y hoX sn aty`nHM dA r|uK pq/I v|l sI=

18pq/I FAqkM dI l\bAE ij\nI hI cO/I sI= pq/IFAqk dy aÈdrly isry t|k jMdI sI= eh nIvIN pq/IsI= 19aAdmI ny hyQly rsty dy aÈdrly isry toN aÈdrlyivh/y dy bAhrly pAsy tAEN nAp ilaA= eh pUrb dyaty `%tr dy pAsy v|l 100 h|T sI=

20Fyr `sny bAhrly ivh/y dI `%tr vAly pAsy dIFAqk dI l\bAE aty cO/AE im,I= 21eh drvAzyaty `sdIaM koQ/IaM< it\n es pAsy aty it\n `spAsy sn aty `sdy T\m ty .AqM pihly drvAzy dy mycydy anusAr sn= `sdI l\bAE 50 h|T aty drvAzA50 h|T l\mA aty 25 h|T cO/A sI= 22es dIaM iK/kIaMaty vrM.A aty es `|ty `kry hoX pAm dy ru|K pUrbvAly FAqk dy nAp dy sn= bAhr vAly pAsy FAqk tIkjMdIaM s|t p¯/IaM sn= esdA vrM.A drvAzy dyaÈdrly isry ty sI= 23ivh/y dy pAr `trI FAqk v|loNaÈdrly ivh/y dA drvAzA sI= eh pUrb vAly FAqkvrgA sI= aAdmI ny aÈdrlI k\D vAly FAqk toN bAhrlIk\D vAly FAqk tAE nAp ilaA= eh FAqk toN FAqkt|k 100 h|T sI=

24Fyr aAdmI mY d|K,I k\D v|l lY igaA= mYN d|K,Ik\D iv|c e|k FAqk dyiKaA= aAdmI ny es dIaM pAsydI@ k\DM aty vrM.y ^ nAipaA= `nHM dI im,tI hornMfAqkM dy brAbr dI sI= 25drvAzy dy rsty aty vrM.ydy sArI pAsIN hornM fAqkM vMg iK/kIaM sn= drvAzydA rstA 50 h|T l\mA aty 25 h|T cO/A sI= 26esfAqk tAEN jA, vAlIaM s|t p/IaM sn= esdA vrM.AdrvAzy dy rsty dy aÈdrly isry ty sI= es dIaM k\DM`%ty pAm dy ru|K `kry hoX sn ijh/IaM ik drvAzy dyrsty dy dohIN pAsIN sn= 27aÈdrly ivh/y dy d|K,Iisry ty e|k fAqk sI= aAdmI ny aÈdrlI k\D dy fAqktoN bAhrlI k\D dy fAqk tIk nAp ilaA= eh fAqktoN fAqk tIk 100 h|T sI=

aÈdrlA ivh/A28Fyr `h aAdmI mY^ d|K,I drvAzy rAhIN aÈdrly

ivh/y tIk lY igaA= `sny es drvAzy dA nAp ilaA=drvAzy dA rstA vI aÈdrly ivh/y dy hornM fAqkM dynAp ijÈnA hI sI= 29esdy drvAiz@< pAsy dI@ k\DMaty vrM.A bAkI dy fAqkM ij\nA hI sI= drvAzy dyrsty aty esdy vrM.y dy sArIN pAsIN iK/kI@ sn=drvAzy dA rstA 50 h|T l\mA aty 25 h|T cO/A sI=30vrM.A 25 h|T cO/A aty 5 h|T l\mA sI= 31esdA

vrM.A bAhrly ivh/y dy nAl lgdy drvAzy dy rstydy aKIr ty sI= pAm dy ru|KM dI iSlpkArI fAqkM v|ljMdy rsty dy dohIN pAsIN k\DM `%ty kItI hoE sI= fAqkv|l jMdIaM a|Q p¯/IaM sn=

32Fyr mY `h aAdmI pUrb dI v|KI dy aÈdrly ivh/yiv|c lY igaA= `sny fAqk dA nAp ilaA= eh nApvI hornM drvAizaM ij\nA hI sI= 33esdy kmry< pAisaMdIaM k\DM aty vrM.A vI bAkI dy drvAizaM dy nApdy sn= drvAzy dy rsty aty `sdy vrM.y dy sArIpAsIN iK/kIaM sn= drvAzy v|l dA rstA 50 h|Tl\mA aty 25h|T cO/A sI= 34aty esdI i.`/I bAhrlyivh/y dy nAl lgdy drvAzy dy rsty dy aKIr `%tysI= fAqk dy rsty dy hr pAsy dIaM dIvMrM `%ty pAmdy ru|K `kry hoX sn= fAqk v|l jMdIaM a|Q p¯/IaMsn=

35Fyr `h aAdmI mY^ `%trI drvAzy v|l lY igaA=`sny esdA nAp ilaA= esdA nAp vI hornMdrvAizaM dy nAp ij\nA hI sI= 36es dy kmry< aAsy-pAsy dIaM k\DM aty vrM.A vI `sy nAp dA sI= drvAzydy rsty aty esdy vrM.y dy sAry pAsIN iK/kIaM sn=drvAzy dA rstA 50h|T l\mA aty 25h|T cO/A sI=37esdA vrM.A bAhrly ivh/y dy nAl lgdy drvAzydy rsty dy aKIr ty sI= drvAzy vAly rsty dy hr pAsyk\DM `%ty pAm dy ru|K `kry hoX sn= fAqk v|l jMdIaMa|Q p¯/IaM sn=

blIaM dI itaArI lE kmry38`Ty e|k kmrA sI ijsdA drvAzA es fAqk dy

vrM.y v|l KulHdA sI= eh PhI TM sI ij|Ty jAjk homdIaM ByqM lE jAnvrM ^ DoNdy hn= 39es vrM.y dyfAqk dy hr pAsI do myz l|gy hoX sn= hom dIaM ByqM<pAp dIaM ByqM aty doS dIaM ByqM vjoN c/HAX jA,vAly jAnvr esy myz `%ty mAry jMdy sn= 40es vrM.ydI bAhrlI k\D dy drvAzy dy hr pAsy vI< do myz l|gyhoX sn=

41es trHM aÈdrlI k\D nAl cAr myz l|gy hoX snaty bAhrlI k\D nAl cAr myz l|gy hoX sn Ð a|Qmyz< ijnHM dI vrtoN jAjk jAnvrM dI blI c/HA`,vyly krdy sn= 42hom dI Byq c/HA`, lE vI `Typ|Tr dy b,y hoX cAr myz sn= eh myz 1-1/2h|T l\my1-1Ö2h|T cO/y aty= 1-1/2 h|T `%cy sn= enHM myzM`%ty jAjk aAp,y `h azAr r|Kdy sn ijnHM dI vrtoN`h hom dIaM ByqM aty hornM blIaM lEN jAnvrM ^mArn lE krdy sn= 43es TM dIaM sArIaM k\DM

891 ihzkIXl 40:44-41:18

`%ty< it\n e\c l\mIaM mAs lqkA`, vAlIaM hu|kMsn= ByqM dA mAs myzM `%ty r|K id|tA jMdA sI=

jAjkM dy kmry44aÈdrly ivh/y iv|c do kmry sn= e|k `%tr vAly

drvAzy kol sI ijsdA mUÈh d|K, v|l sI= dUsrA kmrAd|K,I drvAzy kol sI ijsdA mUÈh `%tr v|l sI=45aAdmI ny mY^ aAiKaA< Ò`h kmrA ijsdA mUÈh d|K,v|l hY< `nHM jAjkM lE hY ijh/y mÈdr dy Kytr iv|csyvA krn dA Frz inBA rhy hn=

46Òpr `h kmrA ijsdA mUÈh `%tr v|l hY< `nHMjAjkM lE hY jo jgvydI `%ty syvA krn dA FrzinBA rhy hn= jAjk lyvI dy pirvAr smUh iv|coN hn=pr jAjkM dA eh dUsrA smUh sdok dy `trAiDkArI@iv|coN hY= isrF `hI aijhy lok hn ijh/y whovAh dIsyvA krn lE jgvydI blIaM c/HA skdy hn=Ó47aAdmI ny aÈdrly ivh/y dA nAp ilaA= ivh/A pUrncOkor sI= eh 100h|T l\mA aty 100h|T cO/A sI=jgvydI mÈdr dy sAmH,y sI=

mÈdr dA vrM.A48Fyr aAdmI mY^ mÈdr dy vrM.A iv|c lY igaA aty

vrM.A dy dohM pAisaM dIaM k\DM ^ nAipaA= hr k\D5h|T moqI aty 3h|T cO/I sI= aty `nHM dy (ivckArlI)KulHI TM 14h|T sI= 49vrM.A 20h|T cO/A aty 12h|Tl\mA sI= vrM.A t|k ds p¯/IaM jMdIaM sn= vrM.Ady hr pAsy dIaM k\DM dy do Tmly sn Ð hr k\D lEe|k=

mÈdr dA piv|tr sTAnFyr aAdmI mY piv|tr sTAn aÈdr lY igaA=`sny kmry dy hr pAsy dIaM k\DM ^ nAipaA=

pAis@ dI@ `h k\DM hr pAisPN 6 h|T moqI@ sn=2drvAzA 10 h|T cO/A sI= drvAzy vAly rsty dy pAsyhr pAisPN 5 h|T sn= aAdmI ny `s kmry ^ nAipaA=eh 40 h|T l\mA aty 20 h|T cO/A sI=

mÈdr dA a|t piv|tr sTAn3Fyr aAdmI aÈtly kmry aÈdr igaA= `sny drvAzy

dy rsty dIaM hr pAsy dIaM k\DM ^ nAipaA= hr v|KIdI k\D 2 h|T moqI aty 7 h|T cO/I sI= drvAzy dArstA 6h|T cO/A sI= 4Fyr aAdmI ny kmry dI l\bAEnApI= eh 20 h|T l\mI aty 20h|T cO/I sI= aAdmI nymY^ aAiKaA< Òeh a|t piv|tr sTAn hY=Ó

41

mÈdr dy aAly-duaAly dy hor kmry5Fyr aAdmI ny mÈdr dI k\D ^ nAipaA= eh 6 h|T

moqI sI= mÈdr dy aAly-duaAly v|KI dy kmry sn= eh4

h|T cO/y sn= 6pAis@ dy kmry e|k dy `%pr e|k<it\n v|Ko-v|K mÈizlM `%ty sn= hr m\izl `%ty 30

kmry sn= mÈdr dI k\D CijaM nAl b,AE gE sI=pAis@ dy kmry enHM C|ijaM `%ty iqky hoX sn prmÈdr dI k\D nAl ju/y hoX nhIN sn= 7v|KI dy kmiraMdI hr mÈizl ijh/I mÈdr dy aAly-duaAly sI< hyQlImÈizl nAloN cO/I sI= mÈdr duaAly dy kmiraM dIaMk\DM ijvyN ijvyN `%cIaM jMdIaM sn t\g hu\dIaM jMdIaMsn= es lE `prlIaM mÈzlM dy kmry cOry/y sn=hyQlI mÈizl toN sB toN `%cI mÈizl t|k ivckArlImÈizl toN hoky p¯/IaM jMdIaM sn=

8mYN eh vI dyiKaA ik mÈdr dA aADAr esdy sAir@pAis@ toN `%cA `iQaA hoeaA sI= eh pAis@ dykmiraM dI buinaAd sI aty eh iblkul Cy h|T `%cAsI= 9pAis@ dy kmiraM dI bAhrlI k\D 5 h|T moqIsI= mÈdr dI pAis@ dy kmiraM 10aty jAjkM dykmiraM ivckAr e|k KulHI jgHA sI= eh 20 h|T cO/IsI aty mÈdr dy aAly-duaAly hr pAsy sI= 11pAis@ dykmiraM dy drvAzy `|cy hoX aADAr v|l KulHdy sn=e|k pRvyS duaAr `%tr vAly pAsy sI aty e|k pRvySduaAr d|K, vAly pAsy= `%iQaA hoe! aADAr sArypAisPN 5h|T cO/A sI=

12sImA b|D Kytr dy p|Cm vAly pAsy ty e|k emArtsI= eh emArt 70 h|T cO/I aty 90 h|T l\mI sI=emArt dI k\D hr pAisPN 5 h|T moqI sI= 13Fyr aAdmIny mÈdr ^ nAipaA= mÈdr 100 h|T l\mA sI= emArtaty es dIaM k\DM s,y sImAb|D Kytr 100 h|T l\mAsI= 14pUrb vAly pAsy dA sImA b|D Kytr< ijh/A mÈdrdy sAmH,y sI< `h vI 100 h|T l\mA sI=

15aAdmI ny mÈdr dy ipCvA/y dy sImAb|D Kytr ivclIemArt dI l\bAE nApI= eh e|k k\D toN lYky dUsrIk\D tIk 100 h|T sI=

a|t piv|tr sTAn< piv|tr sTAn aty vrM.A ijsdAmUÈh aÈdrly ivh/y v|l sI< 16`s dIaM sArIaM k\DM`%ty l|k/I dy F|qy l|gy hoX sn= sArIaM iK/kIaM atydrvAizaM dy aAly-duaAly l|k/I dI JAlr l|gI hoEsI= mÈdr iv|c< drvAzy vAly rsty kol FrS toN `%priK/kIaM tIk l|k/I dy F|qy l|gy sn ijh/y drvAzy`%prlI 17k\D dy e|k ih|sy t|k jMdy sn=

mÈdr dy aÈdrly kmry aty bAhrly kmry dIaM k\DM`%ty 18krUbI dy FirSitaM aty KzUr dy ru|KM dI nkASI

ihzkIXl 41:19-42:20 892

kItI gE sI= krUbI dy firSit@ dy ivckAr KzUrdA ru|K sI= hr krUbI dy FirSty dy do ichry sn=19e|k ichrA aAdmI dA ichrA sI ijh/A e|k pAsy dyKzUr dy ru|K v|l JAkdA sI= dUsrA ichrA Syr dA ichrAsI ijh/A dUsry pAsy dy KzUr dy ru|K v|l JAkdA sI=`h mÈdr dy hr pAsy `kry hoX sn= 20FrS toN lYkydrvAzy dy `tly ih|sy tIk< piv|tr sTAn dIaM sArIaMk\DM `%ty krUbI FirSty aty KzUr dy ru|K `kry hoXsn=

21piv|tr sTAn dy hr pAsy dIaM k\DM cOkor sn=a|t piv|tr sTAn dy sAmH,y koE cIz sI ijh/I 22l|k/IdI b,I jgvydI vrgI nzr aA`NdI sI= eh 3 h|T`%cI aty 2 h|T l\mI sI= esdy kony esdA aADAr atyesdy pAsy lk/I dy sn= aAdmI ny mY aAiKaA< ÒehI`h myz hY ijh/A whovAh dy sAmH,y hY=Ó

23piv|tr sTAn aty a|t piv|tr sTAn< dohM dAe|k dUsrA drvAzA sI 24hr drvAzA do CoqydrvAizaM dA bi,aA hoeaA sI= hr drvAzA asliv|c do JUldy drvAzy sn= 25aty piv|tr sTAn dydrvAizaM `%ty vI krUbI FirSty aty KzUr dy ru|K`kry hoX sn= `h `nHM vrgy hI sn ijh/y k\DM `%ty`kry hoX sn= vrM.A dy sAmH,y vAly pAsy `%pr l|k/IdI C|t sI= 26vrM.A dIaM dohM pAisaM dIaM k\DM<vrM.A `tlI C|t `%ty< aty mÈdr dy duaAly dy kmiraM`%ty Frym vAlIaM iK/kIaM aty KzUr dy ru|K sn=

jAjkM dA kmrAFyr `h aAdmI mY^ `%trI fAqk rAhINbAhrly ivh/y iv|c lY igaA= `sny p|Cm

v|l dI `s emArt v|l myrI agvAE kItI ijsdykE kmry sn ijh/I `%tr vAly pAsy dI emArt atysImAb|D Kytr dy p|Cm v|l sI= 2eh emArt 100 h|Tl\mI aty 50 h|T cO/I sI= lokI es iv|c `%tr vAlypAisPN ivh/y iv|coN dAKl hu\dy sn= 3emArt it\nmÈzlI sI aty esdy C|jy sn= 20 h|T dA aÈdrlAivh/A emArt aty mÈdr dy ivckAr sI= dUsry pAsy tykmry bAhrly ivh/y dI pq/I v|l sAmH,y sn= 4emArtdI d|K,I v|KI dy nAl-nAl e|k 10 h|T cO/A aty 100

h|T l\mA rstA jMdA sI< aty pRvyS duaAr `%tr vAlypAsy sI= 5----6ik`Nik eh emArt it\n mÈzlI sI atyesdy bAhrly ivh/y dy TmilaM vrgy Tmly nhIN sn<esdy `%prly kmry ivckArlI aty hyQlI mÈizl dykmiraM nAloN vDyry ip|Cy hqvyN sn= `prlI mÈizlivckArlI mÈizl nAloN cO/AE iv|c G|q sI< ijh/I ik

42

hyQlI m\izl nAloN cO/AE iv|c G|q sI= ik`N ik esTM dI vrtoN C|ijaM rAhIN kItI gE sI= 7bAhrvAre|k k\D sI ijh/I bAhrly ivh/y dy nAl-nAl kmiraMdy smAn\tr jMdI sI= eh kmiraM dy sAmH,y v|l 50

h|T t|k vDI hoE sI= 8`nHM kmiraM dI ktAr ijh/ybAhrly ivh/y dy nAl-nAl jMdI sI< 50 h|T l\mI sI<BAvyN mÈdr vAly pAsy v|l emArt dI ku|l l\bAE 100

h|T sI= 9enHM kmiraM dy hyQM emArt dy pUrbI isry`%ty pRvyS duaAr sI tM jo lokI bAhrly ivh/y iv|coNes iv|c dAKl ho sk,= 10pRvyS duaAr ivh/y nAllgdI k\D dy SurU iv|c sI= sImA b|D Kytr aty dUsrIemArt toN agMh=

PTy d|K,I pAsy ty kmry sn= PTy e|k rstA sI=11enHM kmir@ dy sAhm,y= eh `%tr vAly pAsy dykmiraM vrgy sn= enHM dI l\bAE aty cO/AE `nIhI sI aty Pho ijhy hI drvAzy sn= 12d|K,I kmiraMdA dAKlA emArt dy pUrbI isry `%ty sI tM jo lok k\Ddy nAl lgdy rsty dy KulHy isry v|loN dAKl ho sk,=

13aAdmI ny mY^ aAiKaA< ÒsImA b|D Kytr dy sAmH,y`%trI kmry aty d|K,I kmry piv|tr hn= eh kmry`nHM jAjkM lE hn ijh/y whovAh a|gy blIaMc/HA`Ndy hn= ehI TM hY ij|Ty jAjk sB toN piv|trByqM dA Bojn Ck,gy= aty `hI TM hY ij|Ty `h a|tpiv|tr c/HAivaM ^ r|K,gy= ik`N ik eh TM piv|trhY= a|t piv|tr ByqM hn: anAz dIaM ByqM< pAp dIaMByqM< aty doS dIaM ByqM=

14Òijh/y jAjk `s piv|tr Kytr iv|c dAKl hu\dyhn `nHM ^ bAhrly ivh/y iv|c jA, toN pihlM aAp,ysyvA vAly k|p/y `s piv|tr sTAn iv|c hI C|. dy,ycAhIdy hn= ik`N ik eh k|p/A piv|tr hY= jy koEjAjk mÈdr dy `s ih|sy iv|c jA,A cAhu\dA hY ij|Ty horlok hn< tM `s^ enHM kmiraM iv|c jAky hor k|p/ypihn,y cAhIdy hn=

bAhrlA ivh/A15aAdmI ny mÈdr dy aÈdrly Kytr ^ nAp, dA k\m

mukA ilaA sI= Fyr `h mY^ pUrbI fAqk toN bAhr lYaAeaA aty `s Kytr dA aAlA-duaAlA nAipaA=16aAdmI ny pYmAny nAl pUrb vAly pAsy ^ nAipaA eh500 h|T l\mA sI= 17`sny `%tr vAly pAsy ^ nAipaA=eh 500 h|T l\mA sI= 18`sny d|K, v|l dy pAsy ^nAipaA= eh 500 h|T l\mA sI= 19`h p|Cm vAly pAsyv|l igaA aty `s^ nAipaA= eh 500 h|T l\mA sI=20`sny `nHM chu\aM k\DM ^ nAipaA ijh/IaM mÈdr dy

893 ihzkIXl 43:1-23

cAry pAsy jMdIaM sn= k\D 500 h|T l\mI aty 500 h|TcO/I sI= eh piv|tr Kytr ^ `s Kytr nAloN v|KkrdI sI ijh/A piv|tr nhIN hY=

whovAh aAp,y lokM dy drimaAn rhygAaAdmI mY^ pUrbI fAqk v|l lY igaA= 2PTyesrAXl dy prmySur dA prtAp pUrb v|loN

aAeaA= prmySur dI aAvAz smuÈdr dI aAvAz vrgI`%cI sI= prmySur dy prtAp dI roSnI nAl DrtIcmk rhI sI= 3jo drSn mYN dyiKaA `h `sy drSnvrgA sI ijh/A kbAr nihr dy k\>y dyiKaA sI= mYNDrtI `%ty Juk ky isjdA kItA= 4whorvAh dA prtAppUrb vAly fAqk rAhIN mÈdr dy aÈdr !eaA=

5Fyr aAtmA ny mY^ cu|k ilaA aty mY^ aÈdrly ivh/yiv|c lY aMdA= mÈdr whovAh dy prtAp nAl Bir!hoe! sI= 6mYN sui,aA ik mÈdr iv|coN koE mY^ bulAirhA sI= aAdmI hAly vI myry kol K/HA sI= 7mÈdr iv|coNaA`NdI aAvAz ny mY^ aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< ehmyry tKt aty pYr cONkI dI TM hY= mYN e|Ty esrAXl dylokM ivckAr sdA lE rhMgA= esrAXl dA pirvArFyr kdy vI myry piv|tr nAm ^ bdnAm nhIN krygA=rAjy aty `nHM dI prjA< ijnsI pApM rAhIN jM aAp,ymry hoX rAijaM ^ es TM dFn krky< myry nAm ^SrimÈidaM nhIN krngy=

8`h myrI srdl toN agMh !p,I srdl b,Akyaty myrI cugAQ toN agMh !p,I cugAQ b,Aky myrynAm ^ SrmsAr nhIN krngy= atIt iv|c< `nHM ^myry koloN isrF e|k k\D hI v|KiraM krdI sI= eslE hr vAr< jdoN `h pAp krdy jM `h iBaAnkg|lM krdy `nHM ny myry nAm ^ kl\kt kItA= esy lEmYN kihrvAn hoeaA aty `nHM ^ tbAh kItA= 9mYN `nHM^ aAp,I bdkArI aty `nHM dy mry hoX rAijaM dIaMdyhM ^ aAp,y koloN dUr iljA, id|tA hY= Fyr mYN `nHMivckAr sdA lE rhMgA=

10Òhu,< aAdmI dy pu|tr< esrAXl dy pirvAr ^mÈdr bAry d|s= Fyr jdoN `h mÈdr dy nkiS@ ^mAp,A SurU krngy tM `h aAp,y pApM toN SrmsAr hojA,gy=

11ÒFyr jdoN `h `nHM sArIaM mÈdIaM g|lM toN SrimÈdyho,gy jo `nHM ny kItIaM hn= `nHM ^ mÈdr dy nkSydI jA,kArI hAisl krn idP= `nHM ^ jA, lY,idP ik esdI `sArI ikvyN krnI hY< esdy pRvyS atyinkAs ik|Ty hn aty es `tlI sArI nkASI bAry vIjA, lY, idP= `nHM ^ esdy sAry k^nM aty ibDIaA

43

bAry is|iKaA idP= aty enHM sArIaM cIzM ^ ilKlvI tM jo hr koE dyK sky= es trHM `h mÈdr dysAry k^nM aty ibDIaM dI pAlnA kr skdy hn= 12mÈdrdA k^n eh hY: enHM h|dM dy ivckAr prbt dy `%prvAlA sArA Kytr a|t piv|tr hY= mÈdr dA k^n ehIhY=

jgvydI13Òaty l\my pYmAny ^ estymAl kridaM jgvydI

dA h|TM iv|c nAp es trHM hY= jgvydI dy aADAr dyaAly-duaAly e|k g\dI nAlI sI= eh e|k h|T .U\GIaty dohM pAisP e|k h|T cO/I sI iknAry dy duaAly e|kik\grI sI ijh/I e|k ig|Q `%cI sI= aty jgvydIe\nI `%cI sI:

14ÒDrtI toN lYky hyQlI nu|kr tIk< aADAr dA nAp 2h|T hY= eh e|k h|T cO/A sI= esdA nAp< Coqy ik\grytoN v|.y ik\gry tIk< 4 h|T hY= eh e|k h|T cO/A sI=15jgvydI `%pr a|g lE sTAn 4h|T `%cA sI= cAryiknAry is\gM dI Skl dy sn= 16jgvydI `%pr a|glE sTAn 12h|T l\mA aty 12h|T cO/A sI= eh pUrncOkor sI= 17 ik\grA vI cOkor sI< 14 h|T l\mA aty 14

h|T isrA= esdy aAly-duaAly dA c|kA 1Ö2 h|T cO/IsI= aADAr dy duaAly dA gqr e|k h|T cO/A sI= jgvydIv|l jA, vAlIaM p¯/IaM pUrb vAly pAsy sn=Ó

18Fyr aAdmI ny mY^ aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< pRBUaty whovAh eh g|lM aAKdA hY: ÔjgvydI lE nymeh hn: jdoN tusIN jgvydI b,AP tM hom dIaM ByqMc/HA`, lE aty es `%ty KUn iC/k, lE enHMivDIaM dI vrtoN kro= 19tusIN sdok dy pirvAr dyb\idaM ^ e|k vih/ky ^ pAp dIaM ByqM vjoN dyvoNgy=eh b\dy lyvI dy pirvAr-smUh iv|coN jAjk hn= ehPhI b\dy hn ijh/y myry lE ByqM ilaAky myrI syvAkrdy hn=ÕÓ myry pRBU whovAh ny eh g|lM aAKIaM=20ÒtusIN vih/ky dA kuJ KUn lYky es^ jgvydI dychu\aM is\gM `%ty< ik\gry dy chu\aM iknAiraM aty aAly-duaAly dy irm `%ty iC/koNgy= es trHM tusIN jgvydIlE pRASict krky es^ pAp dI Byq pRApt krn lEit!r kr dyvoNgy= 21Fyr vih/ky ^ pAp dy c/HAvyyvjoN lvo aty es^ mÈdr dI emArt toN bAhr< mÈdrdy Kytr ivcly KAs sTAn `%ty sA/o=

22Òagly idn tusIN e|k inrdoS riht b|krA Byqc/HAvoNgy= eh pAp dI Byqy vjoN hovygA= jAjk jgvydI^ Psy trHM it!r kroNgy ijvyN `nHM ny es^ vih/kynAl b,AeaA sI= 23jdoN tusIN jgvydI ^ piv|tr

ihzkIXl 43:24-44:15 894

kr cu|koNgy tM tusIN e|k doS riht vih/kA aty e|j/iv|coN e|k doS riht By.U c/HAvoNgy=

24Fyr tusIN enHM ^ whovAh a|gy pyS kroNgy= jAjkenHM `%pr nmk iC/k,gy= Fyr jAjk vih/ky atyBy.U ^ whovAh a|gy hom dI Byq vjoN c/HA`,gy= 25tusINs|t idnM t|k hr roz pAp dI Byq vjoN e|k b|krAitaAr krogy= aty tusIN e|k vih/A aty e|j/ iv|coNe|k By.U vI itaAr kroNgy= eh sAry jAnvr doS-rihtho,y cAhIdy hn=

26Òs|t idn jAjk jgvydI lE pRASict krngyaty es^ SuD krngy aty es^ `pAsnA lEestymAl krn lE itaAr krngy= 27s|tM idnM bAd<a|QvyN idn jAjkM ^ tuhA.IaM homdIaM ByqM aty suK-sMd dIaM ByqM jgvydI `%ty av|S c/HA`,IaMcAhIdIaM hn= Fyr mYN tuhA^ pRvAn kr lvMgA=ÓwhovAh myry pRBU ny eh g|lM aAKIaM=

bAhrlA drvAzAFyr aAdmI mY^ mÈdr dy Kytr ivcly pUrbIFAqk kol vAips lY aAeaA= asIN FAqk toN

bAhr sM aty FAqk b\d sI=2whovAh ny mY^ aAiKaA< Òeh FAqk b\d rhygA=

eh KoilHaA nhIN jAvygA= koE vI es iv|coN hoky nhINl\GygA= ik`N ik esrAXl dA whovAh es iv|coN l\Gcu|ikaA hY= es lE eh av|S hI b\d rih,A cAhIdA=3isrF lokM dA hAkm hI eTy bYQygA jdoN `h whovAhdy a|gy e|Ty Bojn CkygA= `s^ drvAzy dy rsty dyvrM.A v|loN hI dAKl ho,A cAhIdA hY aty `sy rsty hIbAhr jA,A cAhIdA hY=Ó

mÈdr dI piv|trtA4Fyr `h aAdmI mY^ `%trI FAqk iv|coN mÈdr dy

sAmH,y lY igaA= mYN t|ik! aty whovAh dy mÈdr ^whovAh dy prtAp nAl BiraA hoeaA vyiK!= mYN !p,Aisr DrtI v|l krky Juk ig!= 5whovAh ny mY aAiKaA<ÒaAdmI dy pu|tr< iDaAn nAl dyKÚ aAp,IaM a|KM atyk\nM dI vrtoN kr= enHM cIzM v|l dyK= aty hr Psg|l ^ iDaAn nAl su, ijh/I mYN whovAh dy mÈdr dyk^nM aty ibDIaM bAry d|sdA hM= mÈdr dy sAry pRvySMaty piv|tr sTAn dy sAry inkAsM v|l iDaAn nAldyK= 6Fyr esrAXl dy `nHM sAry lokM ^ eh s\dySdyh ijnHM ny myrA hukm mÈn, toN enkAr kItA hY= `nHM^ aAK< ÒwhovAh myrA pRBU eh g|lM aAKdA hY: esrAXldy pirvAr< mYN tuhA.IaM kItIaM bhut sArI@ iBaAnk

44

g|lM ^ bhut jr ilaA hYÚ 7tusIN myry mÈdr iv|cajnbI@ ^ ilaMdA jo !p,y mAs iv|c su\ntIX nhINsn aty !p,y idl iv|c su\ntIX nhIN sn= es trHMtusIN myry mÈdr ^ kl\kt kr id|tA= tusIN sA.yekrArnAmy ^ toi/aA aty iBaAnk g|lM kItIaM< atyFyr tusIN myry a|gy roqI< iG` aty KUn dIaM ByqM pySkItIaM= 8tusIN myrIaM piv|tr cIzM dA iDaAn nhINr|iKaA= nhIN< tusIN `nHM asu\ntIaM ^ myry piv|tr sTAndI iz\myvArI sONpIÚÕÓ

9whovAh myrA pRBU eh g|lM aAKdA hY< Ò`h ivdySIijsdI `s dy mAs iv|c aty `s dy idl iv|c su\ntnhIN hoE< `s ^ myry mÈdr iv|c nhIN dAKl ho,AcAhIdA Ð `s ivdySI ^ vI nhIN ijh/A esrAXl dylokM ivckAr p|ky tOr ty rih irhA hY= 10atIt iv|c<jdoN esrAXl ny myry koloN mUÈh mo/ ilaA sI< lyvIaM nymY^ C|. id|tA sI= esrAXl ny aAp,y bu|tM ip|Cy l|g,lE mY^ C|. id|tA sI= lyvIaM ^ `nHM dy pAp dI szAimlygI= 11lyvIaM dI co, myry piv|tr sTAn iv|c syvAkrn lE kItI gE sI= `nHM ny mÈdr dy FAqkM dIr|iKaA kItI sI= `nHM ny mÈdr iv|c syvA kItI sI=`nHM ny lokM lE jAnvrM ^ blIaM aty hom dIaMByqM lE mAiraA= `nHM ^ lokM dI shAetA aty syvAkrn lE cui,aA igaA sI= 12pr enHM lyvIaM nylokM ^ myry ivru|D pAp krn iv|c shAetA kItIÚ `nHMny lokM ^ `nHM dy bu|tM dI `pAsnA krn iv|c shAetAid|tIÚ es lE mYN `nHM dy ivru|D eh ekrAr krirhA hM: Ô`nHM ^ `nHM dy pApM dI szA imlygI=ÕÓ myrypRBU whovAh ny eh aAiKaA=

13Òes lE lyvIaM jAjkM vMg myry lE ByqM lYkynhIN aA`,gy= `h myrIaM piv|tr vstM jM `nHMcIzM dy ny/y nhIN aA`,gy ijh/IaM a|t piv|tr hn=`nHM ^ aAp,IaM kItIaM iBaAnk g|lM dy kAr,SrimÈdgI dA BAr cu|k,A pvygA= 14pr mYN `nHM ^mÈdr dI dyKBAl krn dyvMgA= `h mÈdr iv|c `hk\m krngy aijhIaM g|lM krngy jo es aÈdrkrnIaM zrUrI hn=

15ÒjAjk sAry hI lyvI dy pirvAr-smUh iv|coN hn=pr isrF sdok dy pirvAr dy jAjkM ny hI myry piv|trsTAn dI dyKBAl kItI jdoN ik esrAXl dy lok myryv|loN mUÈh mo/ gX sn= es lE isrF sdok dy`|trAiDkArI hI myry lE ByqM ilaA`,gy= `h myrysAmH,y KlHo ky mY^ `nHM jAnvrM dI crbI aty KUnc/HA`,gy ijnHM dI `h blI dy,gy=Ó myry pRBU whovAhny eh g|lM aAKIaMÚÓ

895 ihzkIXl 44:16-45:716Ò`h myry piv|tr sTAn iv|c dAKl ho,gy= `h

myry myz dy nzdIk myrI syvA krn lE aA`,gy= `h`nHM cIzM dI dyKBAl krngy ijh/IaM mYN `nHM ^id|tIaM sn= 17jdoN `h aÈdrly ivh/y dy drvAizaMiv|c dAKl ho,gy< tM `h ktAnI dy k|p/y pihn,gy=jdoN `h aÈdrly ivh/y dy FAqk ty syvA kr rhy ho,gy<tM `nHM kol `n dy vstr nhIN ho,gy= 18`h aAp,yisrM `%ty ktAnI dIaM pg/IaM pihn,gy= aty `hktAnI dy k|Cy pihn,gy= `h koE vI aijhI cIznhIN pihn,gy ijs nAl `nHM ^ psInA aAvy= 19estoN pihlM ik `h lokM kol bAhrly ivh/y aÈdr jA,<tM `h aAp,y kpi/aM ^ `tAr dy,gy ijh/y `nHM nymyrI syvA krn vyly pihny sn= `h enHM k|pi/aM ^piv|tr kmiraM iv|c r|K dy,gy= Fyr `h dUsry k|p/ypihn lY,gy= es trHM `h lokM ^ `nHM piv|trk|pi/aM ^ nhIN CUh, dy,gy=

20Òeh jAjk aAp,y isr nhIN munA`,gy aty nAhI l\my vAl `gA,gy= jAjkM ^ aAp,y isrM dy vAlM^ isrF ktrnA hI cAhIdA hY= 21aÈdrly ivh/y iv|cjA, vyly koE vI jAjk mYa nA pIvy= 22jAjkM ^ iksyivDvA jM tlAkSudA a¯rt nAl SAdI nhIN krnIcAhIdI= nhIN< `nHM ^ isrF esrAXl dy pirvAr dIiksy kuaArI ku/I nAl jM iksy jAjk dI ivDvA nAlhI SAdI krnI cAhIdI hY=

23ÒestoN elAvA< jAjkM ^ myry lokM ^ piv|trcIzM aty apiv|tr cIzM ivcly Frk bAry vI is|iKaAdy,I cAhIdI hY= `nHM ^ myry lokM dI eh jAn, iv|cvI shAetA krnI cAhIdI hY ik pAk kI hY aty nApAkkI hY=

24ÒjAjk kichrI iv|c inaMkAr ho,gy= `h lokMbAry inr,A krn l|igaM myry k^nM `%ty c|l,gy=`h myrIaM sArIaM KAs dAvtM dy m¯ikaM `%ty myrysAry k^nM dA pAl, krngy aty ibDIaM `%ty c|l,gy=`h myry aArAm dy KAs idnM dA aAdr krngy aty`nHM dI piv|trtA b,AE rK,gy= 25`h iksy vI mÈdymurdA b\dy ny/y jAky aAp,y-aAp ^ nApAk nhINbnA`,gy= pr `h aAp,y-aAp ^ nApAk b,A skdyhn jy murdA ivaktI `nHM dA iptA< `nHM dI mAtA<pu|tr< DI BrA jM a,ivaAhI BY, hY= 26eh g|l jAjk^ nApAk b,A dyvygI jdoN jAjk ^ pAk b,A id|tAigaA hovy< tM `s^ s|t idn e\tzAr krnA pvygA=27Fyr `h piv|tr sTAn `%ty vAps jA skdA hY= prijs idn `h piv|tr sTAn dI syvA krn lE aÈdrlyivh/y iv|c jAvy tM `s^ aAp,y lE pAp dI ByqM

zrUr Byyq krnA cAhIdA hY=Ó myry pRBU whovAh ny ehg|lM aAKIaM=

28Ò`s DrtI bAry ijh/I lyvIaM dI jYdAd hovygI:mYN hI `nHM dI dOlt hM= tusIN esrAXl iv|c lyvIaM^ koE jYdAd nhIN dyvoNgy= mYN hI `nHM dA esrAXliv|c ih|sA hMÚ 29`h aAnAz dIaM ByqM< pAp dIaMByqM< aty doS dIaM ByqM Bojn krngy= hr `h cIzijh/I esrAXl dy lok whovAh ^ Byq krngy `nHMdI hovygI=

30Òhr trHM dI Fsl dI vA>I dA pihlA ih|sA enHMjAjkM lE hovygA= tusIN aAp,I tO, dA pihlA ih|sAvI jAjkM ^ dyvoNgy= es nAl tuhA.y Gr ^ asIsimlygI= 31jAjkM ^ cAhIdA hY ik `h iksy vI `spÈCI jM jAnvr ^ nA KA, ijh/A kudrtI m¯t miraAhY jM ijs^ iksy j\glI jAnvr ny mArky qu|k/y krid|tA hY=

piv|tr vrtoN lE zmIn dI v\.ÒtusIN gu,y pAky esrAXlI pirvAr-smUhMivckAr zmIn dI v\. kroNgy= `s smyN tusIN

zmIn dy e|k ih|sy ^ v|K kr lvOgy= eh whovAh lEzmIn dA piv|tr ih|sA hovygA= zmIn 25,000 h|Tl\mI aty 20,000 h|T cO/I hovygI= eh sArI zmInpiv|tr hovygI= 2e|k cOkor Kytr ijh/A dohM pAisaMtoN 500 h|T l\mA hovygA `h mÈdr lE hovygA= mÈdrdy aAly-duaAly e|k KulHI TM hovygI ijh/I 50 h|T cO/IhovygI= 3piv|tr Kytr iv|c tusIN 25,000 h|T l\mI aty10,000 h|T cO/I TM nApogy: mÈdr es Kytr iv|c hovygA=mÈdr dA Kytr a|t piv|tr sTAn hovygA=

4zmIn dA eh piv|tr ih|sA< jAjkM< mÈdr dysyvAdArM lE hovygA< ij|Ty `h whovAh dI syvA krnlE ny/y aA`,gy= eh jAjkM dy mkAnM dI TM atymÈdr dA sTAn hovygA= 5e|k hor 25<000 h|T l\mA aty10<000 h|T cO/A sTAn lyvIaM lE hovygA ijh/y mÈdriv|c aAp,y aiDkAr kAr, syvA krdy hn= es iv|cvIh cYNbr SAml ho,y cAhIdy hn=

6Òaty tusIN Sihr ^ e|k 5,000 h|T cO/A aty 25,000

h|T l\mA Kytr idPgy= eh piv|tr Kytr dI v|KI nAllgdA hovygA= eh esrAXl dy sAry pirvAr lEhovygA=

7ÒhAkm kol piv|tr Kytr dy dohIN pAsIN aty SihrvAlI zmIn dI jgHA hovygI= eh zmIn piv|tr Kytraty Sihr dy Kytr dy ivckAr hovygI= eh `nI hIcO/AE vAlI hovygI ijh/I ik iksy pirvAr-smUh dI

45

ihzkIXl 45:8-46:3 896

mlkIat hyQlI zmIn dy brAbr hovygI= eh Durp|CmI srh|d toN lYky pUrbI srh|d tIk jAvygI= 8ehzmIn esrAXl dy hAkm dI jYdAd hovygI= es lEhAkm ^ myry b\idaM dI iz\dgI ^ hor vDyry kiQnnhIN b,AvygI= pr `h eh DrtI esrAXlIaM ^`nHM dy pirvAr-smUhM lE dy,gy=Ó

9whovAh myry pRBU ny eh g|lM aAKIaM< Òbs bhut hocu|ikaA< esrAXl dy hAkmoÚ zAlm bn,A aty lokM toNcIzM curA`,IaM C|. idPÚ bylAg hovo aty c\gIaMg|lM kroÚ myry b\idaM ^ `nHM dy GrM iv|coN bAhr k|>,AC|. idPÚÓ myry pRBU whovAh ny eh g|lM aAKIaM:

10ÒlokM nAl DoKA krnA C|. idP= shI t|k/IaMaty v|iqaM dI vrtoN kroÚ 11XFAh (su|kA mAp) aty bT(trl mAp) e|ko nAp dA ho,A cAhIdA hY= e|k bATaty e|k XfA ^ 1/10 homr dy brAbr ho,A cAhIdA hY=eh mAp homr `%ty aADAirt ho,gy= 12e|k SYkl 20

gyrAhM dy brAbr ho,A cAhIdA hY= e|k mInA 60 SYklMdy brAbr ho,A cAhIdA hY= es ^ 20 SYkl jmHM 25

SYkl jmHM 15 SYkl ho,A cAhIdA hY=13Òeh ivSyS Byq hY jo tuhA^ av|S dy,I cAhIdI

hY: 1/6 XfA k,k< hr homr k,k lE; 1/6 XfA jON<hr homr jON lE;

14 1/10 bAT jYtUn dA tyl< jYtUn dy tyl dy hr korlE wAd rKo= ds bAT dA e|k homr b,dA hY= wAdr|Ko: ds bAT dA e|k kor b,dA hY=

15aty e|k By. hr 200 By.M bdly< esrAXl dyhr pA,I soimaM toN=

Òeh KAs ByqM< anAz dIaM ByqM lE< hom dIaMByqM lE aty suK-sMd dIaM ByqM lE hn= eh ByqMlokM lE pRAsict krn lE hn=Ó myry pRBU whovAh nyeh g|lM aAKIaM=

16Òdys dA hr ivaktI esrAXl dy hAkm ^ ehByqM dyvygA= 17pr hAkm ^ KAs piv|tr idnM lElo/INdIaM cIzM dy,IaM cAhIdIaM hn= hAkm ^cAhIdA hY ik `h hom dIaM ByqM< anAz dIaM ByqM atydAvt dy idnM lE pI, dIaM ByqM< nvyN c\d lE<sbt lE aty esrAXl dy pirvAr dIaM sArIaMKAs dAvtM lE< dyvy= hAkm ^ cAhIdA hY ik `h sArypAp dIaM ByqM< anAz dIaM ByqM< hom dIaM ByqM atysuK-sMd dIaM ByqM c/HAvy= ijnHM dI vrtoN esrAXldy pirvAr KAtr pRAsict krn lE kItI jMdI hY=Ó

18myrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY< Òpihly mhInyivc< mhIny dI pihlI tArIK ^ tusIN e|k doS rihtvih/kA lvogy= tuhA^ `s vih/ky dI vrtoN mÈdr toN

pAp dA pRBAv hqA`, lE krnI cAhIdI hY= 19jAjkpAp dIaM ByqM toN kuJ KUn lvygA aty es^ mÈdrdIaM dihlIzM aty jgvydI dy ik\gry dy chu\aMiknAiraM< aty aÈdrly ivh/y dy drM `%ty iC/kygA=20`s mhIny dy 7vyN idn tusIN ehI g|l iksy `s b\dylE kroNgy ijs ny ZltI nAl jM a,jAi,aM pApkItA hY= es trHM tusIN mÈdr ^ lE pRAsict krdyvoNgy=

psh dI dAvt dOrAn ByqM21Òpihly mhIny dy 14vyN idn tuhA^ psh dA jSn

zrUr mnA`,A cAhIdA hY= es smyN ptIrI roqI dAprb SurU hu\dA hY= eh it`hAr s|t idn jArI rih\dAhY= 22`s smyN hAkm aAp,y lE aty esrAXl dy sArylokM lE v|CA Byq krygA= v|CA pAp dIaM ByqM vjoNhovygA=

23ÒdAvt dy s|tM idnM dOrAn< hAkm s|t doS rihtbld aty s|t doS riht By.U Byq krygIaM= eh whovAhlE hom dIaM ByqM ho,gIaM= hAkm< s|tM idnM dyprb dy hr idn e|k bld dyvygA= aty `h hr rozpAp dIaM ByqM vjoN e|k b|krA Byq krygA= 24hAkmjOaM dA e|k XfA hr bld dy nAl anAz dI ByqvjoN< aty jOaM dA e|k eFAh hr By.U dy nAl ByqkrygA= aty hAkm ^ anAz dy hryk eFAh nAl tyldA e|k hIn vI zrUr dy,A cAhIdA hY=

25ÒhAkm ^ .yiraM dy prb dy s|tM idnM dOrAneho g|l zrUr krnI cAhIdI hY= eh it`hAr 7 vyNmhIny dI 15 vyN idn ^ SurU hu\dA hY= eh ByqM pApdIaM ByqM< hom dIaM ByqM< anAz dIaM ByqM aty tyldIaM ByqM ho,gIaM=Ó

hAkm aty prbMmyrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY< ÒaÈdrlyivh/y dA pUrbI drvAzA k\m dy Cy idnM

dOrAn b\d rhygA= pr es^ sbt dy idn aty nvyNc\d dy idn KoilHaA jAvygA= 2hAkm es FAqk dy vrM.Aiv|c jAvygA aty FAqk dI cOKq kol KlovygA= FyrjAjk hAkm dy hom dIaM ByqM aty suK-sMd dIaM ByqMc/HA`,gy= hAkm FAqk dI srdl `%ty `pAsnAkrygA= Fyr `h bAhr jAvygA= pr drvAzA SAm toNpihlM b\d nhIN kItA jAvygA= 3sbt dy idn aty nvyNc\n dy idn< zmIn dy lok vI drvAzy `%ty whovAh dI`pAsnA krngy=

46

897 ihzkIXl 46:4-224Òsbt dy idn< hAkm whovAh a|gy hom dI Byq

c/HvygA= `s^ Cy doS riht lyly aty e|k doS rihtBy.U zrUr BNyq krnA cAhIdA hY= 5`s ^ By.U dy nAlanAz dI Byq dA e|k eFAh zrUr dy,A cAhIdA hY=ij|ToN tIk lyilaM dy nAl anAz dIaM ByqM dI g|l hY<hAkm ij\nA cAhy dy skdA hY= pr `s^ anAz dy e|keFAh dy nAl e|k hIn jYtUn dA tyl zrUr dy,A cAhIdAhY=

6ÒnvyN c\d dy idn `s ^ e|k doS riht bldzrUr Byq krnA cAhIdA hY= `h Cy doS riht lyly atye|k doS riht By.U vI Byq krygA= 7hAkm ^ bld dynAl e|k XFA anAz dI Byq< aty du\by dy nAl e|k XFAdI Byq zrUr c/HA`,I cAhIdI hY= ij|ToN tIk lyilaM dynAl anAz dI Byq dI g|l hY< hAkm ij\nA cAhy dyskdA hY= pr `s^ hr XFA anAz lE jYtUn dy tyldA e|k hIn zrUr dy,A cAhIdA hY=

8ÒjdoN hAkm aÈdr jAvy< `s^ pUrbI fAqk dy vrM.Av|loN dAKl ho,A cAhIdA< aty `s ^ es ^ `vyN hIC|. dy,A cAhIdA hY=

9ÒjdoN DrtI dy lok KAs dAvtM smyN whovAh dAdIdAr krn aA`,< tM ijh/A b\dA `pAsnA lE`%trI FAqk v|loN dAKl hu\dA `h d|K,I FAqkrAhIN bAhr jAvygA= ijh/A b\dA d|K,I FAqk rAhINdAKl hu\dA hY `h `%trI FAqk rAhIN bAhrjAvygA= koE vI `sy rsty toN vAps nhIN aAvygA ijDroN`h dAKl hoeaA sI= hr b\dy ^ is|DA bAhr jA,AcAhIdA hY=

10ÒhAkm ^ lokM dy nAl PTy ho,A cAhIdA hY= jdoNlok aÈdr jA, tM hAkm `nHM dy nAl jAvygA= jdoN`h bAhr aA`, tM hAkm vI bAhr aAvygA=

11ÒdAvtM dy m¯ky aty hor KAs smAgmM smyN hrjvAn bld dy nAl anAz c/HAvy dA ek eFAh zrUrByq kItA jAvy= aty hr du\by dy nAl e|k XFA anAzdI Byq zrUr c/HAE jAvy= ij|ToN tIk lyilaM dy nAlanAz dI Byq dI g|l hY< hAkm ij\nA cAhy ByNq krskdA hY= pr `s ^ hr XFA anAz lE jYtUn dy tyldA e|k hIn zrUr dy,A cAhIdA hY=

12ÒjdoN SAsk whovAh a|gy mnmrzI dI Byq c/HAvyeh hom dI Byq vI ho skdI hY aty suK sMd dI Byq jMmnmrzI dI ByNq vI ho skdI hY= `s lE pUrbIdrvAzA KoilHaA jAvygA= Fyr `h `sy trHM aAp,y homdIaM ByqM aty suK-sMd dIaM ByqM c/HAvygA ijvyN `hsbt dy idn krdA hY= jdoN `h jAvygA tM drvAzAb\d kr id|tA jAvygA=

rozAnA dI ByNq13ÒtusIN hr roz e|k sAl dA doS riht lylA Byq

krogy= eh whovAh lE hom dI Byq c/HAbygI= tusINaijhA hr svyr ^ kroNgy= 14esdy nAl hI tusIN hrsvyr< lyly dy nAl anAz dIaM ByqM c/HA`NgI= tusINaAqy dA 1Ö6 XFA aty mYdy ^ iT\dA krn lE 1Ö3 hIntyl Byq krogy= eh whovAh lE hr roz dA anAzdIaM ByqM hovygI= 15es lE `h hmySA lE hrsvyr hom dI Byq vjoN e|k lylA< anAz dI Byq atytyl c/HA`,gy=Ó

hAkm lE ivrAst dy k^n16myrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY< Òjy koE

hAkm aAp,I zmIn dy ih|sy iv|c aAp,y pu|trM ^ koEsugAt id\dA hY< tM eh `sdy pu|trM dI hovygI= eh`nHM dI mlkIat hY=

17Òpr jy koE hAkm aAp,I zmIn dA koE ih|sAaAp,y iksy gulAm ^ sugAt vjoN id\dA hY< tM `h zmInaAzAdI dy vrHy tIk `s gulAm dI mlkIat rhygI=Fyr eh sugAt hAkm kol vAps clI jAvygI= isrFhAkm dy pu|tr hI hAkm v|loN id|tI zmIn dI sugAt ^r|K,gyÚ

18Òaty hAkm aAp,y lokM iv|coN iksy dI zmIn nhINKohygA aty nA `nHM ^ aAp,I zmIn C|., lE mzbUrkrygA= `s^ aAp,y pu|trM ^ aAp,I hI zmIn dy,IcAhIdI hY= e\J myry lokM ^ aAp,I zmIn guaA`,lE mzbUr nhIN kItA jAvygA=Ó

KAs rsoEaA19`h aAdmI mY^ FAqk dy nAl l|gdy pRvyS duaAr

rAhIN aÈdr lY igaA= `h mY^ `%tr vAly pAsy b,y hoXjAjkM dy piv|tr kmiraM t|k lY igaA PTy mYN rstydy p|CmI iknAry ty e|k sTAn dyiKaA= 20aAdmI nymY^ aAiKaA< ÒehI `h TM hY ij|Ty jAjk doS dIaMByqM aty pAp dIaM ByqM ^ pkA`,gy= e|Ty hI jAjkanAz dIaM ByqM ^ syk,gy= tM jo `nHM ^ enHM ByqM^ bAhrly ivh/y iv|c iljA, dI zrUrt nA pvy= estrHM `h enHM piv|tr cIzM ^ aAm lokM dy sAmH,ybAhr nhIN ilaA`,gy=Ó

21Fyr `h aAdmI mY^ bAhrly ivh/y v|l bAhr lYigaA= `h mY^ ivh/y dy cAr koinaM kol lY igaA= mYNv|.y ivh/y dy hr kony iv|c Coqy ivh/y dyKy= 22ivh/y dyhryk kony iv|c e|k CoqA b\d Kytr sI= hryk CoqA ivh/A40 h|T l\mA aty 30 h|T cO/A sI= cAry KytrM dA nAp

ihzkIXl 46:23-47:22 898

vI ehI sI= 23hryk Coqy ivh/y dy aAly-duaAly e|qMdI k\D sI= aty e|qM dI k\D aÈdr Bojn pkA`, lETAvM b,IaM hoEaM sn= 24aAdmI ny mY^ aAiKaA<Òeh `h rsoEaM hn ij|Ty mÈdr iv|c syvA krn vAlylok lokM lE blI c/HAivaM ^ pkA`Ndy hn=Ó

mÈdr iv|coN vgdA pA,I`h aAdmI mY^ mÈdr dy pRvyS duaAr v|lvAps lY igaA mYN mÈdr dy pUrbI drvAzy dy

hyQoN pA,I inklidaM dyiKaA= mÈdr dA m|TA pUrbvAly pAsy hY= pA,I mÈdr dy d|K,I isry dy hyQoN vgdAsI aty jgvydI dy d|K, v|l jMdA sI=

2aAdmI mY^ `%trI FAqk TA,IN bAhr lY igaA atyFyr pUrb vAly pAsy bAhrly FAqk v|l bAhrvAr lYigaA= pA,I drvAzy dy d|K, vAly pAsy ty bAhr v|lvg irhA sI=

3aAdmI aAp,y h|T iv|c nAp, vAlA FItA lYky pUrbv|l clA igaA= `sny 1,000 h|T nAipaA= Fyr `snymY^ `s sTAn `%ty pA,I iv|c cl, lE aAiKaA=pA,I ig|qy ij\nA .U\GA sI= 4aAdmI ny 1,000 h|T hornAipaA= Fyr `sny mY^ `s TM `%ty pA,I iv|c c|l,lE aAiKaA= PTy pA,I myry goi.aM tIk aA igaA=`sny Fyr 1,000 h|T nAipaA aty mY^ `s TM `%typA,I iv|c c|l, lE aAiKaA= PTy pA,I kmr t|k.U\GA sI=

5aAdmI ny e|k hzAr h|T hor nAipaA= pr PTypA,I e\nA .U\GA sI ik pAr nhIN sI kItA jA skdA=eh diraA b, igaA sI= pA,I e\nA .U\GA sI ik esiv|c tYiraA jA skdA sI= eh e\nA .U\GA diraA sIik pAr nhIN sI kItA jA skdA= 6Fyr aAdmI ny mY^aAiKaA< ÒaAdmI dy pu|tr< kI tU\ `nHM cIzM v|l iDaAnid|tA ijnHM ^ tU\ dyiKaA?Ó

Fyr aAdmI mY^ ndI dy k\>y-k\>y vAps lY igaA=7jdoN mYN diraA dy k\>y-k\>y vAps tuiraA< tM mYN pA,Idy dohIN pAsIN bhut sAry ru|K dyKy=

8aAdmI ny mY^ aAiKaA< Òeh pA,I pUrb v|l hyQMarAbAh vAdI v|l vgdA hY= 9eh pA,I imrt sAgriv|c jA i.gdA hY ijs lE `s sAgr dA pA,I tAzAaty sAF ho jMdA hY= es pA,I iv|c bhut sArIaMm|CIaM hn= aty ij|Dr eh diraA jMdA hY `%Ty hrtrHM dy jAnvr rih\dy hn=

10tusIN Xn gdI toN lYky Xn-aglem tIk diraAdy nAl-nAl Kloty mCyiraM ^ dyK skdy ho= tusIN `nHM^ aAp,y jAl su|qidaM aty bhut trHM dIaM m|CIaM

47

F/idaM dyK skdy ho= imrt sAgr iv|c vI `tnI hIiksm dIaM m|CIaM hn ij\nI iksm dIaM mY.IqyrynIansAgr iv|c hn=

11Òpr DrtI dy dldlI aty Coqy-Coqy ig|ly elAkytAzA nhIN b,ngy= `h nmk lE C|. id|ty jA,gy=12diraA dy dohIN pAsIN hr trHM dy FldAr ru|K `%g,gy=`nHM dy p|ty kdy vI su|k ky nhIN i.g,gy= enHM ru|KM`%ty sdA hI Fl `gdy rih,gy= ru|K hr mhIny Fldy,gy= ik`N ik ru|KM lE pA,I mÈdr iv|coN aA`NdAhY= ru|KM dy Fl Bojn lE ho,gy aty `nHM dy p|ty elAjlE vrty jA,gy=Ó

pirvAr-smUhM lE zmIn dI v\.13myrA pRBU whovAh eh g|lM aAKdA hY< ÒesrAXl

dy bArHM pirvAr-smUhM iv|c zmIn v\., lE ehh|dM hn= wUsuF kol do ih|sy ho,gy= 14tusIN zmIn ^brAbr-brAbr v\.ogy= mYN eh zmIn tuhA.y puriKaM^ dy, dA ekrAr kItA sI= es lE mYN eh zmIntuhA^ dy irhA hM=

15ÒzmIn dIaM h|dM eh hn: `%tr vAly pAsy< ehmY.IqyrynIan sAgr toN lYky hTlon dy rsty< ij|Ty hmAT^ rAh mu/dA hY< aty a|gy sdAd v|l< 16byroTAh<isbrEm ^ jMdI hY (ijh/A d\imSk aty hmAT dIh|d `%ty hY) aty hSyr-h|tIkon ^ jMdI hY ijh/A ikhOrAn dI h|d `%ty hY=

17Òes lE h|d sAgr toN lYky d\imSk aty hmATdI `%trI srh|d `%ty hsr-Xnon t|k jMdI hY= eh`%tr vAly pAsy hovygI=

18ÒpUrb vAly pAsy< h|d hOgn aty d\imSk ivckArhsr-Xnon toN SurU hovygI aty igl!d aty esrAXldI DrtI ivckAr wrdn ndI dy nAl-nAl jMdIhoE pUrbI sAgr v|l aty Dur tmAr tIk jAvygI= ehpUrbI srh|d hovygI=

19Òd|K, vAly pAsy< h|d tmAr toN lYky mrIbob-kAdyS`%ty Dur nKilstAn t|k jAvygI= Fyr eh imsr dycSmy dy nAl-nAl hu\dI hoE mY.IqyrynIan sAgr t|kjAvygI= eh d|K,I srh|d hovyygI=

20Òp|Cm vAly pAsy< mY.IqyrynIan sAgr Dur lybohmAT dy sAmH,y dy Kytr t|k srh|d hovygA= eh tuhA.Ip|CmI srh|d hovygI=

21Òes lE tusIN es zmIn ^ aAp,y ivckAresrAXl dy pirvAr-smUhM lE v\. lvoNgy= 22tusINes ^ Psy trHM aAp,y ivckAr v\. lvoNgy ijvyN ehtuhA.y lE aty tuhA.y drimaAn rih, vAly ivdySIaM

899 ihzkIXl 47:23-48:22

lE< ivrsA hovy< ijnHM dy tuhA.y ivckAr b|cy hn=eh ivdySI vI vAsI ho,gy Ð eh esrAXl dy j\mykudrtI vAsI ho,gy= tusIN `nHM lE kuJ zmIn v\.lvogy ijh/y esrAXl dy pirvAr smUhM ivckAr rih\dyhn= 23pirvAr-smUh `%Ty rih, vAly vAsI ^ kuJzmIn zrUr dyvygA=Ó myry pRBU whovAh ny eh g|lMaAKIaMÚ

esrAXl dy pirvAr-smUhM lE zmIn1----7Ò`%trI srh|d pUrb v|loN mY.IqyrynIansAgr toN hTlon ^ hmAT dry t|k aty Fyr

Dur hsr-XnAn tIk jMdI hY= eh d\imSk aty hmATdI srh|d `%ty hY= es smUh dy pirvAr-smUhM dIzmIn enHM srh|dM dy pUrb vAly pAsy toN p|Cm ^jAvygI= `%tr toN d|K, tIk es Kytr dy pirvAr-smUhhn: dAn< aASyr< nFtAlI< mn|Sh< aFrAEm< r~byn<whUdAh=

zmIn dA KAs ih|sA8ÒzmIn dA aglA Kytr KAs vrtoN lE hovygA=

eh zmIn whUdAh dI DrtI dy d|K, v|l hY= ehKytr `%tr toN d|K, t|k 25,000 h|T l\mA hY= atypUrb toN p|Cm t|k eh `nA hI cO/A hovygA ij\nI hornMpirvAr-smUhM dI zmIn hY= mÈdr zmIn dy es ih|sydy ivckAr hovygA= 9tusIN eh zmIn whovAh ^ arpnkr idPgy= eh 25,000 h|T l\mI aty 20,000 h|TcO/I hovygI= 10zmIn dA eh KAs Kytr jAjkM atylyvIaM drimaAn v\i.aA jAvygA=

ÒjAjk es Kytr dA e|k ih|sA pRApt krngy= zmIn`%tr vAly pAsy v|l 25,000 h|T l\mI< p|Cm vAly pAsyv|l 10,000 h|T cO/I< pUrb vAly pAsy v|l ds hzArh|T cO/I aty d|K, vAly pAsy v|l p|cI hzAr h|T l\mIhovygI= whovAh dA mÈdr zmIn dy es Kytr dy ivckArhovygA=

11eh zmIn sdok dy `trAiDkArIaM dI hY= enHMaAdmIaM ^ myry piv|tr jAjkM vjoN cui,aA igaAsI= ik`N ik `nHM ny myrI syvA jArI r|KI sI jdoN ikesrAXl dy hor lokI C|. gX sn= sdook dy pirvArdy lokM ny mY^ lyvI dy pirvAr-smUh dy lokM vMgC|i.aA nhIN sI=

12zmIn dy es piv|tr ih|sy iv|coN KAs ih|sA KAstOr ty enHM jAjkM lE hovygA= eh lyvIaM dI zmIndy nAl lgdI zmIn hovygI=

48

13ÒjAjkM lE zmIn toN a|gy< lyvIaM dA zmIn dAih|sA hovygA= eh 25,000 h|T l\mA aty 10,000h|TcO/A hovygA= `h es zmIn dI pUrI l\bAE cO/AEpRApt krngy Ð 25,000 h|T l\mI aty 20,000h|T cO/I=14lyvI es zmIn dA koE vI ih|sA vyc,gy nhIN jM`sdA vpAr nhIN krngy= `h es zmIn dA koE vIih|sA vyc nhIN sk,gy= `nHM ^ cAhIdA hY ik `h dysdy es ih|sy dy quk/y iblkul nA krnÚ ik`N ik ehzmIn whovAh dI hY Ð eh bhut KAs hY= eh zmIndA ibhtrIn ih|sA hY=

SihrI jAedAd dy ih|sy15ÒPTy zmIn dA e|k ih|sA< 5,000 h|T cO/A aty

25,000 h|T l\mA hovygA< ijh/A jAjkM aty lyvIaM ^id|tI jA, vAlI zmIn toN bc jAvygA= eh zmInSihr lE< jAnvrM dIaM crMdA lE aty mkAnbnA`, lE ho skdI hY= aAm aAdmI es zmIn dIvrtoN kr skdy hn= Sihr esdy ivckAr hovygA=16Sihr dA nAp eh hY: `%trI pAsA 4,500 h|T hovygA=d|K,I pAsA 4,500 h|T hovygA= pUrbI pAsA cAr hzArpÈj sO h|T hovygA= p|CmI pAsA cAr hzAr pÈj sO h|ThovygA=

17ÒSihr iv|c GAh dy mYdAn ho,gy= eh GAh dymYdAn `%tr v|l 250 h|T aty p|Cm v|l do sO pÈjAhh|T ho,gy= eh pUrb v|l do sO pÈjAh h|T aty d|K,v|l 250 h|T ho,gy=

18Òpiv|tr Kytr dI v|KI v|l ijh/I l\bAE bcjAvygI `h pUrb v|l 10,000 h|T aty p|Cm v|l dshzAr h|T hovygI= eh zmIn piv|tr Kytr dI v|KI dynAl hovygI= eh zmIn SihrI kAimaM lE anAz`gAvygI= 19SihrI kAmy es zmIn ^ vAhu,gy= ehkAmy esrAXl dy pirvAr-smUhM iv|coN ho,gy=

20Òeh KAs Kytr cOkor hovygA= eh p|cI hzAr h|Tl\mA aty 25,000 h|T cO/A hovygA= tuhA^ es Kytr ^KAs mÈtvM lE zrUr C|. dy,A cAhIdA hY= e|k ih|sAjAjkM lE hY= e|k ih|sA lyvIaM lE hY= aty e|kih|sA Sihr lE hY=

21----22Ò`s KAs zmIn dA e|k ih|sA dyS dy hAkmlE hovygA= zmIn dA `h KAs Kytr cOkor hY= ehp|cI hzAr h|T l\bA aty 25,000 h|T cO/A hY= es KAszmIn dA e|k ih|sA jAjkM lE hY aty esdA e|kih|sA lyvIaM lE hY aty es dA e|k ih|sA mÈdr lEhY= mÈdr zmIn dy es ih|sy ivckAr hY= bAkI zmIn

ihzkIXl 48:23-35 900

dys dy hAkm dI hY= hAkm ^ ibnwAmIn dI zmIn atywhUdAh dI zmIn dy ivckAr dA Kytr imlygA=

23----27Òes KAs Kytr dy d|K, v|l `h zmIn hovygIijh/I `nHM pirvAr-smUhM dI hovygI ijh/y wrdnndI dy pUrb v|l rih\dy sn= hryk pirvAr-smUhMzmIn dA `h ih|sA lvygA ijh/A pUrbI srh|d toN lYkymY.IqyrynIan sAgr t|k jMdA hY= `%tr toN d|K, t|k<eh pirvAr-smUh hn: ibnwAmIn< iSmPn< iw|sAkAr<zbUlun aty gAd=

28ÒgAd dI zmIn dI d|K,I srh|d tmAr toNmrIbob-kAdyS dy nKilstAn t|k aty Fyr imsr dycSmy toN lYky my.IqyrynIan sAgr t|k jAvygI= 29aty`h zmIn hY ijh/I tusIN esrAXl dy pirvAr-smUhMiv|c v\.ogy= ehI hY jo hryk pirvAr-smUh pRAptkrygA=Ó myry pRBU whovAh ny eh g|lM aAKIaMÚ

Sihr dy FAqk30ÒSihr dy FAqk eh hn= FAqk dy nAm esrAXl

dy pirvAr-smUhM dy nAm `%ty r|Ky jA,gy=ÒSihr dA `%trI pAsA 4,500 h|T l\mA hovygA= 31PTy

it\n FAqk ho,gy: r~byn dA FAqk< whUdAh dA FAqkaty lyvI dA FAqk=32Sihr dA pUrbI pAsA cAr4,500h|T l\mA hovygA= PTy it\n FAqk ho,gy: wUsFdA FAqk< ibnwAmIn dA FAqk aty dAn dA FAqk=

33ÒSihr dA d|K,I pAsA 4,500 h|T l\mA hovygA=PTy it\n FAqk ho,gy: iSmPn dA FAqk< iw|sAkAr dAFAqk aty zbUlun dA FAqk< 34Sihr dA p|CmI pAsA4,500 h|T l\mA hovygA= PTy it\n FAqk ho,gy: gAddA FAqk< aASyr dA FAqk aty nFtAlI dA FAqk=

35ÒSihr dA GyrA 18,000 h|T hovygA= hu, toN bAd

whovAh PTy hY ebrAnI BASA iv|c eh nAm wrUSlm vrgAhY=

Sihr dA nAm hovygA: whovAh PTy hY=Ó*

License Agreement for Bible TextsWorld Bible Translation Center

Last Updated: September 21, 2006

Copyright © 2006 by World Bible Translation CenterAll rights reserved.

These Scriptures:

• Are copyrighted by World Bible Translation Center.• Are not public domain.• May not be altered or modified in any form.• May not be sold or offered for sale in any form.• May not be used for commercial purposes (including, but not limited to, use in advertising or Web banners used

for the purpose of selling online add space). • May be distributed without modification in electronic form for non-commercial use. However, they may not be

hosted on any kind of server (including a Web or ftp server) without written permission. A copy of this license (without modification) must also be included.

• May be quoted for any purpose, up to 1,000 verses, without written permission. However, the extent of quotation must not comprise a complete book nor should it amount to more than 50% of the work in which it is quoted. A copyright notice must appear on the title or copyright page using this pattern: “Taken from the HOLY BIBLE: EASY-TO-READ VERSION™ © 2006 by World Bible Translation Center, Inc. and used by permission.” If the text quoted is from one of WBTC’s non-English versions, the printed title of the actual text quoted will be substituted for “HOLY BIBLE: EASY-TO-READ VERSION™.” The copyright notice must appear in English or be translated into another language. When quotations from WBTC’s text are used in non-saleable media, such as church bulletins, orders of service, posters, transparencies or similar media, a complete copyright notice is not required, but the initials of the version (such as “ERV” for the Easy-to-Read Version™ in English) must appear at the end of each quotation.

Any use of these Scriptures other than those listed above is prohibited. For additional rights and permission for usage, such as the use of WBTC’s text on a Web site, or for clarification of any of the above, please contact World Bible Translation Center in writing or by email at distribution@wbtc.com.

World Bible Translation CenterP.O. Box 820648Fort Worth, Texas 76182, USATelephone: 1-817-595-1664Toll-Free in US: 1-888-54-BIBLEE-mail: info@wbtc.com

WBTC’s web site – World Bible Translation Center’s web site: http://www.wbtc.org

Order online – To order a copy of our texts online, go to: http://www.wbtc.org

Current license agreement – This license is subject to change without notice. The current license can be found at:http://www.wbtc.org/downloads/biblelicense.htm

Trouble viewing this file – If the text in this document does not display correctly, use Adobe Acrobat Reader 5.0 or higher. Download Adobe Acrobat Reader from:http://www.adobe.com/products/acrobat/readstep2.html

Viewing Chinese or Korean PDFs – To view the Chinese or Korean PDFs, it may be necessary to download the Chinese Simplified or Korean font pack from Adobe. Download the font packs from:http://www.adobe.com/products/acrobat/acrrasianfontpack.html

Recommended