Soc17 wierzbicka

RÓŻNE KULTURY, RÓŻNE JĘZYKI, RÓŻNE AKTY MOWYANNA WIERZBICKA

GŁÓWNA TEZA

„Różne kultury znajdują wyraz w różnych systemach aktów mowy” (s. 194)

KIERUNEK WPŁYWU

KULTURA JĘZYK

KIERUNEK WNIOSKOWANIA

WIDZĘ/ WIEM

SPRAWDZAM WNIOSKUJĘ

KIERUNEK WYJAŚNIANIA

WIDZĘ/ WIEM

• RÓŻNICE KULTUROWE

• RÓŻNICE JĘZYKOWE

SPRAWDZAM

• RÓŻNICE JĘZYKOWE

WNIOSKUJĘ

• WPŁYW KULTURY NA JĘZYK

KIERUNEK WYJAŚNIANIA

KULTURA JĘZYK

STRUKTURA WYJAŚNIANIA

PRZYKŁADYJĘZYK.

INTERPRET. SEMANT.

PRZYKŁADÓW

WYJAŚNIENIE KULTUROWE

WYBRANE AKTY MOWY

RADY polski: zwykle forma rozkaźnika; angielski: bardziej pośrednio;

metoda: relacjonowanie przy pomocy czasownika radzić

PROŚBY ANGIELSKI:

bardzo rzadkie używanie rozkaźnika; przede wszystkim w formie pytań; m.in. pytania typu: Why don’t you… specyficzne środki do wyrażania próśb w stylu pytajnym;

INTERPRETACJA: założenie kulturowe: każdy ma prawo do własnych uczuć (…) jeśli chcę wpływać na czyjeś działania, muszę uświadomić sobie, że inni też mają własne uczucia, pragnienia i przekonania i nie muszą być one zgodne z moimi (s. 203)

PROŚBY POLSKI:

przede wszystkim użycie rozkaźnika; łagodzone zdrobnieniami; silniejszy środek: bezokolicznik:

PYTANIA DODANE ANGIELSKI:

wielka rozmaitość form; używane bardzo często;

INTERPRETACJA: „głęboko zakorzeniony zwyczaj „odnotowywania możliwych różnic w zakresie indywidualnych punktów widzenia” (s.204) POLSKI:

pięć czy sześć słów; używane znacznie rzadziej;

INTERPRETACJA: „polska tradycja kulturowa nie składnia do nieustannego zwracania uwagi na „głos” innych ludzi, na inne punkty widzenia” (s.206)

OPINIE ANGIELSKI:

powściągliwość opinii; wyrażana zawsze jako opinia; bogactwo środków (także bardzo potocznych) do mówienia „moim zdaniem”

INTERPRETACJA: „powściągliwość opinii idzie w parze z powściągliwością pytań pośrednich, sugestii czy próśb. Mówiący unikają wywierania nacisku (…)” (s.209) POLSKI:

wyrażane stanowczo; nie różnią się od stwierdzania faktów; rzadko wyrażane jako czyjaś opinia;

OKRZYKI ANGIELSKI:

częste; dotyczą przeważnie rzeczy miłych; mogą być w formie z pytaniem; konwencjonalny środek uprzejmości;

INTERPRETACJA: „powściągliwość w mówieniu stosuje się w angielskim do opinii i odczuć wyrażanych spontanicznie, nie zaś do tych, które, jak się przypuszcza są podzielane przez innych” (s.210)

POLSKI: wyłącznie twierdzące; dotyczą raczej rzeczy niemiłych niż miłych;

ŚWIADECTWA LEKSYKLANE

privacy; personal remarks; compromise;

WARTOŚCI KULTUROWE

obiektywizm; serdeczność; kurtuazja;

PODSUMOWANIE

PO CO?

podróżnicy; uczący się języków obcych; biznesmeni międzynarodowi;

JAK TO SPRAWIDZIĆ?

1. Wybierz dowolną tezę z tekstu.2. Wybierz metodę, przy pomocy której można ją sprawdzić.3. Zaproponuj szkic takiego badania.

TEKST:A. Dąbrowska, Tę żabę trzeba

zjeść… Językowo-kulturowy obraz żaby w polszczyźnie, Język a

kultura, t. 13

DEBATA OKSFORDZKA: podział ról;

propozycja bibliografii;