View
68
Download
0
Category
Preview:
DESCRIPTION
SÖZCÜK ÖBEKLERİ. Rivayet ederler: Engürü ile Çengürü: Engürü ile Çengürü arasında: Bir kent: Bu kent: Misk ü amber: Cennet misali: Kentin ortasına:. Öyle bir konak: Görenlerin parmağı ağzında kalırmış: Bu konakta: Bir derebeyi: Sözüm ona: Bu bey: Kendini dev aynasında görmek: - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
1
SÖZCÜK ÖBEKLERİ
2
Rivayet ederler: Engürü ile Çengürü: Engürü ile Çengürü arasında: Bir kent: Bu kent: Misk ü amber: Cennet misali: Kentin ortasına:
3
Öyle bir konak: Görenlerin parmağı ağzında kalırmış: Bu konakta: Bir derebeyi: Sözüm ona: Bu bey: Kendini dev aynasında görmek: ...gördüğü için:
4
Gözünü daldan budaktan sakınmayan: Padişah bile: Başa çıkamamış: Suyuna giderek: Avucunun içine almış: Padişahın başı: Başı darda kalmak: Başvurmak:
5
Gözdağı vermek: Musallat etmek: Sırtını dayamak: Her işe burnunu sokmak: İstediği gibi: Hangi taşı kaldırsan altından çıkmak: Suyu kevser / Toprağı cevher:
6
DEYİMLER (Çapanoğlu metninden) Cennet misali: Parmağı ağzında kalmak: Sözüm ona: Kendini dev aynasında görmek: Gözünü daldan budaktan sakınmamak: Başa çıkamamak: Suyuna gitmek: Avucunun içine almak:
7
Başı darda kalmak: Başvurmak: Gözdağı vermek: Musallat etmek: Sırtını dayamak: Her işe burnunu sokmak: Hangi taşı kaldırsan altından çıkmak:
8
DEYİMLER
Deyimlerin sözcükleri değiştirilemez, çıkarılamaz. Kalıplaşmıştır.
En az iki sözcükten oluşur. Mecaz anlamlı, hem gerçek hem mecaz
anlamlı, gerçek anlamlı deyimler vardır. Sözü etkili kılmak, ilgi çekicilik
sağlamak amacıyla başvurulur.
9
İKİLEMELER Kara kara, usul usul, harıl harıl… Alt üst, aşağı yukarı, küçük büyük… Ses seda, kılık kıyafet, eş dost… Eciş bücüş, abur cubur, allak bullak… Eğri büğrü, ufak tefek, çoluk çocuk…
KALIPLAŞMIŞ İKİLEMELER Bellibaşlı, darmadağınık, civciv, gırgır,
peşpeşe, alışveriş, cızbız, karmakarışık, öteberi
10
İKİLEMELER Tümcelere çeşitli anlam ilgileri katmak,
anlatım gücünü artırmak, anlamı pekiştirmek amacıyla aynı sözcüğün yinelenmesi, anlamları yakın ya da karşıt olan ya da sesleri birbirini andıran sözcüklerin yan yana kullanılmasıyla oluşur.
Bu nedenle anlamsal özellikleri ve oluşumları bakımından iki başlıkta incelenirler.
Araya noktalama işareti konulamaz.
11
AD TAMLAMALARI
En az iki ad-adıldan oluşur. Birbirlerini aitlik, benzerlik, nedenlik,
hammadde, meslek vb. nedenlerle tamamlarlar.
Belirtisiz, belirtili, takısız, zincirleme ad tamlaması olmak üzere dört grupta incelenir.
12
AD TAMLAMALARI (Çapanoğlu metninden)
Belirtili ad taml.
Belirtisiz ad taml.
Zincirleme ad taml.
Bahçenin çitleriGözlerinin rengiBenim derslerimOnun kaşlarıKentin ortasıAvucunun içiVb.
Yangın musluğuSüs balıklarıCennet misaliDev aynasıVb.
Bahçenin çitlerinin rengiYangın musluğunun ucuVb.
13
AD TAMLAMALARI(Belirtili ad tamlamaları)
Tamlayan(Ad soylu sözcük)
Tamlayan eki
Tamlanan(Ad soylu sözcük)
Tamlanan eki
BahçeGözlerinBenKentAvucu
-n-in-in-im-in-n-in(un)
ÇitlerRenkDerslerOrta İç
-i-i-im-s-i(ı)-i
14
AD TAMLAMALARI(Belirtisiz ad tamlamaları)
Tamlayan(Ad soylu sözcük)
Tamlayan eki
Tamlanan(Ad soylu sözcük)
Tamlanan eki
Yangın SüsCennet Dev
MuslukBalıklarMisalAyna
-i(u)-i(ı)-i-s-i(ı)
15
SIFAT TAMLAMALARI
Sıfat + ad = sıfat tamlamasıBir kent, bu kent
Sıfat + sıfat + ad = sıfat tamlaması Öyle bir konak, sıcak bir simitsıcak, taze bir simit
Sıfat + ad + ad = sıfat tamlamasırenkli balonlar, fenerler
16
SIFAT TAMLAMALARISIFAT(Tamlayan)
AD(Tamlanan)
SIFAT TAMLAMASI
Bir Öyle birGörünen Biraz Sıcak birSıcak, tazeSıcak, taze birrenkli
kentkonakköyekmeksimitsimitSimitbalonlar,fenerler
Bir kentÖyle bir konakGörünen köyBiraz ekmekSıcak bir simitSıcak, taze simitSıcak, taze bir simitRenkli balonlar, fenerler
17
Bağlama GruplarıAd unsuru Bağla
ç Ad unsuru Bağlama öbeği
DoğumBilinçli OlayBaşlayanAcıların…bıraktığıUlaşılamayanMadde dünyasında
ileya daveveveveya da
da
ölümbilinçsizeylembitenıstırapların…yarattığızorlananmetin dünyasında
Doğum ile ölümBilinçli ya da bilinçsizOlay ve eylemBaşlayan ve bitenAcıların ve ıstırapların…bıraktığı ve yarattığıUlaşılamayan ya da zorlananMadde dünyasında da metin dünyasında da …
18
İLGEÇ ÖBEKLERİAd unsuru ÇekimE
ki(varsa)
İlgeç İlgeç öbeği
Olgun bir kadınHareket EgemenliğiOSevildi(ğ)kİltifat
--ler-n-e--im-lar
gibi-le(ile)karşı kadariçinile
Olgun bir kadın gibiHareketlerleEgemenliğine karşıO kadarSevildiğim içinİltifatlarla
19
Ünlem Öbeği
Ünlem
Ad unsuru Ünlem öbeği
Ey Ey
Hele
fazilet ve nezaketin…çoktan unutuş…sizler
Ey fazilet ve…payıEy çoktan unutuş…Hele sizler
20
SAN (UNVAN) ÖBEKLERİ
Kişi adı San veya akrabalık adı
San grubu
Nusret Akif Murat
AğaEfendi Dayı
Nusret AğaAkif EfendiMurat Dayı
San veya akrabalık adı
Kişi adı San grubu
Aşık Doktor
Veysel Mükremin
Aşık VeyselDoktor Mükremin
21
Bileşik Eylem Öbekleri
Ad Yardımcı Eylem
Bileşik Eylem
Aşık ol- Aşık ol-
Eylem + e + Eylem Bileşik Eylem
Bak – a - kal- Bakakal-
22
Adeylem Öbekleri
Ad unsuru Ad-eylem Ad-eylem öbeği
Köroğlu …yolunuYol Ateş
olmaktutmakvermemekyakmak
Köroğlu olmak…yolunu tutmakYol vermemekAteş yakmak
23
Sıfat-eylem Öbekleri
Ad unsuru Sıfat-eylem
Sıfat-eylem Öbeği
Önümde Yürümeye Alt tarafı pek
yürüyençalışantutmayan
Önümde yürüyen Yürümeye çalışanAlt tarafı pek tutmayan
24
Zarf-eylem Öbekleri
Ad unsuru Zarf-eylem Zarf-eylem Öbeği
Toprağı …üstünü Ardınıza Yan yanaPurluğa Değneğine
eşipörtüpbaka bakaçekipdolduruncadayana dayana
Toprağı eşipÜstünü örtüpArdınıza baka bakaYan yana çekipPurluğa dolduruncaDeğneğine dayana dayana
25
Sayı Öbekleri
Büyük Basamaklı Sayı
Küçük Basamaklı Sayı
Sayı Öbeği
OtuzKırk Kırk
BeşYedi Beş
Otuz beşKırk yediKırk beş
Recommended