View
58
Download
1
Category
Preview:
DESCRIPTION
Standardy antydyskryminacyjne w świetle orzecznictwa ETPC i standardów Unii Europejskiej. Art. 14 EKPC: ma zastosowanie, jeśli kwestia dyskryminacji dotyczy jednego z obszarów objętych EKPC (np. Bączkowski v. Polska, Kozak v. Polska ) - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Standardy antydyskryminacyjne w
świetle orzecznictwa ETPC i standardów Unii Europejskiej
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
• Art. 14 EKPC: ma zastosowanie, jeśli kwestia dyskryminacji dotyczy jednego z obszarów objętych EKPC
(np. Bączkowski v. Polska, Kozak v. Polska)
• Protokół nr 12 do EKPC: zawiera ogólny zakaz dyskryminacji, ale nie został ratyfikowany przez Polskę
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zakres praw zawartych w EKPC:
• ETPC dopuszcza ocenę skargi w świetle art.14, nawet jeśli nie stwierdził naruszenia określonego prawa materialnego.
• ETPC wskazał, że zakres praw zagwarantowanych w EKPC wykracza poza prawa wprost zagwarantowane w jej tekście (np. Sidabras i Džiautas v. Litwa).
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zakres dyrektyw UE dotyczących zakazu dyskryminacji:• 3 obszary: zatrudnienie, opieka społeczna oraz
dostęp do towarów i usług• do wszystkich tych obszarów ma zastosowanie
jedynie Dyrektywa Rady 2000/43/WE („dyrektywa rasowa”); pozostałe dyrektywy przyznają ochronę w węższym zakresie
• dyskusje wokół projektu tzw. dyrektywy horyzontalnej
Ochrona prywatności w miejscu pracy
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
„Art. 8 obejmuje nie tylko prawo do życia w sposób zgodny z własnym życzeniem i bez kontroli innych, ale również do nawiązania i utrzymywania stosunków z innymi jednostkami ludzkimi i światem zewnętrznym.”
Niemietz p. Niemcom (skarga nr 13710/88)
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
(!) Ewolucja koncepcji prywatności w orzecznictwie ETPC
ETPC rozszerzył pojęcie prywatności na sferę związaną z działalnością zawodową i objął ochroną na podstawie art. 8 (tradycyjnie zarezerwowaną dla miejsca zamieszkania) także miejsce pracy.
Monitoring komunikacji pracownika
Halford p. Wielkiej Brytanii (skarga nr 20605/ 92) – kontrolowanie służbowego telefonu
Copland p. Wielkiej Brytanii (skarga nr 62617/ 00) - „uzasadnione oczekiwanie prywatności” odnosi się do wszelkich narzędzi komunikacji
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Monitoring wizyjny w miejscu pracy
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Peck p. Wielkiej Brytanii (skarga nr 44647/98) – „uzasadnione oczekiwanie prywatności” w miejscu publicznym
Kőpke p. Niemcom (skarga nr 420/ 07) – niejawny monitoring pracowników w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa
Przetwarzanie danych biologicznych pracownika
Wretlund p. Szwecji (skarga nr 46210/ 99) – dopuszczalność poddawania pracowników testom na obecność narkotyków.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Czytniki linii papilarnych w miejscu pracy?
Wyrok NSA z 1 grudnia 2009 r., sygn. I OSK 249/09:
wykorzystanie danych biometrycznych do kontroli czasu pracy pracowników jest nieproporcjonalne do zamierzonego celu ich przetwarzania
zgoda pracownika nie legalizuje przetwarzania danych biometrycznych w tym celu
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Nowe wyzwania
„Konwencję należy traktować jako żywy instrument, dlatego cały czas powinna być reinterpretowana w świetle zmieniających się warunków życia i rozwoju technologicznego.”
Tyrer przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (skarga nr 5856/72)
inteligentne okulary czujniki postawy opaski monitorujące fale mózgowe
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wnioski z orzecznictwa ETPC dotyczące ochrony prywatności w miejscu pracy
Pojęcie „życia prywatnego” może rozciągać się na działalność zawodową jednostki.
Ochrona prywatności pracownika może obejmować korzystanie ze pomieszczeń i urządzeń należących do pracodawcy i powinna odnosić się do wszelkich form technicznego przekazywania wiadomości (telefon, e-mail, internet etc.).
Musi istnieć wyraźna i precyzyjna podstawa prawna ingerencji w prywatność pracownika. Możliwość stosowania określonych narzędzi kontroli co do zasady powinna być określona w ustawie, wraz z gwarancjami zabezpieczającymi pracowników przed ich nadużywaniem.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wnioski z orzecznictwa ETPC dotyczące ochrony prywatności w miejscu pracy cd.
Warunkiem stosowania wszelkich metod nadzoru personelu jest uprzednie poinformowanie pracownika o stosowanych przez pracodawcę środkach i zakresie kontroli.
Wyjątkiem od zasady jawności środków nadzoru jest sytuacja, w której pracodawca ma uzasadnione podejrzenie, że pracownik popełnił przestępstwo lub działa na szkodę pracodawcy, naruszając poważnie zasady stosunku pracy.
Ukryty monitoring nie może wykraczać poza niezbędny zakres.
W przypadku korzystania z niejawnego systemu gromadzenia informacji pracodawca powinien zachować szczególną ostrożność, ponieważ ryzyko arbitralności jest wówczas szczególnie aktualne.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Obowiązki państwa w zakresie ochrony prywatności w miejscu pracy
Pozytywne obowiązki państwa na gruncie art. 8 obligują władze do przeciwdziałania naruszeniom prywatności także w relacjach horyzontalnych.
Przede wszystkim oznacza to konieczność zagwarantowania przez państwo odpowiednich ram prawnych chroniących prywatność pracowników zatrudnionych zarówno w publicznych, jak i prywatnych zakładach pracy, a także zapewnienia mechanizmów umożliwiających pociągnięcie do odpowiedzialności sprawców naruszeń.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Standardy ETPC a polskie regulacje
Podstawowe problemy:
Brak wystarczająco precyzyjnych regulacji dotyczących warunków monitorowania pracowników, które zapobiegają nadużywaniu narzędzi nadzoru przez pracodawców.
Brak skutecznych mechanizmów dochodzenia praw przez pracowników.
Art. 94 § 2 Kodeksu pracy „Pracodawca obowiązany jest organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy”
Art. 221 Kodeksu pracy (katalog danych kandydata do pracy i pracownika, które może przetwarzać pracodawca)
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Analiza uwzględnienia standardów ETPC dot. ochrony prywatności pracowników na przykładzie projektu założeń MSW do projektu ustawy o monitoringu
wizyjnym z 7 lipca 2014 r.
Podstawa prawna odpowiedniej jakości
Cel monitoringu
Efektywny obowiązek informacyjny
Zakres stosowania monitoringu (parametry techniczne, rozmieszczenie kamer, obszary
wyłączone spod działania monitoringu)
Ewaluacja stosowania monitoringu
Jasno określone prawa pracowników
Ochrona tajemnic zawodowych?
Przykład z praktyki
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Problematyka tzw. klauzuli sumienia w orzecznictwie
ETPC
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
• Wolność sumienia sformułowana jest w art. 53 Konstytucji RP oraz art. 9 EKPC. Realizacja tej wolności może podlegać ograniczeniom.
• W polskim porządku prawnym tzw. „klauzula sumienia” sformułowana jest w art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz art. 12 ust. 2 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
W wyroku P. i S. v. Polska ETPC stwierdził:
„Należy wskazać, iż Państwa są zobowiązane do zorganizowania swego systemu opieki zdrowotnej w taki sposób, by zapewnić, iż skuteczne wykonywanie wolności sumienia pracowników służby zdrowia w kontekście zawodowym nie uniemożliwia pacjentom uzyskania dostępu do świadczeń, do których są uprawnieni w świetle obowiązującej legislacji".
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Noszenie symboli religijnych oraz odmowa wykonania obowiązków
przez pracownika z uwagi na przekona religijne
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
• Eweida v. Wielka Brytania: czy zakaz noszenia symbolu krzyża jako widocznej części ubioru przez pracownicę British Airways narusza postanowienia EKPC?
• Chaplin v. Wielka Brytania: czy zakaz noszenia symbolu krzyża jako widocznej części ubioru przez pielęgniarkę na oddziale szpitalnym narusza postanowienia EKPC?
• Odmowa wykonania obowiązków przez pracownika: Ladele v. Wielka Brytania , McFarlane v. Wielka Brytania
Wolność słowa a dopuszczalna krytyka pracodawcy
Status sygnalistów
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Ograniczenia dla krytyki pracodawcy przez pracownika
Kodeks pracy (art. 100 § 4 pkt. 4) – obowiązek dbania o dobre imię pracodawcy i zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę
Tajemnice prawnie chronione
Regulacje dotyczące ochrony dóbr osobistych (23-24 k.c.), zniesławienia (art. 212 k.k.) etc.
Kodeksy etyczne niektórych zawodów
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Charakter danego zawodu a stopień lojalności wobec pracodawcy
- standardy ETPC (art. 10 EKPC)
• „Obowiązek lojalności pracowników wobec pracodawcy nie może mieć jednakowej mocy wiążącej w odniesieniu do dziennikarzy, ponieważ istotą tego zawodu jest wolność głoszenia informacji i opinii.
• Dziennikarze mają prawo, a nawet obowiązek komentowania spraw o znaczeniu publicznym, w tym także tych odnoszących się do organizacji pracy czy funkcjonowania mediów realizujących misję publiczną”.
Fuentes Bobo p. Hiszpanii (skarga nr 39293/98) oraz Wojtas Kaleta p. Polsce (skarga nr 20436/02)
Niższy stopień lojalności - dziennikarze
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wyższy stopień lojalności – funkcjonariusze służb mundurowych
• Służba w formacjach mundurowych (np. w wojsku lub policji) wiążę się z obowiązkiem zachowania szczególnej lojalności wobec przełożonych oraz dbałości o dobre imię jednostki i dyscyplinę, bez której służby te nie mogą właściwie funkcjonować.
• Nie oznacza to jednak całkowitego wyeliminowania prawa do krytyki.
• Także wojsko czy Policja muszą tolerować krytyczne wypowiedzi swoich funkcjonariuszy, jeżeli nie towarzyszy im wezwanie do naruszenia dyscypliny, która stwarza dla niej realne zagrożenie.
Grigoriades p. Grecji (skarga nr 24348/94), Rekvenyi p. Węgrom (skarga nr 24348/94)
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Definicja sygnalisty (whistleblower)
Osoba, która ujawnia informacje na temat kwestii zagrażających interesowi publicznemu w kontekście stosunków pracowniczych, zarówno w sektorze prywatnym jak i publicznym.
Rekomendacja Komitetu Ministrów CM/Rec (2014) dotycząca ochrony sygnalistów
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Dlaczego warto chronić osoby sygnalizujące nieprawidłowości?
„Ochrona sygnalistów stanowi narzędzie do usprawnienia mechanizmów kontrolnych i walki z niegospodarnością oraz korupcją zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym.”
Rezolucja Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy w sprawie ochrony sygnalistów nr 1729 (2010)
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Ważne wyroki ETPC dotyczące sygnalistów
Guja p. Mołdawii (skarga nr 14277/04) – ochrona sygnalistów w sektorze publicznym
Heinisch p. Belgii (skarga nr 28274/08) – ochrona sygnalistów w sektorze prywatnym
Sosinowska p. Polsce (skarga nr 10247/09), Frankowicz p. Polsce (skarga nr 53025/99) – sygnaliści w środowisku lekarskim
Fuentes Bobo p. Hiszpanii (skarga nr 39293/98), Wojtas Kaleta p. Polsce (skarga nr 20436/02) – ochrona sygnalistów - dziennikarzy krytykujących nieprawidłowości w mediach publicznych
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Brak naruszenia art. 10 EKPC:
Palomo Sanches i inni przeciwko Hiszpanii (skarga nr 39293/98)
- brak ochrony dla krytyki pracodawcy wyrażonej w wulgarnej, uwłaczającej godności formie.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Kryteria ochrony sygnalistów wypracowane przez ETPC(Guja p. Mołdawii)
(1) dostęp do innego skutecznego środka umożliwiającego właściwą reakcję na naruszenie prawa, które miało być ujawnione(2) istnienie interesu publicznego związanego z ujawnieniem informacji(3) autentyczność ujawnionych informacji(4) wymóg, aby ewentualna szkoda, jaka została poniesiona w związku z ujawnieniem informacji, nie przewyższała korzyści, jakie powstały w wyniku działania sygnalisty(5) działanie w dobrej wierze(6) proporcjonalny charakter sankcji wymierzonych sygnaliście
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wniosek z orzecznictwa ETPC:
brak zapewnienia w prawie wewnętrznym odpowiedniej ochrony sygnalistów (także w stosunkach pomiędzy podmiotami prywatnymi)
w szczególności brak ram prawnych określających bezpieczną procedurę, zgodnie z którą pracownik ma możliwość informowania o dostrzeżonych nieprawidłowościach
naruszenie art. 10 EKPC
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
„W prawie polskim nie istnieją przepisy w sposób wyraźny regulujące statuswhistleblowers. Polskie prawo pracy milczy na temat whistleblowingu, co skutkuje tym, że pracownik demaskator może, broniąc się w sądzie pracy, powoływać się jedynie na przepisy dotyczące rozwiązywania umów o pracę”.
Wystąpienie RPO do MPiPS z 2 marca 2009 r.
(!) Problematyka ochrony sygnalistów nie jest uregulowana w polskim prawie.
Kwestia uregulowania ochrony prawnej sygnalistów została usunięta z Rządowego Programu Przeciwdziałania Korupcji w latach 2014-19.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Obowiązek zapewnienia odpowiednich ram prawnych dla ochrony sygnalistów wynika ponadto z:
Cywilnoprawnej Konwencji Rady Europy o korupcji (1999) – art. 9
Rezolucji Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy w sprawie ochrony sygnalistów nr 1729 (2010)
Rekomendacji Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy nr 1916 (2010) pt. „Ochrona sygnalistów”
Rekomendacji Komitetu Ministrów CM/Rec (2014) dotyczącej ochrony sygnalistów
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Fundacja Batorego: „Założenia do ustawy o ochronie osób sygnalizujących nieprawidłowości w miejscu pracy. Jak polski ustawodawca może czerpać z doświadczeń państw obcych?”.
Propozycja regulacji:
Inny ważny element ochrony sygnalistów:
ochrona dziennikarskich źródeł informacji
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Nowe wyzwania
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Przykład z praktyki„Pracownik nie będzie składać publicznych oświadczeń, pisemnych lub ustnych, dotyczących Pracodawcy. Powyżej określony zakaz dotyczy także jakichkolwiek wypowiedzi i innych aktywności na forach internetowych portalach społecznościowych i innych tego typu serwisach sieciowych dotyczących Pracodawcy lub jego personelu.”
Fragment umowy o pracę w jednej z miejskich spółek wykonującej zadania użyteczności publicznej we Wrocławiu.
Czy taki zakaz jest dopuszczalny w świetle standardów swobody wypowiedzi?
Dziękujemy za uwagę
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Recommended