System wyborczy, a wyniki wyborów w Polsce

System wyborczy, a System wyborczy, a wyniki wyborów w wyniki wyborów w

PolscePolsce

Maciej Jacyno-Onuszkiewicz, Urszula Kukołowicz, Martyna Mileszyk, Rafał Miśta,

Elżbieta Spalitabaka

Plan prezentacjiPlan prezentacji

System wyborczy - ujęcie teoretycznePułapki proporcjonalności wyborówMetoda proporcjonalna a wybory

samorządowe 2006◦blokowanie◦progi wyborcze ◦wielkość okręgów

Podsumowanie

System wyborczy - System wyborczy - ujęcie teoretyczneujęcie teoretyczne

System wyborczySystem wyborczy

System wyborczy – zespół reguł odnoszących się do sposobu wyrażania przez wyborców swych preferencji oraz do sposobu transformacji głosów na mandaty przydzielane rywalizującym ugrupowaniom.

Wyróżnia się dwa podstawowe systemy wyborcze:◦większościowy◦proporcjonalny

System proporcjonalnySystem proporcjonalny

Stosowany w okręgach wielomandatowych

Podział mandatów między partie jest dokonywany odpowiednio (proporcjonalnie) do liczby głosów zebranych przez każdą z nich

Podział mandatów ustalany jest według różnorodnych metod matematycznych (np. d’Hondta, Sainte-Lague)

System większościowySystem większościowySystem większościowy – mandaty

otrzymuje tylko ta partia, ten kandydat, który uzyskał określoną prawem większość głosów w danym okręgu

Okręgi wyborcze są najczęściej jednomandatowe

System większościowy występuje w dwóch postaciach: ◦system wyborczy większości bezwzględnej◦system wyborczy większości względnej

(zwykłej)

Metody liczenia głosówMetody liczenia głosów

Metoda d'Hondta - polega na znalezieniu największych, kolejno po sobie następujących ilorazów liczby uzyskanych głosów. Podziału dokonuje się dzieląc liczbę głosów przypadających każdemu komitetowi przez kolejne liczby naturalne, a następnie z tak obliczonych ilorazów dla wszystkich komitetów, wybieranych jest tyle, ile jest mandatów do obsadzenia.

Metoda Sainte-Lague - polega na znalezieniu największych, kolejno po sobie następujących ilorazów z liczby uzyskanych głosów. Podziału dokonuje się, dzieląc liczbę głosów przypadających każdemu komitetowi wyborczemu przez kolejne liczby nieparzyste: 1, 3, 5, 7, itd., a następnie z tak obliczonych ilorazów dla wszystkich komitetów wybieranych jest tyle największych, ile jest mandatów do obsadzenia.

Pułapki Pułapki proporcjonalności proporcjonalności

wyborówwyborów

Metoda d’HondtaMetoda d’Hondta

Postępujące po sobie ilorazy, 3S=L, 2R=L RL=1m, listaKr // R -700

5m // RdojebacM ,kara?Nie.Efekt ordynacji

Metoda Sainte-Metoda Sainte-LagueLague

6m1904g Na F głosowało ponad połowa a mają 50% // 1,4 lepiej odz.wyb

-Podział partii sportowców, -7m2058g -P 503vs1

Próg wyborczy:

Podział wg wartości Podział wg wartości mandatumandatu

1991, FvsP, PvsL (5xmniej) R=S i 3xwięcej L, małe partie 3-4% m z reszt z „:” ,ListaKr.

Metoda proporcjonalna, Metoda proporcjonalna,

a wybory samorządowe a wybory samorządowe 20062006

Blokowanie listBlokowanie list

System wyborczy w System wyborczy w wyborach do sejmików wyborach do sejmików wojewódzkich w 2006 wojewódzkich w 2006

rokuroku

proporcjonalnośćblokowanie list

Podobna instytucja w ordynacji do Sejmu zastosowanej w 1991 roku.

Blokowanie – na czym Blokowanie – na czym polega?polega?

Przydział dla partii/komitetów:• progi: 5% dla partii, 15% dla bloków• rozdział mandatów metodą d’Hondta• w obrębie bloków rozdział metodą

Sainte-Lague dla partii z ponad 5% głosów

• porządek preferencji: głos najpierw na blok/koalicje, potem na partie, na końcu na kandydata

Kto na tym zyskał?Kto na tym zyskał?

Rozdział głosówRozdział głosów

WariantMandaty dla bloków

i partii (obow. ordynacja)

Mandaty koalicji powyborczej wg starej

reguły

PiS+SO+LPR 218 193

PO+PSL 269 271

LiD 66 87

Inne 8 10

Rozdział głosówRozdział głosów

Partia Głosy %Nowa reguła

Stara reguła

M % M %

PO 3 306 667

27,3 186 33,33

192 34,22

PiS 3 038 002

25,10

170 30,30

180 32,09

KKW LiD

1 736 608

14,35

66 11,76

87 15,51

PSL 1 582 831

13,08

83 14,62

79 14,08

SO 670 745

5,54 37 6,60 11 1,96

LPR 568 935

4,70 11 1,96 2 0,36

ProblemyProblemy

Wyrażanie preferencjiStabilne większości i destabilizujące

mniejszości w sejmikachNieformalne znaczenie blokówReguły wyborcze Monotoniczność preferencji

Progi wyborczeProgi wyborcze

Progi wyborczeProgi wyborcze

minimalny procent poparcia wyborców uprawniający komitet wyborczy do uczestniczenia w rozdziale mandatów

stosowane w celu uniknięcia dużego rozdrobnienia sceny politycznej w kraju, gdzie ordynacja wyborcza wprowadza proporcjonalny system wyborczy

jeden z głównych parametrów systemu wyborczego

wpływają nie tylko na wyniki wyborów, ale także dotyczą strategii poszczególnych partii i komitetów wyborczych oraz wyborców i ich preferencji

Znaczenie progów Znaczenie progów wyborczych wyborczych

w wyborach – wybory do w wyborach – wybory do sejmików województw sejmików województw

20062006dwa progi wyborcze: 5% w skali województwa dla samodzielnych liczb wyborczych oraz 15% dla bloków wyborczych

porównawcze warianty ordynacji związane z progiem 5%:

o wariant I: wyniki partii podprogowych nie są w ogóle uwzględniane

o wariant II: nie ma progów wyborczych

PARTIAODDANYCH

GŁOSÓWOBOW.

ORDYNACJAWARIAN

T IWARIAN

T IIsuma % mandaty mandaty mandaty

PO 3 306 667 27,32 186 187 182PiS 3 038 002 25,1 170 156 161KKW LiD 1 736 608 14,35 66 73 66PSL 1 582 831 13,08 83 89 81Samoobrona 670 745 5,54 37 37 45LPR 568 935 4,7 11 11 12KPEiR 358 708 2,96 0 0 0UPR 163 410 1,35 0 0 0PPP 135 538 1,12 0 0 0RAŚ 63 070 0,52 0 --- 3MN 49 131 0,41 7 7 7PS Lubawski 42 119 0,35 1 1 1NOP 41 171 0,34 0 0 0ChRS 40 306 0,33 0 --- 1WSWM 36 873 0,3 0 --- 1PSP 16 773 0,14 0 --- 1

WnioskiWnioski

duże znaczenie progów wyborczychprzy zastosowaniu klauzul zaporowych

wybory stają się bardziej partyjne; mniejsze szanse lokalnych list

progi wyborcze obniżają proporcjonalność rozdziału mandatów

Okręgi wyborczeOkręgi wyborcze

Funkcje wyborów, które Funkcje wyborów, które mają wpływ na wielkość mają wpływ na wielkość okręgów wyborczychokręgów wyborczych

odzwierciedlenie poglądów wyborczychwyłonienie stabilnej większościfunkcja legitymizująca

Bardziej stabilna

większość

Pogorszenie odzwierciedle

nia preferencji wyborczych

Przykład: wybory do sejmików Przykład: wybory do sejmików wojewódzkich wojewódzkich w 2006r. w 2006r.

PartiaGłosy

Poszerzone okręgi

Wyniki z 2006r.

Różnica

% M* % M* % M* %

PO 27,32 179 31,91 186 33,16 -7 1,25

PSL 13,08 86 15,33 83 14,80 3 0,53

PiS 25,10 171 30,48 170 30,30 1 0,18

Samoobrona 5,54 32 5,70 37 6,60 -5 0,89

LPR 4,70 12 2,14 11 1,96 1 0,18

KWW LiD 14,35 74 13,19 66 11,76 8 1,43

MN 0,41 6 1,07 7 1,25 -1 0,18PS Lubawski 0,35 1 0,18 1 0,18 0 0,00KPEiR, UPR, PPP, NOP 5,75 0 0,00 0 0,00 0 0,00

88 okręgów49 okręgów

WnioskiWnioski Wielkość okręgów wyborczych ma istotny

wpływ na wyniki wyborówWzrost dopasowania do preferencji wyborczych

◦ Progi naturalne bardziej zbliżone do ustawowego 5%

Na powiększeniu okręgów wyborczych zyskują partie

Metoda d’Hondta

Metoda Sainte – Lague

Metoda Hare’a - Niemayera

ŚREDNIE MAŁEDUŻE

• Silny wpływ możliwości tworzenia bloków!

Partia**Oddanych

głosów

Brak progów i powiększone

okręgiWyniki z 2006r. Różnica

suma % M* % M* % M* %PO 3 306

66727,32 173 30,84 186 33,16 -13 2,32

PiS 3 038 002

25,10 146 26,02 170 30,30 -24 4,28

KKW LiD 1 736 608

14,35 74 13,19 66 11,76 8 1,43

PSL 1 582 831

13,08 83 14,80 83 14,80 0 0,00

Samoobrona

670 745 5,54 40 7,13 37 6,60 3 0,53

LPR 568 935 4,70 29 5,17 11 1,96 18 3,21KPEiR 358 708 2,96 3 0,53 0 0,00 3 0,53UPR 161 506 1,33 0 0,00 0 0,00 0 0,00PPP 135 538 1,12 0 0,00 0 0,00 0 0,00RAŚ 63 070 0,52 3 0,53 0 0,00 3 0,53MN 49 131 0,41 6 1,07 7 1,25 -1 0,18PS Lubawski

42 119 0,35 1 0,18 1 0,18 0 0,00

NOP 41 171 0,34 0 0,00 0 0,00 0 0,00

ChRS 40 306 0,33 2 0,36 0 0,00 2 0,36

PSP 16 773 0,14 1 0,18 0 0,00 1 0,18

Wady i zalety systemu Wady i zalety systemu proporcjonalnegoproporcjonalnego

ZALETY:

o lepsze odzwierciedlenie preferencji wyborców

o większą przystępność dla mniejszych ugrupowań i mniejszości etnicznych

o równość głosu wyborczegoo wg niektórych badań, skutkuje wyższą

efektywnością i stabilnością polityki rządów, oraz wyższą frekwencją wyborczą

o system głosu przechodniego niezależność kandydatów od kierownictwa partii

WADY:

o rozczłonkowanie parlamentuo słaba więź między regionem a

przedstawicielem regionuo ułatwianie zaistnienia partiom skrajnymo niemożność odsunięcia partii od władzyo zasady podziału mandatów są często

niezrozumiałe dla wyborców o w systemach z listami wyborczymi daje

dużą władzę centralnemu kierownictwu partii