View
214
Download
0
Category
Preview:
DESCRIPTION
Â
Citation preview
ปกรอง
(รอปกจากเจาของงาน ไมไดให file ปกมา)
ชอหนงสอ : แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
จดทำโดย : สำนกอนามยสงแวดลอม กรมอนามย
กระทรวงสาธารณสข
โทรศพท ๐ ๒๕๙๐ ๔๓๑๖
โทรสาร ๐ ๒๕๙๐ ๔๓๑๖
ISBN : ๙๗๘-๖๑๖-๑๑-๑๒๑๗-๒
พมพครงท๑ : มถนายน ๒๕๕๕
จำนวนพมพ : ๓,๐๐๐ เลม
พมพท : สำนกงานกจการโรงพมพ องคการสงเคราะหทหารผานศก
คำนำ
การดำเนนงานอนามยสงแวดลอมของประเทศไทยไดมมาอยางตอเนองตาม
ภารกจของแตละหนวยงานทงระดบกระทรวง กรม จงหวด และองคกรปกครองสวนทองถน แตใน
สถานการณปจจบนปญหาดานสงแวดลอมมความหลากหลาย ซบซอน และสงผลกระทบตอสขภาพ
มากขน ดงนน การแกไขปญหาและการพฒนาอนามยสงแวดลอมจำเปนตองอาศยความรวมมอจาก
หนวยงานภาคเครอขายทกภาคสวน ทกระดบ ตงแตระดบทองถน ประเทศ ภมภาค และระดบโลก
ประเทศไทย โดยกระทรวงสาธารณสข รวมกบกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม และหนวยงานทเกยวของ ไดจดทำแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต
ฉบบท ๑ พ.ศ. ๒๕๕๒ – ๒๕๕๔ และฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕ – ๒๕๕๙ ขน เพอเปนกรอบแนวทาง
การดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมในชวงระยะเวลา ๕ ปขางหนา โดยใหความสำคญกบการม
สวนรวมของหนวยงานภาคเครอขายและประชาชน ในทกขนตอนเพอใหไดแผนยทธศาสตรฯ
ทหนวยงานทเกยวของสามารถนำไปปฏบตไดอยางมประสทธผล และเกดความรวมมอทเขมแขง
ยงขน ระหวางหนวยงานดานสงแวดลอมและสาธารณสขในการจดการกบปญหาอนามยสงแวดลอม
ของประเทศไทย
หวงเปนอยางยงวา หนวยงานราชการสวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน
หนวยงานภาคเอกชน และประชาสงคม ตลอดจนหนวยงานภาคการพฒนาตางๆ จะไดนำ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙ น ไปเปนแนวทางใน
การดำเนนงานอนามยสงแวดลอม เพอนำไปสการพฒนาคณภาพสงแวดลอม คณภาพชวต และ
สขภาวะของประชาชน ไดตอไป
กระทรวงสาธารณสขและ
กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
สารบญ
สารบญ หนา
สรปสาระสำคญแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒ ก – ฉ
พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
บทท๑บทนำ ๑.๑ หลกการและเหตผล ๓
๑.๒ นยามของอนามยสงแวดลอม ๕
๑.๓ การประเมนผลการดำเนนงานตามแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ๕
ฉบบท ๑ พ.ศ. ๒๕๕๒-๒๕๕๔
๑.๔ กระบวนการจดทำแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ๗
ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙
บทท๒ นโยบายทเกยวของและกลไกการดำเนนงานอนามยสงแวดลอม ๒.๑ นโยบายและแผนระดบชาต ๑๑
๒.๒ กฎหมายทเกยวของ ๑๙
๒.๓ ขอตกลงและกรอบความรวมมอระหวางประเทศทเกยวของ ๒๒
๒.๔ กลไกและหนวยงานทเกยวของในการดำเนนงานอนามยสงแวดลอม ๒๙
บทท๓สถานการณและประเดนปญหาสำคญดานอนามยสงแวดลอม ๓.๑ สถานการณและประเดนปญหาอนามยสงแวดลอมของระดบโลกและภมภาค ๓๕
๓.๒ สถานการณและประเดนปญหาอนามยสงแวดลอมของประเทศไทย
๓.๒.๑ ดานคณภาพอากาศ ๓๖
๓.๒.๒ ดานนำ การสขาภบาล และสขอนามย ๔๑
๓.๒.๓ ดานขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ๕๓
๓.๒.๔ ดานสารเคมเปนพษและสารอนตราย ๖๑
๓.๒.๕ ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ๖๖
๓.๒.๖ ดานการจดการอนามยสงแวดลอมในภาวะฉกเฉน และสาธารณภย ๗๑
๓.๒.๗ ดานการประเมนผลกระทบตอสขภาพ ๗๔
๓.๓ การวเคราะหปจจยแวดลอมและประเดนสำคญเพอนำไปสการกำหนดยทธศาสตร ๗๘
พฒนาอนามยสงแวดลอม ในระยะ ๕ ปขางหนา (พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙)
สารบญ(ตอ) หนา
บทท๔ยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕–๒๕๕๙ ๔.๑ วสยทศน ๘๔
๔.๒ วตถประสงค และเปาหมายหลก ๘๔
๔.๓ ตวชวด ๘๔
๔.๔ ยทธศาสตร ๘๔
๔.๕ ตวชวด เปาหมาย และมาตรการจำแนกรายยทธศาสตร ๘๖
บทท๕ การแปลงแผนไปสการปฏบตและการตดตามประเมนผล ๕.๑ การแปลงแผนไปสการปฏบต ๑๑๙
๕.๒ การตดตามและประเมนผล ๑๒๒
ภาคผนวก - คำสงกระทรวงสาธารณสข ท ๗๙๗/๒๕๔๙ เรอง แตงตงคณะกรรมการอนามยสงแวดลอม
- คำสงกระทรวงสาธารณสข ท ๙๙๘/๒๕๕๔ เรอง แตงตงคณะทำงานจดทำรางแผน
ยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙
- บญชคำยอหนวยงาน
- มตคณะรฐมนตร เรอง แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒
พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙
บรรณานกรม
สารบญตาราง
สารบญภาพ
สารบญ(ตอ) สารบญตาราง หนาตารางท๑ แสดงหนวยงานและคณะกรรมการทเกยวของในการดำเนนงานอนามยสงแวดลอม ๓๑ ตารางท๒ การจดการของเสยอนตรายจากอตสาหกรรม ป พ.ศ. ๒๕๕๓ ๕๘ ตารางท๓ จำนวนผปวยและเสยชวตจากการไดรบสารอนตราย ตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๖-๒๕๕๓ ๖๔
ตารางท๔ สถตอทกภย ป พ.ศ. ๒๕๔๙-๒๕๕๓ ๗๒
แผนภมท๑แสดงกระบวนการจดทำแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ๘
ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙
กราฟท๑ แสดงปรมาณมลพษทางอากาศทปลอยออกมาจากทกแหลงกำเนดมลพษ ๓๗
ตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๓-๒๕๕๒
กราฟท๒ แสดงผลการตรวจวดฝนขนาดเลกเฉลยรายป ป พ.ศ. ๒๕๔๙–๒๕๕๓ ๓๘
กราฟท๓ แสดงผลการตรวจวดกาซโอโซนเฉลยรายป ป พ.ศ. ๒๕๔๙–๒๕๕๓ ๓๘
กราฟท๔ แสดงอตราผปวยนอกจากโรคระบบทางเดนหายใจ ป พ.ศ. ๒๕๔๐-๒๕๕๒ ๔๐
กราฟท๕ คณภาพนำผวดนทวประเทศ ป พ.ศ. ๒๕๔๒–๒๕๕๓ ๔๒
กราฟท๖ เปรยบเทยบปรมาณนำเสยทเกดขนกบทไดรบการบำบดจากระบบบำบดนำเสย ๔๗
รวมของชมชนทจดสรางแลวเสรจทวประเทศ
กราฟท๗ แสดงการใหบรการสบสงปฏกลขององคกรปกครองสวนทองถน ป พ.ศ. ๒๕๕๒ ๔๙
กราฟท๘ แสดงการมและใชระบบการบำบดสงปฏกลขององคกรปกครองสวนทองถน ๕๐
ป พ.ศ. ๒๕๕๒
กราฟท๙ แสดงวธการกำจดสงปฏกลขององคกรปกครองสวนทองถน ป พ.ศ. ๒๕๕๒ ๕๐
กราฟท๑๐ องคประกอบขยะมลฝอย ๕๓
กราฟท๑๑ แสดงสดสวนการนำขยะมลฝอยชมชนกลบมาใชประโยชน ป พ.ศ. ๒๕๕๓ ๕๔
กราฟท๑๒ ชนดและปรมาณของเสยอนตรายจากชมชน ป ๒๕๕๓ จำแนกรายภาค ๕๕
สารบญภาพ
สารบญภาพ(ตอ) หนา
กราฟท๑๓ แสดงอตราการตายจำแนกตามสาเหตทสำคญ ตอประชากร ๑๐๐,๐๐๐ คน ๕๙
ประเทศไทยพ.ศ. ๒๕๔๘ และ ๒๕๕๒
กราฟท๑๔ แสดงการนำเขาและผลตสารเคมในประเทศไทยตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๖-๒๕๕๓ ๖๑
กราฟท๑๕ แสดงผปวยเนองจากไดรบพษจากสารอนตรายทางการเกษตร ๖๕
ป พ.ศ. ๒๕๕๑-๒๕๕๓ จำแนกรายภาค
กราฟท๑๖ แสดงผปวยเนองจากไดรบพษจากสารอนตรายทางอตสาหกรรม ๖๕
ป พ.ศ. ๒๕๕๑-๒๕๕๓ จำแนกรายภาค
สรปสาระสำคญ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒
พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ก
สารบญภาพ(ตอ)สรปสาระสำคญ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒
พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๑. หลกการและเหตผล
คณภาพสงแวดลอมและสขภาพอนามยของประชาชนมความสมพนธกนอยางใกลชด
และจากสถานการณปจจบนทประเทศไทยประสบปญหามลพษสงแวดลอมหลายประการ อนเนองมาจาก
ผลพวงของการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเกนศกยภาพและความสามารถรองรบของระบบนเวศ
ประกอบกบมการขยายตวของสงคมเมองเพมขน ประชาชนไทยจงตองอยในสภาพแวดลอมทมความเสยง
ตอสขภาพและมปญหาสขภาพอนอาจเกดจากสงแวดลอม รวมถงผลกระทบจากภยธรรมชาตและภยพบต
ตางๆ มากขน อนเนองมาจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลก
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ จดทำขนเพอ
เปนกรอบแนวทางการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมในชวงระยะ ๕ ปขางหนา ทกระทรวงสาธารณสข
และกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดรวมกนดำเนนการ โดยเปดโอกาสใหทกภาคสวนได
มสวนรวมในการแสดงความคดเหน และสนบสนนขอมลการจดทำรางแผนยทธศาสตรฯ โดยการรวมเปน
คณะทำงานจดทำรางแผนยทธศาสตรฯ จดเวทแสดงความคดเหน ประชาสมพนธผานสออเลกทรอนคส
แลวนำผลความคดเหนมาวเคราะหและปรบปรงแกไขรางแผนยทธศาสตรฯ ใหมความครบถวนสมบรณ
และนำเสนอตอคณะกรรมการอนามยสงแวดลอมเพอใหความเหนชอบ
สาระสำคญของแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙
เนนบรณาการการดำเนนงานดานสงแวดลอมและสขภาพ โดยคำนงถงความสอดคลองกบแผนระดบชาต
ทเกยวของ และหลกการสำคญ ไดแก หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง หลกการปองกนไวกอน หลกการ
กระจายอำนาจ หลกการมสวนรวม และกฎบตรอนามยและสงแวดลอมของประเทศในภมภาคเอเชย
ตะวนออกเฉยงใตและเอเชยตะวนออก เพอใหแผนยทธศาสตรฯ ฉบบน สามารถแกไขปญหาและพฒนางาน
อนามยสงแวดลอมของประเทศไทยไดอยางมประสทธภาพ
๒. กรอบแนวคด
การดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมใน ๕ ปขางหนา มงคมครองสขภาพของประชาชน
จากปจจยเสยงดานสงแวดลอม บนพนฐานของการบรณาการการดำเนนงานของหนวยงานดานสงแวดลอม
และสขภาพทงในเชงพนท เชงประเดน และกลมเปาหมายเฉพาะ ใหความสำคญกบการดำเนนงานอนามย
สงแวดลอม ๗ ดาน คอ ๑) คณภาพอากาศ ๒) นำ การสขาภบาล และสขอนามย ๓) ขยะมลฝอยและ
ของเสยอนตราย ๔) สารเคมเปนพษและสารอนตราย ๕) การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ๖) การจดการ
อนามยสงแวดลอมในภาวะฉกเฉนและสาธารณภย และ ๗) การประเมนผลกระทบตอสขภาพ โดยมง
สงเสรมบทบาทองคกรปกครองสวนทองถนในการดำเนนงานอนามยสงแวดลอมใหสอดคลองกบสภาพ
ก
ปญหาของพนทและทนตอสถานการณ ดวยการสนบสนนจากทกภาคสวน การมสวนรวมของ
ภาคประชาชน พฒนากลไกการจดการ กฎหมาย กฎระเบยบ มาตรฐานและมาตรการตางๆ ใหสามารถ
รองรบการบรหารจดการไดอยางมประสทธภาพ พฒนาศกยภาพบคลากร ระบบฐานขอมลทเชอมโยงและ
เขาถงไดงาย พฒนาเทคโนโลยและองคความรทเหมาะสม และดำเนนการปองกนและลดความเสยง
จากปญหาอนามยสงแวดลอมอยางมประสทธภาพ
๓. วสยทศน มงสการพฒนาอนามยสงแวดลอมทสอดคลองกบบรบทของสงคมไทยและประชาคมโลก
เพอคณภาพชวตทดอยางเสมอภาคและเปนธรรม ดวยการบรณาการทกภาคสวน
๔. วตถประสงคเพอ ๔.๑ ลดปญหาและผลกระทบดานอนามยสงแวดลอมอยางมประสทธภาพ
๔.๒ เพมขดความสามารถในการจดการอนามยสงแวดลอม
๔.๓ สรางความรวมมอระหวางหนวยงานทรบผดชอบดานสงแวดลอมและสขภาพจาก
ปญหาอนามยสงแวดลอมทสำคญ
๕. เปาหมายหลก ความเจบปวยอนอาจเนองมาจากปจจยดานสงแวดลอมลดลง
๖. ตวชวดของแผน ๖.๑ อตราการเจบปวยดวยโรคระบบทางเดนหายใจ โรคทมนำและอาหารเปนสอ และ
โรคพษจากสารเคมลดลง เมอเทยบปฐาน พ.ศ. ๒๕๕๔
๖.๒ ระบบฐานขอมลทเชอมโยงระหวางปจจยดานสงแวดลอมทมผลตอสขภาพตาม
ประเดนสำคญ ๗ ดานในแผนยทธศาสตรฯ โดยระบบฐานขอมลสามารถเขาถงไดงาย ครอบคลม ถกตอง
และมการปรบปรงใหทนสมย
๖.๓ จำนวนองคกร/หนวยงานเครอขายทรวมมอดำเนนงานอนามยสงแวดลอมใน
แตละดานเพมขน
๖.๔ จำนวนงานวจย/องคความรและเทคโนโลยดานอนามยสงแวดลอมในแตละดานเพมขน
๗. ยทธศาสตรและตวชวดจำแนกรายยทธศาสตร
ยทธศาสตรท ๑ การพฒนาระบบบรหารจดการอนามยสงแวดลอม
มงพฒนาและปรบปรงการบรหารจดการอนามยสงแวดลอมของภาครฐทกระดบและ
ภาคเอกชนทเกยวของใหสอดคลองกบบรบท ปญหาและสถานการณ พฒนาศกยภาพและเพมขดความ
สามารถของบคลากรในการดำเนนงานอนามยสงแวดลอม พฒนาระบบฐานขอมล ตลอดจนการเชอมโยง
ฐานขอมลสงแวดลอมและสขภาพ พฒนากลไกการจดการ กฎหมาย กฎระเบยบ และมาตรการตางๆ
ใหรองรบการบรหารจดการไดอยางมประสทธภาพ
ข ค
ข
ตวชวด ๑. มกฎหมาย กฎระเบยบ มาตรฐาน มาตรการ และเกณฑการปฏบตในการบรหาร
จดการดานอนามยสงแวดลอมครอบคลมทง ๗ ดาน
๒. มระบบฐานขอมล และสารสนเทศดานอนามยสงแวดลอม ทมความทนสมยและ
สามารถเขาถงไดงายครอบคลมทง ๗ ดาน
๓. มระบบการเฝาระวง ตดตามตรวจสอบ การรายงานผล และแจงเตอนสถานการณ
ดานอนามยสงแวดลอมครอบคลมทง ๗ ดาน
๔. รอยละ ๘๐ ของหนวยงานเปาหมายมการพฒนาศกยภาพบคลากรทเกยวของกบ
การดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอม
ยทธศาสตรท ๒ การปองกนและลดความเสยงจากปจจยดานอนามยสงแวดลอม
สงเสรมการดำเนนงานโครงการปองกนและลดความเสยงจากปญหาอนามยสงแวดลอมของ
หนวยงานทเกยวของทกภาคสวนทสอดคลองกบสภาพปญหาและพนท ตลอดจนขอตกลงตามนย
แหงบทบญญตของกฎหมายและพนธกรณระหวางประเทศทเกยวของ
ตวชวด ๑. อตราการปลอยมลพษทางอากาศในพนทเสยงอยในเกณฑมาตรฐาน (ฝนละออง
กาซไนโตรเจนไดออกไซด เบนซน และ ๑, ๓ บวตาไดอน)
๒. รอยละ ๑๐๐ ของครวเรอนเขาถงนำบรโภคอปโภค อยางเพยงพอ
๓. รอยละ ๗๕ ของนำบรโภค ไดคณภาพตามเกณฑมาตรฐานนำบรโภค กรมอนามย
๔. รอยละ ๘๕ ของสถานประกอบการอาหารไดมาตรฐานสขาภบาลอาหาร
๕. ขยะมลฝอย ของเสยอนตราย และมลฝอยตดเชอไดรบการจดการอยางถกตองตาม
หลกวชาการไมนอยกวารอยละ ๕๐
๖. รอยละ ๘๐ ของหนวยงานเปาหมายทมระบบประเมนความเสยง และการสอสาร
ความเสยง ผลกระทบตอสขภาพอนามยและสงแวดลอมจากสารเคมเปนพษและสารอนตราย
๗. จำนวนหนวยงานเปาหมายทใชการประเมนผลกระทบตอสขภาพ เพอการลดและ
ปองกนผลกระทบดานอนามยสงแวดลอมเพมขน เมอเทยบกบป พ.ศ. ๒๕๕๔
ยทธศาสตรท ๓ การเสรมสรางความรวมมอระหวางหนวยงานภาคเครอขาย และการ
มสวนรวมของทกภาคสวนและประชาชนในการจดการอนามยสงแวดลอม
ระดมศกยภาพและการมสวนรวมจากทกภาคสวนของสงคม และภาคประชาชนในการ
รวมคด รวมสรางสรรคงานอนามยสงแวดลอม สงเสรมการบรณาการและเสรมพลงระหวางภาคเครอขาย
และขบเคลอนผานสอตางๆ เพอความเขาใจทถกตอง และสรางจตสำนกสาธารณะ เพอใหเกดผลในทาง
ปฏบตตอสขภาพและสงแวดลอม
ค
ตวชวด ๑. จำนวนแผนงานโครงการทสงเสรมการมสวนรวมของภาคเครอขายในการจดการ
อนามยสงแวดลอมเพมขน
๒. จำนวนภาคเครอขาย/หนวยงานทมสวนรวมในการพฒนางานดานอนามยสงแวดลอม
ครอบคลมทง ๗ ดาน เพมขน
๓. จำนวนชมชนตนแบบดานการจดการอนามยส งแวดลอมท เกยวของกบการ
เปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการประเมนผลกระทบตอสขภาพระดบชมชนในพนทเสยงเพมขน
๔. ประชาชนมพฤตกรรมอนามยสงแวดลอมทถกตอง ไมนอยกวารอยละ ๖๐
ยทธศาสตรท ๔ การสงเสรมบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในการจดการ
อนามยสงแวดลอม
สงเสรมบทบาทองคกรปกครองสวนทองถน ภายใตหลกคดการกระจายอำนาจ เสรมสราง
ศกยภาพบคลากรขององคกรปกครองสวนทองถน ตลอดจนสงเสรม สนบสนน และผลกดนการพฒนา
ระบบงานอนามยสงแวดลอมของทองถนใหสามารถเชอมโยงกบสวนภมภาคและสวนกลางไดอยางม
ประสทธภาพ
ตวชวด
๑. องคกรปกครองสวนทองถนระดบเทศบาลทกแหง มการบรหารจดการเพอรองรบการ
ดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอม
๒. มองคกรปกครองสวนทองถนทเปนตนแบบการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอม
ครบทง ๗ ดาน อยางนอยภาคละ ๑ แหง
ยทธศาสตรท ๕ การพฒนาองคความรและเทคโนโลยดานอนามยสงแวดลอม
มงพฒนาเทคโนโลยและองคความรทเหมาะสมกบการดำเนนงานอนามยสงแวดลอมใน
สถานการณปจจบน สรางฐานการเรยนรทสามารถเชอมโยง แลกเปลยนและเรยนรรวมกนอยางตอเนอง
พฒนาและถายทอดนวตกรรม องคความรและเทคโนโลย รวมทงพฒนาระบบใหบรการทางวชาการ เพอ
การเขาถงองคความรและเทคโนโลยไดอยางทวถงและมประสทธภาพ
ตวชวด ๑. จำนวนงานวจย/องคความรใหมหรอการประยกตใชองคความรเดมและเทคโนโลย
ดานอนามยสงแวดลอม เพมขนอยางนอยดานละ ๑ เรองตอป
๒. มศนยการเรยนรดานอนามยสงแวดลอม อยางนอยภาคละ ๑ แหง
๘. การแปลงแผนไปสการปฏบตและการตดตามประเมนผล ๘.๑ การแปลงแผนไปสการปฏบต
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕–๒๕๕๙ ฉบบน
ไดรบความเหนชอบในหลกการจากคณะรฐมนตร ในคราวการประชมคณะรฐมนตร เมอวนท
๒๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ และใหหนวยงานทเกยวของนำแผนยทธศาสตรฯ ไปสการปฏบต กระทรวง
สาธารณสข และกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงเปนหนวยงานรบผดชอบหลกไดกำหนด
แนวทางการผลกดนการแปลงแผนไปสการปฏบต ดงตอไปน
ง จ
ง
๑)บรณาการการดำเนนงานกบหนวยงานทกภาคสวน โดยสนบสนนบทบาทและ
การมสวนรวมของภาคการพฒนาทกระดบ ทงราชการสวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน
ภาคเอกชน ภาคประชาชน ภาคสถาบนการศกษา หนวยงานวจยและพฒนา เนนบรณาการการดำเนนงาน
ตามแผนยทธศาสตรฯ โดยใชกลไกการจดทำแผนปฏบตราชการ ๔ ป และแผนปฏบตราชการประจำปของ
สวนราชการหรอหนวยงาน รวมทงบรณาการและเชอมโยงการดำเนนงานในระดบทองถนและชมชน โดยใช
กลไกการจดทำแผนพฒนาทองถน และแผนชมชน
๒) สรางความร ความเขาใจใหกบภาคการพฒนา โดยเนนการประชาสมพนธใน
รปแบบตางๆ เพอเผยแพรขอมลขาวสารเกยวกบการดำเนนงานอนามยสงแวดลอมสสงคมวงกวางและ
จดใหมกระบวนการสรางการมสวนรวมของทกภาคสวน
๓) เสรมสรางศกยภาพบคลากรในการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอม เพอ
ใหบคลากรทเกยวของมขดความสามารถในการดำเนนงานเพมขนและทนกบสถานการณ
๔) เสรมสรางความเขมแขงกลไกทปรกษาภาคประชาชน เพอขบเคลอนการ
พฒนาการดำเนนงานอนามยสงแวดลอมในระดบพนท ตงแตระดบจงหวด อำเภอ และทองถน
๕) ผลกดนการดำเนนงานตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕
และปรบปรงเพมเตม พ.ศ. ๒๕๕๐ เนองจากเปนกฎหมายทสนบสนนการดำเนนงานดานอนามย
สงแวดลอม โดยใหอำนาจกบองคกรปกครองสวนทองถนในการจดการอนามยสงแวดลอมดานตางๆ เพอ
แกไขปญหาในระดบพนท ซงจะชวยสนบสนนใหการดำเนนงานตามแผนปฏบตการอนามยสงแวดลอมใน
ระดบทองถนมประสทธภาพยงขน
๘.๒ การตดตามประเมนผล
ใหคณะกรรมการดำเนนงานอนามยสงแวดลอม ตดตามและประเมนผลการ
ดำเนนงานตามเปาหมายและมาตรการภายใตแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒
พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ ในระยะครงแผนยทธศาสตรฯ และระยะสนสดของแผนยทธศาสตรฯ และรายงานผล
การดำเนนงาน ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะการปรบปรงการดำเนนงาน เพอใหบรรลเปาหมายของ
แผนยทธศาสตรฯ ตอคณะกรรมการอนามยสงแวดลอม และคณะรฐมนตร
จ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
.
.
.
: ๑.
มกฎหมาย
กฎระเบยบ มาตรฐาน
มาตรการ
และเกณฑ
การปฏบต ในการบรหารจดการดานอนามยสงแวดลอม
๒.
มระบบฐานขอมล และสารสนเทศดานอนามย
สงแวดลอม
ทมความทนสมยและสามารถเขาถงไดงาย
ครอบคลมทง ๗ ดาน
๓. มระบบการเฝาระวง
ตดตามตรวจสอบ การรายงานผล
และแจงเตอนสถานการณดานอนามยสงแวดลอม
๔.
รอยละ ๘๐
ของหนวยงานเปาหมายมการพฒนา
ศกยภาพบคลากรทเกยวของกบการดาเนนงานดานอนามย
สงแวดลอม
: ๑.
อตราการปลอยมลพษทางอากาศในพนทเสยงอยในเกณฑมาตรฐาน
(ฝนละออง
กาซไนโตรเจนไดออกไซด เบนซน และ ๑,๓ บวตาไดอน
) ๒.
รอยละ ๑๐๐ ของครวเรอนเขาถงนาบรโภค
/อปโภคอยางเพยงพอ
๓.
รอยละ
๗๕ ของนาบรโภค
ไดคณภาพตามเกณฑมาตรฐานนาบรโภค
กรมอนามย
๔.
รอยละ
๘๕ ของสถานประกอบการอาหารไดมาตรฐานสขาภบาลอาหาร
๕.
ขยะมลฝอย ของเสยอนตราย
และมลฝอยตดเชอไดรบการจดการอยาง
ถกตองตามหลกวชาการไมนอยกวารอยละ
๕๐
๖. รอยละ
๘๐ ของหนวยงานเปาหมายทมระบบประเมนความเสยง และ
การสอสารความเสยง
ผลกระทบตอสขภาพอนามยและสงแวดลอมจาก
สารเคมเปนพษและสารอนตราย
๗. จานวนหนวยงานเปาหมายทใชการประเมนผลกระทบตอสขภาพเพอการลด
และปองกนผลกระทบดานอนามยสงแวดลอมเพมขน
เมอเทยบกบป ๒๕๕๔
:
๑. องคกรปกครองสวนทองถนระดบเทศบาลทก
แหง มการบรหารจดการเพอรองรบการดาเนนงาน
ดานอนามยสงแวดลอม
๒.
มองคกรปกครองสวนทองถนทเปนตนแบบการ
ดาเนนงานดานอนามยสงแวดลอม
ครอบคลม
ทง ๗
ดาน
อยางนอยภาคละ ๑ แหง
: ๑.
จานวนแผนงานโครงการทสงเสรมการมสวนรวมของ
ภาคเครอขายในการจดการอนามยสงแวดลอมเพมขน
๒.
จานวนภาคเครอขาย
/หนวยงานทมสวนรวมในการ
พฒนางานดานอนามยสงแวดลอม
ครอบคลมทง ๗
ดาน
เพมขน
๓. จานวนชมชนตนแบบดานการจดการอนามย
สงแวดลอมทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพ
ภมอากาศและการประเมนผลกระทบตอสขภาพระดบ
ชมชนในพนทเสยงเพมขน
๔.
ประชาชนมพฤตกรรมอนามยสงแวดลอมทถกตอง
ไมนอยกวารอยละ ๖๐
.
.
.
.
. /
.
/
.
. –
“
”
.
.
.
.
.
.
.
:
๑. จานวนงานวจย
/องคความรใหมหรอการ
ประยกตใชองคความรเดมและเทคโนโลยดาน
อนามยสงแวดลอม เพมขนอยางนอยดานละ
๑
เรองตอป
๒. มศนยการเรยนรดานอนามยสงแวดลอม
อยางนอยภาคละ
๑ แหง
๑. บรณาการการดาเนนงานกบหนวยงานรฐและองคกรทเกยวของ
๒. สรางความร ความเขาใจใหกบภาคการพฒนา
๓.
เสรมสรางศกยภาพบคลากรในการดาเนนงานดานอนามยสงแวดลอม
๔. เสรมสรางความเขมแขงกลไกทปรกษาภาคประชาชน
๕.
ผลกดนการดาเนนงานตามพระราชบญญตการสาธารณสข
พ.ศ
. ๒๕๓๕ และปรบปรงเพมเตม พ.ศ.
๒๕๕๐
ฉ
-๒๕๕
๙
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 1ฉ
2 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 3
๑.๑หลกการและเหตผล
สถานการณดานสงแวดลอมของประเทศไทยไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงของ
บรบทโลกและปจจยภายในประเทศหลายประการ ทงจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การเพมขน
ของประชากรและสภาพความเปนเมองทเพมขนอยางตอเนอง ตลอดจนการพฒนาเศรษฐกจและ
การลงทนททำใหมการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจนเกนศกยภาพและความสามารถในการ
รองรบของระบบนเวศ ดงจะเหนไดจากปญหามลพษสงแวดลอมตางๆ ทเพมขน ทงปญหาดานมลพษ
อากาศ นำเสย ขยะมลฝอย และของเสยอนตราย โดยเฉพาะพนทเขตเมองทมการขยายตวโดยขาด
การวางแผนรองรบและการจดการทมประสทธภาพ สงผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพ
อนามยของประชาชน เชน สภาพแวดลอมไมสะอาด ไมเปนระเบยบ เกดชมชนแออด คนจนเขตเมอง
ตองอยอาศยในททไมถกสขลกษณะ มปญหาดานสขอนามย และขาดแคลนนำดมสะอาด เปนตน
นอกจากน ปจจบนประเทศไทยยงไดรบผลกระทบจากปญหาการเปลยนแปลง
สภาพภมอากาศโลก และมแนวโนมการเกดภยธรรมชาตและภยพบตตางๆ รนแรงและถมากขนเชนเดยว
กบประเทศอนทวโลก โดยสภาพการณเหลานจะมความสมพนธใกลชดและสงผลใหมปญหาดานสขภาพ
กาย จต และสงคม ตามมา ขณะเดยวกน ขดความสามารถดานการบรหารจดการและเครองมอ
ทางนโยบาย องคความร ฐานขอมลและกฎหมายตางๆ ยงไมสามารถนำมาใชไดในการบรหารจดการได
อยางมประสทธภาพเทาทควร และดวยขอบเขตของงานอนามยสงแวดลอมมความเกยวของครอบคลม
หลากหลายสาขา จงมหนวยงานทเปนภาค การพฒนาหลายหนวยงาน และพระราชบญญตการสาธารณสข
พ.ศ. ๒๕๓๕ ยงไดใหอำนาจแกองคกรปกครองสวนทองถนในการปฏบตงานเพอใหบรรลตามเจตนารมณ
ของกฎหมายเพอการคมครองสขภาพของประชาชนดานสขลกษณะและการอนามยสงแวดลอม เพอให
ประชาชนไดอยในสภาพแวดลอมทเออตอการมสขภาพดอกดวย ดงนน หนวยงานภาครฐทเกยวของ
จงควรใหความสำคญกบการกำหนดนโยบายและมาตรการ ทจะบรณาการงานดานสงแวดลอมและสขภาพ
ใหมความชดเจน ไมมความซำซอนกบนโยบายและมาตรการอนๆ โดยเนนทการคมครองสขภาพประชาชน
ในพนททมความเสยงดานอนามยสงแวดลอมและประชากรกลมเสยงหรอออนไหวเปนพเศษ เสรมสราง
ความเขมแขงแกองคกรปกครองสวนทองถน สงเสรมบทบาทภาคเอกชนและประชาชน ในการรวมพฒนา
อนามยสงแวดลอมใหมากยงขน ตลอดจนใหมแนวทางการดำเนนงานทชดเจน เพอใหหนวยงานทเกยวของ
สามารถนำไปปฏบตได
ทผานมา กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข รวมกบกรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากร
ธรรมชาตและสงแวดลอม ในฐานะหนวยงานหลกในการดำเนนงานดานการสงเสรมสขภาพและอนามย
สงแวดลอม และดานการจดการมลพษของประเทศ ไดจดทำแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต
ฉบบท ๑ พ.ศ. ๒๕๕๒-๒๕๕๔ ขน โดยแผนดงกลาวไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตร และประกาศให
บทท๑บทนำ
4 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
หนวยงานทเกยวของใชเปนแนวทางในการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมทสอดคลองกบสภาพปญหา
และสถานการณในชวงป พ.ศ. ๒๕๕๒-๒๕๕๔ ซงระยะเวลาของแผนยทธศาสตรฯ ไดสนสดลงแลวเมอป
พ.ศ. ๒๕๕๔ ในขณะทปญหาอนามยสงแวดลอมหลายประการยงไมไดรบการแกไขมากเทาทควร ดงนน
เพอใหเกดความตอเนองและเพมประสทธภาพในการดำเนนงาน กรมอนามยและกรมควบคมมลพษ จงได
จดทำแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ ขน เพอใหหนวยงาน
ทเกยวของทกภาคสวนใชเปนแนวทางการดำเนนงานในชวงระยะ ๕ ปขางหนา โดยมกระบวนการจดทำ
แผนยทธศาสตรฯ ทใหความสำคญกบการมสวนรวมจากทกภาคสวน และไดนำกรอบและทศทางของ
แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนพฒนาสขภาพแหงชาต
ฉบบท ๑๑ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนจดการมลพษ
พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ และหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง มาเปนแนวทางในการกำหนดยทธศาสตร
การพฒนาอนามยสงแวดลอมของประเทศเพอเสรมสรางวถชวตทมเหตผล รจกพอประมาณ หลกเลยงและ
ลดพฤตกรรมเสยงตอสขภาพ สงเสรมการประกอบกจการและอตสาหกรรมทเปนมตรตอสงแวดลอม
รบผดชอบตอสงคม เนนมาตรการเชงรกและหลกการปองกนไวกอน รวมทงเสรมสรางการมสวนรวมและ
ภมคมกนใหกบชมชน ใหสามารถจดการสภาพแวดลอมใหปลอดมลพษ เพอการมสขภาพดอยางยงยน
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ ไดบรณาการ
การดำเนนงานดานสงแวดลอมและสขภาพอยางชดเจน โดยกำหนดวสยทศน คอ มงสการพฒนาอนามย
สงแวดลอมทสอดคลองกบบรบทของสงคมไทยและประชาคมโลกเพอคณภาพชวตทดอยางเสมอภาคและ
เปนธรรม ดวยการบรณาการทกภาคสวน มวตถประสงคเพอ ๑) ลดปญหาและผลกระทบดานอนามย
สงแวดลอมอยางมประสทธภาพ ๒) เพมขดความสามารถในการจดการอนามยสงแวดลอม ๓) สรางความ
รวมมอระหวางหนวยงานทรบผดชอบดานสงแวดลอมและสขภาพจากปญหาอนามยสงแวดลอมทสำคญ
เนนการดำเนนงานอนามยสงแวดลอมทสำคญ ๗ ดาน คอ ๑) คณภาพอากาศ ๒) นำ การสขาภบาล และ
สขอนามย ๓) ขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ๔) สารเคมเปนพษและสารอนตราย ๕) การเปลยนแปลง
สภาพภมอากาศ ๖) การจดการอนามยสงแวดลอมในภาวะฉกเฉนและสาธารณภย และ ๗) การประเมน
ผลกระทบตอสขภาพ มยทธศาสตรการดำเนนงาน ๕ ยทธศาสตรสำคญ ไดแก
ยทธศาสตรท ๑ การพฒนาระบบบรหารจดการอนามยสงแวดลอม
ยทธศาสตรท ๒ การปองกนและลดความเสยงจากปจจยดานอนามยสงแวดลอม
ยทธศาสตรท ๓ การเสรมสรางความรวมมอระหวางหนวยงานภาคเครอขายและการม
สวนรวมของทกภาคสวน และประชาชนในการจดการอนามยสงแวดลอม
ยทธศาสตรท ๔ การสงเสรมบทบาทองคกรปกครองสวนทองถนในการจดการ
อนามยสงแวดลอม
ยทธศาสตรท ๕ การพฒนาองคความรและเทคโนโลยดานอนามยสงแวดลอม
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ จะเปนแนวทาง
สำหรบหนวยงานทเกยวของนำไปเปนกรอบในการจดทำแผนปฏบตการของหนวยงาน และสงเสรม
การบรณาการการดำเนนงานของหนวยงานภาครฐทเกยวของใหมประสทธภาพยงขน และยงเปน
แผนระดบประเทศทสอดคลองตามกรอบความรวมมอระหวางประเทศ จากเวทการประชมรฐมนตร
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 5
ดานอนามยและสงแวดลอมของประเทศภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเอเชยตะวนออก ทเรยกวา
“กฎบตรความรวมมอดานอนามยและสงแวดลอมของประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและ
เอเชยตะวนออก” (Charter of the Regional Forum on Environment and Health Southeast and
East Asian Countries – Framework for Cooperation) ทผลกดนใหประเทศสมาชกมการจดทำแผน
ระดบชาตดานสงแวดลอมและสขภาพและใหความสำคญกบประเดนสงแวดลอมและการมสขภาพทดของ
ประชาชน โดยการสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนทงในระดบประเทศและระดบภมภาค
๑.๒นยามของอนามยสงแวดลอม
องคการอนามยโลก กำหนดนยามของ “อนามยสงแวดลอม” วาเปนเรองทเกยวของกบ
สขภาพและคณภาพชวตของมนษยทถกกำหนดโดยปจจยดานสงแวดลอมทางกายภาพ เคม ชวภาพ สงคม
สงคมจตวทยา และยงหมายรวมถงทฤษฎและการปฏบตในการประเมน แกไข ควบคมและปองกนปจจย
ดานสงแวดลอมทสงผลกระทบดานลบตอสขภาพทงของคนรนปจจบนและรนลกหลานในอนาคต
ทงน ขอบเขตของงานอนามยสงแวดลอมครอบคลมงานสำคญ ๑๗ ประเดน ไดแก
การจดหานำสะอาด การควบคมมลพษทางนำ การจดการขยะมลฝอยและของเสยทมลกษณะเปนของแขง
การควบคมแมลงและสตวกดแทะ การสขาภบาลอาหาร การควบคมมลพษทางดน มลพษทางอากาศ
การปองกนอนตรายทางรงส การควบคมมลพษทางเสยง อาชวอนามยทอยอาศยและสงแวดลอม การวาง
ผงเมอง การคมนาคม การปองกนอบตภยตางๆ การสขาภบาลสถานทพกผอนหยอนใจ การดำเนนงาน
สขาภบาลเมอเกดโรคระบาด เหตฉกเฉน ภยพบต การอพยพยายถนของประชาชน และมาตรการปองกน
เพอใหสงแวดลอมโดยทวไปปราศจากความเสยงหรออนตรายตางๆ และมการเพมเตมงานอก ๕ ประเดน
ไดแก มลพษขามพรมแดน การประเมนผลกระทบตอสขภาพ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
เหตรำคาญ และสารเคมและสารอนตราย
๑.๓ การประเมนผลการดำเนนงานตามแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต
ฉบบท๑พ.ศ.๒๕๕๒–๒๕๕๔
ภายหลงจากคณะรฐมนตรมมตใหหนวยงานตางๆ นำแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอม
แหงชาต ฉบบท ๑ พ.ศ. ๒๕๕๒-๒๕๕๔ ไปปฏบต กระทรวงสาธารณสขไดตดตามประเมนผลการดำเนนงาน
ภายใตแผนยทธศาสตรฯ ดงกลาว ในระยะครงแผนยทธศาสตรฯ เมอเดอนสงหาคม ป พ.ศ. ๒๕๕๓
พบวาหนวยงาน รอยละ ๖๐ มการดำเนนกจกรรมและโครงการตามแผนปฏบตการของหนวยงาน
ทมอยแลว และมความสอดคลองกบแผนยทธศาสตรฯ โดยดำเนนงานเรองขยะมลฝอยและของเสย
อนตรายมากทสด รอยละ ๔๑ รองลงมา คอ ดานนำ สขอนามยและการสขาภบาล รอยละ ๒๐ และ
ดำเนนงานนอยทสด คอ ดานการจดการอนามยสงแวดลอมในภาวะฉกเฉนและสาธารณภย จากการ
ประเมนผลการดำเนนงานจำแนกตามมาตรการและตวชวดรายสาขา พบวา มาตรการทดำเนนงานมาก
ทสด คอ การประชาสมพนธและเผยแพรความร และมาตรการทดำเนนงานนอยทสด คอ การพฒนา
องคความรและการศกษาวจย
6 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ปจจยทสงผลใหการดำเนนงานภายใตแผนยทธศาสตรฯ ฉบบท ๑ ไมบรรลตามเปาหมาย
เนองจาก ๑) ระยะเวลาดำเนนการตามแผนยทธศาสตรฯ เพยง ๒ ป เปนระยะเวลาทสนเกนไป ๒) ระยะ
เวลาทประกาศใชแผนยทธศาสตรฯ ไมสอดคลองกบชวงเวลาในการตงงบประมาณ ทำใหหลายหนวยงาน
ไมไดตงงบประมาณรองรบการดำเนนงาน ๓) กระบวนการขบเคลอนแผนไปสการปฏบตมประสทธภาพ
ไมเพยงพอ ทำใหหนวยงานตางๆ รบรแผนยทธศาสตรฯ ไมทวถง จงขาดความเขาใจในวตถประสงคและ
เปาหมายของแผนยทธศาสตรฯ ๔) ปญหาดานงบประมาณ และ ๕) บคลากรมความร ความเขาใจ และ
ประสบการณในการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมไมเพยงพอ ทงนปจจยททำใหบรรลเปาหมายของ
แผนยทธศาสตรฯ ได คอ ความตระหนกรของทกภาคสวนตอปญหาอนามยสงแวดลอม การมสวนรวมของ
ภาคประชาชน และศกยภาพของหนวยงาน ตามลำดบ
ดวยขอจำกดของการดำเนนงานตามแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๑
พ.ศ. ๒๕๕๒-๒๕๕๔ ดงกลาว เมอวเคราะหสถานการณดานมลพษและสถานะสขภาพของประชาชน
ในชวงป พ.ศ. ๒๕๕๒-๒๕๕๓ จงยงพบปญหาดานตางๆ ทควรไดรบการแกไขอยางเรงดวน เชน ปญหาการ
จดการนำเสย การจดการสขาภบาลทไมถกสขลกษณะ ทำใหเกดการปนเปอนสแหลงนำ ซงสอดคลองกบ
ขอมลของกรมควบคมมลพษ ทพบวา คณภาพนำของแมนำสายหลกโดยรวมมคณภาพเสอมโทรมลง
ปญหาการจดการขยะมลฝอยทงในและนอกเขตเทศบาลทวประเทศ โดยขอมลของกรมควบคมมลพษ
ป พ.ศ. ๒๕๕๓ พบวา ปรมาณขยะในเขตเทศบาล เพยงรอยละ ๓๗ และปรมาณขยะนอกเขตเทศบาล
เพยงรอยละ ๙ ทไดรบการกำจดอยางถกหลกสขาภบาล ขยะมลฝอยสวนทเหลอจะถกเผากลางแจง
หรอนำไปวางทงบนพนทวางตางๆ และเมอมการกองทบถมกนโดยไมมการกำจดตามหลกสขาภบาล จะสง
ผลกระทบตอสภาพแวดลอมและสขภาพประชาชน เนองจากจะกลายเปนแหลงเพาะพนธพาหะนำโรค
เกดปญหากลนรบกวน และเหตรำคาญ เชอโรคสงสกปรก และนำเสยทเกดจากการเนาเสยของขยะมลฝอย
จะไหลลงสแหลงนำเมอฝนตกลงมาและทำใหเกดนำเนาเสยตามมา สถานการณดานการจดการสงปฏกล
ของชมชน ซงทองถนสวนใหญจางเอกชนดำเนนการ ยงขาดการควบคมการลกลอบทงในทสาธารณะ
จากการประมาณการณ พบวา ปรมาณสงปฏกลท ไมไดนำไปกำจดอยางถกตองมมากถง ปละ
๑,๗๒๖,๒๔๖ ลกบาศกเมตร นอกจากน ยงพบวา ปญหาอทกภย ทำใหเกดนำทวมขง และปญหาการ
จดการขยะทไมถกสขลกษณะ มความสมพนธกบการมหนจำนวนเพมขน และโรคเลปโตสไปโรสส ซงเปน
โรคตดตอจากสตวสคน มแนวโนมสงขน นอกจากน แนวโนมการพฒนาเศรษฐกจในภาคอตสาหกรรมและ
เกษตรกรรม ทำใหความตองการใชสารเคมและสารอนตรายเพมสงขนอยางตอเนอง เพมความเสยงตอการ
เกดปญหาดานสงแวดลอมและสขภาพ เนองจากพบวา ยงมการลกลอบทงของเสยอนตรายปนกบขยะ
มลฝอยชมชน และอบตภยจากสารเคมกมแนวโนมเพมขนดวยเชนกน สำหรบปญหาคณภาพอากาศ
ในชวงป พ.ศ. ๒๕๕๓ แมวาคณภาพอากาศโดยรวมของประเทศไทยจะดขน แตกยงพบปญหาฝนละออง
ขนาดเลกไมเกน ๑๐ ไมครอน และกาซโอโซนเกนคามาตรฐานในหลายพนท โดยเฉพาะในพนทเขตเมอง เชน
กรงเทพมหานคร และเมองใหญ ปญหาหมอกควนจากการเผาในทโลงใน ๘ จงหวดของภาคเหนอตอนบน
โดยเฉพาะในชวงเดอนกมภาพนธถงเมษายนของทกป ปญหาไฟไหมปาพรในจงหวดนครศรธรรมราช
ในชวงเดอนกมภาพนธถงมถนายน ซงสงผลกระทบตอสขภาพประชาชนอยางมาก จากขอมลการ
คาดการณโรคและภยสขภาพ ป พ.ศ. ๒๕๕๔ โดยกรมควบคมโรค พบวา ปญหามลพษอากาศในพนทเสยง
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 7
ดงกลาว ทำใหมผปวยดวยโรคระบบทางเดนหายใจ ระบบหวใจ และการระคายเคองตาสงขนอยางชดเจน
โดยกลมทมอาการรนแรง ไดแก เดกเลก สตรมครรภ บคคลทเปนโรคหอบหด โรคปอด และโรคหวใจ
อาจกลาวไดวา ปญหาอนามยสงแวดลอมทเกดขน สวนใหญเปนปญหาระดบพนท
ซงองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานหลกในการดำเนนงาน การรบรสภาพปญหาและความสามารถ
ในการแกไขปญหาอยางเรงดวนและทนตอสถานการณ จะชวยลดผลกระทบและความรนแรงของปญหาได
อยางไรกตาม ขอจำกดในการดำเนนงานขององคกรปกครองสวนทองถนสวนใหญ คอ การไมมบคลากร
ทรบผดชอบดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอม โดยเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถนในระดบองคการ
บรหารสวนตำบล (อบต.) ประกอบกบปญหาดานประสทธภาพในการบงคบใชกฎหมาย นอกจากน
กฎหมาย กฎระเบยบบางเรองอาจจะลาสมย ไมเหมาะสมกบการบงคบใชในสถานการณปจจบน
ไมสอดคลองกบสภาพปญหาทมการเปลยนแปลงคอนขางรวดเรว จำเปนตองพฒนาและปรบปรงกฎหมาย
และแนวทางการดำเนนงานทเกยวของกบงานดานอนามยสงแวดลอมใหเหมาะสมกบสถานการณปญหาใน
ปจจบน และการปองกนการเกดปญหาในอนาคต โดยเปนการดำเนนงานทเชอมโยงและรวมมอกน ตงแต
หนวยงานภาครฐทงสวนกลาง และสวนภมภาค ภาคทองถน ภาคเอกชน และภาคประชาชน
การจดทำแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ จงได
พจารณาประเดน ขอจำกด และนำมาตรการการดำเนนงานทยงไมสามารถดำเนนการไดครบถวนสมบรณ
มาพฒนาและดำเนนงานตอเนองในอก ๕ ป ขางหนา
๑.๔ กระบวนการจดทำแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒
พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
กระบวนการจดทำแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙
ฉบบน ไดใหความสำคญกบการมสวนรวมจากทกภาคสวน โดยใชเวทระดมความคดเหนจากผบรหาร
นกวชาการ และผมสวนไดสวนเสยจากหนวยงานทเกยวของในกระบวนการยกรางแผนยทธศาสตรอนามย
สงแวดลอมแหงชาตฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ และรบฟงความคดเหนจากผเกยวของทกภาคสวน
อกครงในเวทประชาพจารณ กอนเสนอคณะกรรมการอนามยสงแวดลอมพจารณา และเสนอคณะรฐมนตร
ใหความเหนชอบ และประกาศใชเปนกรอบทศทางการพฒนาอนามยสงแวดลอมของประเทศ และ
หนวยงานทเกยวของนำไปเปนกรอบการจดทำแผนปฏบตการ เพอมงสการพฒนาคณภาพสงแวดลอม
ทเออตอการมสขภาพทดของประชาชนอยางยงยนตอไป โดยมขนตอน ดงแผนภมท ๑
8 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
แผนภมท๑ แสดงกระบวนการจดทำแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต
ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙
. . – ๕
การจดทาแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ จงไดพจารณาประเดน ขอจากด และนามาตรการการดาเนนงานทยงไมสามารถดาเนนการไดครบถวนสมบรณ มาพฒนาและดาเนนงานตอเนองในอก ๕ ป ขางหนา
. . . - กระบวนการจดทาแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙ ฉบบน ไดใหความสาคญกบการมสวนรวมจากทกภาคสวน โดยใชเวทระดมความคดเหนจากผบรหารนกวชาการ และผมสวนไดสวนเสยจากหนวยงานทเกยวของในกระบวนการยกรางแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ และรบฟงความคดเหนจากผเกยวของทกภาคสวนอกครงในเวทประชาพจารณ กอนเสนอคณะกรรมการอนามยสงแวดลอมพจารณา และเสนอคณะรฐมนตรใหความเหนชอบและประกาศใชเปนกรอบทศทางการพฒนาอนามยสงแวดลอมของประเทศ และหนวยงานทเกยวของนาไปเปนกรอบการจดทาแผนปฏบตการ เพอมงสการพฒนาคณภาพสงแวดลอมทเออตอการมสขภาพทดของประชาชนอยางยงยนตอไป โดยมขนตอน ดงแผนภมท ๑
๑.ทบทวนและประเมนผลการดาเนนงาน
ทผานมาตามแผนยทธศาสตรฯ
ฉบบท ๑ พ.ศ. ๒๕๕๒-๒๕๕๔
วเคราะหปจจยแวดลอม
ภายใน/ภายนอก
รายงานการตดตามประเมนผล
การดาเนนงานภายใตแผน
ยทธศาสตรฯ ฉบบท ๑
วเคราะหสถานการณ
ดานสงแวดลอมและสขภาพ
ในชวง ป ๒๕๕๐-๒๕๕๔
ธนวาคม ๒๕๕๓-
กมภาพนธ ๒๕๕๔
๒. การประชมระดมความคดเหนผบรหาร
และนกวชาการจากหนวยงานภาคหลกเพอ
จดทารางกรอบแผนยทธศาสตรฯ
มนาคม-พฤษภาคม
๒๕๕๔
๓. นาเสนอคณะกรรมการอนามย
สงแวดลอม พจารณาใหความเหนชอบ
กรอบและทศทางของแผนฯ
๔. ยกรางแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอม
แหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙
กรกฎาคม ๒๕๕๔
ประชมปฏบตการ/สมมนา ระดมความคดเหนภาคการพฒนาหนวยงานทเกยวของ
- สวนกลาง - ภมภาค - ทองถน
กรกฎาคม –
สงหาคม ๒๕๕๔
๕. นาเสนอคณะกรรมการอนามยสงแวดลอม
เพอพจารณาใหความเหนชอบรางแผนฯ
๖. นาเสนอคณะรฐมนตรเหนชอบและ
มอบหนวยงานทเกยวของนาไปปฏบต เมษายน-
พฤษภาคม ๒๕๕๕
กมภาพนธ-มนาคม
๒๕๕๕
รายงานการตดตามประเมนผล
การดำเนนงานภายใต
แผนยทธศาสตรฯ ฉบบท ๑
๒. การประชมระดมความคดเหนผบรหาร
และนกวชาการจากหนวยงานภาคหลก
เพอจดทำรางกรอบแผนยทธศาสตรฯ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 9
10 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 11
จากการทบทวนนโยบายและกลไกการดำเนนงานทเกยวของกบการดำเนนงานอนามย
สงแวดลอมในชวงทผานมาจนถงปจจบน พบวา มนโยบาย แผนระดบชาต และกลไกทสนบสนนการจดทำ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต สรปไดดงน
๒.๑ นโยบายและแผนระดบชาต
๒.๑.๑ นโยบายรฐบาล
นโยบายรฐบาล (นางสาวยงลกษณ ชนวตร นายกรฐมนตร แถลงตอรฐสภา วนองคารท ๒๓
สงหาคม ๒๕๕๔) มกรอบนโยบายทสนบสนนการจดทำแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ดงน
๑) นโยบายเรงดวนทจะเรมดำเนนการในปแรก
๑.๑) พฒนาระบบประกนสขภาพ เพมประสทธภาพของระบบหลกประกนสขภาพ
ถวนหนา ๓๐ บาทรกษาทกโรค เพอใหประชาชนทกคนไดรบบรการอยางมคณภาพ สะดวก รวดเรว และ
เปนธรรม รวมทงบรณาการสทธของผปวยทพงไดรบจากระบบประกนสขภาพตางๆ บรณาการแผนงาน
ของหนวยงานตางๆ ทเกยวของใหสอดคลองไปในแนวทางเดยวกน ตลอดจนสงเสรมการนำเทคโนโลย
สารสนเทศททนสมยและคมคาตอการใหบรการมาใชใหแพรหลาย รวมทงจดใหมมาตรการลดปจจยเสยง
ทมผลตอสขภาพและภาวะทพโภชนาการทนำไปสการเจบปวยเรอรง ไดแก โรคเบาหวาน โรคความดน
โลหตสง โรคหวใจ โรคหลอดเลอด และโรคมะเรง รวมทงการเฝาระวงโรคอบตใหม และมาตรการปองกน
อบตเหตจากการจราจร
๒) นโยบายทจะดำเนนการภายในชวงระยะ ๔ ป
๒.๑) นโยบายเศรษฐกจ
๒.๑.๑) นโยบายโครงสรางพนฐาน จดใหมการขยายการใหบรการนำสะอาด
เพอการอปโภคบรโภคใหครอบคลมประชาชนในทกพนท และสรางการเขาถงบรการนำสะอาดอยาง
เทาเทยมกนทวประเทศ เพอยกระดบคณภาพชวตของประชาชน
๒.๒) นโยบายสงคมและคณภาพชวต
๒.๒.๑) นโยบายการพฒนาสขภาพของประชาชน
- จดใหมมาตรการสรางสขภาพโดยมเปาหมาย เพอลดอตรา
ปวยตาย และผลกระทบจากโรคไมตดตอเรอรง เชน โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ โรคหลอด
เลอด และโรคมะเรง อยางมบรณาการและครบวงจร ตงแตการมนโยบายสาธารณะทเออตอการลดปจจย
เสยงทางสขภาพ จดใหมการสอสารสาธารณะของรฐเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ ใหความร
บทท๒นโยบายทเกยวของและ
กลไกการดำเนนงานอนามยสงแวดลอม
12 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ปองกนโรคเพอการดแลรกษาสขภาพตนเองของประชาชนอยางมประสทธภาพ การสรางความเขมแขงของ
ชมชนการใหบรการเชงรก ตลอดจนคมครองผบรโภคดานสขภาพ
๒.๓) นโยบายทดน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
๒.๓.๑) ดแลรกษาคณภาพสงแวดลอมและเรงรดการควบคมมลพษ โดยการ
ปรบปรงกฎหมายสงแวดลอม รวมทงเพมประสทธภาพกระบวนการการประเมนสงแวดลอมระดบ
ยทธศาสตร การประเมนผลกระทบสงแวดลอม การประเมนผลกระทบทางสขภาพ ปรบปรงกองทน
สงแวดลอม เพอใหเออตอการเขาถงขององคกรภาคประชาชน ผลกดนกฎหมายวาดวยองคกรอสระ
ดานสงแวดลอม ลดมลพษทางอากาศ ขยะ นำเสย กลน และเสยง ทเกดจากการผลตและบรโภค
โดยเฉพาะเรงรดการสรางระบบบำบดนาเสยทเกดขนจากสงคมเมองและการผลตในภาคเกษตรและ
อตสาหกรรม การจดการระบบกำจดขยะ ของเสยอนตราย มลพษทางอากาศ หมอกควน โดยวธทเปนมตร
กบสงแวดลอม และเพมขดความสามารถขององคกรปกครองสวนทองถนในการจดการขยะมลฝอยและ
การจดการนำเสยชมชน สงเสรมการพฒนาเมองและกจกรรมทลดการผลตกาซเรอนกระจก โดยมเปาหมาย
ใหประเทศไทยเปนสงคมคารบอนตำ และสรางกฎเกณฑทเหมาะสม เพอใหเกดสมดลระหวางการพฒนา
อตสาหกรรมและการรกษาสงแวดลอม และสงเสรมการใชหลกการบคคลทกอใหเกดภาวะมลพษตองเปน
ผเสยคาใชจาย และหลกการการตอบแทนคณคาระบบนเวศอยางเปนรปธรรม
๒.๓.๒) สงเสรมและสรางความตระหนกและจตสำนกทางดานทรพยากรธรรมชาต
และสงแวดลอม โดยการเสรมสรางความร ความเขาใจ ประชาสมพนธและเผยแพรการดำเนนกจกรรม และ
การปรบพฤตกรรมการผลตและการบรโภคสนคาและการบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม รวมทงสนบสนน
การดำเนนงานของเครอขายอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใหความสำคญ
แกความรวมมอระหวางหนวยงานและองคกรทงภาครฐและเอกชน ตลอดจนสนบสนนการดำเนนการตาม
พนธกรณระหวางประเทศทจะนำมาสการเพมประสทธภาพในการจดการทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม
๒.๓.๓) สรางภมคมกนและเตรยมความพรอมในการรองรบและปรบตวตอ
ผลกระทบจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศและพบตภยธรรมชาต โดยการพฒนาองคความรและ
ระบบฐานขอมลเกยวกบผลกระทบทเกดขนจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพมขดความสามารถใน
การพยากรณและคาดการณความเสยงจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยธรรมชาตในระดบ
ประเทศและระดบพนท จดทำยทธศาสตรรองรบพบตภยระยะยาว สงเสรมและเรงรดการเตอนภยและ
การเตรยมความพรอมในการรบมอความแปรปรวนในปจจบน เพอใหเปนฐานกบการรบมอความ
เปลยนแปลงในระยะยาว ปองกนภยพบตโดยเฉพาะนำทวม สนาม แผนดนไหวและดนถลม สรางกลไก
สงเสรมการเขาถงขอมลระดบชมชน ทองถน เพมขดความสามารถในระดบชมชนใหเขมแขงพรอมรบมอกบ
การเปลยนแปลงภมอากาศและภยพบตตางๆ ดำเนนการศกษาอยางรอบคอบในเรองของความจำเปนของ
โครงการพฒนาเขอนและเกาะเพอปองกนกรงเทพฯ และภาคกลางใหปลอดภยจากการเพมขนของระดบ
นำทะเล และจากการละลายของนำแขงขวโลกตามสภาวะโลกรอนทกำลงเกดขน
๒.๓.๔) พฒนาองคความรในการบรหารจดการดานทรพยากรธรรมชาต
และสงแวดลอม โดยการสงเสรมการวจยและพฒนาองคความรทชมชน ทองถน สงเสรมการทำวจยรวมกบ
ตางประเทศ รวมทงสงเสรมการใชเทคโนโลยทชวยใหเกดการใชทรพยากรและพลงงานอยางประหยดและ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 13
ชวยลดมลพษ จดหาบคลากรทางวทยาศาสตรดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในจงหวดและ
องคกรปกครองสวนทองถน พฒนาเครอขายนกวจยเพอแลกเปลยนเรยนรระหวางนกวจยและภาคอนๆ
สนบสนนการจดการทรพยากรธรรมชาตเพอใหเกดความมนคงทางอาหาร รวมทงการฟนฟดนและ
การปองกนการชะลางทำลายดน ดำเนนการศกษา สำรวจและกำหนดยทธศาสตรการใชทรพยากรธรณ
อยางยงยน รวมถงการศกษาและอนรกษซากดกดำบรรพ
๒.๔) นโยบายการตางประเทศและเศรษฐกจระหวางประเทศ
๒.๔.๑) เสรมสรางบทบาททสรางสรรคและสงเสรมผลประโยชนของชาตใน
องคการระหวางประเทศ โดยเฉพาะเวทสหประชาชาตและองคกรระดบภมภาคตางๆ เพอรกษาสนตภาพ
และความมนคง สงเสรมกระบวนการประชาธปไตย สทธมนษยชน มนษยธรรม สงแวดลอม และ
การพฒนาทยงยน ตลอดจนรวมมอในการแกไขประเดนปญหาขามชาตทกดานทสงผลกระทบตอ
ความมนคงของมนษย
๒.๕) นโยบายการบรหารกจการบานเมองทด
๒.๕.๑) ประสทธภาพการบรหารราชการแผนดน
- สนบสนนการดำเนนงานขององคกรปกครองสวนทองถนใหมระบบท
มประสทธภาพ โปรงใส และสามารถใหบรการสาธารณะตอบสนองความตองการของประชาชนไดตาม
ความคาดหวง รวมทงสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนหลายๆ แหงรวมกนจดบรการสาธารณะ
บางอยาง ซงโดยสภาพหรอเพอประสทธภาพ ควรทองคกรปกครองสวนทองถนตองรวมกนทำ โดยคำนงถง
ความจำเปนและความเหมาะสมตามศกยภาพของทองถน ใหมการเชอมโยงและบรณาการภารกจกบ
แผนชมชนและแผนระดบตางๆ ในพนท เพอเปนฐานสำคญในการสงเสรมและพฒนาประชาธปไตยใน
ทองถนใหเขมแขง ปรบปรงการจดระบบความสมพนธของราชการบรหารสวนกลาง สวนภมภาค และ
สวนทองถนใหมความเหมาะสม ตลอดจนเพมขดความสามารถในการบรหารจดการงบประมาณและ
บคลากรของทองถน ใหองคกรปกครองสวนทองถนมรายไดทเหมาะสม และมระบบบรหารงานบคคล
ทมประสทธภาพพรอมรองรบภารกจและใหบรการทดแกประชาชน ตลอดจนเสนอกฎหมายเกยวกบ
การสรางความเขมแขงใหกบองคกรปกครองสวนทองถนตามทบญญตเปนหลกการไวในรฐธรรมนญ
แหงราชอาณาจกรไทย หมวด ๑๔ การปกครองสวนทองถน
- สงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการบรหารราชการแผนดน
โดยใหประชาชนมสวนรวมกำหนดนโยบายและวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมทงในระดบชาตและ
ทองถน รวมทงใหประชาชนมโอกาสแสดงประชาทศนในประเดนสำคญตางๆ อยางตอเนอง โดยอาศย
เทคโนโลยสารสนเทศ เพอเปนพลงขบเคลอนนโยบายไปสการปฏบตทบรรลตามเปาหมาย รวมทง
สนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการรบรขอมลขาวสาร รวมเสนอความเหน ปญหา และแนวทาง
แกไขและมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจ ๒.๑.๒แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท๑๑(พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙)
ยทธศาสตรทเชอมโยงกบอนามยสงแวดลอม คอ
ยทธศาสตรท ๒ การพฒนาคนสสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตอยางยงยน มเปาหมาย
การพฒนาเพอใหคนไทยทกคนไดรบการพฒนาทงทางรางกายและจตใจ มอนามยการเจรญพนธทเหมาะสม
14 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ในทกชวงวย มความร ความสามารถในการคด วเคราะห สงเคราะห มนสยใฝเรยนรตลอดชวต มความคด
สรางสรรค มวนย มคณธรรมจรยธรรม มคานยมความเปนไทย รจกสทธหนาทของตนเองและของผอน
มจตสำนกรบผดชอบตอสงคม มการตอยอดองคความรสนวตกรรม และโอกาสการเขาถงการศกษาและ
การเรยนรในรปแบบทหลากหลายเพมมากขน เพมโอกาสในการเขาถงระบบสขภาพทมคณภาพเพมขนและ
ปจจยเสยงตอสขภาพลดลงอยางเปนองครวม
ยทธศาสตรท ๓ ความเขมแขงภาคเกษตร ความมนคงของอาหารและพลงงาน
โดยเสรมสรางองคความร วทยาศาสตรและเทคโนโลยตางๆ ทเหมาะสมทางการเกษตร สนบสนนการใช
เทคโนโลยการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอมใหแกเกษตรกรอยางตอเนองและทวถง ควบคมและกำกบดแล
ใหมการนำเขาและใชสารเคมทางการเกษตรทไดมาตรฐาน และสนบสนนการใชสารชวภาพใหมากขน
สงเสรมการนำวตถดบทางการเกษตรทผลตไดในชมชนและทเหลอใชจากการเกษตรมาผลตเปนพลงงาน
ทดแทนใชในระดบครวเรอนและชมชน
ยทธศาสตรท ๔ การปรบโครงสรางเศรษฐกจสการเตบโตอยางมคณภาพและยงยน
โดยสงเสรมใหเกดการพฒนาเมองอตสาหกรรมเชงนเวศและฟนฟสงแวดลอมในพนทอตสาหกรรมหลกของ
ประเทศอยางตอเนอง กำหนดมาตรการการบรหารจดการคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และ
ผลกระทบดานสขภาพของประชาชนในพนท ไปจนถงการมศนยเฝาระวงคณภาพสงแวดลอมในพนท
กำหนดมาตรการใหภาคเอกชนลงทน เพอฟนฟสงแวดลอมรวมกบชมชนและภาคราชการในรปแบบการ
สนบสนนกจการเพอสงคม พฒนาภาคเกษตรบนฐานการเพมผลตภาพในการผลตและยกระดบการสราง
มลคาเพมดวยเทคโนโลยและกระบวนการทเปนมตรกบสงแวดลอม
ยทธศาสตรท ๖ การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน ใหประชาชน
ทกภาคสวนนำหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการดำรงชวต เพอเปนตนแบบของสงคมทเปน
มตรกบสงแวดลอม เพมประสทธภาพการใชทรพยากรของภาคการผลตและบรการ เพอนำไปสสงคมทเปน
มตรกบสงแวดลอม กำหนดแนวทางการจดการสงแวดลอมเมองและโครงสรางพนฐานทใหความสำคญกบ
การใชทรพยากรอยางคมคาและบรรเทาผลกระทบสงแวดลอมและชมชน การยกระดบขดความสามารถใน
การปรบตว เพอรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพอใหสงคมมความยดหยนและมภมคมกน
ไดแก ๑) พฒนาองคความร และระบบฐานขอมลเกยวกบผลกระทบทเกดขนจากการเปลยนแปลงสภาพ
อากาศ ๒) พฒนาเครองมอในการบรหารจดการเพอรบมอกบความทาทายจากการเปลยนแปลงสภาพ
ภมอากาศ ๓) เตรยมความพรอมเพอรบมอกบภยพบตทางธรรมชาต ๔) พฒนาศกยภาพชมชนใหเขมแขง
พรอมรบมอกบการเปลยนแปลงภมอากาศ และ ๕) เพมบทบาทประเทศไทยในเวทประชาคมโลกและ
การสรางฐานความรวมมอกบตางประเทศ
๒.๑.๓ (ราง)แผนพฒนาสขภาพแหงชาตฉบบท๑๑(พ.ศ.๒๕๕๕–๒๕๕๙)
(ราง) แผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท ๑๑ มงพฒนาภายใตหลกปรชญาเศรษฐกจ
พอเพยง สรางเอกภาพและธรรมาภบาลในการอภบาลระบบสขภาพ ใหความสำคญกบการสราง
กระบวนการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคม มงเนนการสรางหลกประกนและการจดบรการท
ครอบคลม เปนธรรม เหนคณคาของการสรางความสมพนธทดระหวางผใหและผรบบรการ มวสยทศน
“ประชาชนทกคนมสขภาพด รวมสรางระบบสขภาพพอเพยง เปนธรรม นำสสงคมสขภาวะ” โดยม
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 15
ยทธศาสตรการพฒนาสขภาพ ๕ ยทธศาสตร คอ ๑) การเสรมสรางความเขมแขงของภาคสขภาพในการ
สรางสขภาพตลอดจนการพงพาตนเองดานสขภาพบนพนฐานภมปญญาไทย ๒) การพฒนาระบบเฝาระวง
เตอนภย และการจดการภยพบตและภยสขภาพ ๓) การมงเนนการสงเสรมสขภาพ การปองกน ควบคมโรค
และคมครองผบรโภคดานสขภาพ เพอใหคนไทยแขงแรงทงรางกาย จตใจ สงคม และปญญา ๔) การเสรมสราง
ระบบบรการสขภาพใหมมาตรฐานในทกระดบเพอตอบสนองตอปญหาสขภาพในทกกลมเปาหมาย และ
พฒนาระบบสงตอทไรรอยตอ ๕) การสรางกลไกกลางระดบชาตในการดแลระบบบรการสขภาพ และ
พฒนาระบบบรหารจดการทรพยากรใหมประสทธภาพ
๒.๑.๔แผนจดการคณภาพสงแวดลอมพ.ศ.๒๕๕๕–๒๕๕๙
แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕–๒๕๕๙ ยดหลกปรชญาของเศรษฐกจ
พอเพยงในการสรางสมดล ระหวางการอนรกษและใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
มยทธศาสตรทเกยวของกบดานอนามยสงแวดลอม ๖ ยทธศาสตร คอ
ยทธศาสตรท ๑ การปรบฐานการผลตและการบรโภคใหเปนมตรตอสงแวดลอม มงเนน
การกำหนดและสงเสรมนโยบายทเออตอการปรบเปลยนกจกรรมการผลตและการบรโภคใหเปนมตรตอ
สงแวดลอม การตอยอดและสรางมลคาเพมแกฐานทรพยากรธรรมชาตอยางสรางสรรคและยงยน รวมถง
การเตรยมพรอมตอมาตรการการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเชอมโยงกบการคาและ
การลงทน
ยทธศาสตรท ๒ การอนรกษและฟนฟแหลงทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน ใหความสำคญ
กบการสนบสนนใหภาคเครอขายเขามามสวนรวมในการดแล รกษา ตดตามและตรวจสอบการบรหาร
จดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพมประสทธภาพและบทบาทการบรหารจดการทรพยากร
ธรรมชาตและสงแวดลอมของทกภาค และการพฒนาองคความรและการสงเสรมการศกษาวจย
เพอการอนรกษและฟนฟพนทและแหลงทรพยากรธรรมชาตทมคณคา
ยทธศาสตรท ๓ การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอเสรมสรางธรรมาภบาล
มงเนนการสงเสรมความเปนธรรม ลดความเหลอมลำของสงคม ลดขอขดแยงจากการใชทรพยากร
ธรรมชาต สรางโอกาสใหแกคนยากจนในการเขาถงและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตอยางเปนธรรม
และยงยน การเยยวยาปญหาวกฤตสงแวดลอม การพฒนากระบวนการมสวนรวม การกระจายอำนาจ
หนาท การพฒนากระบวนการยตธรรมสงแวดลอม การปรบปรงและบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธผล
รวมทงการพฒนาฐานขอมลและความเชอมโยงของฐานขอมลทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทได
มาตรฐาน ชดเจน โปรงใส และสาธารณชนสะดวกตอการเขาถงและใชประโยชน
ยทธศาสตรท ๔ การสรางคณภาพสงแวดลอมทดใหกบประชาชนในทกระดบ มงเนนการ
ปองกนและลดมลพษ ณ แหลงกำเนด และการกระจายอำนาจในการจดการคณภาพสงแวดลอม เพอให
เกดการจดการทมประสทธผล การสรางคณภาพสงแวดลอมทดใหกบประชาชน การรกษาคณภาพ
สงแวดลอมของแหลงธรรมชาตและศลปกรรม
ยทธศาสตรท ๕ การเตรยมความพรอมเพอรบมอกบความเสยงจากการเปลยนแปลงสภาพ
ภมอากาศและภยธรรมชาต มงเนนการสรางศกยภาพและความพรอมของทกภาคสวน ในการรองรบและ
ปรบตวตอผลกระทบจากภยธรรมชาตและความเสยงจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวมถง
16 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ความรวมมอในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก เพอสรางภมคมกนและรกษาความมงคงในการพฒนา
ประเทศในทกมต ทงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม
ยทธศาสตรท ๖ การพฒนาคนและสงคมใหมการสำนกรบผดชอบตอสงแวดลอม มงเนน
การสรางรากฐานใหประชาชนในสงคมไทยมวถชวตทเปนมตรกบสงแวดลอมบนพนฐานของความร
ทถกตองในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และดแลรกษาสงแวดลอมอยางยงยน พรอมกบสรางความ
ตระหนกในบทบาทตามภารกจหนาท และเสรมสรางศกยภาพของทกภาคสวนในการรวมกนบรหารจดการ
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศอยางเหมาะสม
๒.๑.๕แผนจดการมลพษพ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
มกรอบแนวคด ดงน
๑) ลดและควบคมการระบายมลพษอนเนองมาจากชมชน เกษตรกรรม อตสาหกรรม
ยานพาหนะและการคมนาคมขนสง โดยใหมการจดการมลพษตงแตตนทาง ระหวางทาง จนถงปลายทาง
และใหทกภาคสวนมสวนรวมในการดำเนนการในขนตอนตางๆ ตงแตการกำกบ ตดตาม สงเสรม และ
สนบสนนใหแหลงกำเนดมลพษและหนวยงานทเกยวของสามารถดำเนนการในการจดการสงแวดลอมให
เปนไปตามมาตรฐานหรอเกณฑทกำหนด รวมทงดำเนนการเปดเผยและเขาถงขอมลแหลงกำเนดมลพษ
และผลกระทบทเกดขน
๒) จดการมลพษในระบบพนทตามลำดบความสำคญของปญหา เชน พนทลมนำใน
การแกไขปญหาคณภาพนำในพนทวกฤต กลมจงหวดทประสบปญหาหมอกควนและไฟปา เขตควบคม
มลพษ พนทปนเปอนมลพษ พนททมความสำคญทางเศรษฐกจ พนททมความออนไหวตอการเปลยนแปลง
สภาพแวดลอม แหลงทองเทยวธรรมชาต เปนตน
๓) สนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนในการดำเนนงานจดการนำเสย ขยะ
มลฝอย มลฝอยตดเชอ และของเสยอนตรายชมชน สงเสรมและสนบสนนใหผประกอบการมการจดการ
ขยะอนตรายและสารอนตรายอยางเปนระบบและมประสทธภาพ พรอมทงจดใหมระบบปองกนและ
เตรยมความพรอมรองรบกรณเหตฉกเฉนหรออบตภยและการคมนาคมขนสงทกอใหเกดการรวไหลของ
สารเคมหรอสารอนตรายตางๆ
๔) ประยกตใชหลกการผกอมลพษเปนผรบผดชอบคาใชจาย (Polluter Pays
Principle, PPP) การวางหลกประกนและการชดเชยคาเสยหายจากการแพรกระจายมลพษ การนำ
มาตรการทางเศรษฐศาสตรและสงคมเปนแรงจงใจทางบวก เพอสงเสรมการลดมลพษหรอปรบปรง
กระบวนการผลตทปราศจากมลพษ การสนบสนนการผลตและการบรการ รวมทงการเปลยนแปลง
พฤตกรรมการบรโภคของประชาชนทเปนมตรตอสงแวดลอม
๕) พฒนาระบบการบรหารการจดการมลพษให เกดเปนเอกภาพท งทาง
ดานกฎหมาย กฎระเบยบ แผน และแนวทางปฏบตของแตละหนวยงาน โดยประสานความรวมมอในการ
จดการมลพษทงภาครฐ ภาคเอกชน ผประกอบการ และประชาชน
๖) สงเสรมใหภาคประชาชนและผมสวนไดสวนเสยมสวนรวมในการแกไขปญหา
โดยรณรงคประชาสมพนธใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม และเขามารวมดำเนนงานในการปองกนและ
แกไขปญหามลพษ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 17
๒.๑.๖แผนยทธศาสตรการจดการสารเคมแหงชาตฉบบท๔(พ.ศ.๒๕๕๕–๒๕๖๔)
มเปาประสงคของแผนฯ วา “ภายในป พ.ศ. ๒๕๖๔ สงคมและสงแวดลอมปลอดภย
บนพนฐานของการจดการสารเคมทมประสทธภาพ มสวนรวมจากทกภาคสวน และสอดคลองกบ
การพฒนาประเทศ” และมวตถประสงคเพอใหการจดการสารเคมของประเทศเปนระบบ คลอบคลมทง
วงจรชวตของสารเคม และเหมาะสมกบบรบทการพฒนาระดบประเทศและระดบสากล เพอเสรมสราง
ความรวมมอจากทกภาคสวนในการจดการสารเคมของประเทศ และเพอลดผลกระทบตอสขภาพและ
สงแวดลอมอนเนองมาจากสารเคมใหเหลอนอยทสด โดยมยทธศาสตรทเกยวของ คอ ยทธศาสตรท ๑
พฒนาฐานขอมล กลไกและเครองมอในการจดการสารเคมอยางเปนระบบ ครบวงจร ยทธศาสตรท ๒
พฒนาศกยภาพและบทบาทในการบรหารจดการสารเคมของทกภาคสวน และยทธศาสตรท ๓ คอ
ลดความเสยงอนตรายจากสารเคม มการกำหนดในเรองการดำเนนการปองกนอนตรายสารเคม
ดานการเกษตร ดานอตสาหกรรม ดานสาธารณสขและผบรโภค และดานขนสง การเฝาระวงและตดตาม
ตรวจสอบผลกระทบจากสารเคม และรบมอสถานการณฉกเฉนและการรกษาเยยวยาและฟนฟ
๒.๑.๗นโยบายและยทธศาสตรการวจยฉบบท๘พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
นโยบายการวจยของสภาวจยแหงชาต กำหนดวสยทศนการวจย คอ “ประเทศไทยมงาน
วจยทมคณภาพ เพอการพฒนาทสมดลและยงยน” โดยมพนธกจ คอ “พฒนาศกยภาพและขดความ
สามารถในการวจยของประเทศใหสงขน และสรางฐานความรทมคณคา สามารถประยกตและพฒนา
วทยาการทเหมาะสม รวมทงใหเกดการเรยนรและตอยอดภมปญญาทองถน เพอใหเกดประโยชน
เชงพาณชยและสาธารณะ ตลอดจนเกดการพฒนาคณภาพชวต โดยใชทรพยากรและเครอขายวจยอยางม
ประสทธภาพททกฝายมสวนรวม” และมยทธศาสตรการวจย ๕ ยทธศาสตร คอ ๑) การสรางศกยภาพและ
ความสามารถเพอการพฒนาสงคม ๒) การสรางศกยภาพและความสามารถเพอการพฒนาเศรษฐกจ
๓) การสรางศกยภาพและความสามารถเพอการพฒนาทางวทยาการและทรพยากรบคคล ๔) การเสรมสราง
และพฒนาทนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และ ๕) การบรหารจดการความร ผลงานวจย นวตกรรม
สงประดษฐ ทรพยากร และภมปญญาของประเทศสการใชประโยชนเชงพาณชยและสาธารณะดวยยทธวธ
ทเหมาะสม มกลมเรองวจยทควรมงเนน ๑๓ กลมเรอง เพอเรงแกปญหาและนำไปสการเสรมสรางและ
พฒนาประเทศโดยเรว ดงน ๑) การประยกตใชเศรษฐกจพอเพยง ๒) ความมนคงของรฐและการเสรมสราง
ธรรมาภบาล ๓) การปฎรปการศกษาและสรางสรรคการเรยนร ๔) การจดการทรพยากรนำ เพอใหมการ
จดการทรพยากรนำอยางมระบบและประสทธภาพ เพอคณภาพชวตทดของประชาชนและคณภาพทดของ
สงแวดลอม ๕) ภาวะโลกรอนและพลงงานทางเลอก เพอลดการขาดแคลนพลงงาน และลดมลพษจากการ
ใชพลงงาน รวมทงลดคาใชจายดานพลงงานของประเทศ ๖) การเพมมลคาสนคาเกษตรเพอการสงออกและ
ลดการนำเขา ๗) การปองกนโรคและการรกษาสขภาพ เพอคณภาพชวตของประชาชนและระบบ
การจดการสาธารณสขดขน และมความมนคงดานสขภาพของประเทศ ๘) การบรหารจดการสงแวดลอม
และพฒนาคณคาความหลากหลายทางชวภาพ เพอคณภาพสงแวดลอมทดและคณภาพชวตทดของ
ประชาชน ๙) เทคโนโลยใหมและเทคโนโลยทสำคญเพออตสาหกรรม ๑๐) การบรหารจดการทองเทยว
๑๑) สงคมผสงอาย ๑๒) ระบบโลจสตกส และ ๑๓) การปฎรประบบวจย
18 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๒.๑.๘ แผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาตพ.ศ.๒๕๕๕–๒๕๙๓
แผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๕–๒๕๙๓
มกรอบยทธศาสตรการดำเนนงาน ๓ ยทธศาสตร ดงน
ยทธศาสตรท ๑ การสรางความสามารถในการปรบตวเพอรบมอและลดผลกระทบจากการ
เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ประกอบดวยแนวทางในการเตรยมความพรอม การดำเนนโครงการนำรอง
ในพนทออนไหวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การเฝาระวง และการฟนฟ
ยทธศาสตรท ๒ การสนบสนนทกภาคสวนในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก
และเพมแหลงดดซบกาซเรอนกระจกบนพนฐานการพฒนาทยงยน ประกอบดวยแนวทางในการ
เพมประสทธภาพพลงงานเชอเพลงและไฟฟาและการคมนาคมขนสง การเพมประสทธภาพของ
ภาคอตสาหกรรม และการจดการการเกษตรและปาไม เพอลดการปลอยและเพมการดดซบ
กาซเรอนกระจก
ยทธศาสตรท ๓ การบรณาการการบรหารจดการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
ประกอบดวยแนวทางในการจดการความร การสรางฐานขอมลและเครองมอ การเตรยมความพรอมดาน
การจดการและการมสวนรวมของพหภาค และการเตรยมความพรอมดานทาทและจดยนของไทยในการ
เจรจาระหวางประเทศ
๒.๑.๙แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาตพ.ศ.๒๕๕๓-๒๕๕๗
มยทธศาสตรทเชอมโยงกบงานอนามยสงแวดลอม คอ ยทธศาสตรท ๑ การปองกนและ
ลดผลกระทบ มวตถประสงคเพอปรบระบบการบรหารจดการสาธารณภยใหมขดความสามารถในการ
เตรยมการเผชญสาธารณภยตางๆ ไวลวงหนากอนเกดภย เปนการลดความรนแรง และลดความสญเสย
จากสาธารณภยทมตอประชาชนในพนทเสยงใหมนอยทสด ยทธศาสตรท ๒ การเตรยมความพรอม
มวตถประสงคเพอสรางระบบการเตรยมความพรอม และแนวทางปฏบตในการรบมอกบสาธารณภยท
จะเกดขน และเพอลดภาระในการใหความชวยเหลอของภาครฐเมอเกดสาธารณภย ยทธศาสตรท ๓
การบรหารจดการในภาวะฉกเฉน มวตถประสงคเพอเตรยมการทจำเปนใหสามารถเผชญและจดการ
สาธารณภยทเกดขนไดอยางมประสทธภาพ รวดเรว และเพอใหการปฏบตการในภาวะฉกเฉนเปนไปอยางม
ระบบ ชดเจน ไมสบสน และลดความสญเสยจากสาธารณภยใหมนอยทสด และยทธศาสตรท ๔ การจดการ
หลงเกดภย มวตถประสงคเพอบรรเทาทกขขนตนแกผประสบภยโดยเรว ตอเนอง และมประสทธภาพ
รวมทงใหการสงเคราะหชวยเหลอผประสบภย และเพอฟนฟบรณะพนทประสบภยใหกลบสสภาพปกตโดยเรว
๒.๑.๑๐แผนหลกการปองกนอบตภยแหงชาตพ.ศ.๒๕๕๓-๒๕๕๗
มยทธศาสตรทเชอมโยงกบงานอนามยสงแวดลอม คอ ยทธศาสตรท ๒ การพฒนา
เทคโนโลย การจดทำมาตรฐานความปลอดภย การปรบปรงสภาพแวดลอม การวจยและพฒนา และ
การกำกบตรวจสอบ เพอปองกนและบรรเทาผลกระทบจากอบตภยตางๆ ไมใหเกดความเสยหายทรนแรง
ตอชวตและทรพยสนของผประสบภย และมแนวทางการดำเนนงานทเกยวของ คอ การจดทำหรอปรบปรง
สงแวดลอม ผงเมองรวม ผงชมชน ใหเปนระเบยบเรยบรอยสวยงาม และมมาตรฐาน เพอประโยชนในการ
ปองกน ลดผลกระทบ และแกปญหาอบตภยตางๆ ไดอยางรวดเรว และมประสทธภาพใหครอบคลม
ทกพนท และจดใหมสาธารณปโภคทเพยงพอ และเหมาะสมกบความเสยงภยในแตละพนท โดยพจารณา
สภาพภมประเทศเดมของทองถน
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 19
๒.๒ กฎหมายทเกยวของ
นอกจากการมนโยบายและแผนระดบชาตทสอดคลองและสนบสนนการดำเนนงานอนามย
สงแวดลอมดงกลาวแลว ยงมกฎหมายทเกยวของ ดงน
๒.๒.๑ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐ มาตรา ๕๑ มาตรา ๕๒
มาตรา ๕๗ มาตรา ๖๗ และมาตรา ๒๙๐ มสาระสำคญโดยสรป คอ มาตรา ๕๑ บคคลยอมมสทธเสมอกน
ในการรบบรการสาธารณสขทเหมาะสมและไดมาตรฐานฯ มาตรา ๕๒ เดกและเยาวชนมสทธในการอยรอด
และไดรบการพฒนาดานรางกาย จตใจ และสตปญญาตามศกยภาพในสภาพแวดลอมทเหมาะสม
มาตรา ๕๗ บคคลยอมมสทธไดรบขอมล คำชแจงและเหตผลจากหนวยราชการ หนวยงานรฐ รฐวสาหกจ
หรอราชการสวนทองถนกอนการอนญาต หรอดำเนนโครงการ หรอกจกรรมใดทมผลกระทบตอคณภาพ
สงแวดลอม สขภาพอนามย คณภาพชวต ฯลฯ มาตรา ๖๗ สทธของบคคลทจะมสวนรวมกบรฐและชมชน
ในการอนรกษ บำรงรกษาและการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ
และในการคมครอง สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม เพอใหดำรงชพอยไดอยางปกตและตอเนองใน
สงแวดลอมทจะไมกอใหเกดอนตรายตอสขภาพอนามย สวสดภาพหรอคณภาพชวตของตน มาตรา ๖๗
วรรคสอง การดำเนนโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรง ทงทาง
ดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ จะกระทำมได เวนแตจะไดศกษาและประเมน
ผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพของประชาชนในชมชน และจดใหม
กระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนและผมสวนไดเสยกอน รวมทงไดใหองคกรอสระซงประกอบ
ดวยผแทนองคกรเอกชน ดานสงแวดลอมและสขภาพ และผแทนสถาบนอดมศกษาทจดการการศกษา
ดานสงแวดลอม หรอทรพยากรธรรมชาต หรอสขภาพ ใหความเหนประกอบกอนมการดำเนนการดงกลาว
และมาตรา ๒๙๐ องคกรปกครองสวนทองถนยอมมอำนาจหนาท สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม
ตามทกฎหมายบญญต
๒.๒.๒ พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ และแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒)
พ.ศ. ๒๕๕๐ เปนพระราชบญญตทควบคมดแลเกยวกบการอนามยสงแวดลอม เพอคมครองประชาชน
ดานสขภาพซงจะครอบคลมการดำเนนกจการตางๆ ทเกยวของกบการสาธารณสขของประชาชน ตงแต
ระดบครวเรอน ชมชน ตลอดจนกจการขนาดเลก ขนาดใหญ อาท หาบเร แผงลอย สถานทจำหนายอาหาร
สถานทสะสมอาหาร ตลาดสด และกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ และมลกษณะการกระจายอำนาจไปส
สวนทองถน กลาวคอ ให “ราชการสวนทองถน” มอำนาจในการออกขอบญญตของทองถนซงสามารถใช
บงคบในทองถนนนได และใหอำนาจแกเจาพนกงานทองถนในการควบคมดแล
๒.๒.๓ พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ หมวด ๑ วาดวยสทธและหนาท
ดานสขภาพ มาตรา ๕ วรรคหนง กำหนดใหบคคลมสทธในการดำรงชวตในสงแวดลอมและสภาพแวดลอม
ทเออตอสขภาพ และวรรคสอง บคคลมหนาทรวมกบหนวยงานของรฐในการดำเนนการใหเกดสงแวดลอม
และสภาพแวดลอมตามวรรคหนง มาตรา ๑๐ เมอมกรณทจะมผลกระทบตอสขภาพของประชาชนเกดขน
หนวยงานของรฐทมขอมลเกยวกบกรณดงกลาว ตองเปดเผยขอมลนนและวธปองกนผลกระทบตอสขภาพ
ใหประชาชนทราบและจดหาขอมลใหโดยเรว มาตรา ๑๑ บคคลหรอคณะบคคลมสทธรองขอใหมการ
20 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ประเมน และมสทธรวมในกระบวนการประเมนผลกระทบดานสขภาพจากนโยบายสาธารณะ บคคลหรอ
คณะบคคลมสทธไดรบคำชแจง ขอมล และเหตผลจากหนวยงานของรฐ กอนการอนญาตหรอการดำเนน
โครงการหรอกจกรรมใดทอาจมผลกระทบตอสขภาพของตนหรอของชมชน และแสดงความเหนของตนใน
เรองดงกลาว หมวด ๒ วาดวยคณะกรรมการสขภาพแหงชาต มาตรา ๒๕ (๕) กำหนดหลกเกณฑและวธ
การตดตามและประเมนผลเกยวกบระบบสขภาพแหงชาตและผลกระทบดานสขภาพทเกดจากนโยบาย
สาธารณะทงระดบนโยบายและระดบปฏบตการ
๒.๒.๔พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาตพ.ศ.๒๕๓๕ เปน
พระราชบญญตทเนนการสงเสรมประชาชนและองคกรเอกชนใหมสวนรวมในการสงเสรมและรกษา
คณภาพสงแวดลอมและกำหนดใหมการจดระบบการบรหารจดการดานสงแวดลอม มาตรการควบคม
มลพษ มาตรการสงเสรมดานกองทนและความชวยเหลอ รวมทงกำหนดหนาทใหสวนราชการ รฐวสาหกจ
และราชการสวนทองถน ประสานงานและมหนาทรวมกนรกษาคณภาพสงแวดลอม
๒.๒.๕พระราชบญญตวตถอนตราย(ฉบบท๓)พ.ศ.๒๕๕๑กำหนดหลกเกณฑและวธ
การควบคมการผลต การนำเขา การสงออก และการมไวในครอบครองซงวตถอนตราย เพอไมใหเกด
อนตรายแกบคคล สตว พช ทรพยสนและสงแวดลอม รวมทงจดระบบบรหารใหมการประสานงานกน
ระหวางหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบการควบคมวตถอนตราย ซงมหลายหนวยงาน เชน กระทรวงเกษตร
และสหกรณ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และ
กระทรวงอตสาหกรรม
๒.๒.๖ พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. ๒๕๓๕ กำหนดเกณฑและมาตรฐานในการควบคม
การกำจดของเสยหรอสารปนเปอนทเกดจากการประกอบกจการของโรงงาน ซงมผลกระทบตอสงแวดลอม
อาท การกำจดของเสย สงปฏกลและขยะมลฝอย การปลอยทงนำเสยและอากาศเสยจากโรงงาน
อตสาหกรรม และแนวทางการมระบบบำบดของเสย
๒.๒.๗พระราชบญญตกำหนดแผนและขนตอนการกระจายอำนาจใหแกองคกรปกครอง
สวนทองถน พ.ศ. ๒๕๔๒ กำหนดภารกจหนาทของราชการสวนทองถนแตละประเภทอยางชดเจน
โดยกำหนดภารกจหนาทเกยวกบงานสาธารณสขไวหลายดาน และกำหนดใหรฐ (ซงหมายถงราชการ
สวนกลางและสวนภมภาค) ตองถายโอนภารกจใหองคกรปกครองสวนทองถนภายในกำหนดระยะเวลาท
แนนอน
๒.๒.๘ พระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ กำกบดแลใหอาคารมระบบการ
ระบายอากาศ การปรบอากาศ การฟอกอากาศ การบำบดนำเสย และการจดการขยะมลฝอยและสงปฏกล
ทเปนไปตามมาตรฐานทกำหนด เพอเพมประสทธภาพในการควบคมเกยวกบการสาธารณสขและ
การรกษาคณภาพสงแวดลอม
๒.๒.๙ พระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง
พ.ศ. ๒๕๓๕ กำหนดใหเจาของหรอผครอบครองอาคารหรอทดนมหนาทดแลรกษาความสะอาดและ
ความเปนระเบยบเรยบรอยในทสาธารณะและสถานสาธารณะทอยตดอาคารหรอบรเวณของอาคารหรอ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 21
ทดนนน ทงกำหนดการหามมใหผใดทงสงปฏกลมลฝอยในทสาธารณะและสถานสาธารณะ โดยเจาพนกงาน
ทองถนหรอพนกงานเจาหนาทมอำนาจหนาทสอดสองและกวดขนไมใหมการฝาฝน ตกเตอนผกระทำความ
ผดหรอสงใหแกไขหรอขจดความสกปรก ความไมเปนระเบยบหรอความไมเรยบรอยใหหมดไป หากพบผใด
ฝาฝนจะถกจบกมและดำเนนคดตามพระราชบญญตน
๒.๒.๑๐พระราชบญญตความปลอดภยอาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทำงาน
พ.ศ. ๒๕๕๔ เปนกฎหมายทมหลกการเกยวกบการคมครองผใชแรงงานทวไป และมมาตรการบรหารงาน
ความปลอดภย เพอประโยชนในการวางมาตรการควบคม กำกบ ดแล และบรหารจดการดานความ
ปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำงานอยางเหมาะสม สำหรบปองกน สงวนรกษา
ทรพยากรบคคลอนเปนกำลงสำคญของชาต อาศยอำนาจตามมาตรา ๓๕ และมาตรา ๓๖ แหง
พระราชบญญตน พนกงานความปลอดภยมอำนาจหนาทตรวจสอบสภาพแวดลอมในการทำงานเกยวกบ
ความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำงานและเสนอแนะมาตรการปองกนอนตราย
หากพบผใดฝาฝนพนกงานความปลอดภยมอำนาจสงใหผนนหยดการกระทำทฝาฝน แกไข ปรบปรง หรอ
ปฏบตใหถกตอง
๒.๒.๑๑พระราชบญญตปองกนและบรรเทาสาธารณภยพ.ศ.๒๕๕๐ มาตรา ๑๑ และ
มาตรา ๑๒ วาดวยการจดทำแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต ซงอยางนอยตองมสาระ
สำคญ คอ แนวทางและวธการในการใหความชวยเหลอและบรรเทาความเดอดรอนทเกดขนเฉพาะหนา
และระยะยาวเมอเกดสาธารณภย รวมถงการอพยพประชาชน หนวยงานของรฐ และองคกรปกครอง
สวนทองถน การสงเคราะหผประสบภย การดแลเกยวกบการสาธารณสข และการแกไขปญหาเกยวกบ
การสอสารและการสาธารณปโภค
๒.๒.๑๒ พระราชบญญตอาหาร พ.ศ. ๒๕๒๒ เปนกฎหมายทควบคม กำกบดแล
สถานประกอบกจการตองมาขอขนทะเบยนตำรบอาหาร และการโฆษณาเกยวกบอาหารกอนดำเนนกจการ
นนๆ ทผลตเพอการจำหนาย หรอเพอจำหนาย หรอทจำหนาย โดยกำหนดคณภาพหรอมาตรฐานของ
อาหารควบคมเฉพาะ กำหนดอตราสวนของวตถทใชเปนสวนผสมของอาหาร ตามชอ ประเภท ชนด หรอ
ลกษณะของอาหารนน ตลอดจนหลกเกณฑ เงอนไข และวธการผลต หรอการใชวตถเจอปนในอาหาร
การใชวตถกนเสย และวธปองกนการเสย การเจอส หรอวตถอนในอาหารทผลตรวมถงกำหนดคณภาพหรอ
มาตรฐานของภาชนะบรรจอาหารและการใชภาชนะบรรจ ตลอดจนการหามใชวตถใดเปนภาชนะบรรจ
อาหารดวย และกำหนดวธการผลต เครองมอ เครองใชในการผลตและการเกบรกษาอาหาร เพอปองกน
มใหมการจำหนายอาหารไมบรสทธ รวมถงการควบคมประเภทและชนดอาหาร ซงจะตองมฉลาก ขอความ
ในฉลาก เงอนไขและวธการแสดงฉลาก ตลอดจนหลกเกณฑและวธการโฆษณาในฉลาก เพอใหผบรโภค
อาหารปลอดภย และกฎหมายยงใหอำนาจในการกำหนดหลกเกณฑ เงอนไข และวธการตรวจ การเกบ
ตวอยาง การยด การอายด และการตรวจวเคราะหทางวชาการ โดยมคณะกรรมการอาหารซงมอำนาจ
หนาทใหคำแนะนำ ความเหนแกรฐมนตร หรอผอนญาต แลวแตกรณ ผประกอบกจการสามารถอทธรณ
คำสงพนกงานเจาหนาทตอรฐมนตรกระทรวงสาธารณสข และคำวนจฉยของรฐมนตรใหเปนทสด
22 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๒.๓ ขอตกลงและกรอบความรวมมอระหวางประเทศทเกยวของ
๒.๓.๑ การประชมสดยอดระดบโลกวาดวยการพฒนาทยงยน (World Summit on
Sustainable Development) มสาระสำคญวาดวยการพฒนาทยงยน และยนยนถงความจำเปนทจะ
ตองปฏบตตามแผนปฏบตการ ๒๑ ตามเอกสารสำคญ ๒ ฉบบ ซงเปนขอตกลงระหวางรฐบาลของประเทศ
ตางๆ คอ ๑) ปฏญญาโจฮนเนสเบอรกวาดวยการพฒนาทยงยน (Johannesburg Declaration on
Sustainable Development) เปนเอกสารแสดงเจตนารมณรวมกนของประเทศสมาชกในการรบผดชอบ
รวมกนตอการพฒนาทยงยน ๒) แผนการดำเนนงานโจฮนเนสเบอรก (Johannesburg Plan of
Implementation) เปนเอกสารทแสดงกรอบการดำเนนงานทประเทศตางๆ จะใชเปนแนวทางประกอบ
การจดทำแผนปฏบตการเพอการพฒนาทยงยนในประเทศของตนเอง
๒.๓.๒ เปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals:
MDGs) ถอเปนพนธกจของประชาคมโลกในการพฒนาคณภาพชวตของมนษย ประกอบดวย เปาหมายหลก
๘ ขอ เปาหมายยอย ๑๘ ขอ และตวชวด ๔๘ ตว มเปาหมายหลก เพอ ๑) ขจดความยากจน
และความหวโหย ๒) ใหเดกทกคนไดรบการศกษาระดบประถมศกษา ๓) สงเสรมบทบาทสตรและ
ความเทาเทยมกนทางเพศ ๔) ลดอตราการตายของเดก ๕) พฒนาสขภาพสตรมครรภ ๖) ตอสโรคเอดส
มาลาเรย และโรคสำคญอนๆ ๗) รกษาและจดการสงแวดลอมอยางยงยน และ ๘) สงเสรมการเปนหนสวน
เพอการพฒนาในประชาคมโลก ซงประเทศไทยไดดำเนนการ จนถงป พ.ศ. ๒๕๔๗ พบวา ประเทศไทย
ไดบรรลเปาหมาย MDGs ในเกอบทกดาน โดยเฉพาะอยางยงดานความยากจน ความหวโหย
ความไมเทาเทยมทางเพศ โรคเอดสและมาลาเรย กอนกำหนดเวลากวา ๑๐ ป ประเทศไทยจงไดเรมแนวคด
MDGs Plus หรอ MDGs+ โดยตงเปาหมายเพมทสอดคลองกบบรบทการพฒนาของประเทศไทยและ
ทาทายยงขน
สำหรบประเดนทเกยวของกบการอนามยสงแวดลอมอยในเปาหมายหลกท ๗ รกษาและ
จดการสงแวดลอมอยางยงยน มเปาหมายยอย ๓ ดาน โดยเปาหมายยอย 7A คอ กำหนดนโยบายและ
แผนพฒนาประเทศใหสอดคลองกบแนวทางการพฒนาทยงยน และลดการสญเสยทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม ซงมโอกาสบรรลเปาหมาย เปาหมายยอย 7B คอ ลดอตราการสญเสยความหลากหลายทาง
ชวภาพภายในป ๒๕๕๓ ซงบรรลเปาหมาย นอกจากน ประเทศไทยไดรเรมแนวคด MDG+ โดย
ตงเปาหมายเพมทสอดคลองกบบรบทการพฒนาของประเทศไทยและทาทายยงขน โดยมตวชวดท
เกยวของคอ ๑) สดสวนแมนำสายหลกทมคณภาพนำอยในเกณฑตงแตระดบพอใชขนไป ซงกำหนด
เปาหมายไวทรอยละ ๘๕ ในป ๒๕๕๔ และ ๒) เพมสดสวนการนำขยะมลฝอยมาใชประโยชนเปน
รอยละ ๓๐ ภายในป ๒๕๔๙ ซงยงไมบรรลเปาหมาย และเปาหมายยอย 7C คอ ลดสดสวนประชากรท
ไมสามารถเขาถงแหลงนำสะอาดและสวม ทถกสขลกษณะครงหนงภายในป ๒๕๕๘ ซงไดบรรลตาม
เปาหมายแลว
๒.๓.๓ กฎบตรความรวมมอดานอนามยและสงแวดลอมของประเทศในภมภาคเอเชย
ตะวนออกเฉยงใตและเอเชยตะวนออก–กรอบความรวมมอ(CharteroftheRegionalForumon
Environment and health Southeast and East Asian Countries – Framework for
Cooperation)
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 23
ความรวมมอดานอนามยและสงแวดลอมของประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและ
เอเชยตะวนออก ไดรบการรบรองจากรฐมนตรดานสาธารณสขและดานสงแวดลอมของ ๑๔ ประเทศ ไดแก
เนการาบรไนดารสซาลาม ราชอาณาจกรกมพชา สาธารณรฐประชาชนจน สาธารณรฐอนโดนเซย ประเทศ
ญปน สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ประเทศมาเลเซย ประเทศมองโกเลย สหภาพพมา
สาธารณรฐฟลปปนส สาธารณรฐเกาหล สาธารณรฐสงคโปร ราชอาณาจกรไทย และสาธารณรฐสงคมนยม
เวยดนาม ในการประชมรฐมนตรดานอนามยและสงแวดลอมของประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต
และเอเชยตะวนออก ครงท ๑ เมอวนท ๙ สงหาคม ๒๕๕๐ ณ กรงเทพมหานคร และการประชมครงท ๒
เมอวนท ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๕๓ ณ เมองเจจ สาธารณรฐเกาหล มสาระสำคญโดยสรป คอ มความเหน
รวมกนทจะสรางความรวมมอระหวางหนวยงานดานสงแวดลอม และสาธารณสข ทงในระดบประเทศและ
ระดบภมภาค และใหความรวมมอในการแลกเปลยนประสบการณ องคความร การปรบปรง และ
บรณาการกรอบนโยบาย กลยทธ กฎหมาย และการดำเนนงานดานสงแวดลอมและสขภาพ เพอปกปอง
สงแวดลอมและคมครองสขภาพประชาชนกลมตางๆ โดยเฉพาะกลมผหญง เดก คนชรา และผพการ
ซงถอเปนประชาชนกลมเปราะบาง และเสยงทจะไดรบผลกระทบจากปญหาสงแวดลอม
กฎบตรความรวมมอดานอนามยและสงแวดลอมของประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออก
เฉยงใตและเอเชยตะวนออก – กรอบความรวมมอ (Charter of the Regional Forum on
Environment and Health Southeast and East Asian Countries – Framework for
Cooperation) เปนเครองมอในการประสานความรวมมอ และกำหนดแผนการดำเนนงานดานอนามยและ
สงแวดลอมระดบภมภาค ใน ๖ สาขา คอ ๑) คณภาพอากาศ ๒) นำสะอาด สขอนามย และการสขาภบาล
๓) ขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ๔) สารเคมเปนพษและสารอนตราย ๕) การเปลยนแปลงสภาพ
ภมอากาศ การลดลงของชนโอโซน และการเปลยนแปลงระบบนเวศน และ ๖) การวางแผน การเตรยมการ
และการปฏบตการรองรบภาวะฉกเฉนดานอนามยสงแวดลอม และจากการประชมรฐมนตรฯ ครงท ๒
มการเพมสาขาท ๗) การประเมนผลกระทบตอสขภาพ เปนอกสาขาหนง นอกจากน ยงใหความสำคญและ
ผลกดนใหประเทศสมาชกดำเนนการจดทำและขบเคลอนแผนปฏบตการอนามยสงแวดลอมแหงชาต อกทง
กฎบตรฯ ยงไดกำหนดบทบาทหนาทของภาคสวนตางๆ ทเกยวของในการดำเนนงานตามกรอบความรวมมอ
ดงกลาวไววา หนวยงานภาครฐทงหมด ทงในระดบประเทศและระดบทองถน ควรกำหนดนโยบายใน
ลกษณะเชงรกและใหผ เกยวของมสวนรวมในการกำหนดประเดนดานอนามยสงแวดลอมอยางม
ประสทธภาพ กระทรวงทรบผดชอบดานสขภาพและสงแวดลอม ตองแลกเปลยนขอมลและผเชยวชาญ
ทำใหเกดการตดสนใจและทำงานรวมกน เพอจดทำและปฏบตตามแผนปฏบตการอนามยสงแวดลอม
(National Environmental Health Action Plan) หรอแผนอนทเทยบเทาซงครอบคลมทง ๗ สาขา
ดงกลาวอยางจรงจง หนวยงานและองคกรภาครฐ ตองปองกนประชาชนในพนทรบผดชอบ และทำให
ประชาชนสามารถปกปองคมครองตนเองได หนวยงานหรอองคกรเหลาน ตองมความรบผดชอบในการ
ประเมนความเสยงดานอนามยสงแวดลอมและระบบควบคมสงแวดลอมในพนทรบผดชอบ และเลอกใช
มาตรการทคมคาและมความเปนไปไดในการจดการความเสยง และจดหาทรพยากรทจำเปน รวมทงทำให
มนใจวาการกระทำใดๆ ในพนทไมมผลเสยตอสงแวดลอมและสขภาพอนามยในพนทนนๆ ภาคเอกชนตอง
รบผดชอบในการประเมนความเสยงจากการประกอบการธรกจทมตอสงแวดลอมและสขภาพประชาชน
โดยใชมาตรการลดความเสยง สอมวลชน การสรางความตระหนกเกยวกบปญหาและแนวทางแกไขปญหา
พฒนาคานยม และมมมองทสรางสรรค
24 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๒.๓.๔ กฎบตรออตตาวาเพอการสงเสรมสขภาพ (Ottawa Charter on Health
Promotion)
กฎบตรออตตาวา (Ottawa Charter) เปนกรอบแนวคดสำคญทใชกำหนดเครองชวด
เพอการสงเสรมสขภาพ ทไดประกาศเจตนารมณวา สขภาพดเปนเปาหมายพนฐานทางสงคม และ
ไดวางแนวทางใหมในการกำหนดนโยบายสขภาพ เนนหลกการมสวนรวมของประชาชน ความรวมมอระหวาง
ภาคตางๆ ของสงคม ซงมการสาธารณสขมลฐานเปนรากฐาน โดยในป พ.ศ. ๒๕๒๙ ไดมการประกาศ
“กฎบตรออตตาวา เพอเปนการสงเสรมสขภาพ” ขน และถอเปนเสาหลกเสาแรกของงานสงเสรมสขภาพ
มตใหม ซงตอมาไดมการนำกฎบตรนไปใชเปนหลกการพนฐานสำหรบการวางแผนการพฒนานโยบาย และ
การทำงานวชาการดานสขภาพทวโลก
แนวคดการสงเสรมสขภาพของกฎบตรออตตาวา ชใหเหนกลวธพนฐาน ๓ ประการ ในการ
สงเสรมสขภาพ ไดแก ๑) การชแนะทางสขภาพ โดยการเผยแพรองคประกอบทสำคญของสขภาพตาม
นยามศพท คำวา การสงเสรมสขภาพ หมายถง กระบวนการสงเสรมใหประชาชนเพมสมรรถนะในการ
ควบคมและพฒนาสขภาพของตนเองในการบรรลซงสขภาวะอนสมบรณทงทางรางกาย จตใจและสงคม
บคคลและกลมบคคล การสงเสรมสขภาพจงมใชอยในความรบผดชอบของภาคสาธารณสขเทานน หากแต
ขยายออกไปสเรองของการมวถชวตเพอสขภาพ จนไปถงเรองของสขภาวะโดยรวม ๒) การเพมสมรรถนะ
ใหทกคนสามารถมสขภาพดทสดเทาทจะทำได และ ๓) การไกลเกลย ประสานผลประโยชนระหวาง
กลมผลประโยชนตางๆ ในสงคม เพอสรางจดมงหมายดานสขภาพ
โดยกำหนดกจกรรมหลกแหงการสงเสรมสขภาพแนวใหมไว ๕ ประการ ดงน
(๑) สรางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ (Build healthy public policy) เนองจาก
การสงเสรมสขภาพมขอบเขตออกไปนอกภาคสาธารณสข ผกำหนดนโยบายในทกภาค และทกระดบท
เกยวของจะตองคำนงถงผลกระทบตอสขภาพจากการตดสนใจของตนเอง และยอมรบผดชอบในผลกระทบ
ตอสขภาพทเกดขน
(๒) สรางสงแวดลอมทเออตอสขภาพ (Create supportive environment) ความสมพนธ
ระหวางมนษยกบสงแวดลอม ประกอบเปนระบบสงคมและระบบนเวศทสงผลตอสขภาพ ดงนน ชมชน
ทกระดบจะตองรวมกนดแลสงแวดลอมและธรรมชาต โดยตองถอวาการอนรกษทรพยากรธรรมชาต
ทวโลกเปนภารกจรวมกนของประชาคมโลก
(๓) เสรมสรางกจกรรมชมชนใหเขมแขง (Strengthen community action)
การสงเสรมสขภาพจะตองดำเนนการโดยอาศยการปฏบตของชมชนทเปนรปธรรมและมประสทธผล ทงใน
การจดลำดบความสำคญของปญหา การตดสนใจ การวางแผนและการดำเนนการเพอบรรลสภาวะสขภาพ
ทดกวาเดม หวใจของกระบวนการดงกลาว ไดแก การเสรมสรางอำนาจของชมชน ความรสกเปนเจาของ
ของพวกเขา และการควบคมความเพยรพยายามและอนาคตของพวกเขา
(๔) พฒนาทกษะสวนบคคล (Develop personal skills) การสงเสรมสขภาพโดย
การสนบสนนในเรองของการพฒนาบคคลและสงคมดวยการใหขอมลขาวสาร การศกษาเพอสขภาพและ
การเสรมสรางทกษะชวต เปนการเพมทางเลอกแกประชาชนใหสามารถควบคมสภาวะสขภาพและ
สงแวดลอมของพวกเขาไดมากขน และเพมโอกาสตอการพฒนาสขภาพ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 25
(๕) ปรบเปลยนบรการสาธารณสข (Reorient health services) ภาระหนาทของระบบ
บรการสาธารณสขในการสงเสรมสขภาพเปนความรบผดชอบรวมกนระหวางบคคล ชมชน บคลากร
สาธารณสข สถาบนบรการสาธารณสขและรฐบาล ซงจะตองทำงานรวมกน เพอมงไปสสขภาพของ
ประชาชน
๒.๓.๕ กฎบตรกรงเทพฯ เพอการสงเสรมสขภาพในโลกยคโลกาภวฒน (The
BangkokCharterforHealthPromotioninaGlobalizedWorld)
เวทการประชมนานาชาต เรอง การสงเสรมสขภาพ ครงท ๖ ระหวางวนท ๗ – ๑๑
สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๘ ณ กรงเทพมหานคร ไดรบรองกฎบตรกรงเทพฯ มจดประสงคเพอยนยนวานโยบาย
และภาคเครอขายตองเปนศนยกลางของการพฒนาทงระดบชาตและระดบโลก ในการเสรมสรางความ
เขมแขงใหกบชมชน เพอสงเสรมสขภาพอนามยและความเทาเทยมกนดานสขภาพ โดยกำหนดวา
ประชาชนกลมเปาหมายทกกลมตองเขาถงบรการสขภาพ เพอการบรรลสขภาพด โดยใชกลยทธ ดงน
๑) การชนำ (Advocacy) เพอสขภาพโดยตงบนพนฐานของสทธมนษยชนและภารดรภาพ
๒) การลงทน (Investment) เพอการพฒนานโยบายทยงยน และเพอการดำเนนงาน
ตลอดจนการจดโครงสรางพนฐานทจะจดการกบปจจยทเปนตวกำหนดดานสขภาพ
๓) การสรางศกยภาพ (Building capacity) เพอการพฒนานโยบาย สรางภาวะผนำ
พฒนาทกษะสงเสรมสขภาพ การถายทอดความรและศกษาวจย ตลอดจนมความแตกฉานดานสขภาพ
๔) การออกกฎหมายและกฎระเบยบ (Regulation) เพอใหประชาชนไดรบการคมครอง
จากภยนตราย และมโอกาสทจะมสขภาพดเทาเทยมกน
๕) การสรางภาคเครอขายและพนธมตร (Partnership) ทงภาครฐ เอกชน ประชาสงคม
และองคกรระหวางประเทศ เพอดำเนนกจกรรมสงเสรมสขภาพทยงยน
ซงทง ๕ กลยทธดงกลาวน ไดถกนำมาเปนกลยทธสำคญในการดำเนนงานสงเสรมสขภาพ
และอนามยสงแวดลอมของประเทศไทยจนถงปจจบน
๒.๓.๖กฎอนามยระหวางประเทศ(InternationalHeathRegulations:IHR2005)
เปนมาตรการทกำหนดขนเพอปองกนการแพรกระจายโรคระหวางประเทศ เชน
อหวาตกโรค กาฬโรค โรคซาร และไขหวดนก เปนตน กฎอนามยระหวางประเทศ มวตถประสงคเพอ
กำหนดแนวทางจดการกบปญหาภยสขภาพฉกเฉนขามชาต เพอใหความมนใจในการปองกนอยางสงสดตอ
การแพรระบาดของภยสขภาพ โดยรบกวนการคาและการเจรจาระหวางประเทศนอยทสด และเปนการ
กำหนดบทบาทหนาทภารกจทชดเจน การตรวจจบและการตอบสนองตอภยสขภาพ และการแลกเปลยน
ขอมลของแตละประเทศสมาชก ประเทศไทยไดยอมรบและนำกฎอนามยระหวางประเทศ ฉบบแรกป
พ.ศ. ๒๕๑๒ (IHR 1969) มากำหนดในพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. ๒๕๒๓ และพระราชบญญต
การสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ ตลอดจนกฎระเบยบของหนวยงานทเกยวของ
๒.๓.๗ อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (United
NationsFrameworkConventiononClimateChange:UNFCCC)และพธสารเกยวโต(Kyoto
Protocol)
26 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
มวตถประสงค “เพอใหบรรลถงการรกษาระดบความเขมขนของกาซเรอนกระจกใน
บรรยากาศใหคงท อยในระดบทปลอดภยจากการแทรกแซงของมนษยทเปนอนตรายตอระบบภมอากาศ
การรกษาระดบดงกลาวตองดำเนนการในระยะเวลาเพยงพอทจะใหระบบนเวศปรบตว โดยไมคกคามตอ
การผลตอาหารของมนษย” ประเทศไทยเหนความสำคญของปญหาโลกรอนและการเปลยนแปลงสภาพ
ภมอากาศ และไดใหสตยาบนเขารวมเปนภาคกรอบอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพ
ภมอากาศ เมอวนท ๒๘ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๓๗ และลงนามสตยาบนในพธสารเกยวโต ซงเปนพธสารภายใต
อนสญญาฯ เมอวนท ๒๘ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ ในฐานะภาคสมาชกในกลมประเทศ Non – Annex
จงยงไมไดรบผลกระทบจากอนสญญาฯ และพธสารดงกลาว ยกเวนมาตรา ๑๐ ซงกำหนดใหทกภาค
รวมรบผดชอบดำเนนการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตามขดความสามารถและสถานการณของ
แตละประเทศดวยความสมครใจ และมสทธเขารวมโครงการตามกลไกการพฒนาทสะอาด แตไมม
พนธกรณทจะตองลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกในชวงพนธกรณแรก พ.ศ. ๒๕๕๑–๒๕๕๕
๒.๓.๘ อนสญญาบาเซลวาดวยการควบคมการเคลอนยายขามแดนของของเสย
อนตรายและการกำจด(BaselConventionontheControlofTransboundaryMovements
ofHazardousWastesandtheirDisposals)
เปนขอตกลงระหวางประเทศทมวตถประสงค เพอลดการขนสงเคลอนยายของเสยอนตราย
ใหมการจดการของเสยอนตรายทเปนมตรกบสงแวดลอม เพอใหเกดความปลอดภยและไมกอใหเกด
ผลกระทบตอสขภาพอนามย มมาตรการสำคญ ๒ ประการ คอ มาตรการดานกฎหมายทเปนสากลในการ
ใชควบคมการเคลอนยายของเสย และมาตรการในการสรางเครองมอหรอกลไกทเปนสากลในการจดการ
ของเสยอนตราย
๒.๓.๙ อนสญญาสตอกโฮลมวาดวยสารมลพษทตกคางยาวนาน (Stockholm
ConventiononPersistentOrganicPollutants:POPs)
มจดมงหมายเพอคมครองสขภาพอนามยของมนษยและสงแวดลอมจากสารมลพษทตกคาง
ยาวนาน ทเปนสารเคมในเบองตนจำนวน ๑๒ ชนด ซงเปนกลมสารประกอบอนทรยซงถกยอยสลายไดยาก
โดยแสง หรอสารเคม หรอโดยชวภาพ ทำใหเกดการตกคางในสงแวดลอมเปนเวลานาน ประเทศไทยได
รวมลงนามและใหสตยาบนในอนสญญาฯ เมอวนท ๒๒ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ และ ๓๑ มกราคม
พ.ศ. ๒๕๔๘ ตามลำดบ และมการดำเนนงานตามแนวทางของอนสญญาฯ โดย ๑) ใชมาตรการทาง
กฎหมายและการบรหารในการหามผลตและใชสาร POPs ๙ ชนด ๒) ใหมการนำเขา / สงออกสารมลพษ
ทตกคางยาวนานไดกเฉพาะตามวตถประสงคทอนญาต ๓) มการจดทำแผนปฏบตการระดบชาตเพออนมต
ตามอนสญญาฯ ในการลดหรอเลกการปลอยสารมลพษทตกคางยาวนานจากกระบวนการผลต ๔) สงเสรม
การใชสารทดแทนแนวปฏบตทางดานสงแวดลอม (Best Available Techniques: BAT) และแนวทาง
ปฏบตทางดานสงแวดลอมทดทสด (Best Environmental Practices: BEP) ๕) ประกนวาคลงสนคาทม
สารมลพษทตกคางยาวนานตองไดรบการดแลไมใหสงผลตอสขภาพและสงแวดลอม รวมทงตองจดการ
ของเสยทเกดจากสารเหลานอยางเหมาะสม ๖) ใหผบรหารและผกำหนดนโยบายมความเขาใจเรอง
สารมลพษทตกคางยาวนาน ๗) เผยแพรขอมลเกยวกบสารมลพษทตกคางยาวนานแกสาธารณชน รวมทง
กำหนดแผนและแนวปฏบตในการประชาสมพนธใหสตร เดก และผดอยโอกาสทางการศกษาทราบเรอง
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 27
สารมลพษทตกคางยาวนาน และภยอนตรายตอสขภาพและสงแวดลอม ๘) สนบสนนใหมการทำการวจย
เรองผลกระทบตางๆ จากสารมลพษทตกคางยาวนานทงในระดบชาตและระหวางประเทศ และ ๙) ตงศนย
ประสานงานระดบชาต เพอทำหนาทในการแลกเปลยนขอมลและหนาทอนๆ
๒.๓.๑๐ อนสญญารอตเตอรดมวาดวยกระบวนการแจงขอมลสารเคมลวงหนาสำหรบ
สารเคมอนตรายและสารเคมปองกนกำจดศตรพช และสตวบางชนดในการคาระหวางประเทศ
(Rotterdam Convention on the Prior Informed Consent Procedure for Certain
HazardousChemicalsandPesticidesinInternationalTrade)
มจดมงหมายเพอการสงเสรมความรวมมอและรบผดชอบระหวางประเทศ ในเรองการคา
สารเคมอนตรายบางชนด เพอปกปองสขภาพอนามยของมนษยและสงแวดลอมจากอนตรายของสารเคม
และเพอสงเสรมการใชสารเคมอยางไมเปนอนตรายตอสงแวดลอม โดยใหมการแจงหรอการแลกเปลยน
ขอมลเกยวกบลกษณะของสารเคมแกหนวยงานผมอำนาจของรฐ (Designated National Authority:
DNA) ไดทราบถงการนำเขาและสงออกสารเคมอนตรายตองหามหรอจำกดการใชอยางเขมงวด และ
สตรผสมของสารเคมปองกนกำจดศตรพชและสตวทเปนอนตรายอยางรายแรง และใหมการกระจายขาว
การตดสนใจนแกภาคสมาชก ประเทศไทยไดใหสตยาบนตออนสญญารอตเตอรดมฯ เมอวนท ๑๙
กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๔๕ และอนสญญารอตเตอรดมฯ มผลบงคบใช ตงแตวนท ๒๔ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๔๗
๒.๓.๑๑ ขอเสนอจากโกเบเพอใหเกดการปฏบต (Kobe Call to Action) เรอง
ความเปนเมองและสขภาพ
จากการประชม Global Forum on Urbanization and Health เมอวนท ๑๕–๑๗
พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๓ ณ เมองโกเบ ประเทศญปน มวตถประสงคเพอใหผนำรฐบาล นายกเทศมนตร
และผมสวนเกยวของตางๆ ตระหนกถงความสำคญในการดำเนนงานเพอการพฒนานโยบายสขภาพของ
คนเมอง โดยใชหลกการพนฐานสำคญ ๓ ประการ ดงน ๑) เผยแพรและจดการกบความไมเปนธรรม
ดานสขภาพของคนเมองเพอสรางสงคมแหงการมสขภาพทด ๒) แสดงความเปนผนำโดยการนำประเดน
ดานสขภาพไวในทกนโยบายของเมอง ผานการปฏบตการของภาคสวนตางๆ และ ๓) ใชกลไกทม
ประสทธภาพเพอการมสวนรวมของชมชนในการกำหนดนโยบายและแผนงานของชมชน
โดยเสนอใหมการเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการวางแผนของชมชน
ดวยการใหอำนาจแกประชาชนและชมชนในการพฒนาสขภาพและความเปนอยทด และผมบทบาทในการ
บรหารเมองควรดำเนนการสงเสรมสขภาพและความเปนธรรมดานสขภาพในเขตเมอง พฒนาความตอเนอง
ของระบบการเกบรวบรวมและวเคราะหขอมลทมอยางกระจดกระจายใหเปนไปอยางสมำเสมอและ
มความยงยน บรณาการเรองสขภาพไวในทกนโยบายสาธารณะ (เชน ดานการศกษา นำและการสขาภบาล
ทพกอาศยการบรโภคยาสบ การคมนาคมและความปลอดภยบนทองถนน การออกกำลงกาย การบรโภค
อาหารเพอสขภาพ และสขภาพจต) โดยอาศยการปฏบตการระหวางภาคสวนตางๆ เพอใหเกดผลกระทบ
ทางบวกตอความเปนธรรมดานสขภาพ การจดระบบเครองมอการประเมนความเปนธรรมดานสขภาพ เพอ
บงชและแกปญหาความไมเปนธรรม รวมทงประเมนผลกระทบตอสขภาพของนโยบายและแผนงานของ
เมองทมตอสขภาพประชาชน ใชกระบวนการการวางแผนของเมองในการสรางโอกาสเพอชปญหาความ
28 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ไมเปนธรรมดานสขภาพ เสรมพลงกลไกตางๆ เพอใหเกดความรวมมอของกลมประชาชนเพอการตดสนใจ
ในระดบทองถน และสงเสรมความรดานสขภาพแกประชาชนเพอใหมคณภาพชวตทดขน
๒.๓.๑๒ปฏญญามะนลาวาดวยการสขาภบาลและสขอนามย
จากเวทการประชมรฐมนตรของประเทศภมภาคเอเชยตะวนออก ครงท ๒ เมอวนท
๒๗-๒๙ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๓ ณ กรงมะนลา ประเทศฟลปปนส เปนการประชมเพอตดตามผลปสากล
วาดวยการสขาภบาลทจดขน ณ เมองโตเกยว ประเทศญปน ซงไดมการนำเสนอการกอตง ครงศตวรรษ
สากล วาดวยการสขาภบาลทยงยน หรอ “๕ ปแหงการขบเคลอนสป ๒๐๑๕ วาดวยการสขาภบาลท
ยงยน” เพอนำไปสการสรางแรงผลกดนเพอรเรมและเรงรดใหเกดการเปลยนแปลงทดขน โดยเนนใหมการ
ดำเนนงานตามเปาหมายดานการสขาภบาลในระดบประเทศโดยอางองจากเปาหมายการพฒนาแหง
สหสวรรษ โดยการกำหนดใหการสขาภบาลทยงยนเปนสวนหนงของยทธศาสตรการพฒนาระดบประเทศ
ยอมรบในกรอบเวลาทเหมาะสม การกำหนดกลยทธระดบประเทศดานการสขาภบาลทยงยนดวยการ
จดการดานบคลากร การเงน และทรพยากรในทองถนใหเหมาะสมสำหรบการดำเนนงาน และสนบสนนให
มการกำหนดกลยทธระดบประเทศดานการสขาภบาลทยงยน เพอเรงใหบรรลเปาหมายการพฒนาแหง
สหสวรรษดานนำและการสขาภบาลใหสอดคลองกบสภาวะเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมของแตละ
ประเทศ ตลอดจนสรางภาคเครอขาย ผมสวนไดสวนเสยดานการสขาภบาลทยงยนระหวางหนวยงาน
ภาคสวนตางๆ
๒.๓.๑๓ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน
ผลจากการประชมสดยอดอาเซยน ครงท ๙ เมอเดอนตลาคม พ.ศ. ๒๕๔๖ ณ เกาะบาหล
สาธารณรฐอนโดนเซย ผนำอาเซยนไดลงนามในปฏญญาวาดวยความรวมมออาเซยน เหนชอบใหมการ
จดตงประชาคมอาเซยน ภายในป ค.ศ. ๒๐๒๐ (พ.ศ. ๒๕๖๓) และในการประชมสดยอดอาเซยนครงท ๑๒
เมอเดอนมกราคม พ.ศ. ๒๕๕๐ ณ เมองเซบ ผนำอาเซยนไดตกลงใหมการจดตงประชาคมอาเซยนใหแลว
เสรจเรวขนเปนภายในป ค.ศ. ๒๐๑๕ (พ.ศ. ๒๕๕๘) ประชาคมอาเซยนประกอบดวยความรวมมอ
๓ เสาหลก คอ ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน และประชาคม
สงคมและวฒนธรรมอาเซยน
ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน มจดมงหมายเพอยกระดบคณภาพชวตของ
ประชาชน สงเสรมการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยนและเสรมสรางอตลกษณทางวฒนธรรมของ
อาเซยน โดยแผนปฏบตการประชาสงคมและวฒนธรรมอาเซยน ครอบคลมความรวมมอในหลายสาขา เชน
ความรวมมอดานการปราบปรามยาเสพตด การพฒนาชนบท การขจดความยากจน สงแวดลอม การศกษา
วฒนธรรม สตร สาธารณสข โรคเอดส และเยาวชน เปนตน โดยมความมงหมายทเกยวกบดานอนามย
สงแวดลอม คอ
๑) การสรางประชาคมแหงสงคมทเอออาทร เนนการแกไขปญหาความยากจน เสรมสราง
ความเสมอภาคและการพฒนาทรพยากรมนษย โดยใชมาตรการระดบภมภาคเพอสงเสรมการดำเนนงานใน
ประเทศไทยดานตางๆ อาท ลดความเสยงทางสงคมของเดก สตร ผสงอาย และคนพการ โดยสนบสนน
โครงการซงสอดคลองกบอนสญญาระหวางประเทศ และสงเสรมการบรการทเกยวของ เชน การดแล
ผสงอาย การบรการดานสาธารณสข และการศกษา แกไขปญหาดานการพฒนาระบบการสาธารณสข
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 29
ปองกนการแพรกระจายและลดอนตรายของโรคภมคมกนบกพรอง (โรคเอดส) และโรคตดตออนๆ ทำให
อาเซยนเปนภมภาคทประเทศสมาชกสามารถฟนตวจากภยพบตไดรวดเรว โดยลดผลกระทบทางลบของ
ภยพบต เพอมงสการเปนชมชนทปลอดภยขน และมการพฒนาทยงยน เสรมสรางความมนคงดานอาหาร
โดยเฉพาะอยางยงการสรางระบบฐานขอมลความมนคงดานอาหาร
๒) การแกไขผลกระทบตอสงคมอนเนองมาจากการรวมตวทางเศรษฐกจ การมงสราง
การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเพยงดานเดยวโดยมไดคำนงถงผลกระทบทตามมา อาจทำใหเกดปญหา
ความไมเสมอภาคทางสงคม ซงสามารถสนคลอนเสถยรภาพทางการเมองตอไป จงเนนการสรางฐาน
ทรพยากรมนษยทมความสามารถในการแขงขน และสรางระบบการปองกนทางสงคมเพอเปนหลกประกน
ความมนคงของมนษย โดยใหความสำคญกบการศกษาและฝกอบรม การพฒนาฝมอแรงงาน และ
เสรมสรางความรวมมอดานอนๆ ทเกยวของ เชน สวสดการสงคม วทยาศาสตร และเทคโนโลย สาธารณสข
โดยเนนปญหาทมากบโลกาภวตน เชน โรคระบาด ไขหวดนก SARS มาลาเรย และวณโรค เปนตน
๓) สงเสรมความยงยนดานสงแวดลอม และการจดการดแลสงแวดลอมทถกตอง โดยม
กลไกเพอจดการการดแลสงแวดลอมทเหมาะสม ตลอดจนการปองกนและขจดภยพบตดานสงแวดลอม
การปองกนมลพษจากหมอกควนทขามแดน การบรหารจดการสงแวดลอมชายฝงและทะเล การอนรกษ
ความหลากหลายทางชวภาพ การจดการและสงเสรมความยงยนของทรพยากรดน นำ ปาไม แรธาต
ทงน แผนงานการจดตงประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน ป ค.ศ. ๒๐๐๙–๒๐๑๕
ไดรบการรบรองแลวในชวงการประชมสดยอดอาเซยน ครงท ๑๔ เมอ ๑ มนาคม พ.ศ. ๒๕๕๒
ณ ชะอำ – หวหน ประเทศไทย
๒.๔กลไกและหนวยงานทเกยวของในการดำเนนงานอนามยสงแวดลอม
การดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมมขอบเขตกวางขวางและมกลไกการดำเนนงานทงท
เปนคณะกรรมการ และหนวยงานทมภารกจเกยวของ ไดแก
๑) คณะกรรมการสาธารณสข เปนคณะกรรมการตามพระราชบญญตการสาธารณสข
พ.ศ. ๒๕๓๕ ซงเปนองคกรสงสดทจะพจารณานโยบาย แผนงาน แนวทาง และมาตรการ รวมทงกำหนด
มาตรฐาน และหลกเกณฑ มอำนาจใหคำแนะนำและควบคมสอดสองดแลและสนบสนนการปฏบตการของ
ราชการสวนทองถนและเจาพนกงานทองถน และประสานงานระหวางสวนราชการและราชการสวนทองถน
ทเกยวของ รวมถงการแตงตงคณะอนกรรมการตางๆ ทเกยวของในการดำเนนงานดานสาธารณสข เชน
คณะอนกรรมการพจารณากำหนดมาตรฐานวชาการทใชในการเกบขน หรอกำจดสงปฏกลหรอ
มลฝอย และอตราคาธรรมเนยมในการเกบ ขน และกำจดสงปฏกลหรอมลฝอย ตามพระราชบญญต
การสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ คณะอนกรรมการประสานและพฒนาระบบการจดการมลฝอยตดเชอ
แหงชาต คณะอนกรรมการกำหนดหลกเกณฑมาตรฐานและพฒนาศกยภาพขององคกรและบคลากร
คณะอนกรรมการจดทำหลกเกณฑ มาตรฐานกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ มหนาทในการกำหนด
หลกเกณฑ มาตรฐานสำหรบกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ ตามประกาศกระทรวงสาธารณสข
๒) คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต เปนคณะกรรมการตามกฎหมายทแตงตงขน
ภายใตพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ มอำนาจหนาทในการ
พจารณานโยบาย แผน และมาตรการในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม
30 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ของประเทศ กำหนดมาตรฐานควบคมมลพษจากแหลงกำเนด กฎหมาย และมาตรการเพอเสรมสราง
ความรวมมอและประสานงานระหวางสวนราชการ รฐวสาหกจ และเอกชนในเรองเกยวกบการสงเสรมและ
รกษาคณภาพสงแวดลอม ภายใตคณะกรรมการฯ น ไดมการแตงตงคณะอนกรรมการเพอดำเนนการใน
ประเดนตางๆ เชน คณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลวาดวยการเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตราย
และการกำจด คณะอนกรรมการอนสญญารอตเตอรดมวาดวยกระบวนการแจงขอมลสารเคมลวงหนา
สำหรบสารเคมอนตรายและสารเคมปองกนกำจดศตรพชและสตวบางชนดในการคาระหวางประเทศ
เปนตน
๓)คณะกรรมการควบคมมลพษ เปนคณะกรรมการตามกฎหมายทแตงตงขนภายใต
พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ มอำนาจหนาทในการเสนอ
แผนปฏบตการ เพอปองกนหรอแกไขอนตรายอนเกดจากการแพรกระจายของมลพษหรอภาวะมลพษ
เสนอความเหนเกยวกบการดำเนนการแกไขเพมเตมหรอปรบปรงกฎหมายทเกยวของกบการควบคม
ปองกน ลด หรอขจดมลพษจากแหลงกำเนด ใหคำแนะนำในการกำหนดมาตรฐานควบคมมลพษจาก
แหลงกำเนดตามมาตรา ๕๕ การกำหนดประเภทของแหลงกำเนดมลพษทจะตองปฏบตตามมาตรา ๖๘
และ ๖๙ จดทำรายงานสถานการณมลพษ
๔)คณะกรรมการอนามยสงแวดลอม เปนคณะกรรมการทแตงตงขนโดยกระทรวง
สาธารณสข เพอเปนกลไกการประสานความรวมมอระหวางหนวยงานดานสขภาพและสงแวดลอม และ
หนวยงานตางๆ ทเกยวของ เพอใหสอดคลองตามแนวทางของกฎบตรอนามยและสงแวดลอมฯ มบทบาท
หนาทในการกำหนดนโยบาย ทศทาง และยทธศาสตรการดำเนนงานอนามยสงแวดลอมของประเทศ
รวมทง กำกบ ดแลการดำเนนงานใหเปนไปตามยทธศาสตรระดบชาต และประสานความรวมมอในการ
ดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมกบหนวยงาน องคกรตางๆ ทเกยวของทงภายในและระหวางประเทศ
๕)คณะกรรมการทรพยากรนำแหงชาต จดตงขนตามระเบยบสำนกนายกรฐมนตร
วาดวยการบรหารจดการทรพยากรนำแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๒ มหนาทพจารณานโยบาย แผนงาน ปรบปรง
แกไขเพมเตมกฎหมาย กฎ ระเบยบตางๆ เกยวกบการบรหารทรพยากรนำ ประสานงานสวนราชการ
องคกรปกครองสวนทองถนหรอคณะกรรมการอนเกยวกบการดำเนนงานดานสงแวดลอม การปองกน
ภยพบต เพอกำหนดแนวทางจดการสงแวดลอมในการบรหารทรพยากรนำ และกำหนดแนวทางการ
ตดตามและประเมนผลการถายโอนภารกจสองคกรปกครองสวนทองถน ตลอดจนผลกระทบตอคณภาพ
ชวตของประชาชนภายหลงการถายโอน แตงตงคณะอนกรรมการหรอคณะทำงาน เชน คณะอนกรรมการ
จดทำแผนอนรกษ ฟนฟแหลงนำและพนทชมนำ คณะอนกรรมการจดการพนทชมนำ เพอชวยเหลอ
การดำเนนงานของคณะกรรมการฯ
๖) คณะกรรมการแหงชาตวาดวยการพฒนายทธศาสตรการจดการสารเคม โดยม
นายกรฐมนตร หรอรองนายกรฐมนตรทไดรบมอบหมายเปนประธาน และมฝายเลขานการจาก
๔ กระทรวง คอ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวง
อตสาหกรรม และกระทรวงสาธารณสข มหนาทในการพจารณานโยบายและแผนยทธศาสตรการจดการ
สารเคมแหงชาต พฒนา ปรบปรงระเบยบ ขอบงคบ กฎหมาย เพอใหเกดความปลอดภยตอสขภาพอนามย
ของประชาชนและสงแวดลอมของประเทศทเหมาะสม มประสทธภาพ และสนบสนนในการบรณาการ
ระหวางหนวยงานทเกยวของในการดำเนนงานการจดการสารเคม
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 31
๗) คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต โดยม
นายกรฐมนตรเปนประธาน และสำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทำหนาท
เปนสำนกงานเลขานการของคณะกรรมการ และมระเบยบสำนกนายกรฐมนตรวาดวยการดำเนนการ
ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพอเปนกลไกสำคญทจะสงผลใหการดำเนนงานดานการ
เปลยนแปลงสภาพภมอากาศไดบรรลตามความมงหมาย
๘) คณะกรรมการสวมสาธารณะไทย แตงตงโดยรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข
มบทบาทในการกำหนดนโยบายและแตงตงคณะอนกรรมการและคณะทำงานตางๆ เพอใหการสนบสนน
การดำเนนงานพฒนาสวมสาธารณะไทย ทมเปาหมายการมสวมทสะอาด สะดวก เพยงพอและปลอดภย
ผใชมพฤตกรรมอนามยดทวประเทศเปนไปอยางมประสทธภาพ
๙) คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต (กปภช.) แตงตงตาม
พระราชบญญตปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ มหนาทในการกำหนดนโยบาย
แผนบรณาการพฒนาระบบปองกนและบรรเทาสาธารณภย ระหวางหนวยงานของรฐ องคกรปกครอง
สวนทองถน และภาคเอกชน รวมถงการแตงตงคณะอนกรรมการตางๆ ภายใต กปภช. เพอเปนกลไก
ประสานความรวมมอระหวางหนวยงานตางๆ ในการปฏบตงานดานการปองกนและบรรเทาสาธารณภย
๑๐) คณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบดานสขภาพ มหนาท
สงเสรมและสนบสนนการพฒนาระบบกลไกหลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพ โดย
สอดคลองกบเจตนารมณของพระราชบญญตสขภาพแหงชาต และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย
พ.ศ. ๒๕๕๐
นอกจากคณะกรรมการระดบประเทศดงกลาวขางตนแลว มหนวยงานภาครฐทรบผดชอบ
ดำเนนการดานตางๆ ดงตารางท ๑
ตารางท๑ แสดงหนวยงานและคณะกรรมการทเกยวของในการดำเนนงานอนามยสงแวดลอม
ดาน หนวยงานหลก คณะกรรมการทเกยวของ
- กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม
- กระทรวงเกษตรและสหกรณ
- กระทรวงอตสาหกรรม
- กระทรวงแรงงาน
- กระทรวงสาธารณสข
- คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต
- คณะกรรมการควบคมมลพษ
- กระทรวงสาธารณสข
- กระทรวงมหาดไทย
- กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม
- กระทรวงเกษตรและสหกรณ
- องคกรปกครองสวนทองถน
- คณะกรรมการทรพยากรนำแหงชาต
- คณะกรรมการสาธารณสข
- คณะกรรมการสวมสาธารณะไทย
๑. ดานคณภาพอากาศ
๒. ดานนำ สขอนามย
และการสขาภบาล
32 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ดาน หนวยงานหลก คณะกรรมการทเกยวของ
- กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม
- กระทรวงสาธารณสข
- กระทรวงมหาดไทย
- กระทรวงอตสาหกรรม
- องคกรปกครองสวนทองถน
- กระทรวงอตสาหกรรม
- กระทรวงเกษตรและสหกรณ
- กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม
- กระทรวงสาธารณสข
- กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม
- กระทรวงพลงงาน
- กระทรวงเกษตรและสหกรณ
- กระทรวงสาธารณสข
- กระทรวงอตสาหกรรม
- กระทรวงคมนาคม
- กระทรวงมหาดไทย
- กระทรวงสาธารณสข
- กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม
- กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและ
การสอสาร
- องคกรปกครองสวนทองถน
- กระทรวงสาธารณสข
- กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม
- คณะกรรมการสาธารณสข
- คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต
- คณะกรรมการควบคมมลพษ
- คณะกรรมการแหงชาตวาดวยการ
พฒนายทธศาสตรการจดการสารเคม
- คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต
- คณะกรรมการควบคมมลพษ
- คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลง
สภาพภมอากาศแหงชาต
- คณะกรรมการปองกนและบรรเทา
สาธารณภยแหงชาต
- คณะกรรมการพฒนาระบบและกลไก
การประเมนผลกระทบตอสขภาพ
๓. ดานการจดการขยะ
มลฝอยและของเสย
อนตราย
๔. ดานการจดการ
สารเคมเปนพษและ
สารอนตราย
๕. ดานการเปลยนแปลง
สภาพภมอากาศ
๖. ดานการจดการ
อนามยสงแวดลอม
ในภาวะฉกเฉน
๗. ดานการประเมนผล
กระทบตอสขภาพ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 33
34 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 35
๓.๑ สถานการณและประเดนปญหาอนามยสงแวดลอมของระดบโลกและภมภาค
ปญหาดานอนามยสงแวดลอมของประเทศกำลงพฒนารวมถงประเทศไทย สวนใหญมาจาก
สภาพความเปนเมองทเพมขนอยางตอเนอง ปญหาพฤตกรรมอนามย การขาดความร และการม
สภาพแวดลอมทมปญหา รวมถงผลกระทบใหญทเปนปญหาระดบโลก ระดบภมภาคและสงผลถงระดบ
ประเทศ คอ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลก โดยในชวงป พ.ศ. ๒๕๕๐-๒๕๕๔ มเหตการณ
ภยธรรมชาตในภมภาคตางๆ ทวโลกเกดขนบอยครงและมความรนแรงมากขน เชน การเกดแผนดนไหว
ครงใหญทประเทศเฮต ประเทศนวซแลนด และลาสด คอ การเกดคลนยกษสนามทประเทศญปน ภเขาไฟ
ระเบดทประเทศไอซแลนด ไฟปาทประเทศออสเตรเลย เปนตน ภยพบตทางธรรมชาตดงกลาวกอใหเกด
ความเจบปวย ความสญเสยตอชวตและทรพยสน ตลอดจนความเสยหายตอทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม รวมทงระบบนเวศนอยางมหาศาล และตองใชเวลายาวนานกวาจะฟนฟใหกลบสสภาพเดม
จากสถานการณการขยายตวของความเปนเมองทขาดการวางแผน การพฒนาอตสาหกรรม
ทเนนการเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลก โดยขาดการคำนงถงตนทนทางสงแวดลอมและสงคมทตอง
สญเสยไป ทำใหประเทศกำลงพฒนาทวโลกตองเผชญกบปญหาดานตางๆ มากมายทงปญหาดานเศรษฐกจ
สงคม สงแวดลอม และสขภาพของประชาชน ไดแก ความเปนอยทแออด สาธารณปโภคขนพนฐาน
ทไมเพยงพอ การสขาภบาลไมถกสขลกษณะ มลพษสงแวดลอม เชน ขยะ นำเสย อากาศเปนพษ เปนตน
โดยเฉพาะประชาชนทยากจน กลมผดอยโอกาส เดกและผสงอาย ซงเปนกลมประชากรทควรไดรบการ
ปกปอง ป พ.ศ. ๒๕๕๓ องคการอนามยโลก ไดสรางกระแสใหประเทศตางๆ ทวโลกหนมาใหความสำคญ
และตระหนกถงการพฒนาเมอง โดยคำนงถงสขภาพของประชาชนและสงเสรมความเปนธรรมดานสขภาพ
เพอลดผลกระทบจากการขยายตวของเมองทไมไดวางแผนรองรบอยางด
การจดการกบปญหาอนามยสงแวดลอมจากผลกระทบของสถานการณทเปนปญหา
ระดบโลกและภมภาคทมลกษณะคลายคลงกน และปญหาตางๆ เหลานเปนปญหาทมการเคลอนยาย
ขามแดนทอาจสงผลกระทบตอประเทศใกลเคยง หรอมการตดตอเคลอนยายสาเหตของปญหาถงกน ทำให
เกดความรวมมอระหวางประเทศทงทเปนขอตกลงทมผลบงคบทางกฎหมายและขอตกลงทเปนไปตาม
ความสมครใจของประเทศสมาชกในการแกไขปญหาอนามยสงแวดลอมในระดบโลก ระดบภมภาค และ
ระดบประเทศ มการแลกเปลยนประสบการณ ขอมลขาวสาร ถายทอดการเรยนรแบบปฏบตทดตอกน
ตลอดจนรวมกนพฒนาวชาการและแนวคดสำคญ เชน หลกการความรบผดชอบตอสงคม (Corporate
Social Responsibility) หลกการปองกนไวกอน (Precautionary Principle) และแนวคดการสขาภบาล
บ
บทท๓สถานการณและประเดนปญหาสำคญ
ดานอนามยสงแวดลอม
36 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ทยงยนและเปนมตรกบสงแวดลอม (Sustainable and Ecological Sanitation) เปนตน ทงน เพอให
ประเทศตางๆ นำไปใชเปนหลกการการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมใหมประสทธภาพ
๓.๒ สถานการณและประเดนปญหาอนามยสงแวดลอมของประเทศไทย
๓.๒.๑ ดานคณภาพอากาศ
๑)สถานการณคณภาพอากาศ
คณภาพอากาศเปนปจจยหนงทสำคญทสงผลกระทบตอสขภาพอนามยของ
ประชาชน สารมลพษในอากาศจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพทงทางตรงและทางออม
โดยทวไป ภาวะมลพษทางอากาศ หมายถง สภาวะทมของเสยซงอยในสภาพเปนไอเสย กลน ควน กาซ
เขมา ฝนละออง เถาถาน หรอมลสารอนทมสภาพละเอยดบางเบาจนสามารถรวมตวอยในบรรยากาศได
สารมลพษทางอากาศหลกทสำคญ ไดแก ฝนละออง กาซโอโซน กาซคารบอนมอนอกไซด กาซซลเฟอร-
ไดออกไซด กาซออกไซดของไนโตรเจน สารอนทรยระเหยงาย สวนใหญเกดจากภาคการใชพลงงาน เชน
อตสาหกรรม การขนสง โรงไฟฟา เปนตน และการเผาในทโลง เชน เผาเศษวสดทางการเกษตร ไฟปา
เปนตน ตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๓–๒๕๕๒ การปลอยสารมลพษทางอากาศ ไดแก กาซซลเฟอรไดออกไซด และ
กาซออกไซดของไนโตรเจน จากการใชพลงงานของกจกรรมการขนสง การผลตไฟฟา โรงงานอตสาหกรรม
ทพกอาศยและธรกจการคาและอนๆ มอตราทเพมขนทกป ยกเวนในป พ.ศ. ๒๕๕๑ ทลดลง ดงกราฟท ๑
แหลงกำเนดฝนละอองทสำคญ ไดแก โรงงานอตสาหกรรม โรงไฟฟา การขนสง การกอสราง และการเผา
ในทโลง โดยทวไป ปรมาณการปลอยมลพษทางอากาศจะแปรผนตามกบอตราการเจรญเตบโตทาง
เศรษฐกจและการใชพลงงานของประเทศในการผลตสนคาเพอการบรโภคและการสงออก ซงหากมาตรการ
บรหารจดการหรอการควบคมไมมประสทธภาพเพยงพอจะเปนสาเหตของปญหามลพษทางอากาศในพนท
การควบคมปรมาณการปลอยสารอนทรยระเหยงาย (Volatile Organic
Compounds: VOCs) จากแหลงกำเนดตางๆ ยงเปนปญหาใหญของประเทศไทย ขอมลการระบาย
สาร VOCs หลายหนวยงานยงอยระหวางเรมตนของการจดทำฐานขอมล ทำใหไมสามารถระบปรมาณ
การปลอยสาร VOCs ดงเชนกาซซลเฟอรไดออกไซด กาซออกไซดของไนโตรเจน และฝนละออง
เพอเปนการปองกนปญหาผลกระทบตอสขภาพจากสาร VOCs ไดมการกำหนดคามาตรฐานสารอนทรย
ระเหยงายในบรรยากาศตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕
จำนวน ๙ พารามเตอร ไดแก ๑) เบนซน (Benzene) ๒) ไวนลคลอไรด (Vinyl Chloride)
๓) ๑,๒-ไดคลอโรอเทน (1,2-Dichloroethane) ๔) ไตรคลอโรเอทธลน (Trichloroethylene)
๕) ไดคลอโรมเทน (Dichloromethane) ๖) ๑,๒-ไดคลอโรโพรเพน (1,2-Dichloropropane)
๗) เตตระคลอโรเอทธลน (Tetrachloroethylene) ๘) คลอโรฟอรม (Chloroform) และ
๙) ๑,๓-บวทาไดอน (1,3-Butadiene)
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 37
กราฟท๑ แสดงปรมาณมลพษทางอากาศทปลอยออกมาจากทกแหลงกำเนดมลพษตงแต
ป พ.ศ. ๒๕๔๓–๒๕๕๒
จากการตดตามตรวจสอบคณภาพอากาศในป พ.ศ. ๒๕๔๓–๒๕๕๒ พบวา ฝนละอองขนาด
ไมเกน ๑๐ ไมครอน (PM10) ยงคงเปนปญหาหลกของประเทศไทย คาเฉลย ๒๔ ชวโมงอยในระดบเกน
เกณฑมาตรฐานในหลายพนท ไดแก สระบร ลำพน เชยงราย แมฮองสอน เชยงใหม นาน ลำปาง
กรงเทพมหานคร สมทรปราการ พระนครศรอยธยา ระยอง นนทบร และชลบร นอกจากน จำนวนชวโมง
ท เกนมาตรฐานของกาซโอโซน (O3) มแนวโนมสงขน โดยพบเกนมาตรฐานในหลายพนท ไดแก
พระนครศรอยธยา สระบร เชยงใหม สมทรปราการ สมทรสาคร ฉะเชงเทรา ราชบร กรงเทพมหานคร
ชลบร ระยอง ลำปาง นครสวรรค และนนทบร เนองจากพนทเหลานมการพฒนาความเปนเมองมาก ทำให
ปรมาณการจราจร และจำนวนโรงงานอตสาหกรรมเพมมากขน สำหรบสารมลพษชนดอน ไดแก
กาซซลเฟอรไดออกไซด (SO2) กาซไนโตรเจนไดออกไซด (NO
2) และกาซคารบอนมอนอกไซด (CO) ยงอย
ในเกณฑมาตรฐาน อยางไรกตาม คณภาพอากาศโดยรวม ไดแก ฝนละอองมแนวโนมดขน โอโซนมแนวโนม
สงขน (กราฟท ๒ และ ๓) สำหรบสารอนทรยระเหยงาย จากการตดตามตรวจวดในพนทสำคญ
ไดแก กรงเทพมหานคร เชยงใหม ขอนแกน หาดใหญ และระยอง พบวา เบนซนมคาเกนมาตรฐาน
ทกำหนดในบางพนท สาร ๑,๓-บวทาไดอน (1,3-Butadiene) มเกนคามาตรฐานในบางครง สวน
สาร ๑,๒-ไดคลอโรอเทน (1,2-Dichloroethane) มคาเกนมาตรฐานในบางชวงเวลา โดยเฉพาะในพนท
อตสาหกรรม กลาวโดยสรป สารเบนซน และสาร ๑,๓-บวตาไดอน เปนสารกลมเปาหมายทจะตองดำเนน
การควบคม เพอลดการปลอยออกสบรรยากาศภายนอก สารเหลานมแหลงกำเนดหลากหลาย เชน
การเผาไหม สารเคม ภาคอตสาหกรรม ภาคการขนสง กจกรรมในการใชชวตประจำวน และจากธรรมชาต
เปนตน
. . - ๒๗
ทางอากาศ หมายถง สภาวะทมของเสยซงอยในสภาพเปนไอเสย กลน ควน กาซ เขมา ฝนละออง เถาถาน หรอมลสารอนทมสภาพละเอยดบางเบาจนสามารถรวมตวอยในบรรยากาศได สารมลพษทางอากาศหลกทสาคญ ไดแก ฝนละออง กาซโอโซน กาซคารบอนมอนอกไซด กาซซลเฟอรไดออกไซด กาซออกไซดของไนโตรเจน สารอนทรยระเหยงาย สวนใหญเกดจากภาคการใชพลงงาน เชน อตสาหกรรม การขนสง โรงไฟฟา เปนตน และการเผาในทโลง เชน เผาเศษวสดทางการเกษตร ไฟปา เปนตน ตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๓ – ๒๕๕๒ การปลอยสารมลพษทางอากาศ ไดแก กาซซลเฟอรไดออกไซด และกาซออกไซดของไนโตรเจน จากการใชพลงงานของกจกรรมการขนสง การผลตไฟฟา โรงงานอตสาหกรรม ทพกอาศยและธรกจการคาและอนๆ มอตราทเพมขนทกป ยกเวนในป พ.ศ. ๒๕๕๑ ทลดลง ดงกราฟท ๑ แหลงกาเนดฝนละอองทสาคญ ไดแกโรงงานอตสาหกรรม โรงไฟฟา การขนสง การกอสราง และการเผาในทโลง โดยทวไป ปรมาณการปลอยมลพษทางอากาศจะแปรผนตามกบอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการใชพลงงานของประเทศในการผลตสนคาเพอการบรโภคและการสงออก ซงหากมาตรการบรหารจดการหรอการควบคมไมมประสทธภาพเพยงพอจะเปนสาเหตของปญหามลพษทางอากาศในพนท
การควบคมปรมาณการปลอยสารอนทรยระเหยงาย (Volatile Organic Compounds: VOCs) จากแหลงกาเนดตางๆ ยงเปนปญหาใหญของประเทศไทย ขอมลการระบายสาร VOCs หลายหนวยงานยงอยระหวางเรมตนของการจดทาฐานขอมล ทาใหไมสามารถระบปรมาณการปลอยสาร VOCs ดงเชนกาซซลเฟอรไดออกไซด กาซออกไซดของไนโตรเจน และฝนละออง เพอเปนการปองกนปญหาผลกระทบตอสขภาพจากสาร VOCs ไดมการกาหนดคามาตรฐานสารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ จานวน ๙ พารามเตอร ไดแก ๑) เบนซน (Benzene) ๒) ไวนลคลอไรด (Vinyl Chloride) ๓) ๑,๒-ไดคลอโรอเทน (1,2-Dichloroethane) ๔) ไตรคลอโรเอทธลน (Trichloroethylene) ๕) ไดคลอโรมเทน (Dichloromethane) ๖) ๑,๒-ไดคลอโรโพรเพน (1,2-Dichloropropane) ๗) เตตระคลอโรเอทธลน (Tetrachloroethylene) ๘) คลอโรฟอรม (Chloroform) และ ๙) ๑,๓-บวทาไดอน (1,3-Butadiene)
แสดงปรมาณมลพษทางอากาศทปลอยออกมาจากทกแหลงกาเนดมลพษตงแต ป พ.ศ. ๒๕๔๓ – ๒๕๕๒
0
200
400
600
800
1000
1200
2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552
(X10
00)
. .
2543-2552
SO2 TSP NOx
38 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ปญหาหมอกควนจากการเผาในทโลงยงคงเปนปญหาสำคญในพนท ๘ จงหวดภาคเหนอ
ตอนบน (เชยงใหม เชยงราย แมฮองสอน พะเยา ลำปาง ลำพน แพร และนาน) โดยเฉพาะชวงหนาแลง
เดอนมกราคม-มนาคมของทกป สาเหตหลกเกดจากการเผาในชมชน การเผาในพนทการเกษตร การเผา
รมทาง และไฟปา โดยป พ.ศ. ๒๕๕๓ ตรวจพบปรมาณฝนละอองขนาดไมเกน ๑๐ ไมครอน (PM10) มคา
เฉลย ๒๔ ชวโมง เมอวนท ๑๘ มนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ ทจงหวดแมฮองสอน เทากบ ๕๑๘.๕ ไมโครกรม
ตอลกบาศกเมตร ซงเกนเกณฑมาตรฐานกวา ๔ เทา
กราฟท๒ แสดงผลการตรวจวดฝนขนาดเลกเฉลยรายป ป พ.ศ. ๒๕๔๙–๒๕๕๓
กราฟท๓ แสดงผลการตรวจวดกาซโอโซนเฉลยรายป ป พ.ศ. ๒๕๔๙–๒๕๕๓
. . - ๒๘
จากการตดตามตรวจสอบคณภาพอากาศในป พ.ศ. ๒๕๔๓ – ๒๕๕๒ พบวา ฝนละอองขนาดไมเกน ๑๐ ไมครอน (PM10) ยงคงเปนปญหาหลกของประเทศไทย คาเฉลย ๒๔ ชวโมงอยในระดบเกนเกณฑมาตรฐานในหลายพนท ไดแก สระบร ลาพน เชยงราย แมฮองสอน เชยงใหม นาน ลาปาง กรงเทพมหานคร สมทรปราการ พระนครศรอยธยา ระยอง นนทบร และชลบร นอกจากน จานวนชวโมงทเกนมาตรฐาน ของกาซโอโซน (O3) มแนวโนมสงขน โดยพบเกนมาตรฐานในหลายพนท ไดแก พระนครศรอยธยา สระบร เชยงใหม สมทรปราการ สมทรสาคร ฉะเชงเทรา ราชบร กรงเทพมหานคร ชลบร ระยอง ลาปาง นครสวรรคและนนทบร เนองจากพนทเหลานมการพฒนาความเปนเมองมาก ทาใหปรมาณการจราจร และจานวนโรงงานอตสาหกรรมเพมมากขน สาหรบสารมลพษชนดอน ไดแก กาซซลเฟอรไดออกไซด (SO2) กาซไนโตรเจนไดออกไซด (NO2) และกาซคารบอนมอนอกไซด (CO) ยงอยในเกณฑมาตรฐาน อยางไรกตาม คณภาพอากาศโดยรวม ไดแก ฝนละอองมแนวโนมดขน โอโซนมแนวโนมสงขน (กราฟท ๒ และ ๓) สาหรบสารอนทรยระเหยงาย จากการตดตามตรวจวดในพนทสาคญ ไดแก กรงเทพมหานคร เชยงใหม ขอนแกน หาดใหญและระยอง พบวา เบนซนมคาเกนมาตรฐานทกาหนดในบางพนท สาร ๑,๓-บวทาไดอน (1,3-Butadiene) มเกนคามาตรฐานในบางครง สวนสาร ๑,๒-ไดคลอโรอเทน (1,2-Dichloroethane) มคาเกนมาตรฐานในบางชวงเวลาโดยเฉพาะในพนทอตสาหกรรม กลาวโดยสรป สารเบนซน และสาร ๑,๓-บวตาไดอน เปนสารกลมเปาหมายทจะตองดาเนนการควบคมเพอลดการปลอยออกสบรรยากาศภายนอก สารเหลานมแหลงกาเนดหลากหลาย เชน การเผาไหม สารเคม ภาคอตสาหกรรม ภาคการขนสง กจกรรมในการใชชวตประจาวน และจากธรรมชาต เปนตน
ปญหาหมอกควนจากการเผาในทโลงยงคงเปนปญหาสาคญในพนท ๘ จงหวดภาคเหนอตอนบน (เชยงใหม เชยงราย แมฮองสอน พะเยา ลาปาง ลาพน แพร และนาน) โดยเฉพาะชวงหนาแลง เดอนมกราคม-มนาคมของทกป สาเหตหลกเกดจากการเผาในชมชน การเผาในพนทการเกษตร การเผารมทาง และไฟปา โดยป พ.ศ. ๒๕๕๓ ตรวจพบปรมาณฝนละอองขนาดไมเกน ๑๐ ไมครอน (PM10) มคาเฉลย ๒๔ ชวโมง เมอวนท ๑๘ มนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ ทจงหวดแมฮองสอน เทากบ ๕๑๘.๕ ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร ซงเกนเกณฑมาตรฐานกวา ๔ เทา
แสดงผลการตรวจวดฝนขนาดเลกเฉลยรายป ป พ.ศ. ๒๕๔๙ – ๒๕๕๓
0
10
20
30
40
50
60
70
2549 2550 2551 2552 2553
PM
10
(ug/m3)
. .
(PM-10) 2549-2553
. . - ๒๙
แสดงผลการตรวจวดกาซโอโซนเฉลยรายป ป พ.ศ. ๒๕๔๙ – ๒๕๕๓
)
อากาศในอาคารเปนตวแทนของจลสงแวดลอม (Microenvironment) ทมความสาคญตอสขภาพของประชาชน เนองจากในแตละวนประชาชนใชเวลาอยอาศยและทากจวตรประจาวนในอาคารเปนสวนใหญ มลพษอากาศในอาคารมแหลงกาเนดมลพษทงจากภายในอาคารหรอจากการแลกเปลยนกบอากาศภายนอกอาคารทมมลพษเปนปจจยเสยงตอสขภาพของประชาชน ตลอดจนมผลตอคณภาพของอากาศ ในอาคาร จากรายงานสถานการณภาระโรคจากสงแวดลอมขององคการอนามยโลก พ.ศ. ๒๕๕๐ ทาใหเหนผลกระทบสขภาพทชดเจนของประชาชนไทยวามภาระโรคจากปจจยเสยงของมลพษอากาศในอาคารจากปจจยเสยงเนองจากการใชพลงงานเชอเพลงแขง (Solid Fuel use) 1.5 DALYs ตอประชากร ๑,๐๐๐ คนตอป ปจจบนอตราการเกดโรคระบบทางเดนหายใจและโรคภมแพอากาศ เพมขนหลายเทาเมอเปรยบเทยบกบสถานการณเมอสบกวาปทผานมา
คณภาพอากาศภายในอาคารจงเปนสาเหตสาคญททาใหเกดปญหาและโรคตางๆ มากมาย และประเทศไทยเปนประเทศทกาลงพบกบปญหาการจดการมลพษอากาศในอาคาร การเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนาเมอง ทาใหมการสรางอาคารทปดทบไมวาจะเปนบานเรอน อพารทเมนต คอนโดมเนยม โรงแรม โรงเรยน หรอสถานททางาน และจดการใหมการถายเทอากาศภายนอกและภายในอาคาร รวมถงความจาเปนของการประหยดพลงงาน จงเปนปจจยทกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพของผอยในอาคาร ประชาชนททากจวตรสวนใหญภายในอาคารจงมโอกาสทจะไดรบผลกระทบจากมลพษอากาศทมแหลงกาเนดภายในอาคาร เชน ความสมพนธระหวางกาซเรดอนในทอยอาศย มะเรงปอด โรคมะเรง หรออนตรายของกาซคารบอนมอนอกไซดภายในอาคารบานเรอนจากการหงตมในครวเรอน พษของสารเคมประเภทโอโซน สารประกอบอนทรยระเหยงาย (VOCS) ซงระเหยออกมาภายในอาคารในระดบตาจากเฟอรนเจอร วสดตกแตงในอาคาร นายาทาความสะอาดส เปนตน นอกจากน การเผาไหมในรานอาหารทมการประกอบปรง บนโตะอาหารประเภทปงยาง เปนแหลงมลพษอากาศในอาคาร ทอาจสรางปญหาสขภาพใหกบผเขาไปใชบรการในหางสรรพสนคา ปญหาการ ตดเชอโรคจากระบบปรบอากาศภายในอาคาร ดงเชนปญหาการเกดโรคลเจยนแนร ซงมสาเหตมาจาก เชอแบคทเรยลจโอเนลลา นวโมฟวลา (Legionella pneumophila) ทปนเปอนมากบนาหลอเยนของระบบปรบอากาศ หรอมลพษอากาศในอาคารทเกดจากเกดจากการแลกเปลยนอากาศจากภายนอกอาคาร สถานศกษาทอยใกลถนน นกเรยนจะไดรบผลกระทบจากฝนขนาดเลกทมาจากการจราจรเนองจากกระบวนการเผาไหมของเชอเพลง อนภาคมลสารทมขนาดเลกสามารถผานลมหายใจเขาถงถงลมปอดได
0
5
10
15
20
25
2549 2550 2551 2552 2553
(ppb
)
. .
2549-2553
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 39
๒)ปญหาคณภาพอากาศในอาคาร
อากาศในอาคารเปนตวแทนของจลสงแวดลอม (Microenvironment) ทมความสำคญ
ตอสขภาพของประชาชน เนองจากในแตละวนประชาชนใชเวลาอยอาศยและทำกจวตรประจำวนในอาคาร
เปนสวนใหญ มลพษอากาศในอาคารมแหลงกำเนดมลพษทงจากภายในอาคารหรอจากการแลกเปลยนกบ
อากาศภายนอกอาคารทมมลพษเปนปจจยเสยงตอสขภาพของประชาชน ตลอดจนมผลตอคณภาพของ
อากาศในอาคาร จากรายงานสถานการณภาระโรคจากสงแวดลอมขององคการอนามยโลก พ.ศ. ๒๕๕๐
ทำใหเหนผลกระทบสขภาพทชดเจนของประชาชนไทยวามภาระโรคจากปจจยเสยงของมลพษอากาศ
ในอาคารจากปจจยเสยง เนองจากการใชพลงงานเชอเพลงแขง (Solid Fuel use) 1.5 DALYs
ตอประชากร ๑,๐๐๐ คนตอป ปจจบนอตราการเกดโรคระบบทางเดนหายใจและโรคภมแพอากาศเพมขน
หลายเทา เมอเปรยบเทยบกบสถานการณเมอสบกวาปทผานมา
คณภาพอากาศภายในอาคารจงเปนสาเหตสำคญททำใหเกดปญหาและโรคตางๆ
มากมาย และประเทศไทยเปนประเทศทกำลงพบกบปญหาการจดการมลพษอากาศในอาคาร การเตบโต
ทางเศรษฐกจและการพฒนาเมอง ทำใหมการสรางอาคารทปดทบไมวาจะเปนบานเรอน อพารทเมนต
คอนโดมเนยม โรงแรม โรงเรยน หรอสถานททำงาน และจดการใหมการถายเทอากาศภายนอกและภายใน
อาคาร รวมถงความจำเปนของการประหยดพลงงาน จงเปนปจจยทกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพของ
ผอยในอาคาร ประชาชนททำกจวตรสวนใหญภายในอาคารจงมโอกาสทจะไดรบผลกระทบจากมลพษ
อากาศทมแหลงกำเนดภายในอาคาร เชน ความสมพนธระหวางกาซเรดอนในทอยอาศย มะเรงปอด
โรคมะเรง หรออนตรายของกาซคารบอนมอนอกไซดภายในอาคารบานเรอนจากการหงตมในครวเรอน
พษของสารเคมประเภทโอโซน สารประกอบอนทรยระเหยงาย (VOCs) ซงระเหยออกมาภายในอาคารใน
ระดบตำจากเฟอรนเจอร วสดตกแตงในอาคาร นำยาทำความสะอาดส เปนตน นอกจากน การเผาไหมใน
รานอาหารทมการประกอบปรง บนโตะอาหารประเภทปงยาง เปนแหลงมลพษอากาศในอาคาร ทอาจ
สรางปญหาสขภาพใหกบผเขาไปใชบรการในหางสรรพสนคา ปญหาการตดเชอโรคจากระบบปรบอากาศ
ภายในอาคาร ดงเชนปญหาการเกดโรคลเจยนแนร ซงมสาเหตมาจากเชอแบคทเรยลจโอเนลลา นวโมฟวลา
(Legionella pneumophila) ทปนเปอนมากบนำหลอเยนของระบบปรบอากาศ หรอมลพษอากาศใน
อาคารทเกดจากการแลกเปลยนอากาศจากภายนอกอาคาร สถานศกษาทอยใกลถนน นกเรยนจะไดรบ
ผลกระทบจากฝนขนาดเลกทมาจากการจราจรเนองจากกระบวนการเผาไหมของเชอเพลง อนภาคมลสารท
มขนาดเลกสามารถผานลมหายใจเขาถงถงลมปอดได
กลมอาการปวยเหตจากอาคาร (Sick building syndromes: SBS) เปนปญหาใหม
ของคนไทย เมอเกดการเจบปวยดวยอาการ หลายครงไปพบแพทยแลวหาสาเหตไมพบ สาเหตใหญมาจาก
คณภาพอากาศภายในอาคาร เชน สำนกงาน โรงพยาบาล โรงแรม โรงเรยน ทพกอาศยประเภท
คอนโดมเนยมสงหลายชน คนรนใหมมวถชวตสวนใหญรอยละ ๘๐ – ๙๐ อยภายในสำนกงาน บานหรอ
คอนโดมเนยมทตดตงเครองปรบอากาศ สภาพอากาศทขาดการถายเททด จะมสงปนเปอนสงกวาภายนอก
อาคารทโลงแจง ทำใหหลายคนทใชชวตภายในตกทมมลพษเหลานเกดเปนกลมอาการปวยเหตจากอาคาร
โดยไมรตวและกำลงเปนปญหาทเพมขน โดยพบบอยในกลมคนทำงานในอาคารสำนกงาน แมวาอาการ
ดงกลาวจะตรวจไมพบความผดปกตใดๆ และเกดขนไมถาวร แตสงผลตอประสทธภาพการทำงาน
การประเมนเพอคนหาการเจบปวยพบวาไมทราบสาเหตทจำเพาะกลมอาการเจบปวยเหลาน แตจะปรากฏ
40 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ความรนแรงเมออยในอาคารและหายไปเมอออกนอกอาคาร ปญหาดงกลาวมความเกยวของกบคณภาพ
สงแวดลอมในอาคาร ซงเปนผลมาจากผใชอาคาร กจกรรมในงาน อปกรณเครองใชในสำนกงาน ลกษณะ
พนท เฟอรนเจอร วสดตกแตงอาคารระบบระบายอากาศและมลพษจากภายนอกอาคาร
๓)ปญหาคณภาพอากาศและผลกระทบตอสขภาพ
ดชนบงชทสำคญระหวางสขภาพอนามยกบคณภาพอากาศ ไดแก โรคจากระบบ
ทางเดนหายใจ สถตของกระทรวงสาธารณสข ป พ.ศ. ๒๕๔๐–๒๕๕๒ พบวา จำนวนผปวยนอกดวย
โรคระบบทางเดนหายใจสงเปนอนดบหนง มอตราปวยอยประมาณ ๓๕๐-๕๐๐ คนตอประชากร ๑,๐๐๐ คน
(กราฟท ๔)
กราฟท๔ แสดงอตราผปวยนอกจากโรคระบบทางเดนหายใจ ป พ.ศ. ๒๕๔๐ – ๒๕๕๒
การวเคราะหความเชอมโยงระหวางมลพษทางอากาศกบการเกดโรคระบบทางเดนหายใจ
ขอมลรายพนทแสดงใหเหนวาอตราปวยจากโรคระบบทางเดนหายใจกบระดบของสารมลพษทสำคญ ไดแก
ฝนละออง และโอโซน ในหลายพนทอาจมความสมพนธกน มผลการศกษาในหลายประเทศระบตรงกนวา
ฝนละอองเปนสาเหตหนงของโรคระบบทางเดนหายใจ อยางไรกตาม ในปจจบนการรวบรวมสถตอตรา
ผปวยจากโรคระบบทางเดนหายใจมไดมการจำแนกประเภทของลกษณะโรคระบบทางเดนหายใจ เชน
โรคระบบทางเดนหายใจแบบตดเชอ หรอแบบไมตดเชอ ดงนน การจะสรปวามลพษทางอากาศเปนสาเหต
หลกของโรคระบบทางเดนหายใจจำเปนตองมการศกษาในรายละเอยดตอไป
นอกจากทกลาวมาขางตน มการศกษาทสำคญทางดานสขภาพอนามยและคณภาพอากาศ
ทเปนผลกระทบแบบเรอรง (Chronic Affect) ไดแก การศกษาดานพษวทยาของสถาบนวจยจฬาภรณ
โดยศกษาการไดรบสาร PAHs และ benzene พบวา ตำรวจจราจร แมคาขางถนน และเดกนกเรยน
เปนผมโอกาสเสยงไดรบสารกอมะเรงสงกวาคนอนอยางมนยสำคญ และนกเรยนในกรงเทพมหานคร
มโอกาสเสยงไดรบสาร PAHs และ benzene มากกวานกเรยนในชนบท ถง ๖ และ ๒ เทา เนองจากเปน
. . - ๓๐
กลมอาการปวยเหตจากอาคาร (Sick building syndromes: SBS) เปนปญหาใหมของ คนไทย เมอเกดการเจบปวยดวยอาการ หลายครงไปพบแพทยแลวหาสาเหตไมพบ สาเหตใหญมาจากคณภาพอากาศภายในอาคาร เชน สานกงาน โรงพยาบาล โรงแรม โรงเรยน ทพกอาศยประเภทคอนโดมเนยมสงหลายชน คนรนใหมมวถชวตสวนใหญรอยละ ๘๐ – ๙๐ อยภายในสานกงาน บานหรอคอนโดมเนยมทตดตงเครองปรบอากาศ สภาพอากาศทขาดการถายเททด จะมสงปนเปอนสงกวาภายนอกอาคารทโลงแจง ทาใหหลายคนทใชชวตภายในตกทมมลพษเหลานเกดเปนกลมอาการปวยเหตจากอาคารโดยไมรตวและกาลงเปนปญหาทเพมขน โดยพบบอยในกลมคนทางานในอาคารสานกงาน แมวาอาการดงกลาวจะตรวจไมพบความผดปกตใดๆ และเกดขนไมถาวร แตสงผลตอประสทธภาพการทางาน การประเมนเพอคนหาการเจบปวยพบวาไมทราบสาเหตทจาเพาะกลมอาการเจบปวยเหลาน แตจะปรากฏความรนแรงเมออยในอาคารและหายไปเมอออกนอกอาคาร ปญหาดงกลาวมความเกยวของกบคณภาพสงแวดลอมในอาคาร ซงเปนผลมาจากผใชอาคาร กจกรรมในงาน อปกรณเครองใชในสานกงาน ลกษณะพนท เฟอรนเจอร วสดตกแตงอาคารระบบระบายอากาศและมลพษจากภายนอกอาคาร
)
ดชนบงชทสาคญระหวางสขภาพอนามยกบคณภาพอากาศ ไดแก โรคจากระบบทางเดนหายใจ สถตของกระทรวงสาธารณสข ป พ.ศ. ๒๕๔๐–๒๕๕๒ พบวาจานวนผปวยนอกดวยโรคระบบทางเดนหายใจสงเปนอนดบหนง มอตราปวยอยประมาณ ๓๕๐-๕๐๐ คนตอประชากร ๑,๐๐๐ คน (กราฟท ๔)
แสดงอตราผปวยนอกจากโรคระบบทางเดนหายใจ ป พ.ศ. ๒๕๔๐ – ๒๕๕๒
การวเคราะหความเชอมโยงระหวางมลพษทางอากาศกบการเกดโรคระบบทางเดนหายใจขอมลรายพนทแสดงใหเหนวาอตราปวยจากโรคระบบทางเดนหายใจกบระดบของสารมลพษทสาคญ ไดแก ฝนละออง และโอโซน ในหลายพนทอาจมความสมพนธกน มผลการศกษาในหลายประเทศระบตรงกนวา ฝนละอองเปนสาเหตหนงของโรคระบบทางเดนหายใจ อยางไรกตาม ในปจจบนการรวบรวมสถตอตราผปวยจากโรคระบบทางเดนหายใจมไดมการจาแนกประเภทของลกษณะโรคระบบทางเดนหายใจ เชน โรคระบบทางเดนหายใจแบบตดเชอ หรอแบบไมตดเชอ ดงนน การจะสรปวามลพษทางอากาศเปนสาเหตหลกของโรคระบบทางเดนหายใจจาเปนตองมการศกษาในรายละเอยดตอไป
0
100
200
300
400
500
600
2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552
100
0
. .
2540-2552
.
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 41
ผทใชเวลาคอนขางมากใกลแหลงจราจร กรณผลกระทบแบบเฉยบพลน (Acute Affect) ไดแก กรณ
เหตการณหมอกควนในภาคเหนอไดสงผลกระทบตอสขภาพของประชาชน โดยพบวาตงแตวนท ๑ มนาคม
๒๕๕๐ เปนตนมามผปวยเขารบการรกษาดวยโรคทอาจจะมสาเหตจากหมอกควนอยางตอเนอง ไดแก
โรคระบบทางเดนหายใจ จำนวน ๓,๒๕๗ ราย รองลงมา คอ โรคทางตา จำนวน ๑๐๓ ราย ยอดผไดรบ
ผลกระทบจากหมอกควนใน ๘ จงหวดภาคเหนอ และจงหวดกาญจนบร มจำนวนทงสน ๖๔,๘๐๔ ราย
โดยจงหวดเชยงรายมผไดรบผลกระทบมากทสด จำนวน ๑๙,๑๓๐ ราย รองลงมา คอ จงหวดลำพน
๑๖,๐๗๖ ราย และจงหวดเชยงใหม ๑๐,๖๕๔ ราย โดยผลกระทบของมลภาวะอากาศตอสขภาพ พบวา
ฝนละอองสวนทไมสามารถขจดออกมาไดโดยเสมหะจะสะสมในเนอเยอปอดและทำใหเกดโรค เชน
โรคปอดแขงจากภาวะฝนจบปอด (pneumoconiosis) ถาฝนละอองสามารถละลายนำไดดอาจซมเขาส
ระบบนำเหลองหรอเลอด ซงจะมผลตอระบบทางเดนหายใจ เปนโรคเรอรงของปอดและมะเรงปอด
๓.๒.๒ดานนำการสขาภบาลและสขอนามย
๑)สถานการณและประเดนปญหาดานนำ
๑.๑) คณภาพนำแหลงนำผวดนและนำบาดาล
จากการตรวจสอบคณภาพนำในแมนำสายสำคญ จำนวน ๔๙ สาย และ
แหลงนำนง ๔ แหลง ไดแก กวานพะเยา บงบอระเพด หนองหาน และทะเลสาบสงขลา โดยกรมควบคม
มลพษ พบวา คณภาพนำโดยภาพรวมของแมนำสำคญในพนทภาคเหนอ ภาคกลาง และภาคใต
ในชวงทศวรรษทผานมา มคณภาพเสอมโทรมลง (กราฟท ๕) พบวา จำนวนแหลงนำผวดนทมคณภาพ
อยในเกณฑพอใช และเกณฑด (แหลงนำประเภทท ๓ ใชประโยชนเพอการเกษตร และแหลงนำประเภท
ท ๒ ใชประโยชนเพอการอปโภคบรโภคและอนรกษสตวนำ) มจำนวนลดลง ขณะทแหลงนำผวดนทม
คณภาพเสอมโทรมเพมขน เชน แมนำเจาพระยาตอนลาง แมนำทาจนตอนลาง แมนำนครนายก แมนำ
เพชรบรตอนลาง ลำตะคอง แมนำระยอง ทะเลสาบสงขลา เปนตน รวมถงแมนำหรอลำคลองสายเลกใน
บางพนท ปญหาทพบสวนใหญเปนการปนเปอนแบคทเรยกลมฟคอลโคลฟอรม (Facal Coliform
Bacteria: FCB) สาเหตททำใหคณภาพนำเสอมโทรม พบวา มปญหาจากการระบายนำเสยชมชน และ
นำเสยจากแหลงกำเนดอนๆ ตามลำดบ นอกจากนยงมการระบายสารอนทรย ซงมผลกระทบ ทำให
คาออกซเจนละลายนำ (Dissolved Oxygen: DO) ตำลง และความสกปรกในรปสารอนทรย
(Biochemical Oxygen Demand: BOD) สงขน
ความเสอมโทรมของแหลงนำมมลเหตสำคญมาจากการระบายนำทงจาก
บานเรอนและอาคารซงสวนใหญมเพยงการจดการนำเสยเบองตนดวยการตดตงบอเกรอะบอซม บางแหง
ระบายนำจากสวมหรอจากการประกอบกจการลงทอระบายนำและแหลงนำโดยตรง โดยเฉพาะชมชนและ
สถานประกอบการทตงอยรมนำ นอกจากน การเลยงปศสตวหนาแนนและการเพาะปลกทมการปนเปอน
ของสารอนทรย ธาตอาหารสวนเกนประเภทไนโตรเจนและฟอสฟอรส ตลอดจนสารเคมทางการเกษตรและ
นำเสยจากภาคอตสาหกรรมซงมความสกปรกสง เปนสาเหตททำใหแหลงนำเสอมโทรมเชนกน
42 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
กราฟท๕ แสดงคณภาพนำผวดนทวประเทศ ป พ.ศ. ๒๕๔๒–๒๕๕๓
สำหรบคณภาพนำบาดาลสวนใหญอยในเกณฑมาตรฐานนำบาดาลทใชบรโภค
มปญหานำบาดาลเคมในบางพนทและนำกระดางในชนนำบาดาลบรเวณชนหนปน โดยเรมพบปญหา
การปนเปอนของนำใตดนและนำบาดาลทเกดจากกจกรรมของมนษย เชน การลกลอบทงกากของเสย
การรวไหลของสารเคม การฝงกลบขยะมลฝอยโดยไมถกหลกวชาการ การทำเหมองแร และการเกษตรกรรม
๑.๒)นำเพอการบรโภค
๑.๒.๑) การเขาถงนำสะอาด
ป พ.ศ. ๒๕๕๓ จำนวนครวเรอนทมนำบรโภคเพยงพอทงในเขต
เมองและชนบท ม ๒๑ ลานครวเรอน มนำประปาบรการ รอยละ ๘๖ โดยประชาชนในเขตเมองไดรบ
บรการนำประปาจากการประปานครหลวง รอยละ ๑๕ การประปาสวนภมภาค รอยละ ๒๑ และประปา
เทศบาลรอยละ ๑๘ สำหรบประชาชนในชนบทไดรบบรการนำประปาจากองคการบรหารสวนตำบลและ
ประปาหมบานรอยละ ๓๒ สวน อกรอยละ ๑๔ ไดรบบรการทไมใชนำประปา ซงพนททยงคงประสบปญหา
การขาดแคลนนำอปโภคบรโภคทสะอาดและเพยงพอนน เนองมาจากสาเหตหลายประการไมวาจะเปน
ปญหาการขาดแคลนนำดบ ลกษณะพนทเฉพาะทไมไดรบการพฒนา หรอเปนพนททรกนดาร ยากแก
การพฒนาสาธารณปโภคขนพนฐานทกดาน เชน พนทสง พนทชายแดน หรอชมชนตงใหมทมขนาดเลก
เปนตน
จากการสำรวจสถานภาพหมบานชนบทไทย ตามขอมล กชช. ๒ ค
ป พ.ศ. ๒๕๕๒ กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย มการสำรวจขอมลพนฐานระดบหมบาน จำนวน
๗๑,๑๓๐ หมบาน (๘,๕๗๙,๘๓๖ ครวเรอน) พบวา ประชาชนในชนบทมนำสะอาดสำหรบดมและนำใช
เพยงพอตลอดป คอ ครวเรอนทมนำสะอาดสำหรบดม จำนวน ๘,๓๖๐,๒๘๓ ครวเรอน คดเปน
รอยละ ๙๗.๔๔ และครวเรอนทมนำใชเพยงพอตลอดป จำนวน ๘,๓๓๙,๗๐๗ ครวเรอน คดเปน
รอยละ ๙๗.๒๐ สำหรบความครอบคลมของระบบนำประปา พบวา ประชาชนทมนำประปาใชตลอดป
มจำนวน ๖,๘๘๒,๐๕๒ ครวเรอน คดเปนรอยละ ๘๐.๒๑ ของครวเรอนในชนบท นอกจากน พบวา
ยงมครวเรอนทใชนำจากแหลงนำอนๆ เชน บอนำตน บอนำบาดาล ดงน
นาบาดานาใตดนการฝงกล
ลานครวประปานประชาขอกรอยลสะอาดแเฉพาะทไพนทสง พ
กรมการพ(๘,๕๗๙ครวเรอนนาใชเพยระบบนา๘๐.๒๑ บาดาล คดเปนรอ
รอยละ ๘
รอยละ ๗
สลเคมในบางพและนาบาดาลบขยะมลฝอ
. )
๑
ปวเรอน มนาปนครหลวง รอยนในชนบทไดะ ๑๔ ไดรบบละเพยงพอนนไมไดรบการพ พนทชายแดน
จพฒนาชมชน ๙,๘๓๖ ครวเรนทมนาสะอายงพอตลอดปาประปา พบวของครวเรอน
ดงน -
อยละ ๙๑.๘๕ -
๘๒.๕๔ ของบ -
๗๔.๑๘ ของบ
แสด
สาหรบคณภาพนทและนากรลทเกดจากกยโดยไมถกหล)
๑.๒.๑) การเขป พ.ศ. ๒๕๕๓ระปาบรการยละ ๑๕ การดรบบรการนาบรการทไมใชน เนองมาจากพฒนา หรอเปน หรอชมชนตจากการสารว กระทรวงมหรอน) พบวา ดสาหรบดม จานวน ๘,๓า ประชาชนทนในชนบท นอ บอนาตนสว๕ ของบอนาต บอนาตนสาบอนาตนสาธา บอนาบาดาลบอบาดาลสวน
. .
ดงคณภาพนาผ
พนาบาดาลสระดางในชนนจกรรมของมลกวชาการ กา
าถงนาสะอาด
๓ จานวนครวร รอยละ ๘๖รประปาสวนภาประปาจากอนาประปา ซกสาเหตหลายปนพนททรกนตงใหมทมขนาวจสถานภาพหาดไทย มการ ประชาชนใน จานวน ๘,๓๖๓๓๙,๗๐๗ คทมนาประปาใอกจากน พบว
วนตว จานวนตนสวนตวทงหธารณะ จานวรณะทงหมด ลสวนตว จานนตวทงหมด (เ
-
ผวดนทวประเ
สวนใหญอยในนาบาดาลบรเวนษย เชน กาารทาเหมองแ
ด วเรอนทมนาบ๖ โดยประชาภมภาค รอยลองคการบรหาซงพนททยงคงยประการไมวานดาร ยากแกกาดเลก เปนตนพหมบานชนบรสารวจขอมลนชนบทมนาส๖๐,๒๘๓ ครวครวเรอน คดเใชตลอดป มวายงมครวเรอ
น ๑,๔๓๕,๖หมด (เฉลย ๑วน ๑๐๕,๑๑ (เฉลย ๑ บอ นวน ๗๘๔,๐๕เฉลย ๑๐ บอ
เทศ ป พ.ศ. ๒
นเกณฑมาตรวณชนหนปนารลกลอบทงกร และการเกษ
บรโภคเพยงพาชนในเขตเมละ ๒๑ และปรสวนตาบลแงประสบปญหาจะเปนปญหการพฒนาสาน บทไทย ตามขลพนฐานระดบสะอาดสาหรบวเรอน คดเปนเปนรอยละ ๙มจานวน ๖,๘๘อนทใชนาจาก
๓๔ บอ ใชง๙ บอ ตอหมบ๑๔ บอ ใชงา ตอหมบาน) ๕๔ บอ ใชงาน ตอหมบาน)
๒๕๔๒ – ๒๕๕
รฐานนาบาดา โดยเรมพบปกากของเสย กษตรกรรม
พอทงในเขตเมองไดรบบรกระปาเทศบาลและประปาหมหาการขาดแคาการขาดแคลาธารณปโภคข
ขอมล กชช. บหมบาน จานบดมและนาในรอยละ ๙๗๙๗.๒๐ สาหร๘๒,๐๕๒ ครวกแหลงนาอนๆ
งานได จานวบาน) นได จานวน
นได จานวน ๗
๕๓
าลทใชบรโภคปญหาการปน การรวไหลขอ
มองและชนบการนาประปาลรอยละ ๑๘ มบานรอยละ คลนนาอปโภคลนนาดบ ลกษขนพนฐานทก
๒ ค ป พ.ศนวน ๗๑,๑๓๐ใชเพยงพอตล๗.๔๔ และครวรบความครอบวเรอน คดเปๆ เชน บอนาต
วน ๑,๓๑๘,๖
๘๖,๗๕๘ บอ
๗๓๘,๔๐๖ บ
๓๒
ค มปญหา เปอนขององสารเคม
บท ม ๒๑ าจากการ สาหรบ ๓๒ สวนคบรโภคทษณะพนทกดาน เชน
ศ. ๒๕๕๒ ๐ หมบาน ลอดป คอ วเรอนทม บคลมของปนรอยละ ตน บอนา
๖๔๓ บอ
อ คดเปน
อ คดเปน
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
ด
พอใช
เสอมโทรม
เสอมโทรมมาก
2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 43
- บอนำตนสวนตว จำนวน ๑,๔๓๕,๖๓๔ บอ ใชงานได จำนวน
๑,๓๑๘,๖๔๓ บอ คดเปนรอยละ ๙๑.๘๕ ของบอนำตนสวนตวทงหมด (เฉลย ๑๙ บอ ตอหมบาน)
- บอนำตนสาธารณะ จำนวน ๑๐๕,๑๑๔ บอ ใชงานได จำนวน
๘๖,๗๕๘ บอ คดเปนรอยละ ๘๒.๕๔ ของบอนำตนสาธารณะทงหมด (เฉลย ๑ บอ ตอหมบาน)
- บอนำบาดาลสวนตว จำนวน ๗๘๔,๐๕๔ บอ ใชงานได จำนวน
๗๓๘,๔๐๖ บอ คดเปนรอยละ ๗๔.๑๘ ของบอบาดาลสวนตวทงหมด (เฉลย ๑๐ บอ ตอหมบาน)
- บอนำบาดาลสาธารณะ จำนวน ๑๓๓,๕๓๘ บอ ใชงานได
จำนวน ๙๕,๑๗๐ บอ คดเปนรอยละ ๗๑.๒๗ ของบอบาดาลสาธารณะทงหมด (เฉลย ๑ บอ ตอหมบาน)
จากการสำรวจสถานภาพบอนำบาดาลของกรมทรพยากรนำบาดาล
ป พ.ศ. ๒๕๕๓ พบวา บอนำบาดาลทงหมดทวประเทศ จำนวน ๒๓๓,๕๗๒ บอ บอนำบาดาล
ทใชงานได จำนวน ๑๓๓,๑๖๘ บอ บอนำบาดาลทใชงานจรง จำนวน ๘๖,๖๖๑ บอ (มบอนำบาดาลท
ชาวบานไมไดใชงาน เนองจากระบบนำประปาเขาถง) บอบาดาลของหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถน
จำนวน ๒๑,๕๒๗ บอ และบอนำบาดาลของหนวยงานอนๆ จำนวน ๑๙,๑๘๐ บอ
๑.๒.๒) ความปลอดภยของนำบรโภค
จากการสมตรวจสอบคณภาพนำบรโภคประเภทตางๆ โดยกรมอนามย
รวมกบสำนกงานสาธารณสขจงหวด ในป พ.ศ. ๒๕๕๑–๒๕๕๓ พบวา นำประปาสวนใหญไมอยในเกณฑ
มาตรฐานบรโภคของกรมอนามย ป พ.ศ. ๒๕๔๓ ยกเวนนำประปาซงบรการโดยการประปาสวนภมภาค
ซงมากกวารอยละ ๘๐ อยในเกณฑมาตรฐานนำบรโภคของกรมอนามย ป พ.ศ. ๒๕๔๓ เนองจากมการ
ดำเนนงานโครงการนำประปาดมไดทเกดจากความรวมมอระหวางหนวยงานทเกยวของ
สวนคณภาพนำประปาของเทศบาลและองคการบรหารสวนตำบล
อยในเกณฑมาตรฐานนำบรโภคของกรมอนามย ป พ.ศ. ๒๕๔๓ รอยละ ๒๐-๔๐ ปญหาหลกของคณภาพนำ
ทตรวจพบ คอ การปนเปอนแบคทเรยกลมโคลฟอรมแบคทเรยและฟคลโคลฟอรมแบคทเรย รองลงมา คอ
ปญหาทางกายภาพ ไดแก ความเปนกรด-ดาง ส และความขน สำหรบคณภาพนำทางเคม สวนใหญ
อยในเกณฑมาตรฐาน ยกเวนคาสารละลายทงหมดทเหลอจากการระเหย ความกระดาง คลอไรด
ซลเฟต ฟลออไรด เหลก สงกะส แมงกานส และสารหนทสงกวาเกณฑมาตรฐาน สวนนำฝน นำบอบาดาล
และบอนำตน พบวา สวนใหญคณภาพนำไมอย ในเกณฑมาตรฐานนำบรโภค ปญหาสำคญ คอ
การปนเปอนแบคทเรย และมการปนเปอนสารเคม ไดแก ตะกว สารหน แมงกานส เหลก ฟลออไรด
สงกะส ไนเตรท คลอไรด สารละลายทงหมดทเหลอจากการระเหย และมปญหาทางกายภาพไมเหมาะสม
คอ ความขน และสเกนเกณฑมาตรฐานนำบรโภคทกำหนด ทงน การปนเปอนของสารเคมในแหลงนำ
ดงกลาว มไดหมายถงเพยงการปลอยมลพษสแหลงนำเทานน แตหมายรวมถง การปนเปอนจากสารเคม
ทมอยตามธรรมชาตในแหลงนำใตดนดวย
44 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๒) สถานการณและประเดนปญหาดานการสขาภบาล
๒.๑)ดานสขาภบาลอาหาร
การบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ กำหนด
ใหการควบคมดแลกจการทเกยวกบอาหาร ไดแก ตลาดสด กจการรานอาหาร การขายของชำ และ
แผงลอยจำหนายอาหารใหถกสขลกษณะ เปนหนาทความรบผดชอบของราชการสวนทองถนทจะ
ออกขอบญญตของทองถน เชน ขอบญญตกรงเทพมหานคร เทศบญญต ขอบญญตองคการบรหาร
สวนตำบล ซงจะมผลบงคบใชตอประชาชนในทองถนนน จากขอมลการออกเทศบญญตของเทศบาล
ทวประเทศ ในป พ.ศ. ๒๕๕๐ พบวา เทศบาลทมการออกเทศบญญตเรอง ตลาดสด สถานทจำหนายและ
สะสมอาหาร และการจำหนายอาหารในทหรอทางสาธารณะ คดเปนรอยละ ๗๐, ๗๓ และ ๗๗ ตามลำดบ
ของจำนวนเทศบาลทงหมด ๑,๑๕๕ แหง ถงแมวาเทศบาลสวนใหญจะออกเทศบญญตเพอควบคมดแลสถาน
ประกอบการดานอาหารแลว แตหากเปรยบเทยบจำนวนสถานประกอบการทวประเทศทมประมาณ
๑.๕-๒ แสนแหง และมแนวโนมเพมขนเรอยๆ กบเจาหนาททองถนในแตละทองถนทมจำนวนนอย และ
มภาระงานมาก อาจจะควบคมดแลไมทวถง นอกจากน การไมนำมาตรการทางกฎหมายมาบงคบใช
อยางจรงจง ตลอดจนประชาชนและผประกอบการไมทราบกฎหมายทเกยวของ และการจำหนายอาหาร
เปนอาชพอสระ ทำไดงาย การรกษาคณภาพของสถานประกอบการจงไมไดตามมาตรฐานทกำหนด
หากองคกรปกครองสวนทองถนไมมระบบหรอมาตรการทจะดำเนนการควบคมใหมประสทธภาพ จะสงผล
ตอคณภาพและความปลอดภยของอาหาร และผลกระทบตอสขภาพของผบรโภคได
๒.๑.๑) สถานการณการสขาภบาลอาหารในสถานประกอบการอาหาร
จากการตรวจประเมนมาตรฐานสขาภบาลอาหารในสถานทจำหนาย
อาหาร จำนวน ๓๓๔ แหง (รานอาหาร ๑๔๔ แหง และแผงลอยจำหนายอาหาร ๑๙๐ แหง) ในเทศบาล
๗ แหง ในจงหวดตรง เชยงราย สพรรณบร เลย ชยนาท และพงงา ในป พ.ศ. ๒๕๕๒ ตามขอกำหนด
มาตรฐานดานสขาภบาลอาหาร พบวา รานอาหารทไมผานขอกำหนดมาตรฐานดานสขาภบาลอาหาร
รอยละ ๖๑ ไมผานเกณฑดานการกำจดขยะมลฝอย และนำเสยทกชนด รอยละ ๔๗ ไมผานเกณฑดานการ
แตงกายของผสมผสอาหาร และรอยละ ๑๗ ไมผานเกณฑดานการจดหาหองสวมและอางลางมอสำหรบ
ผบรโภคและผสมผสอาหาร สวนขอกำหนดทรานอาหารสวนใหญผานเกณฑมาตรฐาน คอ การใชสารปรง
แตงอาหารทมความปลอดภย การลางและเกบอาหารสด และผสมผสอาหารทเจบปวย หรอมบาดแผลให
หลกเลยงหรอหยดปฏบตงาน สำหรบแผงลอยจำหนายอาหารทไมผานขอกำหนดดานสขาภบาลอาหาร
รอยละ ๔๒ ไมผานเกณฑดานการรวบรวมขยะมลฝอยและเศษอาหารเพอนำไปกำจด รองลงมา
รอยละ ๓๐ ไมผานเกณฑดานการปกปดอาหารปรงสกและการปองกนสตวแมลงนำโรค และรอยละ ๑๓
ไมผานเกณฑดานการแตงกายของผสมผสอาหาร สำหรบขอกำหนดทแผงลอยจำหนายอาหารสวนใหญ
สามารถปฏบตได คอ สภาพแผงลอยทดเปนระเบยบและทำความสะอาดงาย และการใชสารปรงแตง
อาหารทมเลขสารบบอาหาร ผลการสมประเมนสถานประกอบการอาหารทไดรบปายอาหารสะอาด รสชาต
อรอย ในป พ.ศ. ๒๕๕๓ พบวา รานอาหารสวนใหญไมผานเกณฑขอกำหนดสขาภบาลอาหารดานการ
แตงกายของผสมผสอาหาร การจดบรการหองสวมและอางลางมอ และการกำจดขยะมลฝอย และนำเสย
ทกชนด สำหรบแผงลอยจำหนายอาหารสวนใหญไมผานเกณฑดานการแตงกายของผสมผสอาหารและ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 45
การรวบรวมมลฝอยและเศษอาหารเพอนำไปกำจด จากขอมลดงกลาวจะพบวา สถานประกอบการอาหาร
สวนใหญยงมปญหาปฏบตตามขอกำหนดดานสขาภบาลอาหาร ซงเจาหนาททองถนควรมบทบาทในการให
คำแนะนำการแกไขตอไป
๒.๑.๒) สถานการณการปนเปอนของอาหาร
การปนเปอนของอาหารและภาชนะอปกรณมสาเหตหลกเกดจาก
พฤตกรรมของผปฏบตงาน ไมวาจะเปนการเตรยม ปรง ประกอบ จำหนาย และบรโภคอาหาร จากการ
สำรวจของสถาบนวจยโภชนาการ มหาวทยาลยมหดล พบวา มอาหารปนเปอนเกนมาตรฐานความ
ปลอดภยทงดานเคมและชวภาพ ยกตวอยางเชน นมโรงเรยนชนดพาสเจอไรซมปรมาณแบคทเรย
เกนมาตรฐาน รอยละ ๒๕ นมยเอชท เกนรอยละ ๕ พบสารกนบดในไสกรอกหม/ไก กนเชยง มากกวา
รอยละ ๓๖ และมการใชดนประสวในประมาณทไมปลอดภยถง รอยละ ๒๖ จากการเกบตวอยางอาหารถง
ทวประเทศเพอการเฝาระวงการปนเปอนโคลฟอรมแบคทเรยจากตลาดประเภทท ๑ ซปเปอรมารเกต และ
แผงลอยจำหนายอาหารทวประเทศ ในป ๒๕๔๙-๒๕๕๐ จำนวน ๑๒,๓๐๐ ตวอยาง พบวา อาหารถงมการ
ปนเปอนโคลฟอรมแบคทเรยคดเปนรอยละ ๓๔.๓ และจากการตรวจวเคราะหหาเชอโรคในอาหาร
๒๐๐ ตวอยาง พบจลนทรยรวมเกนมาตรฐาน รอยละ ๑๓ พบเชอ E. coli รอยละ ๒๓.๕ พบเชอ
Staphylococcus aureus รอยละ ๔ ปจจยทมผลตอการปนเปอนของอาหารถง คอ ประเภทของอาหาร
อณหภมทใชในการเกบอาหาร การมและใชเตาอนอาหาร สถานทจำหนายอาหาร และการใชอปกรณ
ไลแมลง จากการศกษาสขลกษณะการจำหนายอาหารในซปเปอรมารเกต พบวา ตวอยางอาหารพรอม
บรโภคทมการปนเปอนโคลฟอรมแบคทเรย คดเปนรอยละ ๓ ของจำนวนตวอยางอาหารทงหมด ซงไดแก
ผดผก ฟกทองตม ขาวโพดออนตม เมดขาวโพดตม แคนตาลปนำกะท ตวอยางภาชนะทมการปนเปอน คอ
เขยง และทตดผลไม นอกจากน สภาพการสขาภบาลอาหารของรถเรขายอาหาร พบวา การเกบเนอสตว
และผลตภณฑไมถกสขลกษณะ การตดแตงหรอแบงบรรจ ผก ผลไมไมถกสขลกษณะ การเกบอาหารดบ
และอาหารปรงสำเรจในอณหภมทไมเหมาะสมไมถกสขลกษณะ การเตรยมอาหารไมถกหลกสขาภบาล
อาหาร ใชสารปรงแตงอาหารไมถกตอง การใหบรการนำดม นำแขง ไมถกสขลกษณะ และพฤตกรรม
ของผสมผสอาหารไมถกสขลกษณะ การสมเกบตวอยางอาหารทจำหนายในตลาดนดทวประเทศ
จำนวน ๑๒๖ แหง จำนวน ๓,๐๗๓ ตวอยาง แบงเปน ๒,๐๒๙ ตวอยาง ตรวจการปนเปอนสารเคม และ
๑,๐๔๔ ตวอยาง ตรวจการปนเปอนทางแบคทเรย พบการปนเปอนของสารเคม รอยละ ๑๖.๓ ของ
ตวอยางอาหารทตรวจหาสารเคมปนเปอน (รอยละ ๗ ปนเปอนสารบอแรกซ รอยละ ๑๗ ปนเปอน
ฟอรมาลน รอยละ ๓๓ ปนเปอนสารฟอกขาว และรอยละ ๒๓ ปนเปอนสารกนรา) สวนการปนเปอน
เชอโคลฟอรมแบคทเรย พบรอยละ ๓๗.๕ ของตวอยางอาหารทเกบตรวจ
จากสถานการณดงกลาว มผลทำใหอตราปวยของโรคทเกดจากอาหาร
และนำเปนสอ เชน โรคอจจาระรวงเฉยบพลนยงคงมแนวโนมทสงขน (อตราปวย ๑,๕๔๔.๕ ตอประชากร
แสนคนในป พ.ศ. ๒๕๔๓ เพมเปน ๒,๐๒๓.๖ ในป พ.ศ. ๒๕๕๒) สาเหตสวนใหญมาจากการปนเปอนของ
อาหารในทกขนตอน ตงแตกระบวนการผลตในภาคการเกษตร มการปนเปอนของสารเคมกำจดศตรพช
และสารพษตกคางในพชผก ผลไม การปนเปอนของจลนทรยในกระบวนการเตรยม ปรง ประกอบและ
จำหนายอาหาร ทงน การปนเปอนของอาหารมแนวโนมทจะขยายขอบเขตมากขน โดยเฉพาะในเขตเมอง
46 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
และชมชนแออด ซงเปนแหลงทมสภาพแวดลอมและการสขาภบาลทอยอาศยไมด ทำใหปญหามความสลบ
ซบซอนและแกไขไดยากยงขน นอกจากน ระบบการควบคมดแลสถานประกอบการดานสขาภบาลอาหาร
โดยใชมาตรการทางกฎหมายตามทกำหนดไวในพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ ยงไมสามารถ
ดำเนนการไดอยางมประสทธภาพ
๒.๒) สถานการณการจดการนำเสยชมชน
ปจจบนยงมชมชนเมองหลายแหง ในเขตเทศบาลนคร เทศบาลเมอง เทศบาลตำบล
ทยงไมมระบบรวบรวมนำเสยครอบคลมทงเขตการปกครอง และยงไมมระบบบำบดนำเสยรวมของชมชน
จงมการระบายนำเสยทยงไมผานการบำบดลงสทอระบายนำและไหลออกสสงแวดลอมหรอแหลงนำ
โดยตรง สวนทมระบบรวบรวมนำเสยของชมชนเมองสวนใหญของประเทศไทย เปนแบบทอรวม
โดยระบายนำเสยรวมกบนำฝน ประกอบกบการจดการนำเสยจากแหลงชมชนทเปนแหลงกำเนดมลพษท
สำคญยงดำเนนการไมทวถง
จากการคาดการณปรมาณนำเสยท เกดขนจากชมชนในปจจบน มประมาณ
๑๕ ลานลกบาศกเมตรตอวน เกดขนจากชมชนเมองระดบเทศบาล (๒,๐๐๘ แหง) ประมาณ
๓.๘ ลานลกบาศกเมตรตอวน พนทองคการบรหารสวนตำบล (๕,๗๖๗ แหง) ประมาณ ๘.๕ ลานลกบาศก
เมตรตอวน และพนทกรงเทพมหานครและเมองพทยา ประมาณ ๒.๗ ลานลกบาศกเมตรตอวน ทไดรบการ
บำบดจากระบบบำบดนำเสยรวมของชมชนทมอย จำนวน ๑๐๑ แหง เปนระบบฯ ทกอสรางแลวเสรจ
จำนวน ๙๐ แหง กำลงกอสราง ๑๐ แหง และชะลอโครงการ ๑ แหง (จงหวดสมทรปราการ) มความ
สามารถในการบำบดนำเสยรวม ประมาณ ๓.๒ ลานลกบาศกเมตรตอวน คดเปนรอยละ ๒๑.๓ ของ
ปรมาณนำเสยทเกดขนทงหมด (กราฟท ๖) ระบบบำบดนำเสยรวมของชมชนดงกลาวอยในการดแลของ
องคกรปกครองสวนทองถนระดบเทศบาลจำนวน ๘๗ แหง องคการบรหารสวนจงหวด จำนวน ๑ แหง และ
กรงเทพมหานคร จำนวน ๘ แหง
ปญหาททำใหระบบบำบดนำเสยรวมของชมชนสวนใหญไมสามารถดำเนนงานได
อยางมประสทธภาพ ประกอบดวย ๑) การเดนระบบและบำรงรกษาระบบ ๒) ความพรอมในการบรหาร
จดการ และ ๓) องคความรและการมสวนรวมในการจดการระบบ ระบบบำบดนำเสยรวมของชมชนทม
แลวสวนใหญเปนชมชนเมองระดบเทศบาลนครและเทศบาลเมองทไดรบการสนบสนนงบประมาณกอสราง
ระบบบำบดนำเสย เนองจากเปนชมชนขนาดใหญ มปรมาณนำเสยคอนขางมากทอาจกอใหเกดผลกระทบ
ตอสงแวดลอม คณภาพแหลงนำและคณภาพชวตของประชาชน อยางไรกตาม ยงมองคกรปกครอง
สวนทองถนจำนวนมากทจำเปนตองไดรบการสงเสรมใหมการจดการนำเสยชมชนทเหมาะสมอกเปน
จำนวนมาก ซงในอนาคตจำเปนตองสนบสนนใหมการบรหารจดการนำเสยชมชนทเหมาะสมกบพนท โดย
พจารณาตามลำดบความสำคญของพนทและความเสอมโทรมของแหลงนำ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 47
กราฟท ๖ เปรยบเทยบปรมาณนำเสยทเกดขนกบทไดรบการบำบดจากระบบบำบดนำเสยชมชน
ทจดสรางแลวเสรจทวประเทศ
๒.๓) สถานการณการจดการสงปฏกล
สงปฏกล หมายความถง อจจาระหรอปสสาวะของคนหรอของเสยอนใดทปนเปอน
อจจาระหรอปสสาวะ การจดการสงปฏกล หมายความถง กระบวนการดำเนนงานตงแตการรองรบ การขน
และการกำจดหรอการบำบดสงปฏกล ซงตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ กำหนดวาการ
จดการสงปฏกลของชมชนเปนหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน
สวม หรอ หองสวม หมายความถง ทรองรบสงปฏกล รวมทงตวเรอนสำหรบปดบง
ขณะใชงาน เปนหนาทของประชาชน เจาของสถานทหรอพาหนะจะตองเปนผจดการใหถกสขลกษณะ
ไมเปนแหลงแพรเชอโรคและไมปลอยสงปฏกลสสงแวดลอมโดยไมมการบำบดกอน
๒.๓.๑) สถานการณสวม
ประชาชนสวนใหญมสวมใชประจำบาน รอยละ ๙๘.๙๔ หลงคาเรอน
ทวประเทศ สำหรบประชาชนทไมมสวมหรอมแตไมถกหลกสขาภบาล รอยละ ๑.๐๖ (อยในเขตเทศบาล
รอยละ ๐.๑๑ และอยนอกเขตเทศบาล รอยละ ๐.๙๕) ประชาชนกลมนมการใชสวมหลม มการขบถายลง
แมนำลำคลองหรอสวมลกษณะอนๆ ทไมมหองสวม เนองจากอาศยอยในหมบานทอยหางไกลและ
ขาดแคลนนำ เชน บรเวณชายแดน อยบนพนทสง และเปนประชาชนทอาศยอยรมนำหรอบนแพ ในป
พ.ศ. ๒๕๕๑ ผลจากการสมสำรวจสถานการณการจดการสวมของชมชนรมนำ พบวา ครวเรอนสวนใหญใน
ชมชนรมนำมสวมไมถกสขลกษณะ โดยพบวาใชระบบแบบบอเกรอะบอซมแบบ ๑ บอแตมสภาพรวซม
และสถานการณการกำจดอจจาระและปสสาวะของสวมเรอนแพ ในเขตจงหวดนครสวรรคซงเปนจดกำเนด
ของแมนำเจาพระยาและสวมเรอนแพทเปนรานอาหารและแพทองเทยวของจงหวดกาญจนบร พบวา
สวนใหญมตวเรอนสวมแตปลอยทงลงแมนำโดยไมผานการบำบด สมพนธกบขอมลการตรวจวดคณภาพนำ
แมนำเจาพระยาโดยกรมควบคมมลพษ ทพบวา คณภาพนำโดยเฉพาะคาพารามเตอรทเปนตวชวดถง
การปนเปอนสงปฏกลในแหลงนำมคาเฉลยโคลฟอรมแบคทเรยทงหมด (Total Coliform Bacteria: TCB)
ฟคลโคลฟอรมแบคทเรย ไนเตรท และแอมโมเนยสง
. . - ๓๖
เปรยบเทยบปรมาณนาเสยทเกดขนกบทไดรบการบาบด จากระบบบาบดนาเสยชมชนทจดสรางแลวเสรจทวประเทศ
. ) สงปฏกล หมายความถง อจจาระหรอปสสาวะของคนหรอของเสยอนใดทปนเปอนอจจาระ
หรอปสสาวะ การจดการสงปฏกล หมายความถง กระบวนการดาเนนงานตงแตการรองรบ การขน และ การกาจดหรอการบาบดสงปฏกล ซงตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ กาหนดวาการจดการ สงปฏกลของชมชนเปนหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน
สวม หรอ หองสวม หมายความถง ทรองรบสงปฏกล รวมทงตวเรอนสาหรบปดบงขณะใชงาน เปนหนาทของประชาชน เจาของสถานทหรอพาหนะจะตองเปนผจดการใหถกสขลกษณะ ไมเปนแหลงแพรเชอโรคและไมปลอยสงปฏกลสสงแวดลอมโดยไมมการบาบดกอน ๒.๓.๑) สถานการณสวม
ประชาชนสวนใหญมสวมใชประจาบาน รอยละ ๙๘.๙๔ หลงคาเรอนทวประเทศ สาหรบประชาชนทไมมสวมหรอมแตไมถกหลกสขาภบาล รอยละ ๑.๐๖ (อยในเขตเทศบาล รอยละ ๐.๑๑ และอยนอกเขตเทศบาล รอยละ ๐.๙๕) ประชาชนกลมนมการใชสวมหลม มการขบถายลงแมนาลาคลองหรอสวม
-
2,000,000
4,000,000
6,000,000
8,000,000
10,000,000
12,000,000
14,000,000
16,000,000
2548 2549 2550 2551 2552 2553
82 ) (82 ) (82 ) (86 ) (90 ) (90 )
Capacity
48 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
เนองจากปจจบนวถชวตของคนไทยเปลยนเปนการใชชวตนอกบาน
มากขน จงจำเปนตองใชสวมสาธารณะ หรอสวมในสถานทสวนรวมตางๆ มากขน กรมอนามยไดสำรวจ
สวมสาธารณะทวประเทศ ในป พ.ศ. ๒๕๔๗ พบวา มปญหามากเรองความสกปรกและมกลนเหมน
การทำความสะอาดทไมดพอ ถงเกบกกสงปฏกลชำรด เสยงตอการเปนแหลงแพรกระจายของเชอโรค และ
สงผลกระทบตอผใชบรการและชมชนบรเวณใกลเคยง อกทงอาจสงผลกระทบตอการพฒนาการทองเทยว
และเศรษฐกจ ตลอดจนภาพลกษณคนไทย ในป พ.ศ. ๒๕๔๘ กรมอนามย จงจดทำแผนพฒนา
สวมสาธารณะไทยและกำหนดเกณฑมาตรฐานสวมสาธารณะ (HAS) โดยเนน ๓ ประเดน คอ สะอาด
(Healthy) เพยงพอ (Accessibility) และปลอดภย (Safety) และขบเคลอนการดำเนนงานรวมกบหนวยงาน
ทเกยวของในการพฒนาสวมสาธารณะในสถานทตางๆ ทประชาชนจำเปนตองใชมากทสด จำนวน
๑๒ ประเภท และในป พ.ศ. ๒๕๔๙ ไดสำรวจสวมสาธารณะในพนทนำรอง ๑๒ จงหวด ไดแก นนทบร
ลพบร ชลบร ราชบร นครราชสมา ขอนแกน อำนาจเจรญ กำแพงเพชร พษณโลก เชยงราย กระบ และ
ปตตาน พบวา มสวมสาธารณะทผานเกณฑมาตรฐานในภาพรวม รอยละ ๙.๐๘
สถานการณส วมสาธารณะท พฒนาไดตาม เกณฑมาตรฐาน
สวมสาธารณะ ในป พ.ศ. ๒๕๕๐-๒๕๕๓ พบวา ในภาพรวมมสวมสาธารณะทพฒนาผานเกณฑมาตรฐาน
เพมขน คดเปนรอยละ ๒๐.๑๖, ๓๐.๘๕, ๔๐.๓๗ และ ๔๙.๕๐ ตามลำดบ โดยประเดนทประเมน
ไมผานเกณฑมาตรฐานมากทสด คอ ความสะอาด ปญหาทพบ เชน สภาพของการทำความสะอาดถงขยะ
ไมถกสขลกษณะ ไมมกระดาษชำระหรอสายฉดนำ และไมมสบลางมอ รองลงมา คอ ความเพยงพอ ปญหา
ทพบ เชน ไมมสวมสำหรบผพการ ผสงอาย และสตรมครรภ สวมไมเปดใหบรการ และปญหาความ
ปลอดภย เชน พนไมแหง และสวมตงอยในทเปลยว เปนตน
นอกจากสวมสาธารณะของสถานทตางๆ แลว ยงพบปญหาเกยวกบ
การจดการสวมสาธารณะบนพาหนะประเภทตางๆ ไดแก มสวมรถทวร รอยละ ๒๙.๑ ทงอจจาระและ
ปสสาวะระหวางทาง โดยรถทวรทมการทงอจจาระและปสสาวะระหวางทางเปนรถทวงระยะทางไกล
โดยจะทงในชวงหยดรถเพอเตมนำมน หรอแวะพกใหผโดยสารรบประทานอาหาร และรอยละ ๓๐.๑ ทงลง
รางระบายนำของปมนำมน รานอาหาร ขางถนนกอนถงทหมาย สำหรบสวมรถไฟ พบวา ขบวนรถไฟชนท
๑, ๒ และ ๓ มปญหาดานความสกปรกรอยละ ๑๙.๔, ๒๓.๙ และ ๕๖.๗ ตามลำดบ จากการตรวจการ
ปนเปอนของอจจาระบรเวณสวมแบบนงยองและสวมแบบนงราบ พนหองสวม ทจบสายฉด ทกดชกโครก
กอกนำอางลางมอ (ทงภายในและภายนอกหองสวม) ทจบประต (ทงภายในและภายนอกหองสวม) และ
กลอนประตของขบวนรถไฟชนท ๑, ๒ และ ๓ พบการปนเปอนของเชอโคลฟอรมแบคทเรยทกจดตรวจวด
สำหรบระบบเกบกกและบำบดสงปฏกลของสวมบนรถไฟ จากขอมลของการรถไฟแหงประเทศไทย
ในป พ.ศ. ๒๕๕๔ มรถไฟทงหมด ๑,๔๔๔ คน(ต) แตใชงานได ๙๖๖ คน ในจำนวนนมรถไฟทมระบบเกบ
กกสงปฏกล ๒๒ คน ซงเปนรถชน ๑ สวนรถไฟทเหลอเปนรถทปลอยสงปฏกลลงรางรถไฟทงหมด รถไฟท
มระบบเกบกกสงปฏกลจะมสถานปลายทางรบบำบดเฉพาะทจงหวดเชยงใหม หนองคาย หาดใหญ
นครศรธรรมราช ตรง และสไหงโกลก
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 49
๒.๓.๒) สถานการณการจดการสงปฏกลของชมชน
จากการศกษาสถานการณการจดการสงปฏกลขององคกรปกครอง
สวนทองถน ทงระดบเทศบาลนคร เทศบาลเมอง เทศบาลตำบล และองคการบรหารสวนตำบล
เมอป พ.ศ. ๒๕๕๒ พบวา องคกรปกครองสวนทองถนขนาดใหญ ไดแก เทศบาลเมอง และเทศบาลนคร
มการใหบรการขนถายสงปฏกล รอยละ ๘๓.๓, ๑๐๐ ตามลำดบ (กราฟท ๗) โดยภาพรวมองคกรปกครอง
สวนทองถนสามารถใหบรการครอบคลมพนทในความรบผดชอบของตนทงหมด รอยละ ๙๕ แตเมอ
พจารณาลกษณะการขนถายสงปฏกล พบวา ไมมระบบการตดตามตรวจสอบ เชน แบบบนทกการ
รบ-สงสงปฏกล รอยละ ๕๓.๘ รองลงมา คอ ไมมนำยาฆาเชอ รอยละ ๕๓ นอกจากน การกำหนด
คณลกษณะรถสบสงปฏกล เชน ขอความวา “รถสบสงปฏกล” เลขทะเบยน ใบอนญาต ชอบรษทหรอ
เจาของกจการพรอมหมายเลขโทรศพทไวดานขางทงสองขางของตวรถ รวมทงขนาดของตวอกษร พบวา
ไมมการกำหนด หรอมแตไมถกตอง รอยละ ๔๔.๖
กราฟท๗ แสดงการใหบรการสบสงปฏกลขององคกรปกครองสวนทองถน ป พ.ศ. ๒๕๕๒
เกยวกบการบำบดสงปฏกลขององคกรปกครองสวนทองถน พบวา ไมมระบบ
บำบดสงปฏกล รอยละ ๕๘.๑ ในกลมนยงไมมการวางแผนสรางระบบฯ รอยละ ๔๙.๖ องคกรปกครอง
สวนทองถนทมระบบฯ แลว รอยละ ๔๑.๙ พบวา มการใชงานจรงเพยงรอยละ ๒๐.๕ เทานน (กราฟท ๘)
เมอรวมองคกรปกครองสวนทองถนทไมมระบบฯ กบองคกรปกครองสวนทองถนทมระบบฯ แตไมดำเนน
การบำบดสงปฏกลมสงถง รอยละ ๗๙.๕ รถขนสงปฏกลหรอรถสบสวมขององคกรปกครองสวนทองถน
เหลานนำสงปฏกลไปทงในคลอง แหลงนำ และพนทการเกษตร รอยละ ๔๖.๒ ทเหลอรอยละ ๔๑.๙ นำไป
ทงในพนททเตรยมไว เชน ขดเปนบอ ประมาณการณสงปฏกลทไมไดถกนำไปบำบดใหปลอดเชอโรคและ
ไขหนอนพยาธกอนปลอยออกสสงแวดลอมมมากถง ปละ ๑๗,๒๖๒,๔๖๐ ลกบาศกเมตร (กราฟท ๙)
. . - ๓๘
๒.๓.๒) สถานการณการจดการสงปฏกลของชมชน
จากการศกษาสถานการณการจดการสงปฏกลขององคกรปกครองสวนทองถน ทงระดบ เทศบาลนคร เทศบาลเมอง เทศบาลตาบล และองคการบรหารสวนตาบล เมอ ป พ.ศ. ๒๕๕๒ พบวา องคกรปกครองสวนทองถนขนาดใหญ ไดแก เทศบาลเมอง และเทศบาลนคร มการใหบรการขนถายสงปฏกล รอยละ ๘๓.๓, ๑๐๐ ตามลาดบ (กราฟท ๗) โดยภาพรวมองคกรปกครองสวนทองถนสามารถใหบรการครอบคลมพนทในความรบผดชอบของตนทงหมด รอยละ ๙๕ แตเมอพจารณาลกษณะการขนถาย สงปฏกล พบวา ไมมระบบการตดตามตรวจสอบ เชน แบบบนทกการรบ-สงสงปฏกล รอยละ ๕๓.๘ รองลงมา คอ ไมมนายาฆาเชอ รอยละ ๕๓ นอกจากน การกาหนดคณลกษณะรถสบสงปฏกล เชน ขอความวา “รถสบสงปฏกล” เลขทะเบยน ใบอนญาต ชอบรษทหรอเจาของกจการพรอมหมายเลขโทรศพทไวดานขางทงสองขางของตวรถ รวมทงขนาดของตวอกษร พบวา ไมมการกาหนด หรอมแตไมถกตอง รอยละ ๔๔.๖
แสดงการใหบรการสบสงปฏกลขององคกรปกครองสวนทองถน ป พ.ศ. ๒๕๕๒
เกยวกบการบาบดสงปฏกลขององคกรปกครองสวนทองถน พบวา ไมมระบบบาบด สงปฏกล รอยละ ๕๘.๑ ในกลมนยงไมมการวางแผนสรางระบบฯ รอยละ ๔๙.๖ องคกรปกครองสวนทองถนทมระบบฯ แลว รอยละ ๔๑.๙ พบวา มการใชงานจรงเพยงรอยละ ๒๐.๕ เทานน (กราฟท ๘) เมอรวมองคกรปกครองสวนทองถนทไมมระบบฯ กบองคกรปกครองสวนทองถนทมระบบฯ แตไมดาเนนการบาบดสงปฏกลมสงถง รอยละ ๗๙.๕ รถขนสงปฏกลหรอรถสบสวมขององคกรปกครองสวนทองถนเหลานนาสงปฏกลไปทงในคลอง แหลงนา และพนทการเกษตร รอยละ ๔๖.๒ ทเหลอรอยละ ๔๑.๙ นาไปทงในพนททเตรยมไว เชน ขดเปนบอ ประมาณการณสงปฏกลทไมไดถกนาไปบาบดใหปลอดเชอโรคและไขหนอนพยาธกอนปลอยออกสสงแวดลอมมมากถง ปละ ๑๗,๒๖๒,๔๖๐ ลกบาศกเมตร (กราฟท ๙)
.
. . .
.
.
. .
.
..
.
/
.
8
ไมตอบ/ไมม
เอกชนเปนของอปท.
เทศบ
าลนค
ร
เทศบ
าลเมอ
ง
เทศบ
าลตำบล
อบ
ต. รวม
50 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
กราฟท๘ แสดงการมและใชระบบการบำบดสงปฏกลขององคกรปกครองสวนทองถน ป พ.ศ. ๒๕๕๒
กราฟท๙ แสดงวธการกำจดสงปฏกลขององคกรปกครองสวนทองถน ป พ.ศ. ๒๕๕๒
๒.๓.๓) การจดการสงปฏกลตามแนวคดการสขาภบาลอยางยงยน
ปจจบนประเทศตางๆ ทวโลกใหความสำคญกบการสงเสรมการจดการ
สงปฏกลตามแนวคดการสขาภบาลอยางยงยน (Sustainable sanitation) ซงเปนแนวคดทจะปองกนและ
สงเสรมสขภาพโดยการสรางสงแวดลอมทสะอาดและตดวงจรของการเกดโรค เพอใหเปนไปอยางยงยน
ระบบการสขาภบาลตองเปนแบบประหยดพลงงานและนำ ประชาชนยอมรบและประยกตใชเทคโนโลยท
เหมาะสม เพอรกษาสงแวดลอม โดยถอหลกการวาอจจาระและปสสาวะไมใชของเสยแตเปนทรพยากร
ซงสามารถนำไปใชประโยชนได ในป พ.ศ. ๒๕๕๒ กรมอนามยไดมนโยบายสงเสรมการนำแนวคดดงกลาว
มาดำเนนการโดยเรมจากการพฒนาในพนทนำรอง และสรางศนยเรยนรดานสขาภบาลทยงยน ปจจบน
พบวามองคกรปกครองสวนทองถนหลายแหงใหความสนใจและมดำเนนงานอยบางแลวแตยงไมกวางขวาง
เนองจากยงขาดการสรางความรความเขาใจใหเกดการตระหนกทงในระดบครวเรอนและชมชน
ม-ใชงาน
๒๐.๕%
ม-ไมใชงาน
๒๑.๔%
ททงขยะของอปท.๖%
ไมมระบบ
๕๘.๑%
บอสระทปองกนการปนเปอน
๒.๖%
อนๆ๓%
สวนไรนา๔๖%
บอสระทเตรยม๔๒%
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 51
๓)สถานการณดานสขอนามย
สำนกงานสถตแหงชาตรายงานวา ในป พ.ศ. ๒๕๔๘ ครวเรอนไทย รอยละ ๓๗.๔
ใชนำฝนเปนนำดม รองลงมา คอ ใชนำบรรจขวด รอยละ ๒๙.๐ และนำประปา รอยละ ๒๑.๗ ตามลำดบ
สำหรบการปรบปรงคณภาพนำ พบวา ผทดมนำประปานยมดมนำประปาทผานเครองกรองนำ
รอยละ ๓๘.๘ และนำประปาตม รอยละ ๑๖.๑ เหตผลทประชาชนไมนยมนำนำประปามาดมโดยตรง
เนองจากไมมนใจในความสะอาด และมประสบการณททำใหไมมนใจคณภาพนำประปา เชน นำประปาขน
มตะกอน กลน ส และเคยมการพบตวรอยขาในนำประปา นอกจากน ยงพบวา ครวเรอนสวนใหญเกบ
นำดมในภาชนะทไมสะอาด มการลางทำความสะอาดทกวน เพยงรอยละ ๓๐.๐ และมการใชภาชนะดมนำ
รวมกน รอยละ ๔๖.๓
จากรายงานการสำรวจเกยวกบการปรบปรงคณภาพนำบรโภคและสขอนามยใน
ครวเรอน ในป พ.ศ. ๒๕๕๑ โดยกรมอนามย ป พ.ศ. ๒๕๕๑ พบวา ครวเรอนมการปรบปรงคณภาพนำ
บรโภค รอยละ ๕๑.๖ การปรบปรงโดยใชเครองกรองนำ รอยละ ๒๖.๗ โดยการตม รอยละ ๑๕.๕ โดยการ
ทงไวใหตกตะกอนและแกวงสารสม รอยละ ๑๕.๕ และ ๘.๑ ตามลำดบ กรณมการปรบปรงคณภาพนำ
โดยใชเครองกรองนำครวเรอนพบวา รอยละ ๑๔.๖ ไมมการบำรงรกษา ครวเรอนสวนใหญเกบนำดมใน
ภาชนะใหญ เชน โอง หรอแทงค มการลางทำความสะอาดเปนประจำ รอยละ ๓๐.๐ และมการใชภาชนะ
ดมนำรวมกน รอยละ ๕๕.๓
คณภาพนำจากการสมตรวจตนำดมหยอดเหรยญ โดยกรมอนามย ป พ.ศ. ๒๕๔๙ และ
พ.ศ. ๒๕๕๒ พบวา คณภาพนำไมผานเกณฑมาตรฐานนำบรโภคกรมอนามยป พ.ศ. ๒๕๔๓ พบการ
ปนเปอนแบคทเรยเฉลยรอยละ ๓๐.๐ ตอมาในป พ.ศ. ๒๕๕๓ คณะกรรมการสาธารณสข จงมมตให
ตนำดมหยอดเหรยญเปนกจการทเปนอนตรายตอสขภาพตามพระราชบญญตสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕
และไดออกคำแนะนำตอราชการสวนทองถนเกยวกบการควบคมการประกอบกจการตนำดมหยอดเหรยญ
เพอเปนแนวทางการออกขอบญญตของทองถนตอไป
นอกจากน กรมอนามยไดสมตรวจคณภาพนำบรโภคในโรงเรยน รานอาหาร แผงลอย
จำหนายอาหาร และวด พบวา คณภาพนำบรโภคในสถานทดงกลาวยงไมไดมาตรฐานนำบรโภค
กรมอนามยป พ.ศ. ๒๕๔๓ คอนขางสงเชนกน กรมอนามยจงดำเนนงานพฒนายกระดบคณภาพนำบรโภค
ในโรงเรยนตามโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร เพอรณรงคและสงเสรมความมนใจใน
กลมเยาวชนใหดมนำทสะอาดปลอดภย สำหรบรานอาหารและแผงลอยจำหนายอาหาร ไดดำเนนโครงการ
อาหารสะอาดรสชาตอรอย และกำหนดใหมการตรวจสอบคณภาพนำดมทใหบรการแกผบรโภค กอนมอบ
ปายสญลกษณอาหารสะอาด รสชาตอรอย
จากการศกษาปจจยทมผลตอความปลอดภยของอาหารทจำหนายในศนยอาหารของ
หางสรรพสนคา พบวา ผปรงประกอบอาหาร และผบรโภคยงมพฤตกรรมอนามยทไมถกตอง ผปรง
ประกอบอาหารสวนใหญ รอยละ ๙๐ ไมลางมอกอนปรง รอยละ ๓๒ ไมสวมหมวก ผากนเปอนตงแต
เรมทำงาน แตจะใสเมอเรมใหบรการลกคา นอกจากน รอยละ ๒๕ มนสยแคะ แกะ เกาสวนตางๆ ของ
รางกาย แลวมการหยบจบอาหารปรงสกโดยไมใชอปกรณ และรอยละ ๔๑ สวมใสเครองประดบขณะ
ปฏบตงาน ดานพฤตกรรมผบรโภค พบวา รอยละ ๖๓ จะลางมอกอนการรบประทานอาหารเมอมโอกาส
52 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
มเพยงรอยละ ๑๙ ทลางมอเปนประจำ และผบรโภคสวนใหญเขาใจวาอาหารทปลอดภย หมายถง อาหารท
ผานความรอนหรอปรงสกใหมๆ แตไมไดคำนงถงการปนเปอนจากผปรงอาหาร ภาชนะ และสารเคม และ
ความสะอาดในบรเวณทรบประทานอาหาร
๔)สถานการณโรคและผลกระทบตอสขภาพ
สถานการณการเจบปวยของประชาชนดวยโรคทมอาหารและนำเปนสอ โดยเฉพาะ
โรคอจจาระรวง และโรคอาหารเปนพษ พบวา มแนวโนมเพมขน โดยมสาเหตมาจากการปนเปอนจาก
สารเคมและเชอโรค การปนเปอนของอาหารสวนใหญเกดจากพฤตกรรมอนามยทไมถกสขลกษณะของ
ผเตรยม ปรงประกอบอาหารในระหวางการเตรยมและปรงอาหาร นอกจากน ยงเกดจากพฤตกรรมอนามย
ของผบรโภคทไมถกสขลกษณะ เชน ไมลางมอกอนรบประทานอาหาร ไมใชชอนกลาง เปนตน จากรายงาน
การเฝาระวงโรคของกระทรวงสาธารณสข เมอป พ.ศ. ๒๕๕๒ พบสถานการณการเกดโรคทมอาหารและ
นำเปนสอทสำคญ ดงน
๔.๑) โรคอจจาระรวงเฉยบพลน พบอตราปวยมแนวโนมเพมขนจาก ๑,๕๔๔.๕ ตอประชากร
แสนคน ในป พ.ศ. ๒๕๔๓ เปน ๒,๐๒๓.๖ ตอประชากรแสนคน ในป พ.ศ. ๒๕๕๒ โดยกลมอายทมอตรา
ปวยตอประชากรแสนคนสงสด คอ กลมอาย ๐-๔ ป (๙,๘๐๗.๒) รองลงมา คอ กลมอาย ๖๕ ปขนไป
(๒,๓๖๕.๓) และกลมอาย ๕-๙ ป (๒,๔๐๕.๐) จากการสอบสวนโรคสามารถระบอาหารหรอแหลงโรค
ทสงสยได ๓ เหตการณ คอ ลาบเนอววดบ นำดม และฝรงแชบวย
๔.๒) โรคอหวาตกโรค พบอตราปวย ๐.๔๗ ตอประชากรแสนคน สงกวาปทผานมา
เลกนอย โดยกลมอายทมอตราปวยตอประชากรแสนคนสงสด คอ กลมอาย ๐-๔ ป (๐.๙๑) รองลงมาคอ
กลมอาย ๑๕-๒๔ ป (๐.๖๙) และกลมอาย ๒๕-๓๔ ป (๐.๖๑) พบการระบาดของโรคในจงหวดชายทะเล
และภาคใต (ระยอง ระนอง ปตตาน) โดยเฉพาะในกลมอาชพประมงทเปนแรงงานตางดาว และ
ในจงหวดตากทมแรงงานอพยพจากประเทศพมาเปนจำนวนมาก จากการสอบสวนการระบาดทผานมา
ไมสามารถระบแหลงโรค และชนดของอาหารทสงสยไดอยางชดเจน แตพบวาการสขาภบาลสงแวดลอม
การสขาภบาลอาหาร และสขวทยาสวนบคคลทไมดเปนปจจยเออตอการระบาดของโรคในวงกวาง
๔.๓) โรคอาหาร เปนพษ อตราป วยมแนวโนมลดลงจากอตราป วยส งส ด
๒๔๗.๔ ตอประชากรแสนคน ในป พ.ศ. ๒๕๔๗ เปน ๑๖๒.๙ ตอประชากรแสนคนในป พ.ศ. ๒๕๕๒
โดยกลมอายทมอตราปวยตอประชากรแสนคนสงสด คอ กลมอาย ๐-๔ ป (๓๗๒.๑) รองลงมา ไดแก กลม
อาย ๕-๗ ป (๒๔๓.๗) และกลมอาย ๖๕ ปขนไป (๑๘๗.๓) จากรายงานการระบาดของโรคอาหารเปนพษ
ทวประเทศ พบวา ภาคเหนอมรายงานการระบาดสงสด (๒๑ ครง ใน ๘ จงหวด) รองลงมา ไดแก
ภาคกลาง (๑๕ ครง ใน ๘ จงหวด) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (๑๓ ครง ใน ๙ จงหวด) และภาคใต (๔ ครง
ใน ๔ จงหวด) โดยพบเหตการณภายในโรงเรยนมากทสด (๒๐ ครง) รองลงมา คอ ซอมาปรงเองทบาน
(๑๕ ครง) งานเลยง (๑๑ ครง) คณะศกษาดงานหรอนกทองเทยว (๕ ครง) สาเหตการระบาดเกดจาก
อาหารทวไป ๒๙ เหตการณ อาหารดบ (๑๐ ครง) นมโรงเรยนและเครองดม (๓ ครง) พชพษ เชน เมลดฝน
เหด สบดำ (๓ ครง) และสตวพษ เชน ปลาปกเปา ตวไหม (๒ ครง)
๔.๔) โรคบด อตราปวยตอประชากรแสนคน ในชวง ๑๐ ปทผานมามแนวโนมลดลง
เหลอเพยงหนงในสาม โดยลดลงจากอตราปวยสงสด ๖๔.๙ ในป พ.ศ.๒๕๔๓ เหลอ ๒๓.๘ ในป
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 53
พ.ศ. ๒๕๕๒ โดยพบอตราปวยสงสดในกลมอาย ๐-๔ ป (๑๒๔.๗) รองลงมา ไดแก กลมอาย ๕-๙ ป
(๒๖.๒) และกลมอาย ๓๕ ปขนไป (๑๙.๘) อตราปวยสงสดพบในภาคเหนอ รองลงมา คอ ภาคตะวนออก
เฉยงเหนอ ภาคกลางและภาคใต ตามลำดบ
นอกจากโรคและการเจบปวยทเกดจากเชอโรคตางๆ แลว พบวา ยงมปญหาการ
เจบปวยทเกดจากการประกอบอาชพและมลพษสงแวดลอม เชน พษจากโลหะหนก (สารตะกว แมงกานส
ปรอท สารหน) ซงเปนสารเคมทใชในโรงงานอตสาหกรรม หากมการตกคางและปนเปอนในสงแวดลอม
และอาหารจะเปนอนตรายตอสขภาพของประชาชนทสมผสได
๓.๒.๓ ดานขยะมลฝอยและของเสยอนตราย
๑)สถานการณขยะมลฝอยและของเสยอนตราย
๑.๑) ปรมาณขยะมลฝอย
ในรอบสบปทผานมา ปรมาณขยะมลฝอยเพมขนอยางรวดเรว
ป พ.ศ. ๒๕๕๓ มขยะมลฝอยเกดขนประมาณ ๑๕.๑๖ ลานตน หรอ ๔๑,๕๓๒ ตนตอวน (ไมรวมขอมล
ปรมาณขยะมลฝอยกอนนำมาทงในถง) เปนปรมาณขยะมลฝอยทเกดขนในกรงเทพมหานครประมาณ
วนละ ๘,๗๖๖ ตน (รอยละ ๒๑) ในเขตเทศบาลเมองและเมองพทยา ประมาณวนละ ๑๖,๖๒๐ ตน
(รอยละ ๔๐) สวนท เหลอเกดขนในเขตองคการบรหารสวนตำบลประมาณวนละ ๑๖,๑๔๖ ตน
(รอยละ ๓๙) ทงน อตราการเกดขยะมลฝอยโดยเฉลยทวประเทศอยท ๐.๖๕ กโลกรมตอคนตอวน โดยขยะ
มลฝอยทเกดขนมสดสวนองคประกอบของเศษอาหารและอนทรยสารมากทสด คอ รอยละ ๖๔ รองลงมา
เปนขยะมลฝอยทรไซเคลได คดเปนรอยละ ๓๐ ไดแก พลาสตก กระดาษ แกว และโลหะ ตามดวยขยะ
มลฝอยอนๆ และของเสยอนตรายจากชมชน ตามลำดบ (กราฟท ๑๐)
กราฟท๑๐ องคประกอบขยะมลฝอย
แกว๓%
กระดาษ๘%
โลหะ๒%
ขยะมลฝอยอนๆ๓%
ของเสยอนตรายจากชมชน
๓%
พลาสตก๑๗% ขยะอนทรย
๖๔%
54 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ปรมาณขยะมลฝอยทเพมขนทกป เปนผลจากการเพมขนของจำนวน
ประชากร การขยายตวของชมชนและการขยายตวทางเศรษฐกจ จากการคาดการณปรมาณขยะมลฝอยท
จะเกดขนในอก ๕ ปขางหนา (พ.ศ. ๒๕๕๙) หากขยะมลฝอยมอตราเพมขนเฉลยรอยละ ๒ ตอป ปรมาณ
ขยะมลฝอยจะเพมขนเปน ๑๕.๓๗ ลานตน หรอ ๔๒,๑๑๐ ตนตอวนโดยประมาณ
จากปรมาณขยะมลฝอยชมชนทเกดขนทงหมดมการนำกลบมาใช
ประโยชนประมาณ ๓.๙๑ ลานตนหรอรอยละ ๒๖ โดยเปนการคดแยกและนำกลบคนขยะรไซเคลประเภท
เศษแกว กระดาษ พลาสตก เหลกและอลมเนยม ผานกจกรรมตางๆ เชน การซอขายวสดรไซเคลโดย
รานรบซอของเกา ศนยวสดรไซเคลชมชน ธนาคารขยะรไซเคล และการเรยกคนบรรจภณฑโดยผประกอบ
การรวมประมาณ ๓.๒๐ ลานตน (รอยละ ๘๒) สวนทเหลอเปนการนำขยะอนทรยมาหมกทำปยอนทรย
ปยชวภาพ และการหมกเพอผลตกาซชวภาพ (Biogas) ประมาณ ๐.๕๙ ลานตน (รอยละ ๑๕) และเปนการ
นำขยะมลฝอยมาผลตพลงงานไฟฟาและเชอเพลงทดแทน ประมาณ ๐.๑๒ ลานตน (รอยละ ๓) (กราฟท ๑๑)
กราฟท๑๑ แสดงสดสวนการนำขยะมลฝอยชมชนกลบมาใชประโยชน ป พ.ศ. ๒๕๕๓
๑.๒) ปรมาณของเสยอนตรายจากชมชน
จากปรมาณขยะมลฝอยทเกดขนทงหมดในป พ.ศ. ๒๕๕๓ จำนวน
๑๕.๑๖ ลานตน ประกอบดวยของเสยอนตรายจากชมชน รวมอยประมาณ ๐.๗๑๗๖ ลานตน ของเสย
อนตรายเหลาน เปนซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส (Waste from Electrical and
Electronic Equipment: WEEE) ๓๔๑,๙๘๙ ตน ของเสยอนตรายอนๆ จากชมชน (นำมนหลอลนใชแลว
แบตเตอรรถยนต ถานไฟฉาย และหลอดฟลออเรสเซนต) ๓๓๔,๘๐๓ ตน และมลฝอยตดเชอ ๔๐,๗๘๕ ตน
กรงเทพมหานครและปรมณฑล เปนพนททมของเสยอนตรายจากชมชนเกดขนมากทสด คอ รอยละ ๓๘
(๒๗๒,๕๗๕ ตน) รองลงมา คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รอยละ ๑๗.๙ (๑๒๘,๖๑๘ ตน) ภาคใต
รอยละ ๑๓.๔ (๙๖,๑๖๔ ตน) ภาคกลาง รอยละ ๑๓ (๙๓,๓๕๑ ตน) ภาคเหนอ รอยละ ๙.๒
(๖๕,๙๐๖ ตน) และภาคตะวนออก รอยละ ๘.๕ (๖๐,๙๖๓ ตน) ตามลำดบ (กราฟท ๑๒)
ของชมช(พ.ศ. ๒๕ลานตน ห ลานตนหเหลกและชมชน ธ(รอยละ ชวภาพ (เชอเพลง
ประกอบเปนซากผWEEE) ๓และหลอเปนพนทภาคตะวนรอยละ (๖๐,๙๖๓
ปรมนและการขยา๕๕๙) หากขย หรอ ๔๒,๑๑๐
จากปหรอรอยละ ๒ะอลมเนยม ผธนาคารขยะร ๘๒) สวนทเห(Biogas) ประงทดแทน ประ
๑.๒)จาก
บดวยของเสผลตภณฑเคร๓๔๑,๙๘๙ ตอดฟลออเรสเซททมของเสยอนออกเฉยงเห๑๓ (๙๓,๓๕๓ ตน) ตามลา
&15%
าณขยะมลฝอายตวทางเศรยะมลฝอยมอต๐ ตนตอวนโดปรมาณขยะม๒๖ โดยเปนกาผานกจกรรมตรไซเคล และหลอเปนการนะมาณ ๐.๕๙ ละมาณ ๐.๑๒ ล
แสดงสดส
) ปรมาณของเปรมาณขยะยอนตรายจาองใชไฟฟาแลตน ของเสยอนซนต) ๓๓๔,๘นตรายจากชมนอ รอยละ ๕๑ ตน) ภาคาดบ (กราฟท
& Biogas, %
. .
อยทเพมขนทษฐกจ จากกาตราเพมขนเฉดยประมาณ มลฝอยชมชนารคดแยกและตางๆ เชน กะการเรยกคนบนาขยะอนทรลานตน (รอยลานตน (รอย
สวนการนาขย
เสยอนตรายจาะมลฝอยท เกากชมชน รวละอเลกทรอนนตรายอนๆ จ๘๐๓ ตน และมชนเกดขนมา๑๗.๙ (๑๒๘คเหนอ รอยล๑๒)
-
กป เปนผลจาารคาดการณปรลยรอยละ ๒
ทเกดขนทงหะนากลบคนขการซอขายวสดบรรจภณฑโดยมาหมกทาปละ ๑๕) และละ ๓) (กราฟ
ะมลฝอยชมช
ากชมชน กดขนทงหมดมอยประมาณกส (Waste fจากชมชน (นะมลฝอยตดเชากทสด คอ ,๖๑๘ ตน) ภละ ๙.๒ (๖
ากการเพมขนรมาณขยะมล ตอป ปรมาณ
หมดมการนากขยะรไซเคลปรดรไซเคลโดยรดยผประกอบกปยอนทรย ปยเปนการนาขยฟท ๑๑)
ชนกลบมาใชป
ดในป พ.ศ. ณ ๐.๗๑๗๖
from Electriนามนหลอลนใอ ๔๐,๗๘๕ รอยละ ๓๘ ภาคใต รอยละ๖๕,๙๐๖ ตน
นของจานวนปลฝอยทจะเกดณขยะมลฝอยจ
กลบมาใชประระเภทเศษแกรานรบซอของการ รวมประยชวภาพ และยะมลฝอยมาผ
ประโยชน ป พ
๒๕๕๓ จาน ลานตน ขอical and Eleใชแลว แบตเต ตน กรงเทพ ( ๒๗๒,๕๗๕ะ ๑๓.๔ (๙๖) และภาคต
82%
& , 3%
ประชากร การดขนในอก ๕ ปจะเพมขนเปน
ะโยชนประมากว กระดาษ งเกา ศนยวสะมาณ ๓.๒๐ะการหมกเพอผลตพลงงานไ
พ.ศ. ๒๕๕๓
นวน ๑๕.๑๖องเสยอนตราectronic Equตอรรถยนต ถมหานครและป๕ ตน) รอง๖,๑๖๔ ตน) ะวนออก รอย
, %
๔๒
รขยายตวปขางหนา น ๑๕.๓๗
าณ ๓.๙๑ พลาสตก สดรไซเคล๐ ลานตน อผลตกาซไฟฟาและ
๖ ลานตน ายเหลาน uipment: านไฟฉาย ปรมณฑล งลงมา คอ ภาคกลาง ยละ ๘.๕
๓%
๘๒%
๑๕%
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 55
กราฟท๑๒ ชนดและปรมาณของเสยอนตรายจากชมชน ป ๒๕๕๓ จำแนกรายภาค
ทมา: คาดการณโดยกรมควบคมมลพษ, พฤศจกายน ๒๕๕๓
๑.๓) ปรมาณของเสยจากอตสาหกรรม
ป พ.ศ. ๒๕๕๓ มของเสยท เปนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรม
ซงประกอบดวย ของเสยประเภทแกว กระดาษ พลาสตก เหลก อลมเนยม และยาง ประมาณ
๑๒.๗๖ ลานตน ของเสยเหลานถกนำกลบมาใชประโยชนทงการแปรรปใชใหม ใชซำ และใชเปนเชอเพลง
ประมาณ ๘.๔๐ ลานตน หรอรอยละ ๖๗ เมอเปรยบเทยบกบ ป พ.ศ. ๒๕๕๒ พบวา สดสวนการนำของ
เสยทเปนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรมกลบมาใชประโยชนเพมขนรอยละ ๔ นอกจากน โรงงาน
อตสาหกรรมยงเปนแหลงกำเนดของเสยอนตรายขนาดใหญในป พ.ศ. ๒๕๕๓ มของเสยอนตรายจาก
ภาคอตสาหกรรมเกดขนประมาณ ๒.๓๗ ลานตน โดยรอยละ ๗๗ ของปรมาณของเสยอนตรายทเกดขน
ทงหมด ยงคงเกดขนในพนทภาคตะวนออก กรงเทพมหานครและปรมณฑล
๒)การจดการและสภาพปญหา
๒.๑) ขยะมลฝอย
ป พ.ศ. ๒๕๕๓ มขยะมลฝอยทไดรบการจดการอยางถกตองตามหลก
วชาการประมาณ รอยละ ๓๘ ของปรมาณทเกดขนทวประเทศ โดยกรงเทพมหานครวาจางบรษทเอกชน
เปนผดำเนนการทงหมด ในเขตเทศบาลและเมองพทยาสามารถกำจดขยะมลฝอยได ๕,๖๔๓ ตนตอวน คดเปน
รอยละ ๓๔ ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขนในเขตเทศบาล สวนในเขตองคการบรหารสวนตำบลสามารถ
กำจดขยะมลฝอยอยางถกหลกสขาภบาลไดเพยง ๑,๔๑๐ ตนตอวน คดเปนรอยละ ๙ ของปรมาณขยะ
มลฝอยทเกดขนในเขตองคการบรหารสวนตำบล
. . - ๔๓
ชนดและปรมาณของเสยอนตรายจากชมชน ป ๒๕๕๓ จาแนกรายภาค
ทมา : คาดการณโดยกรมควบคมมลพษ, พฤศจกายน ๒๕๕๓
๑.๓) ปรมาณของเสยจากอตสาหกรรม ป พ.ศ. ๒๕๕๓ มของเสยทเปนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรมซงประกอบดวย ของเสย
ประเภทแกว กระดาษ พลาสตก เหลก อลมเนยม และยาง ประมาณ ๑๒.๗๖ ลานตน ของเสยเหลานถกนากลบมาใชประโยชนทงการแปรรปใชใหม ใชซา และใชเปนเชอเพลง ประมาณ ๘.๔๐ ลานตน หรอรอยละ ๖๗ เมอเปรยบเทยบกบ ป พ.ศ. ๒๕๕๒ พบวา สดสวนการนาของเสยทเปนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรมกลบมาใชประโยชนเพมขนรอยละ ๔ นอกจากน โรงงานอตสาหกรรมยงเปนแหลงกาเนดของเสยอนตรายขนาดใหญ ในป พ.ศ.๒๕๕๓ มของเสยอนตรายจากภาคอตสาหกรรมเกดขนประมาณ ๒.๓๗ ลานตน โดยรอยละ ๗๗ ของปรมาณของเสยอนตรายทเกดขนทงหมด ยงคงเกดขนในพนทภาคตะวนออก กรงเทพมหานครและปรมณฑล
) ๒.๑) ขยะมลฝอย
ป พ.ศ. ๒๕๕๓ มขยะมลฝอยทไดรบการจดการอยางถกตองตามหลกวชาการประมาณ รอยละ ๓๘ ของปรมาณทเกดขนทวประเทศ โดยกรงเทพมหานครวาจางบรษทเอกชนเปนผดาเนนการทงหมด ในเขตเทศบาลและเมองพทยาสามารถกาจดขยะมลฝอยได ๕,๖๔๓ ตนตอวน คดเปนรอยละ ๓๔ ของปรมาณ ขยะมลฝอยทเกดขนในเขตเทศบาล สวนในเขตองคการบรหารสวนตาบลสามารถกาจดขยะมลฝอยอยาง ถกหลกสขาภบาลไดเพยง ๑,๔๑๐ ตนตอวน คดเปนรอยละ ๙ ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขนในเขตองคการบรหารสวนตาบล
สถานทจดการขยะมลฝอยทไดรบงบประมาณออกแบบกอสรางและสามารถเดนระบบไดแลวจานวน ๙๙ แหง จากทงหมด ๑๑๘ แหง แบงเปน ระบบฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล ๙๔ แหง ระบบผสมผสาน ๓ แหง (เทศบาลตาบลเวยงฝาง จงหวดเชยงใหม เทศบาลนครระยอง และเทศบาลตาบลแมสาย
118,455
52,65234,050
60,845
27,78748,200
138,934
37,000
24,416
60,744
32,570
41,139
15,186
3,699
2,497
7,029
5,549
6,825
0
50,000
100,000
150,000
200,000
250,000
300,000
ปรมาณ (ตน)
มลฝอยตดเชอ
ของเสยอนตรายชมชน
WEEE
38%
13%
8.5%
17.9%
9.2%
13.4%
56 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
สถานทจดการขยะมลฝอยทไดรบงบประมาณออกแบบกอสรางและ
สามารถเดนระบบไดแลวจำนวน ๙๙ แหง จากทงหมด ๑๑๘ แหง แบงเปนระบบฝงกลบอยางถกหลก
สขาภบาล ๙๔ แหง ระบบผสมผสาน ๓ แหง (เทศบาลตำบลเวยงฝาง จงหวดเชยงใหม เทศบาลนครระยอง
และเทศบาลตำบลแมสาย จงหวดเชยงราย) และระบบเตาเผา ๒ แหง (เทศบาลนครภเกต และเทศบาล
ตำบลเกาะสมย จงหวดสราษฎรธาน) สำหรบขยะมลฝอยทเกดขนนอกเขตเทศบาล มองคการบรหาร
สวนตำบลเพยงประมาณ ๕๐๐ แหง ทนำขยะมลฝอยไปกำจดอยางถกหลกสขาภบาลรวมกบเทศบาลทม
ระบบกำจดดงกลาว สวนทเหลอยงกำจด ไมถกตอง เชน การเผากลางแจง หรอขดหลมฝง หรอกองทงไว
บนพนทวางตางๆ ทำใหมขยะมลฝอยตกคางอยตามสถานทตางๆ กอใหเกดปญหาการปนเปอนตอ
สงแวดลอม ทำใหสงแวดลอมเสอมโทรม เกดเหตเดอดรอนรำคาญและมความเสยงตอสขภาพอนามยของ
ประชาชน
การดำเนนงานทผานมาสวนใหญเปนการจดการทปลายเหต โดยขาด
ระบบการบรหารจดการทมประสทธภาพและครบวงจรตงแตการรวบรวม คดแยก เกบขน ขนสงและกำจด
เนองจากทองถนมขอจำกดดานงบประมาณ ปญหาการลงทนจากทงภาครฐและเอกชนเพอการจดการขยะ
มลฝอยแบบครบวงจรความไมชดเจนในการรวมลงทนระหวางหนวยงานภาครฐและเอกชน เครองจกร
อปกรณและบคลากรทมความรความชำนาญในการดแลและรกษาระบบ การจดทำแผนการจดการขยะ
มลฝอยใหสอดคลองกบสภาพความเปนจรง กระบวนการกำกบ ดแลและตดตามผลการดำเนนงานดานการ
บรหารจดการขยะมลฝอยของหนวยงานทเกยวของ กฎหมายทเกยวของไมเอออำนวยใหมการจดการขยะ
มลฝอยอยางมประสทธภาพ โดยบางขนตอนขาดกฎระเบยบและแนวทางปฏบตทชดเจน เชน ขาดกลไก
การเรยกคนซากผลตภณฑและบรรจภณฑ ขาดกฎเกณฑในการดำเนนงานเกยวกบสถานทบำบดและกำจด
ขยะมลฝอย ขาดการควบคมการขนสงขยะมลฝอยจากแหลงกำเนดไปยงสถานทกำจด เปนตน ระบบการ
จดเกบคาธรรมเนยมไมมประสทธภาพและไมสะทอนตนทนทแทจรงของการจดการขยะมลฝอย สงผล
กระทบตองบประมาณดำเนนงานทมอยจำกด นอกจากน ยงขาดการเรยกเกบคากำจดขยะมลฝอยทอย
ในรปของผลตภณฑหรอสนคาทนำเขาจากตางประเทศ ซงกอใหเกดภาระตอการกำจดขยะมลฝอยดงกลาว
ในประเทศเพมขน
นอกจากน ความรวมมอจากประชาชนในการคดแยกขยะมลฝอยและ
ปรบคานยมในการอปโภค บรโภคยงมนอย เนองจากขาดการรณรงคและประชาสมพนธอยางตอเนอง
ใหประชาชนในทกภาคสวนเขาใจและเขามามสวนรวมในการจดการขยะมลฝอยทงระบบ ทงการลดปรมาณ
การเกดขยะมลฝอยใหนอยลงและประชาชนมทศนคตทไมดตอการดำเนนงานของสถานทกำจดขยะมลฝอย
จงเกดการตอตานคดคานสถานทกำจดขยะมลฝอยทอยใกลเคยง
๒.๒) ของเสยอนตรายจากชมชน
ของเสยอนตรายจากชมชนสวนใหญยงไมไดรบการจดการอยางถกตอง
ยงคงถกนำไปกำจดรวมกบขยะมลฝอยทวไป เนองจากหนวยงานทองถนทรบผดชอบดานการจดการขยะ
มลฝอยไมมสถานทจดการของเสยอนตรายจากชมชนโดยเฉพาะ ประชาชนจงเกบของเสยอนตรายบางสวน
ไวภายในทพก เชน ซากถานไฟฉาย ซากหลอดฟลออเรสเซนต สำหรบของเสยอนตรายบางชนดทสามารถ
นำกลบมาใชประโยชนได เชน ซากแบตเตอรรถยนต นำมนเครองใชแลว จะมผประกอบการรบซอของเกา
มารบซอและนำไปขายตอใหสถานทหรอโรงงานทรบซอของเสยเหลาน อยางไรกตาม การนำกลบไปใช
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 57
ประโยชนยงไมเปนทแพรหลาย เพราะเทคโนโลยทใชมราคาสงและขาดการสนบสนนจากภาครฐ นอกจากน
กฎหมายทเกยวของยงไมเอออำนวยใหมการจดการของเสยอนตรายจากชมชนอยางมประสทธภาพ
บางขนตอนยงขาดกฎระเบยบและแนวทางปฏบตทชดเจน เชน ขาดกลไกการเรยกคนซากผลตภณฑ
การจดการมลฝอยตดเชอทเกดขน ๔๐,๗๘๕ ตน เปนหนาทขององคกร
ปกครองสวนทองถน หรอสถานพยาบาลท เปนแหลงกำเนดมลฝอยตดเชอ ตามขอกำหนดใน
กฎกระทรวงวาดวยการกำจดมลฝอยตดเชอ พ.ศ. ๒๕๔๕ สวนใหญถกกำจดในเตาเผาขององคกรปกครอง
สวนทองถนทมอย ๑๓ แหง ทวประเทศ เตาเผาของเอกชนอก ๔ แหง และบางสวนยงคงถกกำจดใน
เตาเผาของโรงพยาบาล ทงน การจดการมลฝอยตดเชอยงคงประสบปญหาตงแตแหลงกำเนด เนองจาก
ความไมสมบรณของระบบคดแยกมลฝอยตดเชอภายในสถานพยาบาล สภาพเตาเผาทชำรด การรองเรยน
จากประชาชน และไมมการตรวจวดมาตรฐานอากาศเสยจากปลองควนตามกฎหมาย ราคานำมนท
เพมสงขนเปนผลใหสถานพยาบาลมแนวโนมในการสงมลฝอยตดเชอใหเอกชนกำจดนอกสถานพยาบาล
มากขน โดยไมมระบบเอกสารกำกบการขนสงมลฝอยตดเชอและไมมการควบคมคณภาพของเอกชนทมาให
บรการ สำหรบระบบกำจดมลฝอยตดเชอขององคกรปกครองสวนทองถน สวนใหญยงดำเนนการไมเตม
ประสทธภาพของระบบ สามารถขยายบรการเพอรองรบการจดการใหกบองคปกครองสวนทองถนในกลม
จงหวดขางเคยง อยางไรกตาม พบวาบางกลมจงหวดยงขาดสถานทกำจดมลฝอยตดเชอทไดมาตรฐาน และ
เอกชนทรบเกบขนและกำจดมลฝอยตดเชอมการแขงขนกนทางดานราคาจนขาดคณภาพในการจดการ
มลฝอยตดเชอ ซงการแขงขนดงกลาวทำใหสถานพยาบาลตางๆ มาใชบรการของเอกชนทรบเกบขนและ
กำจดมลฝอยตดเชอ โดยไมใชบรการเตาเผาขององคกรปกครองสวนทองถน
๒.๓) ของเสยอนตรายจากภาคอตสาหกรรม
ของเสยอนตรายจากภาคอตสาหกรรม จำนวน ๒.๓๗ ลานตน
จะถกนำไปกำจดทงในและตางประเทศ ในป พ.ศ. ๒๕๕๓ มโรงงานผรบจดการสงปฏกลหรอวสดไมใชแลว
ทเปนของเสยอนตราย (ไมรวมโรงงานทสำรวจไมพบตามทอยทแจงและทหยดประกอบกจการ และโรงงาน
ทประกอบกจการคดแยกกากของเสยอตสาหกรรมเพยงอยางเดยว) ทวประเทศ ๓๑๑ แหง จำแนกเปน
โรงงานรบกำจดของเสยอนตรายและของเสยทไมเปนอนตรายดวยวธฝงกลบจำนวน ๔ ราย โรงงานทกำจด
ของเสยดวยวธเผาในเตาเผาปนซเมนตและเตาเผาของเสยอนตราย จำนวน ๑๐ ราย และโรงงานคดแยก
และรไซเคลของเสยอนตรายจำนวน ๒๙๗ ราย มปรมาณของเสยอนตรายทไดรบการจดการอยางถกตอง
ตามหลกวชาการประมาณ ๒.๒๘๗ ลานตน หรอรอยละ ๙๗ ของปรมาณของเสยอนตรายจากอตสาหกรรม
ทเกดขน (ตารางท ๒)
58 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
จากขอมลทกรมควบคมมลพษไดรบแจง ในป พ.ศ. ๒๕๕๓ มการ
ลกลอบทงกากของเสย ๑๒ ครง และยงคงเกดขนอยางตอเนองตามพนทรกรางหรอบอดนเกาเพอหลกเลยง
คาใชจายในการกำจด และผลกใหเปนภาระของสงคมสวนรวมทตองใชเงนภาษของประชาชนในการกำจด
กากของเสยและบำบดฟนฟพนทปนเปอนแทนผประกอบการ
จากการวเคราะหสถานการณขยะมลฝอยและของเสยอนตราย
สถานภาพการจดการและสภาพปญหา พบวา ขาดระบบการบรหารจดการทมประสทธภาพและครบวงจร
ตงแตการรวบรวม คดแยก เกบขน ขนสงและกำจด กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบทเกยวของยงไม
เอออำนวยใหมการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายอยางมประสทธภาพ กระบวนการกำกบ ดแล
และตดตามผลการดำเนนงานดานการบรหารจดการขยะมลฝอยจากหนวยงานทเกยวของยงไมม
ประสทธภาพ จงจำเปนตองกำหนดมาตรการและแนวทางการดำเนนงานโดยเนนการคดแยกขยะมลฝอย
กลบมาใชประโยชนทตนทาง หรอ ณ แหลงกำเนด โดยการมสวนรวมจากทกภาคสวน พฒนา/ปรบปรง
กฎหมาย ระเบยบปฏบตในการควบคม กำกบ และตดตามการดำเนนงานการจดการขยะมลฝอยและ
ของเสยอนตราย เสรมสรางสมรรถนะองคกรปกครองสวนทองถน ในการบรหารจดการขยะมลฝอยและ
ของเสยอนตรายทถกหลกวชาการ โดยเนนการบรหารจดการแบบศนยรวม/แบบผสมผสาน ใหมการใช
เทคโนโลยทเหมาะสม รวมทงเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพอนามยของประชาชนนอยทสด
๓) สถานการณโรคและผลกระทบตอสขภาพ
สถานการณโรคและอตราตายจำแนกตามสาเหตทสำคญของประเทศไทย
ป พ.ศ. ๒๕๔๘ และ ๒๕๕๒ ไดแก ๑) มะเรงทกชนด ๒) อบตเหตและการเปนพษ ๓) โรคหวใจ ความดน
โลหตสง ๔) ความดนเลอดสงและหลอดเลอดสมอง ๕) ปอดอกเสบและโรคอนๆ ของปอด ๖) ไตอกเสบ
ตารางท๒ การจดการของเสยอนตรายจากอตสาหกรรม ป พ.ศ. ๒๕๕๓
วธการจดการของเสยอนตรายปรมาณ
ตน รอยละ
แปรรปใชเปนวตถดบ ๔๕๒,๓๗๗.๘๓ ๑๙.๗๘
แปรรปใชเปนพลงงานทดแทน ๕๐๔,๙๗๙.๘๓ ๒๒.๐๘
ผานกระบวนการเพอใชซำ ๘๓๔,๔๗๖.๔๔ ๓๖.๔๘
บำบด ๕๔,๘๘๒.๘๐ ๒.๔๐
กำจด ๓๕๕,๔๙๑.๑๙ ๑๕.๕๔
สงออกไปรไซเคล/กำจดในตางประเทศ ๘๕,๑๒๓.๔๐ ๓.๗๒
รวม ๒,๒๘๗,๒๓๑.๔๙ ๑๐๐
ทมา: กรมโรงงานอตสาหกรรม, ๒๕๕๓
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 59
และกลมอาการของไตพการและไตพการ ๗) โรคเกยวกบตบและตบออน ๘) การบาดเจบจากการฆาตวตาย
๙) วณโรคทกชนด และ ๑๐) ภมคมกนบกพรองจากไวรสเอดส
กราฟท๑๓ แสดงอตราการตายจำแนกตามสาเหตทสำคญ ตอประชากร ๑๐๐,๐๐๐ คน ประเทศไทย
พ.ศ. ๒๕๔๘ และ ๒๕๕๒
ดวยมะเรงเปนสาเหตการตายเปนอนดบ ๑ และแนวโนมคนไทยปวย
เปนโรคมะเรงสงขนทกป ซงกวารอยละ ๗๐ ของโรคมะเรงเกดจากการไดรบสารพษจากสภาพแวดลอม
ไมวาจะเปนสภาพอากาศทเปลยนไป มมลพษเพมมากขน สารพษทปนเปอนมากบอาหาร การสบบหร
รวมถงความเครยดภายในจตใจ ป พ.ศ. ๒๕๔๕-๒๕๕๐ พบวา สถตการเสยชวตของคนไทย เกดจาก
โรคมะเรงสงสดเปนอนดบหนง โดยเฉพาะในป พ.ศ. ๒๕๕๐ มผเสยชวตจากโรคมะเรงสงถง ๕๓,๔๓๔ คน
ปทผานมา (ป พ.ศ. ๒๕๕๑) คนไทยปวยเปนโรคมะเรงกวา ๑๒๐,๐๐๐ คน สถตการเสยชวตจากโรคมะเรง
ปลาสด (ป พ.ศ. ๒๕๕๒) พบคนไทยเสยชวตจากโรคมะเรง ๕๖,๐๕๘ ราย หรอ ๘๘.๓ อตราตอประชากร
๑ แสนคน และจากสถานการณการจดการมลฝอยและของเสยอนตราย พบวา มปรมาณมลฝอยและ
ของเสยอนตรายมากขนตามอตราการเพมประชากร และระบบการจดการมลฝอยและของเสยอนตราย
มประสทธภาพไมดพอสงผลใหเกดผลกระทบตอสขภาพอนามยประชาชนและสงแวดลอมโดยรวม ทงน
โรคทอาจเกดขนจากผลกระทบจากการจดการมลฝอยและของเสยอนตรายทไมดและไมถกสขลกษณะ
มดงน
๓.๑) โรคระบบทางเดนอาหาร เกดจากเชอจลนทรยตางๆ เชน ไวรส รา
แบคทเรยในขยะมลฝอยทตกคางบนพนจะเปนแหลงเพาะพนธของหน ยง แมลงสาบ และแมลงวน ซงเปน
พาหะนำโรคตดตอ เชน โรคทองรวง โรคพยาธตางๆ ตลอดจนสงมชวตทมองไมเหน ไดแก เชอโรคตางๆ
เชน เชออหวาตกโรค ไทฟอยด และโรคบด โดยเชอโรคเหลานเขาสรางกายคนเรา จากการกนอาหารและ
นำหรอการจบตองดวยมอ ซงสงผลกระทบตอสขภาพอนามยไดโดยงาย
๓.๒) โรคจากการตดเชอ อนตรายจากขยะตดเชอโรคทปะปนมากบขยะทวไป
เชน ถงยางอนามย ผาอนามย กระดาษทชชของคนท เปนวณโรคใชขบเสมหะหรอนำลาย สำล
เชดแผล พลาสเตอรปดแผลทใชแลว อาหารเนาบด และซากสตว ซงอาจมเชอไขหวดนก รวมถงอนตราย
จากอบตเหตซงคนในชมชนทตองทำงานเกยวของกบกองขยะมกเจออยบอยๆ ไดแก ขยะทเปนวตถมคม
. . - ๔๖
จากขอมลทกรมควบคมมลพษไดรบแจง ในป พ.ศ. ๒๕๕๓ มการลกลอบทงกากของเสย ๑๒ ครง และยงคงเกดขนอยางตอเนองตามพนทรกรางหรอบอดนเกาเพอหลกเลยงคาใชจายในการกาจด และผลกใหเปนภาระของสงคมสวนรวมทตองใชเงนภาษของประชาชนในการกาจดกากของเสยและบาบดฟนฟพนทปนเปอนแทนผประกอบการ
จากการวเคราะหสถานการณขยะมลฝอยและของเสยอนตราย สถานภาพการจดการและสภาพปญหา พบวา ขาดระบบการบรหารจดการทมประสทธภาพและครบวงจรตงแตการรวบรวม คดแยก เกบขน ขนสงและกาจด กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบทเกยวของยงไมเอออานวยใหมการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายอยางมประสทธภาพ กระบวนการกากบ ดแลและตดตามผลการดาเนนงานดานการบรหารจดการขยะมลฝอยจากหนวยงานทเกยวของยงไมมประสทธภาพ จงจาเปนตองกาหนดมาตรการและแนวทางการดาเนนงานโดยเนนการคดแยกขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชนทตนทาง หรอ ณ แหลงกาเนด โดยการมสวนรวมจากทกภาคสวน พฒนา/ปรบปรงกฎหมาย ระเบยบปฏบตในการควบคม กากบ และตดตามการดาเนนงานการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย เสรมสรางสมรรถนะองคกรปกครองสวนทองถน ในการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทถกหลกวชาการ โดยเนนการบรหารจดการแบบ ศนยรวม/แบบผสมผสาน ใหมการใชเทคโนโลยทเหมาะสม รวมทงเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพอนามยของประชาชนนอยทสด
) สถานการณโรคและอตราตายจาแนกตามสาเหตทสาคญของประเทศไทยป พ.ศ. ๒๕๔๘ และ ๒๕๕๒ ไดแก ๑) มะเรงทกชนด ๒) อบตเหตและการเปนพษ ๓) โรคหวใจ ความดนโลหตสง ๔) ความดนเลอดสงและหลอดเลอดสมอง ๕) ปอดอกเสบและโรคอนๆ ของปอด ๖) ไตอกเสบและกลมอาการของไตพการและไตพการ ๗) โรคเกยวกบตบและตบออน ๘) การบาดเจบจากการฆาตวตาย ๙) วณโรคทกชนด และ ๑๐) ภมคมกนบกพรองจากไวรสเอดส
แสดงอตราการตายจาแนกตามสาเหตทสาคญ ตอประชากร ๑๐๐,๐๐๐ คน ประเทศไทย
พ.ศ.๒๕๔๘ และ ๒๕๕๒ ดวยมะเรงเปนสาเหตการตายเปนอนดบ ๑ และแนวโนมคนไทยปวยเปนโรคมะเรงสงขน
ทกป ซงกวารอยละ ๗๐ ของโรคมะเรงเกดจากการไดรบสารพษจากสภาพแวดลอม ไมวาจะเปนสภาพอากาศทเปลยนไป มมลพษเพมมากขน สารพษทปนเปอนมากบอาหาร การสบบหร รวมถงความเครยดภายในจตใจ ป พ.ศ. ๒๕๔๕-๒๕๕๐ พบวา สถตการเสยชวตของคนไทย เกดจากโรคมะเรงสงสดเปนอนดบหนง โดยเฉพาะ
มะเรงทกชนด
อบตเหตและ
การเปนพษ
โรคหวใจ ความดนเลอดสง
และหลอดเลอดสมอง
ปอดอกเสบและ
โรคอนๆของปอด
ไตอกเสบกลมอาการของไตพการและไตพการ
โรค
เกยวกบตบและตบออน
การบาดเจบจากการฆาตวตาย
วณโรคทกชนด
ภมคมกนบกพรองจากไวรส(เอดส)
รอยละ
กลมสาเหต
60 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
เชน ไมแหลม แกวแตก และโลหะ มคม เสยงตอการตดเชอโรค เชน เชอบาดทะยก หรอจากวสดเปอนเลอด
เชน เขมฉดยาใชแลว เสยงตอการตดเชอไวรสตบอกเสบและโรคเอดสได
๓.๓) โรคภมแพ เกดไดจากการสดดมฝนละอองทปลวฟงกระจายมาจากเศษ
ขยะชนดตางๆ เชน เศษกระดาษ ฝนฝาย ผงหมกพมพจากเศษกระดาษ ตลอดจนของเสยทเปนอนตราย
บางชนดทระเหยหรอปลอยสารตางๆ ออกมาเปนฝนผสมอยในอากาศ นอกจากน การเผาขยะ อาจทำใหม
สารอนตรายปะปนอยในอากาศ ในรปของไอหรอฝนของสารเคมตางๆ ไดเชนกน
๓.๔) ปวดศรษะ คลนไส และอาเจยน เกดจากกลนเนาเหมนขยะมลฝอยท
กองทงไว ไมมการฝงกลบหรอจากการเกบขยะไมหมด ทำใหเกดกลนเหมนรบกวน นอกจากน ขยะมลฝอย
ทกองทงไวนานๆ จะมกาซทเกดจากการหมกขน ไดแก กาซมเทนหรอกาซชวภาพ ซงตดไฟหรอ
เกดระเบดขนได และกาซไขเนา (กาซไฮโดรเจนซลไฟด) สงกลนเหมนรบกวนไดเชนกน
๓.๕) โรคมะเรง การไดรบสารพษตอเนองเปนระยะเวลานาน ไมวาการสดดม
อากาศเสยจากการเผาขยะมลฝอยกลางแจง ทำใหเกดควนและสารพษปนเปอนในอากาศ เชน
สารไดออกซนและฟวแรนระหวางการเผา ซงสารทงสองเปนสารกอใหเกดมะเรงและทำลายการทำงานของ
ตบได อนตรายจากสารเคมตางๆ ของขยะพษบางชนด ซงเปนตวการกอใหเกดมะเรงผวหนงและมะเรงปอด
ได หรอสารเบรลเลยมทใชในแผงวงจรหลกของอปกรณอเลกทรอนกส อยางในโทรศพทมอถอ ซงเปน
สารกอมะเรง โดยเฉพาะมะเรงปอด โดยผทไดรบสารนอยางตอเนองจากการสดดมกลายเปนโรค
Beryllicosis ซงมผลกบปอด และหากสมผสสารนจะทำใหเกดแผลทผวหนงอยางรนแรง
๓.๖) ผลกระทบตอสขภาพหรอระบบตางๆ ภายในรางกายจากสารพษในขยะ
อนตรายประเภทตางๆ เชน สารแมงกานส สารปรอท สารตะกว สารแคดเมยม สารฟอสฟอรสผลตภณฑ
ทพบ อาทเชน ถานไฟฉาย หลอดฟลออเรสเซนต แบตเตอรรถยนต หมกพมพ แบตเตอรโทรศพทมอถอ
เปนตน
ตวอยางงานวจยทเกยวของ อาทเชน งานวจยของศรศกด สนทรไชย
และวรรณวด พลพอกสน ในป พ.ศ. ๒๕๔๗ เกยวกบผลกระทบทางสขภาพของกลมคนททำงานเกยวของ
กบขยะมลฝอยในพนท ๖ จงหวด รวม ๒๗๖ คน สรปใหเหนวา กลมตวอยางเกอบทงหมดมผลการตรวจ
สขภาพไมปกตและกลมตวอยางทกคนมปรมาณแมงกานสสง รองลงมา คอ สารหน ตะกว และโครเมยม
งานวจยของคณะวทยาศาสตรสาธารณสข มหาวทยาลยโตรอนโต ทสำรวจคนเกบขยะชาวกมพชา
ในป พ.ศ. ๒๕๓๑ และคนเกบขยะชาวเวยดนามในป พ.ศ. ๒๕๔๓ พบวา คนเกบขยะสวนใหญมอาการ
ตดเชอและเปนโรคเจบปวยจากขยะมลฝอยถง ๑๔ ชนด เชน อาการเจบคอ เปนไข ปวดหว ปวดเมอยตาม
รางกาย โรคผวหนง โรคมาลาเรย โรคระบาดหลากหลายประเภท โรคหวใจ โรคทางสมอง และอาการ
ทองรวง เปนตน การวจยดงกลาวยงชใหเหนวา ไมเพยงแคคนเกบขยะเทานนทตดเชอโรคจากขยะ แตยงคง
รวมถงผทมพฤตกรรมทไมถกสขลกษณะและมสภาพชวตความเปนอยในสภาพแวดลอมทสกปรก กมความ
เสยงทจะตดเชอโรคไดงายมากยงขน
นอกจากน กรณเหตการณชาวบานจาก ๓ ตำบล ไดแก ต.หวยแหง
อ.แกงคอย ต.หนองปลาไหล และ ต.กดนกเปลา อ.เมองสระบร กวา ๑๐๐ คน ปดถนนพหลโยธนทง
ขาออกและขาเขากรงเทพมหานคร ระหวาง ก.ม.ท ๙๙-๑๐๐ หมท ๓ และหมท ๔ ต.หนองนาก
อ.หนองแค จ.สระบร ประทวงใหหนวยงานราชการปดบอขยะสารเคมของเอกชนแหงหนง ซงตงอยใน
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 61
ต.หวยแหง อ.แกงคอย ตดตอกบ ต.หนองปลาไหล อ.เมอง จ.สระบร ทปลอยสารพษออกมา ทำใหมลภาวะ
เปนพษ และสารดงกลาว กรมการแพทยตรวจพบวาเปนสารทำใหกอมะเรงในรางกาย
๓.๒.๔ ดานสารเคมเปนพษและสารอนตราย
ในรอบสบปทผานมา มการนำสารอนตรายมาใชในการพฒนาประเทศทงดาน
อตสาหกรรมและเกษตรกรรม โดยเฉลยปละประมาณ ๓๓ ลานตน โดยระหวางป พ.ศ. ๒๕๔๖-๒๕๕๑
มการนำเขาสารอนตรายจากตางประเทศ ในสดสวน ๒๐:๘๐ เมอเทยบกบการผลตภายในประเทศ ทงน
พบแนวโนมการผลตและนำเขาสารเคมเพมสงขนในป พ.ศ.๒๕๕๒ และ ๒๕๕๓ โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๓
ประเทศไทยมปรมาณการผลตและนำเขาสารเคม รวมประมาณ ๗๙.๙๖ ลานตน ซงสารเคมรอยละ ๙๓
หรอ ๗๔.๓ ลานตน เปนการผลตภายในประเทศ สวนอกรอยละ ๗ หรอ ๕.๖๖ ลานตน เปนการนำเขาจาก
ตางประเทศ เมอเปรยบเทยบกบป พ.ศ. ๒๕๕๒ พบวา ปรมาณการผลตสารเคมภายในประเทศไดเพมขน
กวาสองเทาหรอ ๔๑.๒ ลานตน (กราฟท ๑๔)
กราฟท๑๔ แสดงการนำเขาและผลตสารเคมในประเทศไทย ป พ.ศ ๒๕๔๖ – ๒๕๕๓ ทมา:๑.ขอมลการนำเขาสารเคม ประมวลผลจากการนำเขาสารเคมกลมอนทรย (หมวด ๒๙) และกลมอนนทรย (หมวด ๒๘) ของกรมศลกากรwww.customs.go.th
๒. ปรมาณการผลต หมายถง ปรมาณการผลตสารเคมของโรงงานลำดบ ๔๒(๑) ทแจงตอกรมโรงงาน อตสาหกรรม และการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย
การพฒนาอตสาหกรรมและเกษตรเชงพาณชย ทำใหประเทศไทยจำเปนตอง
พงวตถดบและผลตภณฑทางเคมจำนวนมากขนเรอยๆ การควบคมและการจดการสารเคมและเคมภณฑ
จงเปนสงทสำคญ นบตงแตประเภทของสารเคม การนำเขา การผลต การขนสง และการใชสารเคม
. . - ๔๘
คณะวทยาศาสตรสาธารณสข มหาวทยาลยโตรอนโต ทสารวจคนเกบขยะชาวกมพชา ในป พ.ศ. ๒๕๓๑ และ คนเกบขยะชาวเวยดนามในป พ.ศ. ๒๕๔๓ พบวา คนเกบขยะสวนใหญมอาการตดเชอและเปนโรคเจบปวยจากขยะมลฝอยถง ๑๔ ชนด เชน อาการเจบคอ เปนไข ปวดหว ปวดเมอยตามรางกาย โรคผวหนง โรคมาลาเรย โรคระบาดหลากหลายประเภท โรคหวใจ โรคทางสมอง และอาการทองรวง เปนตน การวจยดงกลาวยงชใหเหนวา ไมเพยงแคคนเกบขยะเทานนทตดเชอโรคจากขยะ แตยงคงรวมถงผทมพฤตกรรมทไมถกสขลกษณะและมสภาพชวตความเปนอยในสภาพแวดลอมทสกปรก กมความเสยงทจะตดเชอโรคไดงายมากยงขน นอกจากน กรณเหตการณชาวบานจาก ๓ ตาบล ไดแก ต.หวยแหง อ.แกงคอย ต.หนองปลาไหล และ ต.กดนกเปลา อ.เมองสระบร กวา ๑๐๐ คน ปดถนนพหลโยธนทงขาออกและขาเขากรงเทพมหานคร ระหวาง ก.ม.ท ๙๙-๑๐๐ หมท ๓ และหมท ๔ ต.หนองนาก อ.หนองแค จ.สระบร ประทวงใหหนวยงานราชการปดบอขยะสารเคมของเอกชนแหงหนง ซงตงอยใน ต.หวยแหง อ.แกงคอย ตดตอกบ ต.หนองปลาไหล อ.เมอง จ.สระบร ทปลอยสารพษออกมา ทาใหมลภาวะเปนพษ และสารดงกลาว กรมการแพทยตรวจพบวาเปนสารทาใหกอมะเรงในรางกาย . . ในรอบสบปทผานมา มการนาสารอนตรายมาใชในการพฒนาประเทศทงดานอตสาหกรรมและเกษตรกรรม โดยเฉลยปละประมาณ ๓๓ ลานตน โดยระหวางป พ.ศ. ๒๕๔๖-๒๕๕๑ มการนาเขาสารอนตรายจากตางประเทศ ในสดสวน ๒๐:๘๐ เมอเทยบกบการผลตภายในประเทศ ทงน พบแนวโนมการผลตและนาเขาสารเคมเพมสงขนในป พ.ศ.๒๕๕๒ และ ๒๕๕๓ โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๓ ประเทศไทยมปรมาณการผลตและนาเขาสารเคม รวมประมาณ ๗๙.๙๖ ลานตน ซงสารเคมรอยละ ๙๓ หรอ ๗๔.๓ ลานตน เปนการผลตภายในประเทศ สวนอกรอยละ ๗ หรอ ๕.๖๖ ลานตน เปนการนาเขาจากตางประเทศ เมอเปรยบเทยบกบป พ.ศ. ๒๕๕๒ พบวา ปรมาณการผลตสารเคมภายในประเทศไดเพมขนกวาสองเทาหรอ ๔๑.๒ ลานตน (กราฟท ๑๔)
แสดงการนาเขาและผลตสารเคมในประเทศไทย ป พ.ศ ๒๕๔๖ – ๒๕๕๓ : ๑. ขอมลการนาเขาสารเคม ประมวลผลจากการนาเขาสารเคมกลมอนทรย (หมวด ๒๙) และกลมอนนทรย (หมวด ๒๘) ของกรมศลกากร
www.customs.go.th
4.6 4.81 5.22 5.26 5.155.35 15.54
5.66
22.3 24.7 26.8 24.1 25 24.1
33.06
74.3
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553
ปรมาณ (ลานตน)
ป พ.ศ.
ปรมาณการผลต ปรมาณนาเขา
62 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๑) ประเภทของสารเคมทใชในประเทศไทยจำแนกเปน
๑.๑) สารเคมทใชในการเกษตร ไดแก สารเคมกำจดศตรพช โดยสารเคม
กำจดศตรพชทนำเขามากทสด คอ กลมออรแกโนฟอสเฟต (Organo-phosphates) รองลงมา คอ
กลมคารบาเมท (Carbamates) ออรแกโนคลอรน (Organo-Chlorines) และปยเคม
๑.๒) สารเคมทใชในครวเรอน พบวา สวนใหญเปนพวกสารกำจดแมลง
และสตวรบกวนและเพอการสาธารณสข เชน ผลตภณฑทำความสะอาด สารฆาเชอโรค ผลตภณฑ
ทางการแพทย ผลตภณฑสำหรบใชในชวตประจำวน และเภสชเคมภณฑ หนงในเภสชเคมภณฑทมความ
สำคญ คอ ยาหมดอาย เพราะสถานพยาบาลและประชาชนมกเกบสำรองยาไวใช ทำใหมปรมาณยาหลงเหลอ
อยมากเกนไป
๑.๓) สารเคมทใชในอตสาหกรรม ซงสารเคมทใชในอตสาหกรรมทนำเขา
สงสด ๕ ลำดบแรก คอ เคมภณฑอนทรย เคมภณฑ-อนนทรย เมดพลาสตก เคมภณฑอนๆ และสทาวานช
และวตถแตงส
๒) การนำเขาการผลตและการขนสง
จากสถตขอมลปรมาณการนำเขาและการผลตสารเคม โดยเฉลยคงตวระหวาง
ป พ.ศ. ๒๕๔๖-๒๕๕๑ แตเพมขนในป พ.ศ. ๒๕๕๒ และ ๒๕๕๓ โดยป พ.ศ. ๒๕๕๓ ประเทศไทยมการ
ผลตสารเคมภายในประเทศ ๗๔.๓ ลานตน โดยโรงงานลำดบ ๔๒(๑) ทประกอบกจการเกยวกบเคมภณฑ
สารเคมหรอวตถอนตราย สวนสารเคมทนำเขาเปนกลมอนทรย ๒.๑๙ ลานตน และกลมอนนทรย
๓.๔๗ ลานตน โดยมปรมาณการนำเขาทงสองกลมสงสด ๑๐ อนดบแรก เทากบ ๒.๗๘ ลานตน ทงน
สารเคมในกลมสารอนทรยและสารอนนทรยทมการนำเขาสงสด ๕ อนดบแรก ไดแก เมธานอลหรอ
เมธลแอลกอฮอล (Methanol; Methyl alcohol) ไดโซเดยมคารบอเนต (Disodium carbonate)
เอทลนไดคลอไรด (Ethylene dichloride) แอนไฮดรส แอมโมเนย (Anhydrous ammonia) และ
พาราไซลน (p-Xylene) ตามลำดบ และเมอเปรยบเทยบกบป พ.ศ. ๒๕๕๒ พบวา ปรมาณการนำเขา
สารเคมจากตางประเทศลดลงเกอบสามเทาหรอ ๙.๘๘ ลานตน โดยเปนสารอนทรย ๘.๔๘ ลานตน และ
สารอนนทรย ๑.๔๐ ลานตน
สำหรบการขนสงสารอนตรายและของเสยอนตรายภายในประเทศ สวนใหญ
เปนการขนสงโดยรถบรรทก การตรวจสภาพความปลอดภยของยานพาหนะและถงบรรทกสารอนตรายอย
ในความรบผดชอบของบรษทเอกชนผผลตหรอเจาของเปนหลก โดยจะมหนวยงานภาครฐเขามามสวนรวม
ประสานงานดวย ขนอยกบสถานทเกดอบตเหตและชนดของสาร เชน กรมการขนสงทางบกจะเปนผให
ใบอนญาตแกรถบรรทกและพนกงานขบข รวมถงแจงขอมลทะเบยนรถบรษทเจาของเมอเกดอบตเหต
กรมโรงงานอตสาหกรรม จะเปนผใหขอมลในการจดการกบสารเคมอนตรายชนดนนๆ เชน เมอหกรด
บนถนน อาจทำงานรวมกบกรมทางหลวง สวนกรมควบคมมลพษ มบทบาทในการตดตามตรวจสอบวาม
การกระจายหรอการปนเปอนของสารอนตรายดงกลาวสสงแวดลอมในบรเวณใกลเคยงหรอไม รวมทง
การควบคมการจดการและการฟนฟพนทปนเปอนตอไป ในสวนการกกเกบและการจำหนายสารเคมและ
วตถอนตรายในปจจบนยงไมมการรวบรวมขอมลสถานการณและการสำรวจสภาพความปลอดภยของ
สถานทกกเกบสารอนตรายทวประเทศ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 63
๓) การใชสารเคม
การใชสารเคมกำจดศตรพชผดวธและพฤตกรรมการใชสารเคมกำจดศตรพช
ของเกษตรกรไทยทไมถกตองและเหมาะสมเปนปญหาสำคญ โดยเฉพาะผลตภณฑสารเคมทประชาชนใชใน
ชวตประจำวนหรอสมผสในการทำงานเปนประจำนนมมากหลายชนด ซงจำนวนผปวยและผเสยชวตจาก
สารเคมทรวบรวมเปนสถตในแตละปนน มกเปนกลมประชาชนทไมทราบถงวธการใชสารเคมทถกตอง
กจกรรมการปลกผกและผลไมเปนกจกรรมทางการเกษตรทใชสารเคมกำจดศตรพชสงทสด กรมสงเสรม
การเกษตร ไดเกบตวอยางพชผกในจงหวดตางๆ เพอตรวจวเคราะหหาการปนเปอน พบวามสารพษตกคาง
จำนวน ๑,๖๖๗ ตวอยาง (รอยละ ๔๒) ซงมปรมาณสารเคมอยในระดบปลอดภย จำนวน ๑,๔๒๖ ตวอยาง
(รอยละ ๘๖) และมปรมาณสารเคมในระดบไมปลอดภยจำนวน ๒๔๑ ตวอยาง (รอยละ ๑๔) ปญหา
สวนใหญทพบ คอ ประชาชนไมทราบวธใชสารเคมทถกตอง ไมมการควบคมการใชสารเคมในภาคชมชน
และมการกำจดซากบรรจภณฑสารเคมทไมถกตอง
สำหรบการจดการสารเคมทางอตสาหกรรม ปจจบนพบวามการพฒนามากขน
เชน มระบบขอมลสารเคม มระบบจดเกบและขนสงสารเคม มระบบเอกสารขอมลความปลอดภยเคมภณฑ
(Material Safety Data Sheet: MSDS) มหลกเกณฑและวธการผลตทดและเหมาะสม (Good
Manufacturing Practice: GMP) ในการปองกนควบคมสารเคมในกระบวนการผลต รวมทงมมาตรการ
ทางกฎหมายดวย
๔)การกำจดสารเคม
ปจจบนปญหาการกำจดสารอนตราย โดยเฉพาะสารเคมจากภาคอตสาหกรรม
เกดจากการมโรงกำจดสารเคมทกลายเปนของเสยอนตรายไมเพยงพอ ซงสถานกำจดหรอบำบดทได
รบอนญาตจากกรมโรงงานอตสาหกรรมบางแหง ยงมปญหาดานประสทธภาพการจดการ จงยงทำใหเกด
ปญหากลนและการปนเปอนสารเคมในสงแวดลอมอย จากปญหาสถานทกำจดไมเพยงพอ จงสงผลใหมการ
ลกลอบทงของเสยอนตรายในสถานทตางๆ อยบอยครง
นอกจากน ชมชนในเขตชนบททเปนพนทเกษตรกรรม สวนใหญใชสารเคมใน
การเกษตร ปจจบนยงไมมแนวทางการจดการสารเคมทเปนของเสยอนตรายจากภาคเกษตรกรรมทชดเจน
แมวาจะมการรณรงคการใชสารเคมกำจดศตรพช โดยใหเกษตรกรใชปยอนทรยและปยชวภาพทดแทน
กตาม ปญหาทพบในปจจบน คอ ของเสยอนตรายเหลานรวมถงซากบรรจภณฑ และซากผลตภณฑทไมใช
แลวถกนำมาทงรวมกบของเสยชมชนทวไป
๕)สถานการณโรคและผลกระทบตอสขภาพ
กรมควบคมโรค รายงานวามผปวยไดรบพษจากสารอนตราย ในเดอนมกราคม –
พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๓ จำนวน ๒,๓๐๖ ราย เพมขนจากป พ.ศ. ๒๕๕๒ จำนวน ๓๘๐ ราย หรอ
รอยละ ๑๙.๗๓ จำแนกเปนผปวยไดรบพษจากสารอนตรายทางอตสาหกรรม ๒๙๑ ราย และผปวยทไดรบ
พษจากสารอนตรายทางการเกษตร ๒,๐๑๕ ราย (ตารางท ๓)
64 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ตารางท๓ จำนวนผปวยและเสยชวตจากการไดรบพษจากสารอนตราย ตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๖-๒๕๕๓
หนวย : ราย
๕.๑) ผลกระทบตอสขภาพจากการไดรบพษจากสารอนตรายดานเกษตรกรรม
ผลกระทบตอสขภาพจากสารเคมกำจดศตรพชเกดจากหลายปจจย ไดแก
การผสมสารเคมกำจดศตรพชทมฤทธรนแรงเพอทำเปนรปคอกเทลสารพษเพอเพมปรมาณสารเคมกำจด
ศตรพช ทำใหสารเคมบางชนดมขนาดเกนความจำเปน การใชสารเคมกำจดศตรพชทเขมขนมากเกนไป
การกำจดซากบรรจภณฑไมถกวธ และขาดความรทถกตองในการใชสารเคมกำจดศตรพช จงทำให
พบปญหาการตกคางของสารเคมพชผลทางการเกษตรและในสงแวดลอม รวมทงการสงผลกระทบตอ
สขภาพอนามย
ผปวยทไดรบพษจากสารอนตรายทางการเกษตรป พ.ศ. ๒๕๕๓ มจำนวน
๒,๐๑๕ ราย เพมขนจากปทผานมา ๓๖๖ ราย คดเปนรอยละ ๒๒ พนททมผปวยสงสด คอ ภาคเหนอ
๙๗๕ ราย รองลงมาคอ ภาคกลาง ๔๘๙ ราย ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ๔๓๘ ราย และภาคใต ๑๑๓ ราย
ตามลำดบ (กราฟท ๑๖) จงหวดทมผปวยสงสด ๕ อนดบแรก คอ จงหวดเชยงราย กำแพงเพชร
นครสวรรค เชยงใหม และสพรรณบร
. . - ๕๑
จานวนผปวยและเสยชวตจากการไดรบพษจากสารอนตราย ตงแตป ๒๕๔๖-๒๕๕๓
หนวย : ราย
ปวย ๒,๓๔๒ ๑,๘๖๔ ๑,๓๒๑ ๑,๘๖๔ ๑,๒๘๖ ๑,๖๔๒ ๑,๖๔๙ ๒,๐๑๕
ตาย ๙ ๙ - - - - - -
ปวย ๑๕๗ ๘๕๓ ๓๑๙ ๒๐๑ ๓๐๐ ๒๒๖ ๒๗๗ ๒๙๑
ตาย - ๑ - - ๑ - - -
, , , , , , , ,
- - - - -
รอยละของการ เพมขน/ลดลง
ปวย -๙.๑๖ +๘.๗๒ -๓๙.๖๓ -๑๑.๔๖ +๙.๒๓ +๑๗.๗ +๓.๑๐ +๑๙.๗๓
ตาย -๑๘.๑๘ +๑๑.๑๑ - - - - - -
. ) ผลกระทบตอสขภาพจากสารเคมกาจดศตรพชเกดจากหลายปจจย ไดแก การผสมสารเคมกาจดศตรพชทมฤทธรนแรงเพอทาเปนรปคอกเทลสารพษเพอเพมปรมาณสารเคมกาจดศตรพช ทาใหสารเคมบางชนดมขนาดเกนความจาเปน การใชสารเคมกาจดศตรพชทเขมขนมากเกนไป การกาจดซากบรรจภณฑไมถกวธ และขาดความรทถกตองในการใชสารเคมกาจดศตรพช จงทาใหพบปญหาการตกคางของสารเคมพชผลทางการเกษตรและในสงแวดลอม รวมทงการสงผลกระทบตอสขภาพอนามย
ผปวยทไดรบพษจากสารอนตรายทางการเกษตรป พ.ศ. ๒๕๕๓ มจานวน ๒,๐๑๕ ราย เพมขนจากปทผานมา ๓๖๖ ราย คดเปนรอยละ ๒๒ พนททมผปวยสงสด คอ ภาคเหนอ ๙๗๕ ราย รองลงมาคอ ภาคกลาง ๔๘๙ ราย ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ๔๓๘ ราย และภาคใต ๑๑๓ ราย ตามลาดบ (กราฟท ๑๖) จงหวดทมผปวยสงสด ๕ อนดบแรก คอ จงหวดเชยงราย กาแพงเพชร นครสวรรค เชยงใหม และสพรรณบร
410
883
101
248
456
827
63
303
438
975
113
489
0 200 400 600 800 1000 1200
ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
ภาคเหนอ
ภาคใต
ภาคกลาง
จานวน (ราย)
ป 2553
ป 2552
ป 2551
ทมา:ขอมลจากระบบการเฝาระวงโรค สำนกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข,
www.boe.moph.go.th, กมภาพนธ ๒๕๕๔
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 65
กราฟท๑๕ แสดงผปวยเนองจากไดรบพษจากสารเคมทางการเกษตร ป พ.ศ. ๒๕๕๑-๒๕๕๓ จำแนกรายภาค ทมา: ประมวลผลขอมลการเจบปวยรายจงหวดจากสำนกระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข, ๒๕๕๑-๒๕๕๓
๕.๒) ผลกระทบตอสขภาพจากการไดรบพษจากสารอนตรายดานอตสาหกรรม
สำนกระบาดวทยา กรมควบคมโรค รายงานผไดรบพษจากสารอนตรายทาง
อตสาหกรรมป พ.ศ. ๒๕๕๓ มผปวย ๒๙๑ ราย เพมขนจากปทผานมา ๑๔ ราย คดเปนรอยละ ๕ จำแนก
เปนพษจากสารปโตรเลยม (เบนซน โทลอน และไซลน) ๑๘๗ ราย พษจากแกสและไอระเหย
(คารบอนไดออกไซด คารบอนมอนอกไซด มเทน ซลเฟอรไดออกไซด คลอรน แอมโมเนย และอะเซททลน)
๔๐ ราย และพษจากโลหะหนก (แมงกานส ปรอท อารเซนก และตะกว) ๖๔ ราย
พนททพบผปวยสงสด คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จำนวน ๙๒ ราย
รองลงมา คอ ภาคกลาง ๘๓ ราย ภาคเหนอ ๘๑ ราย และภาคใต ๓๕ ราย ตามลำดบ (กราฟท ๑๗)
จงหวดทมผปวยสงสด ๕ อนดบแรกไดแก จงหวดฉะเชงเทรา ปราจนบร เชยงราย เชยงใหม และอดรธาน
ตามลำดบ
. . - ๕๒
คารบอนมอนอกไซด มเทน ซลเฟอรไดออกไซด คลอรน แอมโมเนย และอะเซททลน) ๔๐ ราย และพษจาก โลหะหนก (แมงกานส ปรอท อารเซนก และตะกว) ๖๔ ราย
พนททพบผปวยสงสด คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน ๙๒ ราย รองลงมา คอ ภาคกลาง ๘๓ ราย ภาคเหนอ ๘๑ ราย และภาคใต ๓๕ ราย ตามลาดบ (กราฟท ๑๗) จงหวดทมผปวยสงสด ๕ อนดบแรกไดแก จงหวดฉะเชงเทรา ปราจนบร เชยงราย เชยงใหม และอดรธาน ตามลาดบ
ผปวยเนองจากไดรบพษจากสารอนตรายทางอตสาหกรรม ป พ.ศ. ๒๕๕๑–๒๕๕๓ จาแนกรายภาค : ประมวลผลขอมลการเจบปวยรายจงหวดจากสานกระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข, ๒๕๕๑ – ๒๕๕๓
ปญหาผลกระทบของสารเคมตอสขภาพและสงแวดลอม โดยในภาคอตสาหกรรมสงผลกระทบตอสขภาพอนามยของคนงาน สงแวดลอม และชมชนโดยรอบโรงงานอตสาหกรรม ปญหาการรวไหลของสารเคม อบตภยสารเคมในโรงงานและจากการขนสงสารเคม การลกลอบทงกากอตสาหกรรมทเปนอนตรายและของเสยอนตราย และการกาจดและบาบดสารเคมจากอตสาหกรรม โดยเฉพาะอตสาหกรรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) สวนในภาคเกษตรกรรมพบปญหาการใชสารเคมไมถกตองมสารเคมตกคางในผลผลตทางการเกษตรและสงแวดลอม และปญหาการจดการซากบรรจเคมภณฑทางการเกษตร ทาใหเกดผลกระทบตอสขภาพอนามยของเกษตรกร ประชาชนผบรโภค และสงแวดลอม นอกจากน ในภาคชมชนพบปญหาสารเคมอนตรายตกคางในอาหารและยา เครองสาอาง และผลตภณฑทใชในชวตประจาวน มการใชและกาจด บาบดผลตภณฑหรอวตถอนตรายทใชในบานเรอนไมถกตอง ทาใหเกดอนตรายตอสขภาพและปะปนอยในสงแวดลอม สวนภาคคมนาคมและการขนสงกมปญหาอบตภยจากการขนสงสารเคมและสนคาอนตรายไดกอใหเกดความเสยหายอยางฉบพลนตอชวตทรพยสน และมผลกระทบตอสงแวดลอมในวงกวาง จากสถานการณและประเดนปญหาดงกลาว ชใหเหนวาผลกระทบตอสขภาพจากการใชและการจดการสารเคมเปนพษและสารอนตรายอยางไมถกตอง ไดขยายตวและสงผลกระทบชดเจนขน ซงมความสมพนธกบการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ ดงนน จงจาเปนตองไดรบการดแลอยางเปนระบบ รวมทงการใหประชาชนไดรบความร ขอมลขาวสารทถกตองและจาเปน เพอใชในการปองกนและแกไขปญหาดานอนามยสงแวดลอมจากสารเคมเปนพษและสารอนตรายไดอยางทนทวงทตอไป
. .
)
74
62
32
61
120
75
32
50
92
81
35
83
0 20 40 60 80 100 120 140
ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
ภาคเหนอ
ภาคใต
ภาคกลาง
จานวน (ราย)
ป 2553
ป 2552
ป 2551
กราฟท๑๖ ผปวยเนองจากไดรบพษจากสารอนตรายทางอตสาหกรรม ป พ.ศ. ๒๕๕๑–๒๕๕๓ จำแนกรายภาค
ทมา: ประมวลผลขอมลการเจบปวยรายจงหวดจากสำนกระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข, ๒๕๕๑ – ๒๕๕๓
66 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ปญหาผลกระทบของสารเคมตอสขภาพและสงแวดลอม โดยในภาค
อตสาหกรรมสงผลกระทบตอสขภาพอนามยของคนงาน สงแวดลอม และชมชนโดยรอบโรงงาน
อตสาหกรรม ปญหาการรวไหลของสารเคม อบตภยสารเคมในโรงงานและจากการขนสงสารเคม
การลกลอบทงกากอตสาหกรรมทเปนอนตรายและของเสยอนตราย และการกำจดและบำบดสารเคมจาก
อตสาหกรรม โดยเฉพาะอตสาหกรรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) สวนในภาคเกษตรกรรม
พบปญหาการใชสารเคมไมถกตองมสารเคมตกคางในผลผลตทางการเกษตรและสงแวดลอม และปญหา
การจดการซากบรรจเคมภณฑทางการเกษตร ทำใหเกดผลกระทบตอสขภาพอนามยของเกษตรกร
ประชาชนผบรโภค และสงแวดลอม นอกจากน ในภาคชมชนพบปญหาสารเคมอนตรายตกคางในอาหาร
และยา เครองสำอาง และผลตภณฑทใชในชวตประจำวน มการใชและกำจด บำบดผลตภณฑหรอ
วตถอนตรายทใชในบานเรอนไมถกตอง ทำใหเกดอนตรายตอสขภาพและปะปนอยในสงแวดลอม
สวนภาคคมนาคมและการขนสงกมปญหาอบตภยจากการขนสงสารเคมและสนคาอนตรายไดกอใหเกด
ความเสยหายอยางฉบพลนตอชวตทรพยสน และมผลกระทบตอสงแวดลอมในวงกวาง จากสถานการณ
และประเดนปญหาดงกลาว ชใหเหนวาผลกระทบตอสขภาพจากการใชและการจดการสารเคมเปนพษและ
สารอนตรายอยางไมถกตอง ไดขยายตวและสงผลกระทบชดเจนขน ซงมความสมพนธกบการพฒนา
เศรษฐกจของประเทศ ดงนน จงจำเปนตองไดรบการดแลอยางเปนระบบ รวมทงการใหประชาชนไดรบ
ความร ขอมลขาวสารทถกตองและจำเปน เพอใชในการปองกนและแกไขปญหาดานอนามยสงแวดลอม
จากสารเคมเปนพษและสารอนตรายไดอยางทนทวงทตอไป
๓.๒.๕ ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
๑) สถานการณการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเปนปญหาสำคญระดบโลกทสงผลกระทบตอ
สงแวดลอม เศรษฐกจ สงคมและสขภาพ ปจจบนสภาพภมอากาศมการเปลยนแปลงอยางเหนไดชดใน
หลายประเทศทวโลก นกวทยาศาสตรเชอวา ปจจยสำคญทเปนสาเหตหลกของการเปลยนแปลงสภาพ
ภมอากาศ คอ การทปรมาณความเขมขนของกาซเรอนกระจกในบรรยากาศเพมขนจนเกนสมดล
แหลงกำเนดหลกของกาซเรอนกระจก คอกจกรรมของมนษย เชน การเผาไหมเชอเพลง การตดไมทำลายปา
การคมนาคมขนสง กระบวนการผลตทางอตสาหกรรม เกษตรกรรม ปศสตว การกำจดขยะและนำเสย
เปนตน กจกรรมตางๆ เหลาน ปลอยกาซเรอนกระจก ไดแก กาซคารบอนไดออกไซด กาซมเทน
กาซไนตรสออกไซด เปนตน ออกสชนบรรยากาศและสงผลใหอณหภมของโลกสงขน ขอมลของ
คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Intergovernmental Panel on
Climate Change: IPCC, 2001) ระบวาอณหภมเฉลยบนผวโลกเพมขนประมาณ ๐.๖ ± ๐.๒ องศา
เซลเซยส ตงแตปลายศตวรรษท ๑๙ เปนตนมา สำหรบประเทศไทยอณหภมเฉลยมแนวโนมสงขน
อยางตอเนอง โดยคาดวาอณหภมเฉลยในทกภาคจะเพมขนประมาณ ๑ องศาเซลเซยส ในชวง
ปพ.ศ. ๒๕๕๓–๒๕๘๒ เพมขน ๒ องศาเซลเซยส ในชวงป พ.ศ. ๒๕๙๓–๒๖๐๒ และจะเพมขนประมาณ
๔ องศาเซลเซยส ในชวงป พ.ศ. ๒๖๒๓–๒๖๓๒ หากยงไมดำเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจก
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 67
การเพมขนของอณหภมทวโลกรวมทงประเทศไทย สงผลกระทบตอการ
เปลยนแปลงของสงแวดลอมและระบบนเวศในวงกวาง เชน คลนความรอนเกดบอยครงและรนแรงขน
เกดการเปลยนแปลงของฤดกาล ปรมาณนำฝนมความแปรปรวนในหลายพนท ในพนททปรมาณนำฝนลด
ลงสงผลใหสมดลนำมแนวโนมลดลง ทำใหบางพนทเกดภาวะขาดแคลนนำ บางพนทอาจกลายเปนทะเล
ทรายและสงผลกระทบตอพนทการเกษตร สงมชวตทไมสามารถปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมท
เปลยนแปลงได จงมโอกาสสญพนธ ปะการงฟอกขาว และระบบนเวศทางทะเลเปลยนแปลง นอกจากน
อากาศทรอนขนทำใหภยพบตทางธรรมชาตเกดขนบอยครงและรนแรง เชน การเกดลมพายรนแรง
ฝนตกหนก นำทวม สรางความเสยหายตอชวตและทรพยสน พนทชายฝงถกกดเซาะทำใหพนทอยอาศย
นอยลง เกดการอพยพยายถน รกลำพนทปาไม และสงผลกระทบตอสมดลของระบบนเวศตามมา
(Confalonieri et al., 2007)
๒) สถานการณผลกระทบตอสขภาพ
การเปลยนแปลงของสงแวดลอมขางตนมความเชอมโยงตอสขภาพทงทางตรง
และทางออม โดยเฉพาะในประชากรกลมออนไหว เชน เดก ผสงอาย และผปวยทมสขภาพออนแอ
มแนวโนมหรอความเสยงทจะไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศสงกวาประชาชนทวไป
ซงผลกระทบทงทางตรงและทางออมม ดงน
๒.๑) ผลกระทบทางตรง
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงทำใหอณหภมบางพนทมการ
เปลยนแปลง เชน รอนขน ทำใหแมลงและพาหนะนำโรคบางชนดเจรญเตบโต แพรพนธเรวขนและระบาด
ในพนทตางๆ เพมขนจนเกดผลกระทบตอสขภาพ เชน การเจบปวยจากโรคตดตอนำโดยแมลง โรคทเกด
จากอาหารและนำเปนสอ โรคระบบทางเดนหายใจ หรอการเจบปวยหรอเสยชวตจากคลนความรอน
โรคทเกดจากรงสอลตราไวโอเลต เปนตน
๒.๑.๑) โรคตดตอนำโดยแมลง
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เชน อณหภมทอนขน
ปรมาณฝนตกมากขน และความชนสง เอออำนวยตอการขยายพนธของยงมากขน ทำใหวงจรชวตของ
ยงสนลงเพราะฟกตวไดเรวกวาเดม จำนวนประชากรยงเพมอยางรวดเรว ปจจบนยงยงออกหากนไดทงเวลา
กลางวนและกลางคน รวมทงแพรไปในพนทสงในบางสถานทไดอกดวย ทำใหพนทการระบาดเพมขน
ซงยงเปนแมลงพาหะนำโรคทสำคญ ไดแก โรคไขเลอดออก โรคมาลาเรย โรคเทาชาง และโรคชคนกนยา
เปนตน ประเทศไทยเปนประเทศทมความเสยงสงตอโรคตดตอนำโดยแมลง เนองจากสภาพภมอากาศและ
ภมประเทศเหมาะแกการเจรญเตบโตของแมลง ประเทศไทยจะเผชญปญหาการระบาดของโรคตดตอ
นำโดยแมลงโดยเฉพาะโรคไขเลอดออกทกป จากขอมลเฝาระวงของสำนกระบาดวทยา กรมควบคมโรค
พบวา การเกดโรคไขเลอดออกมอตราสงขนอยางตอเนอง โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๑ มอตราการตดเชอ
ประมาณ ๒๐๐ ตอ ๑๐๐,๐๐๐ ประชากร สวนการระบาดของโรคมาลาเรย พบวา ระบาดมากในภาคใต
และบรเวณชายแดนเขตตดตอระหวางประเทศ สวนหนงเกดจากปญหาการดอยาของแรงงานตางดาว
ซงเปนพาหะ รวมทงเกดจากภาวะโลกรอนททำใหไขของยงกนปลองซงเปนพาหะนำโรคมาลาเรย
68 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
เพาะพนธและกลายเปนยงเรวขน กอใหเกดการระบาดรนแรงตามมา นอกจากน โรคชคนกนยาทไมพบการ
ระบาดแลวในประเทศไทยหลงจากป พ.ศ. ๒๕๑๓ กลบมาระบาดใหมอกครงในป พ.ศ. ๒๕๕๑ และ
๒๕๕๒ ในหลายพนทของภาคใต
๒.๑.๒) โรคระบบทางเดนหายใจ
อากาศรอนและแหงแลงขน สงผลใหปรมาณฝนละอองและ
เกสรดอกไมฟงกระจายในบรรยากาศมากขน การศกษาขององคการอนามยโลก พบวา การทอณหภมและ
สภาพอากาศมความแหงแลงและรอนขน สงผลใหจำนวนและความรนแรงของการเกดไฟปามากขน อกทง
สงผลใหปรมาณหมอกควนและฝนละอองเพมขน นอกจากน อณหภมทเพมขนและการกระจายของนำฝน
ทเปลยนแปลงเนองจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ทำใหคณภาพอากาศโดยเฉพาะอยางยง ในเมอง
ทมปญหามลพษทางอากาศและโดมความรอนทวความรนแรงขน เหตการณดงกลาวทำใหมนษย มโอกาส
ไดรบปรมาณมลพษทางอากาศมากขน และสงผลกระทบตอสขภาพตามมา เชน โรคภมแพ โรคหอบหด
โรคหลอดเลอด และโรคหวใจ นอกจากน ละอองเกสรทฟงกระจายในบรรยากาศ ยงสงผลใหเกดโรคภมแพดวย
การระบาดของโรคตดเชออบตใหม เชน โรคระบบทางเดน
หายใจเฉยบพลน และโรคไขหวดนก เปนตน นกวทยาศาสตรเชอวามสวนเกยวของกบการเปลยนแปลง
สภาพภมอากาศอนเปนผลมาจากสงแวดลอมทเปลยนแปลง เชน การทำลายสภาพแวดลอมทเปนแหลงท
อยของสตวปา การตดไมทำลายปา ทำใหสตวพาหะของโรคทเดมอยแตในปา เขามาอยใกลชดกบมนษย
มากยงขน การเลยงสตวเปนแบบอตสาหกรรมขนาดใหญ หากเกดโรคระบาดขนจะเกดความเสยหาย
อยางมาก การอยใกลชดกนระหวางคนและสตวนานาชนด อาจทำใหเชอโรคหลายชนดทเคยพบแตในสตว
ปรบตวจนเขามาอาศยและกอโรคในคน
โรคอบตใหม เชน โรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง
(Severe Acute Respiratory Syndrome: SARS) ทระบาดทวโลกระหวางป พ.ศ. ๒๕๔๕–๒๕๔๖
มผปวยทสงสยวาเปนโรคน ๖,๗๒๗ ราย ผเสยชวต ๔๗๘ ราย จาก ๓๗ ประเทศ รวมทงมไขหวดนก
ทระบาดในหลายประเทศแถบภมภาคเอเชยระหวางป พ.ศ. ๒๕๔๖–๒๕๕๐ รายงานขององคการ
อนามยโลก มผปวยไขหวดนก ๓๒๙ ราย ผเสยชวต ๒๐๑ ราย จาก ๑๒ ประเทศ สำหรบประเทศไทย
ระหวางป พ.ศ. ๒๕๔๗–๒๕๕๓ มผตดเชอไขหวดนก ๒๕ ราย และผเสยชวต ๑๗ ราย
๒.๑.๓) การเจบปวยหรอเสยชวตจากคลนความรอน
การทอณหภมสงขนรวมทงคลนความรอนทเกดขน สงผลให
ประชาชนเจบปวยและเสยชวตในหลายประเทศ เนองจากรางกายไดรบความรอนมากเกนไป และ
ไมสามารถระบายความรอนออกจากรางกายได หากสญเสยความสามารถในการควบคมอณหภมในรางกาย
ไป กอาจเปนสาเหตของการเสยชวต กลมเสยงทจะไดรบผลกระทบจากคลนความรอน เชน เดก ผสงอาย
และผทำงานหรอทำกจกรรมกลางแจง เชน ประเทศสหรฐอเมรกาประสบปญหาคลนความรอนในป
พ.ศ. ๒๕๓๘ ทำใหมผสงอาย เดก และผปวยเสยชวต จำนวน ๗๓๙ ราย ภายในเวลา ๑ สปดาห และ
ในป พ.ศ. ๒๕๔๖ ทวปยโรปประสบปญหาคลนความรอนเชนกน และสงผลใหมผเสยชวตประมาณ
๓๕,๐๐๐ ราย โดยเฉพาะประเทศฝรงเศสมผเสยชวตถง ๑๔,๘๐๒ ราย สำหรบประเทศไทยสถานการณ
ผลกระทบตอสขภาพจากคลนความรอนยงไมชดเจน การศกษาของสำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 69
ในชวงป พ.ศ. ๒๕๕๐–๒๕๕๑ พบวา จำนวนผปวยจากความรอนเพมขน อาจเปนผลมาจากการ
เปลยนแปลงของสภาพภมอากาศทอณหภมสงขน หรออาจเกดจากการซกประวตเพมเตมของเจาหนาท
ทใหความสำคญในเรองดงกลาวมากขน (วไลภรณ ฤทธคปต, ๒๕๕๔)
๒.๑.๔) โรคทเกดจากรงสอลตราไวโอเลต
การ เปล ยนแปลงสภาพภม อ ากาศและการทำลาย
ชนโอโซนจากกจกรรมของมนษย สงผลใหชนโอโซนในบรรยากาศบางลง รงสอลตราไวโอเลตจาก
ดวงอาทตยจงสองมายงผวโลกไดโดยตรงและในปรมาณทมากขน ทำใหมนษยมความเสยงตอการเปน
ตอกระจก โรคมะเรงผวหนง และอาการผวไหมจากแสงแดดมากขน (Department of Health, Western
Australia; 2007, 2008) เชน ประเทศออสเตรเลยมผปวยดวยโรคมะเรงผวหนงสงกวา ๑ ลานคน ทำให
รฐบาลรณรงคใหประชาชนมความตระหนกและปองกนตนเองมากขน (New South Wale Health,
2008) สำหรบประเทศไทยอตราการปวยดวยโรคมะเรงผวหนงพบไมมาก เมอเทยบกบอตราการปวยดวย
โรคมะเรงอน และยงไมมหลกฐานชชดวาเกดจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
๒.๒) ผลกระทบทางออม
เนองจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศสงผลใหเกดภยพบตตางๆ
ทงพาย นำทวม แผนดนไหว และไฟปา เหตการณเหลานสงผลกระทบตอสขภาพของประชาชน ทำใหเกด
การบาดเจบ พการ และเสยชวต รวมทงปญหาสขภาพจตจากการสญเสยทรพยสนหรอการเสยชวตของ
ญาตพนอง นอกจากน ยงทำใหเกดการระบาดของโรคตางๆ จากการขาดการสขาภบาลทด เชน การจดการ
ขยะ การกำจดสงปฏกลทไมถกตอง อาหารและนำบรโภคไดรบการปนเปอน ทำใหเกดโรคระบาดตามมา
โดยเฉพาะโรคอจจาระรวงและโรคฉหนทมากบชวงนำทวม เปนตน การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
ยงเปนสาเหตใหเกดภาวะทพโภชนาการ เพราะขาดแคลนอาหารและนำอนเนองมาจากความแหงแลงและ
ไมสามารถทำการเกษตรไดผล ประเทศไทยเปนประเทศหนงทไดรบผลกระทบจากภยพบตบอยครง เชน
นำทวม พาย ภยแลง ดนถลม เปนตน เหตการณภยพบตตางๆ ทเกดขนทวประเทศ ทำใหมผเสยชวตและ
บาดเจบเปนจำนวนมาก
จากสถานการณผลกระทบตอสขภาพทเกยวของกบการเปลยนแปลง
สภาพภมอากาศขางตนมแนวโนมเพมจำนวนขนและรนแรงขน รวมทงมโรคอบตใหมและโรคอบตซำเกดขน
เรอยๆ โดยเฉพาะโรคตดตอนำโดยแมลง โรคทเกดจากนำและอาหารเปนสอ โรคระบบทางเดนหายใจ และ
โรคอบตใหม ซงประเทศไทยยงไมมการศกษาหรอวเคราะหขอมลทบงชถงความเกยวของระหวาง
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศกบสขภาพ รวมทงการศกษาขอมลกลมเสยงหรอพนทเสยง จงควรมการ
ศกษาวจยเกยวกบประเดนดงกลาว ซงขอมลเหลานจะเปนประโยชนตอการกำหนดนโยบายและวางแผน
การดำเนนงานเพอลดหรอปองกนผลกระทบทจะเกดขนในอนาคต
๓) สถานการณการดำเนนงาน
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเปนปญหาสงแวดลอมททกหนวยงานทงระดบ
นานาชาตและระดบชาตใหความสนใจและตระหนกถงความสำคญ ในป พ.ศ. ๒๕๓๔ ทประชมสมชชา
สหประชาชาตพจารณาเรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และไดจดตงคณะกรรมการระหวางรฐบาล
70 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
วาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เปนองคการทางวชาการเพอสนบสนนขอมลทางวทยาศาสตรให
กบผกำหนดนโยบาย ดำเนนงานเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ตอมาไดจดทำอนสญญา
สหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (United Nations Framework Convention
on Climate Change: UNFCCC) โดยมวตถประสงค เพอรกษาระดบความเขมขนของปรมาณ
กาซเรอนกระจกในชนบรรยากาศใหอยในระดบทปลอดภย เพอใหธรรมชาตสามารถปรบตวได รวมทง
จดทำพธสารเกยวโต (Kyoto Protocol) เพอเรงรดใหประเทศสมาชกดำเนนการลดปรมาณกาซเรอนกระจก
ตามทระบไวในอนสญญาฯ และสมชชาองคการอนามยโลก (World Health Assembly) ไดกำหนด
นโยบายเรองการคมครองและปองกนผลกระทบตอสขภาพจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพอให
หนวยงานตางๆ กำหนดนโยบายและแผนงาน เพอปองกนหรอแกไขผลกระทบทเกดจากการเปลยนแปลง
สภาพภมอากาศ
ประเทศไทยตระหนกถงความสำคญของปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
รวมทงในฐานะเปนสวนหนงของประชาคมโลกจำเปนตองมสวนรวมลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก
และมโอกาสไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ดงนน จงดำเนนการเพอแกไขปญหา
หรอลดผลกระทบทเกดการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยลงนามในอนสญญาสหประชาชาตวาดวย
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เมอเดอนมถนายน พ.ศ. ๒๕๓๕ และใหสตยาบนตออนสญญาฯ เมอวนท
๒๘ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๓๗ รวมทงใหสตยาบนตอพธสารเกยวโต เมอวนท ๒๘ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ โดย
ภารกจทสำคญ คอ การดำเนนงานตามพนธกรณของอนสญญาฯ และการจดทำรายงานแหงชาตภายใต
อนสญญาฯ เพอแลกเปลยนขอมลขาวสาร และแสดงใหประเทศภาคตางๆ ทราบถงการมสวนรวมของ
ประเทศไทยในการดำเนนงานรวมกบประชาคมโลก เพอแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
โดยการดำเนนงานอยภายใตคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต
ซงมนายกรฐมนตรเปนประธานและเลขาธการสำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนฝายเลขานการ ทงนคณะรฐมนตรมมตเมอ
วนท ๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ เหนชอบใหจดตงสำนกงานประสานการจดการการเปลยนแปลงสภาพ
ภมอากาศขนภายใตสำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอทำหนาทเปน
สำนกงานเลขานการคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตามระเบยบสำนกนายก
รฐมนตรวาดวยการดำเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. ๒๕๕๐ และจดทำแผน
ยทธศาสตรแหงชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ป พ.ศ. ๒๕๕๑-๒๕๕๕ รวมทงไดจดตง
องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจกภายใตกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอบรหาร
จดการเกยวกบโครงการทลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกตามกลไกการพฒนาทสะอาดและ
เปนศนยกลางขอมลเกยวกบสถานการณการดำเนนงานดานกาซเรอนกระจก นอกจากน ยงไดแตงตง
ผประสานงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change Coordinators: CCC) ในหนวยงาน
ทเกยวของจำนวน ๓๐ หนวยงาน ประกอบดวยหนวยงานระดบกระทรวง ๑๙ กระทรวง และหนวยงาน
ทไมใชกระทรวง ๑๑ หนวยงาน ทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพอทำหนาทหลกใน
ประสานการดำเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตามภารกจทเกยวของของแตละกระทรวง
และหนวยงานทมใชกระทรวง เพอรายงานผลและเสนอแนะขอคดเหนตอคณะกรรมการนโยบายการ
เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 71
การดำเนนงานดานสาธารณสขทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
กระทรวงสาธารณสขมบทบาทสำคญในการลดผลกระทบหรอปองกนการเจบปวยหรอเสยชวตจากโรค
รวมทงการจดการอนามยสงแวดลอมทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เชน การสขาภบาล
อาหารและนำ การจดการขยะและสงปฏกล การจดการแมลงและพาหะนำโรคทงในภาวะปกตและ
ภาวะฉกเฉน การควบคมปจจยเสยงตางๆ และมลพษทางอากาศ เปนตน
อยางไรกตาม กลไกการดำเนนงานหรอมาตรการทางดานอนามยสงแวดลอม
ทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศยงไมชดเจนเปนรปธรรม รวมทงแผนของหนวยงานตางๆ
ทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ยงไมคำนงถงประเดนดานอนามยสงแวดลอมและ
ผลกระทบตอสขภาพ ดงนน ควรสรางความรความเขาใจและความตระหนกเรองผลกระทบตอสขภาพจาก
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศใหแกบคลากรทอยนอกภาคสาธารณสข เชน องคกรปกครองสวนทองถน
ใหบรณาการแผนดานสขภาพเขาไปในแผนดานการเปลยนแปลงภมอากาศของหนวยงานตางๆ นอกจากน
บคลากรในภาคสาธารณสขยงขาดความรเกยวกบผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพทเกยวของกบ
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และขาดทกษะในการรบมอกบปญหาดานอนามยสงแวดลอมทเกดขนทง
ในภาวะปกตและภาวะฉกเฉน เชน การจดการดานอนามยสงแวดลอมในชวงเกดภยพบต รวมทง มาตรการ
ในการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เปนตน
นอกจากความพรอมดานบคลากรแลว องคความรเกยวกบผลกระทบดานอนามย
สงแวดลอมยงมความสำคญตอการดำเนนงานเพอปองกนและลดผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพ
ภมอากาศ แตขอมลเหลานยงไมมการพฒนาและเชอมโยงกนอยางเปนระบบ โดยเฉพาะประเดนองคความร
ผลกระทบจากสงแวดลอมและสขภาพทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ปจจบนการศกษา
วจย การวเคราะหความเปราะบางหรอประเมนความเสยงทางดานสขภาพทงในภาพรวมของประเทศ
เฉพาะพนทเสยง หรอเฉพาะกลมเสยง ยงมจำนวนจำกด และยงไมมระบบเฝาระวงผลกระทบดานอนามย
สงแวดลอมทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
โดยสรป จะเหนวาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศสงผลกระทบตอสงแวดลอมและ
สขภาพ จงควรวางแผนเตรยมความพรอมรองรบตอผลกระทบและลดความเสยหายของผลกระทบทจะเกดขน
โดยประเดนทตองพฒนาเพอรองรบตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ไดแก ศกยภาพบคลากรใหม
ทกษะรบมอตอสถานการณการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สรางความตระหนกใหแกประชาชนและ
ทองถน พฒนาองคความร พฒนาระบบเฝาระวง รวมทงพฒนากลไกการดำเนนงานทเชอมประสาน
ทงหนวยงานภายในและระหวางประเทศในการวางแผนรบมอและแกไขปญหาดานอนามยสงแวดลอม
ทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมประสทธภาพ
๓.๒.๖ดานการจดการอนามยสงแวดลอมในภาวะฉกเฉนและสาธารณภย
ปจจบนประเทศไทย ประสบปญหาเหตสาธารณภยหลายดาน ทงภยธรรมชาต
เชน อทกภย วาตภย ภยแลง แผนดนไหว สนาม ภยจากนำมอมนษย เชน การกอการราย การจลาจล
การชมนมทางการเมอง ตลอดจนภยอนๆ ซงอาจเกยวเนองจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของโลก
เชน การเกดโรคระบาด โรคอบตใหม โรคอบตซำตางๆ สภาพปญหาเหลานจะมากนอยขนอยกบขนาดและ
72 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
. . - ๕๘
( ) : เปนภยธรรมชาตทกอใหเกดความเสยหายใหแกประเทศไทยมากทสด เนองจากลกษณะภมอากาศของประเทศซงมลมมรสมตะวนตกเฉยงใต ประกอบกบอทธพลจากพายหมนเขตรอนและรองความกดอากาศตาทพาดผาน ทาใหเกดฝนตกปรมาณมากในหลายพนทของประเทศ สงผลใหเกดอทกภยเปนพนทกวางเกอบทวประเทศทกป ดงจะเหนไดจากสถตการเกดอทกภยในชวงป พ.ศ. ๒๕๔๙-๒๕๕๓ (ตารางท ๔)
สถตอทกภย ป พ.ศ. ๒๕๔๙-๒๕๕๓
. . ( ) ( )
( ) ( ) ( )
๒๕๔๙ ๖ ๕๘ ๑,๔๖๒ ๔๔๖ ๙,๖๒๗.๔๑ ๒๕๕๐ ๑๓ ๕๔ ๑๗ ๓๖ ๑,๖๘๗.๘๖ ๒๕๕๑ ๖ ๖๕ ๑๖ ๑๑๓ ๗,๖๐๑.๗๙ ๒๕๕๒ ๕ ๖๔ ๒๒ ๕๓ ๕,๒๕๒.๖๑ ๒๕๕๓ ๗ ๗๔ ๑,๖๖๔ ๒๒๖ ๑๖,๓๓๘.๗๗ ทมา: กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, ๒๕๕๔.
ในป พ.ศ. ๒๕๕๔ เกดมหาอทกภยขน ตงแตวนท ๒๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ จากอทธพล ของพายโซนรอน รองมรสมกาลงปานกลางถงคอนขางแรง และนาลนตลงมพนททไดรบผลกระทบและประกาศเปนพนทประสบภยพบตกรณฉกเฉน (อทกภย) รวมทงสน ๖๕ จงหวด ๖๘๔ อาเภอ ๔,๙๒๐ ตาบล ๔๓,๖๓๖ หมบาน ราษฎรไดรบความเดอดรอน ๔,๐๘๖,๑๓๘ ครวเรอน ๑๓,๕๙๕,๑๙๒ คน (ทมา: ศนยปฏบตการรองรบเหตฉกเฉน กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย, สรปสถานการณ สาธารณภย ประจาวนท ๒๓ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๔) และสภาพปญหาดานอนามยสงแวดลอมทพบ คอ
- แหลงทงขยะทถกนาทวม เกดกลนเนาเหมน และเปนแหลงเพาะพนธแมลงวน และสตวพาหะนาโรค - ปญหานาขงเนาเสย โดยเฉพาะในพนทลมตา หรอนาทวมขงซาซาก - ปญหาการสขาภบาลตลาด - ปญหาคณภาพนาบรโภคอปโภค เนองจาก ระบบประปาทไดรบความเสยหาย มการสมตวอยางนา
เพอสงตรวจดการปนเปอนของเชอโคลฟอรม สวนใหญพบวาในชวงระยะเกดภยไมพบปรมาณคลอรนอสระคงเหลอ ซงเกดจากระบบประปาไดรบความเสยหายจากอทกภย จงตองใหการสนบสนนสารเคมคลอรน เพอฆาเชอในนากอนใช พรอมทงแนะนาการปรบปรงระบบประปา สวนนาบรโภค ประชาชนสวนใหญทประสบภย ซงพกอาศยตามจดอพยพ บรโภคนาจากนาบรรจขวดทไดรบจากการบรจาคของหนวยงานตางๆ ทาใหสามารถลดความเสยงตอการเกดโรคตดตอจากอาหารและนาในระดบหนง และมหนวยงานภาคเครอขายทเกยวของรวมใหความรวมมอ เชน การประปาสวนภมภาค ไดระดมเจาหนาทเขาตรวจสอบและแกไขปญหาการขาดแคลนนาสะอาดโดยนารถบรรทกนาและนาดมบรรจขวดเขาชวยเหลอบรรเทาความเดอดรอนจากการขาดแคลนนาในทนท และจดหาแหลงนาสารองเพอใชในการผลตนาใหเพยงพอกบความตองการของประชาชนในพนท เปนตน ( ) : จากสถตของกรมปองกนและบรรเทา สาธารณภย พบวา ป พ.ศ. ๒๕๔๒-๒๕๕๓ เกดอบตภยจากสารเคมและวตถอนตราย ๒๔๐ ครง โดยลกษณะของอบตเหตทเกดขนและสงผลกระทบตอประชาชนและสงแวดลอม ตวอยางภยจากสารเคมและวตถอนตราย
ความรนแรงของสาธารณภยแตละประเภท ปญหาผลกระทบจากการเกดสาธารณภยทมความสำคญตอ
สภาพความเปนอย และสขภาพอนามยของประชาชนทประสบภยโดยตรง ไดแก ปญหาดานอนามย
สงแวดลอม ดงจะเหนไดจากการเกดสาธารณภยบอยครงในประเทศไทย เชน ภาวะอทกภยในฤดฝน ไฟปา
หมอกควนในจงหวดภาคเหนอ นอกจากน ยงมภยทสงผลกระทบชดเจนตอสขภาพและอนามยสงแวดลอม
คอ อบตภยจากสารเคม เปนตน
การดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมในกรณเกดสาธารณภย เปนการดำเนนงานเพอ
ลดความเสยงของผประสบภยทจะไดรบนำ อาหาร หรออยในสงแวดลอมทมการปนเปอนของสงปฏกล
มลฝอย และสารเคมตางๆ เขาสรางกายอนเนองมาจากพฤตกรรมสขภาพทไมถกตอง รวมถงการดแล
ผประสบภยในกลมเสยงพเศษ หรอกลมเปราะบาง เชน คนชรา เดก หญงมครรภ ผปวยเรอรง และผพการ
โดยหนวยงานทรบผดชอบหลก คอ องคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานทเกยวของทใหความชวยเหลอ
แกผประสบภยใหไดรบอาหารและนำทสะอาด มสถานทขบถาย และอยในสภาพแวดลอมทไดมาตรฐาน
ตามหลกการสขาภบาล เพอลดความเสยงดานสขภาพจากการสมผสปนเปอนสงปฏกล สารเคมเปนพษ
สารอนตราย และเชอโรคใหเหลอนอยทสด ปญหาสาธารณภยทสำคญ และเกดขนบอยในประเทศไทย
ไดแก
(๑) อทกภย : เปนภยธรรมชาตทกอใหเกดความเสยหายใหแกประเทศไทยมากทสด
เนองจากลกษณะภมอากาศของประเทศซงมลมมรสมตะวนตกเฉยงใต ประกอบกบอทธพลจากพายหมน
เขตรอนและรองความกดอากาศตำทพาดผาน ทำใหเกดฝนตกปรมาณมากในหลายพนทของประเทศ
สงผลใหเกดอทกภยเปนพนทกวางเกอบทวประเทศทกป ดงจะเหนไดจากสถตการเกดอทกภยในชวง
ป พ.ศ. ๒๕๔๙-๒๕๕๓ (ตารางท ๔)
ตารางท๔ สถตอทกภย ป พ.ศ. ๒๕๔๙-๒๕๕๓
ทมา:กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, ๒๕๕๔.
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 73
ในป พ.ศ. ๒๕๕๔ เกดมหาอทกภยขน ตงแตวนท ๒๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ จากอทธพล
ของพายโซนรอน รองมรสมกำลงปานกลางถงคอนขางแรง และนำลนตลงมพนททไดรบผลกระทบ
และประกาศเปนพนทประสบภยพบตกรณฉกเฉน (อทกภย) รวมทงสน ๖๕ จงหวด ๖๘๔ อำเภอ
๔,๙๒๐ ตำบล ๔๓,๖๓๖ หมบาน ราษฎรไดรบความเดอดรอน ๔,๐๘๖,๑๓๘ ครวเรอน ๑๓,๕๙๕,๑๙๒ คน
(ทมา: ศนยปฏบตการรองรบเหตฉกเฉน กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย,
สรปสถานการณสาธารณภย ประจำวนท ๒๓ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๔) และสภาพปญหาดานอนามย
สงแวดลอมทพบ คอ
- แหลงทงขยะทถกนำทวม เกดกลนเนาเหมน และเปนแหลงเพาะพนธแมลงวน และ
สตวพาหะนำโรค
- ปญหานำขงเนาเสย โดยเฉพาะในพนทลมตำ หรอนำทวมขงซำซาก
- ปญหาการสขาภบาลตลาด
- ปญหาคณภาพนำบรโภคอปโภค เนองจากระบบประปาทไดรบความเสยหาย มการ
สมตวอยางนำเพอสงตรวจดการปนเปอนของเชอโคลฟอรม สวนใหญพบวาในชวงระยะเกดภยไมพบ
ปรมาณคลอรนอสระคงเหลอ ซงเกดจากระบบประปาไดรบความเสยหายจากอทกภย จงตองใหการ
สนบสนนสารเคมคลอรน เพอฆาเชอในนำกอนใช พรอมทงแนะนำการปรบปรงระบบประปา
สวนนำบรโภค ประชาชนสวนใหญทประสบภย ซงพกอาศยตามจดอพยพ บรโภคนำจากนำบรรจขวดทได
รบจากการบรจาคของหนวยงานตางๆ ทำใหสามารถลดความเสยงตอการเกดโรคตดตอจากอาหารและนำ
ในระดบหนง และมหนวยงานภาคเครอขายทเกยวของรวมใหความรวมมอ เชน การประปาสวนภมภาค
ไดระดมเจาหนาทเขาตรวจสอบและแกไขปญหาการขาดแคลนนำสะอาดโดยนำรถบรรทกนำและนำดม
บรรจขวดเขาชวยเหลอบรรเทาความเดอดรอนจากการขาดแคลนนำในทนท และจดหาแหลงนำสำรองเพอ
ใชในการผลตนำใหเพยงพอกบความตองการของประชาชนในพนท เปนตน
(๒)อบตภยจากสารเคมและวตถอนตราย : จากสถตของกรมปองกนและบรรเทา
สาธารณภย พบวา ป พ.ศ. ๒๕๔๒-๒๕๕๓ เกดอบตภยจากสารเคมและวตถอนตราย ๒๔๐ ครง
โดยลกษณะของอบตเหตทเกดขนและสงผลกระทบตอประชาชนและสงแวดลอม ตวอยางภยจากสารเคม
และวตถอนตราย ไดแก โรงงานผลตดอกไมไฟระเบด ทจงหวดพระนครศรอยธยา ทำใหคนงานเสยชวต
๑๔ ราย โรงงานพงเสยหายทงหมด บานเรอนทอยใกลเคยงเสยหาย ๑๐ หลงคาเรอน ในป พ.ศ. ๒๕๔๗
เกดกาซแอมโมเนยรวไหลทบรษทอนดามนซฟด จงหวดระยอง ทำใหมผบาดเจบ ๖๗ ราย ป พ.ศ. ๒๕๕๐
เกดอบตภยจากสารเคม ๓๕ ครง มผเสยชวต ๔ ราย บาดเจบ ๙๐ ราย ป พ.ศ. ๒๕๕๒ เกดอบตภย
จากสารเคมและวตถอนตราย ๗๕ ครง มลคาความเสยหาย ๕๕๘.๕ ลานบาท และระหวางป
พ.ศ. ๒๕๕๐ – ๒๕๕๓ รวมทงสน ๙๗ ครง มผเสยชวต จำนวน ๑๑ ราย บาดเจบกวา ๖๐๐ ราย สามารถ
จำแนกจำนวนอบตภย สถานการณอบตภยจากสารเคมและวตถอนตรายเกดขนในโรงงานอตสาหกรรม
มากทสดถง ๑๑ ครง ซงไดรวมถงการระเบด เพลงไหม สารเคมรวไหล และในแตละครง ไดสงผลกระทบ
ตอทรพยสน สขภาพอนามยของประชาชน และสงแวดลอมเปนจำนวนมาก
ปญหาภยจากสารเคมและวตถอนตรายนอกจากเกดทโรงงานทำใหมผบาดเจบและเสยชวต
แลว ปจจบนมการขนสงสารเคมทางรถยนตอยางแพรหลาย หากเกดอบตเหตในแหลงชมชนยอมสงผล
74 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
กระทบตอประชาชนเปนบรเวณกวาง เชน อาจเกดการระเบด ซงจะสงผลกระทบตอสขภาพประชาชน
และเกดปญหามลพษทางดานสงแวดลอมทงทางอากาศและนำ
การดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมในภาวะฉกเฉนและสาธารณภยทผานมา พบปญหา
การดำเนนงานแบบแกปญหาเฉพาะหนา ไมมระบบการรวบรวม วเคราะหขอมล การสงตอ และ
การเชอมโยงขอมลใหเหนความแตกตางของพนทประสบภยทวไป และพนทเสยงกบภยบางประเภท
เพอนำไปสการวางแผนกำหนดทศทางการเตรยมการและดำเนนการในทกระยะของภย ทงในดานบคลากร
วสดอปกรณ และงบประมาณ อกทงบคลากรมาจากหลายหนวยงานทงจากภาครฐ ภาคเอกชน และ
อาสาสมคร ไมมมาตรฐานแนวทางการดำเนนงานทชดเจน การบรหารจดการ และการสงการ ขาดการ
ประสานความรวมมอ และบรณาการตามบทบาทภารกจของหนวยงานทเกยวของทกภาคสวน ทำใหการ
แกปญหาไมตรงประเดนและไมมประสทธภาพ
๓.๒.๗ดานการประเมนผลกระทบตอสขภาพ
๑)สถานการณการประเมนผลกระทบตอสขภาพ
๑.๑) ความเปนมาของการประเมนผลกระทบตอสขภาพในตางประเทศ
การประเมนผลกระทบตอสขภาพ (Health Impact Assessment:
HIA) เปนเครองมอทประเทศตางๆ ทวโลกใชในการคมครอง ปองกนสขภาพของประชาชนทอาจไดรบ
ผลกระทบจากการพฒนา ซงครอบคลมตงแตระดบโครงการ เชน โครงการพฒนาแหลงนำ โรงไฟฟา จนถง
ระดบนโยบาย เชน นโยบายการพฒนาเศรษฐกจทองถนอยางยงยน ในระยะเรมแรกการประเมนผลกระทบ
ตอสขภาพจะมงเนนและใหความสำคญกบผลกระทบทางกายภาพ ตอมาไดขยายมมมองครอบคลมปจจย
กำหนดสขภาพดานตางๆ เชน ปจจยดานสงคม การจางงาน และปจจยดานสงแวดลอมรวมถงระบบบรการ
สขภาพ
องคการอนามยโลกไดใหความสำคญและผลกดนใหประเทศในยโรป
มนโยบายและใชการประเมนผลกระทบตอสขภาพกอนทจะพฒนาในทกๆ ดาน และนำไปสการมขอหวงใย
ในประเดนดานสขภาพอยในทกนโยบาย การประเมนผลกระทบตอสขภาพในตางประเทศสามารถจำแนก
ไดเปน ๒ กลมใหญ คอ การประเมนผลกระทบตอสขภาพในระดบโครงการ ซงเปนสวนหนงของการ
วเคราะหผลกระทบสงแวดลอม และการประเมนผลกระทบตอสขภาพในระดบนโยบาย เพอใหเกดการ
พฒนานโยบายสาธารณะทเออตอการมสขภาพด ซงจะแยกออกจากการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม
๑.๒) ความเปนมาของการประเมนผลกระทบตอสขภาพในประเทศไทย
การประเมนผลกระทบตอสขภาพเรมเขามาในประเทศไทยเมอป
พ.ศ. ๒๕๔๔ โดยประเทศไทยไดเขารวมประชม International Association for Impact Assessment
(IAIA) เปนครงแรก ณ ประเทศโคลมเบย และหนวยงานตางๆ ทเกยวของ ไดนำเครองมอดงกลาวมาใชใน
ประเทศไทย จนกระทงป พ.ศ. ๒๕๕๐ ไดมการระบเรองการประเมนผลกระทบตอสขภาพในรฐธรรมนญ
แหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ มเจตนารมณเพอคมครองสทธการมสวนรวมในการรบรและรบฟง
ความคดเหนของประชาชน ในการวางแผนและการดำเนนกจการทอาจมผลกระทบตอบคคลและสวนรวม
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 75
การประเมนผลกระทบตอสขภาพในประเทศไทยแบงเปน ๒ แนวทาง
แนวทางหนง คอ นำการประเมนผลกระทบตอสขภาพไปใชเปนเงอนไขภายใตกฎหมาย เพอการพจารณา
อนมต อนญาตโครงการ ไดแก การประเมนผลกระทบตอสขภาพในการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม
และอกแนวทางหนงคอ เพอเปนเครองมอในการประกอบการตดสนใจสำหรบผกำหนดนโยบาย การสราง
กระบวนการแลกเปลยนเรยนรในการคำนงถงผลกระทบตอสขภาพ หรอเพอการประกอบการออก
ขอบญญต ขอบงคบในชมชนทองถน ไดแก การประเมนผลกระทบตอสขภาพในระดบนโยบาย การประเมน
ผลกระทบตอสขภาพระดบชมชน และการประเมนผลกระทบตอสขภาพในองคกรปกครองสวนทองถน
๑.๒.๑) การประเมนผลกระทบตอสขภาพในการวเคราะหผลกระทบ
สงแวดลอม
พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต
พ.ศ. ๒๕๓๕ กำหนดใหการจดทำโครงการสำคญหรอโครงการขนาดใหญตองมการจดทำรายงานการ
วเคราะหผลกระทบสงแวดลอมกอนการพจารณาอนมตหรออนญาต กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอมไดอาศยอำนาจตามพระราชบญญตดงกลาวออกประกาศกระทรวง กำหนดประเภทและขนาด
โครงการทตองจดทำรายงานผลกระทบสงแวดลอม โดยการประเมนผลกระทบตอสขภาพไดถกกำหนดไวใน
องคประกอบการจดทำรายงานดงกลาว ในหวขอคณคาตอคณภาพชวต ซงมประเดนดานการสาธารณสข
และอาชวอนามยรวมไวดวย
เนองจากมาตรา ๖๗ วรรคสอง ตามรฐธรรมนญแหง
ราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ ไดกำหนดใหการดำเนนโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอ
ชมชนอยางรนแรง ทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ จะกระทำมได เวนแต
จะไดศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพของประชาชน
ในชมชน จงไดมประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใหการจดทำรายงานการวเคราะห
ผลกระทบสงแวดลอมสำหรบโครงการหรอกจการทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรง
มลกษณะเฉพาะแตกตางจากการพจารณารายงานในโครงการทวไป คอ ตองจดใหมกระบวนการรบฟง
ความคดเหนของประชาชนและผมสวนไดสวนเสย รวมทงใหองคการอสระใหความเหนประกอบกอนมการ
ดำเนนการ ซงไดกำหนดไวทงสนจำนวน ๑๑ ประเภทโครงการ ตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาต
และสงแวดลอม เรอง กำหนดประเภท ขนาดและวธปฏบตสำหรบโครงการหรอกจการทอาจกอใหเกด
ผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงฯ (๑๑ ประเภท) เมอวนท ๒๙ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๓
๑.๒.๒) การใชการประเมนผลกระทบตอสขภาพเชงนโยบาย
แนวคดเรองนโยบายสาธารณะเพอสขภาพและการประเมนผล
กระทบทางสขภาพ ไดนำมาเปนประเดนครงแรกในการสมมนาระดบชาตวาดวย “ระบบสขภาพ
อนพงปรารถนาในประเทศไทย” เมอป พ.ศ. ๒๕๔๓ ตอมาในป พ.ศ. ๒๕๔๔ สำนกงานปฎรประบบ
สขภาพแหงชาต ไดนำเสนอกรอบแนวคดระบบสขภาพแหงชาต โดยระบวา “เพอยกระดบนโยบาย
สาธารณะเพอสขภาพโดยการสรางกลไกสำหรบการศกษาผลกระทบทางสขภาพจากการกำหนดนโยบาย
สาธารณะโครงการขนาดใหญ นโยบายดานการลงทน และการจดทำกฎหมายและมาตรฐานตางๆ รฐยง
ตองมกลไกในการสรางความรบผดชอบขององคกรและบคคลทเกยวของตอผลกระทบเชงลบทางสขภาพ
76 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ใดๆ ทเกดขน” หลงจากนนในป พ.ศ. ๒๕๔๘ ไดเกดการขบเคลอนนโยบายสาธารณะเชงประเดน ทงทเปน
นโยบายทเกดผลกระทบระยะยาวและนโยบายทเหนผลกระทบระยะสน ครอบคลมทงในระดบชาตและ
ระดบทองถน ตอมาเมอมพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ ทไดรบรองสทธการรองขอให
ทำการประเมนผลกระทบตอสขภาพ และจดตงสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตขน เพอทำหนาท
เปนฝายเลขานการของคณะกรรมการสขภาพแหงชาต และเกดกรณแรกทมการขอใชสทธตาม มาตรา ๑๑
แหงพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ โดยเครอขายประชาชนภาคตะวนออก ยนหนงสอตอ
สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตใหมการทำเอชไอเอ กรณการขยายปโตรเคมระยะท ๓ นำไปส
การออกมตของคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ครงท ๔ ในป พ.ศ. ๒๕๕๑ ทมตอขอเสนอเชงนโยบายใน
การแกไขปญหาผลกระทบตอสขภาพ กรณผลกระทบจากอตสาหกรรมในพนทมาบตาพดและจงหวด
ระยอง ซงสอดคลองกบชวงเวลาทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ มผลบงคบใช
คณะกรรมการสขภาพแหงชาต จงไดแตงตงคณะกรรมการพฒนาระบบและกลไกการประเมนผลกระทบตอ
สขภาพ เพอผลกดนใหการประเมนผลกระทบตอสขภาพมบทบาทในฐานะเปนเครองมอของสงคมทม
กระบวนการเรยนรรวมกนในการพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพ และไดประกาศหลกเกณฑและ
วธการประเมนผลกระทบดานสขภาพทเกดจากนโยบายสาธารณะ พ.ศ. ๒๕๕๒
๑.๒.๓) การใชการประเมนผลกระทบตอสขภาพในชมชน
การประเมนผลกระทบตอสขภาพรปแบบหนงทสามารถใชเปน
เครองเสรมศกยภาพชมชน เสรมหนนภาคประชาชน คอ การทำเอชไอเอของชมชน (Community HIA:
CHIA) ทเนนการหาขอมลหลกฐานดานผลกระทบและขอมลศกยภาพของระดบพนทในกระบวนการ
ตดสนใจสรางทางเลอกในการพฒนาของชมชนเอง ปจจบนชมชนไดเกดการตนตวตอความสามารถและ
ศกยภาพของตนเองในการจดการปจจยคกคามตอสขภาพทชมชนทนำการประเมนผลกระทบตอสขภาพไป
ใชเปนเครองมอเพอรวบรวม เพอไดมาซงขอมลประกอบการตดสนใจ และการสรางกระบวนการเรยนรเพอ
รกษาสขภาพของบคคลและชมชนรวมทงเปนเครองมอในการสรางอำนาจตอรองใหกบชมชน
๑.๒.๔) การใชการประเมนผลกระทบตอสขภาพในองคกรปกครอง
สวนทองถน
กรมอนามยไดดำเนนการขบเคลอนการประเมนผลกระทบ
ตอสขภาพตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ ในบรบทขององคกรปกครองสวนทองถน
ซงมเจตนารมณคมครองสขภาพของประชาชน โดยการกระจายอำนาจไปสองคกรปกครองสวนทองถน
ในการบงคบใชเพอการดแลและคมครองสขภาพอนามยของประชาชน กลาวคอให “ราชการสวนทองถน”
มอำนาจในการออก “ขอกำหนดของทองถน” ซงสามารถใชบงคบในเขตทองถนนนได และใหอำนาจแก
“เจาพนกงานทองถน” ในการควบคมดแลโดยการออกคำสงใหแกไขปรบปรง การอนญาตหรอไมอนญาต
การสงพกใชหรอเพกถอนใบอนญาต รวมทงการเปรยบเทยบคด ซงสอดคลองกบพระราชบญญตกำหนด
แผนและขนตอนการกระจายอำนาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. ๒๕๔๒ ทใหองคกรปกครอง
สวนทองถน มอำนาจและหนาทในการจดระบบการบรการสาธารณะเพอประโยชนของประชาชนใน
ทองถนของตนเอง ตามมาตรา ๑๖, ๑๗ และ ๑๘ องคกรปกครองสวนทองถนถอวาเปนองคกรทมความ
ใกลชดประชาชนและมบทบาทสำคญในการดแลคมครองสขภาพของประชาชนใหมสขภาพทดในสภาวะ
แวดลอมทด
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 77
สำหรบกจกรรมทมลกษณะทเปนการประกอบกจการทงใน
สถานทเอกชนหรอในทหรอทางสาธารณะ ซงมกระบวนการประกอบกจการทอาจกอใหเกดผลกระทบตอ
สขภาพแกประชาชน คนงานหรอผคนทอาศยอยขางเคยง อนไดแก กจการการเลยงสตว กจการทเปน
อนตรายตอสขภาพ ๑๓๕ ประเภท กจการตลาด สถานทจำหนายอาหารและสถานทสะสมอาหาร รวมทง
กจการจำหนายสนคาในทหรอทางสาธารณะ ซงจำเปนตองถกควบคมใหมการดำเนนกจการทถกตองดวย
สขลกษณะตามขอกำหนดหรอมาตรฐานหลกเกณฑดานอนามยสงแวดลอม ดงนน พระราชบญญต
การสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ จงเปนบทบญญตทจะมสวนอยางมากตอการควบคมปจจยกำหนดสขภาพ
สงคกคามสขภาพ และคมครองสขภาพของประชาชน ซงตรงกบแนวคดและหลกการของการประเมนผล
กระทบตอสขภาพทมงเนนและใหความสำคญกบสขภาพอยางรอบดาน
การดำเนนงานขององคกรปกครองสวนทองถนในการจดการ
ปญหาดานอนามยสงแวดลอมจะมความแตกตางกนทงในประเดนปญหาดานอนามยสงแวดลอม บรบทของ
สงคม ขนาดพนท จำนวนประชากร ศกยภาพและความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนเองกมความ
ตางกน โดยเฉพาะเรอง “การประเมนผลกระทบตอสขภาพ” ทองถนยงไมมนโยบายและโครงสราง
บคลากรในการรองรบอยางเปนรปธรรม สงผลใหการขบเคลอนงานดานการประเมนผลกระทบตอสขภาพ
เปนไปไดคอนขางจำกด
จากการดำเนนงานทผานมา กรมอนามยไดเคลอนงานการ
ประเมนผลกระทบตอสขภาพตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ ใน ๒ ลกษณะ ไดแก
๑) การพฒนาศกยภาพดานการประเมนผลกระทบตอสขภาพสำหรบบคลากรองคกรปกครองสวนทองถน
ในป พ.ศ. ๒๕๕๒-๒๕๕๔ ดำเนนการอบรมบคลากรของเทศบาลแลว จำนวน ๗๙๘ แหง คดเปน
รอยละ ๔๐ ของจำนวนเทศบาลทงหมดทวประเทศ ๒) การพฒนาแนวทางการประเมนผลกระทบตอ
สขภาพ เพอประกอบการขออนญาต การออกขอกำหนดของทองถน และการกำหนดนโยบายสาธารณะ
เพอสขภาพ สนบสนนการดำเนนงานตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ เชน กรณกจการ
โรงสขาว กจการหอพก กจการโรงไฟฟาชวมวลทมกำลงการผลตตำกวา ๑๐ เมกกะวตต การจดการมลฝอย
กจการเลยงสกร กจการเลยงไก กจการตลาด กจการคาของเกา กจการดานการเกษตร ฯลฯ
ทงนจากการพฒนางานดานการประเมนผลกระทบตอ
สขภาพ ในพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ ของกรมอนามย ตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๒-๒๕๕๔
เปนตนมา จะเหนไดวายงมประเภทกจการภายใตพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕
หลายประเภททควรไดรบการพฒนารปแบบแนวทางและกลไกการประเมนผลกระทบตอสขภาพใน
พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕
๒) ประเดนปญหาการประเมนผลกระทบตอสขภาพ
การประเมนผลกระทบตอสขภาพเพอการจดการดานอนามยสงแวดลอมเปน
เรองใหมสำหรบประเทศไทย หนวยงานและผมสวนเกยวของจงยงขาดความรความเขาใจในการนำ
เครองมอทเกยวของกบการประเมนผลกระทบตอสขภาพไปใชในการปองกนและลดความเสยงดานสขภาพ
และการสอสาร องคความรในเรองนยงมอยอยางจำกด สงผลใหหนวยงานยงไมมการดำเนนงานทเกยวของ
กบการประเมนผลกระทบตอสขภาพอยางเปนรปธรรม
78 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๓.๓ การว เคราะหป จจ ยแวดล อมและประ เดนสำคญ เพ อนำ ไปส ก ารกำหนด
ยทธศาสตรพฒนาอนามยสงแวดลอม ในระยะ ๕ ปขางหนา (พ.ศ. ๒๕๕๕-
๒๕๕๙) การจดทำยทธศาสตรการพฒนางานอนามยสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา มความ
จำเปนตองคำนงถงบรบทของสภาพแวดลอมทจะสงผลตอการกำหนดประเดนยทธศาสตรและ
การขบเคลอน การดำเนนงานใหเกดประสทธผล โดยในการจดทำแผนยทธศาสตรฯ น ไดใชหลกการ
วเคราะห SWOT เพอพจารณาปจจยตางๆ ทงโอกาสและขอจำกดของสภาพแวดลอมภายนอก และ
การวเคราะหจดแขงและจดออนซงเปนปจจยภายใน ทจะสงผลตอการจดการอนามยสงแวดลอมของ
ประเทศไทย ดงน
๓.๓.๑ การวเคราะหปจจยภายใน
๑)จดแขง
๑.๑) ความรวมมอระหวางกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
และกระทรวงสาธารณสขในการพฒนากรอบนโยบาย สรางกลไก และแลกเปลยนเรยนรการดำเนนงาน
ดานอนามยสงแวดลอมมมากขน
๑.๒) มนโยบายและแผนแมบททเกยวของดานสงแวดลอมและสาธารณสขท
จะใชเปนกรอบการดำเนนงาน
๑.๓) งานอนามยสงแวดลอมมกฎหมายรองรบการดำเนนงานหลายฉบบ เชน
พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ แกไขเพมเตม พ.ศ. ๒๕๕๐, พระราชบญญตเทศบาล
พ.ศ. ๒๔๙๖ แกไขเพมเตม พ.ศ. ๒๕๕๒ เปนตน
๑.๔) มภาคเครอขายการดำเนนงาน ทงระดบกระทรวง กรม และระดบ
ทองถน รวมถงภาควชาการ ไดแก สถาบนการศกษาผลตนกอนามยสงแวดลอมเพมขนและตอเนอง รวมทง
มสถาบนวจยตางๆ ทศกษาและวจยดานอนามยสงแวดลอม เชน ศนยความเปนเลศดานอนามยสงแวดลอม
และพษวทยา เปนตน
๒)จดออน
๒.๑) ฐานขอมลเพอสนบสนนการดำเนนงานอนามยสงแวดลอมยงไมเพยงพอ
และขาดระบบการจดการขอมลทมประสทธภาพ
๒.๒) ขาดระบบการเกบรวบรวมขอมล เพอวนจฉยการเกดโรคทมสาเหต
มาจากปญหาดานสงแวดลอม และขาดระบบการเฝาระวงดานอนามยสงแวดลอมทมประสทธภาพ
๒.๓) องคความรในการนำขอมลสถานการณดานสงแวดลอม และปญหาดาน
สขภาพอนามยมาเชอมโยง เพอวเคราะหมาสการกำหนดประเดนหลกในการดำเนนงานดานอนามย
สงแวดลอมไมเพยงพอ
๒.๔) โครงสรางและกลไกการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมยงขาดการ
บรณาการและผเชยวชาญดานอนามยสงแวดลอมไมเพยงพอ
๒.๕) การขบเคลอนเชงนโยบายและยทธศาสตรดานอนามยสงแวดลอมยงไมม
ประสทธภาพเทาทควร
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 79
๒.๖) ขาดการบรณาการดานกฎหมายทเกยวของ เชน การบรณาการระหวาง
พระราชบญญตการสาธารณสขกบกฎหมายของเทศบาล
๓.๓.๒การวเคราะหปจจยภายนอก
๑)โอกาส
๑.๑) มกฎหมายและแผนระดบชาต ทสามารถนำมาใชเปนกรอบแนวทางใน
การสนบสนน การพฒนาคณภาพสงแวดลอม และการยกระดบคณภาพชวตของประชาชนได
๑.๒) มกฎบตรความรวมมอดานอนามยและสงแวดลอมของประเทศใน
ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเอเชยตะวนออก-กรอบความรวมมอ และอนสญญาระหวางประเทศท
เกยวของกบสงแวดลอมและสาธารณสข ทนำมาใชเปนกรอบแนวทางการดำเนนงานทงในระดบประเทศ
และระหวางประเทศ
๑.๓) กลไกภาคประชาชน ประชาสงคม และองคกรพฒนาเอกชนมสวนรวม
และมบทบาท ในการดำเนนงานดานสงแวดลอมและสขภาพมากขน โดยเฉพาะในพนททมความเสยง
๑.๔) สอดคลองกบกระแสการพฒนาอยางยงยนและเศรษฐกจพอเพยงทให
ความสำคญกบการพฒนาทคำนงถงความสมดลระหวางสงแวดลอมและสขภาพ
๑.๕) กระแสการปฏรประบบสาธารณสข และทศทางการกระจายอำนาจของ
พระราชบญญตกระจายอำนาจ ในการผองถายงานไปสทองถน
๑.๖) การจดตงศาลสงแวดลอมทำใหเกดความตนตวของภาคประชาชนและ
ทองถนในงานอนามยสงแวดลอมมากขน
๒)ภยคกคาม
๒.๑) การเกดภยพบตทางธรรมชาตมความรนแรง และความถเพมขน ในขณะ
ทความสามารถในการคาดการณการเกดภยพบตยงทำไดไมมประสทธภาพเทาทควร
๒.๒) การเกดโรคอบตซำ โรคระบาดทเกดจากการอพยพยายถนขามพรมแดน
และโรคไมตดเชอทมสาเหตมาจากมลพษขามพรมแดน
๒.๓) การรวมกลมของประชาคมอาเซยนทำใหเกดการเคลอนยายประชากร
และทำใหเกดภาระในการจดการดานอนามยสงแวดลอมในประเทศไทยมากขน
๒.๔) สถานการณดานการเมองมความไมแนนอนและเปลยนแปลงบอย สงผล
ใหการผลกดนการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมขาดความตอเนอง และไมถกจดในลำดบความสำคญ
เรงดวนในการดำเนนงาน
๒.๕) องคกรปกครองสวนทองถน สวนใหญยงขาดองคความร และไมใหความ
สำคญกบการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมเทาทควร
๒.๖) การบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และหนวยงานท
เกยวของในการดำเนนงานอนามยสงแวดลอมยงไมมประสทธภาพ
๒.๗) ประชาชนสวนใหญยงขาดความตระหนกและความรเกยวกบผลกระทบ
ของสงแวดลอมตอสขภาพ ทำใหไมใหความสำคญกบพฤตกรรมดานอนามยสงแวดลอมเทาทควร
80 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 81
82 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 83
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ จดทำขนโดย
ใชกระบวนการมสวนรวมของทกภาคสวน ดวยการจดประชมระดมความคดเหนหนวยงานทเกยวของทง
ภาครฐ ภาคเอกชน สถาบนทางวชาการ องคกรปกครองสวนทองถน และผทรงคณวฒ รวมจำนวน ๔ ครง
และมคณะทำงานจดทำรางแผนยทธศาสตรฯ ทำหนาทประมวลความคดเหนและขอเสนอแนะจากเวท
ตางๆ เพอจดทำวสยทศน วตถประสงค เปาหมายของแผนยทธศาสตรฯ โดยคำนงถงความสอดคลองกบ
นโยบายและแผนระดบชาตอนๆ ทเกยวของ หลกการดำเนนงานอนามยสงแวดลอมทสำคญ เชน
หลกการกระจายอำนาจ หลกการปองกนไวกอน หลกการมสวนรวมของประชาชน กรอบความรวมมอ
ระหวางประเทศทเกยวของ เชน กฎบตรความรวมมอดานอนามยและสงแวดลอมของประเทศในภมภาค
เอเชยตะวนออกเฉยงใตและเอเชยตะวนออก และนำผลการวเคราะหปจจยแวดลอมภายในและภายนอก
ผลการประเมนความสำเรจการดำเนนงานตามแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๑
พ.ศ. ๒๕๕๒-๒๕๕๔ สถานการณและการบรหารจดการงานดานอนามยสงแวดลอมของประเทศในปจจบน
และแนวโนมในอนาคต มาใชเปนกรอบแนวทางการกำหนดยทธศาสตรและมาตรการของแผนยทธศาสตรฯ
ภายใตการกำกบดแลและความเหนชอบของคณะกรรมการอนามยสงแวดลอม
เนองจากการดำเนนงานภายใตแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๑
พ.ศ. ๒๕๕๒–๒๕๕๔ มขอจำกด คอ ระยะเวลาของแผนสนเกนไป ทำใหความเขาใจของหนวยงานท
เกยวของเกยวกบมาตรการทตองดำเนนการภายใตแผนยทธศาสตรฯ และการขบเคลอนแผนไปสการ
ปฏบตในระดบพนทยงไมมประสทธภาพ และดวยภารกจดานอนามยสงแวดลอมมความเกยวของกบองคกร
ปกครองสวนทองถน จงทำใหปญหาอนามยสงแวดลอมยงคงไมไดรบการแกไขเทาทควร สงผลตอการบรรล
เปาหมายของแผนยทธศาสตรฯ อยางไรกตามแผนยทธศาสตรฯ ฉบบทผานมา ไดทำใหเกดความรวมมอ
ระหวางกระทรวงสาธารณสขและกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมากขน ถอเปนการ
เชอมความสมพนธระหวางสขภาพประชาชนกบผลกระทบดานสงแวดลอมทดขน
ดงนน ในชวงเวลาอก ๕ ปขางหนา ภายใตแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต
ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕–๒๕๕๙ จงมงขยายความรวมมอไปยงหนวยงานอนๆ ทเกยวของ ทงในสวนกลาง
และสวนภมภาค โดยเฉพาะเนนการเสรมสรางบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในการดำเนนงาน
อนามยสงแวดลอม ดวยการบรณาการเชงพนท (Areas based) และประเดนปญหา (Issues based) เพอ
นำไปสการจดทำแผนปฏบตการอนามยสงแวดลอมระดบทองถน (Local Environmental Health
Action Plan) โดยการสนบสนนและความรวมมอจากทกภาคสวน ในการพฒนากฎหมาย กฎระเบยบ
บ
บทท๔แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต
ฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕–๒๕๕๙
84 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
มาตรฐานและแนวทางการดำเนนงาน พฒนาบคลากร และองคความรทเออตอการดำเนนงานอนามย
สงแวดลอมตามสถานการณปญหา สาระสำคญของแผนยทธศาสตรฯ มดงน
๔.๑ วสยทศน : มงสการพฒนาอนามยสงแวดลอมทสอดคลองกบบรบทของสงคมไทย
และประชาคมโลกเพอคณภาพชวตทดอยางเสมอภาคและเปนธรรม ดวยการบรณาการทกภาคสวน
๔.๒ วตถประสงคและเปาหมายหลก
๔.๒.๑วตถประสงค เพอ
๑. ลดปญหาและผลกระทบดานอนามยสงแวดลอมอยางมประสทธภาพ
๒. เพมขดความสามารถในการจดการอนามยสงแวดลอม
๓. สรางความรวมมอระหวางหนวยงานทรบผดชอบดานสงแวดลอมและ
สขภาพ
๔.๒.๒ เปาหมายหลก
ความเจบปวยอนอาจเนองมาจากปจจยดานสงแวดลอมลดลง
๔.๓ตวชวด
๑. อตราการเจบปวยดวยโรคระบบทางเดนหายใจ โรคทมนำและอาหารเปนสอ
และโรคพษจากสารเคมลดลงเมอเทยบปฐาน พ.ศ. ๒๕๕๔
๒. มระบบฐานขอมลทเชอมโยงระหวางปจจยดานสงแวดลอมทมผลตอสขภาพตาม
ประเดนสำคญของแผนยทธศาสตรฯ ทง ๗ ดาน และระบบฐานขอมลสามารถเขาถงไดงาย ครอบคลม
ถกตอง และมการปรบปรงใหทนสมย
๓. จำนวนองคกรและหนวยงานเครอขายทรวมมอดำเนนงานอนามยสงแวดลอมใน
แตละดานเพมขน
๔. จำนวนงานวจย องคความรและเทคโนโลยดานอนามยสงแวดลอมในแตละดาน
เพมขน
๔.๔ยทธศาสตร
ยทธศาสตรท๑ การพฒนาระบบบรหารจดการอนามยสงแวดลอม เปน
ยทธศาสตรทมงพฒนาและปรบปรงการบรหารจดการอนามยสงแวดลอมของหนวยงานภาครฐทกระดบ
และภาคเอกชนทเกยวของ พฒนาศกยภาพและเพมขดความสามารถของบคลากรในการดำเนนงานอนามย
สงแวดลอม พฒนาระบบฐานขอมล ตลอดจนการเชอมโยงฐานขอมลสงแวดลอมและสขภาพ พฒนากลไก
การจดการ กฎหมาย กฎระเบยบ มาตรการ และแนวทางการดำเนนงานใหสามารถรองรบการบรหาร
จดการไดอยางมประสทธภาพ
ยทธศาสตรท๒ การปองกนและลดความเสยงจากปจจยดานอนามยสงแวดลอม
เปนยทธศาสตรทมงเรงรดการดำเนนงานโครงการของหนวยงานทเกยวของทกภาคสวนทกระดบ ในการ
ปองกนและลดความเสยงจากปญหาอนามยสงแวดลอม ทสอดคลองกบสถานการณปญหาของพนท
ตลอดจนขอตกลงตามนยแหงบทบญญตของกฎหมายและพนธกรณระหวางประเทศทเกยวของ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 85
ยทธศาสตรท๓ การเสรมสรางความรวมมอระหวางหนวยงานภาค เครอขาย
และการมสวนรวมของทกภาคสวน และประชาชนในการจดการอนามยสงแวดลอม เนนการระดม
ศกยภาพและการมสวนรวมจากทกภาคสวนในสงคม และภาคประชาชน ในการรวมคด รวมสรางสรรค
งานอนามยสงแวดลอม สงเสรมการบรณาการและการเสรมพลงระหวางภาคเครอขาย และขบเคลอนผาน
สอตางๆ เพอสรางความเขาใจทถกตองและสรางจตสำนกสาธารณะ เพอใหเกดผลในทางปฏบตตอสขภาพ
และสงแวดลอม
ยทธศาสตรท๔ การสงเสรมบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในการ
จดการอนามยสงแวดลอม มงเนนสงเสรมบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในการดำเนนงาน
อนามยสงแวดลอม ภายใตหลกคดการกระจายอำนาจ เสรมสรางศกยภาพบคลากรขององคกรปกครอง
สวนทองถน ตลอดจนสงเสรม และสนบสนนการพฒนาระบบงานอนามยสงแวดลอมของทองถนใหสามารถ
เชอมโยงกบสวนภมภาคและสวนกลางไดอยางมประสทธภาพ
ยทธศาสตรท๕ การพฒนาองคความรและเทคโนโลยดานอนามยสงแวดลอม
มงเนนการพฒนาเทคโนโลยและองคความรทเหมาะสมตอการดำเนนงานอนามยสงแวดลอมในปจจบนและ
แนวโนมในอนาคต สรางฐานการเรยนรทสามารถเชอมโยง แลกเปลยนและเรยนรรวมกนอยางตอเนอง
พฒนาและถายทอดนวตกรรม องคความรและเทคโนโลยทนำไปประยกตใชไดอยางเหมาะสม รวมทง
การพฒนาระบบใหบรการทางวชาการ เพอการเขาถงองคความรและเทคโนโลยไดอยางทวถงและ
มประสทธภาพ
86 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๔.๕
ตวช
วดเป
าหมา
ยแล
ะมาต
รการ
จำแน
กราย
ยทธศ
าสตร
ยท
ธศาส
ตรท
๑กา
รพฒนา
ระบบ
บรหา
รจดก
ารอน
ามยส
งแวด
ลอม
เปนย
ทธศา
สตรท
มงพฒ
นาแล
ะปรบ
ปรงก
ารบร
หารจ
ดการ
อนาม
ยสงแ
วดลอ
มของ
หนวย
งานภ
าครฐ
ทกระ
ดบ แ
ละภา
คเอก
ชนทเ
กยวข
อง พ
ฒนา
ศกยภ
าพ แ
ละเพ
มขดค
วามส
ามาร
ถของ
บคลา
กรใน
การด
ำเนน
งานอ
นามย
สงแว
ดลอม
พฒ
นาระ
บบฐา
นขอม
ล ตล
อดจน
การเ
ชอมโ
ยงฐา
นขอม
ลสงแ
วดลอ
มและ
สขภา
พ พฒ
นากล
ไกกา
รจดก
าร ก
ฎหมา
ย กฎ
ระเบ
ยบ ม
าตรก
าร แ
ละแน
วทาง
การด
ำเนน
งานใ
หสาม
ารถร
องรบ
การบ
รหาร
จดกา
รไดอ
ยางม
ประส
ทธภา
พ
ตวชว
ด:
๑.
มกฎห
มาย
กฎระ
เบยบ
มาต
รฐาน
มาต
รการ
และ
แนวท
างกา
รปฏบ
ต ใน
การบ
รหาร
จดกา
รดาน
อนาม
ยสงแ
วดลอ
ม คร
อบคล
มทง
๗ ดา
น
๒.
มระบ
บฐาน
ขอมล
และ
สารส
นเทศ
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ทมค
วามท
นสมย
และส
ามาร
ถเขา
ถงได
งาย
ครอบ
คลมท
ง ๗
ดาน
๓.
มระบ
บการ
เฝาร
ะวง
ตดตา
มตรว
จสอบ
การ
รายง
านผล
และ
แจงเ
ตอนส
ถานก
ารณ
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ครอบ
คลมท
ง ๗
ดาน
๔.
รอยล
ะ ๘๐
ของ
หนวย
งานเ
ปาหม
ายมก
ารพฒ
นาศก
ยภาพ
บคลา
กรทเ
กยวข
องกบ
การด
ำเนน
งานด
านอน
ามยส
งแวด
ลอม
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 87
๔.๕
ตวช
วดเป
าหมา
ยแล
ะมาต
รการ
จำแน
กราย
ยทธศ
าสตร
ยท
ธศาส
ตรท
๑กา
รพฒนา
ระบบ
บรหา
รจดก
ารอน
ามยส
งแวด
ลอม
เปนย
ทธศา
สตรท
มงพฒ
นาแล
ะปรบ
ปรงก
ารบร
หารจ
ดการ
อนาม
ยสงแ
วดลอ
มของ
หนวย
งานภ
าครฐ
ทกระ
ดบ แ
ละภา
คเอก
ชนทเ
กยวข
อง พ
ฒนา
ศกยภ
าพ แ
ละเพ
มขดค
วามส
ามาร
ถของ
บคลา
กรใน
การด
ำเนน
งานอ
นามย
สงแว
ดลอม
พฒ
นาระ
บบฐา
นขอม
ล ตล
อดจน
การเ
ชอมโ
ยงฐา
นขอม
ลสงแ
วดลอ
มและ
สขภา
พ พฒ
นากล
ไกกา
รจดก
าร ก
ฎหมา
ย กฎ
ระเบ
ยบ ม
าตรก
าร แ
ละแน
วทาง
การด
ำเนน
งานใ
หสาม
ารถร
องรบ
การบ
รหาร
จดกา
รไดอ
ยางม
ประส
ทธภา
พ
ตวชว
ด:
๑.
มกฎห
มาย
กฎระ
เบยบ
มาต
รฐาน
มาต
รการ
และ
แนวท
างกา
รปฏบ
ต ใน
การบ
รหาร
จดกา
รดาน
อนาม
ยสงแ
วดลอ
ม คร
อบคล
มทง
๗ ดา
น
๒.
มระบ
บฐาน
ขอมล
และ
สารส
นเทศ
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ทมค
วามท
นสมย
และส
ามาร
ถเขา
ถงได
งาย
ครอบ
คลมท
ง ๗
ดาน
๓.
มระบ
บการ
เฝาร
ะวง
ตดตา
มตรว
จสอบ
การ
รายง
านผล
และ
แจงเ
ตอนส
ถานก
ารณ
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ครอบ
คลมท
ง ๗
ดาน
๔.
รอยล
ะ ๘๐
ของ
หนวย
งานเ
ปาหม
ายมก
ารพฒ
นาศก
ยภาพ
บคลา
กรทเ
กยวข
องกบ
การด
ำเนน
งานด
านอน
ามยส
งแวด
ลอม
๑. ค
ณภา
พอาก
าศ
๒. น
ำ กา
รสขา
ภบาล
และส
ขอนา
มย
(๑)
มระบ
บการ
เฝาร
ะวงแ
ละจด
การ
ผลกร
ะทบจ
ากมล
พษทา
งอาก
าศกบ
สขภา
พอนา
มย
(๑)
การบ
รหาร
จดกา
รนำบ
รโภค
อปโภ
ค
มประ
สทธภ
าพ
(๒)
องคก
รปกค
รองส
วนทอ
งถน
มระบ
บการ
บรหา
รจดก
ารนำ
เสยช
มชน
ทมปร
ะสทธ
ภาพ
สธ. สธ.
ทส. สธ. สธ.
ทส. สธ.
อปท.
ทส.
ทส.
มท.
ทส.
มท.
อปท.
สธ.
อก.
มท.
อปท.
รง.
มท.
กปภ.
มท.
อปท.
ทส.
มท. สธ.
(๑)
จดทำ
มาตร
ฐานค
ณภา
พอาก
าศใน
อาคา
รทคำ
นงถง
ผลกร
ะทบต
อสขภ
าพ
(๒)
พฒนา
ระบบ
เชอม
โยงฐ
านขอ
มลกา
รราย
งานผ
ลมลพ
ษทา
งอาก
าศกบ
ขอมล
สขภา
พอนา
มยขอ
งประ
ชาชน
ในพน
ทเสย
ง
(๓)
พฒนา
ระบบ
เฝาร
ะวง
แจงเ
ตอนส
ถานก
ารณ
และ
รายง
านผล
มลพษ
ทาง
อากา
ศในพ
นทเส
ยง
(๔)
พฒนา
ศกยภ
าพบค
ลากร
ดานก
ารจด
การค
ณภา
พอาก
าศภา
ยในอ
าคาร
(๑)
พฒนา
ระบบ
ฐานข
อมลแ
ละสา
รสนเ
ทศดา
นการ
จดกา
รคณ
ภาพน
ำบรโ
ภค
อปโภ
ค ทเ
ชอมโ
ยงระ
หวาง
หนวย
งานส
วนกล
าง ส
วนภม
ภาค
และส
วนทอ
งถน
(๒)
พฒนา
ระบบ
เฝาร
ะวงค
ณภา
พนำบ
รโภค
อปโภ
คทงร
ะดบป
ระเท
ศ แล
ะ
ระดบ
ทองถ
นใหเ
ปนไป
ตามม
าตรฐ
านนำ
เพอก
ารบร
โภคอ
ปโภค
(๑)
พฒนา
หรอป
รบปร
งเกณ
ฑมา
ตรฐา
นการ
ควบค
มการ
ระบา
ยนำท
งจาก
ชมชน
ทคำน
งถงผ
ลกระ
ทบตอ
สขภา
พ
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
88 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
(๓)
การบ
รหาร
จดกา
รดาน
สขาภ
บาล
อาหา
รมปร
ะสทธ
ภาพ
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
(๒)
พฒนา
ฐานข
อมลแ
ละระ
บบกา
รจดเ
กบขอ
มลดา
นการ
จดกา
รนำเ
สยแล
ะ
ระบบ
บำบด
นำเส
ยรวม
ของช
มชนใ
หกบอ
งคกร
ปกคร
องสว
นทอง
ถน
(๓)
พฒนา
ระบบ
การต
ดตาม
ตรวจ
สอบแ
ละปร
ะเมน
ประส
ทธภา
พการ
จดกา
ร
ระบบ
บำบด
นำเส
ยรวม
ของช
มชน
(๔)
เสรม
สราง
ศกยภ
าพแล
ะควา
มพรอ
มใหก
บเจา
หนาท
ในกา
รดำเ
นนงา
น
ดานก
ารจด
การน
ำเสย
ชมชน
และร
ะบบบ
ำบดน
ำเสย
รวมข
องชม
ชน
(๑)
จดทำ
หรอป
รบปร
งเกณ
ฑมาต
รฐาน
ขอก
ำหนด
กฎร
ะเบย
บและ
กฎหม
าย
เพอส
นบสน
นการ
บรหา
รจดก
ารดา
นสขา
ภบาล
อาหา
ร (๒
) พฒ
นาระ
บบกา
รรบร
องสถ
านปร
ะกอบ
การอ
าหาร
ของอ
งคกร
ปกคร
อง
สวนท
องถน
(๓
) พฒ
นาระ
บบฐา
นขอม
ลและ
สารส
นเทศ
ดานส
ขาภบ
าลอา
หารใ
หถกต
อง
ครอบ
คลม
ทนสม
ย แล
ะสาม
ารถเ
ขาถง
งาย
(๔)
พฒนา
ระบบ
การเ
ฝาระ
วงแล
ะแจง
เตอน
สถาน
การณ
ดานส
ขาภบ
าลอา
หาร
ในภา
วะทม
ความ
เสยง
ตอกา
รเกด
โรคร
ะบาด
(๕
) พฒ
นาศก
ยภาพ
บคลา
กรสว
นกลา
ง สว
นภมภ
าคแล
ะสวน
ทองถ
นเพอ
เพมป
ระสท
ธภาพ
การด
ำเนน
งานส
ขาภบ
าลอา
หาร
ทส.
ทส.
ทส.
สธ. สธ.
อปท.
สธ.
อปท.
สธ.
สธ.
อปท.
สธ.
อปท.
อปท.
สธ.
อปท.
สธ.
อปท.
-
- -
-
-
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 89
(๔)
ระบบ
การจ
ดการ
สงปฏ
กล
มประ
สทธภ
าพ
(๑) ม
ระบบ
การจ
ดการ
และ
ระเบ
ยบ
ปฏบต
ในกา
รควบ
คม ก
ำกบ
และต
ดตาม
การด
ำเนน
งานก
ารจด
การข
ยะมล
ฝอย
ของเ
สยอน
ตราย
มลฝ
อยตด
เชอใ
หเปน
ไป
ตามม
าตรฐ
าน
๓. ข
ยะมล
ฝอยแ
ละ
ของเ
สยอน
ตราย
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
(๑)
พฒนา
และป
รบปร
งเกณ
ฑมาต
รฐาน
ขอก
ำหนด
ระเ
บยบ
และก
ฎหมา
ย
ในกา
รจด
การส
งปฏก
ลทงก
ารรอ
งรบ
การข
นและ
การก
ำจด
หรอบ
ำบด
สงปฎ
กล ต
ลอดจ
นการ
ควบค
มดแล
สวมส
าธาร
ณะข
องสถ
านทแ
ละบน
ยาน
พาหน
ะประ
เภทต
างๆ
(๒
) พ
ฒนา
ระบบ
ฐานข
อมลแ
ละสา
รสนเ
ทศดา
นการ
จดกา
รสงป
ฏกลใ
ห
เชอม
โยงร
ะหวา
งหนว
ยงาน
สวนก
ลาง
สวนภ
มภาค
และ
สวนท
องถน
(๑
) เร
งรดใ
หมกา
รปรบ
ปรง
แกไข
พฒ
นา เ
พมเต
มกฎห
มายแ
ละกฎ
ระเบ
ยบ
ใหเอ
ออำน
วยตอ
การจ
ดการ
ขยะม
ลฝอย
ของ
เสยอ
นตรา
ยและ
มลฝอ
ยตดเ
ชอ
ตงแต
กระ
บวน
การผ
ลต
พฤต
กรร
มการ
บรโ
ภค
การล
ดและ
คดแย
ก
ณ แ
หลงก
ำเนด
การ
นำกล
บมาใ
ชใหม
การ
เกบร
วบรว
มและ
ขนยา
ย ตล
อดจน
การก
ำจดข
นสดท
ายให
ทนตอ
สถาน
การณ
(๒
) สน
บสนน
การอ
อกกฎ
ระเบ
ยบเก
ยวกบ
การใ
ชเทค
โนโล
ยสะอ
าด (
Clea
n
Tech
nolo
gy) ใ
นกระ
บวนก
ารผล
ตควบ
คกบม
าตรก
ารอน
(๓)
พฒนา
ระบบ
ฐานข
อมล
ดานข
ยะมล
ฝอย
ของเ
สยอน
ตราย
และ
มลฝอ
ย
ตดเช
อ ให
มควา
มทนส
มยแล
ะเขา
ถงงา
ย
สธ.
สธ.
ทส.
สธ.
มท.
อก.
ทส.
ทส.
สธ.
-
อปท.
อก.
กค.
พณ.
อปท.
อปท.
มท.
อปท.
90 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๔. ส
ารเค
มเปน
พษ
และส
ารอน
ตราย
(๑
) มก
ารบร
หารจ
ดการ
อนาม
ยสงแ
วดลอ
ม
ทเกย
วของ
กบสา
รเคม
เปนพ
ษและ
สาร
อนตร
ายทม
ประส
ทธภา
พ
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
(๔)
พฒนา
ระบบ
การก
ำกบ
ควบค
ม ดแ
ล แล
ะการ
ใหอน
ญาต
แกผค
วบคม
ระบบ
การจ
ดการ
ผดำ
เนนก
าร/ผ
ประก
อบกา
รเกบ
ขนแล
ะกำจ
ด ระ
บบจด
การ
ขยะม
ลฝอ
ย ขอ
งเสย
อนตร
ายแล
ะมล
ฝอยต
ดเช
อแล
ะสงเ
สรม
บท
บาท
ภาคเ
อกชน
มามส
วนรว
มในก
ารจด
การใ
หมาก
ขน
(๕)
จดตง
ศนยแ
ลกเป
ลยนข
อมลก
ารดำ
เนนก
ารดา
น 3R
s ทง
ภายใ
นประ
เทศ
และร
ะหวา
งประ
เทศใ
นกลม
ประเ
ทศอา
เซยน
(๖
) พฒ
นาศก
ยภาพ
บคลา
กรทเ
กยวข
องดา
นการ
จดกา
รขยะ
มลฝอ
ย ขอ
งเสย
อนตร
ายแล
ะมลฝ
อยตด
เชอ
(๑)
พฒนา
กลไก
และเ
ครอง
มอทา
งกฎห
มาย
เศรษ
ฐศาส
ตร แ
ละสง
คม ใ
นการ
จดกา
รอนา
มยสง
แวดล
อมทเ
กยวข
องกบ
สารเ
คมเป
นพษแ
ละสา
รอนต
รายจ
าก
ภาคช
มชน
ภาคก
ารเก
ษตร
ภาคอ
ตสาห
กรรม
และ
ในธร
รมชา
ต (๒
) พ
ฒนา
และเ
ชอมโ
ยงฐา
นขอม
ลดาน
อนาม
ยสงแ
วดลอ
มของ
ผใชห
รอ
ผสมผ
สสาร
เคมเ
ปนพษ
และส
ารอน
ตราย
กบข
อมลก
ารใช
เชน
ชนด
ประ
เภท
ปรม
าณกา
รใชส
ถตจ
ำนวน
ผปวย
ทได
รบพ
ษจา
กสาร
เคมเ
ปน
พษ
และ
สารอ
นตรา
ย จำ
แนกเ
ปนภา
คชมช
น ภา
คการ
เกษต
ร ภา
คอตส
าหกร
รม แ
ละ
ในธร
รมชา
ต
ทส.
สธ.
ทส.
ทส.
สธ.
มท. อก.
สธ.
กษ.
ทส.
อก.
สธ.
กษ.
ทส.
มท.
อปท.
สธ.
พณ.
อก.
อป
ท.
กค.
มท.
อปท.
มท.
อปท.
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 91
๕. ก
ารเป
ลยนแ
ปลง
สภาพ
ภมอา
กาศ
(๑
) มกา
รดำเ
นนงา
นดาน
อนาม
ย
สงแว
ดลอม
ทเกย
วของ
กบกา
รเปล
ยนแป
ลง
สภาพ
ภมอา
กาศ
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
(๓)
เสรม
สราง
ศกยภ
าพแล
ะขดค
วามส
ามาร
ถของ
บคลา
กรให
มควา
มรแล
ะ
ความ
สามา
รถใน
การบ
รหาร
จดกา
รเพ
อลดผ
ลกระ
ทบ
ตอสข
ภาพ
และ
สงแว
ดลอ
มจา
กสาร
เคม
เปน
พษ
และส
ารอน
ตราย
จากภ
าคชม
ชน
ภาคก
ารเก
ษตร
ภาคอ
ตสาห
กรรม
และ
ในธร
รมชา
ต รว
มถงก
ารผล
ตบคล
ากร
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
(๑)
พฒ
นาระ
บบแล
ะกลไ
กการ
ดำเน
นงา
นเพ
อรอง
รบงา
นดาน
อนาม
ย
สงแว
ดลอม
ทมผล
มาจา
กการ
เปลย
นแปล
งสภา
พภมอ
ากาศ
เชน
การ
ปองก
น
และค
วบคม
โรค
การร
ะบาด
ของโ
รคจา
กการ
เกดภ
ยพบ
ต โร
คอบ
ตใหม
โรคอ
บตซำ
และ
ภาวะ
ทพโภ
ชนาก
าร เป
นตน
(๒)
จดทำ
ระบบ
ฐานข
อมลแ
ละสา
รสนเ
ทศดา
นอนา
มยสง
แวดล
อมทเ
กยวข
อง
กบกา
รเปล
ยนแป
ลงสภ
าพภม
อากา
ศ
(๓)
พฒ
นาศก
ยภาพ
บคลา
กรทเ
กยวข
องให
มคว
ามรเ
รองผ
ลกระ
ทบตอ
สงแว
ดลอม
และส
ขภาพ
จากก
ารเป
ลยนแ
ปลงส
ภาพภ
มอาก
าศ แ
ละคว
าม
สามา
รถใน
การจ
ดการ
ผลกร
ะทบด
านอน
ามยส
งแวด
ลอม
สธ.
กษ.
อก.
ศธ. สธ.
ทส. สธ.
ทส. สธ.
ทส.
ทส.
มท. -
อปท.
กทม.
อปท.
มท.
92 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๖. ก
ารจด
การ
อนาม
ยสงแ
วดลอ
ม
ในภา
วะฉก
เฉนแ
ละ
สาธา
รณภย
๗. ก
ารปร
ะเมน
ผล
กระท
บตอส
ขภาพ
(๑
) มร
ะบบแ
ละกล
ไกกา
รบรห
ารจด
การ
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ในภา
วะฉก
เฉน
และส
าธาร
ณภย
ทมปร
ะสทธ
ภาพ
(๑)
มระบ
บและ
กลไก
การป
ระเม
นผล
กระท
บตอส
ขภาพ
เพอก
ารจด
การ
อนาม
ยสงแ
วดลอ
ม
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
(๑)
พฒ
นาโค
รงสร
างแล
ะกลไ
กการ
ดำเน
นงา
นอนา
มยสง
แวดล
อมใ
น
ภาวะ
ฉกเฉ
นและ
สาธา
รณภย
ทครอ
บคลม
๓ ร
ะยะ
คอ ร
ะยะเ
ตรยม
การ
ระยะ
เกดเ
หต ร
ะยะฟ
นฟ ท
งของ
สวนก
ลาง
สวนภ
มภาค
และ
สวนท
องถน
(๒)
กำหน
ดเกณ
ฑมาต
รฐาน
และแ
นวทา
งการ
ดำเน
นงาน
อนาม
ยสงแ
วดลอ
ม
ในภา
วะฉก
เฉนแ
ละสา
ธารณ
ภย ท
ง ๓
ระยะ
ใหสอ
ดคลอ
งกบก
ฎหมา
ย สภ
าพ
พนท
และป
ระเภ
ทของ
สาธา
รณภย
(๓
) จด
เกบแ
ละจด
ทำฐา
นขอม
ลดาน
อนาม
ยสงแ
วดลอ
มในภ
าวะฉ
กเฉน
และ
สาธา
รณภย
ของป
ระเท
ศไทย
(๔
) พฒ
นาระ
บบเฝ
าระว
งดาน
อนาม
ยสงแ
วดลอ
มในก
ลมเป
ราะบ
างแล
ะพนท
เสยง
ทงใน
ระดบ
ประเ
ทศแล
ะระด
บพนท
(๕
) พ
ฒนา
ศกยภ
าพแล
ะเพ
มขดค
วามส
ามาร
ถของ
บคลา
กรทเ
กยวข
อง
ทกระ
ดบ ด
านกา
รจดก
ารอน
ามยส
งแวด
ลอมใ
นภาว
ะฉกเ
ฉนแล
ะสาธ
ารณ
ภย
(๑)
พฒ
นาก
ลไกก
ารป
ระเม
นผล
กระท
บตอ
สขภ
าพเพ
อให
หน
วยงา
น
ทเกย
วของ
นำไป
ประย
กตใช
จดกา
รอนา
มยสง
แวดล
อม
มท.
สธ. สธ.
ทส.
มท. สธ.
ทส.
สธ.
มท.
สธ.
ทส.
สธ.
ทส.
ทส.
อปท.
อปท.
อปท.
อปท.
ทส.
มท.
กห.
องคก
ร
สาธา
รณกศ
ล
สช.
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 93
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
(๒)
เชอ
มโยง
ขอมล
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอ
มจาก
ระบ
บฐา
นขอ
มลแล
ะ
สารส
นเทศ
ทมอย
เพอส
นบสน
นการ
ดำเน
นงาน
การป
ระเม
นผลก
ระทบ
ตอ
สขภา
พ
(๓)
พฒนา
ศกยภ
าพแล
ะเพม
ขดคว
ามสา
มารถ
ของบ
คลาก
รดาน
การป
ระเม
น
ผลกร
ะทบต
อสขภ
าพใน
ทกระ
ดบ
สธ.
ทส. สธ.
ทส.
สช. ศธ.
94 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ยทธศ
าสตร
ท๒
การ
ปองก
นและ
ลดคว
ามเส
ยงจา
กปจจ
ยดาน
อนาม
ยสงแ
วดลอ
ม
เปนย
ทธศา
สตรท
มงเร
งรดก
ารดำ
เนนง
านโค
รงกา
รของ
หนวย
งานท
เกยว
ของท
กภาค
สวนท
กระด
บ ใน
การป
องกน
และล
ดควา
มเสย
งจาก
ปญหา
อนาม
ยสงแ
วดลอ
มทสอ
ดคลอ
งกบส
ถานก
ารณ
ปญหา
ของพ
นท ต
ลอดจ
นขอต
กลงต
ามนย
แหงบ
ทบญ
ญตข
องกฎ
หมาย
และพ
นธกร
ณระ
หวาง
ประเ
ทศทเ
กยวข
อง
ตวชว
ด:
๑.
อตรา
การป
ลอยม
ลพษท
างอา
กาศใ
นพนท
เสยง
อยใน
เกณ
ฑมาต
รฐาน
(ฝนล
ะออง
กาซ
ไนโต
รเจน
ไดออ
กไซด
เบนซ
น แล
ะ ๑,
๓ บว
ตาได
อน)
๒.
รอยล
ะ ๑๐
๐ ขอ
งครว
เรอน
เขาถ
งนำบ
รโภค
อปโภ
ค อย
างเพ
ยงพอ
๓.
รอยล
ะ ๗๕
ของ
นำบร
โภค
ไดคณ
ภาพต
ามเก
ณฑม
าตรฐ
านนำ
บรโภ
ค กร
มอนา
มย
๔.
รอยล
ะ ๘๕
ของ
สถาน
ประก
อบกา
รอาห
ารได
มาตร
ฐานส
ขาภบ
าลอา
หาร
๕.
ขยะม
ลฝอย
ของ
เสยอ
นตรา
ย แล
ะมลฝ
อยตด
เชอไ
ดรบก
ารจด
การอ
ยางถ
กตอง
ตามห
ลกวช
าการ
ไมนอ
ยกวา
รอยล
ะ ๕๐
๖.
รอยล
ะ ๘๐
ของ
หนวย
งานเ
ปาหม
ายมร
ะบบป
ระเม
นควา
มเสย
ง แล
ะการ
สอสา
รควา
มเสย
ง ผล
กระท
บตอส
ขภาพ
อนาม
ยและ
สงแว
ดลอม
จา
กสาร
เคมเ
ปนพษ
และส
ารอน
ตราย
๗.
หนวย
งานเ
ปาหม
ายมก
ารใช
การป
ระเม
นผลก
ระทบ
ตอสข
ภาพเ
พอกา
รลดแ
ละปอ
งกนผ
ลกระ
ทบดา
นอนา
มยสง
แวดล
อมเพ
มขนเ
มอเท
ยบกบ
ป
๒๕๕๔
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 95
๑. ค
ณภา
พอาก
าศ
๒. น
ำ กา
รสขา
ภบาล
และส
ขอนา
มย
(๑)
อตรา
การป
ลอยฝ
นละอ
อง แ
ละ
กาซไ
นโตร
เจนไ
ดออก
ไซด
จากท
กแหล
ง
กำเน
ดอยใ
นเกณ
ฑมาต
รฐาน
(๒)
อตรา
การป
ลอยส
ารเบ
นซน
และ
สาร
๑,๓-
บวตา
ไดอน
จาก
แหลง
กำเน
ด
อยใน
เกณ
ฑมาต
รฐาน
(๑) ป
ระชา
ชนเข
าถงน
ำบรโ
ภคอป
โภค
อยาง
เพยง
พอ
ทส.
อก. อก.
ทส.
พน.
พน.
คค.
อก.
ทส.
อก.
ทส.
ทส.
กษ.
อปท.
ทส.
กษ.
อปท.
มท.
อปท.
กทม.
พน.
มท.
อปท.
มท.
คค.
มท.
(๑)
เรงร
ดการ
ออกก
ฎหมา
ยสำห
รบคว
บคมส
ารอน
ทรยร
ะเหย
งายท
ยงไม
ม
มาตร
ฐานค
วบคม
(๒)
กำหน
ดมาต
รการ
การป
รบลด
และค
วบคม
การร
ะบาย
สารอ
นทรย
ระเห
ยงาย
จากแ
หลงก
ำเนด
ทสำค
ญใน
พนทอ
ตสาห
กรรม
และช
มชน
(๓)
ควบค
มการ
ปลอย
สารเ
บนซน
และ
สาร
๑,๓
-บวต
า ได
อน จ
ากภา
ค
คมนา
คมขน
สง แ
ละภา
คอตส
าหกร
รมใน
พนทเ
สยง
(๔)
เพมป
ระสท
ธภาพ
และศ
กยภา
พการ
กำกบ
ดแล
บงค
บใชก
ฎหมา
ยเพอ
ควบค
มการ
ระบา
ยมลพ
ษจาก
แหลง
กำเน
ด
(๕)
สงเส
รมแล
ะสนบ
สนน
การด
ำเนน
งานต
ามมา
ตรกา
รควบ
คมกา
รเผา
ในทโ
ลงใน
พนทก
ารเก
ษตร
การค
วบคม
ไฟป
า กา
รเผา
มลฝอ
ยในช
มชนแ
ละ
การเ
ผาวช
พชรม
ทาง
(๑)
จดหา
พฒ
นาแล
ะเพม
ประส
ทธภา
พการ
อนรก
ษ แห
ลงนำ
เพอใ
หมนำ
เพอ
การบ
รโภค
อปโ
ภค อ
ยางเ
พยงพ
อ
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
96 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
(๒)
โรคอ
นเนอ
งมาจ
ากนำ
เปนส
อลดล
ง
เมอเ
ทยบก
บป พ
.ศ.๒
๕๕๔
(๓)
ประช
าชนไ
ดรบบ
รการ
ดานก
าร
สขาภ
บาลแ
ละกา
รอนา
มยทด
มท.
อปท.
มท.
อปท.
สธ.
อปท.
สธ.
อปท.
ทส.
อปท.
อปท.
อปท.
สธ.
ทส.
ทส.
ทส.
มท.
มท.
ทส. สธ.
มท. สธ. สธ.
อปท.
(๒)
ขยาย
เขตบ
รการ
ระบบ
ประป
าใหค
รอบค
ลมแล
ะทวถ
งทงเ
ขตเม
องแล
ะ
ชนบท
(๓
) พฒ
นาแล
ะควบ
คมกา
รผลต
และป
รบปร
งระบ
บประ
ปาให
สามา
รถบร
การ
นำสะ
อาดแ
กชมช
นไดอ
ยางม
ประส
ทธภา
พและ
พอเพ
ยง
(๑)
เฝาร
ะวงค
ณภา
พนำ
ใหเป
นไป
ตามม
าตรฐ
านนำ
บรโภ
ค กร
มอนา
มย
ในพน
ททมค
วามเ
สยงจ
ากปจ
จยดา
นการ
สขาภ
บาลแ
ละสข
อนาม
ย (๒
) ลด
ความ
เสย
งจาก
ปญ
หาด
านกา
รสข
าภบ
าลแล
ะสข
อนาม
ยแล
ะ
ดำเน
นงาน
ดานก
ารสข
าภบา
ลและ
สขอน
ามยใ
หสอด
คลอง
กบเป
าหมา
ย M
DGs
Plus
และ
พนธก
รณอน
ทเกย
วของ
(๓
) ใช
เทคโ
นโลย
การจ
ดการ
นำเส
ยชมช
นทมป
ระสท
ธภาพ
และร
าคาเ
หมาะ
สม
และก
ำกบด
แลบง
คบใช
กฎหม
ายเพ
อควบ
คมให
การบ
ำบดน
ำเสย
จากอ
าคาร
และร
ะบบบ
ำบดน
ำเสย
รวมช
มชนเ
ปนไป
ตามม
าตรฐ
านคว
บคมก
ารระ
บาย
นำทง
ทกำห
นด
(๑)
พฒ
นาคณ
ภาพ
สถาน
ประก
อบกา
รดาน
อาหา
รใหไ
ดตาม
มาตร
ฐาน
สขาภ
บาลอ
าหาร
(๒)
จดกา
รสงป
ฏกลใ
หถกส
ขลกษ
ณะเ
พอป
องกน
และล
ดควา
มเสย
งจาก
ปญหา
การจ
ดการ
สงปฏ
กล
(๓)
สงเส
รมกา
รดำเ
นนงา
นสขา
ภบาล
ทยงย
นและ
เปนม
ตรกบ
สงแว
ดลอม
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 97
๓. ข
ยะมล
ฝอยแ
ละ
ของเ
สยอน
ตราย
(๑)
มการ
จดกา
รขยะ
มลฝอ
ย ขอ
งเสย
อนตร
าย แ
ละมล
ฝอยต
ดเชอ
อยาง
ถกตอ
ง
ตามห
ลกวช
าการ
เพมข
น
ทส.
อก.
พน.
ทส.
อปท.
สธ.
สธ.
ทส. สธ.
ทส.
อปท.
มท.
มท.
มท.
อปท.
อก.
รง.
อปท.
มท.
อก.
(๑)
สงเส
รมกา
รลด
คดแย
ก แล
ะการ
นำขย
ะมลฝ
อยกล
บมา
ใชให
ม โด
ย
หลกก
าร 3
Rs (
Redu
ce,
Reus
e, R
ecyc
le)
ในกา
รจดก
ารอย
างถก
หลก
วชาก
ารโด
ยใหม
การน
ำขยะ
มาแป
รรปเ
ปนพล
งงาน
ทดแท
นมาก
ขน
(๒)
เพมศ
กยภา
พของ
ศนยจ
ดการ
ขยะม
ลฝอย
ของ
เสยอ
นตรา
ย แล
ะมลฝ
อย
ตดเช
อทมอ
ยเดม
ใหใช
งานไ
ดเตม
ขดคว
ามสา
มารถ
ของร
ะบบแ
ละเป
นไปต
าม
มาตร
ฐาน
(๓)
สงเส
รม ค
มครอ
งสขภ
าพแล
ะควา
มปลอ
ดภยใ
นการ
ปฏบ
ตหนา
ทของ
ผปฏบ
ตงาน
ทงภา
ครฐแ
ละภา
คเอก
ชนทเ
กยวข
องกบ
การจ
ดการ
ขยะม
ลฝอย
ของเ
สยอน
ตราย
และ
มลฝอ
ยตดเ
ชอ ร
วมทง
การป
ระกอ
บอาช
พของ
แรงง
าน
นอกร
ะบบ
และป
ระชา
ชนทไ
ดรบ
ผลกร
ะทบจ
ากกา
รจดก
ารขย
ะมลฝ
อย
ของเ
สยอน
ตราย
และ
มลฝอ
ยตดเ
ชอทไ
มถกต
อง
(๔)
เฝาร
ะวง
ตดตา
มตรว
จสอบ
ผลกร
ะทบต
อสขภ
าพแล
ะการ
ปนเป
อนใน
สงแว
ดลอม
จากก
ารจด
การข
ยะมล
ฝอย
ของเ
สยอน
ตราย
และม
ลฝอย
ตดเช
อ
การจ
ดการ
ขอรอ
งเรย
นและ
การแ
กไขป
ญหา
การล
กลอบ
ทงกา
กของ
เสย
อนตร
ายหร
อมลฝ
อยตด
เชอ
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
98 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๔. ส
ารเค
มเปน
พษ
และส
ารอน
ตราย
๕. ก
ารเป
ลยนแ
ปลง
สภาพ
ภมอา
กาศ
(๑)
มระ
บบปร
ะเมน
ความ
เสยง
ระบ
บ
เฝาร
ะวง
และก
ารสอ
สารค
วามเ
สยงเ
พอ
ลดผล
กระท
บตอส
ขภาพ
จากก
ารผล
ตและ
การใ
ชสาร
เคมเ
ปนพษ
และส
ารอน
ตราย
ในภา
คชมช
น ภา
คการ
เกษต
รและ
ภาคอ
ตสาห
กรรม
(๑) ผ
ลกระ
ทบหร
อปจจ
ยเสย
งดาน
อนาม
ย
สงแว
ดลอม
ทเกย
วของ
กบกา
รเปล
ยนแป
ลง
สภาพ
ภมอา
กาศล
ดลง
สธ.
กษ.
อก.
ทส. สธ.
กษ.
อก.
อปท.
สธ.
อก.
กษ. สธ. สธ.
มท.
อปท.
ทส.
มท.
ทส.
ศธ.
มท.
อปท.
อปท.
อปท.
(๑)
พฒนา
ระบบ
การป
ระเม
นควา
มเสย
งจาก
สารเ
คมเป
นพษแ
ละสา
รอนต
ราย
ในภา
คชมช
น ภา
คการ
เกษต
ร แล
ะภาค
อตสา
หกรร
ม
(๒)
เฝาร
ะวงแ
ละตด
ตามต
รวจส
อบผล
กระท
บตอส
ขภาพ
และก
ารปน
เปอน
ใน
สงแว
ดลอม
จากส
ารเค
มเปน
พษแล
ะสาร
อนตร
ายใน
ภาคช
มชน
ภาคก
ารเก
ษตร
และภ
าคอต
สาหก
รรม
(๓)
เผยแ
พรแล
ะแลก
เปลย
นขอม
ลดาน
อนาม
ยสงแ
วดลอ
มทเก
ยวขอ
งกบ
สารเ
คมเป
นพ
ษ แล
ะสาร
อนตร
าย ใ
นภาค
ชมชน
ภาค
การเ
กษตร
และ
ภาคอ
ตสาห
กรรม
(๑
) ป
องกน
หรอ
ลดป
จจย
เสย
งดาน
อนาม
ยสง
แวดล
อมท
เกย
วขอ
งกบ
การเ
ปลยน
แปลง
สภาพ
ภมอา
กาศ
(๒)
ขยาย
ชมชน
ตนแบ
บดาน
การจ
ดการ
อนาม
ยสงแ
วดลอ
มเพอ
เพมค
วาม
เขมแ
ขงใน
การป
รบตว
และร
องรบ
ผลกร
ะทบจ
ากกา
รเปล
ยนแป
ลงสภ
าพ
ภมอา
กาศ
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 99
๖. ก
ารจด
การ
อนาม
ยสงแ
วดลอ
ม
ในภา
วะฉก
เฉนแ
ละ
สาธา
รณภย
๗. ก
ารปร
ะเมน
ผล
กระท
บตอส
ขภาพ
(๑)
ลดผล
กระท
บจาก
ปจจย
เสยง
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ในพน
ททปร
ะสบ
ภาวะ
ฉกเฉ
นและ
สาธา
รณภย
(๑)
มการ
ใชกา
รประ
เมนผ
ลกระ
ทบตอ
สขภา
พในก
ารกำ
หนดน
โยบา
ย วา
งแผน
งาน
โครง
การ
และก
จกรร
ม เพ
อปอง
กนแล
ะ
ลดคว
ามเส
ยงจา
กปญห
าอนา
มยสง
แวดล
อม
สธ.
ทส. สธ. สธ.
ทส.
อปท.
สธ.
ทส.
อปท.
สธ.
ทส.
มท. สธ.
ทส.
อปท.
อป
ท.
มท.
กห.
มท.
กห.
องคก
ร
สาธา
รณกศ
ล
กต. ศธ.
อปท.
(๓)
พฒนา
ระบบ
เฝาร
ะวงผ
ลกระ
ทบดา
นอนา
มยสง
แวดล
อมทเ
กยวข
องกบ
การเ
ปลยน
แปลง
สภาพ
ภมอา
กาศใ
หครอ
บคลม
พนทเ
สยง
(๔)
สงเส
รมพฤ
ตกรร
มสขภ
าพเพ
อเตร
ยมคว
ามพร
อมรอ
งรบผ
ลกระ
ทบทอ
าจ
เกดข
นจาก
การเ
ปลยน
แปลง
สภาพ
ภมอา
กาศใ
นพนท
เสยง
(๑)
เพมป
ระสท
ธภาพ
การจ
ดการ
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ในพ
นทป
ระสบ
ภาวะ
ฉกเฉ
นและ
สาธา
รณภย
ในระ
ยะเก
ดเหต
และร
ะยะฟ
นฟ
(๒)
สรป
บทเร
ยนกา
รดำเ
นนงา
นดาน
อนาม
ยสงแ
วดลอ
มในพ
นทป
ระสบ
ภาวะ
ฉกเฉ
นและ
สาธา
รณภย
เพอ
นำไป
สการ
พฒนา
แนวท
างกา
รดำเ
นนงา
น
ทมปร
ะสทธ
ภาพย
งขนใ
นอนา
คต
(๓)
ดำเน
นงา
นตาม
กรอบ
ความ
รวมม
อระห
วางป
ระเท
ศ เพ
อแลก
เปลย
น
ความ
ร แล
ะแนว
ทางก
ารปฏ
บตท
ดในก
ารดำ
เนน
งานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ในภา
วะฉก
เฉนแ
ละสา
ธารณ
ภยระ
หวาง
ประเ
ทศ
(๑)
สงเส
รมกา
รใชก
ารปร
ะเมน
ผลกร
ะทบต
อสขภ
าพ เ
พอกา
รลดแ
ละปอ
งกน
ผลกร
ะทบ
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอ
มของ
ภาค
สวนต
างๆ
ในระ
ดบพ
นท
(เชน
ตลาด
สด โร
งเรยน
โรงพ
ยาบา
ล)
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
100 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
ยทธศ
าสตร
ท๓
การ
เสรม
สราง
ความ
รวมม
อระห
วางห
นวยง
านภา
คเคร
อขาย
และ
การม
สวนร
วมขอ
งทกภ
าคสว
นแล
ะประ
ชาชน
ในกา
ร
จด
การอ
นามย
สงแว
ดลอม
เนนก
ารระ
ดมศก
ยภาพ
และก
ารมส
วนรว
มจาก
ทกภา
คสวน
ในสง
คม แ
ละภา
คประ
ชาชน
ในก
ารรว
มคด
รวมส
รางส
รรคง
านอน
ามยส
งแวด
ลอม
สงเส
รมกา
รบรณ
าการ
และก
ารเส
รมพล
งระห
วางภ
าคเค
รอขา
ย แล
ะขบเ
คลอน
ผานส
อตาง
ๆ เพ
อสรา
งควา
มเขา
ใจทถ
กตอง
และส
รางจ
ตสำน
กสาธ
ารณ
ะ เพ
อใหเ
กด
ผลใน
ทางป
ฏบตต
อสขภ
าพแล
ะสงแ
วดลอ
ม
ตวชว
ด:
๑.
จำนว
นแผน
งานโ
ครงก
ารทส
งเสร
มการ
มสวน
รวมข
องภา
คเคร
อขาย
ในกา
รจดก
ารอน
ามยส
งแวด
ลอมเ
พมขน
๒.
จำนว
นภาค
เครอ
ขาย
และห
นวยง
านทม
สวนร
วมใน
การพ
ฒนา
งานด
านอน
ามยส
งแวด
ลอม
ครอบ
คลมท
ง ๗
ดาน
เพมข
น
๓.
จำนว
นชมช
นตนแ
บบดา
นการ
จดกา
รอนา
มยสง
แวดล
อมทเ
กยวข
องกบ
การเ
ปลยน
แปลง
สภาพ
ภมอา
กาศแ
ละกา
รประ
เมนผ
ลกระ
ทบตอ
สข
ภาพร
ะดบช
มชนใ
นพนท
เสยง
เพมข
น
๔.
ประช
าชนม
พฤตก
รรมอ
นามย
สงแว
ดลอม
ทถกต
อง ไม
นอยก
วารอ
ยละ
๖๐
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 101
๑. ค
ณภา
พอาก
าศ
๒. น
ำ กา
รสขา
ภบาล
และส
ขอนา
มย
(๑)
ภาคเ
ครอข
ายแล
ะประ
ชาชน
มควา
มร
และม
สวนร
วมใน
การจ
ดการ
ดานส
ขภาพ
และค
ณภา
พอาก
าศ
(๑)
ทกภา
คสวน
ทเกย
วของ
มสวน
รวม
ในกา
รบรห
ารจด
การน
ำบรโ
ภคอป
โภค
(๒)
ทกภา
คสวน
มสวน
รวมใ
นการ
จดกา
ร
สขาภ
บาลอ
าหาร
ทส.
สธ.
ทส.
สธ.
ทส.
สธ.
ทส.
สธ. สธ.
อปท.
สสส.
สธ. สธ.
อปท.
สธ.
อปท.
ศธ.
อปท.
กษ.
มท.
อปท.
มท.
อปท.
มท. -
อปท.
- -
(๑)
เผยแ
พรคว
ามรด
านผล
กระท
บตอส
ขภาพ
ทเกย
วของ
กบมล
พษทา
งอาก
าศ
ผานช
องทา
งการ
สอสา
รตาง
ๆ
(๒)
พฒนา
และส
รางค
วามเ
ขมแข
งของ
ภาคเ
ครอข
ายให
มสวน
รวมใ
นการ
จดกา
รปญ
หาสข
ภาพจ
ากมล
พษทา
งอาก
าศ เ
ชน เ
ฝาระ
วงไฟ
ปา เ
ฝาระ
วงโร
ค
จากม
ลพษท
างอา
กาศ
เปนต
น (๑
) สร
างแล
ะพฒ
นาคว
ามเข
มแขง
ของภ
าคเค
รอขา
ยใหม
สวนร
วมใน
การ
บรหา
รจดก
ารนำ
เพอก
ารบร
โภค
อปโภ
ค
(๒)
พฒนา
สอแล
ะชอง
ทางก
ารสอ
สารส
าธาร
ณะเ
พอเพ
มการ
เขาถ
งขอม
ล
ขาวส
ารดา
นการ
จดกา
รนำบ
รโภค
อปโ
ภคแล
ะสขอ
นามย
(๑
) ให
ภาคท
เกยว
ของม
สวนร
วมใน
การก
ำหนด
นโยบ
าย ก
ารวา
งแผน
งาน
โครง
การแ
ละกจ
กรรม
ของห
นวยง
านภา
ครฐด
านกา
รสขา
ภบาล
อาหา
ร
(๒)
เสรม
สราง
ความ
เขมแ
ขงขอ
งภาค
เครอ
ขายใ
นการ
เฝาร
ะวงแ
ละรว
มตดต
าม
ตรวจ
สอบด
านกา
รสขา
ภบาล
อาหา
ร (๓
) พฒ
นาสอ
และช
องทา
งการ
สอสา
รสาธ
ารณ
ะเพอ
เพมก
ารเข
าถงข
อมล
ขาวส
ารขอ
งประ
ชาชน
และภ
าคเค
รอขา
ย (๔
) รณ
รงคแ
ละปร
ะชาส
มพนธ
สราง
ความ
ร คว
ามเข
าใจ
เกดค
วามต
ระหน
ก
และก
ารให
ความ
สำคญ
ในกา
รจดก
ารดา
นการ
สขาภ
บาลอ
าหาร
ทมตอ
สขภา
พอนา
มย
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
102 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๓. ข
ยะมล
ฝอยแ
ละ
ของเ
สยอน
ตราย
(๓)
สวมส
าธาร
ณะ
๑๒ ป
ระเภ
ท
ไดมา
ตรฐา
น HA
S
(๔)
ประช
าชนม
พฤตก
รรมอ
นามย
สงแว
ดลอม
ทถกต
อง
(๑)
เครอ
ขายท
กภาค
สวนร
วมมอ
ในกา
ร
จดกา
รขยะ
มลฝอ
ย ขอ
งเสย
อนตร
าย แ
ละ
มลฝอ
ยตดเ
ชอ
สธ.
สธ.
สสส.
ทส.
สธ.
ทส.
อปท.
ทส.
สธ.
ทส.
สธ.
มท.
อปท.
อปท.
หนวย
งานท
เกยว
ของ
อปท.
มท.
อปท.
สธ.
อก.
มท.
มท.
อปท.
อก.
รง.
(๑)
สงเส
รมแล
ะสนบ
สนนใ
หภาค
เครอ
ขายด
ำเนน
การพ
ฒนา
และป
รบปร
ง
สวมส
าธาร
ณะใ
นควา
มรบ
ผดชอ
บใหไ
ดมาต
รฐาน
HAS
(แห
ลงทอ
งเทย
ว
รานจ
ำหนา
ยอาห
าร ต
ลาดส
ด สถ
านขน
สงทา
งบกแ
ละทา
งอาก
าศ ส
ถาน
บรกา
รนำม
นเชอ
เพลง
โรง
เรยน
โรง
พยาบ
าล ส
ถานท
ราชก
าร ส
วนสา
ธารณ
ะ
วด ห
างสร
รพสน
คา/ศ
นยกา
รคา/
ดสเค
าตสโ
ตร ส
วมสา
ธารณ
ะรมท
าง)
(๑)
ใหคว
ามรแ
กประ
ชาชน
เพอส
รางพ
ฤตกร
รมอน
ามยส
งแวด
ลอมท
ถกตอ
ง
เพอล
ดผลก
ระทบ
ตอสข
ภาพ
(๑)
เสรม
สราง
จตสำ
นกดา
นการ
ลด ค
ดแยก
และ
นำขย
ะมลฝ
อยกล
บมาใ
ช
ประโ
ยชนใ
หกบเ
ครอข
ายกล
มเปา
หมาย
(๒)
สราง
ความ
รวมม
อระห
วางผ
ประก
อบกา
รและ
องคก
รปกค
รองส
วนทอ
งถน
ในกา
รเรย
กคนซ
ากผล
ตภณ
ฑทหม
ดอาย
การใ
ชงาน
แลว
เพอน
ำไปจ
ดการ
ให
ถกตอ
ง
(๓)
เสรม
สราง
ศกยภ
าพแล
ะบทบ
าทขอ
งอาส
าสมค
รสาธ
ารณ
สข แ
ละอา
สา
สมคร
พทกษ
ทรพย
ากรธ
รรมช
าตแล
ะสงแ
วดลอ
มหมบ
านใน
การบ
รหาร
จดกา
ร
ขยะม
ลฝอย
ของ
เสยอ
นตรา
ย แล
ะมลฝ
อยตด
เชอ
(๔)
เสรม
สราง
ศกยภ
าพภา
คเคร
อขาย
ในกา
รตดต
ามแล
ะเฝา
ระวง
การจ
ดการ
ขยะม
ลฝอย
ของ
เสยอ
นตรา
ย แล
ะมลฝ
อยตด
เชอ
โดยก
ารสง
เสรม
การม
สวนร
วมขอ
งชมช
น
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 103
๔. ส
ารเค
มเปน
พษ
และส
ารอน
ตราย
(๑)
ชมชน
และเ
กษตร
กรมค
วามร
และ
สามา
รถจด
การส
ารเค
มเปน
พษแล
ะ
สารอ
นตรา
ยไดอ
ยางถ
กตอง
ทส.
สธ.
ทส.
สธ.
ทส.
อปท.
กษ.
สธ.
ทส.
กษ.
สธ.
ทส.
กษ.
สธ.
ทส.
มท.
อปท.
มท.
อปท.
สธ.
มท. ศธ.
มท.
อปท.
อก.
มท.
อปท.
อก.
มท.
อปท.
(๕)
เสรม
สราง
ศกยภ
าพแล
ะเพม
สมรร
ถนะใ
หแกช
มชน
และผ
ประก
อบกา
ร
ในกา
รจดก
ารขย
ะมลฝ
อย ข
องเส
ยอนต
ราย
และม
ลฝอย
ตดเช
อ
(๖)
เผยแ
พรปร
ะชาส
มพนธ
ทกรป
แบบเ
พอให
ประช
าชนม
ความ
รควา
มเขา
ใจ
และก
ารปฏ
บตดา
นการ
จดกา
รขยะ
มลฝ
อย ข
องเส
ยอนต
ราย
และม
ลฝอย
ตดเช
ออยา
งตอเ
นอง
(๗)
สนบส
นนกา
รจดต
งศนย
การเ
รยนร
ของช
มชนด
านกา
รจดก
ารขย
ะมลฝ
อย
ของเ
สยอน
ตราย
และ
มลฝอ
ยตดเ
ชอ
(๑)
ใหคว
ามรแ
ละสร
างคว
ามเข
าใจใ
นการ
ใชสา
รเคม
เปนพ
ษและ
สารอ
นตรา
ย
ทงใน
ภาคช
มชนแ
ละภา
คการ
เกษต
รอยา
งถกต
องแล
ะปลอ
ดภยต
อสขภ
าพแล
ะ
สงแว
ดลอม
(๒
) เส
รมสร
างศก
ยภาพ
และข
ดควา
มสาม
ารถข
องภา
คเคร
อขาย
ในกา
รปอง
กน
และแ
กไขป
ญหา
ผลกร
ะทบต
อสขภ
าพแล
ะสงแ
วดลอ
มจาก
สารเ
คมเป
นพษแ
ละ
สารอ
นตรา
ย (๓
) สง
เสรม
บทบา
ทและ
การม
สวนร
วมขอ
งทกภ
าคสว
นในก
ารจด
การอ
นามย
สงแว
ดลอม
ทเกย
วของ
กบสา
รเคม
เปนพ
ษและ
สารอ
นตรา
ย
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
104 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๕. ก
ารเป
ลยนแ
ปลง
สภาพ
ภมอา
กาศ
(๑)
ประช
าชนแ
ละภา
คเคร
อขาย
ม
สวนร
วมหร
อมกจ
กรรม
ดานก
ารจด
การ
อนาม
ยสงแ
วดลอ
มทเก
ยวขอ
งกบ
การเ
ปลยน
แปลง
สภาพ
ภมอา
กาศ
(๒)
เกดก
ระบว
นการ
ถายท
อดแล
ะ
แลกเ
ปลยน
องคค
วามร
และเ
ทคโน
โลย
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ทเกย
วของ
กบ
การเ
ปลยน
แปลง
สภาพ
ภมอา
กาศ
สธ.
ทส.
สธ.
สธ.
สธ.
ทส.
สธ.
ทส.
อปท.
ศธ.
สถาบ
นวจย
อป
ท.
อป
ท.
อป
ท.
อปท.
(๑)
เสรม
สราง
ความ
ร คว
ามเข
าใจ
และส
อสาร
ขอมล
ความ
เสยง
และแ
นวทา
ง
จดกา
รดาน
อนาม
ยสง
แวดล
อมท
เกย
วขอ
งกบ
การเ
ปลย
นแป
ลงสภ
าพ
ภมอา
กาศแ
กประ
ชาชน
และภ
าคเค
รอขา
ย (๒
) สง
เสรม
ความ
รวมม
อและ
การม
สวนร
วมระ
หวาง
ประช
าชนแ
ละภา
ค
เครอ
ขายใ
นการ
เตรย
มการ
ปองก
นและ
บรรเ
ทาผล
กระท
บตอส
ขภาพ
จากก
าร
เปลย
นแปล
งสภา
พภมอ
ากาศ
ในพน
ทเสย
ง
(๓)
เสรม
สราง
ความ
รวมม
อภาค
เครอ
ขายใ
นการ
สราง
ชมชน
ตนแบ
บดาน
การจ
ดการ
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
เพอเ
พมคว
ามเข
มแขง
ในกา
รปรบ
ตวแล
ะ
รองร
บผลก
ระทบ
จากก
ารเป
ลยนแ
ปลงส
ภาพภ
มอาก
าศ
(๑)
พฒนา
ระบบ
ใหบร
การท
างวช
าการ
ของห
นวยง
าน เ
พอให
เจาห
นาทแ
ละ
ประช
าชนเ
ขาถง
องคค
วามร
และเ
ทคโน
โลยด
านอน
ามยส
งแวด
ลอมท
เกยว
ของ
กบกา
รเปล
ยนแป
ลงสภ
าพภม
อากา
ศอยา
งมปร
ะสทธ
ภาพ
(๒)
พฒนา
หรอจ
ดหาส
อและ
ชองท
างกา
รสอส
ารทเ
หมาะ
สมตอ
การถ
ายทอ
ด
องคค
วามร
และ
เทคโ
นโลย
ดาน
อนาม
ยสง
แวดล
อมท
เกย
วขอ
งกบ
การ
เปลย
นแปล
งสภา
พภมอ
ากาศ
ในแต
ละเร
องทเ
หมาะ
สมกบ
กลมเ
ปาหม
าย
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 105
๖. ก
ารจด
การ
อนาม
ยสงแ
วดลอ
ม
ในภา
วะฉก
เฉนแ
ละ
สาธา
รณภย
๗. ก
ารปร
ะเมน
ผล
กระท
บตอส
ขภาพ
(๑)
ประช
าชนแ
ละภา
คเคร
อขาย
สามา
รถ
ดำเน
นงาน
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ใน
ภาวะ
ฉกเฉ
นและ
สาธา
รณภย
อยาง
มประ
สทธภ
าพ
(๑)
ภาคเ
ครอข
ายทก
ระดบ
ให
ความ
รวมม
อในก
ารปร
ะเมน
ผลกร
ะทบ
ตอสข
ภาพ
มท.
สธ.
ทส.
สธ.
ทส.
มท.
สธ.
ทส.
มท.
สธ.
มท.
สช.
สธ.
มท.
สช.
กห.
อปท.
องคก
ร
สาธา
รณกศ
ล
อปท.
อปท.
อปท.
อปท.
(๑)
เพมป
ระสท
ธภาพ
การส
อสาร
และป
ระสา
นงาน
ระหว
างภา
คเคร
อขาย
ใน
การด
ำเนน
งานด
านอน
ามยส
งแวด
ลอมใ
นภาว
ะฉกเ
ฉนแล
ะสาธ
ารณ
ภย
(๒)
เสรม
สราง
ศกยภ
าพแล
ะเพม
ขดคว
ามสา
มารถ
ของภ
าคเค
รอขา
ยในก
าร
จดกา
รอนา
มยสง
แวดล
อมใน
ภาวะ
ฉกเฉ
นและ
สาธา
รณภย
(๓
) เส
รมสร
างคว
ามรแ
ละคว
ามเข
าใจข
องปร
ะชาช
นเกย
วกบก
ารเต
รยมก
าร
และก
ารป
องกน
เพอ
ลดระ
ดบคว
ามรน
แรงจ
ากผล
กระท
บดา
นอนา
มย
สงแว
ดลอม
ในภา
วะฉก
เฉนแ
ละสา
ธารณ
ภย
(๑)
พฒนา
สอแล
ะเพม
ชองท
างกา
รสอส
ารสา
ธารณ
ะเพอ
ใหภ
าคเค
รอขา
ย
สามา
รถเข
าถงข
อมลข
าวสา
ร แล
ะมสว
นรวม
ในกา
รประ
เมนผ
ลกระ
ทบตอ
สขภา
พ (๒
) เส
รมสร
างศก
ยภาพ
และเ
พมขด
ความ
สามา
รถขอ
งประ
ชาชน
และภ
าค
เครอ
ขายด
านกา
รประ
เมนผ
ลกระ
ทบตอ
สขภา
พ
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
106 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๗. ก
ารปร
ะเมน
ผล
กระท
บตอส
ขภาพ
(ตอ)
สธ
.
มท.
สช.
สธ.
มท.
สช.
สธ.
มท.
สช.
สธ.
มท.
สช.
สธ.
สช.
อปท.
อปท.
อปท.
อปท.
อปท.
(๓)
สนบส
นนให
เกดภ
าคเค
รอขา
ยภาค
ประช
าชนร
วมปร
ะเมน
ผลกร
ะทบต
อ
สขภา
พในร
ะดบพ
นท
(๔)
เสรม
สราง
ประ
สานค
วามร
วมมอ
และแ
ลกเป
ลยนเ
รยนร
ในก
ารขบ
เคลอ
น
การป
ระเม
นผล
กระท
บตอ
สขภ
าพใน
ระดบ
ตางๆ
ทงใ
นป
ระเท
ศและ
ตางป
ระเท
ศ
(๕)
สนบ
สนน
หนวย
งานน
อกภา
คสาธ
ารณ
สข ใ
นการ
นำกา
รประ
เมน
ผล
กระท
บตอส
ขภาพ
ไปใช
สนบ
สนนก
ารตด
สนใจ
ในกา
รดำเ
นนโค
รงกา
รและ
กจกร
รม
(๖)
สราง
กลไก
ในกา
รประ
สานก
ารดำ
เนนก
ารดา
นการ
ประเ
มนผล
กระท
บตอ
สขภา
พในภ
าคสว
นตาง
ๆ
(๗)
เสรม
สราง
ความ
รวมม
อภาค
เครอ
ขายใ
นการ
สราง
ชมชน
ตนแบ
บดาน
การ
ประเ
มนผล
กระท
บตอส
ขภาพ
ระดบ
ชมชน
ในพน
ทเสย
ง
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 107
ยทธศ
าสตร
ท๔
กา
รสงเสร
มบทบ
าทขอ
งองค
กรปก
ครอง
สวนท
องถน
ในกา
รจดก
ารอน
ามยส
งแวด
ลอม
มงเน
นสงเ
สรมบ
ทบาท
ของอ
งคกร
ปกคร
องสว
นทอง
ถนใน
การด
ำเนน
งานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ภาย
ใตหล
กคดก
ารกร
ะจาย
อำนา
จ เส
รมสร
าง
ศกยภ
าพบค
ลากร
ของอ
งคกร
ปกคร
องสว
นทอง
ถน ต
ลอดจ
นสงเ
สรม
และส
นบสน
นการ
พฒนา
ระบบ
งานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ของท
องถน
ใหสา
มารถ
เชอม
โยงก
บ
สวนภ
มภาค
และส
วนกล
างได
อยาง
มประ
สทธภ
าพ
ตวชว
ด:
๑.
องคก
รปกค
รองส
วนทอ
งถนร
ะดบเ
ทศบา
ลทกแ
หง ม
การบ
รหาร
จดกา
รเพอ
รองร
บการ
ดำเน
นงาน
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
๒.
มองค
กรปก
ครอง
สวนท
องถน
ทเปน
ตนแบ
บการ
ดำเน
นงาน
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ครอ
บคลม
๗ ด
าน อ
ยางน
อยภา
คละ
๑ แห
ง
108 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๑. ด
านกา
รบรห
าร
จดกา
ร
๒. ก
ารเพ
ม
ประส
ทธภา
พและ
ประส
ทธผล
ในกา
ร
ดำเน
นงาน
(๑) อ
งคกร
ปกคร
องสว
นทอง
ถนมก
าร
บรหา
รจดก
ารอน
ามยส
งแวด
ลอมท
ม
ประส
ทธภา
พ
(๑) อ
งคกร
ปกคร
องสว
นทอง
ถนมศ
กยภา
พ
ในกา
รเปน
ตนแบ
บการ
ดำเน
นงาน
อนาม
ย
สงแว
ดลอม
อปท.
มท.
อปท.
มท.
สธ.
ทส.
อปท.
ทส.
สธ.
มท.
ทส.
สธ.
อปท.
มท.
ทส.
สธ.
ทส.
สธ.
ทส.
มท.
อก.
อปท.
มท.
สธ.
(๑)
จดให
มโคร
งสรา
งหรอ
ปรบป
รงโค
รงสร
างขอ
งหนว
ยงาน
องคก
รปกค
รอง
สวนท
องถน
ใหรอ
งรบก
ารดำ
เนนง
านดา
นอนา
มยสง
แวดล
อม โ
ดยคำ
นงถง
ความ
พรอม
และฐ
านะก
ารเง
นการ
คลงข
ององ
คกรป
กครอ
งสวน
ทองถ
น (๒
) สง
เสรม
ใหอง
คกรป
กครอ
งสวน
ทองถ
นจดท
ำแผน
งาน
และ/
หรอแ
ผน
ปฏบต
การด
านอน
ามยส
งแวด
ลอมท
สอดค
ลองก
บแผน
ยทธศ
าสตร
อนาม
ย
สงแว
ดลอม
แหงช
าต ร
วมทง
ผลกด
นแผน
ไปสก
ารปฏ
บต แ
ละตด
ตามป
ระเม
นผล
(๓)
สงเส
รมให
องคก
รปกค
รองส
วนทอ
งถนอ
อกขอ
บญญ
ตทอง
ถนแล
ะบงค
บ
ใชกฎ
หมาย
เพอเ
พมปร
ะสทธ
ภาพก
ารบร
หารจ
ดการ
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
(๔)
พฒนา
ศกยภ
าพ ข
ดควา
มสาม
ารถ
และส
รางแ
รงจง
ใจให
แกบค
ลากร
ของ
องคก
รปกค
รองส
วนทอ
งถนใ
นการ
จดกา
รอนา
มยสง
แวดล
อม
(๑) ส
งเสร
มใหเ
กดกา
รแลก
เปลย
นเรย
นร ร
ะหวา
งองค
กรปก
ครอง
สวนท
องถน
เพอเ
พมปร
ะสทธ
ภาพก
ารจด
การอ
นามย
สงแว
ดลอม
ในระ
ดบทอ
งถน
(๒)
สงเส
รมแล
ะสนบ
สนนก
ารผล
ตและ
การบ
รหาร
จดกา
รเพอ
ใหมน
ำสำห
รบ
การบ
รโภค
อปโภ
คอยา
งเพย
งพอแ
ละคณ
ภาพไ
ดมาต
รฐาน
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 109
ทส. สธ. สธ.
ทส.
ทส.
สธ.
อปท.
อปท.
ทส. สธ.
มท.
อปท.
อปท.
อปท.
อปท.
มท. สธ.
กษ.
ทส. ศธ.
(๓)
สงเส
รมแล
ะสนบ
สนน
การจ
ดท
ำราย
งานก
ารศก
ษา
การอ
อกแบ
บ
รายล
ะเอย
ด กา
รจดส
รางแ
ละกา
รบรห
ารจด
การร
ะบบบ
ำบดน
ำเสย
รวมช
มชน
ใหมค
วามเ
หมาะ
สมแล
ะมปร
ะสทธ
ภาพใ
นการ
ดำเน
นงาน
(๔
) สง
เสรม
และส
นบสน
นใหอ
งคกร
ปกคร
องสว
นทอง
ถนดำ
เนนง
าน ต
ดตาม
ตรวจ
สอบ
เฝาร
ะวงด
านกา
รสขา
ภบาล
อาหา
ร (๕
) สง
เสรม
ใหอง
คกรป
กครอ
งสวน
ทองถ
นนำม
าตรฐ
านแล
ะแนว
ทางก
าร
ดำเน
นงาน
(Sta
ndar
d of
Pro
cedu
re: S
OP)
ดาน
อนาม
ยสงแ
วดลอ
มไปใ
ช
(๖) ส
งเสร
มและ
สนบส
นนกา
รนำห
ลกกา
ร 3R
s (R
educ
e, R
euse
, Rec
ycle
)
และก
ารรว
มกลม
(cl
uste
ring)
ไปใ
ช ใน
การบ
รหาร
จดกา
รขยะ
มลฝอ
ย
ของเ
สยอน
ตราย
และ
มลฝอ
ยตดเ
ชอทถ
กหลก
วชาก
าร โ
ดยเน
นการ
บรหา
ร
จดกา
รแบบ
ศนยร
วม/แ
บบผส
มผสา
น แล
ะสงเ
สรมก
ารจด
การข
ยะมล
ฝอย
โดยใ
ชภมป
ญญ
าทอง
ถนสำ
หรบอ
งคกร
ปกคร
องสว
นทอง
ถนขน
าดเล
ก
(๗)
สงเส
รมให
องคก
รปกค
รองส
วนทอ
งถนต
ดตาม
ตรวจ
สอบ
ปองก
น แล
ะ
แกไข
ปญหา
ผลกร
ะทบต
อสขภ
าพแล
ะการ
ปนเป
อนใน
สงแว
ดลอม
จากส
ารเค
ม
เปนพ
ษและ
สารอ
นตรา
ย
(๘)
เสรม
สราง
ใหอง
คกรป
กครอ
งสวน
ทองถ
นมกร
ะบวน
การเ
รยนร
ดานก
าร
ประเ
มนผล
กระท
บตอส
ขภาพ
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
110 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
สธ.
มท. สธ.
มท.
สธ.
ทส.
อปท.
อปท.
อปท.
(๙)
สงเส
รมแล
ะสนบ
สนนใ
หองค
กรปก
ครอง
สวนท
องถน
นำกา
รประ
เมน
ผลกร
ะทบต
อสขภ
าพไป
ใชใน
การจ
ดการ
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
(๑๐)
สงเ
สรมใ
หองค
กรปก
ครอง
สวนท
องถน
ดำเน
นงาน
เพอป
องกน
หรอ
ลดผล
กระท
บดาน
อนาม
ยสงแ
วดลอ
มทเก
ยวขอ
งกบก
ารเป
ลยนแ
ปลงส
ภาพ
ภมอา
กาศ
(๑๑)
สรา
งแรง
จงใจ
ใหอง
คกรป
กครอ
งสวน
ทองถ
น มก
ารพฒ
นาเป
นตนแ
บบ
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
โดย
การจ
ดประ
กวด
และม
อบรา
งวลอ
งคกร
ปกคร
อง
สวนท
องถน
ทเปน
ตนแบ
บการ
ดำเน
นงาน
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 111
ยทธศ
าสตร
ท๕
การ
พฒนา
องคค
วามร
และเทค
โนโล
ยดาน
อนาม
ยสงแ
วดลอ
ม
มง
เนนก
ารพฒ
นาเท
คโนโ
ลยแล
ะองค
ความ
รทเห
มาะส
มตอก
ารดำ
เนนง
านอน
ามยส
งแวด
ลอมใ
นปจจ
บนแล
ะแนว
โนมใ
นอนา
คต ส
รางฐ
าน
การเ
รยนร
ทสาม
ารถเ
ชอมโ
ยง แ
ลกเป
ลยนแ
ละเร
ยนรร
วมกน
อยาง
ตอเน
อง พ
ฒนา
และถ
ายทอ
ดนวต
กรรม
องค
ความ
รและ
เทคโ
นโลย
ทนำไ
ปประ
ยกตใ
ชไดอ
ยาง
เหมา
ะสม
รวมท
งการ
พฒนา
ระบบ
ใหบร
การท
างวช
าการ
เพอก
ารเข
าถงอ
งคคว
ามรแ
ละเท
คโนโ
ลยได
อยาง
ทวถง
และม
ประส
ทธภา
พ
ตวชว
ด:
๑.
จำ
นวนง
านวจ
ยและ
องคค
วามร
ใหมห
รอกา
รประ
ยกตใ
ชองค
ความ
รเดม
และเ
ทคโน
โลยด
านอน
ามยส
งแวด
ลอม
เพมข
นอยา
งนอย
ดานล
ะ
๑
เรอง
ตอป
๒.
มศนย
การเ
รยนร
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
อยา
งนอย
ภาคล
ะ ๑
แหง
112 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๑) ง
านวจ
ยและ
การ
พฒนา
องคค
วามร
ใหม
(๑) ม
องคค
วามร
ใหมเ
พอสน
บสนน
งาน
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ทส.
สธ.
ทส.
สธ.
วท.
อก.
ทส.
สธ.
อก.
อก.
ทส.
ทส.
สธ.
รง.
สธ.
วท.ส
ถาบน
วจย
ศธ.
อปท.
มท.
อปท.
พน.
วท.
พณ.
ศธ.
-
มท.
อปท.
อก.
ศธ.
(๑) พ
ฒนา
องคค
วามร
และเ
ทคโน
โลยอ
นามย
สงแว
ดลอม
ดาน
คณภา
พอาก
าศ
(๒)
ศกษา
วจยแ
ละพฒ
นาอง
คควา
มรแล
ะเทค
โนโล
ยดาน
การจ
ดการ
สงปฏ
กล
อยาง
ยงยน
และเ
ปนมต
รกบส
งแวด
ลอม
(๓)
สงเส
รมแล
ะสนบ
สนนก
ารวจ
ย พฒ
นาเท
คโนโ
ลยแล
ะนวต
กรรม
การน
ำ
กลบม
าใชใ
หม ก
ารบำ
บดแล
ะการ
กำจด
ขยะม
ลฝอย
ของ
เสยอ
นตรา
ย แล
ะ
มลฝอ
ยตดเ
ชอ แ
ละกา
รแปร
รปขย
ะเปน
พลงง
านทด
แทน
(๔)
สงเส
รมแล
ะสนบ
สนนก
ารวจ
ยและ
พฒนา
เทคโ
นโลย
การผ
ลตสน
คาแล
ะ
บรรจ
ภณฑท
เปนม
ตรตอ
สงแว
ดลอม
(๕
) พฒ
นากา
รใชเ
ทคโน
โลยส
ะอาด
(Cl
ean
Tech
nolo
gy)
ในกร
ะบวน
การผ
ลต
(๖)
สงเส
รมแล
ะสนบ
สนนก
ารวจ
ยเกย
วกบผ
ลกระ
ทบดา
นสขภ
าพอน
ามยข
อง
ผปฏบ
ตงาน
หรอก
ลมผไ
ดรบผ
ลกระ
ทบจา
กการ
จดกา
รขยะ
มลฝอ
ยและ
ของ
เสยอ
นตรา
ย
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 113
กษ.
สธ.
วช.
สถาบ
นวจย
สธ.
วช.
สถาบ
นวจย
สธ.
กษ.
วช.
สถาบ
นวจย
สธ.
ทส.
วช. สธ.
วช.
ทส.
ศธ. ศธ.
สกว.
ศธ.
สกว.
สกว.
องคก
ร
เอกช
น
สกว.
(๗)
ศกษา
วจยแ
ละพฒ
นาอง
คควา
มรแล
ะเทค
โนโล
ยดาน
อนาม
ยสงแ
วดลอ
ม
ทเกย
วของ
กบสา
รเคม
เปนพ
ษแล
ะสาร
อนตร
าย เ
ชน ก
ารหา
สารท
ดแทน
การท
ำฐาน
ขอมล
ทใชใ
นการ
ตดสน
ใจ
(๘)
วจยแ
ละพฒ
นาอง
คควา
มรหร
อเทค
โนโล
ยเพอ
ลดโอ
กาสก
ารได
รบสม
ผส
สารเ
คมขอ
งมนษ
ยโดย
เฉพา
ะในก
ลมทอ
อนไห
ว เช
น เด
ก สต
รมคร
รภ แ
ละ
ผทได
รบคว
ามเส
ยง เช
น ผป
ระกอ
บอาช
พทได
รบสม
ผสสา
รเคม
ในปร
มาณ
สง
(๙)
ศกษา
วจยอ
งคคว
ามรด
านคว
ามเส
ยงแล
ะผลก
ระทบ
ตอสข
ภาพ
จาก
สารเ
คมเป
นพ
ษแล
ะสาร
อนตร
ายทเ
ปนปญ
หาสำ
คญขอ
งประ
เทศท
งใน
ภาคช
มชน
ภาคเ
กษตร
และ
ภาคอ
ตสาห
กรรม
(๑๐)
ศกษ
าวจย
และ
พฒนา
องคค
วามร
เทค
โนโล
ย แล
ะเกณ
ฑมา
ตรฐา
น
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ทเกย
วของ
กบกา
รเปล
ยนแป
ลงสภ
าพภม
อากา
ศ
(๑๑)
ศกษ
าวจย
เพอห
าควา
มรนแ
รงขอ
งผลก
ระทบ
ดานอ
นามย
สงแว
ดลอม
ทเพม
ขนจา
กการ
เปลย
นแปล
งสภา
พภมอ
ากาศ
ในพน
ทตาง
ๆ เช
น กา
รเจร
ญ
เตบ
โตขอ
งเชอ
โรคใ
นอาห
าร ค
วามส
มพ
นธระ
หวาง
การเ
กดโร
คกบ
การ
เปลย
นแปล
งสภา
พภมอ
ากาศ
การ
จดทำ
แผนท
พนท
เสยง
ตอโร
คทได
รบผล
กระท
บจาก
การเ
ปลยน
แปลง
สภาพ
ภมอา
กาศ
เปนต
น
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
114 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
สธ.
วช. สธ.
มท.
ทส. สธ.
ทส.
สถาบ
นวจย
สธ.
ทส.
สธ.
ทส.
มท.
สธ.
ทส.
สธ.
อก.
สกว.
- ศธ. ศธ.
สถาบ
นวจย
อปท.
อปท.
พน.
มท.
อปท.
(๑๒)
พฒ
นารป
แบบก
ารเฝ
าระว
งดาน
อนาม
ยสงแ
วดลอ
ม ทเ
กยวข
องกบ
การเ
ปลยน
แปลง
สภาพ
ภมอา
กาศ
(๑๓)
สงเ
สรม
การศ
กษ
าวจย
รปแบ
บกา
รจด
การอ
นามย
สงแว
ดลอ
มใน
ภาวะ
ฉกเฉ
นและ
สาธา
รณภย
ทเหม
าะสม
และส
อดคล
องกบ
สภาพ
ปญหา
และ
พนท
(๑๔)
พฒ
นารป
แบบ
แนวท
าง แ
ละตว
ชวดใ
นการ
ประเ
มนผล
กระท
บตอ
สขภา
พ
(๑๕)
พฒ
นารป
แบบแ
ละแน
วทาง
การเ
ฝาระ
วงผล
กระท
บตอส
ขภาพ
เฉพา
ะ
ประเ
ดนแล
ะระด
บพนท
(๑
) สง
เสรม
การน
ำองค
ความ
รและ
เทคโ
นโลย
ดานก
ารจด
การน
ำเพอ
การ
บรโภ
คอปโ
ภคอย
างยง
ยนไป
ใชให
เหมา
ะสมก
บแตล
ะพนท
(๒)
พฒนา
และต
อยอด
องคค
วามร
และ
เทคโ
นโลย
ดานก
ารจด
การส
ขาภบ
าล
อาหา
ร
(๓)
สงเส
รมแล
ะสนบ
สนนก
ารนำ
เทคโ
นโลย
ทเกย
วของ
กบ 3
Rs (
Redu
ce,
Reus
e, R
ecyc
le)
ไปปร
ะยกต
ใชใน
การบ
รหาร
จดกา
รขยะ
มลฝอ
ย แล
ะของ
เสยอ
นตรา
ย แล
ะมลฝ
อยตด
เชอ
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
๒) ก
ารตอ
ยอดแ
ละ
ประย
กตใช
เทคโ
นโลย
(๑)
มการ
พฒนา
ตอยอ
ดองค
ความ
รเดม
และ
ประย
กตใช
เทคโ
นโลย
ทมอย
ในกา
รสนบ
สนน
การด
ำเนน
งานด
านอน
ามยส
งแวด
ลอม
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 115
ทส.
สธ.
สธ.
ทส.
กษ.
สธ.
ทส.
สธ.
มท.
ทส.
สธ.
ทส.
สธ.
ทส.
สธ.
ทส.
พน.
มท.
วท.
อปท.
ศธ.
-
กห.
อก.
พน.
อปท.
ศธ.
สถาบ
นวจย
(๔)
สงเส
รมแล
ะสนบ
สนน
การถ
ายทอ
ดเทค
โนโล
ยการ
จดกา
รขยะ
มลฝอ
ย
ของเ
สยอน
ตราย
ชมชน
และ
มลฝอ
ยตดเ
ชอ ท
เหมา
ะสมส
ำหรบ
องคก
ร
ปกคร
องสว
นทอง
ถนแต
ละขน
าด
(๕)
พฒนา
รปแบ
บการ
ถายท
อดอง
คควา
มรดา
นควา
มเสย
งและ
ผลกร
ะทบต
อ
สขภา
พจาก
สารเ
คมเป
นพษแ
ละสา
รอนต
รายไ
ปสกล
มเปา
หมาย
ตางๆ
อยา
งม
ประส
ทธภา
พ
(๖)
สงเส
รมกา
รแลก
เปลย
นอง
คควา
มรแ
ละเท
คโน
โลยด
านอน
ามย
สงแว
ดลอม
ทเกย
วของ
กบกา
รเปล
ยนแป
ลงสภ
าพภม
อากา
ศของ
หนวย
งานต
างๆ
(๗
) พ
ฒนา
และป
ระยก
ตใชเ
ทคโน
โลยท
เหมา
ะสมใ
นการ
จดกา
รอนา
มย
สงแว
ดลอม
ในภา
วะฉก
เฉนแ
ละสา
ธารณ
ภยตา
มสภา
พปญ
หาแล
ะพนท
(๘)
นำรป
แบบแ
ละแน
วทาง
การป
ระเม
นผลก
ระทบ
ตอสข
ภาพ
เพอใ
ชใน
กระบ
วนกา
รตดส
นใจร
ะดบน
โยบา
ย แผ
นงาน
โครง
การ
และก
จกรร
ม
(๙)
นำรป
แบบแ
ละแน
วทาง
การเ
ฝาระ
วงผล
กระท
บตอส
ขภาพ
เฉพา
ะประ
เดน
ไปใช
ในระ
ดบพน
ท (๑
๐)
จดทำ
หลกส
ตรกา
รประ
เมน
ผลกร
ะทบต
อสขภ
าพทเ
ปนมา
ตรฐา
น
สำหร
บกลม
เปาห
มายต
างๆ
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
116 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
สธ. สธ.
มท. สธ.
ทส.
สธ. สธ. สธ.
อปท.
อปท.
ศธ.
อปท.
คค.
พน.
กก.
มท.
อปท.
อป
ท.
มท
.
อปท.
(๑)
พฒนา
ศนยก
ารเร
ยนรด
านกา
รสขา
ภบาล
อาหา
รอยา
งยงย
นในร
ะดบภ
าค
(๒)
สงเส
รม แ
ละสน
บสนน
ใหห
นวยง
านภา
ครฐ
ภาคเ
อกชน
และ
องคก
ร
ปกคร
องสว
นทอง
ถน เ
ปนศน
ยการ
เรยน
รดาน
การส
ขาภบ
าลอย
างยง
ยนแล
ะ
เปนม
ตรกบ
สงแว
ดลอม
(๓)
สงเส
รม แ
ละสน
บสน
น ให
สถา
นทแ
ละสถ
านบ
รการ
ตางๆ
รก
ษา
มาตร
ฐานส
วมสา
ธารณ
ะ แล
ะพฒ
นาเป
นสดย
อดสว
ม
(๔)
สงเส
รมแล
ะสน
บสน
นให
มกา
รเผย
แพรแ
ละแล
กเป
ลยน
เรย
นร
ประส
บการ
ณคว
ามสำ
เรจ
(Suc
cess
Sto
ry)
แนวท
างปฏ
บตท
ด (B
est
Prac
tice)
และ
การใ
ชภมป
ญญ
าทอง
ถน
(๕)
สราง
ตนแบ
บการ
จดกา
รอนา
มยสง
แวดล
อมเพ
อรอง
รบกา
รเปล
ยนแป
ลง
สภาพ
ภมอา
กาศ
(๖)
สราง
ตนแบ
บการ
จดกา
รอนา
มยสง
แวดล
อมเพ
อรอง
รบ ก
รณภา
วะฉก
เฉน
และส
าธาร
ณภย
ตามส
ภาพป
ญหา
ดาน
เปาห
มาย
หนวย
งานร
บผดช
อบ
หลก
สนบส
นน
มาตร
การ
๓) ก
ารพฒ
นาศน
ย
การเ
รยนร
หรอ
ตนแบ
บดาน
อนาม
ย
สงแว
ดลอม
(๑)
มศนย
การเ
รยนร
ดานก
ารจด
การ
อนาม
ยสงแ
วดลอ
ม
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 117
118 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 119
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕–๒๕๕๙ กระทรวง
สาธารณสขและกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อาศยมตคณะรฐมนตรเปนกลไกหลก
ในการบรหารจดการแผนสการปฏบต โดยมงทำความเขาใจกบหนวยงานทเกยวของ โดยเฉพาะอยางยง
องคกรปกครองสวนทองถน ซงเปนหนวยงานระดบพนท ทมบทบาทสำคญในการบรณาการการดำเนนงาน
ตามแผนยทธศาสตรฯ ใหเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณปญหาและสภาพพนทของตนเอง และ
ประสานความรวมมอจากหนวยงานภาคสวนตางๆ ในการปรบปรงและพฒนาระบบการบรหารจดการ
ใหเออตอการดำเนนงานอนามยสงแวดลอมในทกระดบอยางมประสทธภาพ
๕.๑ การแปลงแผนไปสการปฏบต
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕–๒๕๕๙ จะสามารถ
นำไปสการปฏบตไดอยางเปนรปธรรม มประสทธภาพ และเกดประสทธผลได จำเปนตองมกระบวนการ
ประสานเพอการแปลงแผนไปสการปฏบตโดยหนวยงานทกระดบทงสวนกลาง สวนภมภาค และ
สวนทองถน มาตรการการดำเนนงานทกำหนดไวในแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒
พ.ศ. ๒๕๕๕–๒๕๕๙ หนวยงานทเกยวของสามารถนำไปพจารณา วเคราะห จดลำดบความสำคญของ
ปญหา และจดทำแผนปฏบตการทสอดคลองกบบรบทของตนเองได
ภายหลงจากคณะรฐมนตรใหความเหนชอบกบแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต
ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕–๒๕๕๙ คณะกรรมการอนามยสงแวดลอมซงเปนกลไกระดบประเทศ ทมบทบาท
หนาทในการกำหนดนโยบาย ทศทาง และยทธศาสตร สนบสนนสงเสรมการดำเนนงานอนามยสงแวดลอม
ของประเทศทเชอมโยงกบแผนงานขององคกรระหวางประเทศ ตลอดจนกำกบดแล ตดตามประเมนผล
การดำเนนงานตามแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต มอบหมายใหกระทรวงสาธารณสข และ
กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนหนวยงานรบผดชอบหลกในการผลกดนใหเกด
กระบวนการแปลงแผนไปสการปฏบตตามแนวทางตามลำดบ ดงตอไปน
๕.๑.๑บรณาการการดำเนนงานกบหนวยงานภาครฐและองคกรทเกยวของ เพอให
สามารถบรรลวตถประสงคและเปาหมายของแผนทมลกษณะเปนองครวม และสามารถแปลง
แผนยทธศาสตรไปสการปฏบตระดบแผนงาน และโครงการไดอยางมประสทธภาพ โดย
๑) สนบสนนบทบาทและการมสวนรวมของภาคการพฒนาทกระดบ ทงภาครฐ
(สวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน) ภาคประชาชน และภาคเอกชน ใหดำเนนงานแบบบรณาการ
และผานกลไกการมสวนรวมของภาคพฒนา ตลอดจนสงเสรมการแบงบทบาทการดำเนนงานทชดเจน
บทท๕การแปลงแผนไปสการปฏบตและการตดตามประเมนผล
120 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
เพอใหหนวยงานสามารถดำเนนภารกจของตนเอง ในขณะเดยวกนกสามารถสนบสนนซงกนและกนไดอยางเหมาะสม ดงน (๑) ราชการสวนกลาง กระทรวงสาธารณสข และกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนหนวยงานหลกในการประสานงาน ชแจงสาระสำคญพรอมสนบสนนองคความร สรางความเขาใจ และใหคำแนะนำแกสวนราชการอนๆ สนบสนนเชงนโยบายและการดำเนนงานตามแผนยทธศาสตรอนามย สงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ สวนหนวยงานทเกยวของตามมาตรการ และแนวทางภายใตแผนยทธศาสตรฯ ใหจดทำแผนปฏบตราชการประจำป ทสอดคลองตามแผนยทธศาสตรอนามย สงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ และผลกดนการดำเนนงานตามแผนในระดบหนวยงาน สวนราชการสวนกลางในภมภาค ไดแก ศนยอนามยท ๑-๑๒ และสำนกงานสงแวดลอมภาค ๑-๑๖ ใหนำแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ ไปใชในการจดทำแผนปฏบตการอนามยสงแวดลอมระดบภาค โดยใหความสำคญใน ๗ ประเดน (อากาศ นำ สขอนามย การสขาภบาล ขยะมลฝอยและของเสยอนตราย สารเคมเปนพษและสารอนตราย การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การจดการอนามยสงแวดลอมในภาวะฉกเฉนและสาธารณภย และการประเมนผลกระทบตอสขภาพ) และใหการสนบสนนการดำเนนงานภายใตแผนยทธศาสตรฯ ผานกลไกแผนยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวดและจงหวด และคณะกรรมการตางๆ ระดบภาคและจงหวด และจดทำฐานขอมลระดบภาคเกยวกบขอมลแหลงกำเนดมลพษและอบตการณของ การเจบปวยทอาจมสาเหตจากมลพษ เพอใชเปนขอมลสำหรบการจดทำแผนปฏบตการอนามยสงแวดลอมระดบภาค (๒) ราชการสวนภมภาค สำนกงานสาธารณสขจงหวด และสำนกงานทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอมจงหวดเปนหนวยประสานงาน การนำแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ ไปจดทำแผนปฏบตการอนามยสงแวดลอมระดบจงหวด โดยผานกลไกการจดทำ แผนยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวดและจงหวด และรวมกนจดทำฐานขอมลระดบจงหวดเกยวกบสถานการณดานสงแวดลอมและสถานะสขภาพระดบจงหวด ฐานขอมลแหลงกำเนดมลพษ และฐานขอมลการสบคนอบตการณของการเจบปวยทอาจมสาเหตจากมลพษ เพอใชเปนขอมลสำหรบการจดทำ แผนปฏบตการอนามยสงแวดลอมระดบจงหวด (๓) ราชการสวนทองถน องคกรปกครองสวนทองถน มบทบาทในการจดทำฐานขอมลระดบ ทองถนเกยวกบแหลงกำเนดมลพษและขอมลการสบคนอบตการณของการเจบปวย ทอาจมสาเหตจากมลพษ เพอใชเปนขอมลสำหรบการจดทำแผนปฏบตการประจำป หรอใชกลไกการจดตงคณะทำงานระดบทองถน เพอทำหนาทจดทำแผนปฏบตการอนามยสงแวดลอมระดบทองถน (Local Environmental Health Action Plan: LEHAP) และตดตามผลการดำเนนงาน โดยคณะทำงานชดดงกลาวควรมผแทนจากสำนกงานสาธารณสขจงหวด สำนกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด และผแทนหนวยงานหรอองคกรทเกยวของรวมเปนคณะทำงานดวย ตลอดจนสงเสรมและสนบสนนใหภาคธรกจเอกชน อาสาสมครสาธารณสข (อสม.) อาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน (ทสม.)
องคกรเอกชนดานสงแวดลอม องคกรเอกชนดานสาธารณสข ชมชนและประชาชน มสวนรวมในการดำเนนงาน
เพอปองกนและแกไขปญหาอนามยสงแวดลอมในพนท
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 121
(๔) ภาคเอกชน
สนบสนนและดำเนนการตามหลกการความรบผดชอบตอสงคมเกยวกบ
การจดการสงแวดลอมและความปลอดภยของผบรโภค (Corporate Social Responsibility: CSR) ของ
ผประกอบการในทกระดบ โดยคำนงถงความรบผดชอบตอสงคม ชมชน ผรบบรการ มการจดการทโปรงใส
เปนธรรม และมบทบาทรวมกบภาครฐ นอกจากน หนวยงานดานสอมวลชนควรมบทบาทในการเผยแพร
ประชาสมพนธขอมลขาวสาร และการดำเนนงานภายใตแผนยทธศาสตรฯ ใหกบประชาชนและหนวยงาน
ตางๆ ทเกยวของ และสะทอนขอมลจากประชาชน และชมชนใหหนวยงานทเกยวของไดรบทราบ เพอใช
ประกอบการปรบปรงดำเนนงานใหมประสทธภาพมากขน
(๕) ภาคสถาบนการศกษา หนวยงานวจยและพฒนา
สถาบนการศกษาทกระดบมบทบาทสำคญในการปลกฝงทศนคตและ
คานยมรกษาสงแวดลอม พฒนาหลกสตรการศกษาทใหความสำคญกบการเรยนการสอนดานสงแวดลอม
มลพษ อนามยสงแวดลอม และการประเมนผลกระทบตอสขภาพ ตลอดจนผลตบคลากรทมความรดานการ
จดการอนามยสงแวดลอมทงในภาวะปกตและภาวะฉกเฉน และมบทบาทเปนแหลงพฒนาและเผยแพร
ความรใหมๆ เพอสนบสนนการดำเนนงาน
(๖) ภาคประชาชน
มสวนรวมในการรกษาคณภาพสงแวดลอม การระบายมลพษ การใช
สารเคม สารเรงผลผลตและการเจรญ ใหอยในระดบทกฎหมายกำหนดหรอดกวาทกฎหมายกำหนด
รวมแสดงความคดเหนและสนบสนนการดำเนนการในโครงการและกจกรรมดานอนามยสงแวดลอมของ
หนวยงานตางๆ ทเกยวของทงในระดบพนทและระดบประเทศ รวมตดตาม ตรวจสอบ และสะทอนขอมล
ทเปนประโยชนตอการพฒนางานอนามยสงแวดลอม และแสวงหาความรดานสงแวดลอมและสขภาพจาก
สอชองทางตางๆ เพอใหรเทาทนการเปลยนแปลง และปรบเปลยนพฤตกรรมเพอการมสขภาพดและอยใน
สงแวดลอมทเออตอสขภาพ
๒) บรณาการการดำเนนงานตามแผนยทธศาสตรฯ โดยใชกลไกการจดทำ
แผนปฏบตราชการ๔ปและแผนปฏบตราชการประจำปของสวนราชการเพอขบเคลอนและบรณาการ
การดำเนนงานเขากบภารกจงานตามอำนาจหนาทปกตของกระทรวง ทบวง กรม และพนทในระดบกลม
จงหวด และจงหวด ตลอดจนตามระเบยบวาระงานพเศษ หรอวาระแหงชาตทตองอาศยความรวมมอ
จากหลายหนวยงานมารวมดำเนนการอยางบรณาการ เพอใหสามารถจดสรรทรพยากรใหเกดความ
สอดคลองเชอมโยงกนไดอยางเปนระบบ อกทงจะไมเปนภาระแกหนวยงานทรบผดชอบจนเกนควร
๓) บรณาการและเชอมโยงการดำเนนงานในระดบทองถนและชมชน โดยใช
กลไกการจดทำแผนพฒนาทองถน และแผนชมชน เนองจากกระบวนการจดทำแผนพฒนาทองถนและ
แผนชมชนจะเปนเครองมอสรางความเขมแขงของชมชน ใหรจกตนเองและทนทางสงคม ตลอดจน
ทรพยากรทมอย สามารถจดการตนเองใหบรรลเปาหมายทพงปรารถนา สงผลใหชมชน ครอบครว และ
บคคลอยในสงแวดลอมทดและมสขภาพแขงแรง ภายใตหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง รวมทงจะชวยสราง
การมสวนรวมของภาคพฒนาในพนทในกระบวนการจดทำแผนชมชน และเชอมโยงไปสแผนทองถนและ
แผนในลำดบทสงกวา เชน แผนจงหวดและกลมจงหวด และแผนพฒนาภาค เปนตน
122 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๕.๑.๒ สรางความร ความเขาใจใหกบภาคการพฒนา โดยเนนการประชาสมพนธใน
รปแบบตางๆ เพอเผยแพรขอมลขาวสารใหสงคมในวงกวางและจดใหมกระบวนการเผยแพรความรและ
สรางการมสวนรวมของทกภาคสวน เพอใหเกดความเขาใจในสาระสำคญของแผนยทธศาสตรอนามย
สงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ โดยเฉพาะภารกจและบทบาททภาคสวนตางๆ
สามารถสนบสนนการปฏบตการตามแผนยทธศาสตรฯ ได ใหแกผบรหารของหนวยงานภาครฐและ
หนวยงานทเกยวของ เพอจะไดนำไปกำหนดเปนกรอบแผนงานและโครงการ วางแผนดานงบประมาณและ
กำหนดเปนแผนปฏบตการใหสอดคลองกบระยะเวลาตามแผนยทธศาสตรฯ
๕.๑.๓ เสรมสรางศกยภาพบคลากรในการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอม เพอให
บคลากรทมหนาทดำเนนงานภายใตแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต มขดความสามารถในการ
ดำเนนงานเพมขนและทนกบสถานการณ โดยดำเนนการพฒนาศกยภาพบคลากรทกระดบ ทงสวนกลาง
สวนภมภาค และสวนทองถน ใหมความร ความเขาใจในการแปลงแผนฯ ไปสการปฏบต และมความ
สามารถในการจดเตรยม วเคราะห และบรหารจดการโครงการดานอนามยสงแวดลอมไดอยาง
มประสทธภาพ
๕.๑.๔เสรมสรางความเขมแขงกลไกทปรกษาภาคประชาชน เพอขบเคลอนการพฒนา
ในระดบพนท ตงแตระดบจงหวด อำเภอ และทองถน โดยเฉพาะกรรมการรวมภาครฐและเอกชน เพอให
ภาคประชาชนมสวนรวมในการใหขอคดเหนตอการดำเนนนโยบาย ยทธศาสตร แนวทางการพฒนา และ
การจดระบบบรการอนามยสงแวดลอม รวมทงการตดตามประเมนผล ทสามารถสะทอนความพงพอใจของ
ประชาชน เพอเปนประโยชนตอการปรบปรงการดำเนนงานภาคราชการและภาคทองถนใหมประสทธภาพ
ตอบสนองความตองการและประโยชนโดยรวมตอประชาชนไดอยางแทจรง
๕.๑.๕ผลกดนการดำเนนงานตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ และ
แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒)พ.ศ.๒๕๕๐พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ และแกไขเพมเตม
(ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๐ เปนกฎหมายทสนบสนนการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอม โดยใหอำนาจกบ
องคกรปกครองสวนทองถนในการจดการอนามยสงแวดลอมในดานตางๆ เชน การจดการขยะมลฝอย และ
การควบคมกจการทเปนอนตรายตอสขภาพประเภทตางๆ เปนตน โดยสามารถออกขอบญญตทองถนเพอ
บงคบใชในการแกไขปญหาไดในระดบพนท และทำไดรวดเรว ทนการณ ซงจะชวยสนบสนนใหการดำเนนงาน
ตามแผนปฏบตการอนามยสงแวดลอมในระดบทองถนมประสทธภาพยงขน
๕.๒ การตดตามประเมนผล
ใหคณะกรรมการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอม เปนผตดตามประเมนผลการดำเนนงานตาม
เปาหมายและมาตรการ ภายใตแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙
ทงในระยะครงแผนฯ และระยะสนสดของแผนฯ พรอมรายงานผลการดำเนนงาน ปญหาอปสรรค และ
ขอเสนอแนะในการปรบปรงการดำเนนงานเพอใหบรรลเปาหมายของแผนฯ ตอคณะกรรมการอนามย
สงแวดลอม และคณะรฐมนตรตอไป
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 123
ภาคผนวก
124 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 125
คำสงกระทรวงสาธารณสข
ท๗๙๗/๒๕๔๙
เรองแตงตงคณะกรรมการอนามยสงแวดลอม
********************************************
อนสนธคำสงกระทรวงสาธารณสข ท ๘๑๐/๒๕๔๘ ลงวนท ๘ กนยายน ๒๕๔๘
เรอง แตงตงคณะทำงานรวมดานอนามยสงแวดลอม ระหวางกระทรวงสาธารณสขและกระทรวง
ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมนน เนองจากสภาพแวดลอมทประชาชนอยอาศย มอทธพลตอสขภาพ
อนามยของประชาชนเปนอยางมาก จงจำเปนตองมการดำเนนการเพอการคมครองสขภาพอนามยและ
สงแวดลอม โดยในขณะเดยวกนกสามารถสนบสนนการพฒนาทางเศรษฐกจ ใหเกดการพฒนาอยางยงยน
ซงการดำเนนการดงกลาวจะประสบผลสำเรจไดตองมความรวมมอจากทกภาคสวนในการกำหนด
ยทธศาสตร นโยบายในระดบประเทศ และการปฏบตตามทกำหนด ซงตองสอดคลองเชอมโยงกนทงภายใน
ประเทศ ระดบภมภาคและระดบโลก จงยกเลกคำสงกระทรวงสาธารณสข ท ๘๑๐/๒๕๔๘ ลงวนท ๘
กนยายน ๒๕๔๘ และเพอพฒนางานอนามยและสงแวดลอมของประเทศใหมความเชอมโยงและบรณาการ
อยางเปนรปธรรม
ดงนน เหนควรเพมองคประกอบของหนวยงาน รวมเปนคณะกรรมการใหครอบคลม
มากยงขน จงแตงตงคณะกรรมการอนามยสงแวดลอม ดงมองคประกอบและอำนาจหนาท ดงตอไปน
๑. คณะกรรมการอำนวยการอนามยสงแวดลอม
๑. ปลดกระทรวงสาธารณสข ประธาน คนท ๑
๒. ปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ประธาน คนท ๒
๓. รองปลดกระทรวงสาธารณสข (กลมภารกจดานพฒนาการสาธารณสข) รองประธาน คนท ๑
๔. รองปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รองประธาน คนท ๒
(กลมภารกจดานสงแวดลอม)
๕. อธบดกรมควบคมมลพษ กรรมการ
กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
๖. อธบดกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กรรมการ
กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
๗. อธบดกรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย กรรมการ
๘. อธบดกรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ กรรมการ
๙. อธบดกรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ กรรมการ
๑๐. อธบดกรมโรงงานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม กรรมการ
๑๑. เลขาธการสำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรรมการ
๑๒. อธบดกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข กรรมการ
126 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๑๓. อธบดกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข กรรมการ
๑๔. อธบดกรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข กรรมการ
๑๕. เลขาธการคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข กรรมการ
๑๖. ปลดกรงเทพมหานคร กรรมการ
๑๗. รองประธานสถาบนวจยจฬาภรณ (ฝายวจย) กรรมการ
๑๘. ผแทนองคการอนามยโลก (WHO) ประเทศไทย กรรมการ
๑๙. ผแทนองคการสหประชาชาตสาขาสงแวดลอม (UNEP) ประเทศไทย กรรมการ
๒๐. ผแทนกระทรวงการตางประเทศ กรรมการ
๒๑. คณบดคณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล กรรมการ
๒๒. ประธานสภาอตสาหกรรม กรรมการ
๒๓. ผอำนวยการสถาบนสงแวดลอมไทย กรรมการ
๒๔. ผอำนวยการสำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ กรรมการ
๒๕. นายกสมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทย กรรมการ
๒๖. นายกสมาคมองคการบรหารสวนจงหวดแหงประเทศไทย กรรมการ
๒๗. นายกสมาคมองคการบรหารสวนตำบล กรรมการ
๒๘. ผแทนภาคประชาชน (ดานสาธารณสข) กรรมการ
๒๙. ผแทนภาคประชาชน (ดานสงแวดลอม) กรรมการ
๓๐. ผแทนสมาคมผสอขาวไทย กรรมการ
๓๑. ผทรงคณวฒดานการอนามยสงแวดลอม กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข กรรมการ
๓๒. ผทรงคณวฒดานการสขาภบาลสงแวดลอม กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข กรรมการ
๓๓. ผทรงคณวฒดานการสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข กรรมการ
๓๔. ผอำนวยการสำนกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต กรรมการ
กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
๓๕. ผอำนวยการสำนกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข กรรมการ
๓๖. รองอธบดกรมอนามย (ทไดรบมอบหมาย) กระทรวงสาธารณสข กรรมการและ
เลขานการ คนท ๑
๓๗. รองอธบดกรมควบคมมลพษ (ทไดรบมอบหมาย) กรรมการและ
กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เลขานการ คนท ๒
๓๘. ผอำนวยการสำนกอนามยสงแวดลอม กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข กรรมการและผชวย
เลขานการ
๓๙. ผอำนวยการกองแผนงานและประเมนผล กรรมการและ
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ผชวยเลขานการ
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 127
มอำนาจหนาทดงน
๑. กำหนดนโยบาย ทศทาง ยทธศาสตรการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมของประเทศท
สอดคลองกบนโยบาย ทศทางและยทธศาสตรขององคกรระหวางประเทศ
๒. สนบสนน สงเสรมการจดทำแผนงานดานอนามยสงแวดลอมของประเทศทเชอมโยงกบแผนงาน
ขององคกรระหวางประเทศ
๓. พจารณาใหความเหนชอบตอแผนปฏบตการดานอนามยสงแวดลอมแหงชาต
๔. กำกบดแล ตดตามประเมนผลการปฏบตการตามแผนงานดานอนามยสงแวดลอม และการดำเนนงาน
ของคณะกรรมการดำเนนงานชดตางๆ
๕. ประสานความรวมมอในการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอมกบหนวยงาน หรอองคกรเกยวของ
ทงภายในและระหวางประเทศ
๖. แตงตงคณะอนกรรมการและคณะทำงาน เพอปฏบตงานตามทไดรบมอบหมาย
๒.คณะกรรมการดำเนนงานดานอนามยสงแวดลอม ๑. อธบดกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ประธาน คนท ๑
๒. อธบดกรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ประธาน คนท ๒
๓. รองอธบดกรมควบคมมลพษ (ทไดรบมอบหมาย) กรรมการ
๔. รองอธบดกรมอนามย (ทไดรบมอบหมาย) กระทรวงสาธารณสข กรรมการ
๕. รองปลดกรงเทพมหานคร (ทไดรบมอบหมาย) กรรมการ
๖. ผชวยประธานสถาบนวจยจฬาภรณ (ฝายธรการวทยาศาสตร) กรรมการ
๗. ผอำนวยการสำนกสงเสรมการพฒนาเศรษฐกจ สงคมและ กรรมการ
การมสวนรวมกรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย
๘. ผอำนวยการสำนกจดการคณภาพอากาศและเสยง กรรมการ
กรมควบคมมลพษกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
๙. ผอำนวยการสำนกจดการคณภาพนำ กรรมการ
กรมควบคมมลพษกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
๑๐. ผอำนวยการสำนกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรรมการ
กรมควบคมมลพษกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
๑๑. ผอำนวยการสำนกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต กรรมการ
กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
๑๒. ผอำนวยการสำนกความรวมมอดานทรพยากรและสงแวดลอม กรรมการ
ระหวางประเทศ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
๑๓. ผอำนวยการสำนกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข กรรมการ
๑๔. ผอำนวยการสำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข กรรมการ
๑๕. ผอำนวยการสำนกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรรมการ
กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข
128 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๑๖. ผอำนวยการกองสขาภบาลอาหารและนำ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข กรรมการ
๑๗. ผอำนวยการกองสขาภบาลชมชนและประเมนผลกระทบตอสขภาพ กรรมการ
กรมอนามยกระทรวงสาธารณสข
๑๘. ผอำนวยการศนยบรหารกฎหมายสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข กรรมการ
๑๙. ผอำนวยการกองแผนงาน กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข กรรมการ
๒๐. หวหนากลมพฒนาความปลอดภยดานสารเคม กรรมการ
สำนกงานคณะกรรมการอาหารและยากระทรวงสาธารณสข
๒๑. ผอำนวยการกลมการสาธารณสขระหวางประเทศ กรรมการ
สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข
๒๒. ผอำนวยการสำนกอนามยสงแวดลอม กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข กรรมการและ
เลขานการ คนท ๑
๒๓. ผอำนวยการกองแผนงานและประเมนผล กรรมการและ
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เลขานการ คนท ๒
๒๔. นางสาวจระนนท เหมพลเสรฐ กรรมการและ
กรมควบคมมลพษกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ผชวยเลขานการ
๒๕. นางสาวสรวรรณ จนทนจลกะ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข กรรมการและ
ผชวยเลขานการ
มอำนาจหนาทดงน
๑. ประสานการดำเนนงานเพอกำหนดนโยบาย ทศทาง ยทธศาสตรและแผนงานดานอนามย
สงแวดลอม รวมทง ตดตามประเมนผล และรายงานผลการดำเนนงานตอคณะกรรมการอำนวยการ
๒. ประสานกบหนวยงานตางๆ รวมทง องคกรระหวางประเทศในการปฏบตงานตามขอตกลง
ดานอนามยสงแวดลอมระหวางประเทศ
๓. จดทำแผนปฏบตการดานอนามยสงแวดลอมแหงชาต
ทงน ตงแตบดนเปนตนไป
สง ณ วนท ๗ กนยายน พ.ศ. ๒๕๔๙
(นายอนทน ชาญวรกล)
รฐมนตรชวยวาการฯ ปฏบตราชการแทน
รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 129
คำสงกระทรวงสาธารณสข
ท๙๙๘/๒๕๕๔
เรองแตงตงคณะทำงานจดทำรางแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.
๒๕๕๕-๒๕๕๙
********************************************
อนสนธคำสงกระทรวงสาธารณสข ท ๗๙๗/๒๕๔๙ ลงวนท ๗ กนยายน ๒๕๔๙
เรอง แตงตงคณะกรรมการอนามยสงแวดลอม อาศยอำนาจคณะกรรมการอำนวยการอนามยสงแวดลอม
ขอท ๖ แตงตงคณะอนกรรมการและคณะทำงานเพอปฏบตงานตามทไดรบมอบหมาย เพอสนบสนนการ
จดทำแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ ใหสอดคลองกบนโยบาย
การดำเนนงานความรวมมอดานอนามยสงแวดลอมระดบชาต นน
เนองจากการประชมคณะกรรมการอนามยสงแวดลอม ครงท ๑/๒๕๕๔ วนท ๑๒
กรกฎาคม ๒๕๕๔ มมตใหปรบปรงองคประกอบของคณะทำงานจดทำรางแผนยทธศาสตรอนามย
สงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ เพอใหการดำเนนงานมประสทธภาพสงสด จงขอ
ยกเลกคำสงกระทรวงสาธารณสข ท ๙๗/๒๕๕๔ ลงวนท ๒๑ มกราคม ๒๕๕๔ และแตงตงคณะทำงาน
จดทำรางแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ โดยมองคประกอบ
และอำนาจหนาท ดงตอไปน
๑. รองอธบดกรมอนามย (สายอนามยสงแวดลอม) กรมอนามย ประธานรวม
๒. รองอธบดกรมควบคมมลพษ กรมควบคมมลพษ ประธานรวม
๓. ผอำนวยการสำนกอนามยสงแวดลอม กรมอนามย รองประธานรวม
๔. ผอำนวยการกองแผนงานและประเมนผล กรมควบคมมลพษ รองประธานรวม
๕. ผแทนสำนกระบาดวทยา กรมควบคมโรค คณะทำงาน
๖. ผแทนสำนกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค คณะทำงาน
๗. ผแทนสำนกโรคจากการประกอบอาชพและ กรมควบคมโรค คณะทำงาน
สงแวดลอม
๘. ผแทนศนยพฒนานโยบายแหงชาตดานสารเคม สำนกงานคณะกรรมการ คณะทำงาน
อาหารและยา
๙. ผแทนสำนกนโยบายปองกนและบรรเทาสาธารณภย คณะทำงาน
กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย
๑๐. ผแทนกรมฯ
130 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
๑๐. ผแทนกรมโรงงานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม คณะทำงาน
๑๑. ผแทนกรงเทพมหานคร กรงเทพมหานคร คณะทำงาน
๑๒. ผแทนกรมวทยาศาสตรการแพทย กรมวทยาศาสตรการแพทย คณะทำงาน
๑๓. ผแทนกรมสงเสรมการปกครองทองถน กรมสงเสรมการปกครองทองถน คณะทำงาน
๑๔. ผแทนสำนกบรหารการสาธารณสข สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข คณะทำงาน
๑๕. ผแทนกรมวชาการเกษตร กรมวชาการเกษตร คณะทำงาน
๑๖. ผแทนกรมทรพยากรนำบาดาล กรมทรพยากรนำบาดาล คณะทำงาน
๑๗. ผอำนวยการสำนกประสานการจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
สำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะทำงาน
๑๘. นายสเมธา วเชยรเพชร กรมควบคมมลพษ คณะทำงาน
๑๙. นางสาวนภวส บวสรวง กรมควบคมมลพษ คณะทำงาน
๒๐. นางสาวชมพนท โลหตานนท กรมควบคมมลพษ คณะทำงาน
๒๑. นางสาวเสกสรร แสงดาว กรมควบคมมลพษ คณะทำงาน
๒๒. นางสาวกงดาว อนทรกเดช กรมควบคมมลพษ คณะทำงาน
๒๓. นางสาวพทธนนท ตารน กรมควบคมมลพษ คณะทำงาน
๒๔. นางสาวรสรน อมรพทกษพนธ
สำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะทำงาน
๒๕. นางเทวารกษา เครอคลาย กรมทรพยากรนำ คณะทำงาน
๒๖. นางสาวสญาณ สทธพงศ กรมทรพยากรนำ คณะทำงาน
๒๗. นายยงยทธ บญขนท กรมอนามย คณะทำงาน
๒๘. นางปรยะดา โชควญญ กรมอนามย คณะทำงาน
๒๙. นางสกานดา พดพาด กรมอนามย คณะทำงาน
๓๐. นางวไลวรรณ โกยทอง กรมอนามย คณะทำงาน
๓๑. นายเจรญ หาญปญจกจ กรมอนามย คณะทำงาน
๓๒. นางพมพรรณ จนทรแกว กรมอนามย คณะทำงาน
๓๓. นางสาวอำพร บศรงษ กรมอนามย คณะทำงาน
๓๔. นางสวรรณ จรโภคกล กรมอนามย คณะทำงาน
๓๕. นางณรนช อาภาจรส กรมอนามย คณะทำงาน
๓๖. นางศรอรณ สขเจรญ กรมอนามย คณะทำงาน
๓๗. นางสาวนยนา ใชเทยมวงศ กรมอนามย คณะทำงาน
๓๘. นางสาวรจรา ไชยดวง กรมอนามย คณะทำงาน
๓๙. นางสาวลดดา อดมผล กรมอนามย คณะทำงาน
๔๐. นางสาวอารยา ประดบวงษ กรมอนามย คณะทำงาน
๔๑. นางสาวชไมพร เปนสข กรมอนามย คณะทำงาน
๔๒. นางสาวอนทรา สภาเพชร กรมอนามย คณะทำงาน
๔๓. นางสาวกรวภา ปณณศร กรมอนามย คณะทำงาน
๔๔. คณะทำงานและเลขานการรวม...
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ 131
๔๔. นางสาวอมรรตน จนทรชวงศ กรมอนามย คณะทำงานและเลขานการรวม
๔๕. นางสาวสนนาฏ วรรณศร กรมควบคมมลพษ คณะทำงานและเลขานการรวม
๔๖. นางพรสดา ศร กรมอนามย คณะทำงานและผชวยเลขานการรวม
๔๗. นางสาวพนธนสถ พงษขวญ กรมควบคมมลพษ คณะทำงานและผชวยเลขานการรวม
โดยมอำนาจและหนาท ดงน
๑. จดทำรางแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙
๒. ปฏบตงานอนๆ ทเกยวของตามทไดรบมอบหมาย
ทงน ตงแตบดนเปนตนไป
สง ณ วนท ๒๓ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๔
(นายศรวฒน ทพยธราดล)
รองปลดกระทรวง ปฏบตราชการแทน
ปลดกระทรวงสาธารณสข
132 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท๒พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙
บญชคำยอหนวยงาน
ตวยอ ชอหนวยงาน
กก. กระทรวงการทองเทยวและกฬา
กค. กระทรวงการคลง
กต. กระทรวงการตางประเทศ
กห. กระทรวงกลาโหม
กษ. กระทรวงเกษตรและสหกรณ
คค. กระทรวงคมนาคม
ทส. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
พณ. กระทรวงพาณชย
พน. กระทรวงพลงงาน
มท. กระทรวงมหาดไทย
รง. กระทรวงแรงงาน
วท. กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย
ศธ. กระทรวงศกษาธการ
สธ. กระทรวงสาธารณสข
อก. กระทรวงอตสาหกรรม
วช. สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต
สช. สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต
กทม. กรงเทพมหานคร
กปภ. การประปาสวนภมภาค
สกว. สำนกงานกองทนสนบสนนการวจย
สสส. สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ
อปท. องคกรปกครองสวนทองถน
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ 133
134 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ 135
136 แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙
บรรณานกรม
ภาษาไทย กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย. หมบานชนบทไทย จากขอมลพนฐานระดบหมบาน กชช. ๒ ค
ป ๒๕๕๒. กรงเทพ : บรษท สภชนญค พรนตง กรป จำกด; ๒๕๕๒.
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. รายงานสถานการณมลพษของ
ประเทศไทย ป ๒๕๕๓. กรมควบคมมลพษ ๒๕๕๔.
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. สถตการเกดอบตภยจากสารเคมและ
วตถอนตราย ป ๒๕๕๐–๒๕๕๓. [ออนไลน]. ๒๕๕๓. [เขาถงเมอวนท ๑๕ มนาคม ๒๕๕๔].
เขาถงไดจาก : URL: http://www.pcd.go.th/info_serv/hazadous.html
กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. สรปบทเรยนการแกไขปญหาโรคไขหวดนกและการเตรยมความ
พรอมรบการระบาดใหญของโรคไขหวดใหญของกระทรวงสาธารณสข (พ.ศ. ๒๕๔๗–๒๕๕๐).
กรมทรพยากรนำบาดาล. โครงการสำรวจสถานภาพบอนำบาดาล ศกษากำหนดเครอขายบอสงเกตการณ
และประเมนผลการใชนำบาดาลเพอการบรหารจดการทรพยากรนำบาดาลของประเทศ ๒๕๕๓.
กรมพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน. รายงานพลงงานของประเทศไทย ๒๕๕๐.
กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย. สถานการณอทกภย ป ๒๕๕๓. [ออนไลน].
๒๕๕๓. [เขาถงเมอวนท ๙ ธนวาคม ๒๕๕๓]. เขาถงไดจาก : URL: http://disaster.go.th/
dpm/disaster53/index.html
วไลภรณ ฤทธคปต. ภาวะโลกรอน. [ออนไลน]. ๒๕๕๑. [เขาถงเมอ สงหาคม ๒๕๕๔]. เขาถงไดจาก :
URL: http://researchers.in.th/blog/hot001/1087.
สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. รายงานผลตามเปาหมายการพฒนา
แหงสหสวรรษของประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๒. ๒๕๕๓.
สำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. ระบบการวเคราะห,ผลกระทบสงแวดลอม
ของประเทศไทย. ๒๕๕๑.
สำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. แนวทางการประเมนผลกระทบตอสขภาพ
ในรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมของประเทศไทย. ๒๕๕๒.
สำนกงานบรรเทาทกขและประชานามยพทกษ สภากาชาดไทย. โครงการสเฟยร กฎบตรมนษยธรรมและ
มาตรฐานขนตำในการตอบสนองตอภยพบต. กรงเทพมหานคร : สภากาชาดไทย; ๒๕๕๑. ๕๓-๑๐๔.
สำนกนโยบายและยทธศาสตร สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. (ราง) กรอบยทธศาสตรการพฒนา
สขภาพเพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน. ๒๕๕๔.
สำนกปลดกระทรวงสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข. สถตสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๔๐–๒๕๕๒.
แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ แผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ 137
ภาษาองกฤษ
Confalonieri, U., B. Menne, R. Akhtar, K.L. Ebi, M. Hauengue, R.S. Kovats, B. Revich and A.
Woodward, 2007: Human health. Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and
Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report
of the Intergovernmental Panel on Climate Change, M.L. Parry, O.F. Canziani, J.P.
Palutikof, P.J. van der Linden and C.E. Hanson, Eds., Cambridge University Press,
Cambridge, UK, 391-431.
Department of Health.2007. Health Impact of Climate Change: Delervering a Healthy
WA.Government of Western Australia.
Department of Health.2008. Health Impact of Climate Change: Adaptation strategies for
Western Australia.Government of Western Australia.
Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). 2001. Climate Change 2001.
The Scientific Basic. Contributing to working Group I to the third assessment report of the
IPCC. Cambridge: Cambridge University Press. Cambridge, UK.
New South Wale Health. Skin Cancer. 2008. เขาถงไดจาก: URL :
http://www.health.nsw.gov.au/factsheets/general/skin-cancer.html.
Recommended