View
3
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
177
°“√»
÷°…“æ
‘…¢Õß
„∫Ω√
—Ëß
°“√»÷°…“æ‘…¢Õß„∫Ω√—ËßToxicity Study of Psidium guajava Linn. Leaves.
‡Õ¡¡π— Õ—µµ«‘™≠å * , ª√“≥’ ™«≈‘µ∏”√ß * , æ—™ √—°…“¡—Ëπ * ·≈– ª√“≥’ ®—π∑‡æÁ™√ **
* °Õß«‘®—¬·≈–æ—≤π“ ¡ÿπ‰æ√
** °Õß欓∏‘«‘∑¬“§≈‘π‘°
°√¡«‘∑¬“»“ µ√å°“√·æ∑¬å
∫∑§—¥¬àÕ
„∫Ω√—Ë߇ªìπæ◊™ ¡ÿπ‰æ√∑’Ë„™â‡ªìπ¬“√—°…“Õ“°“√∑âÕ߇ ’¬ ªí®®ÿ∫—π¬—߉¡à‡§¬¡’°“√√“¬ß“π¥â“πæ‘…
«‘∑¬“¢Õ߬“ ¡ÿπ‰æ√™π‘¥π’È §≥–ºŸâ«‘®—¬®÷߉¥â∑”°“√»÷°…“§«“¡‡ªìπæ‘…‡©’¬∫æ≈—π„πÀπŸ∂’∫®—°√ ·≈–æ‘…
‡√◊ÈÕ√—ß„πÀπŸ¢“« ‚¥¬„Àâ “√ °—¥„∫Ω√—Ëß„πÀπŸ∂’∫®—°√∑“ߪ“° §”π«≥À“¢π“¥¢Õß “√ °—¥∑’Ë∑”„ÀâÀπŸ∂’∫
®—°√µ“¬√âÕ¬≈– 50 (LD50
) æ∫«à“ ¡“°°«à“ 20.0 °./°°. °“√»÷°…“æ‘…‡√◊ÈÕ√—ß„™âÀπŸ¢“« 128 µ—«∑—Èß Õ߇æ»
·∫à߇ªìπ 4 °≈ÿà¡ §◊Õ°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡ªÑÕππÈ”°≈—Ëπ·≈–°≈ÿà¡∑¥≈Õß 3 °≈ÿà¡ ªÑÕπ “√ °—¥„∫Ω√—Ëß¢π“¥ 0.2, 2.0
·≈– 20.0 °./°°./«—π (‡∑’¬∫‡∑à“°—∫ 1, 10 ·≈– 100 ‡∑à“ ¢Õߢπ“¥∑’Ë„™â√—°…“§π‰¢â∑âÕ߇ ’¬) µ“¡≈”¥—∫
‡ªìπ‡«≈“ 6 ‡¥◊Õπ º≈°“√»÷°…“æ∫«à“ÀπŸ‡æ»ºŸâ°≈ÿࡉ¥â√—∫¬“¡’πÈ”Àπ—°µ—«≈¥≈ß °“√°‘πÕ“À“√¢ÕßÀπŸ∑ÿ°
°≈ÿࡉ¡à·µ°µà“ß°—π ‰¡àæ∫惵‘°√√¡∑’˺‘¥ª°µ‘¢ÕßÀπŸ∑ÿ°°≈ÿà¡ „πÀπŸ‡æ»ºŸâæ∫«à“®”π«π‡¡Á¥‡≈◊Õ¥¢“«, √–¥—∫
‡ÕÁπ‰´¡å ALP, SGPT ·≈–´’√—Ë¡ BUN ‡æ‘Ë¡¢÷ÈπÕ¬à“ß¡’π—¬ ”§—≠ (P<0.05) √–¥—∫´’√—Ë¡‚´‡¥’¬¡ ·≈–
Cholesterol ≈¥≈ßÕ¬à“ß¡’π—¬ ”§—≠ (P<0.05) ´÷Ëß∫àß™’È∂÷ߧ«“¡‡ªìπæ‘…µàÕµ—∫ „πÀπŸ‡æ»‡¡’¬æ∫«à“√–¥—∫
´’√—Ë¡‚´‡¥’¬¡ ‚ª·µ ‡´’¬¡ ·≈– Õ—≈∫Ÿ¡‘π‡æ‘Ë¡¢÷ÈπÕ¬à“ß¡’π—¬ ”§—≠ (P<0.05) à«π®”π«π‡°≈Á¥‡≈◊Õ¥·≈–
´’√—Ë¡‚°≈∫Ÿ≈‘π≈¥≈ßÕ¬à“ß¡’π—¬ ”§—≠ (P<0.05) „πÀπŸ‡æ»ºŸâ°≈ÿà¡∑¥≈Õß∑ÿ°°≈ÿà¡¡’πÈ”Àπ—°µ—∫·≈–¡â“¡‡æ‘Ë¡
¢÷ÈπÕ¬à“ß¡’π—¬ ”§—≠ (P<0.05) º≈°“√µ√«®Õ«—¬«–¿“¬„π∑“ß®ÿ≈欓∏‘«‘∑¬“¢ÕßÀπŸ‡æ»ºŸâæ∫«à“¡’°“√
‡ª≈’ˬπ·ª≈ß·∫∫‰¢¡—π¢Õßµ—∫·≈–°√«¬‰µ‚ªÉßæÕß æ∫‰¥â∑—Èß„πÀπŸ°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡·≈–ÀπŸ°≈ÿà¡∑¥≈Õß „πÀπŸ
‡æ»‡¡’¬°≈ÿà¡∑¥≈Õßæ∫°“√‡ª≈’ˬπ·ª≈ߢÕ߉µ 2 ≈—°…≥–§◊Õ °“√µ°µ–°Õπ¢Õ߇°≈◊Õ·§≈‡´’¬¡„π∑àÕ‰µ
·≈–°√«¬‰µÕ—°‡ ∫‡√◊ÈÕ√—ß ®“°º≈°“√»÷°…“™’È·π–„Àâ‡ÀÁπ«à“§«√„™â„∫Ω√—Ëß„πª√‘¡“≥·≈–‡«≈“∑’Ë°”Àπ¥ ‡æ◊ËÕ
‡ªìπ°“√„™â„∫Ω√—Ë߇ªì𬓠¡ÿπ‰æ√√—°…“‚√§∑âÕ߇ ’¬‰¥âÕ¬à“ߪ≈Õ¥¿—¬
«“√ “√°√¡«‘∑¬“»“ µ√å°“√·æ∑¬å. 2538; 37(4) : 289-305.
178
ABSTRACT
Guava leaf is traditionally used as an antidiarrheal drug. Since toxicological data havenot been reported, acute toxicity study in mice and chronic toxicity study in rats were per-formed. In acute toxicity study, LD
50 of water extract of guava leaves given orally in mice
was more than 20.0 g/kg.For chronic toxicity study, 128 rats of both sexes were divided into four groups. The
control group received distilled water orally and the three treatment groups received theextract of guava leaves at the dose of 0.2, 2.0 and 20.0 g/kg/day (equivalent to 1, 10 and 100times of usual therapeutic dose for the treatment of diarrhea) for 6 months. Body weight gainsof male rats in all guava-treated groups were significantly lower than that of the control groupwhile there was no difference in food consumption among all groups. Behavior and symptomwere normal. There were significant increase (P<0.05) in WBC, ALP, SGPT levels and serumlevel of BUN in male rats whereas serum sodium and cholesterol levels were reduced (P<0.05)indicating signs of hepatotoxicity. In guava-treated female rats, however, serum sodium,potassium and albumin levels were significantly increased (P<0.05) whereas platelets andserum globulin levels were significantly decreased. In male rats, liver weights and spleenweights of the treated groups were increased significantly (P<0.05). Histopathologicaldeterminations showed mild degree of fatty change and hydronephrosis in both control andtreated groups of male rats but nephrocalcinosis and chronic pyelonephritis were observed insome guava-treated female rats.
The results of this toxicity study suggested that for the safe use of guava leaves as anantidiarrheal drug, the recommended dose and duration of treatment should not be exceeded.
Key words : Psidium guajava Linn., Toxicity.
∫∑π”
Ω√—Ëß (Psidium guajava Linn.) À√◊Õ ¡–
¡—Ëπ, ¡–°â«¬°“ (¿“§‡Àπ◊Õ), ∫—° ’¥“ (¿“§Õ‘ “π),
¬à“À¡Ÿ, ¬“¡Ÿ („µâ), ¡–¡ÿàπ ( ÿ‚¢∑—¬, µ“°), ¡–·°«
(·æ√à) ‡ªìπæ◊™ ¡ÿπ‰æ√«ß»å Myrtaceae „∫·≈–º≈
¥‘∫¡’ “√·∑ππ‘π∑’Ë¡’ƒ∑∏‘ϵâ“π‡™◊ÈÕ®ÿ≈‘π∑√’¬å „™â√—°…“
Õ“°“√∑âÕ߇ ’¬(1) ª√–‡∑»‡¢µ√âÕπÀ≈“¬ª√–‡∑»‰¥â
»÷°…“«‘®—¬æ∫«à“ “√ °—¥¢Õß„∫Ω√—Ëß¡’ƒ∑∏‘ϵâ“π‡™◊ÈÕ
®ÿ≈‘π∑√’¬å°àÕ‚√§√–∫∫∑“߇¥‘πÕ“À“√„π§π(2) ‰¥â·°à
Salmonella typhi, Sal. enteritidis, Shigella
dysenteriae, Shig. flexneri ·≈– Escherichia
coli(3) ·≈–¬—ßæ∫«à“¡’ƒ∑∏‘Ï≈¥°“√∫’∫µ—«¢Õß
≈”‰ â‡≈Á° à«πª≈“¬¢ÕßÀπŸµ–‡¿“Õ’°¥â«¬(4)(5) ”À√—∫
„π∫â“π‡√“π‘¬¡„™â„∫Ω√—Ë߇ªìπ ¡ÿπ‰æ√æ◊Èπ∫â“π√—°…“
Õ“°“√∑âÕ߇ ’¬ ‚¥¬µ”√“¬“‰∑¬°≈à“«∂÷ß √√æ§ÿ≥«à“
„™â„∫À√◊Õº≈¥‘∫‚¢≈°æÕ·À≈°µâ¡πÈ”¥◊Ë¡·∑π™“ ·°â
Õ“°“√∑âÕ߇ ’¬(6)
„∫Ω√—Ë ß¡’ à«πª√–°Õ∫∑“߇§¡’ ‡™àπ
psidiolic acid, guajavolic acid,(7) β -sitosterol,(8) quercetin, guajaverin, leucocyanidine,
179
°“√»
÷°…“æ
‘…¢Õß
„∫Ω√
—Ëß
amritoside, (9) sesquiguavaene, (10) catechol,
pyrocatechol, tannin, (11) amino acids(12) ·≈–
πÈ”¡—πÀÕ¡√–‡À¬(13) °≈‰°°“√ÕÕ°ƒ∑∏‘Ï·°âÕ“°“√
∑âÕ߇ ’¬Õ¬à“ßÀπ÷ËߢÕß “√ °—¥„∫Ω√—Ëß Õ“®‡°‘¥®“°
“√ quercetin ´÷Ëß¡’§ÿ≥ ¡∫—µ‘¬—∫¬—Èß°“√À≈—Ëß
acetylcholine „π√–∫∫∑“߇¥‘πÕ“À“√∑”„Àâ≈¥°“√
∫’∫µ—«¢Õß≈”‰ â‡≈Á°(5)(14)·≈–≈¥°“√‡§≈◊ËÕπ‰À«¢Õß
≈”‰ â„À≠à(15)πÕ°®“°π’È “√·∑ππ‘π¬—ß “¡“√∂
¬—∫¬—Èß°“√‡®√‘≠‡µ‘∫‚µ¢Õ߇™◊ÈÕ®ÿ≈‘π∑√’¬å∑’Ë∑”„À⇰‘¥
Õ“°“√∑âÕ߇ ’¬(1)(2)Õ“®™à«¬‡ √‘¡ƒ∑∏‘Ï°—π„π°“√
√—°…“Õ“°“√∑âÕ߇ ’¬„π§π¢Õß “√ °—¥„∫Ω√—Ë߉¥âÕ’°
¥â«¬
Ω√—Ë ß ‡ªìπæ◊™∑’Ë¢÷Èπ‰¥â∑—Ë«‰ª∑ÿ°¿“§¢Õß
ª√–‡∑»‰∑¬ ®÷ßÀ“ßà“¬·≈–√“§“∂Ÿ° πÕ°®“°π’È
”π—°ß“π§≥–°√√¡°“√ “∏“√≥ ÿ¢¡Ÿ≈∞“π ( ¡.)
¬—ß π—∫ πÿπ„Àâ„™âΩ√—Ë߇ªìπÀπ÷Ëß„πæ◊™ ¡ÿπ‰æ√®”π«π
66 ™π‘¥(1) ‡ªì𬓠¡ÿπ‰æ√æ◊Èπ∫â“π‡æ◊ËÕ°“√æ÷Ëßµπ‡Õß
‚¥¬„™â ”À√—∫·°âÕ“°“√∑âÕ߇ ’¬ ·µà‡π◊ËÕß®“°¬—߉¡à
‡§¬¡’√“¬ß“π°“√»÷°…“À“§«“¡‡ªìπæ‘…¢Õß “√
°—¥„∫Ω√—Ëß ´÷Ëß®–‡ªìπ¢âÕ¡Ÿ≈ ”§—≠„π°“√∑’Ë®–
π—∫ πÿπ„Àâ„™â„∫Ω√—Ëß¡“‡ªì𬓵àÕ‰ª §≥–ºŸâ«‘®—¬®÷ß
‰¥â∑”°“√»÷°…“æ‘…¢Õß “√ °—¥„∫Ω√—Ëß„π —µ«å
∑¥≈Õ߇æ◊ËÕ„Àâ∑√“∫∂÷ßæ‘…‡©’¬∫æ≈—π·≈–æ‘…√–¬–
¬“«∑’ËÕ“®‡°‘¥¢÷ÈπµàÕ√–∫∫µà“ßÊ ¢Õß√à“ß°“¬ ·≈–
‡ªìπ¢âÕ¡Ÿ≈ π—∫ πÿπ°“√„™â„∫Ω√—Ë߇ªì𬓉¥âÕ¬à“ß
ª≈Õ¥¿—¬µàÕ‰ª
«—µ∂ÿ·≈–«‘∏’°“√
—µ«å∑¥≈Õß
ÀπŸ∂’∫®—°√æ—π∏ÿå ICR ®“° ”π—° —µ«å
∑¥≈Õß·Ààß™“µ‘ ¡À“«‘∑¬“≈—¬¡À‘¥≈ πÈ”Àπ—° 20 + 2
°√—¡ ®”π«π 60 µ—« ‡æ»≈– 30 µ—« ÀπŸ¢“«æ—π∏ÿå
«‘ µ“√å ®“° ”π—° —µ«å∑¥≈Õß·Ààß™“µ‘ ¡À“«‘∑¬“≈—¬
¡À‘¥≈ πÈ”Àπ—° 120 + 10 °√—¡ ®”π«π 128 µ—« ‡æ»
≈– 64 µ—« ‡≈’Ȭ߄πÀâÕß —µ«å∑¥≈Õß∑’Ë¡’Õÿ≥À¿Ÿ¡‘
25 + 1 Õß»“‡´≈‡´’¬ §«“¡™◊Èπ —¡æ—∑∏å 60% ‰¥â
√—∫· ß «à“ß«—π≈– 12 ™—Ë«‚¡ß „ÀâÕ“À“√ ”‡√Á®√Ÿª
®“°∫√‘…—∑‡®√‘≠‚¿§¿—≥±åÕ“À“√ —µ«å®”°—¥ ·≈–πÈ”
ª√–ª“∑’Ë –Õ“¥‰¡à®”°—¥ª√‘¡“≥
¡ÿπ‰æ√
„∫Ω√—Ë߇°Á∫„π™à«ß„∫·°à ‡π◊ËÕß®“°¡’§”
·π–π”«à“‡ªìπ√–¬–‡«≈“∑’Ëæ◊™„Àâ “√·∑ππ‘π Ÿß ÿ¥(1)
®—¥À“‚¥¬ΩÉ“¬æƒ°…»“ µ√å °Õß«‘®—¬·≈–æ—≤π“
¡ÿπ‰æ√ π”¡“≈â“ß„Àâ –Õ“¥ º÷Ëß·≈–Õ∫·Àâß∑’Ë 50
Õß»“‡´≈‡´’¬ ∫¥‡ªìπºßÀ¬“∫‡æ◊ËÕ„™â‡µ√’¬¡ “√
°—¥„Àâ —µ«å∑¥≈Õß
«‘∏’°“√»÷°…“
°“√‡µ√’¬¡ “√ °—¥„∫Ω√—Ëß ”À√—∫ —µ«å∑¥≈Õß
π”„∫Ω√—Ëß∑’Ë∫¥‡ªìπºßÀ¬“∫¡“µâ¡ °—¥
(reflux) ¥â«¬πÈ”°≈—Ëππ“π 2 ™—Ë«‚¡ß ®”π«π 2 §√—Èß
π” “√ °—¥∑’ˉ¥â∑—ÈßÀ¡¥¡“√–‡À¬·Àâߥ⫬‡§√◊ËÕß
√–‡À¬·Àâß¿“¬„µâ ÿ≠≠“°“» (rotary evaporator)
·≈– ª√—∫ª√‘¡“µ√¥â«¬πÈ”°≈—Ëπ‡ªìπ 1:1 ®“°°“√
µ√«®À“ “√ ”§—≠∑“ß惰…‡§¡’ æ∫«à“¡’ “√·∑π
π‘π 10.44% (w/w)
°“√∑¥ Õ∫æ‘…‡©’¬∫æ≈—π
∑¥ Õ∫æ‘…‡©’¬∫æ≈—πµ“¡«‘∏’ Weil(16)
‚¥¬∑¥ Õ∫æ‘…¢Õß “√ °—¥∑“ߪ“° „™âÀπŸ∂’∫®—°√
‡æ»≈– 30 µ—« ∑—Èß Õß‡æ» ¢π“¥∑’Ë„Àâ §◊Õ 3.9, 5.9,
8.9, 13.3 ·≈– 20.0 °√—¡¢Õßºß “√ °—¥/πÈ”Àπ—°
ÀπŸ 1 °‘‚≈°√—¡ (°./°°.) ”À√—∫°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡„Àâ
πÈ”°≈—Ëπ ‡ΩÑ“¥ŸÕ“°“√∑’ˇª≈’ˬπ·ª≈ß„π√–¬– 5 ™—Ë«‚¡ß
·√°Õ¬à“ß„°≈♑¥ ∫—π∑÷°Õ“°“√º‘¥ª°µ‘·≈–®”π«π
ÀπŸ∑’˵“¬„π√–¬–‡«≈“ 24, 48 ·≈– 72 ™—Ë«‚¡ß ·≈–
§”π«≥À“¢π“¥¢Õ߬“∑’Ë∑”„ÀâÀπŸ∂’∫®—°√µ“¬√âÕ¬≈–
50 (LD50
)
180
°“√∑¥ Õ∫æ‘…‡√◊ÈÕ√—ß
ÿà¡·∫àßÀπŸ¢“«ÕÕ°‡ªìπ 4 °≈ÿà¡Ê ≈– 32
µ—« (‡æ»≈– 16 µ—«) ª√–°Õ∫¥â«¬ °≈ÿࡧ«∫§ÿ¡ ªÑÕπ
πÈ”°≈—Ëπª√‘¡“≥ 10.0 ¡≈./°°./«—π ·≈–°≈ÿà¡∑¥≈Õß
3 °≈ÿà¡ ªÑÕπ “√ °—¥„∫Ω√—Ë߇∑’¬∫‡∑à“ºß¬“ 0.2, 2.0
·≈– 20.0 °./°°./«—π ∑ÿ°«—𵑥µàÕ°—π‡ªìπ‡«≈“π“π
6 ‡¥◊Õπ ¢π“¥¢Õ߬“∑’Ë„ÀâÀπŸ¢“«§‘¥‡ªìπ 1, 10 ·≈–
100 ‡∑à“¢Õߢπ“¥∑’Ë„™â„π§π ´÷Ëß√–∫ÿ„Àâ„™â„∫Ω√—Ëß«—π
≈– 10 °√—¡(1) ‚¥¬§‘¥«à“§πÀπ—° 50 °‘‚≈°√—¡
„π√–À«à“ߥ”‡π‘π°“√∑¥≈Õß ∫—π∑÷°
πÈ”Àπ—°µ—«·≈–ª√‘¡“≥Õ“À“√∑’ËÀπŸ°‘π —ª¥“Àå≈– 1
§√—Èß ·≈– —߇°µ°“√‡ª≈’ˬπ·ª≈ßµà“ßÊ ¥—ßπ’È ≈—°…≥–
¢Õߢπ·≈–º‘«Àπ—ß µ“ ®¡Ÿ° √Ÿ∑«“√ ’¢Õ߇¬◊ËÕ‡¡◊Õ°
(mucous membrane) Õÿ®®“√– °“√À“¬„® °“√‡¥‘π
°“√∑√ßµ—« ·≈–惵‘°√√¡ (ÀπŸ∑’˵“¬√–À«à“ß°“√
∑¥≈Õß®–∂Ÿ°π”¡“ºà“´“°™—π Ÿµ√) ‡¡◊ËÕ§√∫°”Àπ¥
∑”°“√¥¡ ≈∫ÀπŸ¥â«¬Õ’‡∏Õ√å ‡®“–‡≈◊Õ¥®“°À—«„®
‡æ◊ËÕ𔉪µ√«®À“§à“∑“ß‚≈À‘µ«‘∑¬“ ‰¥â·°à ‡ªÕ√凴Áπµå
‡¡Á¥‡≈◊Õ¥·¥ßÕ—¥·πàπ (Hematocrit), ®”π«π‡¡Á¥
‡≈◊Õ¥¢“« (White blood cells) ·≈– ‡°≈Á¥‡≈◊Õ¥
(Platelets) ‚¥¬π—∫®“° counting chamber §à“
∑“ß™’«‡§¡’§≈‘𑧉¥â·°à √–¥—∫¢Õß´’√—Ë¡‚´‡¥’¬¡·≈–
‚ª·µ ‡´’¬¡ ‚¥¬«‘∏’ Ion Selective Electrode
Method(17) ‚¥¬„™â‡§√◊ËÕß Automated Sodium/
Potassium Analyzer √ÿàπ NOVA1 (¢Õß
NOVABIOMEDICAL, USA) ‡Õπ‰´¡å 3 ™π‘¥
§◊Õ Alkaline phosphatase (ALP) ‚¥¬«‘∏’¢Õß
Bowers ·≈–§≥–(18) , Glutamic oxalacetic
transaminase (SGOT) ·≈– Glutamic pyruvic
transaminase (SGPT) ‚¥¬«‘∏’¢Õß Henry ·≈–
§≥–(19) , Total cholesterol ‚¥¬«‘∏’ Enzymatic
reaction, BUN ‚¥¬«‘∏’ Diacetylmonoxime,
Creatinine ‚¥¬«‘∏’ Jaffe,s reaction, ‚ª√µ’π√«¡
„™â«‘∏’ Biuret, Õ—≈∫Ÿ¡‘π „™â«‘∏’ Dye binding °—∫
BCG, ‚°≈∫Ÿ≈‘π ‰¥â®“°°“√À—°§à“¢ÕßÕ—≈∫Ÿ¡‘π ÕÕ°
®“°§à“¢Õß‚ª√µ’π√«¡(17)
®“°π—Èπ∑”°“√ºà“´“°™—π Ÿµ√ µ√«®À“
欓∏‘«‘°“√∑’Ë¡Õ߇ÀÁπ‰¥â¥â«¬µ“‡ª≈à“ (Gross
lesions) ¢ÕßÕ«—¬«–¿“¬„π‰¥â·°à ¡Õß À—«„® ªÕ¥
À≈Õ¥≈¡ µàÕ¡∏—¬√Õ¬¥å À≈Õ¥Õ“À“√ °√–‡æ“–
Õ“À“√ µ—∫ µ—∫ÕàÕπ ≈”‰ â ‰µ ¡â“¡ °√–‡æ“–ªí “«–
√—߉¢à ¡¥≈Ÿ° ·≈–Õ—≥±– ‚¥¬æ‘®“√≥“®“° µ”·Àπàß
√Ÿª√à“ß ¢π“¥ ’ ≈—°…≥–º‘« ≈—°…≥–Àπ⓵—¥·≈–
Õߧåª√–°Õ∫ (Texture) ¢ÕßÕ«—¬«– ™—ËßπÈ”Àπ—°
Õ«—¬«–µà“ßÊ ·≈–‡°Á∫Õ«—¬«–„π 10% Phosphate
buffer formalin 𔉪ºà“π¢∫«π°“√‡µ√’¬¡ ‰≈¥å
‡π◊ÈÕ‡¬◊ËÕ∑“ß®ÿ≈°“¬«‘¿“§»“ µ√å ‡æ◊ËÕµ√«®∑“ß®ÿ≈
欓∏‘«‘∑¬“‚¥¬æ¬“∏‘·æ∑¬åºŸâ‡™’ˬ«™“≠
°“√«‘‡§√“–Àå¢âÕ¡Ÿ≈„™â ∂‘µ‘‡™‘ßæ√√≥π“ °“√
∑¥ Õ∫ ¡¡µ‘∞“π„™â one-way ANOVA ·≈–
‡ª√’¬∫‡∑’¬∫§à“‡©≈’ˬ ‚¥¬«‘∏’ Duncan ,s New Mul-
tiple Range Test ∑’Ë p<0.05
º≈
°“√∑¥ Õ∫æ‘…‡©’¬∫æ≈—π
æ∫«à“‰¡àª√“°ØÕ“°“√æ‘…„¥Ê ‡¡◊ËÕ„Àâ “√
°—¥„∫Ω√—Ëß∑“ߪ“°ÀπŸ∂’∫®—°√ ¢π“¥¢Õß “√ °—¥
„∫Ω√—Ëß∑’Ë∑”„ÀâÀπŸ∂’∫®—°√µ“¬√âÕ¬≈– 50 (LD50) ¡“°
°«à“ 20 °./°°.
°“√∑¥ Õ∫æ‘…‡√◊ÈÕ√—ß
º≈µàÕ°“√‡®√‘≠‡µ‘∫‚µ·≈–°“√°‘πÕ“À“√
¢ÕßÀπŸ¢“« (¿“æ∑’Ë 1, 2 ·≈–µ“√“ß∑’Ë 1) ‡¡◊ËÕÀπŸ
¢“«‰¥â√—∫ “√ °—¥„∫Ω√—Ëßπ“π 6 ‡¥◊Õπ æ∫«à“πÈ”
Àπ—°µ—«∑’ˇæ‘Ë¡¢÷Èπ (body weight gain) ¢ÕßÀπŸ
¢“«‡æ»ºŸâ°≈ÿࡉ¥â√—∫¬“ 2.0 ·∫– 20.0 °./°°./«—π
≈¥≈ß·µ°µà“ß®“°°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡Õ¬à“ß¡’π—¬ ”§—≠
181
°“√»
÷°…“æ
‘…¢Õß
„∫Ω√
—Ëß
µ“√“ß∑’Ë 1 §à“‡©≈’ˬ¢ÕßπÈ”Àπ—°µ—«·≈–°“√°‘πÕ“À“√¢ÕßÀπŸ∑’ˉ¥â√—∫ “√ °—¥„∫Ω√—Ëßπ“π 6 ‡¥◊Õπ
Body weight gain (g) Food consumption (g/rat/day)
Mean + SD %Difference Mean + SD %Difference
0 16 M 464.2 + 73.9 20.6 + 1.00.2 16 M 463.9 + 63.8 -0.1 20.6 + 1.0 0.02.0 16 M 411.0 + 33.6 -11.5* 19.3 + 1.2 -6.320.0 10 M 393.2 + 44.9 -16.3* 18.5 + 1.8 -10.20 15 F 181.5 + 36.8 13.4 + 1.3
0.2 14 F 170.8 + 29.2 -5.9 13.2 + 1.2 -1.52.0 13 F 160.7 + 21.7 -11.5 13.0 + 1.4 -3.020.0 13 F 167.5 + 30.5 -7.8 13.3 + 1.1 -0.7
M = Male, F = Female
* significantly different from control (P<0.05)
µ“√“ß∑’Ë 2 º≈∑“ß‚≈À‘µ«‘∑¬“¢ÕßÀπŸ¢“«∑’ˉ¥â√—∫ “√ °—¥„∫Ω√—Ëßπ“π 6 ‡¥◊Õπ
Dose of
P. guajava n/sex
(g/kg/day)
0 16 M 49.2 + 1.8 33.9 + 5.1 21.4 + 2.60.2 16 M 48.6 + 2.2 37.9 + 8.4 22.1 + 3.52.0 16 M 48.7 + 1.8 36.8 + 4.8 22.3 + 2.020.0 10 M 49.1 + 1.4 43.0 + 9.4* 22.3 + 3.20 15 F 44.7 + 2.4 28.5 + 6.9 25.2 + 2.9
0.2 14 F 45.1 + 1.3 31.4 + 7.5 22.1 + 3.1*2.0 13 F 44.6 + 2.1 31.5 + 6.3 19.6 + 2.4*20.0 13 F 45.6 + 1.1 31.9 + 5.6 20.8 + 2.1*
The results are expressed as Mean + SD
* significantly different from control (P<0.05)
Dose of
P. guajava
(g/kg/day)
n/sex
from control from control
Hematocrit White blood cells Platelet
% X 102 cells/mm
3 X 10
4 cells/mm
3
182
µ“√“ß∑’Ë 3 º≈∑“ß™’«‡§¡’¢ÕßÀπŸ¢“«‡æ»ºŸâ∑’ˉ¥â√—∫ “√ °—¥„∫Ω√—Ëßπ“π 6 ‡¥◊Õπ
Dose of P. guajava (g/kg/day)
Parameters 0 0.2 2.0 20.0
n=16 n=16 n=16 n=10
Sodium (mmol/l) 151.5 + 1.5 150.3 + 1.3* 150.2 + 1.5* 150.2 + 1.1*Potassium (mmol/l) 5.3 + 0.8 5.6 + 0.6 5.2 + 0.7 5.8 + 0.6ALP (U/l) 38.7 + 11.3 98.6 + 29.6* 97.2 + 18.6* 96.7 + 29.3*SGOT (U/l) 102.7 + 16.1 102.7 + 21.9 104.7 + 22.4 111.6 + 23.7SGPT (U/l) 16.0 + 6.1 22.2 + 7.0* 22.4 + 8.2* 23.0 + 5.0*Cholesterol (mg%) 98.2 + 30.6 95.7 + 20.2 88.2 + 10.8 73.1 + 16.1*BUN (mg%) 19.2 + 2.8 21.6 + 2.0* 23.9 + 2.0* 21.1 + 2.2*Creatinine (mg%) 1.3 + 0.2 1.1 + 0.2* 1.3 + 0.2 1.2 + 0.1Total Protein (g%) 6.8 + 0.3 6.6 + 0.3* 6.7 + 0.1 6.8 + 0.3Albumin (g%) 3.0 + 0.1 3.0 + 0.1 3.1 + 0.1* 3.0 + 0.1Globulin (g%) 3.8 + 0.3 3.6 + 0.3* 3.5 + 0.1* 3.8 + 0.2
µ“√“ß∑’Ë 4 º≈∑“ß™’«‡§¡’¢ÕßÀπŸ¢“«‡æ»‡¡’¬∑’ˉ¥â√—∫ “√ °—¥„∫Ω√—Ëßπ“π 6 ‡¥◊Õπ
Dose of P. guajava (g/kg/day)
Parameters 0 0.2 2.0 20.0
n=15 n=14 n=13 n=13
Sodium (mmol/l) 149.9 + 1.1 150.5 + 1.1 150.0 + 1.3 151.8 + 1.1*Potassium (mmol/l) 4.3 + 0.5 4.2 + 0.4 4.2 + 0.7 4.8 + 0.2*ALP (U/l) 59.6 + 31.5 76.1 + 30.0 61.8 + 29.5 55.7 + 15.0SGOT (U/l) 102.3 + 26.6 91.8 + 16.3 111.8 + 33.0 101.1 + 31.4SGPT (U/l) 19.3 + 10.2 15.5 + 4.3 25.2 + 6.1* 21.1 + 4.7Cholesterol (mg%) 96.4 + 16.6 102.1 + 21.1 99.5 + 23.5 95.1 + 25.7BUN (mg%) 21.4 + 3.0 22.8 + 1.6 24.4 + 3.8* 22.2 + 2.6Creatinine (mg%) 1.3 + 0.1 1.0 + 0.2* 1.1 + 0.2* 1.4 + 0.2Total Protein (g%) 7.4 + 0.2 7.0 + 0.4* 7.0 + 0.4* 7.2 + 0.7Albumin (g%) 3.3 + 0.2 3.7 + 0.2* 3.7 + 0.3* 3.8 + 0.3*Globulin (g%) 4.1 + 0.2 3.3 + 0.3* 3.2 + 0.3* 3.4 + 0.4*
The results are expressed as Mean + SD
* significantly different from control (P<0.05)
The results are expressed as Mean + SD* significantly different from control (P<0.05)
183
°“√»
÷°…“æ
‘…¢Õß
„∫Ω√
—Ëß
184
(P<0.05) à«ππÈ”Àπ—°µ—«∑’ˇæ‘Ë¡¢÷Èπ¢ÕßÀπŸ¢“«‡æ»
‡¡’¬‰¡à·µ°µà“ß®“°°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡ °“√°‘πÕ“À“√¢Õß
ÀπŸ¢“«°≈ÿà¡∑¥≈Õß∑ÿ°°≈ÿࡉ¡à·µ°µà“ß®“°°≈ÿà¡
§«∫§ÿ¡µ≈Õ¥®π°“√∑¥≈Õ߉¡àæ∫°“√‡ª≈’ˬπ·ª≈ß
∑’˺‘¥ª°µ‘¢Õß≈—°…≥–¢π º‘«Àπ—ß µ“ ®¡Ÿ° √Ÿ∑«“√
’¢Õ߇¬◊ËÕ‡¡◊Õ° Õÿ®®“√– °“√À“¬„® °“√‡¥‘π °“√
∑√ßµ—«·≈–惵‘°√√¡¢ÕßÀπŸ¢“«∑ÿ°°≈ÿà¡ „π
√–À«à“ß°“√∑¥≈Õß¡’ÀπŸ¢“«µ“¬‡π◊ËÕß®“°°“√°√Õ°
¬“‡¢â“ªÕ¥®”π«π 15 µ—«
º≈°“√µ√«®∑“ß‚≈À‘µ«‘∑¬“ (µ“√“ß∑’Ë 2 )
æ∫«à“ÀπŸ°≈ÿà¡∑¥≈Õß∑ÿ°°≈ÿà¡¡’§à“‡ªÕ√凴πµå‡¡Á¥
‡≈◊Õ¥·¥ßÕ—¥·πàπ‰¡à·µ°µà“ß®“°°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡ ®”π«π
‡¡Á¥‡≈◊Õ¥¢“«¢ÕßÀπŸ‡æ»ºŸâ∑’ˉ¥â√—∫¬“¢π“¥ 20.0 °./
°°./«—π ‡æ‘Ë¡¢÷Èπ°«à“°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡Õ¬à“ß¡’π—¬ ”§—≠
185
°“√»
÷°…“æ
‘…¢Õß
„∫Ω√
—Ëß
186
(P<0.05) ·≈–®”π«π‡°≈Á¥‡≈◊Õ¥¢ÕßÀπŸ¢“«‡æ»
‡¡’¬„π°≈ÿà¡∑¥≈Õß∑ÿ°°≈ÿà¡≈¥≈ß®“°°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡
Õ¬à“ß¡’π—¬ ”§—≠ (P<0.05)
º≈°“√µ√«®´’√—Ë¡™’«‡§¡’ (µ“√“ß∑’Ë 3 ·≈–
4) æ∫«à“§à“∑“ß™’«‡§¡’∑’Ë¡’§à“¡“°°«à“°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡
Õ¬à“ß¡’π—¬ ”§—≠ (P<0.05) ‰¥â·°à √–¥—∫‡Õπ‰´¡å
ALP, SGPT ·≈– BUN „πÀπŸ‡æ»ºŸâ∑ÿ°¢π“¥¬“
√–¥—∫‚´‡¥’¬¡, ‚ª·µ ‡ ’¬¡„πÀπŸ‡æ»‡¡’¬∑’Ë¢π“¥¬“
20.0 °./°°. ·≈–√–¥—∫Õ—≈∫Ÿ¡‘π„πÀπŸ‡æ»‡¡’¬∑ÿ°
¢π“¥¬“ à«π§à“∑“ß™’«‡§¡’∑’ËπâÕ¬°«à“°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡
Õ¬à“ß¡’π—¬ ”§—≠ (P<0.05) ‰¥â·°à √–¥—∫‚´‡¥’¬¡·≈–
‚§‡≈ ‡µÕ√Õ≈„πÀπŸ‡æ»ºŸâ∑ÿ°¢π“¥¬“·≈–∑’Ë¢π“¥¬“
20.0 °./°°. µ“¡≈”¥—∫ ·≈–√–¥—∫‚°≈∫Ÿ≈‘π„πÀπŸ
‡æ»‡¡’¬∑ÿ°¢π“¥¬“
πÈ”Àπ—°Õ«—¬«– —¡æ—∑∏åµàÕπÈ”Àπ—°µ—« 100
°√—¡ (µ“√“ß∑’Ë 5 ·≈– 6) ¢ÕßÀπŸ‡æ»ºŸâ·≈–‡æ»‡¡’¬
µ“¡≈”¥—∫ æ∫«à“πÈ”Àπ—°Õ«—¬«–∑’ˇæ‘Ë¡¢÷Èπ®“°°≈ÿà¡
§«∫§ÿ¡Õ¬à“ß¡’π—¬ ”§—≠ (P<0.05) ‰¥â·°à πÈ”Àπ—°
¡Õß„πÀπŸ‡æ»ºŸâ∑’Ë¢π“¥¬“ 2.0 ·≈– 20.0 °./°°.
πÈ”Àπ—°‰µ∑—Èß Õߢâ“ß ·≈–°√–‡æ“–Õ“À“√„πÀπŸ
‡æ»ºŸâ∑’Ë¢π“¥¬“ 20.0 °./°°. πÈ”Àπ—°µ—∫·≈–¡â“¡
„πÀπŸ‡æ»ºŸâ∑ÿ°¢π“¥¬“ πÈ”Àπ—°ªÕ¥·≈–°√–‡æ“–
Õ“À“√„πÀπŸ‡æ»‡¡’¬∑’Ë¢π“¥¬“ 2.0 °./°°.
º≈°“√µ√«®∑“ß®ÿ≈欓∏‘«‘∑¬“ Õ«—¬«–∑’Ë
µ√«®æ∫欓∏‘ ¿“æ‰¥â·°à µ—∫ À—«„® ·≈–‰µ · ¥ß
‰«â„πµ“√“ß∑’Ë 7 §◊Õ µ—∫‡°‘¥°“√‡ª≈’ˬπ·ª≈ß·∫∫‰¢¡—π
(fatty change) À—«„®æ∫«à“°≈â“¡‡π◊ÈÕÀ—«„®Õ—°‡ ∫
‡ªìπÀ¬àÕ¡ (focal myocarditis) ‰µæ∫°“√µ°µ–°Õπ¢Õß
‡°≈◊Õ·§≈‡ ’¬¡„π∑àÕ‰µ (nephrocalcinosis), °√«¬‰µ
‚ªÉßæÕß (hydronephrosis) ·≈–°√«¬‰µÕ—°‡ ∫
‡√◊ÈÕ√—ß (chronic pyelonephrosis) ´÷Ëßæ∫∑—Èß„π
°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡·≈–°≈ÿà¡∑¥≈Õß
«‘®“√≥å
®“°°“√»÷°…“æ‘…‡©’¬∫æ≈—π¢Õß “√ °—¥
„∫Ω√—Ëß„πÀπŸ∂’∫®—°√ æ∫«à“‰¡àª√“°ØÕ“°“√æ‘…„¥Ê
∂÷ß·¡â®–„Àâ “√ °—¥·°àÀπŸ∂’∫®—°√∑“ߪ“°¢π“¥ 20.0
°./°°. ´÷Ë߇∑’¬∫‡∑à“°—∫ 100 ‡∑à“¢Õߢπ“¥∑’Ë„™â
√—°…“§π‰¢â∑âÕ߇ ’¬°Áµ“¡ · ¥ß«à“„∫Ω√—Ë߇ªìπæ◊™
¡ÿπ‰æ√∑’Ë„™â√—°…“Õ“°“√∑âÕ߇ ’¬„π√–¬–‡«≈“ —ÈπÊ
‰¥âÕ¬à“ߪ≈Õ¥¿—¬ ·≈–®“°°“√»÷°…“æ‘…‡√◊ÈÕ√—ߢÕß
“√ °—¥„∫Ω√—Ëß „πÀπŸ¢“«‡ªìπ‡«≈“ 6 ‡¥◊Õπ ‚¥¬
ªÑÕπ¬“¢π“¥ 0.2, 2.0 ·≈– 20.0 °./°°./«—π ‡∑’¬∫
‡∑à“°—∫ 1, 10 ·≈– 100 ‡∑à“¢Õߢπ“¥∑’Ë„™â„π§π(1)
®“°º≈°“√∑¥≈Õßæ∫«à“°“√‡æ‘Ë¡¢ÕßπÈ”Àπ—°µ—«
(body weight gain) ¢ÕßÀπŸ‡æ»ºŸâ °≈ÿà¡∑¥≈Õß∑’Ë
¢π“¥¬“ 2.0 ·≈– 20.0 °./°°./«—π πâÕ¬°«à“°≈ÿà¡
§«∫§ÿ¡ ∑—Èß∑’˪√‘¡“≥°“√°‘πÕ“À“√‰¡à·µ°µà“ß®“°
°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡ πà“®–‡°‘¥‡π◊ËÕß®“°·∑ππ‘π¬÷¥®—∫°—∫
‚ª√µ’π„πÕ“À“√ ·≈–≈”‰ â≈¥°“√¥Ÿ¥´÷¡Õ“À“√(20)
º≈¢Õß “√ °—¥„∫Ω√—ËßµàÕ§à“∑“ß‚≈À‘µ«‘∑¬“π—Èπæ∫«à“
‰¡à¡’º≈√∫°«πµàÕ§à“‡ªÕ√凴πµå‡¡Á¥‡≈◊Õ¥·¥ßÕ—¥·πàπ
·µà®”π«π‡¡Á¥‡≈◊Õ¥¢“«„πÀπŸ‡æ»ºŸâ°≈ÿà¡∑¥≈Õß∑’Ë
¢π“¥¬“ 20.0 °./°°./«—π ‡æ‘Ë¡¢÷Èπ®“°°≈ÿࡧ«∫
§ÿ¡Õ“®¡’ “‡Àµÿ°“√µ‘¥‡™◊ÈÕ®“°®ÿ≈‘π∑√’¬å(21) °“√‡æ‘Ë¡
®”π«π‡¡Á¥‡≈◊Õ¥¢“«Õ“®¡’§«“¡ —¡æ—π∏å°—∫°“√‡æ‘Ë¡
πÈ”Àπ—°¢Õß¡â“¡ ·≈–æ∫«à“®”π«π‡°≈Á¥‡≈◊Õ¥„πÀπŸ
‡æ»‡¡’¬°≈ÿà¡∑¥≈Õß∑ÿ°¢π“¥¬“¡’®”π«π≈¥≈ß®“°
°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡ Õ“®¡’ “‡Àµÿ°“√„™â‡°≈Á¥‡≈◊Õ¥·≈–
ªí®®—¬°“√·¢Áßµ—«¢Õ߇≈◊Õ¥Õ—π‡π◊ËÕß¡“®“°‡´≈≈å∑’Ë
Àπ૬‰µ (nephron) ∂Ÿ°∑”≈“¬ ®÷ß∑”„Àâ¡’‡°≈Á¥
‡≈◊Õ¥„π°√–· ‡≈◊Õ¥≈¥πâÕ¬≈ß(22)
º≈°“√µ√«®´’√—Ë¡∑“ß™’«‡§¡’¢ÕßÀπŸ¢“«
°≈ÿà¡∑¥≈Õßæ∫«à“ √–¥—∫‚´‡¥’¬¡¢ÕßÀπŸ‡æ»ºŸâ°≈ÿà¡
∑¥≈Õß∑ÿ°¢π“¥¬“≈¥≈ßµà“ß®“°°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡Õ¬à“ß
¡’π—¬ ”§—≠∑“ß ∂‘µ‘ „π¢≥–∑’Ë√–¥—∫‚´‡¥’¬¡·≈–
187
°“√»
÷°…“æ
‘…¢Õß
„∫Ω√
—Ëß
‚ª·µ ‡ ’¬¡„πÀπŸ‡æ»‡¡’¬°≈ÿà¡∑’ˉ¥â√—∫¬“ 20 °./°°.
‡æ‘Ë¡¢÷Èπ°«à“°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡Õ¬à“ß¡’π—¬ ”§—≠∑“ß ∂‘µ‘
Õ¬à“߉√°Áµ“¡°“√‡ª≈’ˬπ·ª≈ß∑’ˇ°‘¥¢÷Èπ¥—ß°≈à“«‰¡à
πà“®–¡’§«“¡ ”§—≠À√◊Õ¡’º≈µàÕ√–∫∫ √’√–À√◊Õ
√–∫∫™’«‡§¡’¢Õß√à“ß°“¬ —µ«å∑¥≈Õß ‡π◊ËÕß®“°
‡ªìπ°“√≈¥≈ßÀ√◊Õ‡æ‘Ë¡¢÷Èπ∑’ËπâÕ¬¡“°·¡â«à“®–¡’π—¬
”§—≠∑“ß ∂‘µ‘‡¡◊ËÕ‡∑’¬∫°—∫°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡ √–¥—∫ BUN
„πÀπŸ‡æ»ºŸâ°≈ÿà¡∑¥≈Õß∑ÿ°°≈ÿࡇæ‘Ë¡¢÷Èπ®“°°≈ÿà¡
§«∫§ÿ¡„πª√‘¡“≥‡≈Á°πâÕ¬ Õ“®¡’ “‡Àµÿ®“°°“√
µ‘¥‡™◊ÈÕÀ√◊Õ¡’‡≈◊Õ¥ÕÕ°„π°√–‡æ“–≈”‰ â (23) √–¥—∫
‡ÕÁπ‰´¡å ALP ·≈– SGPT „πÀπŸ‡æ»ºŸâ°≈ÿà¡
∑¥≈Õß∑ÿ°¢π“¥¬“‡æ‘Ë¡¢÷Èπ®“°°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡Õ¬à“ß
‡¥àπ™—¥ ‚¥¬‡©æ“–√–¥—∫‡ÕÁπ‰´¡å ALP ∑’Ë Ÿß°«à“
°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡ª√–¡“≥‡°◊Õ∫ 3 ‡∑à“ °“√‡ª≈’ˬπ·ª≈ß
¥—ß°≈à“«· ¥ß„Àâ‡ÀÁπ«à“ “√ °—¥®“°„∫Ω√—Ë߇¡◊ËÕ„Àâ
‡ªìπ‡«≈“π“π¡’æ‘…µàÕµ—∫ ∑—Èßπ’ÈÕ“®‡π◊ËÕß®“°·∑ππ‘π
‚¥¬·∑ππ‘π®–‰¡à∂Ÿ°¥Ÿ¥´÷¡„π√–∫∫∑“߇¥‘πÕ“À“√
·µà∂â“¡’·º≈‡°‘¥¢÷Èπ„π∑“߇¥‘πÕ“À“√·∑ππ‘π®–∂Ÿ°
¥Ÿ¥´÷¡·≈–∑”„À⇰‘¥æ‘…µàÕµ—∫‰¥â(24) Õ“°“√æ‘…∑’Ë
‡°‘¥µàÕµ—∫¡’§«“¡ —¡æ—π∏å°—∫πÈ”Àπ—°¢Õßµ—∫∑’ˇæ‘Ë¡¢÷Èπ
„πÀπŸ°≈ÿà¡∑¥≈Õ߇滺Ÿâ∑ÿ°°≈ÿà¡ πÕ°®“°π’È√–¥—∫
Cholesterol „πÀπŸ‡æ»ºŸâ°≈ÿà¡∑¥≈Õß∑’Ë¢π“¥¬“ 20.0
°./°°. ∑’Ë≈¥≈ß®“°°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡ Õ“®¡’ “‡Àµÿ®“°
°“√≈¥°“√ √â“ß Cholesterol ∑’˵—∫‡π◊ËÕß®“°
‡´≈≈åµ—∫∂Ÿ°∑”≈“¬(23) ®“°º≈°“√∑¥≈Õߥ—ß°≈à“«
¢â“ßµâπ πà“®–‡ªìπ¢âÕ¡Ÿ≈∫àß™’È«à“°“√∑”ß“π¢Õßµ—∫
ÀπŸ‡æ»ºŸâ°≈ÿà¡∑¥≈Õß¡’·π«‚π⡇ ◊ËÕ¡ ¡√√∂¿“æ≈ß
¡’√“¬ß“π«à“ “√·∑ππ‘π à«π∑’Ë≈–≈“¬πÈ”‰¥â ´÷Ë߇ªìπ
à«πª√–°Õ∫„π„∫¢Õßæ◊™ ¡ÿπ‰æ√™π‘¥Àπ÷ËߢÕß
Õ‘π‚¥π’‡´’¬¡’æ‘…µàÕµ—∫ ‰µ ·≈–°√–‡æ“–Õ—°‡ ∫√à«¡
¥â«¬„π·æ–(25) ‡ªìπ∑’Ëπà“ —߇°µ®“°º≈°“√∑¥≈Õß
„πÀπŸ‡æ»‡¡’¬°≈ÿà¡∑¥≈Õß∑ÿ°°≈ÿà¡ ‰¡àæ∫¢âÕ∫àß™’È
À√◊Õ·π«‚πâ¡«à“µ—∫∑”ß“πº‘¥ª°µ‘ ∑—Èß∑’ˉ¥â√—∫¬“
¢π“¥∑’ˇ∑à“°—π·≈– ¿“æ·«¥≈âÕ¡‡¥’¬«°—π∑ÿ°Õ¬à“ß
ŒÕ√å‚¡π‡æ»Õ“®®–¡’º≈µàÕ°“√ÕÕ°ƒ∑∏‘Ï¢Õß “√
∑”„Àâ “√∫“ß™π‘¥Õ“®· ¥ßæ‘…µàՇ滙“¬·≈–
À≠‘߉¡à‡∑à“°—𠇙àπ alcohol ®–æ∫Õÿ∫—µ‘°“√
· ¥ß§«“¡‡ªìπæ‘…µàÕµ—∫ „π‡æ»™“¬¡“°°«à“‡æ»
À≠‘ß(26) √–¥—∫´’√—Ë¡Õ—≈∫Ÿ¡‘π ∑’ˇæ‘Ë¡¢÷Èπ®“°°≈ÿà¡
§«∫§ÿ¡·≈–√–¥—∫´’√—Ë¡‚°≈∫Ÿ≈‘π∑’Ë≈¥≈ß®“°°≈ÿà¡
§«∫§ÿ¡„πÀπŸ‡æ»‡¡’¬∑ÿ°¢π“¥¬“‡ªìπ°“√‡æ‘Ë¡¢÷Èπ
·≈–≈¥≈ß„πª√‘¡“≥∑’Ë ‡≈Á°πâÕ¬‰¡àπà“®–¡’º≈µàÕ
√–∫∫ √’√–À√◊Õ™’«‡§¡’¢Õß√à“ß°“¬ —µ«å∑¥≈Õß
®“°º≈°“√∑¥≈Õßæ∫«à“πÈ”Àπ—°Õ«—¬«–
—¡æ—∑∏åµà“ßÊ „πÀπŸ‡æ»ºŸâ°≈ÿà¡∑¥≈Õß ‰¥â·°à ¡Õß
µ—∫ ¡â“¡ ‰µ∑—Èß Õߢâ“ß ·≈–°√–‡æ“–Õ“À“√ ¡’πÈ”
Àπ—°‡æ‘Ë¡¢÷Èπ®“°°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡ Õ“®®–‡π◊ËÕß¡“®“°
πÈ”Àπ—°µ—«¢ÕßÀπŸ∑’Ë≈¥≈ß∑”„Àâº≈°“√‡ª√’¬∫‡∑’¬∫
πÈ”Àπ—°Õ«—¬«–µàÕπÈ”Àπ—°µ—«ÀπŸ 100 °√—¡ ‡æ‘Ë¡
‡ªìπ —¥ à«π°—π¥â«¬ πÈ”Àπ—°µ—∫·≈–¡â“¡∑’ˇæ‘Ë¡Õ¬à“ß
‡¥àπ™—¥„πÀπŸ‡æ»ºŸâ°≈ÿà¡∑¥≈Õß∑ÿ°°≈ÿà¡πà“®–∫àß™’È
∂÷ß·π«‚πâ¡°“√∑”ß“π¢Õßµ—∫∑’Ë≈¥ª√– ‘∑∏‘¿“æ≈ß
“‡Àµÿ¥—ß°≈à“«¡“·≈â«¢â“ßµâπ
º≈°“√µ√«®∑“ß®ÿ≈欓∏‘«‘∑¬“¢Õß
Õ«—¬«–¿“¬„πæ∫欓∏‘ ¿“æµà“ßÊ ¥—ßµàÕ‰ªπ’È µ—∫
‡°‘¥°“√‡ª≈’ˬπ·ª≈ß·∫∫‰¢¡—π (fatty change) „π
ÀπŸ‡æ»ºŸâ°≈ÿà¡∑¥≈Õß·≈–°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡ „π‡æ»‡¡’¬
æ∫°“√‡ª≈’ˬπ·ª≈ßπ’È ”À√—∫°≈ÿࡉ¥â√—∫¬“ 0.2 °./°°.
·≈–°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡ ≈—°…≥– fatty change ∑’˵√«®
æ∫§√—Èßπ’Èæ∫‡ªìπ‡æ’¬ßÀ¬àÕ¡‡≈Á° (focal) ‰¡à
°√–®“¬∑—Ë« lobules ¢Õßµ—∫ ®—¥«à“‡ªìπ mild
degree ´÷Ë߉¡à√ÿπ·√ß®π∂÷ߢ—Èπ∑’Ë®–∫àß™’È«à“¬“‡ªìπæ‘…
µàÕµ—∫ ‡π◊ËÕß®“°º≈∑“ß™’«‡§¡’∫àß™’È·π«‚πâ¡°“√
∑” ß “ π ¢ Õ ß µ— ∫ À πŸ ‡ æ » ºŸâ ° ≈ÿà ¡ ∑ ¥ ≈ Õ ß ≈ ¥
ª√– ‘∑∏‘¿“æ≈ß „π¢≥–∑’˺≈°“√µ√«®∑“ß欓∏‘
«‘∑¬“¢Õßµ—∫‰¡àæ∫§«“¡º‘¥ª°µ‘¢Õ߇´≈≈凥àπ™—¥
188
Õ“®‡æ√“–‡´≈≈åµ—∫ “¡“√∂´àÕ¡·´¡À√◊ÕøóôπøŸ„À¡à‰¥â
(regenerate) (27) °≈â“¡‡π◊ÈÕÀ—«„®Õ—°‡ ∫‡ªìπÀ¬àÕ¡
(Focal myocarditis) æ∫„πÀπŸ‡æ»ºŸâ∑—Èß°≈ÿà¡
§«∫§ÿ¡·≈–°≈ÿà¡∑¥≈Õß ·≈–欓∏‘ ¿“æπ’È à«π„À≠à
¡’ “‡Àµÿ®“°°“√µ‘¥‡™◊ÈÕ(28) °“√µ°µ–°Õπ¢Õ߇°≈◊Õ
·§≈‡ ’¬¡„π∑àÕ‰µ (nephrocalcinosis) æ∫„πÀπŸ
‡æ»‡¡’¬°≈ÿà¡∑¥≈Õß∑ÿ°°≈ÿà¡ “‡Àµÿ§◊Õ¡’ª√‘¡“≥
·§≈‡ ’¬¡„π‡≈◊Õ¥ Ÿß Õ“®‡π◊ËÕß¡“®“°¿“«–‰µ«“¬‡√◊ÈÕ√—ß
‚¥¬®–æ∫µ–°Õπ·§≈‡ ’¬¡„π collecting duct ·≈–
Henle,s loop √«¡∑—Èßµ“¡À≈Õ¥‡≈◊Õ¥ΩÕ¬¢Õ߉µ
à«πÕ◊ËπÊ(29) °√«¬‰µ‚ªÉßæÕß (hydronephrosis)
∑’Ëæ∫„πÀπŸ‡æ»ºŸâ∑ÿ°°≈ÿࡇªìπ欓∏‘ ¿“æ∑’Ë¡’‚Õ°“
‡°‘¥¢÷Èπ‡Õßµ“¡∏√√¡™“µ‘„πÀπŸ¢“«æ—π∏ÿå«‘ µ“√å µ—Èß·µà
0-61 ‡ªÕ√凴Áπµå(30) “‡Àµÿ∑’Ë·∑â®√‘߬—߉¡à∑√“∫
°√«¬‰µÕ—°‡ ∫‡√◊ÈÕ√—ß (chronic pyelonephritis) æ∫
„πÀπŸ‡æ»‡¡’¬°≈ÿà¡∑¥≈Õß∑ÿ°°≈ÿà¡ ¡—°‡°‘¥‰¥âßà“¬„π
°√≥’∑“߇¥‘πªí “«–∂Ÿ°Õÿ¥°—Èπ(29) º≈°“√µ√«®
∑“ß®ÿ≈欓∏‘«‘∑¬“∑’Ëæ∫§√—Èßπ’È ∫àß™’È«à“ÀπŸ‡æ»‡¡’¬
°≈ÿà¡∑¥≈Õß¡’·π«‚π⡉µ≈¥ª√– ‘∑∏‘¿“æ≈ß ∂÷ß
·¡â«à“º≈∑“ß™’«‡§¡’®–‰¡à™’È™—¥«à“‰µ∑”ß“πº‘¥ª°µ‘
°Áµ“¡ ·µàº≈∑“ß™’«‡§¡’∑’Ë√–¥—∫ Ÿß°«à“ª°µ‘¢Õß
Creatinine ·≈–BUN ®–æ∫„πºŸâªÉ«¬‚√§‰µ
∑ÿ°™π‘¥∑’Ë√âÕ¬≈– 50 ¢ÕßÀπ૬‰µ (nephron) ∂Ÿ°
∑”≈“¬(23)
‡π◊ËÕß®“°º≈°“√∑¥≈Õߥ—ß°≈à“«¡“·≈â«
¢â“ßµâπ· ¥ß„Àâ‡ÀÁπ«à“ “√ °—¥¢Õß„∫Ω√—ËßÕ“®‡ªìπ
Õ—πµ√“¬µàÕºŸâ∫√‘‚¿§‰¥â ‡æ√“–©–π—Èπ„π°“√„™â “√
°—¥„∫Ω√—Ë߇æ◊ËÕ°“√√—°…“‚√§∑âÕ߇ ’¬ §«√„™â„π
ª√‘¡“≥·≈–√–¬–‡«≈“∑’Ë°”Àπ¥ ‰¡à„™â„πª√‘¡“≥∑’Ë
¡“°‡°‘π‰ª·≈–µ‘¥µàÕ°—ππ“π‡°‘π‰ª°Á®–‡ªìπ°“√
„™â„∫Ω√—Ë߇ªì𬓠¡ÿπ‰æ√√—°…“‚√§∑âÕ߇ ’¬‰¥âÕ¬à“ß
ª≈Õ¥¿—¬
√ÿª
®“°°“√»÷°…“æ‘…‡©’¬∫æ≈—π¢Õß “√ °—¥
„∫Ω√—Ëß„πÀπŸ∂’∫®—°√ æ∫«à“‰¡àª√“°ØÕ“°“√æ‘…„¥Ê
„πÀπŸ∂’∫®—°√∑’ˉ¥â√—∫ “√ °—¥„∫Ω√—Ëß∑“ߪ“°¢π“¥
20.0 °./°°. ·≈–®“°°“√»÷°…“æ‘…‡√◊ÈÕ√—ߢÕß “√
°—¥„∫Ω√—Ëß‚¥¬«‘∏’ªÑÕ𬓷°àÀπŸ¢“«„π¢π“¥ 0.2, 2.0
·≈– 20.0 °./°°./«—π À√◊Õ‡∑’¬∫‡∑à“°—∫ 1, 10 À√◊Õ
100 ‡∑à“¢Õߢπ“¥∑’Ë„™â√—°…“§π‰¢â∑âÕ߇ ’¬µ‘¥µàÕ
°—ππ“π 6 ‡¥◊Õπ · ¥ß„Àâ‡ÀÁπ«à“ “√ °—¥„∫Ω√—Ëß¡’
·π«‚πâ¡∑”„ÀâπÈ”Àπ—°µ—«≈¥≈ß„πÀπŸ‡æ»ºŸâ∑’ˉ¥â√—∫¬“
2.0 ·≈– 20.0 °./°°. ·≈– à«πª√–°Õ∫¢Õ߇≈◊Õ¥
‡ª≈’ˬπ·ª≈߉ª®“°°≈ÿࡧ«∫§ÿ¡ §◊Õ¡’®”π«π‡¡Á¥
‡≈◊Õ¥¢“«‡æ‘Ë¡¢÷Èπ„πÀπŸ‡æ»ºŸâ∑’ˉ¥â√—∫¬“ 20.0 °./°°.
·≈–¡’®”π«π‡°≈Á¥‡≈◊Õ¥≈¥≈ß„πÀπŸ‡æ»‡¡’¬∑ÿ°
¢π“¥¬“ §à“¢Õß‚´‡¥’¬¡Õ‘ÕÕπ·≈– cholesterol ≈¥
≈ß ¢≥–∑’Ë§à“‡ÕÁπ‰´¡å ALP, SGPT ·≈– BUN ‡æ‘Ë¡
¢÷Èπ„πÀπŸ‡æ»ºŸâ∑ÿ°¢π“¥¬“ „πÀπŸ‡æ»‡¡’¬æ∫«à“
‚´‡¥’¬¡·≈–‚ª·µ ‡´’¬¡Õ‘ÕÕπ‡æ‘Ë¡¢÷Èπ∑’Ë¢π“¥¬“
20.0 °./°°. ·≈–§à“Õ—≈∫Ÿ¡‘π‡æ‘Ë¡¢÷Èπ„π¢≥–∑’Ë‚°≈∫Ÿ≈‘π
≈¥≈ß∑ÿ°¢π“¥¬“ πÕ°®“°π’Ȭ—ßæ∫«à“πÈ”Àπ—°µ—∫
·≈–¡â“¡∑’ˇæ‘Ë¡¢÷ÈπÕ¬à“߇¥àπ™—¥„πÀπŸ‡æ»ºŸâ∑’ˉ¥â√—∫¬“
·¡â«à“°“√»÷°…“π’ȉ¥â∑”°“√»÷°…“„π —µ«å∑¥≈Õß°Áµ“¡
¢âÕ¡Ÿ≈∑’ˉ¥â™’È·π–„Àâ‡ÀÁπ«à“ “√ °—¥„∫Ω√—Ë߇ªìπ¬“
¡ÿπ‰æ√∑’Ë„™â√—°…“Õ“°“√∑âÕ߇ ’¬‰¥â„π√–¬–‡«≈“ —ÈπÊ
·µà°“√√—∫ª√–∑“π “√ °—¥„∫Ω√—Ë߇ªìπ‡«≈“π“πµàÕ
‡π◊ËÕßÕ“®¡’º≈°√–∑∫µàÕ°“√∑”ß“π¢Õßµ—∫·≈–‰µ
“√ °—¥„∫Ω√—Ëß„™â‡ªìπ¬“√—°…“Õ“°“√∑âÕ߇ ’¬ ´÷Ëß„™â
‡©æ“–™à«ß√–¬–‡«≈“ —ÈπÊ ¥—ßπ—Èπ∂â“„™â¬“π’ȵàÕ‡π◊ËÕß
°—ππ“πÊ §«√¡’°“√µ√«®‡≈◊Õ¥∑“ß‚≈À‘µ«‘∑¬“ ·≈–
™’«‡§¡’ ·≈–µ√«®ªí “«– ‡æ◊ËÕÀ“§«“¡º‘¥ª°µ‘∑’Ë
Õ“®‡°‘¥¢÷Èπ√–À«à“ß°“√„™â¬“
189
°“√»
÷°…“æ
‘…¢Õß
„∫Ω√
—Ëß
§”¢Õ∫§ÿ≥
ºŸâ«‘®—¬¢Õ¢Õ∫§ÿ≥ 𓬥√ÿ≥ ‡æÁ™√æ≈“¬
ºŸâÕ”π«¬°“√°Õß«‘®—¬·≈–æ—≤π“ ¡ÿπ‰æ√ ∑’Ë„Àâ°“√
π—∫ πÿπ·≈– à߇ √‘¡ß“π«‘®—¬§√—Èßπ’È π“ß®“√’¬å
∫—π ‘∑∏‘Ï ΩÉ“¬æƒ°…»“ µ√å „π°“√®—¥À“·≈–µ√«®
Õ∫ ¡ÿπ‰æ√∑’Ë„™â„π°“√«‘®—¬ π“ß “«∑«’º≈ ‡¥™“
µ‘«ß»å ≥ Õ¬ÿ∏¬“ ΩÉ“¬æƒ°…‡§¡’ „π°“√µ√«® Õ∫
“√ ”§—≠¢Õß ¡ÿπ‰æ√ 𓬠¡π÷° ‡®…Æ“¿—∑√°ÿ≈
¿“§«‘™“欓∏‘«‘∑¬“ §≥–·æ∑¬»“ µ√å«™‘√欓∫“≈
¡À“«‘∑¬“≈—¬»√’π§√‘π∑√«‘‚√≤ ∑’Ë „À⧫“¡
Õπÿ‡§√“–Àåµ√«® Õ∫ ‰≈¥å‡π◊ÈÕ‡¬◊ËÕ —µ«å∑¥≈Õß ·≈–
π“ß “«Õ—≠™≈’ ®Ÿ±–æÿ∑∏‘ ∑’Ë„À⧔·π–π”·≈–
µ√«®·°â‰¢°“√‡¢’¬π√“¬ß“π°“√«‘®—¬§√—Èßπ’È
‡Õ° “√Õâ“ßÕ‘ß
1. ”π—°ß“π§≥–°√√¡°“√ “∏“√≥ ÿ¢¡Ÿ≈∞“π
°√–∑√«ß “∏“√≥ ÿ¢. ¡ÿπ‰æ√„πß“π “∏“√≥ ÿ¢
¡Ÿ≈∞“π ”À√—∫∫ÿ§≈“°√ “∏“√≥ ÿ¢. Àπâ“ 98.
2. Le Grand A. 1989. Anti-infective
phytotherapies of the tree-savannah, Senegal
(Occidental Africa). III : A review of
phy tochemica l subs t ances and the
antimicrobial activity of 43 species. J.
Ethanopharmacol. 25(2) : 315-38.
3. Caceres A, Cano O., Samayoa B., Aguilar
L. 1990 Plants used in Guatamala for the
treatment of gastrointestinal disorders. I.
Screening of 84 plants against enterobacteria.
J. Ethnopharmacol. 30(1) : 55-73.
4. Lutterodt GD. 1989. Inhibition of
gastrointestinal release of acetylcholine by
quercetin as a possible mode of action of
Psidium guajava leaf extracts in the
treatment of acute diarrhoeal disease. J.
Ethanopharmacol. 25(3) : 235-47.
5. Xavier Lozoya, Gloria Becerril and Migual
Martinez. 1990. Intraluminal perfusion model
of in vitro guinea-pig,s ileum as a model of
study of the antidiarrheal properties of the
guava (Psidium guajava). Arch. Invest. Med.
(Mex) 21 : 155-62.
6. »Ÿπ¬å¢âÕ¡Ÿ≈ ¡ÿπ‰æ√ §≥–‡¿ —™»“ µ√ å
¡À“«‘∑¬“≈—¬¡À‘¥≈. °â“«‰ª°—∫ ¡ÿπ‰æ√ 2. Àπâ“ 107.
7. Arthur, H.R. and Hui, W.H., 1954.
Triterpene acid from the leaves of Psidium
guajava J. Chem. Soc. : 1403-6.
8. Varshney, I.P. and Shamsuddin K.M., 1962.
The chemical constituents of the leaves of
Psidium guajava Linn. Vijnara Parishad
Anusandkan Patrika. 5(2) : 77-81.
9. Sesshadri, T.R. and Vasishta, K. 1965.
Polyphenol of the leaves of Psidium guajava.
Phytochemistry. 4(6) : 989-92.
10. Bhati, A., 1967. Terpene chemistry. A
preliminary study of the new sesquiterpene
isolated from the leaves of guava, Psidium
guajava. Perfum. Escent. Oil Rec. 58(10) :
707-9.
11. Pande, G.D. and Kumar, M., 1960. Study
of Psidium guajava leaves as vegetable tanning
material. J. Indian Leather Technologists,
Assoc. 8 : 139-42.
12. Winchester, R.V. 1975. Leaf amino acids
of Psidium guajava. N.Z.J.Sci. 18(2) : 239-42.
13. Smith, R.M. and Suvatibau, S., 1975.
Sesquiterpene hydrocarbons of Fi jian
190
guavas. Phytochemistry. 14(9) : 2013-5.
14. Raemonkoe, Daoroek, et al. 1986. The
study on the effect on smooth muscle of
selected medicinal plants. Thai National
Documentation Centre çMedicinal Plants in
Thailand No.2é Bangkok : 101.
15. Amphawan C. Apisariyakul, et al. 1987.
Pharmacological screening of Thai Natural
products. Chulabhorn Foundation and Mahidol
University ç Pricess Congress Ié Bangkok :
27.
16. Carrol S. Weil. 1952. Calculation of
Median effective dose. Biometrics : 240-63.
17. ¿“§«‘™“‡§¡’§≈‘π‘° §≥–‡∑§π‘§°“√·æ∑¬å
¡À“«‘∑¬“≈—¬¡À‘¥≈. 2529. À≈—°«‘‡§√“–Àå·≈–
ªØ‘∫—µ‘°“√‡§¡’§≈‘π‘°. Àπâ“ 121-251.
18. Bower, G.N., Jr. & McComb, R.B. 1975.
Measurement of total alkaline phosphatase
activity in human serum. Clin. Chem. 21(3) :
1988-95.
19. Henry, R. J., Chaimori, N. Golub, O.J.
and Berkman, S. 1960 Revised spectrophoto-
metric methods for the determination of
glutamic oxalacetic transaminase, glutamic
pyruvic transaminase and lactic acid dehy-
drogenase. Am. J. Clin. Path. 34(4) : 381-98.
20. Reynolds, J.E.F. 1989. Martindale the extra
pharmacopoeia, 29th ed. The pharmaceutical
press, London : 779.
21. Barbara A. Brown, 1984. Hematology, 4th
ed., Lea& Febiger : Philadelphia : 33.
22. ÿ¿‘π—π∑å ‡ªì§- “¬‡™◊ÈÕ, §≥–‡∑§π‘§°“√·æ∑¬å
¡À“«‘∑¬“≈—¬¢Õπ·°àπ, ‚≈À‘µ«‘∑¬“, Àπâ“ 162-4.
23. æ√∑‘æ¬å ‚≈àÀå‡≈¢“, 2533. §≥–·æ∑¬»“ µ√å
‚√ß欓∫“≈√“¡“∏‘∫¥’ ¡À“«‘∑¬“≈—¬¡À‘¥≈, ‡§¡’§≈‘π‘°
ª√–¬ÿ°µå, Àπâ“ 197-218.
24. A. Wallace Hayes, Principles and Methods
of Toxicology 2nd, Raven press : 74-5.
25. Murdiati TB; McSweeney CS; Campbell
RS; Stoltz DS. 1990. Prevention of hydro-
lysable tannin toxicity in goats fed Clidemia
hirta by calcium hydroxide supplementation.
J. Appl. Toxicol. 10(5) : 325-31.
26. ™—¬«—≤πå µàÕ °ÿ≈·°â«, ∏’√–¬ÿ∑∏ °≈‘Ëπ ÿ§π∏å,
ªí≠≠“ ‡µÁ¡‡®√‘≠, 2535, À≈—°°“√∑“ßæ‘…«‘∑¬“ Àπâ“
75-6.
27. Zakim D., Boyer T.D., 1982. Hepatology.
W. B. Saunders Company : 427.
28.Thomas, C. 1984. Myocarditis. In : Richter,
G. W., eds. Sandritter ,s color atlas and textbook
of histopathology 7th ed., Year book medical
publishers, Inc. Chicago; 69.
29. ßà“ π‘≈«√“ß°Ÿ≈, 2526, ‚§√ß°“√µ”√“»‘√‘√“™
§≥–·æ∑¬»“ µ√廑√‘√“™æ¬“∫“≈ ¡À“«‘∑¬“≈—¬
¡À‘¥≈, πÈ”·≈–Õ‘‡≈Á§‚∑√≈—¬µå, Àπâ“ 134,166.
30. Burton, D.S., Maronpot, R.R. and Howard
III, F.L. 1979. Frequency of hydronephrosis
in wistar rats. Laboratory animal science. 29(5)
: 642-4.
191
°“√»
÷°…“æ
‘…¢Õß
„∫Ω√
—Ëß
Recommended