View
296
Download
8
Category
Preview:
Citation preview
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอยสำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
ISBN 978-974-286-410-1 คพ. 04-085
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม92 ซอยพหลโยธน 7 ถนนพหลโยธน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400โทร. 0-22982408 – 11 โทรสาร. 0-2298-2409
www.pcd.go.th
เอกสารฉบบนเปนลขสทธของ กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
R51-401_3R_COVER.indd 1 9/3/08 4:12:12 PM
แยกขยะวนน
เพอสงแวดลอมทดในวนขางหนา
R51-401_3R_COVER.indd 2 9/3/08 4:13:04 PM
คมอ แนวทางการลด คดแยก
และใชประโยชนขยะมลฝอย สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาต
และสงแวดลอมหมบาน
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
คณะผจดทำ
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
ทปรกษา ดร. สพฒน หวงวงศวฒนา อธบดกรมควบคมมลพษ
นางมงขวญ วชยารงสฤษด รองอธบดกรมควบคมมลพษ
นางสณ ปยะพนธพงศ ผอำนวยการสำนกจดการกากของเสยและสารอนตราย
ผเรยบเรยง นางสนนทา พลทวงษ นกวชาการสงแวดลอม 6ว
นายวรรณลพ สนงาม นกวชาการสงแวดลอม
นายวาทต หวนทอก นกวชาการสงแวดลอม
คณะทำงาน นางสาวนภวส บวสรวง ผอำนวยการสวนลดและใชประโยชนของเสย
นางสาววานช สาวาโย นกวชาการสงแวดลอม 7ว
นายไชยา บญชต นกวชาการสงแวดลอม 6ว
นางสาววาสนา แจงประจกษ นกวชาการสงแวดลอม 6ว
นางสาวจรวรรณ แกวมา นกวชาการสงแวดลอม
นางสาวจราภรณ นวลทอง นกวชาการสงแวดลอม
นางสาวเสาวรส แสงประเสรฐ นกวชาการสงแวดลอม
นายพรดนย หมนภกด นกวชาการสงแวดลอม
จดทำโดย : สวนลดและใชประโยชนของเสย สำนกจดการกากของเสยและ สารอนตรายกรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม
พมพครงท 1 ปทพมพ 2551 จำนวน 50,000 เลม สถานทพมพ บรษท รงศลปการพมพ (1977) จำกด
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย
คำนำ
ขยะมลฝอย เปนมลพษทกอใหเกดผลกระทบตอประชาชนและสงแวดลอมทง
ทางตรงและทางออม เปนเรองเรงดวนททกคนตองรวมมอรวมใจกนจดการโดยการลด
คดแยกและนำขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชนใหมากทสด โดยเรมจากระดบครวเรอน
ขยายออกไปสชมชน และองคกรตางๆ อนจะสงผลใหปรมาณขยะมลฝอยลดลงในภาพรวม
ของประเทศ อกทงยงเปนการใชทรพยากรทมอยใหคมคาและเกดประโยชนมากทสด
คมอฉบบนประกอบดวยแนวทางเกยวกบการลดปรมาณขยะมลฝอย ณ แหลงกำเนด
การคดแยกมลฝอยเพอใหขายไดในราคาด การใชประโยชนขยะมลฝอยในระดบครวเรอน
และชมชน รวมทงตวอยางกจกรรมลด คดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอย ซงครวเรอน
และชมชนสามารถดำเนนการไดในทองถนของตวเอง
กรมควบคมลพษ ไดจดทำคมอแนวทางการลด คดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอย
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน (ทสม.) เพอนำไปใช
เปนแนวทางในการจดกจกรรมการลด คดแยกและการนำขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชน
ในระดบครวเรอนและหมบาน ใหมความเหมาะสมกบองคประกอบขยะมลฝอยทแตกตาง
กนไปตามลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมของแตละภมภาค เพอมงสเปาหมายในการลด
ปรมาณขยะมลฝอย ณ แหลงกำเนด คดแยกและนำกลบมาใชประโยชนจากขยะมลฝอย
เพอลดการใชทรพยากรธรรมชาตมาเปนวตถดบใหม ซงสอดคลองกบวตถประสงคและ
กจกรรมของ ทสม. ทกำหนดใหมขนตามระเบยบกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
วาดวยอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน พ.ศ. 2550
กรมควบคมมลพษ หวงเปนอยางยงวาคมอฉบบน จะเปนประโยชนตออาสาสมคร
พทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน (ทสม.) ในการดำเนนการจดการ
ขยะมลฝอยอนจะเปนการแกไขปญหาผลกระทบจากขยะมลฝอยตอประชาชนและ
สงแวดลอมได
กรมควบคมมลพษ
กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
กรกฎาคม 2551
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
สารบญ บทนำ 6 คำนยามทควรทราบ 9 ประเภทขยะมลฝอย 13 ประเภทขยะรไซเคล 20 1. แกว 20
2. กระดาษ 22
3. พลาสตก 23
4. โลหะ 25
5. อลมเนยม 27
การคดแยกขยะมลฝอย 28 แนวทางการลดปรมาณขยะมลฝอย 34 1. ระดบครวเรอน 34
2. ระดบชมชน 36
ตวอยางกจกรรมการคดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอย 38 1. ระดบครวเรอน 38
1.1 สงประดษฐจากวสดเหลอใช 38
1.2 การทำนำหมกจลนทรย 39
1.3 การหมกปยหมกอนทรย 49
2. ระดบชมชน 52
2.1 การจดตงสถานททงขยะแยกประเภทในชมชน 52
2.2 ศนยวสดรไซเคลของชมชน 59
2.3 ธนาคารขยะรไซเคล 62
2.4 การลดการใชพลาสตกและโฟม 73
2.5 ผาปารไซเคล 76
2.6 ขยะแลกไข สงของ 79
2.7 การผลตเชอเพลงเขยว 84
เอกสารอางอง 85
3Rs
R E D U C E
R E U S E
R E C Y C L E
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
6
บทนำ
ปจจบนปญหาขยะมลฝอยเปนปญหาททกฝายทเกยวของไดใหความสำคญ
และตองรวมมอแกไขกนอยางเตมความสามารถ เพราะเปนปญหาทเกดขนในชมชน
ทกระดบตงแตองคการบรหารสวนตำบล เทศบาลตำบล เทศบาลเมอง และเทศบาลนคร
และนบวนจะทวความรนแรงมากยงขน ทงนเนองจากความเจรญเตบโตทางดาน
เศรษฐกจ การเพมขนของจำนวนประชากร ตลอดจนพฤตกรรมการอปโภคบรโภค
ของคนเราเรมเปลยนไป จากเดมทเคยใชตะกราเวลาไปจายตลาด ใชปนโตใสอาหาร
ใชใบตองหรอใบบวซงเปนวสดทยอยสลายไดงายหออาหาร แตปจจบนมการใช
สนคาทมบรรจภณฑจำพวกพลาสตก โฟม แกว กระดาษ โลหะ อลมเนยม เพมขน
เรอยๆ ทำใหเกดมลฝอยสงขนตามไปดวย ผลกระทบทจะตามมามทงความสญเสย
ทางดานสงแวดลอม กอใหเกดมลพษทางนำ ดนเสอมสภาพ ความเสยหายจาก
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 7
เหตรำคาญสงกลนเหมนรบกวน รวมถงเปนแหลงทอยอาศยของสตวพาหะนำโรค
เสยหายตออตสาหกรรมการทองเทยวความสญเสยทางดานเศรษฐกจและสนเปลอง
งบประมาณของรฐทใชในการแกไขปญหาขยะมลฝอย
อยางไรกตามขยะมลฝอยทเกดขนมสดสวนองคประกอบทสามารถนำมาใช
ประโยชนใหม ไดในอตราทไมนอยกวารอยละ 80 ของปรมาณขยะมลทเกดขน โดย
สามารถนำขยะจำพวก พลาสตก แกว กระดาษ โลหะ อลมเนยม มารไซเคลไดรอยละ
30 - 35 และนำขยะอนทรยหรอขยะทสามารถยอยสลายไดมาหมกทำปยได
รอยละ 45 - 50 แตปจจบนอตราการนำขยะกลบมาใชประโยชนใหมมเพยง
รอยละ 22 ของปรมาณขยะมลฝอย
ทเกดขน ซงยงคงเปนอตราทตำ
มากเมอเปรยบเทยบกบขยะมลฝอย
ทมศกยภาพในการกลบมาใช
ประโยชนได ดงนนหากทกคน
เ ข า ม าม ส ว น ร ว ม ในก า รลด
คดแยกและใชประโยชนจาก
ขยะมลฝอยโดยเรมจากตนเอง
ครอบครว หมบานหรอชมชน
สถานประกอบการตางๆ เชน
รานอาหาร โรงแรม หางสรรพสนคา
รานสะดวกซอ รวมทงองคกรตางๆ
เชน โรงเรยน สถานทราชการ
อาคารสำนกงาน กจะสามารถชวยแกไขปญหาขยะมลฝอยได และยงชวยให
ประหยดงบประมาณและทรพยากรธรรมชาตอกดวย
อาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน (ทสม.) เปนอก
เครอขายหนงทมความสำคญในการผลกดนและเขามามสวนรวมในงานดานการ ลด
คดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอยโดยตรงตามทไดกำหนดไวในระเบยบกระทรวง
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
8
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมวาดวยอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาต
และสงแวดลอมหมบาน พ.ศ. 2550 โดยสามารถเขาไปสนบสนน และสงเสรม
กจกรรมการลด คดแยกและใชประโยชนจากขยะมลฝอยไดในทกระดบ เพราะมเครอ
ขายอยทงในระดบหมบาน ระดบตำบล ระดบอำเภอ ระดบจงหวด และระดบประเทศ
หากมการรวมมอกนอยางเปนระบบแลว กจะทำใหกจกรรมลด คดแยกและใช
ประโยชนจากขยะมลฝอยเปนไปอยางมประสทธภาพมากยงขน
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 9
คำนยามทควรทราบ
คำ กลมคำ หรอวล ทปรากฏในเนอหาแตละสวน หากไมไดระบความหมาย
เฉพาะไว ใหมความหมายดงตอไปน
1) ขยะหรอมลฝอย (Solid waste) หมายความถง เศษกระดาษ เศษผา เศษอาหาร เศษสนคา เศษวตถ ถงพลาสตก ภาชนะทใสอาหาร เถา มลสตว
ซากสตว หรอสงอนใดทเกบกวาดจากถนน ตลาด ทเลยงสตวหรอทอน และ
หมายความรวมถงมลฝอยตดเชอ มลฝอยทเปนพษ หรออนตรายจากชมชนหรอ
ครวเรอน
2) วสดเหลอใช (Waste residues) หมายความถง สงของ เครองใช หรอสนคาทผานการใชงานแลวหรอหมดอายการใชงานแลว หรอทเหลอจาก
ความตองการและไมเปนทตองการจะใชอกตอไป
2.1 วสดเหลอใชทวไป หมายความถง สงของหรอสนคาทไมใชแลว
แตไมเปนอนตรายตอบคคล ทรพยสนหรอสงแวดลอม เชน ยางรถยนต
เศษผา เศษไม
2.2 วสด เหลอใชท เปนอนตราย หมายความถง
สงของหรอสนคาทไมใชแลวและปนเปอนหรอ
สมผสหรอมสวนประกอบของวตถอนตราย
ตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535
เชน แบตเตอร ถานไฟฉาย นำมนเครอง
ใชแลว ตวทำละลาย
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
10
3) ภาชนะรองรบขยะ (Storage Container) หมายความถง ภาชนะสำหรบเกบกกและรวบรวมขยะแตละประเภท ณ แหลงกำเนดตางๆ เพอ
ใหการจดเกบรวบรวมเปนไปอยางมประสทธภาพและลดการปนเปอนของขยะทม
ศกยภาพในการนำกลบมาใชใหม รวมทงสามารถนำขยะไปกำจดไดอยางม
ประสทธภาพ
4) การคดแยกขยะ (Waste Separation) หมายความถง กระบวนการหรอกจกรรมจดแบงหรอแยกขยะออกเปนประเภทตางๆ ตามลกษณะ
องคประกอบ เชน แกว กระดาษ พลาสตก โลหะ อลมเนยม โดยใชแรงงานคนหรอ
เครองจกรกล เพอการนำกลบไปใชประโยชนใหม หรอใชประโยชนทางพาณชย
5) การใชประโยชนขยะ (Waste Utilization) หมายความถง การนำขยะกลบมาใชประโยชนใหมในรปแบบตางๆ เชน การแปรรปใชใหม การใชซำ
การใชประโยชนดานพลงงาน การหมกปย และการนำขยะมาเปนเชอเพลงแขง
เปนตน
6) การใชซำ (Reuse) หมายความถง การนำขยะรไซเคล ของเสยบรรจภณฑหรอวสดเหลอใชกลบมาใชอกในรปลกษณะเดมโดยไมผานกระบวนการ
แปรรปหรอแปรสภาพ
7) การแปรรปใชใหม (Recycling) หมายความถง การนำขยะรไซเคล ของเสยบรรจภณฑหรอวสดเหลอใชมาแปรรปเปนวตถดบในกระบวนการ
ผลตหรอเพอผลตเปนผลตภณฑใหม
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 11
8) การหมกทำปย (Composting) หมายความถง การนำเอาขยะทยอยสลาย
ไดมาแปรสภาพโดยวธการหมก โดยอาศย
กระบวนการทางชววทยาของจลนทรยในการ
ยอยสลายอนทรยวตถ
9) ธนาคารขยะ หมายความถง กจกรรมการซอขายขยะรไซเคลในโรงเรยนหรอชมชนโดยรายไดทเกดขนจะถกบนทกลงบนสมดคฝากของสมาชก ซง
สามารถฝากหรอถอนไดในลกษณะเดยวกนกบธนาคารพาณชย ขยะรไซเคลจะถก
เกบรวบรวมไวและจำหนายใหกบซาเลงหรอรานรบซอของเกาตอไป
10) สถานทรบซอของเกา (Junk shop) หมายความถง สถานทหรอบรเวณทจดไวเพอการซอ-ขายขยะรไซเคล วสดเหลอใช หรอของเกาทสามารถ
นำมาใชประโยชนใหมได เชน กระดาษ ขวด กระปอง แกว พลาสตก และวสดอนๆ
และมการรวบรวมไวเพอจำหนายใหแกผประกอบ
การท เกยวของตอไป ทงน ไมรวมถงสถานท
ดำเนนกจกรรมธนาคารขยะ หรอสถานทรบซอ
วสดรไซเคลชมชน หรอศนยวสดรไซเคลชมชนท
มขนาดนอยกวา 1 ตนตอวน
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
12
11) สถานทหมกทำปย (Composting facility) หมายความถง สถานททมการนำเอาขยะยอยสลาย เศษวสดจากการเกบเกยว กากตะกอนจาก
ระบบบำบดนำเสยหรอของเสยอนๆ ทสามารถยอยสลายไดมาแปรสภาพ โดยวธ
การหมกโดยอาศยกระบวนการทางชววทยาของ จลนทรยในการยอยสลายอนทรย
วตถ ซงจะไดผงหรอกอนเลกๆ สนำตาล เรยกวา “คอมโพสต” ทสามารถใชเปนสาร
บำรงดน รวมถงสถานทหมกทำปยเพอผลตกาซชวภาพ เพอใชประโยชนดานพลงงาน
ดวย ทงน ไมรวมถงการหมกทำปยของชมชน ซงไดคอมโพสต นอยกวา 1 ตนตอวน
หรอกาซชวภาพ นอยกวา 1 ลบ.ม.ตอวน
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 13
ประเภทขยะมลฝอย
โดยทวไปแลวขยะแบงออกเปน 4 ประเภท ไดแก
1) ขยะยอยสลาย หรอ มลฝอยยอยสลาย คอ ขยะทเนาเสยและยอยสลายไดเรว สามารถนำมาหมกทำปยได เชน เศษผก เปลอกผลไม เศษอาหาร
ใบไม เศษเนอสตว เปนตน แตไมรวมถงซากหรอเศษของพช ผก ผลไม หรอสตวท
เกดจากการทดลองในหองปฏบตการ เปนตน
ถงรองรบมลฝอยยอยสลาย คอ ถงสเขยว
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
14
2) ขยะรไซเคล หรอ มลฝอยทยงใชได คอ ของเสยบรรจภณฑ หรอวสดเหลอใช ซงสามารถนำกลบมาใชประโยชนใหมได เชน แกว กระดาษ
กระปองเครองดม เศษพลาสตก เศษโลหะ อลมเนยม ยางรถยนต กลองเครองดม
แบบ UHT เปนตน
ถงรองรบมลฝอยทยงใชได (รไซเคล) คอ ถงสเหลอง
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 15
3) ขยะทวไป หรอ มลฝอยทวไป คอ ขยะประเภทอนนอกเหนอจากขยะยอยสลาย ขยะรไซเคล และขยะอนตราย มลกษณะทยอยสลายยาก
และไมคมคาสำหรบการนำกลบมาใชประโยชนใหม เชน หอพลาสตกใสขนม
ถงพลาสตกบรรจผงซกฟอก พลาสตกหอลกอม ซองบะหมกงสำเรจรป ถงพลาสตก
เปอนเศษอาหาร โฟมเปอนอาหาร ฟอยลเปอนอาหาร ซองหรอถงพลาสตกสำหรบ
บรรจเครองอปโภคดวยวธรดความรอน เปนตน
ถงรองรบมลฝอยทวไป คอ ถงสนำเงน
FLAMMABLE LIQUID
3
EXPLOSIVE1.1A
1
OXIDIZINGAGENT
5.1
FLAMMABLESOLID
4
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
16
4)ขยะอนตรายหรอมลฝอยอนตราย คอ มลฝอยทปนเปอน หรอมองคประกอบของวตถดงตอไปน
1. วตถระเบดได
2. วตถไวไฟ
3. วตถออกไซดและวตถเปอรออกไซด
4. วตถมพษ
5. วตถททำใหเกดโรค
6. วตถกมมนตรงส
7. วตถทกอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม
8. วตถกดกรอน
9. วตถทกอใหเกดการระคายเคอง
10. วตถอยางอนทอาจกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม
หรออาจทำใหเกดอนตรายแกบคคล สตว พชหรอทรพย เชน หลอดฟลออเรสเซนต
ถานไฟฉายหรอแบตเตอรโทรศพทเคลอนท ภาชนะทใชบรรจสารกำจดแมลงหรอ
วชพช กระปองสเปรยบรรจสหรอสารเคม เปนตน
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 17
ถงรองรบมลฝอยอนตราย คอ ถงสสม หรอ ถงสเทาฝาสม
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
18
ขยะมลฝอยรไซเคล
นำเขาสกจกรรมการรไซเคล
ทำปยหมก/
ปยนำชวภาพ
ใชบำรงดน/
รดตนไม
รานรบซอของเกา
อตสาหกรรมรไซเคล
ขยะมลฝอยอนทรย/มลฝอยยอยสลาย
ขยะมลฝอย
กระดาษ
แกว
พลาสตก
โลหะ
เศษอาหาร
เศษหญา/ใบไม
เศษผก/ผลไม
ศนยวสดรไซเคลชมชน
ธนาคารขยะรไซเคล
ผาปารไซเคล
ขยะแลกไข สงของ
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 19
เกบรวบรวม ณ สถานเกบรวบรวม
ฝงกลบสถานทกำจดขยะมลฝอย
นำไปรไซเคล
นำไปกำจดอยางถกตอง เชน
การฝงกลบแบบปลอดภย (Secure Landfill)
ขยะมลฝอยอนตราย ขยะมลฝอยทวไป
หลอดไฟ
ถานไฟฉาย
ภาชนะบรรจ
สารอนตราย เชน
กระปองสเปรย
หลอดฟลออเรสเซนตแบบตรง
แบเตอรมอถอ
และถานไฟฉายอดประจ
(Rechargeable)
แกว กระดาษ พลาสตก โลหะ / อโลหะ
นำไปขาย บรจาค นำเขาธนาคาร กจกรรมขยะแลกไข
คดแยก
เขาส กระบวนการ รไซเคล
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
20
ประเภทขยะรไซเคล
การรไซเคลหรอการแปรรปใชใหม คอ การนำขยะรไซเคล ของเสย บรรจภณฑ
หรอวสดเหลอใชมาแปรรปเปนวตถดบในกระบวนการผลตหรอเพอผลตเปนผลตภณฑ
ใหม โดยกรรมวธตางๆ ซงทกคนสามารถทำได โดยการคดแยกขยะมลฝอยแตละ
ประเภท ทงทบาน โรงเรยน และสำนกงาน เพอนำเขาสกระบวนการรไซเคล
1. แกว
แกวสามารถแบงเปน 2 ประเภทใหญ ดงน
1.1 ขวดแกวด จะถกนำมาคดแยกชนด ส และประเภททบรรจสนคา ไดแก ขวดแมโขง ขวดนำปลา ขวดเบยร ขวดซอส ขวดโซดาวนเวย
ขวดเครองดมชกำลง ขวดยา ขวดนำอดลม ฯลฯ การจดการขวดเหลานหากไม
แตกบนเสยหาย จะถกนำกลบเขาโรงงานเพอนำไปลางใหสะอาดและนำกลบมา
ใชใหมทเรยกวา “Reuse”
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 21
1.2ขวดแกวแตก ขวดทแตกหกบนชำรดเสยหายจะถกนำมาคดแยกส
ไดแก ขวดแกวใส ขวดแกวสชา และขวด
แกวสเขยว จากนนนำเศษแกวมาผาน
กระบวนการรไซเคล โดยเบองตนจะเรม
แยกเศษแกวออกมาตามสของ เอาฝาจกท
ตดมากบปากขวดออกแลวบดใหละเอยด ใส
นำยากดสเพอกดสทตดมากบขวดแกว ลางใหสะอาด แลวนำสงโรงงานผลตขวดแกว
เพอนำไปหลอมใหม
ตวอยางแกวทนำมารไซเคล
ขวดแมโขงกลม/แบน ขวดแบลค-เลเบล ขวดแบลคแคท
ขวดแสงทพยกลม/แบน ขวดเบยรชาง/สงห ขวดเครองดมชกำลง
ขวดเบยรสงห ขวดนำปลา ขวดนำสมสายช
ขวดมดไวดดา ขวดนำอดลมเลก/ใหญ ขวดโซดาสงห
ขวดโซดาวนเวย เศษแกวแดง (สชา) เศษแกวเขยว
เศษแกวขาวใส/ขาวขน ขวดแบนเลก/ใหญ ขวดยาฆาแมลงเลก/
ใหญ
ขวดไวน ขวดยาปอนด ขวดเลกชง
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
22
2.กระดาษ
กระดาษเปนวสดทยอยงาย
ทสด เพราะผลตจากเยอไมธรรมชาตโดย
ปกตกระดาษจะมระยะเวลายอยสลายได
เองตามธรรมชาต ประมาณ 2 – 5 เดอน
แตถาถกทบถมอยในกองขยะจนแนน
ไมมแสงแดด อากาศและความชน สำหรบจลนทรยในการยอยสลาย กอาจตองใช
เวลาถง 50 ปในการยอยสลาย ดงนนเราจงควรแยกขยะทเปนเศษกระดาษเหลาน
ออกจากขยะชนดอนๆ เพอความสะดวกในการจดเกบและนำไปรไซเคลเปน
กระดาษนำกลบมาใชใหมใหเกดประโยชนสงสด
ตวอยางกระดาษทนำมารไซเคล
กระดาษแขง กลองนำตาล กระดาษยอยสวย กระดาษหนงสอพมพ
กระดาษส กระดาษกลองรองเทา
กระดาษยอยขยะ กระดาษหนงสอเลม
กระดาษขาวดำ กระดาษสมด กระดาษถงปน
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 23
3.พลาสตก
พลาสตกแบงเปนประเภทใหญๆ ได 2 ประเภท ดงน
3.1พลาสตกทคงรปถาวรหรอพลาสตกเทอรโมเซท(Thermosetting Plastic) เปนพลาสตกทแขงตวดวยความรอนแบบไมยอนกลบ สามารถขนรปผลตภณฑรปทรงตางๆ ไดโดยทำใหแขงตวดวยความรอนในแมแบบ
และเมอแขงตวแลวจะมความคงรปสงมาก เนองจากไมสามารถหลอมเหลวไดอก
พลาสตกในกลมนจงจดเปนผลตภณฑพลาสตกประเภท “รไซเคลไมได”
3.2พลาสตกทสามารถนำกลบมาใชใหมไดหรอเทอรโมพลาสตก(Thermoplastic) เปนพลาสตกทหลอมตวดวยความรอน และกลบแขงตวเมออณหภมลดตำลง พลาสตกชนดนจดเปนวสดประเภท “รไซเคลได” เพอ
ใหงายตอการแยกชนดบรรจภณฑพลาสตกเพอนำมากลบมาแปรรปใชใหมไดอยางม
ประสทธภาพ ไดมการนำสญลกษณมาใชบนบรรจภณฑอยางแพรหลาย ดงน
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
24
สญลกษณ ชนดพลาสตก การใชงาน ตวอยาง
PETE (Polyethylene-terephthalate)
ขวดเครองดมทไมใชแอลกอฮอล ขวดนำดม ขวดนำมนพช
HDPE (High-density Polyethylene)
ขวดบรรจนม นำดม เครองสำอาง แชมพ สบเหลว ถง shopping หรอ retail bags
PVC (Polyvinyl Chloride)
พลาสตกหอเนอสตว อปกรณการแพทย (medical tubing)
LDPE (Low-density Polyethylene)
ถงบรรจอาหารแชแขง ขวดนำยาซกแหง
PP (Polypropylene)
ขวดซอสมะเขอเทศ ภาชนะบรรจเนยเทยม ขวดยา อปกรณการแพทย (medical tubing)
PS (Polystyrene)
กลองใส CD กลองอาหารสะดวกซอ รวมทงกลองโฟม ถวยนำ จานอาหาร ภาชนะบรรจไข
1PETE
2HDPE
3PVC
4LDPE
5PP
6PS
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 25
สญลกษณ ชนดพลาสตก การใชงาน ตวอยาง
พลาสตกอนๆ เปนพลาสตกอนๆ นอกเหนอจากพลาสตก ทง 6 ประเภท พบมากมายหลายรปแบบ เชน สนรองเทา ปากกา
ตวอยางพลาสตกทนำมารไซเคล
พลาสตกรวม พลาสตกขวด PET พลาสตก PVC
สายยาง ขวดนำมนพชเกา พลาสตกแผนปายอะครลค
ขวดนำเกลอ ทอเอสลอนสเทา/ฟา/
เหลอง ขวดนำดมเลก
เปลอกสายไฟส/ดำ พลาสตกกรอบจม จกนำปลา
CPU/UPS รองเทายาง/รองเทาบธ
PVC แผน CD
โฟมสะอาด
4.โลหะ
โลหะทสามารถนำมารไซเคลใหมไดมดงน
4.1เหลก ใชกนมากทสดในอตสาหกรรมกอสราง ผลตอปกรณตางๆ รวมทงเครองใชในบาน อตสาหกรรม
4.2ทองเหลอง เปนโลหะมราคาด นำกลบมาหลอมใชใหมไดโดยการทำเปนพระ ระฆง อปกรณสขภณฑตางๆ และใบพดเรอเดนทะเลขนาดใหญ
7OTHER
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
26
4.3ทองแดง นำกลบมาหลอมทำสายไฟใหมไดอก 4.4สแตนเลส นำกลบมาหลอมทำชอนสอม กระทะ หมอ 4.5ตะกว นำกลบมาหลอมใหมทำฟวสไฟฟา และสวนประกอบของ
อปกรณตางๆ
ตวอยางวสดรไซเคล
เหลกหนาพเศษ เหลกตะป เหลกเครอง
เหลกหนา/บาง เหลกเสน 1 นว เหลกขกลง
เหลกยอย เหลกหลอชนเลก/ใหญ ลวดสลง
เหลกซอยสน เหลกเสน 5-6 หน กระปอง
ทองแดงเสนเลก/ใหญ ทองเหลองบาง/หนา ตะกวออน/แขง
ตะกวสงกะส ทองแดงเผา ขกลงทองเหลอง
สแตนเลส แบตเตอรขาว/ดำ/มอเตอรไซค
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 27
5.อลมเนยม
อลมเนยม แบงได 2 ประเภท คอ
5.1อลมเนยมหนา เชน อะไหลเครองยนต ลกสบ 5.2อลมเนยมบาง เชน กะละมงซกผา ขนนำ กระปองนำอดลม
กระปองเบยร
ตวอยางอลมเนยมทนำมารไซเคล
อลมเนยมบาง/หนา อลมเนยมเสน อลมเนยมฉาก
อลมเนยมผาเบรก อลมเนยมกระปองยา อลมเนยมมล
อลมเนยมหมอนำ อลมเนยมฝาจกแกะ อลมเนยมไฟ
อลมเนยมจบ อลมเนยมมงลวด อลมเนยมแผนเพจ
อลมเนยมไสทองแดง อลมเนยมอลลอยด อลมเนยมลอแมก
อลมเนยมลกสบ อลมเนยมกระปองเครองดม เชน โคก เบยร
อลมเนยมกระทะไฟฟา
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
28
การคดแยกขยะมลฝอย
ทสม. ควรรณรงคใหความรแกประชาชนทพกอาศยอยในบานเรอน หรอ
เจาของประกอบการ อาคารทพกอาศย อาคารสำนกงาน สถาบนการศกษา หางสรรพสนคา
โรงแรม สถานประกอบการและสถานทอยอาศยอนๆ ดำเนนการคดแยกและเกบกก
ขยะทเกดขนดงตอไปน
1. คดแยกขยะทสามารถนำกลบมาใชประโยชนใหมไดหรอขยะรไซเคล
ออกจากขยะยอยสลาย ขยะอนตรายและขยะทวไป
2. เกบกกขยะททำการคดแยกแลวในถงหรอถงรองรบขยะแบบแยกประเภทท
หนวยราชการกำหนด
3. เกบกกขยะททำการคดแยกแลวในบรเวณทมอากาศถายเทสะดวก มแสง
สวางเพยงพอ ไมกดขวางทางเดน อยหางจากสถานทประกอบอาหาร ท
รบประทานอาหาร และแหลงนำดม
4. ใหเกบกกขยะอนตราย หรอภาชนะบรรจสารทไมทราบแนชด เปนสดสวนแยก
ตางหากจากขยะอน ๆ เพอปองกนการแพรกระจายของสารพษ หรอการระเบด
เพอแยกทงตามรปแบบการเกบรวบรวมของ อปท. ซงม 3 แบบหลกๆ ไดแก
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 29
1) การเกบจากหนาบานพรอมขยะทวไปโดยการเกบขนมชองแยกขยะอนตราย
2) การเกบจากหนาบานตามวนทกำหนดโดยมรถเกบขยะอนตรายโดยเฉพาะ
3) การนำไปทงในภาชนะหรอสถานทรวบรวมขยะอนตรายของชมชนทจดไวเฉพาะ
5. หามเกบกกขยะอนตรายไวรวมกน โดยใหแยกเกบเปนประเภทๆ หากเปน
ของเหลวใหใสถงหรอภาชนะบรรจทมดชดและไมรวไหล และหามเท
ของเหลวตางชนดปนกนเนองจากอาจเกดการระเบดหากเปนของแขง
หรอกงของแขงใหเกบใสถงหรอภาชนะทแขงแรง
6. หลกเลยงการเกบกกขยะททำการคดแยกแลวและมคณสมบตทเหมาะ
แกการเพาะพนธของพาหะนำโรค หรอทอาจเกดการรวไหลของสารพษ
ไวเปนเวลานาน
7. หากมการใชนำทำความสะอาดวสดคดแยกแลวหรอวสดเหลอใชทมไขมน
หรอตะกอนนำมนปนเปอน จะตองระบายนำเสยนนผานตะแกรงและบอดก
ไขมนกอนระบายสทอนำสาธารณะ
8. หามเผา หลอม สกดหรอดำเนนกจกรรมอนใด เพอการคดแยก การสกด
โลหะมคาหรอการทำลายขยะในบรเวณทพกอาศย หรอพนททไมมระบบ
ปองกนและควบคมของเสยทจะเกดขน
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
30
กอนทจะนำขยะกลบมาใชประโยชน ตองมการคดแยกประเภทขยะมลฝอย
ภายในบาน เพอเปนการสะดวกแกผเกบขนและสามารถนำขยะบางชนดไปขายเพอ
เพมรายไดใหกบตนเองและครอบครว รวมทงงายตอการนำไปกำจดอกดวย โดย
สามารถทำไดดงน
ประเภท แยกวธใด การนำไปใชประโยชน
ขยะอนทรย/ ขยะยอยสลาย
- คดแยกอาหาร กงไม ใบไม ออกจากขยะอนๆ
- จดหาภาชนะทม ฝาปดเพอ แยกเศษอาหาร ผก ผลไม
- รวบรวมเศษอาหารไวเลยงสตว
- นำเศษผกผลไมและเศษอาหารไปทำขยะหอมหรอนำหมกจลนทรย (EM)
- เศษกงไม ใบไม ผสมกบกากทไดจากการทำขยะหอมกลายเปนปยหมกอนทรย
ขยะรไซเคล - แยกขยะรไซเคลท ขายได แตละประเภท ใหเปนระเบยบ เพอสะดวกในการ หยบใช หรอจำหนาย
- รวบรวมมาเขากจกรรมของชมชน เชน ธนาคารขยะแลกแตม ขยะแลกไข ธนาคารขยะผาปารไซเคล เปนตน
- นำมาใชซำโดยประยกตเปนอปกรณในบาน เชน ขวดนำพลาสตกมาตดเพอปลกตนไม กระปองนำอดลม ตดฝาใชเปนแกวนำ ขวดแกว ขวดพลาสตกมาใสกาแฟ เครองปรงตางๆ หรอผงซกฟอกชนดเตมได ฯลฯ
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 31
ประเภท แยกวธใด การนำไปใชประโยชน
ขยะอนตราย (ขยะพษ)
- แยกขยะอนตราย ออกจากขยะอนๆ โดยในการคดแยกตองระวงไมใหขยะอนตรายแตกหกหรอสารเคมทบรรจอยเขาสรางกาย
- ขยะอนตรายบางประเภทสามารถนำกลบมาแปรรปใชใหมได เชน หลอด ฟลออเรสเซนตแบบตรงแบตเตอรโทรศพทเคลอนท ถานชารจ เปนตน แตในปจจบนยงไมมมลคาพอทจะขายได
สำหรบขยะทสามารถนำกลบมาแปรใชใหมไดหรอขยะรไซเคล มวธการ
คดแยกขยะเพอใหขายไดราคาด ดงน
ประเภท ประเภททขายได วธเกบ ราคา(บาท)/กก.
กระดาษ - กระดาษหนงสอพมพ
- กระดาษสมด - หนงสอ, นตยสาร - กระดาษกลอง - กระดาษขาว-ดำ - แผนพบ
คดแยกเปนประเภทและมดใหเรยบรอยเวลาจำหนายจะไดราคาทดกวาเนองจากกระดาษแตละประเภทมราคารบซอทแตกตาง
กระดาษขาว 7.40 บาท กลองกระดาษ 5.3 บาท กระดาษหนงสอ พมพ 5 บาท เศษกระดาษ 3.3 บาท
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
32
ประเภท ประเภททขายได วธเกบ ราคา(บาท)/กก.
พลาสตก - ภาชนะพลาสตกบรรจ ยาสระผม ครมอาบนำ
- ถงพลาสตกเหนยว - ถงนำ กะละมง - ขวดนำมนพชหรอขวด นำดมชนดใส
- บรรจภณฑทมเครองหมาย รไซเคล
- ขวดนำพลาสตก สขาวขน
ถอดฝาขวด รน/เท ของเหลวทบรรจภายในออกทำความสะอาดจากนนทำใหแบน เพอประหยดเนอท และเกบรวบรวมแยกประเภทเปนพลาสตกสขาวขน พลาสตกใส และพลาสตกอนๆ เนองจากพลาสตกแตละประเภทมราคาแตกตางกน
พลาสตกขวดนำใส 15 บาท พลาสตกขวดนำขน 24 บาท ถงพลาสตก 4 บาท เศษพลาสตกรวม 9.5 บาท
แกว - ขวดหรอภาชนะแกว สำหรบบรรจอาหาร เครองดมทกชนด ทงทมสใส เขยว และนำตาล
ถอดฝารน/เทของเหลวทบรรจภายในออก ทำความสะอาดและเกบรวบรวม
เศษแกวขาว 1.05 บาท, ขวดนำปลา 0.6 บาท, ขวดและกลองเบยรสงห 6.5 บาท/กลอง, ขวดและกลองเบยรชาง 9 บาท/กลอง, ขวดและ กลองเบยร Heineken 13 บาท/กลอง
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 33
ประเภท ประเภททขายได วธเกบ ราคา(บาท)/กก.
โลหะ/อโลหะ
- วสดหรอเศษเหลกทกชนด
- กระปองบรรจทไมเปนสนม
- เครองดมทเปน อลมเนยม
- ทองแดง ทองเหลอง ตะกว
รน/เท ของเหลวทบรรจภายในออกทำความสะอาด จากนนทำใหแบนเพอประหยดเนอทและเกบรวบรวม กรณเศษเหลก ทองแดง ใหมดรวมไว
กระปองอลมเนยม 47 บาท อลมเนยมบาง 56 บาท เศษเหลกหนา 11.35 บาท เศษเหลกบาง 10.35 บาท
หมายเหต : ราคาวสดรไซเคลขางตนเปนราคาโดยประมาณขนอยกบความตองการของตลาด และเปนราคาเมอเดอนธนวาคม 2550
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
34
แนวทางการลดปรมาณขยะมลฝอย
การปองกนและควบคมการเพมขนของปรมาณขยะทสำคญ ตองอาศย
ขบวนการปรบเปลยนพฤตกรรมในชวตประจำวน โดยทวไปแลวหนวยงาน ประชาชน
องคกรและชมชน สามารถลดปรมาณขยะทจะเกดขนได โดยใชหลกการดงน
1.ระดบครวเรอน
1.1ลดการใช(Reduce)
1) ลดการขนขยะเขาบาน ไมวาจะเปนถงพลาสตก ถงกระดาษ
กระดาษหอของ โฟม หรอหนงสอพมพ เปนตน
2) ใชผลตภณฑชนดเตม เชน นำยาลางจาน นำยาปรบผานม เครอง
สำอาง ถานชนดชารจได สบเหลว นำยารดผา นำยาทำความสะอาด ฯลฯ
3) ลดปรมาณขยะมลฝอยอนตรายในบาน หลกเลยงการใชสารเคม
ภายในบาน เชน ยากำจดแมลงหรอนำยาทำความสะอาดตางๆ ควรจะหนไปใชวธการ
ทางธรรมชาตจะดกวา อาท ใชเปลอกสมแหงนำมาเผาไลยง หรอ ใชผลมะนาวเพอ
ดบกลนภายในหองนำ
4) พยายามหลกเลยงการใชโฟมและพลาสตกซงกำจดยาก โดยใชถงผา
หรอตะกราในการจบจายซอของ ใชปนโตใสอาหาร
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 35
1.2ใชซำ(Reuse)
1) นำสงของทใชแลวกลบมาใชใหม เชน ถงพลาสตกทไมเปรอะเปอนก
ใหเกบไวใชใสของอกครงหนง หรอใชเปนถงใสขยะในบาน
2) นำสงของมาดดแปลงใหใชประโยชนไดอก เชน การนำยางรถยนตมา
ทำเกาอ การนำขวดพลาสตกกสามารถนำมาดดแปลงเปนทใสของ แจกน การนำเศษผา
มาทำเปลนอน เปนตน
3) ใชกระดาษทงสองหนา
1.3การรไซเคล(Recycle)
เปนการนำวสดทสามารถนำกลบมาใชใหมได เชน กระดาษ แกว
พลาสตก เหลก อะลมเนยม มาแปรรปโดยกรรมวธตางๆ นอกจากจะเปนการลด
ปรมาณขยะมลฝอยแลว ยงเปนการลดการใชพลงงานและลดมลพษทเกดกบ
สงแวดลอม ซงเราสามารถทำไดโดย
1) คดแยกขยะรไซเคล แตละประเภท ไดแก แกว กระดาษ พลาสตก
โลหะ/อโลหะ
2) นำไปขาย/บรจาค/ นำเขาธนาคารขยะ/กจกรรมขยะแลกไข
3) ขยะเหลานกจะเขาสกระบวนการรไซเคล
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
36
2.ระดบชมชน
2.1จดทำโครงการหรอประสานใหมการดำเนนโครงการทเนนการลดและใชประโยชนขยะชมชนณแหลงกำเนด ซงจะลดภาระการดำเนนงานขององคกรปกครองสวนทองถน โดยโครงการดงกลาว ไดแก การจดตง
ธนาคารขยะหรอวสดเหลอใช การหมกทำปย การหมกปยนำชวภาพ ตลาดนดขยะ
รไซเคล ขยะแลกไข ผาปารไซเคล สหกรณสนคารไซเคล การบรจาคสงของทไมใช
แลว เปนตน
2.2 ใหรางวลตอบแทน ใบประกาศเกยรตคณหรอการ สงเสรมการขาย แกรานคา หรอ ผประกอบการทสามารถลดบรรจภณฑ
ฟมเฟอย เชนรานคาทมการกกเกบหรอ
จำหนายสนคาทมบรรจภณฑหอหม
นอย หรอมการรวบรวมบรรจภณฑ
ใชแลวเพอใชประโยชนใหม
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 37
2.3สงเสรมใหผจดจำหนายสนคาอปโภคบรโภค เชน หางสรรพสนคา หรอรานคาปลก-สง อำนวยความสะดวกใหกบผบรโภคในการคดแยกและสงคน
บรรจภณฑ ทใชหอหมสนคา โดยจดใหมภาชนะรองรบทเหมาะสม ณ จดขายและ
เปดโอกาสใหผบรโภคแยกบรรจภณฑออกจากสนคา ณ จดขาย หรอใกลจดขาย
โดยไมเรยกเกบคาใชจาย
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
38
ตวอยางกจกรรมการคดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย
1.ระดบครวเรอน
1.1 สงประดษฐจากวสดเหลอใช
- กระถางตนไมจากยางรถยนตเกา
- แจกนจากขวดพลาสตก
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 39
- หมวกจากกระปองเบยร
- กระเปาจากกลองนม
1.2 การทำนำหมกจลนทรย
นำหมกจลนทรย คอ สารละลายทไดจากการยอยสลายเศษวสดทเหลอใช
จากสวนตางๆ ของพชหรอสตว โดยผานกระบวนการหมกในสภาพทไมม
ออกซเจน มจลนทรยทำหนาทยอยสลายเศษซากพชและซากสตวเหลานนให
กลายเปนสารละลายรวมถงการใชเอนไซมทเกดขนเองตามธรรมชาตหรอมการ
เตมเอนไซมหรอการเรงการยอยสลาย ทำใหเกดกระบวนการยอยสลายไดอยาง
รวดเรวยงขน
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
40
ประเภทของนำหมกจลนทรย
นำหมกจลนทรยสามารถแบงออกตามประเภทของวตถดบทนำมาใช
ในการผลต แบงไดเปน 2 ประเภท คอ นำหมกจลนทรยทผลตจากพชหรอ
ขยะเปยก และนำหมกจลนทรยทผลตจากสตว
1. นำหมกจลนทรยทผลตจากพชหรอขยะเปยก
1.1 เศษอาหาร
สวนผสม - เศษอาหาร ½ ถง
- กากนำตาล 1 ลตร
- นำหมกจลนทรย 1 ลตร
- นำสะอาด ½ ถง
อปกรณ - ถงพลาสตกมฝาปด ขนาด 20 - 40 ลตร
- ถงปย
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 41
วธทำ 1. เตมนำสะอาดลงในถงพลาสตกประมาณครงถง
จากนนเตมกากนำตาลและหวเชอจลนทรยผสม
ใหเขากน
2. นำเศษอาหารใสถงปยผกปากถงนำไปแช กดให
จมหมกไว 7 วน เกบในทรม
ประโยชน ผสมนำ 1:500 ใชฉดพน หรอรดตนพชชวยเรงการ
เจรญเตบโต และใชเปนหวเชอจลนทรย
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
42
1.2 เศษผก
สวนผสม - เศษผก ½ ถง
- กากนำตาล 1 ลตร
- นำหมกจลนทรย 1 ลตร
- นำสะอาด ½ ถง
อปกรณ - ถงพลาสตกมฝาปด ขนาด 20 - 40 ลตร
- ถงปย
วธทำ 1. เตมนำสะอาดลงในถงพลาสตกประมาณครงถง
จากนนเตมกากนำตาลและนำหมก ผสมใหเขากน
2. นำเศษผกใสถงปยผกปากถงนำไปแช กดใหจม
หมกไว 7 วน เกบในทรม
ประโยชน ผสมนำ 1:500 ใชฉดพน หรอรดตนพชชวยเรงการ
เจรญเตบโตและใชเปนหวเชอจลนทรย
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 43
1.3 เศษผลไมรสเปรยว
สวนผสม - เปลอกสม มะนาว สบปะรด
- กากนำตาล 1 ลตร
- นำหมกจลนทรย 1 ลตร
- นำสะอาด ½ ถง
อปกรณ - ถงพลาสตกมฝาปด ขนาด 20 - 40 ลตร
- ถงปย
วธทำ 1. เตมนำสะอาดลงในถงพลาสตกประมาณครงถง
จากนนเตมกากนำตาลและนำหมก ผสมใหเขากน
2. นำเศษผลไมรสเปรยวใสถงปยผกปากถงนำไปแช
กดใหจมหมกไว 7 วน เกบในทรม
ประโยชน ใชขดหองนำโดยไมตองผสมนำแทนนำยาลางหองนำ
ทเปนสารเคม ใชเทลงในทอระบายนำ จะชวยลด
กลนเหมนของนำเสยและใชเทลงในโถสวม เพอชวย
ในการยอยสลายทำใหสวมไมเตม
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
44
1.4 เศษผลไมสแดงสเหลอง
สวนผสม - มะละกอ แตงโม กระเจยบ ฝกทอง ขนน
- กากนำตาล 1 ลตร
- นำหมกจลนทรย 1 ลตร
- นำสะอาด ½ ถง
อปกรณ - ถงพลาสตกมฝาปด ขนาด 20 - 40 ลตร
- ถงปย
วธทำ 1. เตมนำสะอาดลงในถงพลาสตกประมาณครงถง
จากนนเตมกากนำตาลและนำหมก ผสมใหเขากน
2. นำเศษอาหารใสถงปยผกปากถงนำไปแช กดให
จมหมกไว 7 วน เกบในทรม
ประโยชน ผสมนำ 1:500 ใชฉดพนพชดอกชวยเรงสของ
ดอกไมใหมสสนสวยงาม
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 45
1.5 พชสมนไพร
สวนผสม - สะเดา ขง ขา ตะไครหอม ใบมะกรด
- กากนำตาล 1 ลตร
- นำหมกจลนทรย 1 ลตร
- นำสะอาด ½ ถง
อปกรณ - ถงพลาสตกมฝาปด ขนาด 20 - 40 ลตร
- ถงปย
วธทำ 1. เตมนำสะอาดลงในถงพลาสตกประมาณครงถง
จากนนเตมกากนำตาล และนำหมก ผสมใหเขากน
2. นำพชสมนไพรใสถงปยผกปากถงนำไปแช กดให
จมหมกไว 7 วน เกบในทรม
ประโยชน ผสมนำ 1:500 ใชฉดพนพชจะชวยปองกนและลด
การทำลายพชผลจากแมลงศตรพช
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
46
ขอควรระวง
1. หามนำนำหมกจลนทรยไปเกบในทกลางแจง หรอมแดดสองถงเปนอนขาด
เนองจากจะทำใหจลนทรยทมอยในนำหมกจลนทรยตายและสงผลให
การหมกไมเปนไปโดยสมบรณ
2. ถาหมกครบ 7 วน แลวเปดดนำหมกจลนทรยจะพบวามฝาสขาวเกดขนบน
ผวนำ ซงแสดงวานำหมกนนใชไดแลว แตถาเปดดแลวเกดฝาสดำและม
กลนเหมนแสดงวาหมกผดวธ ใหแกไขโดยเตมกากนำตาลอก 1 ลตร
หมกอก 7 วน กจะนำมาใชได
3. การใชนำหมกจลนทรยกบพชนน จะตองมการเจอจางกบนำกอนนำไปใช
เนองจากถาใชนำหมกจลนทรยทเขมขนเกนไปจะทำใหพชเจรญเตบโตชา
และใบเหลอง แตถาใชในอตราทพอเหมาะพชจะเจรญเตบโตและใบเขยว
เปนมน
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 47
2. นำหมกจลนทรยทผลตจากสตว
2.1 ปลา
สวนผสม - เศษปลาททงแลว 3 กโลกรม
- กากนำตาล 1 ลตร
- นำหมกจลนทรย
- นำสะอาด ½ ถง
อปกรณ - ถงพลาสตกมฝาปด
- ไมสำหรบคน
วธทำ 1. ผสมสวนผสมทงหมดใสลงในถงพลาสตกแลว
ทำการปดฝา ขณะทหมกควรเกบไวในทรม
2. หมกไว 1 - 2 เดอนและตองคอยเปดถงคน
นำหมกจลนทรยอยางสมำเสมอเพอชวยใหยอย
สลายไดเรวยงขน
ประโยชน ผสมนำ 1:500 ใชฉดพนหรอรดตนพช ชวยเรงการ
เจรญเตบโต และชวยปรบปรงคณภาพดน
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
48
2.2 หอยเชอร
สวนผสม - หอยเชอร ½ ถง หรอ 60 กโลกรม
- กากนำตาล 2 - 3 ลตร
- นำหมกจลนทรย 1 ลตร
- นำสะอาด ½ ถง
อปกรณ - ถงพลาสตกมฝาปด
- ไมสำหรบคน
วธทำ 1. ทบหอยเชอรใหเปลอกแตกแลวคลกเคลากบกาก
นำตาลและนำหมกจลนทรยใหทว
2. ใสลงในถงพลาสตกเตมนำสะอาดปดฝาเกบไวใน
ทรม หมกทงไว 90 วน จงนำมาใชได
ประโยชน ผสมนำ 1:500 ใชฉดพนหรอรดตนพช ชวยเรงการ
เจรญเตบโต และชวยปรบปรงคณภาพดน
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 49
ขอควรระวง
1. หากเตมกากนำตาลนอยเกนไปจะทำใหในขณะหมกเกดกลนเหมน ใหแกไข
โดยเตมกากนำตาลลงไป จะทำใหกลนเหมนหายไป
2. ระวงการใหนำหมกจลนทรย หามใชในปรมาณทเขมขนและใชตดตอกนหลาย
วน ควรใชสปดาหละ 2 ครง และควรผสมนำอยางนอย 1:200 ถง 1:500
1.3. การหมกปยอนทรย
ในปจจบนขยะประเภทผก ผลไม เศษใบไม และเศษอาหาร ซงเปนขยะ
ทสามารถยอยสลายได นบวนจะเพมปรมาณมากขน นอกจากนยงกอใหเกด
ปญหาทยงยากในการกำจด ดงนน การทำปยหมกจงเปนแนวทางหนงทสามารถ
ลดปรมาณขยะ และปญหาทางดานสงแวดลอม รวมทงสามารถลดการใชปยเคม
ของเกษตรกร เปนการสงเสรมการทำเกษตรแบบธรรมชาต
วตถประสงค
1) ลดปรมาณขยะอนทรยทจะตองนำไปกำจดอนเปนการลดคาใชจายในเรอง
การกำจด
2) เพมรายไดใหแกหนวยงานทรบผดชอบ
3) นำปยหมกทไดไปใชประโยชนไดโดยตรง
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
50
อปกรณ 1) ถงหมก
2) จอบ/คราด
ขนตอนการดำเนนงาน
1) นำเศษอาหาร 1 สวน โดยปรมาตร เกลยลงพน เพอเตรยมการผสม
2) นำเศษใบไมแหงทสบแลว 1 สวน โดยปรมาตร เกลยทบลงบนเศษอาหาร
เชน เมอตวงวสดหมก (เศษอาหาร มลสตว หรอเศษผก ผลไม) 1 กระปอง
กตองตวงเศษใบไมแหง 1 กระปอง เชนกน (กระปองทใชตวงมลฝอยทง 2
ชนดควรมขนาดเทากน)
3) ใชจอบหรอคราดคลกเคลาวสดหมกทงหมดใหเขากน
4) เมอเศษอาหารกบใบไมแหงผสมเขากนดแลว จงนำภาชนะมาตกโกยวสด
หมกลงในถงหมก และทำการปดฝาหมกใหเรยบรอย
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 51
5) การเตมขยะควรทำการเตมทกวน เนองจากวสดหมกมการยบตวลง ซงมอตรา
การเตมขยะเศษอาหาร 2 - 2.5 กก./วน หรอ 4 - 5 ลตร/วน
6) ความชนทเหมาะสมสำหรบกองปยหมกประมาณรอยละ 60 ความถในการ
ทดสอบ ผใชสามารถทดสอบความชนเบองตนอยางงายๆ คอ ใชมอกำ
วสดหมกแลวบบแรงๆ จะมนำไหลออกมาตามรองนวมอเพยงเลกนอย
การแกไขปญหาทอาจเกดจากการหมกปย
ปญหา สาเหต วธแกไข
- กลนเหมน - ความชนมากเกนไป - การถายเทอากาศนอย - มขยะสเขยวมากทำใหมปรมาณไนโตรเจนมากเกนไป
- ผสมขยะ จำพวกใบไมแหง ดน หญาแหง เพอดดซบความชน และทำใหอากาศถายเทสะดวกยงขน
- เตมขยะทมคารบอน เชน ใบไม และกงไมแหง
- ภายในถงหมกไมม ความรอน
- ปรมาณขยะนอยเกนไปทำใหขาดไนโตรเจนและความชน
- เ ต มขยะ ให ม ป ร ม าณ มากขนใหพอเหมาะกบถงหมก
- กระบวนการหมกใชเวลานานเกนกวาปกต
- ขนาดของขยะมชนใหญเกนไป
- ตดหรอสบขยะใหมขนาดเลกลงเหลอประมาณ 1 - 2 นว
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
52
ปญหา สาเหต วธแกไข
- ถงหมกเปยกเกนไป - มความชนมากเกนไป - การระบายอากาศไมเพยงพอ
- ยายถงหมกไปอยในบรเวณทอากาศถายเทไดสะดวก เตมใบไมแหงและพลกขยะ เพอใหความชน ลดลง
การใชประโยชนของปยหมก
1) ใชปยหมกกบการปลกพช ผก และไมดอกในแปลงปลก
2) เตรยมแปลงตามความตองการ แลวโรยปยหมกใหทวแปลง หนาประมาณ
2 - 4 เซนตเมตร ใชจอบสบคลกเคลาดนใหลกประมาณ 20 เซนตเมตร และ
รดนำใหทวแปลง หมกดนไวประมาณ 1 สปดาห หลงจากนนจงนำพชมาปลกได
3) ใชปยหมกกบการปลกพชในกระถาง
4) ผสมปยหมกกบดนรวนในอตราสวน 1:5 โดยปรมาตร รดนำใหชมและทงไว
ประมาณ 1 สปดาห แลวจงนำใสภาชนะหรอกระถางเพอปลกพชตอไป
5) ใชปยหมกกบพชไรและไมผล
2. ระดบชมชน
2.1การจดตงสถานททงขยะแยกประเภทในชมชน
สถานททงขยะแยกประเภทจดเตรยมไวสำหรบใหประชาชนทไมสะดวก
และไมตองการขายซอ-ขายขยะแตมพฤตกรรมทดและมความตระหนกถงผลของ
การแยกขยะและทงลงในภาชนะทเหมาะสม เปนกจกรรมทตอเนองจากกจกรรม
การรณรงคและใหความรแกประชาชนในการคดแยกขยะและทำความสะอาด
ขยะเบองตนและเปนกจกรรมพนฐานทควรดำเนนการเพราะเขาถงชมชนไดงาย
และตลอดเวลา สถานททงขยะแยกประเภทควรจดไวในบรเวณทประชาชนนำมา
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 53
ทงไดสะดวก เชน หางสรรพสนคา รมถนนบรเวณชมชน เปนตน กจกรรม
รปแบบนเหมาะสำหรบใชเปนแนวทางการเรยกคนขยะบรรจภณฑและวสด
เหลอใชจากผบรโภคโดยทองคกรปกครองสวนทองถนเปนผดำเนนการ
ขนตอนการดำเนนการ
1. จดตงคณะกรรมการดำเนนการและประชมคณะกรรมการเพอกำหนดแนวทาง
การดำเนนงานและตดตามผล
2. กำหนดสถานททเหมาะสมในการจดตงภาชนะรองรบขยะแตละประเภท
โดยพนททเหมาะสมควรเปนพนททไมมนำทวมขง ไมอบชน แสงแดดสองถง
รถขยะสามารถเขาถงไดสะดวก
3. กำหนดประเภทและขนาดของภาชนะสำหรบใสขยะแตละประเภท โดย
กำหนดทงส และเขยนคำบรรยายใหถกตองดงน
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
54
ถงเกบมลฝอยรไซเคล
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 55
ถงเกบมลฝอยยอยสลายได
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
56
ถงเกบมลฝอยทวไป
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 57
ถงเกบมลฝอยอนตราย
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
58
4. นำถงรองรบขยะไปจดวางตามแหลงกำเนดขยะทสำคญ เชน ตลาดสด โรงเรยน
สถานทราชการ หางสรรพสนคา โรงแรม รสอรท ทพกเชาอาศย เปนตน
5. ประชาสมพนธใหประชาชนทราบถงรปแบบของกจกรรม โดยจดทำเอกสาร
เพอแจกจายแกประชาชนในบรเวณทมสถานททงขยะแยกประเภทตงอย
โดยเอกสารจะตองบอกถงวธทำความสะอาดขยะขนตน การลดขนาดขยะ
สของถงขยะกบประเภทขยะ วนและเวลาทจดเกบขยะ บรเวณสถานททง
ขยะแยกประเภท และเวลาในการเกบรวบรวม
6. ตดตามและประเมนผลโดยคณะกรรมการฝายตดตามและประเมนผลท
แตงตงไว โดยทำการบนทกปรมาณและประเภทของขยะทถกนำมาทงไวเพอ
ประเมนความสำเรจในการทำงาน
ผรบผดชอบ
หนวยงานราชการสวนทองถนรวมกบหวหนาชมชนกำหนดบรเวณทเหมาะสม
ในการจดวางภาชนะ หนวยงานสวนทองถนดำเนนการเกบขนขยะตามวนและ
เวลาทกำหนด รวมทงมหนาทดแลความสะอาดของสถานททงขยะแยกประเภท
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 59
สงทตองจดเตรยม
1. สถานทจดวางถงขยะแยกประเภท
2. ภาชนะรองรบขยะแตละประเภท
3. รถขนขยะแยกประเภท
4. เอกสารแนะนำประชาชนในการทำความสะอาดขยะเบองตน ลดปรมาณ
ขยะ ประเภทภาชนะ วนและเวลาในการจดเกบบรเวณสถานททงขยะแยก
ประเภทเปนตน (ควรทำเปนเอกสารเผยแพรแผนเดยวเพอใหประชาชน
สามารถตดไวบรเวณขางฝาเหนอถงขยะภายในบาน)
2.2ศนยวสดรไซเคลของชมชน
การจดตงศนยวสด
รไซเคลของชมชนเปน
อกกจกรรมหน งท เกด
จากความร วมมอของ
สมาชกทกคนในชมชน
รวมทงชมชนอนทอยใน
บรเวณใกลเคยง ศนยวสด
รไซเคลนมลกษณะเปน
ธรกจของชมชนทบรหาร
และดำเนนการโดยชมชน
หรอองคการพฒนาเอกชน แตอยภายใตการกำกบดแลโดยคณะกรรมการ
ของชมชน หรอคณะกรรมการทจดตงขนเพอดแลโครงการโดยเฉพาะ ทงน
มวตถประสงคเพอเปนศนยกลางในการรวบรวมและรบซอวสดรไซเคลจาก
ชมชนและชมชนใกลเคยง รวมทงการรวบรวมขยะอนตรายทเกดจากบานเรอน
เพอการกำจดทถกตองเหมาะสม
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
60
วตถประสงค
เพอจดตงเปนศนยดำเนนการจดการขยะรไซเคลของชมชน
ขนตอนการดำเนนงาน
1) การจดตงคณะกรรมการชมชน ควรมาจากชมชนมากกวา 2 ชมชน เพอให
เกดแนวคดในการทำงานทหลากหลาย และเปนการสรางเครอขายการ
ทำงานระหวางชมชน ประกอบดวยประธานคณะกรรมการ ซงตองมาจาก
การเลอกตงหรอไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการคนอนๆ กรรมการ
เหรญญก เลขานการ
2) การคดเลอกสมาชกของแตละชมชนทสนใจและตองการเขารวมในการ
ทำงานของศนยวสดรไซเคล
3) การจดอบรมใหความรเบองตนเกยวกบการคดแยกวสดรไซเคลและการ
ดำเนนงานในเชงธรกจเกยวกบการรบซอวสดรไซเคล
4) การอบรมใหความร ความเขาใจเกยวกบการคดแยกขยะ และการใช
ประโยชนจากขยะในรปแบบตางๆ กบสมาชกในชมชน
5) การจดหางบประมาณสนบสนนในการกอสรางศนยฯ จากหนวยงาน
ราชการ เชน กองทนเพอสงคม
6) การดำเนนการกอสรางและการจดทำสอประชาสมพนธ
7) การดำเนนงานศนยวสดรไซเคล โดยใหการดำเนนงานของศนยฯ อยภายใต
การดแลของคณะกรรมการชมชน มการออกกฎระเบยบในการทำงาน ควร
มการรายงานผลการดำเนนงานทางบญช แกคณะกรรมการชมชนและ
สมาชกในชมชนเปนระยะ
8) ควรมการเตรยมความพรอมของบคลากรและสถานทในศนยฯ เพอเปน
สถานทดงาน
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 61
หนาทคณะกรรมการ
1) คณะกรรมการจดการสงแวดลอมชมชน ประกอบดวยตวแทนชมชนตางๆ ท
เขารวมกจกรรมชมชนละ 3 คน การแตงตงหรอเปลยนแปลงตวแทนของ
แตละชมชนถอเปนมตของคณะกรรมการชมชนแตละชมชน แลวเสนอรายชอ
ใหทประชมคณะกรรมการจดการสงแวดลอมชมชน
คณะกรรมการจดการสงแวดลอม ประกอบดวย ประธานกรรมการ รองประธาน
กรรมการและเลขานการ โดยการเลอกตงของคณะกรรมการ ซงจะอยในวาระ
คราวละ 2 ป
2) คณะกรรมการจดการสงแวดลอมชมชน จดตงกองทนเพอการบรหาร
ศนยรไซเคลชมชนโดยใหแตละชมชนลงทนในกองทน ในสดสวนเทาๆ กน
ตามมตของคณะกรรมการ ในกรณทคณะกรรมการเหนควรใหนตบคคลอนๆ
มารวมลงทนในกองทนดวย สดสวนของนตบคคลอนๆ รวมแลวจะตอง
ไมมากกวาการลงทนของชมชน
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
62
3) คณะกรรมการ แตงตงคณะอนกรรมการบรหารโครงการจดการสงแวดลอม
ชมชน ประกอบดวยกรรมการไมเกน 7 คน เพอบรหารกองทน กำกบ
นโยบายและการทำงานของคณะผบรหารศนยรไซเคลชมชน
คณะอนกรรมการ อาจมาจากกรรมการหรอแตงตงบคคลภายนอก
ทเหนวาเหมาะสมและเปนประโยชนตอกจกรรมของชมชน คณะอนกรรมการน
อยในวาระคราวละ 2 ป เชนเดยวกบคณะกรรมการ
คณะอนกรรมการ ประกอบดวย ประธานกรรมการบรหาร รองประธาน
ซงไดรบการแตงตงจากคณะกรรมการ โดยมผจดการศนยทำหนาท
เลขานการคณะอนกรรมการ โดยตำแหนง
4) คณะผบรหารศนยรไซเคลชมชน เปนพนกงานทมหนาทและความรบผดชอบ
บรหารจดการกจกรรมของศนยตามนโยบายทไดรบมอบหมาย โดยม
ประธานกรรมการบรหารเปนผลงนามจดจางใหทำหนาทตางๆ ทงนสภาพการ
จางและอตราผลตอบแทนขนกบดลยพนจของคณะอนกรรมการ
2.3ธนาคารขยะรไซเคล
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 63
กจกรรมธนาคารขยะมเปาหมาย เพอใหประชาชนเขามามสวนรวม
ในการจดกจกรรมแกไขปญหาขยะของชมชน และเสรมสรางจตสำนก
ในการคดแยกมลฝอย รวมทงสรางนสยการออมทรพย ลกษณะของกจกรรม
เรมจากการรบสมครสมาชก แลวนำวสดรไซเคลมาชงนำหนกและคำนวณเปน
จำนวนเงน บนทกลงสมดคฝากโดยใชราคาทไดประสานกบรานรบซอของเกา
เปนเกณฑในการกำหนดราคา รายไดของกจกรรมมาจากผลตางของราคาท
คณะทำงานกำหนด กบราคาทสามารถขายใหกบรานรบซอ ซงตองมการหก
คาใชจายอนๆ
วตถประสงค
1) เพอปลกจตสำนกในการจดการขยะและการรกษาสงแวดลอมภายในชมชน
2) เปนการชวยลดปรมาณขยะและเสรมสรางความรในเรองการคดแยกขยะ
ทถกตองเหมาะสม
3) เพอนำผลพลอยไดจากการตงธนาคารขยะมาตงเปนกองทนสนบสนน
กจกรรมตางๆ ในชมชน
4) เพอเปนการสรางรปแบบการจดการขยะโดยการมสวนรวมของชมชนในการ
ดำเนนงาน
อปกรณ
1) เครองชงนำหนก
2) สถานทเกบรวบรวมวสดรไซเคล
3) สมดคฝากและเอกสารบญช
ขนตอนการดำเนนงาน
1) ประชมชแจง
เพอชแจงใหกบชมชนทราบถงจดประสงคในการจดทำโครงการธนาคารขยะ
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
64
2) จดตงคณะทำงาน
เพอจดตงคณะทำงานโครงการธนาคารขยะ ซงประกอบดวย
- ผจดการธนาคารขยะ จำนวน 1 คน
- เจาหนาทคดแยกขยะและชงนำหนก จำนวน 2 คน
- เจาหนาทจดบนทกและคดเปนจำนวนเงน จำนวน 2 คน
- เจาหนาทลงสมดคฝากบญชอนๆ จำนวน 1 คน
3) มอบหมายภารกจ
เพอมอบหมายหนาทใหแกเจาหนาทในคณะทำงานไปปฏบตงานในเบองตนดงน
- จดหาสถานททใชในการจดเกบขยะรไซเคลกอนนำไปขาย
- จดหาอปกรณทจำเปนในการจดทำธนาคารขยะ เชน เครองชง
- จดทำสมดคฝาก สมดฝาก สมดถอน และเอกสารในการทำบญชทจำเปน
- ตดตอประสานงานกบรานคาของเกาในเรองเกยวกบราคาขยะรไซเคล
ประเภทตางๆ เพอจดทำเปนตารางเปรยบเทยบราคาขยะรไซเคลแตละ
ประเภท (ราคาสามารถเปลยนแปลงได) พรอมทงกำหนดวนทเขามารบ
ซอจากธนาคาร
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 65
4) การประชาสมพนธเพอชแจงกจกรรม ใหความรเกยวกบการคดแยกขยะ
ประเภทของมลฝอย ผลทคาดวาจะไดรบ
5) การอบรมใหความร ความเขาใจเกยวกบการคดแยกขยะ และการใช
ประโยชนจากขยะในรปแบบตางๆ กบสมาชกในชมชน
6) การจดหางบประมาณสนบสนนในการกอสรางศนยฯ จากหนวยงาน
ราชการ เชน กองทนเพอสงคม
7) การดำเนนงานธนาคารขยะ โดยใหการดำเนนงานของธนาคารอยภายใต
การดแลของคณะกรรมการชมชนมการออกกฎระเบยบในการทำงาน ควรม
การรายงานผลการดำเนนงานทางบญช แกคณะกรรมการชมชนและ
สมาชกในชมชนเปนระยะ
8) การประเมนผลการจดกจกรรมจากจำนวนสมาชกทเขารวม ปรมาณวสด
รไซเคลทรบจากสมาชกนำมาฝาก จำนวนเงนและเงนทนหมนเวยนทเกด
จากการขายใหรานรบซอของเกา หกคาใชจายตางๆ ควรมการจดทำปายแสดง
ผลการจดกจกรรม หรอการประชาสมพนธใหสมาชกทราบผลการจด
กจกรรมเปนระยะ ซงจะเปนการชกชวนสมาชกทเหลอใหเขามามสวนรวม
ในกจกรรมเพมมากขน
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
66
หนาทคณะทำงาน
1) ผจดการธนาคารรบผดชอบการดำเนนงานในภาพรวมของธนาคาร โดยตอง
ควบคมดแลการทำงานของฝายปฏบตการและฝายควบคม
2) เจาหนาทคดแยกรบผดชอบการคดแยกขยะทสามารถนำมาขายบรเวณ
ททำการในเวลาทำการ และทำการคดแยกประเภทเพอการจดเกบทเปนระเบยบ
ในบรเวณสถานทเกบ พรอมทงบนทกรายละเอยดเกยวกบสมาชก ไดแก ชอ-
สกล เลขท ประเภทและปรมาณวสดรไซเคล เพอสงตอเจาหนาทคดเงน
3) เจาหนาทคดเงน รบผดชอบเทยบกบราคาทกำหนด และคดจำนวนเงนของ
สนคาทสมาชกนำมาฝาก พรอมกบรบผดชอบการฝาก-ถอนเงนของสมาชก
4) เจาหนาทบญช รบผดชอบเอกสารตางๆ ทเกยวของกบการเงน เชน สรป
ยอดเงนฝากของสมาชก สรปยอดรายรบ-รายจาย ของธนาคารขยะ และ
บนทกรายละเอยดและยอดคงเหลอของสนคาตามประเภท ปรมาณ ราคา
โดยตองทำการบนทกทกวนทเปดทำการ
5) ทปรกษารบผดชอบเรองการควบคมการดำเนนงาน การประสานรานรบซอ
ของเกาเพอขายวสดรไซเคล และดแลเกยวกบการเงนของโครงการ พรอมทง
ดแลเอกสารการเบกจายเงนของสมาชกธนาคารขยะใหสามารถตรวจสอบได
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 67
แบบฟอรมทใชในธนาคาร
ใบสมคร เลขท……..........…
ธนาคารขยะ
สาขา .........................................................
วนท ……..…………………………………..
ชอ …………………………………………..
วน/เดอน/ป เกด ………..…อาย....…….…..ป
ทอย …………............................................
ตำบล……………………….........................
อำเภอ ………….…………..........................
จงหวด.........................................................
โทรศพท.......................................................
......................................... (ลงชอสมาชก)
…………………………….
(เจาหนาท)
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
68
ทะเบยนคมลกคา
Customer Registration
ธนาคารขยะรไซเคล
Recycle Waste Bank
สำนกงาน ………………………………
เลขทบญช ชอ-สกล วนแรกเปดบญช หมายเหต
001
002
003
004
005
006
007
008
009
010
011
012
013
014
015
016
017
018
...
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 69
ใบนำฝาก
ขยะรไซเคล ใบนำฝาก
วนท....................................
ชอบญช……………………………......เลขทบญช…………...…….…………
รายการ จำนวน (กโลกรม)
ราคา (บาท)
จำนวนเงน จำนวนเงน (บาท) (บาท) สต.
................................ ลายเซนผฝาก
รวมเปนเงน
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
70
ใบถอนเงน
ขยะรไซเคล ใบถอนเงน
วนท ………………………………
ชอบญช………………………..….. เลขทบญช ……..……….........…...…
จำนวนเงนทถอน
ตวเลข บาท ตวอกษร
…………………………. ลายมอชอผรบเงน
……………………… ลายมอชอเจาหนาทธนาคาร
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 71
สมดคฝาก
สมดคฝาก สาขา …………………….……….
ชอบญช/ชอสมาชก……………………………………
เลขท ……………………………………
วนท ถอน ฝาก คงเหลอ ลายเซนเจาหนาท
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
72
สรปการนำฝาก
สาขา …………………………… วนท ………………………
รบจากบญชเลขท
แกว กระดาษ (กก.)
พลาสตก (กก.)
เหลก (กก.)
อโลหะ (กก.)
จำนวนเงน หมายเหต
บาท สต.
รวมทงหมด
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 73
2.4การลดการใชพลาสตกและโฟม
ในปจจบนวถชวตในสงคมไทยไดเปลยนไป โดยมการนำถงพลาสตกมา
ใชในชวตประจำวนมากขน ดวยสมบตของพลาสตกทมความคงทนตอสารเคม
ไมเปนสนม ไมผกรอน รวมทงไมยอยสลายโดยจลนทรย สงผลใหพลาสตก
มอายยาวนานนบรอยป แมพลาสตกจะมอายยาวนานแตมอายการใชงานสน
มาก โดยจะถกทงเปนขยะทนทหลงจากการใชงาน ถาหากมการทงขวางขยะ
กระจดกระจายทวไป จะกอใหเกดปญหาการอดตนตามทอระบายนำในเมอง
ทำใหเกดปญหานำทวมเมอฝนตกหนก ปญหาขยะลอยในแมนำ ลำคลอง และ
ทะเล เกดทศนอจาด ดงนนชมชนทมสถานประกอบการตาง ๆ เชน หางสรรพสนคา
ซปเปอรมารเกต และรานสะดวกซอ ควรรวมกนรณรงคประชาสมพนธใหม
การลดการใชพลาสตกและโฟม โดยสามารถทำไดดงน
1. การจดทำปายและ
บอรดประชาสมพนธ การจดทำ
ปายและบอรดประชาสมพนธ
เปนการสอสารใหผ เกยวของ
ไดรบรเพอใหเกดความรความ
เขาใจเกยวกบการดำเนนโครงการ
ปญหาและสถานการณขยะมลฝอย
แนวทางลดการใชพลาสตกและ
โฟม เปนตน
2. กจกรรมประชาสมพนธ
เสยงตามสาย การประชาสมพนธ
ผานเสยงตามสายเปนกจกรรม
ทสามารถทำไดงายเนองจาก
ศนยการคา หางสรรพสนคา
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
74
ซปเปอรมาเกต และรานสะดวกซอ สวนใหญมการประชาสมพนธเรองราว
ตางๆ ใหกบลกคาเปนประจำอยแลว กจกรรมนสามารถทำไดเลยและไม
จำเปนตองใชอปกรณใดๆ เพยงแคสอดแทรกเนอหาสาระทเกยวของกบ
โครงการหรอกจกรรมลดการใชพลาสตกและโฟมเขาไป ซงจะทำใหประชาชน
ผใชบรการสามารถรบฟงและรบรขาวสารไดเปนอยางดและเกดการมสวนรวม
ไดในทสด
3. กจกรรมการรณรงคประชาสมพนธ ดำเนนการเพอใหประชาชนม
ความรความเขาใจ เกดการตนตวและตระหนกถงความสำคญของปญหา
พลาสตกและโฟมและคาดหวงจะใหเกดการมสวนรวมในการลดใชพลาสตก
และโฟม เชน การเดนรณรงคและประชาสมพนธ การแจกแผนพบใหความร
เรองของบรรจภณฑพลาสตกและโฟม
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 75
4. กจกรรมการซอสนคา
ไมใสถงพลาสตกเปนกจกรรมท
ส งสรมใหประชาชนเลง เหน
ปญหาการจดการขยะมลฝอย
ประเภทพลาสตกและโฟม การให
ความรวมมอ และมทศนคตทด
ตอกจกรรม โดยการลดการใช
ถงพลาสตกและโฟมดวยความ
สมครใจในกรณการซอสนคาจาก
ศนยการคา หางสรรพสนคา ซปเปอรมาเกต หรอรานสะดวกซอโดยนำถงผาหรอ
ภาชนะอนๆ เชน กระเปา เป ตะกรา เขามาในศนยการคา หางสรรพสนคา
ซปเปอรมาเกต หรอรานสะดวกซอ เพอซอสนคาไมใชถงพลาสตก
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
76
2.5ผาปารไซเคล
กจกรรมผาปารไซเคลเปนกจกรรมทเนนความรวมมอระหวางชมชน
ขาราชการ และสถาบนทางศาสนาในชมชน เนองจากวถการดำรงชวตของ
คนไทยผกพนกบพธกรรมทางศาสนาและใหความสำคญกบสถาบนทางศาสนา
ในแงของการเปนศนยกลางในการพบปะ แลกเปลยนความคด การเรยนรตางๆ
การจดกจกรรมนจะเปนการชกชวนใหชมชนคดแยก และรวบรวมวสดรไซเคล
นำมาเปนปจจยในการทอดผาปา แทนการใชเงน หรอสงของเครองใชในชวต
ประจำวน จากนนประสานใหรานรบซอของเกาเขามารบซอคำนวณมลคาเปน
จำนวนเงน เพอถวายใหวด ซงการจดกจกรรมนสามารถดำเนนงานไดตลอดป
และสามารถหมนเวยนกจกรรมในวดทอยใกลเคยงชมชน นอกจากนยง
เปนการเสรมสรางความสามคคของสมาชกในชมชน เนองจากเปนกจกรรมท
สมาชกทกวยสามารถรวมกนดำเนนการได
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 77
วตถประสงค
เพอใหประชาชนรจกวธการคดแยกขยะรไซเคลโดยผานการทำบญ
อปกรณ
1) ตราชง
2) เครองกระจายเสยง
3) ใบฎกา
ขนตอนการดำเนนงาน
1) จดตงคณะทำงาน ซงประกอบดวยผนำในทองถน หนวยงานราชการโดย
ใหครอบคลมทกหนวยงานในทองถน
2) ประชมคณะทำงาน เพอกำหนดวน เวลาและสถานททจะจดกจกรรม
การออกใบฎกาและวดทจะเขารวมกจกรรมทอดผาปา
3) การประสานงานรานรบซอของเกา การประสานงานรานรบซอของเกา
ใหเขามารบซอขยะรไซเคลทรวบรวมไดในการเขารวมกจกรรม
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
78
4) การประชาสมพนธ เพอชแจงกจกรรม ใหความรเกยวกบประเภทของ
ขยะรไซเคลทคดแยกและการเกบรวบรวม การประชาสมพนธจด
กจกรรม เชน หอกระจายขาว หรอ การเรยกประชมสมาชก
5) การจดกจกรรมทอดผาปารไซเคล มการรวบรวมขยะรไซเคล เชน
พลาสตก แกว โลหะ/อโลหะ และกระดาษ นดบรจาคกองรวบไวทวด
และใหรานรบซอของเกามารบซอและใหเปนจำนวนเงนสด มการมอบ
ถวายใหกบวดตอไป
6) การประเมนผล การประเมนผลการจดกจกรรมผาปารไซเคลสามารถดได
จากปรมาณขยะรไซเคลทชมชนคดแยกและรวบรวมมา จำนวนทไดรบ
และความรวมมอของสมาชกในชมชน
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 79
2.6ขยะแลกไขสงของ
กจกรรมขยะแลกไขจะใชหลกการเปรยบเทยบมลคาของวสดรไซเคลกบ
ราคาของไขทใชในกจกรรม ซงราคานจะขนลงตามราคาตลาด ในการดำเนน
งานตองมการประชาสมพนธและการชแจงราคาวสดแตละประเภทอยาง
ชดเจน รายไดทเกดจากการจดกจกรรมมาจากเงนทไดจากการขายวสดใหรานรบ
ซอของเกา หกคาใชจายในการดำเนนการ คอ คาไข คาใชจายอนๆ ซงชมชน
สามารถใชเปนเงนทนหมนเวยนในการจดกจกรรมครงตอไป หรอตงเปนกอง
ทนเพอใชในกจกรรมตางๆ ของชมชน
วตถประสงค
1) เพอเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนในการคดแยกขยะกอนทง
2) เพอลดปรมาณขยะของเทศบาล
3) เพอเสรมสรางเครอขายระหวางหนวยงานทองถน
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
80
อปกรณ
1) ตราชง
2) ไข
3) เครองกระจายเสยง
ขนตอนการดำเนนกจกรรมขยะแลกไข
1) การรบสมครคณะทำงาน ซงมจำนวน 4 คน ตามหนาทตางๆ
2) ประชมคณะทำงานเพอกำหนดวนและเวลาทจะจดกจกรรม ซงวนเวลาท
ดำเนนการขนกบปรมาณของวสดรไซเคล และความสะดวกของสมาชก
3) การประชาสมพนธเพอชแจงวธทำกจกรรม ผลทเกดขนกบชมชนในแง
ของรายไดทเกดจากการคดแยกวสดรไซเคล ความสะอาดเรยบรอยของ
ชมชน โดยใชสอทมอย เชน การใหหอกระจายขาว การประชมสมาชก
ในชมชนเพอชแจงกจกรรม หรอการแจกใบปลวตามบาน
4) ประสานงานกบรานรบซอของเกาใหเขามารบซอ อาจจะเขามารวมใน
เวลาทจดกจกรรม หรอภายหลงจากเสรจสนกจกรรม
5) การประชาสมพนธแจงใหทราบถงประเภทของวสดทรบซอ ราคา วธการ
คดแยกและการจดการ เชน การทำความสะอาด การแยกประเภททถกตอง
เพอเพมราคา และวนทจะจดกจกรรม
6) กอนการจดกจกรรมใหมการประชาสมพนธเพอเชญชวนใหสมาชกใน
ชมชนเขารวมกจกรรม
7) การจดกจกรรมควรมการประชาสมพนธ วน เวลา ทจะดำเนนการและ
เชญชวนใหเขารวมกจกรรมกอนเวลาทกำหนด เมอสมาชกนำขยะทเปน
วสดรไซเคลประเภท แกว กระดาษ พลาสตก โลหะ/อโลหะ มาชงนำหนก
และคดราคาซงจะไดจำนวนและเทยบกบราคาของไข โดยคดราคา
ไขทฟองละ 2 บาท เพอสะดวกในการคดราคาซงจะไดจำนวนของไข
ใหแกสมาชก เมอเสรจกจกรรมจงรวบรวมวสดรไซเคลทงหมดขายให
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 81
รานรบซอของเกาซงควรเปนวนเดยวกบทจดกจกรรมเพอลดภาระในการ
จดเกบวสดรไซเคลทรบแลกมาจากสมาชก หรอ หากสามารถประสานให
รานรบซอของเกาเขามารวมดำเนนการได ใหคณะทำงานของชมชนชง
นำหนกและคดเปนจำนวนไขแลวใหรานรบซอของเกาบนทกปรมาณ
วสดรไซเคลและบรรทกขนรถ เมอเสรจสนกจกรรมจงจายเงนใหแก
ชมชน ซงจะชวยลดภาระในการจดเกบรวบรวม และการขนสงไปยงราน
รบซอ รวมทงระยะเวลาทใชในการจดกจกรรมจะลดลง
8) การประเมนผลการจดกจกรรมจากปรมาณวสดรไซเคลทรบแลก และ
รายไดทเกดจากการขายใหรานรบซอของเกา หกคาใชจายตางๆ ควรม
การจดปายแสดงผลการจดกจกรรมหรอการประชาสมพนธใหสมาชก
ทราบผลการจดกจกรรมเปนระยะ
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
82
คณะทำงาน
คณะทำงานทแตงตงขนมามหนาทดงน
1) หวหนาโครงการ รบผดชอบการดำเนนงานในภาพรวมของโครงการ โดย
ตองควบคมดแลและใหคำแนะนำการทำงานของฝายตางๆ
2) ฝายประชาสมพนธ /ประสานงาน รบผดชอบการประชาสมพนธ
การผลตสอตางๆ รวมถงการประสานงานระหวางรานขายไขไกกบราน
รบซอของเกาและการนำสนคาไปขายในระยะเวลาทกำหนด
3) ฝายการเงน/บญช เปรยบเทยบราคาทกำหนดและคดจำนวนเงนของวสด
ทผเขารวมกจกรรมนำมาแลกเปลยน รบผดชอบเอกสารตางๆ ทเกยวของ
กบการเงน
4) ฝายบนทกขอมลรบผดชอบการบนทกปรมาณวสดรไซเคลทรวบรวมได
ในแตละครง
ระยะเวลาดำเนนการ
สปดาหละ 1 ครง หรอปรบเปลยนตามปรมาณวสดรไซเคลทคดแยกไดของชมชน
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 83
ตวอยางเอกสาร
โครงการขยะแลกไข
สถานท …………………………...... วนท ………….……....….……………
ประเภทวสดรไซเคล
ขวดนำปลา/แมโขง จำนวน ………. ขวด เปนเงน …………..บาท
ขวดรวม/เบดเตลด จำนวน ………. กก. เปนเงน ……….….บาท
พลาสตกรวม จำนวน ………. กก. เปนเงน …………..บาท
ขวดโพลาลส จำนวน ………. กก. เปนเงน ………….บาท
ขวดใส (PET) จำนวน ………. กก. เปนเงน ………….บาท
กระปองอลมเนยม จำนวน ………. กก. เปนเงน ………….บาท
กระดาษยอย จำนวน ………. กก. เปนเงน …………บาท
กระดาษหนงสอพมพ จำนวน ………. กก. เปนเงน …………บาท
กระดาษกลอง จำนวน ………. กก. เปนเงน …………บาท
เหลก จำนวน ………. กก. เปนเงน …………บาท
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
84
2.7การผลตเชอเพลงเขยว
การใชวสดเหลอใชจากการเกษตร เชน เศษพช กงไม
ใบไมชนดตางๆ เศษวสดทางการเกษตร เชน ซงขาวโพดหลง
จากการกะเทาะ ชานออย และแกลบ เปนตน มาทำเปนเชอเพลง
พลงงานทดแทนการใชถานไม หรอกาซจะทำใหประชาชนทอง
ถนลดคาใชจายดานพลงงาน และหากมการใชเชอเพลงพลงงาน
ทดแทนนอยางกวางขวาง จะทำใหเกดอาชพรบจางในการผลต
เชอเพลงจากวสดเกษตรนไดอกดวย
สำหรบกระบวนการผลตเชอเพลงเขยวมวธแปรรปดงน
1) การบดยอย ทำไดโดยการใชเครองสบ และเครองปนวสด
2) การผสม การผสมคอการผสมวสดทถกบดยอย กบสารทจะชวยประสาน
วสดใหตดกนงายขน เชน นำ กากนำตาล แปงมน เปนตน
3) การอดเปนแทง ทำไดโดยการใชเครองอดแทง เปนรปทรงกระบอก
ขนาดเสนผาศนยกลาง 1.5 นว 2 นว หรอ 3 นว ตามความตองการ
โดยใชหวอดขนาดตางๆ กน
4) การตากแดดใหแหง เพอใหเชอเพลงอดแทงแหง ใชเวลาประมาณ 1 - 2 วน
ตารางเปรยบเทยบคาความรอนจากเชอเพลงเขยวอดแทง เปรยบเทยบ
กบไมฟนและถานไม
ชนดของเชอเพลงเขยว/วสด คาความรอน (แคลอรตอกรม)
ชานออย 2200
ซงขาวโพด 2500
แกลบ 2000
ไมฟน (ไมสน) 3700 ไมฟน (ไมนนทร) 4300
ถานไม 5,000 – 7,000 ขนอยกบชนดของไม
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย 85
เอกสารอางอง
กรมควบคมมลพษ. การจดการขยะมลฝอยชมชนอยางครบวงจร คมอสำหรบ
ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน. กรงเทพมหานคร, 2547.
. คมอการปฏบตงานของเจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถนในการ
เกบรวบรวมขนสงและกำจดของเสยอนตรายจากชมชน. กรงเทพมหานคร,
2550.
. คมอแนวทางการลดการใชพลาสตกและโฟมในศนยการคา
ซปเปอรมาเกต สำหรบองคกรปกครองสวนทองถน. กรงเทพมหานคร, 2550.
. คมอประชาชนเพอการลดคดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอย.
กรงเทพมหานคร, 2550.
. โครงการพฒนาระบบการจดการขยะบรรจภณฑและวสดเหลอใช
ในเชงธรกจ พ.ศ. 2545. กรงเทพมหานคร, 2545.
. แนวทางและขอกำหนดเบองตนการลดและใชประโยชน
ขยะมลฝอย.กรงเทพมหานคร, 2549.
. รายงานฉบบสมบรณ โครงการจดทำมาตรการควบคมคณภาพ
สนคา และบรรจภณฑทผลตจากวสดเหลอใช. กรงเทพมหานคร, 2548.
. รายงานหลกการจดทำกลไกการเรยกคนซากบรรจภณฑ และ
บรรจภณฑ. กรงเทพมหานคร, 2548.
. รายงานหลก โครงการลดการใชพลาสตกและโฟม. กรงเทพมหานคร,
2548.
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
86
กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. คมอการคดแยกขยะรไซเคล. กรงเทพมหานคร, 2548.
กรงเทพมหานคร. คมอคดแยกขยะรไซเคล. กรงเทพมหานคร, 2550.
http://ms.src.ku.ac.th/know/packaging/packaging.htm
http://www.charcoal.snmcenter.com/charcoalthai
Green%20Fuel%20Briquette.php
http://www.efooddata.com/company.php?pdata_id=5192
http://www.ntksteel.com/aboutus.htm
http://www.thaitambon.com
บนทก
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย
สำนก
จดการกากของเส
ยและสารอนต
ราย
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
แยกขยะวนน
เพอสงแวดลอมทดในวนขางหนา
R51-401_3R_COVER.indd 2 9/3/08 4:13:04 PM
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอยสำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
ISBN 978-974-286-410-1 คพ. 04-085
คมอแนวทางการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอย สำหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน
กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม92 ซอยพหลโยธน 7 ถนนพหลโยธน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400โทร. 0-22982408 – 11 โทรสาร. 0-2298-2409
www.pcd.go.th
เอกสารฉบบนเปนลขสทธของ กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
R51-401_3R_COVER.indd 1 9/3/08 4:12:12 PM
Recommended