View
226
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Roczny plan wynikowy nauczania przyrody w 6 klasie szkoły podstawowej
Temat
z podręcz-
nika
Numer
i temat
lekcji
Zakres treści
podręczni-
kowych
Wymagania
podstawowe
Wymagania ponadpodstawowe
(R – rozszerzające,
D – dopełniające,
W – wykraczające)
Ścieżka
edukacyjna
Treści ze
ścieżki
Uwagi
1 2 3 4 5 6 7
Dział: ZIEMIA CZĘŚCIĄ WSZECHŚWIATA
1. W jaki
sposób
będziemy
poznawać
przyrodę
w VI klasie?
Uczeń:
• opisuje sposoby poznawania
przyrody
• objaśnia, w jaki sposób
korzystać z informatora
o egzaminie po VI klasie
szkoły podstawowej
(standardy)
Uczeń:
• proponuje metody i sposoby
poznawania wybranych zagadnień,
korzystając z wiedzy zdobytej w IV
i V klasie (R)
Edukacja
czytelnicza
i medialna
• literatura
popularno-
naukowa
• Zapoznanie
uczniów z:
– zakresem
materiału
nauczania
– wymaga-
niami
programo-
wymi na
poszcze-
gólne
oceny
– sposobami
spraw-
dzania
i oceniania
osiągnięć
Teoria helio-
centryczna
Kopernika
2. Poznaje-
my heliocen-
tryczną
teorię
Mikołaja
• Gwiazdy,
gwiazdozbiory,
planety
• kalendarz
• teoria
• omawia budowę kalendarza
• wskazuje zastosowania
kalendarza
• omawia główne założenia
teorii heliocentrycznej
• uzasadnia, że obserwacja jest
głównym sposobem poznawania
świata (R)
• opisuje zasługi Mikołaja Kopernika
dla rozwoju nauk przyrodniczych
Wychowanie
patriotyczne
i obywatelskie
• sylwetki
wielkich
Kopernika heliocentryczna (R)
• wyjaśnia pojęcie orbita (R)
Polaków
Pole
grawitacyjne
Ziemi
3. Pole
grawitacyjne
Ziemi
• rozwój nauk
o ruchach ciał
i ich
przyczynach
• prawo
powszechnej
grawitacji
• pole
grawitacyjne
Ziemi
• podaje przykłady świadczące
o istnieniu pola
grawitacyjnego Ziemi
• podaje jednostkę siły i masy
• wyznacza masę wskazanego
przedmiotu
• na podstawie doświadczenia
objaśnia zależność między
masą ciała a jego ciężarem
• wyjaśnia, co nazywamy polem
grawitacyjnym (R)
• określa, od czego zależy wartość
siły grawitacji (D)
• wyjaśnia, dlaczego ciężar ciała
zmienia się w zależności od
odległości od środka Ziemi (D)
Układ
Słoneczny
4. Pozna-
jemy Układ
Słoneczny:
Słońce
i bliższe
planety
• powstanie
Układu
Słonecznego
• planety typu
Ziemi
• warunki
panujące na
Księżycu
• podaje różnice między
planetami a gwiazdami
• opisuje warunki
umożliwiające istnienie życia
na Ziemi
• wymienia planety Układu
Słonecznego
• opisuje, w jaki sposób powstał
Układ Słoneczny (D/W)
• porządkuje planety Układu
Słonecznego od najbliższej Słońcu
do najdalszej (R)
• wyjaśnia, dlaczego na Księżycu nie
ma atmosfery (D/W)
5. Pozna-
jemy dalekie
ciała
niebieskie
• planetoidy
• meteoryty
• planety–
olbrzymy
• komety
• znaczenie
lotów i badań
kosmicznych
• wskazuje różnice między
planetoidami a meteorytami
• wyjaśnia, co to są galaktyki
• podaje przykłady
wykorzystania sztucznych
satelitów
• wymienia różnice między Ziemią
a planetami–olbrzymami (R)
• wyjaśnia, w jakim celu podejmuje
się loty w kosmos (R/D)
Edukacja
czytelnicza
i medialna
• wydawnictwa
informacyjne
Wychowanie
patriotyczne
i obywatelskie
• sylwetki
wielkich
Polaków
Podsumujmy 6. Ziemia
częścią
Wszech-
świata
– podsumo-
wanie
Dział: ZIEMIA – NASZA PLANETA
Kula
ziemska
7. Kula
ziemska
• model Ziemi
– globus
• ruch obrotowy
Ziemi
• wymiary Ziemi
• wskazuje na globusie bieguny
ziemskie i oś Ziemi
• wyjaśnia związek pozornej
wędrówki Słońca po niebie
z ruchem obrotowym Ziemi
• podaje podstawowe wymiary
kuli ziemskiej
• wymienia skutki ruchu obrotowego
Ziemi (R)
• wykreśla koło odpowiadające
wymiarom Ziemi we wskazanej
przez nauczyciela skali (R)
Pole
magnetyczne
Ziemi
8./9. Pozna-
jemy
oddziały-
wania
elektrosta-
tyczne
i magne-
tyczne
• oddziaływania
elektrosta-
tyczne
• przykłady
oddziaływań
magnetycznych
• bieguny
magnetyczne
• podaje przykłady
oddziaływań
elektrostatycznych
• nazywa bieguny magnetyczne
• rysuje linie pola
magnetycznego
• wymienia 3–4 przykłady
przedmiotów przyciąganych
przez magnes
• wyjaśnia, kiedy magnesy
przyciągają się, a kiedy
odpychają
• wyjaśnia, na czym polega
elektryzowanie ciał przez tarcie (R)
• wyjaśnia pojęcie pola
magnetycznego (R)
• wykazuje istnienie pola
magnetycznego wokół magnesów
(R)
• objaśnia, na czym polegają
oddziaływania magnetyczne (R/D)
10. Pole
magnetyczne
Ziemi
• dowody na
istnienie pola
magnetycznego
Ziemi
• bieguny
magnetyczne
i geograficzne
• magnesy
naturalne
• podaje przykład zjawiska
mającego związek
z istnieniem pola
magnetycznego Ziemi
• podaje przykład magnesu
naturalnego
• za pomocą kompasu
wyznacza bieguny Ziemi
• wyjaśnia, dlaczego igła
magnetyczna ustawia się
w kierunku północ–południe (R/D)
• zaznacza na rysunku bieguny
magnetyczne Ziemi (R)
• pokazuje na rysunku
rozmieszczenie biegunów
magnetycznych i geograficznych
(R)
• objaśnia zależność między
ziemskimi biegunami
magnetycznymi a geograficznymi
(D)
• podaje przykłady materiałów,
z których można wykonywać
magnesy (R)
Jak określić
położenie
geogra-
ficzne?
11. Co to jest
siatka
geogra-
ficzna?
• południki
i równoleżniki
• równik
• półkula
północna
i południowa
• wskazuje na globusie
południki i równoleżniki
• wskazuje równik
• pokazuje półkulę północną
i południową
• wyjaśnia, do czego służy siatka
geograficzna (R)
• wymienia cechy odróżniające
równik od innych równoleżników
(R)
• wskazuje kierunki świata na mapie,
posługując się południkami
i równoleżnikami (W)
12. Współ-
rzędne
geograficzne
• szerokość
geograficzna
• długość
geograficzna
• południk
zerowy
• wskazuje południk zerowy
• pokazuje półkulę wschodnią
i zachodnią
• wyjaśnia pojęcia: długość
geograficzna i szerokość
geograficzna (R)
13. W jaki
sposób
określamy
położenie
geogra-
ficzne?
• położenie
geograficzne
• ćwiczenia
w określaniu
położenia
geograficznego
• określa w stopniach położenie
geograficzne wskazanych
miejsc
• określa w stopniach i minutach
położenie geograficzne wskazanych
miejsc (R/D)
• odszukuje punkty na globusie,
mając podane współrzędne
geograficzne (R/D)
Podsumujmy 14. Ziemia
– nasza
planeta.
Podsumo-
wanie
15. Spraw-
dzian
tematy 2–14
Dział: ROLA SŁOŃCA
Światło
i zjawiska
świetlne
16. Pozna-
jemy źródła
światła
• naturalne
źródła światła
• sztuczne źródła
światła
• energia
elektryczna
• podaje przykłady źródeł
światła
• potrafi wskazać naturalne
i sztuczne źródła światła
• buduje prosty obwód
elektryczny
• wyjaśnia, jak zachować się
w czasie burzy
• podaje przykłady
przewodników i izolatorów
• rysuje schemat prostego obwodu
elektrycznego (R)
• określa podstawowe właściwości
przewodników i izolatorów (R)
17. Prosto-
liniowe
rozchodzenie
się światła
• prostoliniowe
rozchodzenie
się światła
• promień
świetlny
• ciała
przezroczyste
i nieprzezro-
czyste
• cień i półcień
• rysuje, jak rozchodzi się
światło
• podaje przykłady ciał
przezroczystych
i nieprzezroczystych
• wyjaśnia, jak powstaje cień
• wyjaśnia, co oznacza grot
strzałki narysowanej przy
promieniu świetlnym
• wyjaśnia pojęcie promienia
świetlnego (R)
• wyjaśnia, dlaczego promień
świetlny przedstawia się za pomocą
strzałki (D)
• tłumaczy zjawisko zaćmienia
Słońca i Księżyca (R/D)
• przedstawia schematycznie
powstawanie cienia i półcienia (D)
18. Jakie są
skutki
prostoli-
niowego
rozchodzenia
się światła?
• dzień i noc • wyjaśnia zjawisko
następowania dnia i nocy
• oblicza długość dnia i nocy,
mając podane godziny
wschodu i zachodu Słońca
• wyjaśnia przyczynę różnic
w długości dnia i nocy (D)
19./20.
Odbicie
i załamanie
światła
• odbicie światła
• rozproszenie
światła
• załamanie
światła
• rysuje odbicie światła od
powierzchni lustrzanych
płaskich
• wyjaśnia, kiedy następuje
rozproszenie światła
• wyjaśnia, kiedy następuje
załamanie światła
• wyjaśnia, jaki obraz nazywamy
pozornym (D)
• tłumaczy zjawisko załamania
światła (R/D)
• rysuje promień świetlny
przechodzący z powietrza do
innego ośrodka przezroczystego (R)
• wymienia przykłady zjawisk
związanych z odbiciem
i załamaniem światła (R)
21. Światło
białe
i światła
barwne
• zjawisko
rozszczepienia
światła
• widmo światła
białego
• wskazuje, gdzie w przyrodzie
można zaobserwować
zjawisko rozszczepienia
światła
• określa, na czym polega
zjawisko rozszczepienia
światła białego
• wykazuje, że światło białe jest
mieszaniną wielu barw (D)
• objaśnia, dlaczego światło białe
ulega rozszczepieniu (R)
• potrafi zademonstrować
powstawanie widma światła białego
(R)
22. Barwy
ciał
w przyrodzie
• barwy
podstawowe
i dopełniające
• pochłanianie
światła
• widzenie barw
• wymienia barwy podstawowe
i dopełniające
• wyjaśnia powstawanie barw
widzianych ciał
• wskazuje zastosowanie
filtrów
• wyjaśnia, co to są filtry świetlne (R)
• opisuje budowę oka (D)
• wyjaśnia, kiedy ciała mają barwę
czarną, a kiedy białą (R)
Czy dzień
może trwać
pół roku?
23./24. Pory
roku jako
następstwo
ruchu
obiegowego
Ziemi
• ruch dzienny
Słońca
w różnych
porach roku
• przesilenie
letnie i zimowe
• ruch obiegowy
Ziemi
• zrównanie dnia
z nocą
• podaje przyczyny
następowania pór roku
• wymienia daty przesilenia
letniego i zimowego
• wyjaśnia, dlaczego niektóre
lata są przestępne
• objaśnia rysunek przedstawiający
oświetlenie Ziemi w pierwszych
dniach pór roku (R/D)
• wyjaśnia zjawisko dnia polarnego
i nocy polarnej (R/D)
25. Strefy
oświetle-
niowe Ziemi
• charakterystyka
stref oświetle-
niowych Ziemi
• pokazuje na globusie strefy
oświetleniowe Ziemi
• charakteryzuje poszczególne strefy
oświetleniowe Ziemi (D)
Podsumujmy 26. Rola
Słońca
– podsumo-
wanie
27.
Sprawdzian
tematy 17–25
Dział: WSZECHOCEAN
Kontynenty
i oceany
28. Konty-
nenty
i oceany na
Ziemi
• nazwy
kontynentów
i oceanów
• położenie
kontynentów
i oceanów na
mapie oraz na
globusie
• odkrycie
Ameryki przez
K. Kolumba
• pokazuje na mapie oraz na
globusie kontynenty i oceany
• pokazuje na mapie trasę pierwszej
wyprawy Krzysztofa Kolumba (R)
• pokazuje na mapie wyspy odkryte
przez Krzysztofa Kolumba (D)
Edukacja
czytelnicza
i medialna
• wydawnictwa
informacyjne
Cztery
oceany
29. Co to jest
Wszech-
ocean?
• granice
oceanów
• morza
• zasięg lądów i
oceanów przed
milionami lat
oraz dziś
• pokazuje na mapie, jakie
kontynenty oblewa każdy
z oceanów
• odczytuje z mapy nazwy mórz
oblewających Europę
• pokazuje granice poszczególnych
oceanów (R)
• pokazuje na mapie typy mórz (R)
• podaje przyczyny zmiany zasięgu
lądów i oceanów (D/W)
Czynniki
wpływające
na warunki
życia
w morzu
30. Czynniki
wpływające
na warunki
życia
w morzu
• zasolenie wody
morskiej
• pochłanianie
światła przez
wodę morską
i jego skutki
• temperatura
wód morskich
• wyjaśnia, dlaczego woda
morska jest słona
• wyjaśnia, dlaczego na
głębokości poniżej 100 m
panują ciemności
• wskazuje czynniki
wpływające na
przezroczystość wód
morskich
• wyjaśnia przyczyny
zróżnicowanego zasolenia wód
morskich (R)
• omawia wpływ zasolenia wody na
warunki życia w morzu (W)
• wymienia różnice między
warunkami panującymi przy
powierzchni i w głębiach
oceanicznych (D)
Ukształto-
wanie dna
morskiego
31. Jak
ukształto-
wane jest
• szelf
• rafy koralowe
• podmorskie
• opisuje warunki panujące na
szelfie
• odszukuje na mapie: rowy
• wyjaśnia, co nazywamy szelfem (R)
• opisuje rafę koralową (D)
• wymienia konsekwencje budowy
Edukacja
ekologiczna
• degradacja
dno morskie? łańcuchy
górskie
• rowy
oceaniczne
oceaniczne, podmorskie
wyspy i łańcuchy górskie
platform wiertniczych na szelfie (D) środowiska
– przyczyny
oraz jej
związek
z formami
działalności
ludzi
Ruch wody
morskiej
32. Ruch
wody
morskiej
• elementy fali
• przypływy
i odpływy
• prądy morskie
• Prąd Zatokowy
• wymienia przyczyny
falowania wody
• pokazuje na mapie Prąd
Zatokowy
• rysuje schemat fali
• opisuje falę (R)
• wyjaśnia przyczynę przypływów
i odpływów (R)
• objaśnia przyczynę powstawania
prądów morskich (D)
• podaje przykłady wpływu prądów
morskich na żeglugę oraz klimat
(R/D)
Podsumujmy 33. Morza
i oceany
– podsumo-
wanie
Dział: CHARAKTERYSTYKA STREF ŻYCIA W MORZU
Charakte-
rystyka stref
życia
w morzu
34. Charak-
terystyka
stref życia
w morzu
• warunki życia
w wodzie
• strefy życia
organizmów
w morzu
• warunki
świetlne
i termiczne
w poszcze-
gólnych
strefach
• nazywa strefy życia w morzu
• opisuje warunki świetlne
panujące w poszczególnych
strefach życia w morzu
• charakteryzuje warunki (świetlne,
termiczne) panujące
w poszczególnych strefach (R/D)
• wyjaśnia przyczyny zróżnicowania
świata organicznego
w poszczególnych strefach (D)
Strefa
przybrzeżna
morza
35. Pozna-
jemy strefę
przybrzeżną
morza
• zwierzęta
bezkręgowe
strefy
przybrzeżnej
• budowa chełbi
• koralowce
• symbioza
ukwiała
z pustelnikiem
• klasyfikuje zwierzęta na
kręgowce i bezkręgowce
• odróżnia polipa od meduzy
• rysuje chełbię
• wyjaśnia, na czym polega
symbioza ukwiała
z pustelnikiem
• wskazuje charakterystyczne cechy
polipa i meduzy (R)
• opisuje przystosowania w budowie
chełbi do warunków życia (R)
• charakteryzuje koralowce (R/D)
Strefa
otwartej toni
wodnej
36./37. Strefa
otwartej toni
wodnej
• przystosowania
w budowie ryb
do życia
w wodzie
• czynności
życiowe ryb
• rozmnażanie
się ryb
• przystosowania
ssaków do
życia w wodzie
• opisuje budowę zewnętrzną
ryby
• wymienia przystosowania
w budowie zewnętrznej ryb
do życia w wodzie
• wymienia przykłady ssaków
żyjących w morzach
• charakteryzuje czynności życiowe
ryb (R/D)
• wyjaśnia przyczyny wędrówek ryb
(R)
• objaśnia, na czym polega
jajorodność i żyworodność ryb
(R/D)
• opisuje przystosowania ssaków do
życia w wodzie (R/D)
Strefa denna 38. Zwie-
rzęta strefy
dennej
• skorupiaki
morskie
• małże
• opisuje budowę zewnętrzną
skorupiaków morskich na
przykładzie homara
• podaje przykłady
skorupiaków morskich
• omawia znaczenie małży
w przyrodzie
• tłumaczy, na czym polega zjawisko
linienia skorupiaków (R)
• rozpoznaje wybrane skorupiaki
morskie (R/D)
• opisuje zależność budowy małży od
warunków środowiska i trybu życia
(D)
Co to jest
dźwięk?
39. Co to jest
dźwięk
• źródła
dźwięków
• fala dźwiękowa
• rozchodzenie
się fal
• wymienia źródła dźwięków
• zaznacza na rysunku
rozrzedzenie, zagęszczenie
i długość fali
• tłumaczy, kiedy powstaje
• wyjaśnia, co nazywamy falą
dźwiękową (R)
• podaje przykłady ośrodków
różniących się prędkością
rozchodzenia się fal dźwiękowych
dźwiękowych
• echo
• ultradźwięki
echo
• podaje przykłady
zastosowania echosondy
(R)
• wyjaśnia, dlaczego fale dźwiękowe
nie mogą się rozchodzić w próżni
(D)
• wyjaśnia, co nazywamy
częstotliwością fali (R)
• objaśnia zjawisko echolokacji (R)
• podaje przykłady wykorzystywania
zjawiska echa przez zwierzęta
(R/D)
Poznanie
i znaczenie
oceanów
40. W jaki
sposób
poznano
oceany?
• dawne
wyprawy
morskie
• nowoczesne
badania
naukowe
• opisuje podróż Ferdynanda
Magellana
• wyjaśnia, do czego służy
batyskaf
• pokazuje na mapie szlak, którym
płynął Ferdynand Magellan (R)
• opisuje znaczenie wypraw dawnych
żeglarzy dla poznania świata (D)
• wyjaśnia, w jakim celu ludzie
badają dno mórz i oceanów (R/D)
Edukacja
czytelnicza
i medialna
• wydawnictwa
informacyjne
41./42. Jakie
znaczenie
mają
oceany?
• znaczenie
oceanów dla
człowieka
• transport
morski
• połowy ryb
• hodowla
organizmów
morskich
• bogactwa
mineralne
• turystyka
nadmorska
• wymienia korzyści, które
człowiek czerpie z mórz
i oceanów
• wyjaśnia, dlaczego ludzie
chętnie wypoczywają nad
morzem
• podaje przykłady gospodarczego
wykorzystania oceanów (R/D)
• wyjaśnia, dlaczego wprowadzane są
limity połowów (R)
• analizuje skutki korzystania przez
człowieka z zasobów morskich (D)
Podsumujmy 43. Charak-
terystyka
stref życia
w morzu
– podsumo-
wanie
44. Spraw-
dzian
tematy 28–43
Dział: Z WODY NA LĄD
Życie
w jeziorze
45. Warunki
życia
w jeziorze
w zależności
od pór roku
• czynniki
warunkujące
życie
w jeziorze
• opisuje warunki niezbędne do
życia zwierząt w jeziorze
• opisuje zmiany warunków
życia w jeziorze w zależności
od pór roku
• wyjaśnia, dlaczego w jeziorach żyją
głównie zwierzęta zmiennocieplne
(D/W)
46./47.
Poznajemy
mikroświat
zwierzęcy
jeziora
• pierwotniaki
• budowa
komórki
zwierzęcej
• jamochłony
– stułbia
• opisuje budowę
pierwotniaków na przykładzie
pantofelka
• omawia budowę komórki
zwierzęcej
• omawia budowę stułbi
• tłumaczy, dlaczego organizmy
zwierzęce nazywamy
cudzożywnymi (R)
• odróżnia komórkę zwierzęcą od
roślinnej (R/D)
• charakteryzuje pierwotniaki (D)
• wymienia przystosowania stułbi do
trybu życia (R)
48./49. Inne
zwierzęta
żyjące
w jeziorze
• skorupiaki
• pajęczaki
– pająk topik
• ślimaki
• ryby
• wymienia charakterystyczne
cechy budowy stawonogów
• wylicza przykłady zwierząt
żyjących w jeziorze
• podaje przykłady zależności
pokarmowych w jeziorze
• odróżnia stawonogi od innych
zwierząt wodnych (R)
• rozpoznaje wybrane zwierzęta
występujące w jeziorze (R/D)
• charakteryzuje faunę występującą
w różnych strefach jeziora (D)
• wymienia gatunki zwierząt, które
można spotkać tylko w czystych
wodach (D)
Wyjście
zwierząt na
ląd
50./51.
Wyjście
zwierząt na
ląd
• cechy budowy
zewnętrznej
płazów
• przedstawiciele
płazów
bezogonowych
i ogoniastych
• nazywa części ciała żaby
• opisuje czynności życiowe
płazów
• wymienia 2–3 przykłady
płazów chronionych
• wymienia cechy budowy
zewnętrznej płazów będące
przystosowaniem do życia na lądzie
(R)
• opisuje rozwój żaby (R)
• klasyfikuje, popierając
przykładami, płazy na bezogonowe
i ogoniaste (R/D)
Podsumujmy 52. Życie
w jeziorze
– podsumo-
wanie
53./54.
Podsumo-
wanie oraz
sprawdzian
wiadomości
i umiejętnośc
i zdobytych
w I semestrze
Dział: WARUNKI ŻYCIA W ŚRODOWISKU LĄDOWYM
Jak gady
przystoso-
wały się do
życia w
środowisku
lądowym?
55./56. Jak
gady przy-
stosowały się
do życia w
środowisku
lądowym?
• cechy gadów
będące przysto-
sowaniem do
życia na lądzie
• czynności
życiowe gadów
• jajorodność
• charakterystyka
żółwi,
jaszczurek,
• porównuje warunki życia
w wodzie i na lądzie
• omawia cechy budowy gadów
będące przystosowaniem do
życia na lądzie
• odróżnia żmiję zygzakowatą
od innych węży
• wyjaśnia, jak należy
postępować po ukąszeniu
przez żmiję
• omawia proces rozmnażania się
gadów (R/D)
• porównuje czynności życiowe
płazów i gadów, uwzględniając
przystosowania tych zwierząt do
warunków życia (D/W)
• charakteryzuje budowę żółwi,
jaszczurek i węży (R/D)
• podaje charakterystyczne cechy
żmii zygzakowatej (R)
Edukacja
prozdrowotna
• ochrona
przed
zagrożeniami
naturalnymi
węży
• postępowanie
po ukąszeniu
przez żmiję
Ptaki
– latające
i śpiewające
kręgowce
57./58.
Poznajemy
ptaki
• podobieństwa
ptaków
i gadów oraz
różnice między
nimi
• stałocieplność
• rodzaje piór
• typy dziobów
i kończyn
tylnych ptaków
• jajorodność,
gniazdowniki i
zagniazdowniki
• opisuje budowę zewnętrzną
ptaka
• wymienia cechy będące
przystosowaniem ptaka do
lotu
• rozpoznaje rodzaje piór
• opisuje budowę pióra
• na podstawie ilustracji
wymienia charakterystyczne
cechy dziobów i kończyn
wskazanych ptaków (w tym
ptaków drapieżnych)
• wskazuje podobieństwa ptaków
i gadów oraz różnice między nimi
(R/D)
• wyjaśnia, jakie znaczenie ma
stałocieplność dla ptaków (R)
• opisuje rozmnażanie się ptaków (D)
• objaśnia, popierając przykładami,
pojęcia: gniazdowniki
i zagniazdowniki (R)
59.
Wędrówki
ptaków
• przyczyny
wędrówek
ptaków
• zróżnicowanie
pór odlotów
i przylotów
• obrączkowanie
ptaków
• ptaki chronione
• podaje przykłady ptaków
odlatujących z Polski
• omawia znaczenie ptaków
w przyrodzie
• wymienia 3 przykłady
gatunków ptaków
chronionych
• wymienia przyczyny wędrówek
ptaków (R)
• charakteryzuje wybraną grupę
ptaków (D)
• na wybranych przykładach
wykazuje związek między budową
a trybem życia ptaków (D)
Ssaki – naj-
doskonalsze
kręgowce
60.
Poznajemy
ssaki
• charakterys-
tyczne cechy
ssaków
• ssaki
występujące
w różnych
• wymienia charakterystyczne
cechy ssaków
• podaje przykłady ssaków
z różnych środowisk
• rozpoznaje wybrane gatunki
ssaków chronionych w Polsce
• wymienia wytwory skóry ssaków
(R)
• charakteryzuje rozmnażanie się
i rozwój ssaków (R/D)
środowiskach
• rozmnażanie
się i rozwój
ssaków
Małe
zwierzęta
lądowe
61. Małe
zwierzęta
lądowe –
pierścienice
• budowa
zewnętrzna
pierścienic
• sposób
poruszania się
dżdżownicy
• rola w
użyźnianiu
gleby
• wymienia charakterystyczne
cechy pierścienic
• wyjaśnia rolę dżdżownic
w użyźnianiu gleby
• opisuje cechy przystosowujące
dżdżownicę do życia w glebie
(R/D)
• opisuje czynności życiowe
dżdżownicy (D)
62.
Poznajemy
pajęczaki
• budowa
zewnętrzna
pająka
• przedstawiciele
pająków
• roztocze
• opisuje budowę zewnętrzną
pająka
• opisuje sposób postępowania
w wypadku przyczepienia się
kleszcza
• opisuje przystosowania pająka do
zdobywania pokarmu (R)
• charakteryzuje inne pajęczaki
– roztocze, np. kleszcze (R/D)
Edukacja
prozdrowotna
• ochrona
przed
zagrożeniami
naturalnymi
63. Owady
– najliczniej-
sza grupa
zwierząt
lądowych
• części ciała
owada
• różnorodność
budowy
owadów
• rozmnażanie
się owadów
• znaczenie
owadów
w przyrodzie
• nazywa części ciała owada
• opisuje poszczególne części
ciała owada
• wskazuje przykłady
pozytywnego i negatywnego
znaczenia owadów dla
człowieka
• określa rolę szkieletu zewnętrznego
u owadów (R)
• rozpoznaje typy aparatów
gębowych owadów (R/D)
• opisuje modyfikacje skrzydeł
owadów (R/D)
• opisuje rozwój owadów (R/D)
• omawia rolę owadów w przyrodzie
(R)
64. Ślimak
winniczek
– przedsta-
wiciel
ślimaków
lądowych
• przykłady
ślimaków
lądowych
(i wodnych)
• części ciała
ślimaka
winniczka
• rola muszli
• rozmnażanie
się ślimaka
winniczka
• nazywa części ciała ślimaka
winniczka
• opisuje zachowania ślimaka
w zależności od czynników
zewnętrznych (R)
• omawia rozmnażanie się ślimaka
winniczka (D)
Podsumujmy 65. Warunki
życia w śro-
dowisku
lądowym
– podsumo-
wanie
66. Spraw-
dzian
tematy 55–64
Dział: KRAJOBRAZY ZIEMI
Co to jest
klimat?
67. Co to jest
klimat?
• obserwacje
pogody
• klimat
• przebieg pór
roku
• wymienia podstawowe
elementy klimatu
• odczytuje dane z wykresów
• wyjaśnia, w jaki sposób określa się
klimat danego obszaru (R/D)
• wykonuje obliczenia,
wykorzystując dane zawarte na
wykresie, i na ich podstawie określa
cechy klimatu (R/D)
• na podstawie analizy wykresów
porównuje klimaty (D/W)
Strefy
geograficzne
68. Ogólna
charakte-
rystyka stref
• zróżnicowanie
klimatu i szaty
roślinnej na
• podaje kryteria podziału kuli
ziemskiej na strefy
krajobrazowe
• opisuje strefy krajobrazowe na
terenie Europy (R)
• opisuje krajobraz wybranej strefy
geograficz-
nych
Ziemi
• granice stref
geograficznych
(krajobrazo-
wych)
• strefy
krajobrazowe
w Europie
• pokazuje na mapie
rozmieszczenie stref
krajobrazowych
(D/W)
• podaje przyczyny istnienia różnych
stref krajobrazowych (D)
• wskazuje przyczyny odchylenia
granic stref krajobrazowych od
równoleżników (D)
Wilgotne
lasy
równikowe
– strefa bez
pór roku
69. Zdobyw-
cy lasów
równiko-
wych
• granice strefy
wilgotnych
lasów
równikowych
• ekspedycje
i podróżnicy
• pokazuje na mapie granice
strefy wilgotnych lasów
równikowych
• wyjaśnia cel ekspedycji do
lasów równikowych w XIX
wieku
• opowiada o wyprawach mających
na celu poznanie lasów
równikowych (R/D)
Edukacja
czytelnicza
i medialna
• literatura
popularnona-
ukowa
70. Klimat
i gleby
w strefie
lasów
równiko-
wych
• charakterys-
tyczne cechy
klimatu
• dzień w lesie
równikowym
• gleby
• charakteryzuje klimat
równikowy na podstawie
danych z wykresów
• opisuje przebieg dnia w lesie
równikowym (R)
• wyjaśnia przyczynę małej żyzności
gleb w lesie równikowym (D)
71. Rośliny
i zwierzęta
wilgotnego
lasu równi-
kowego
• poziomy lasu
równikowego
• przystosowania
roślin
wilgotnego lasu
równikowego
• fauna lasu
równikowego
• podaje 2–3 przykłady roślin,
które można spotkać
w wilgotnym lesie
równikowym
• podaje przykłady zwierząt
żyjących w lesie równikowym
• charakteryzuje warunki świetlne
panujące w lesie równikowym (R)
• omawia wybrane przystosowania
roślin do życia w lesie równikowym
(R/D)
• charakteryzuje przystosowania
wybranych gatunków zwierząt do
życia w wilgotnym lesie
równikowym (R/D)
72./73.
Gospodarka
człowieka
w lesie
równikowym
• plemiona
• plantacje
• eksploatacja
lasów
równikowych
• bogactwa
mineralne
• podaje przykłady roślin
uprawianych na plantacjach
w strefie równikowej
• opisuje znaczenie
gospodarcze lasów
równikowych
• opisuje wpływ klimatu i roślinności
na sposób gospodarowania
mieszkańców strefy (D)
• wskazuje przyczyny zmniejszania
się obszaru lasów równikowych
(R/D)
• analizuje skutki zmniejszania się
obszaru lasów równikowych (D/W)
Edukacja
ekologiczna
• degradacja
środowiska
– przyczyny
oraz jej
związek
z formami
działalności
ludzi
Dwie pory
roku
w strefie
sawann
74. Pory
roku
w strefie
sawann
• charakterystyka
pory suchej
i deszczowej
• zmiany
w wyglądzie
roślin
w zależności od
pory roku
• pokazuje na mapie strefę
sawann
• odczytuje z wykresu
temperaturę oraz opady
w porze deszczowej i suchej
• opisuje krajobraz sawanny
• omawia przystosowania roślin do
warunków panujących w porze
deszczowej i suchej (R)
• porównuje wygląd sawanny
w porze deszczowej i suchej (D)
75. Rośliny
i zwierzęta
sawanny
afrykańskiej
• roślinność
sawanny
• owady
sawanny
• zwierzęta
roślinożerne
sawanny
• drapieżniki
• wymienia 5 gatunków
zwierząt występujących na
sawannach
• charakteryzuje faunę sawanny
(R/D)
• omawia przystosowania zwierząt
sawanny do zdobywania pokarmu
(R/D)
76. Gospo-
darka
w strefie
sawann
• rośliny
uprawne
i hodowla
zwierząt w
strefie sawann
• Sahel
• wymienia rośliny uprawiane
w strefie sawann
• opisuje rolnictwo tradycyjne
w strefie sawann (R)
• charakteryzuje Sahel (D)
Całoroczna
susza
w strefie
pustyń
77. Pozna-
jemy strefę
pustyń
• warunki klima-
tyczne pustyń
• położenie
pustyń
• krajobrazy
pustyń
• pokazuje strefę pustyń na
mapie
• charakteryzuje klimat
pustynny
• wymienia rodzaje pustyń (R)
• porównuje krajobrazy różnych
rodzajów pustyń (D)
78. Rośliny
i zwierzęta
pustyni
• przystosowania
roślin do
warunków
klimatycznych
pustyni
• fauna pustyni
• wymienia 3–4 gatunki
zwierząt żyjących na pustyni
• omawia przystosowania roślin do
życia w warunkach pustynnych
(R/D)
• charakteryzuje faunę pustyń (R/D)
• opisuje przystosowania zwierząt do
życia na pustyni (R/D)
79. Miesz-
kańcy
pustyni
• koczownicy
i ich zajęcia
• oazy
• uprawa roli
• ropa naftowa
i wpływ jej
wydobycia na
zmiany
krajobrazu
pustyni
• wymienia zajęcia
mieszkańców pustyń
• opisuje wpływ warunków
przyrodniczych na sposób
gospodarowania i gęstość
zaludnienia (R/D)
• przewiduje dalsze zmiany
środowiska na skutek eksploatacji
złóż ropy naftowej (D/W)
Edukacja
ekologiczna
• degradacja
środowiska
– przyczyny
oraz jej
związek
z formami
działalności
ludzi
80. Życie
w dolinie
Nilu
• osadnictwo
w dolinie
i delcie Nilu
• rolnictwo w
dolinie Nilu
• krokodyl
nilowy
• pokazuje na mapie Nil
• wyjaśnia, dlaczego w dolinie
Nilu od tysięcy lat rozwija się
rolnictwo
• opisuje współczesne warunki życia
w dolinie Nilu (R)
Upalne
i suche lato
w strefie
śródziemno-
morskiej
81./82.
Klimat
i rośliny
strefy
śródziemno-
morskiej
• cechy klimatu
śródziemno-
morskiego
• charakterys-
tyczne cechy
roślinności
śródziemno-
morskiej
• makia śród-
ziemnomorska
• pokazuje na mapie strefę
śródziemnomorską
• opisuje klimat
śródziemnomorski,
wykorzystując dane zawarte
na wykresach
• charakteryzuje roślinność
śródziemnomorską (R)
• opisuje przystosowania roślin do
warunków klimatycznych (R/D)
• wyjaśnia, dlaczego w strefie
śródziemnomorskiej lasy zachowały
się tylko w nielicznych miejscach
(D)
• charakteryzuje makię
śródziemnomorską (R/D)
Edukacja
ekologiczna
• degradacja
środowiska
– przyczyny
oraz jej
związek
z formami
działalności
ludzi
83. Rośliny
uprawne
i zwierzęta
strefy
śródziem-
nomorskiej
• oliwki
• winorośl
• figi
• inne rośliny
uprawne
• fauna
śródziemno-
morska
• wymienia typowe rośliny
uprawne strefy
śródziemnomorskiej
• charakteryzuje uprawy w strefie
śródziemnomorskiej (R)
• charakteryzuje faunę
śródziemnomorską (R/D)
84. Strefa
śródziem-
nomorska
kolebką
cywilizacji
europejskiej
i atrakcyj-
nym regio-
nem turys-
tycznym
• kultura
kreteńska i jej
spadkobiercy
• turystyka
– regiony
turystyczne
• konsekwencje
rozwoju
turystyki
• wyjaśnia, co powoduje, że
basen Morza Śródziemnego
jest atrakcyjny turystycznie
• wyjaśnia, dlaczego strefa
śródziemnomorska nazywana jest
kolebką cywilizacji (R)
• wymienia wady i zalety rozwoju
turystyki w strefie
śródziemnomorskiej (D)
85./86.
Podsumo-
wanie
i sprawdzian
tematy 67–84
Strefa lasów
liściastych
zrzucających
liście na
zimę
87./88. Strefa
lasów
liściastych
zrzucających
liście na
zimę
• granice strefy
lasów liściastych
• charakterys-
tyczne cechy
klimatu
• przystosowania
drzew do
zmiennych
warunków
klimatycznych
• rośliny
i zwierzęta
poszczególnych
warstw lasu
• pokazuje na mapie strefę
lasów liściastych
• opisuje charakterystyczne
cechy klimatu strefy lasów
liściastych
• nazywa warstwy lasu
• podaje przykłady gatunków
roślin i zwierząt, które
występują w poszczególnych
warstwach lasu
• rozpoznaje wybrane gatunki
zwierząt, które występują
w lasach liściastych
• wskazuje zależności między
warunkami klimatycznymi a typem
lasów (D/W)
• charakteryzuje wybrane gatunki
zwierząt (R/D)
• omawia zależności pokarmowe
występujące w lesie (R)
• opisuje typy lasów występujące
w Polsce (D/W)
Strefa
stepów
– „morza
traw”
89./90. Strefa
stepów
• granice strefy
stepów
• uprawa
pszenicy
• klimat stepu
• rośliny
i zwierzęta
stepu
• pokazuje na mapie granice
strefy stepów
• charakteryzuje klimat
stepowy
• opisuje roślinność stepową
• wymienia cechy drapieżników
• wyjaśnia, dlaczego obszary strefy
stepów odgrywają ważną rolę
w wyżywieniu ludności świata (R)
• wskazuje przystosowania roślin do
warunków stepowych (R)
• charakteryzuje przystosowania
zwierząt do życia na stepie (R/D)
Długie
i mroźne
zimy
w strefie
północnych
lasów
iglastych
91./92. Strefa
północnych
lasów
iglastych
• klimat strefy
północnych
lasów iglastych
• wieczna
zmarzlina
• rośliny
i zwierzęta tajgi
• gospodarka
leśna
• pokazuje na mapie strefę
północnych lasów iglastych
• opisuje krajobraz tajgi
• wymienia gatunki zwierząt
żyjących w tajdze
• charakteryzuje gospodarkę
człowieka w tajdze
• opisuje klimat strefy północnych
lasów iglastych (R)
• charakteryzuje przystosowania
roślin do warunków klimatycznych
panujących w tajdze (R)
• omawia przystosowania wybranych
gatunków zwierząt do życia
w tajdze (R/D)
• wyjaśnia, co to jest wieczna
zmarzlina (R)
Edukacja
ekologiczna
• degradacja
środowiska
– przyczyny
oraz jej
związek
z formami
działalności
ludzi
Zimna
i bezleśna
strefa tundry
93. Klimat
tundry
• południowa
granica tundry
• zima i lato
w tundrze
• dzień polarny
i noc polarna
• wskazuje na mapie
południową granicę tundry
• opisuje klimat tundry
• porównuje pory roku w tundrze
(R/D)
94. Rośliny,
zwierzęta
oraz
mieszkańcy
tundry
• przedstawiciele
świata roślin
tundry
• zwierzęta
tundry
• Eskimosi i ich
zajęcia
• Lapończycy
i ich zajęcia
• wymienia gatunki roślin
występujące w tundrze
• omawia przystosowania lisa
polarnego do warunków
klimatycznych
• opisuje zajęcia mieszkańców
tundry
• charakteryzuje przystosowania
roślin i zwierząt do warunków
klimatycznych panujących
w tundrze (R/D)
• opisuje wpływ warunków
przyrodniczych na sposób
gospodarowania mieszkańców
tundry (R/D)
95. Ropa
naftowa i gaz
ziemny
w strefie
tundry
• złoża ropy
naftowej i gazu
ziemnego
w strefie tundry
• warunki
eksploatacji
• eksploatacja
złóż ropy
naftowej na
Alasce
• wymienia główne bogactwa
mineralne występujące
w tundrze
• opisuje zmiany w środowisku
spowodowane eksploatacją bogactw
(R/D)
Edukacja
ekologiczna
• degradacja
środowiska
– przyczyny
oraz jej
związek
z formami
działalności
ludzi
Wieczne
mrozy
w strefie
pustyń
lodowych
96./97.
Poznajemy
Antarktydę
• położenie
Antarktydy
• dzień polarny
i noc polarna
• klimat strefy
pustyń
lodowych
• rośliny
i zwierzęta
Antarktydy
i wód
przybrzeżnych
• odkrycia
i badania
naukowe
• pokazuje na mapie Antarktydę
• pokazuje biegun zimna
• opisuje warunki klimatyczne
panujące na Antarktydzie
• omawia przystosowania
pingwinów do życia
w klimacie polarnym
• wyjaśnia, dlaczego Antarktyda
nazywana jest pustynią lodową
(R/D)
• opisuje warunki panujące w oazach
(R)
• charakteryzuje faunę wód
przybrzeżnych Antarktydy (R)
• wyjaśnia, dlaczego fauna wód
przybrzeżnych Antarktydy jest
bogatsza niż w głębi kontynentu
(W)
• wymienia badaczy Antarktydy
(R/D)
• pokazuje na mapie trasy wypraw
polarnych (D)
• omawia wkład Polaków w badania
Antarktydy (R/D)
Wychowanie
patriotyczne
i obywatelskie
• sylwetki
wielkich
Polaków
98. Arktyka
– obszar
wokół
bieguna
północnego
• położenie
Arktyki
• warunki
klimatyczne
• wyprawy
polarne
w Arktyce
• pokazuje na mapie Arktykę
• charakteryzuje klimat Arktyki
• porównuje Antarktydę i Arktykę
(D)
• pokazuje na mapie trasy wypraw
polarnych (D)
• omawia wkład Polaków w badania
Arktyki (R/D)
Wychowanie
patriotyczne
i obywatelskie
• sylwetki
wielkich
Polaków
Podsumujmy 99. Podsu-
mowanie
tematy 87–98
100.
Sprawdzian
tematy 87–98
Dział: ZIEMIA – WSPÓLNE DOBRO
Zagrożenia
i szanse
101./102.
Zagrożenia
• przyczyny
zmian
• wymienia przyczyny zmian
w krajobrazie naturalnym
• wyjaśnia przyczyny powstawania
zanieczyszczeń powietrza, wody,
Edukacja
ekologiczna
przyrody i szanse
przyrody
w krajobrazie
naturalnym
• zanieczysz-
czenia i ich
skutki
• działania na
rzecz ochrony
przyrody
• opisuje skutki
zanieczyszczenia środowiska
• charakteryzuje
zanieczyszczenia środowiska
• wymienia formy ochrony
przyrody
• podaje przykłady gatunków
chronionych
gleby (R)
• charakteryzuje wybrane parki
narodowe (R/D)
• przewiduje skutki niewłaściwego
składowania odpadów
radioaktywnych i substancji
trujących (D/W)
• podaje przykłady działań
międzynarodowych na rzecz
ochrony przyrody (D)
• degradacja
środowiska
– przyczyny
oraz jej
związek
z formami
działalności
ludzi
Recommended