View
13
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
ZUIGELINGENZORGVaccinaties
Carmen Claeyscarmen.claeys@gmail.com
Casus 1
• Lena (7 maanden) komt met haar mama op consultatie. Haar papa heeft een job aangeboden gekregen in Nederland en binnen 1 maand verhuist het gezin. Mama maakt zich zorgen omtrent de recente mazelenepidemie in Nederland. Ze vraagt of het mogelijk is Lena te laten vaccineren vooraleer ze vertrekken.
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 2
Nut van vaccineren
• Individuele bescherming van de gevaccineerde• Wereldwijd eerste doodsoorzaak bij kinderen
• Reduceren van kindersterfte
• Populatie-immuniteit• Bescherming van een leeftijdsgroep of de volledige populatie
• Uitroeien van infectieziekten
• Noodzaak van hoge vaccinatiegraad gedurende vele jaren
• Wettelijk kader• Polio: 3 vaccins voor 18 maanden
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 3
Nut van vaccineren (2)Ziekte Complicaties Bij ziekte Na vaccineren Doeltreffendeheid
Polio ParalyseOverlijden
0,1-1/10010/100
0 (wel na OPV)0
95-100%
Difterie MyocarditisParalyseOverlijden
50/1004-10/1004-30/100
01/100.0000
90-100%
Tetanus Overlijden 10-65/100 0 100%
Pertussis Blijvende letselsConvulsiesEncefalopathieOverlijden
5/10001,5-3/1001-2/10001-4/1000
01,5-6/10.00000
70-90%
Hepatitis B Chronische hepatitis
Overlijden
15-95/100 (< 1j) 20-50/100 (> 1j)1/100
000
90-100%
Haemophilusinfluenzae b
EncefalopathieOverlijden
16-30/1001-5/100
00
90-100%
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 4
Nut van vaccineren (3)Ziekte Complicaties Bij ziekte Na vaccineren Doeltreffendheid
Pneumokokken GehoorschadeEncefalopathieOverlijden
32/10025/10011/100
000
97%
Mazelen PneumonieConvulsiesEncefalitisOverlijden
3,8-7,3/10000,3-0,5/10000,5-1/10001/10.000-1/4000
00,02-190/100.0001/1.000.0000
95%-100%
Bof MeningitisEncefalitisOrchitisOverlijden
10/10018-25/10.00020-30/1001,6-3,4/10.000
0000
85-100%
Rubella Aangeboren afwijkingen
1/14.000 0 99%
Meningokokken EncefalopathieOverlijden
15/1005-10/100
00
97%
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 5
Humane afweermechanismen
• Natuurlijke barrières• Mechanisch: huid, trilharen
• Chemisch: maagzuur, lysozyme (traanvocht, speeksel), zweet
• Kolonisatie van slijmvliezen
• Actief: hoesten, niezen, plassen, peristaltiek
• Niet-specifieke immuniteit (aangeboren)• Chemotaxie (complement-systeem)
• Fagocytose (macrofagen, monocyten, granulocyten)
• Cellysis en apoptose (complement, natural killer cells)
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 6
Humane afweermechanismen (2)
• Specifieke immuniteit (verworven)• Kenmerken
• Specifiek: vorming van antigeen specifieke bindingen
• Adaptief: aanpassing aan nieuwe antigenen
• Discriminatie: onderscheid tussen lichaamseigen en lichaamsvreemd
• Geheugen: efficiëntere en snellere reactie bij volgend contact
• Cellulaire immuniteit: T-cellen• T-helper cellen (CD4+): activatie B-cel, T-killer cel, macrofaag, …
• T-killer cellen (CD8+): cytotoxisch
• Actief tegen intracellulaire organismen (virussen, parasieten, schimmels, gisten)
• Humorale immuniteit: B-cellen• Produceren immunoglobulines (IgM, IgG, IgE, IgA, IgD) voor antigeen presentatie
• Actief tegen extracellulaire organismen: bacteriën
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 7
Werkingsmechanisme vaccins
• (Delen van) ziekteverwekkers +/- adjuvans, stabilisatoren
• Aanmaak van specifieke afweer• Lichamelijk mogelijk vanaf de 14e zwangerschapsweek
• Snelle en adequate reactie bij besmetting in vivo• Voorkomen van infectie
• Voorkomen van ziektetekens en –complicaties
• Immunogeniciteit• Vermogen om immuunrespons uit te lokken
• Kan verhoogd worden door adjuvantia toe te voegen
• Effectiviteit vaccin• Vermogen om infectie of ziektetekens te voorkomen
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 8
Soorten vaccins
• Levend afgezwakte vaccins• Micro-organisme leeft beperkte replicatie en doormaken van infectie
• Micro-organisme is afgezwakt geen virulentie meer
• Vergelijkbaar met doormaken natuurlijke infectie zonder ziek worden
• 1 dosis heeft reeds hoge effectiviteit
• Vaccinatiemoment: na verdwijnen moederlijke antigenen
• Gevaar voor ongeremde replicatie bij immuungecompromitteerden
• Voorbeelden: MBR, rota, (varicella, gele koorts, BCG)
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 9
Soorten vaccins (2)
• Geïnactiveerde vaccins• Dode micro-organismen of delen ervan
• Whole cell vaccins vb. polio, (hepatitis A)
• Gefractioneerde vaccins• Proteïne: vb. tetanus, difterie, hepatitis B, pertussis (acellulaire vorm)
• Polysaccharide: vb. pneumokokken, meningokokken
Krachtigere immuunrespons door conjugatie van dragereiwit = geconjugeerde vaccins
• Immuunrespons is dosisafhankelijk• Snelle bescherming: primaire reeks
• Opbouw immunologisch geheugen: booster
• Immuunrespons is leeftijdsafhankelijk• Vb: pneumokokkenvaccin (slechts 1 dosis bij vaccinatie na 12m)
• Geen beïnvloeding door circulerende maternale antistoffen
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 10
Basisvaccinatieschema (2013)
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 11
Totstandkoming vaccinatieschema
• Voor handen zijn van studies omtrent immunogeniciteit (en effectiviteit)
• Nationale epidemiologische gegevens
• Nationale kosten-effectiviteitsstudies
• Effect op de niet-gevaccineerde leeftijdsgroepen
• Aantal contactmomenten reduceren voor optimalisatie van vaccinatiegraad
• Evenwichtsoefening: vroege bescherming versus optimale immuunrespons
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 12
Contra-indicaties
• Welke vaccins?• Pertussis
• Recente epilepsie, evolutieve neurologische aandoeningen
• Koorts > 40.5°C in 48u na vorige toediening
• Convulsies in 72u na vorige toediening
• Persistant crying (> 3u) na vorige vaccinatie
• Levende vaccins (MBR, rota)
• Imuungecompromitteerden
• Behandeling met prednisolon (> 2mg/kg/d gedurende > 2w), cytostatica, radiotherapie
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 13
14
Contra-indicaties (2)
• Allergie?• Anafylaxie DD traag opgetreden urticaria DD syncope
• Kippeneiwit geen contra-indicatie voor MBR! (wel voor influenza en gele koorts)
• Anafylaxie op neomycine, gentamycine, polymyxine B cave MBR, polio (en varicella)
• Galactosemie cave pertussis
• Gelatine cave MBR (en varicella, rabiës, Japanse encefalitis)
• Gist (Saccharomyces cerevisiae) cave HBV
• Latex cave vaccins met latex onderdelen
• Acute ziekte?
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013
Anafylaxie versus syncopeSyncope Anafylaxie
Ontstaan Voor, tijdens of na vaccinatie Meestal eerste 5 min na vaccinatie
Huid Bleek, klam, zweten Jeuk, urticaria, angio-oedeem
Ademhaling Normaal Hoesten, wheezing, stridor, tachypnee, cyanose
Cardiovasculair Bradycardie, krachtige polsKortdurende hypotensie
Tachycardie, zwakke polsAanhoudende hypotensie
Neurologisch Kortdurend bewustzijnsverliesSoms myoclonieën/convulsies, rollen met ogen, incontinentie
Aanhoudend bewustzijnsverliesSoms angst- of paniekreactie
• Bij anafylaxie: bel steeds MUG• Adrenaline 1:1000 dosis 0,01 ml/kg met max 0,5 ml• Toediening: IM anterolaterale dij• Herhaal na 5 min zo geen beterschap
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 15
Neveneffecten
• Alle IM-vaccins• Lokale pijn met ev. zwelling/roodheid• Koorts, hoofdpijn, spierpijn• Blauw of rood verkleurde benen (vooral na 1ste Polio – DTP – Hib – HBV)
• Pertussis• Convulsies/koortsstuipen• Hypotone hyporesponsieve episode• Persistant crying (> 3u)
• MBR• Koorts met ev rash of artritis na 5 à 12 dagen• (Pan)encefalitis (1/1 miljoen)• Convulsies (10/100.000)• ITP (3,4/100.000)
• Rota• GI-ongemakken
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 16
Injectietechniek IM
• < 12 maanden: anterolaterale dij – vastus lateralis m. quadriceps
• > 12 maanden: bovenarm – m. deltoideus
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 17
Injectietechniek oraal
• Oraal: Rotarix – Rotateq
• - Rotarix: 2 dosissen (2m – 3m)- Rotateq: 3 dosissen (2m – 3m – 4m)
- Gelijke effectiviteit en nevenwerkingen- Geen toediening meer na 6m
(risico invaginatie)- Opname door mucosa mond en oesofagus
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 18
Inhaalvaccinaties
• Wie?• Niet-gevaccineerden
• Onvolledig vaccinatieschema
• Twijfel over vaccinatiestatus
• Vaccinatietijdstippen respecteren minimumleeftijd of minimuminterval niet
• Hoe?• Minimumleeftijd en minimuminterval respecteren
• Eerste vaccin voor 5m: schema voortzetten waar gestopt
• Na 5m: cf. inhaaltabellen
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 19
Inhaalvaccinaties (2)
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 20
Casus 2
• Dylan (13 maanden) is geadopteerd uit Thailand. Op 4 weken werd hij vermoedelijk gevaccineerd tegen Hepatitis B en TBC. Zijn adoptieouders wensen zijn vaccinatiestatus te laten bijwerken.Welk vaccinatieschema adviseer je?
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 21
Casus 2 (oplossing)
• Aanbevolen schema voor Dylan:
• 13m: hexavalent + pneumokokken
• 15m: hexavalent + MBR
• 21m: hexavalent + meningokokken
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 22
Casus 3
• Maarten (26 maanden) komt met zijn mama op raadpleging. Ze hebben de afgelopen jaren veel gereisd waardoor het vaccinatieschema wat verwaarloosd werd. Ze vraagt zich af of Maarten nog inhaalvaccinaties nodig heeft. Je vindt volgende gegevens in zijn boekje:
• 12 weken: Infanrix hexa (DTPa-HBV-IPV-Hib)
• 7 maanden: Infanrix hexa (DTPa-HBV-IPV-Hib)
• 19 maanden: Prevenar (Pn7V) + Infanrix hexa (DTPa-HBV-IPV-Hib)
• 20 maanden : Priorix (MBR) + Neisvac (MenC)
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 23
Casus 3 (Maarten)
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 24
Casus 1
• Lena (7 maanden) komt met haar mama op consultatie. Haar papa heeft een job aangeboden gekregen in Nederland en binnen 1 maand verhuist het gezin. Mama maakt zich zorgen omtrent de recente mazelenepidemie in Nederland. Ze vraagt of het mogelijk is Lena te laten vaccineren vooraleer ze vertrekken.
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 25
Casus 4
• Je ziet Nele (4 maanden) voor het eerst. Tijdens je anamnese bemerk je dat Nele nog geen vaccinaties ontvangen heeft. De ouders vertellen dat ze hun dochter niet wensen te laten vaccineren. Ze geven volgende argumenten:
• Nele is prematuur (34 weken) geboren. Bijgevolg is het beter de vaccinatie nog wat uit te stellen.
• Aangezien Nele nog borstvoeding krijgt, is het nog niet zinvol haar te laten vaccineren.
• Vaccinatie zorgt voor een verminderde immuunrespons tegen andere ziektekiemen waartegen niet gevaccineerd wordt.
• Er worden betere antistoffen gevormd tegen een ziekte wanneer je ze natuurlijk doormaakt.
• Het vaccin tegen MBR geeft een verhoogd risico op autisme.
Wat antwoord je?
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 26
Bronnen
• Handboek vaccinaties, deel A en deel B. Rudy Burgmeijer, Karel Hoppenbrouwers, Nico Bolscher, Van Gorcum 2007
• Adviezen Hoge Gezondheidsraad www.zorg-en-gezondheid.be
• Kind en Gezin: • Online cursus vaccineren
• Stroomdiagram anafylaxie
• Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg: Standaard vaccinaties 2013 www.vwvj.be
• Vaccinaties in vraag en antwoord. Leuven/Apeldoorn, Garant 1997
• Rapporten Federaal Kenniscentrum kce.fgov.be
Leerlijn Zuigelingenzorg 2013 27
Recommended