6. Sınıf Sosyal Bilimler 5. Ünite Ülkemiz ve Dünya

ÜLKEMİZ VE DÜNYA

DÜNYA’NIN NERESİNDEYİZ?• Sınırları belirli bir alan içinde yaşayan in san sayısına nüfus denir. Bu alan

Dünyanın ta mamı olabileceği gibi kıta, ülke, bölge, il, ilçe, köy veya daha dar bir alan da olabilmektedir.

• İnsanların eseri olan ya da doğal çevre den elde edilen, işletildiğinde gelir getiren zengin likler ekonomik kaynak olarak adlandırılır. Ekono mik kaynakların işleniş şekilleri, mal ve hizmet et kinlikleri ile bu etkinliklerden doğan ilişkilerin bü tününe de ekonomik faaliyetler denir.

• Nüfus ve ekonomik faaliyetler yeryüzüne eşit ve dengeli bir şekilde dağılmamıştır. Bunun nedeni yeryüzündeki her alanın aynı özellikleri taşımamasıdır.

Dünya üzerinde nüfusun ve ekonomik fa aliyetlerin dağılışının düzensiz olmasında çeşitli faktörler etkilidir. Bunlar;Fiziki Faktörler:1. Yeryüzü şekilleri2.İklim özellikleri3.Bitki örtüsü4. Toprak verimliliği5. Su kaynakları6. Kara ve denizlerin dağılışı7. Coğrafi konum8.  Yer altı kaynakları9.  BakıNOT:Nüfusun dağılışını en az etkileyen fiziki faktör bitki örtüsüdür.

Beşerî ve Ekonomik Faktörler:1.Ulaşım2.Sanayileşme3.Ticaret4.Tarım5.Yer altı zenginlikleri6.Turizm7. Tarihî faktörler8.Göçler

ETKİNLİK:

Yukarıda verilen diyagrama verilebilecek en uygun başlık aşağıdakilerden hangisidir?

   A) Nüfusun Dağılışı   B) Nüfus Artışının Sonuçları   C) Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı   D) Nüfusun Dağılışında Beşeri ve Doğal Faktörler

Arazinin engebeli olduğu yerlerde ulaşım, iş olanakları ve tarım alanları kısıtlı olur. Bu ne denle dağlık ve engebeli alanlar nüfusun seyrek olduğu yerlerdir. Dünya nüfusunun yaklaşık onda dokuzu ova ve düzlüklerde yaşamaktadır. İnsan lar asırlar boyunca yerleşmek için düz alanları seçmiştir. Örneğin; Alp ve Himalaya dağları gibi yüksek ve engebeli yerlerde nüfus oldukça azdır.       

İklim özellikleri de nüfusun coğrafi dağılı şı üzerinde etkilidir. Sıcaklık ve yağış koşullarının yeterli olduğu yerlerde nüfuslanma fazla iken ekonomik faaliyetler de çeşitlidir. Buna karşılık sı caklığın ve yağışın yetersiz veya çok fazla olduğu yerlerde ise nüfus ya çok az ya da hiç yoktur. Ku tup bölgeleri ve Ekvator çevresi bu duruma ör nektir. Doğal bitki örtüsü orman olan bu alanlar tarıma ve yerleşmeye elverişli değildir. Bu neden le bu alanlarda nüfusun az olduğu görülür.

Verimli toprakların bulunduğu, akarsula rın, göllerin, tatlı su kaynaklarının olduğu yerlerde de nüfus yoğundur. Örneğin; Nil, Dicle, Fırat, İndus ve Ganj gibi akarsu havzaları tarıma elverişli olduğu için buralarda nüfus yoğundur. Ulaşım, sanayi, tarım, ticaret ve enerji kaynaklarının işletilmesi gibi ekonomik faaliyetle rin yoğun olduğu yerlerde insan gücüne ihtiyaç duyulması nedeniyle buralarda nüfus yoğundur. Örneğin; önemli ticaret yollarının geçtiği Türkiye, tarım alanlarının geniş olduğu Hindistan, sanayi nin geliştiği Batı Avrupa ve Japonya nüfusun yo ğun olduğu yerlerdir. 

Dünyada Nüfusun Yoğun Olduğu Yerler:     Afrika'da Nil Vadisi, Kuzey Amerika'nın doğu kıyıları, Güneydoğu Asya kıyıları (Malezya, En donezya, Hindistan),Avrupa ülkeleri (Fransa, İngiltere, Hollan da, Belçika, Lüksemburg, Almanya, İsviçre, Ma caristan, Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya).Dünyada nüfusun yoğun olduğu yerlerde iklim şartları elverişli, yeryüzü şekilleri sade, tarım alanları geniş, toprak özellikleri tarıma elverişli, su kaynakları bol, ulaşım ağı gelişmiştir.

Dünyada Nüfusun Az Olduğu Yerler: Dağların yüksek kesimleri,     Kuzey ve güney kutup çevreleri,      Bataklık alanlar ve engebeli dağlık araziler,    Ekvatoral bölgedeki Amazon ve Kongo havzaları gibi sık ormanlık alanlar, Asya  Kıtası  içlerindeki  ve  dönenceler çevresindeki çöl ve bozkır alanlarıdır.Dünyada nüfusun ve ekonomik faaliyet lerin az olduğu yerler doğal faktörler açısından insan yaşamı için uygun koşullar taşımayan yer lerdir.

Nüfus Yoğunluğu Fazla Olan Ülkelerden Bazıları :       Bangladeş,GüneyKore,Hollanda,Belçika,Japonya,  Hindistan,El Salvador,Sri Lanka,İngiltere,Almanya                     Nüfus Yoğunluğu Az Olan Bazı Ülkeler: Moğolistan,Nabibya,Avusturya,Moritanya,Libya,Kanada,Kazakistan,OrtaAfrika,Bolivya,Rusya,        

 ETKİNLİK:Aşağıdaki fotoğraflarda dünyada nüfusun sık ve seyrek olduğu bazı bölgeler karışık olarak verilmiştir.Verilen ülke ya da kentlerin hangi nedenden dolayı seyrek ya da sık nüfuslandığını resimlerin altındaki boşluğa yazınız.

  TÜRKİYE'DE NÜFUS DAĞILIŞITürkiye'de Nüfusun Yoğun Olduğu Kesimler:

1.  Çatalca-Kocaeli Bölümü başta olmak üzere Marmara Bölgesi, 2.  Ege Bölümü,3.  Çukurova ve Akdeniz kıyı kesimi,4.  Doğu Karadeniz'in kıyı kesimleri,5.  İç kesimlerde verimli alüvyal ovalar

Türkiye'de Nüfusun Seyrek Olduğu Kesimler:1.  Doğu Karadeniz'in iç kesimleri,2.  Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki yüksek platolar,3.  Hakkari Bölümü(Doğu Anadolu)4.  Menteşe Yöresi(Ege)5.  Teke ve Taşeli platoları(Akdeniz) 6.   Yıldız Dağları Bölümü(Marmara

ETKİNLİK:

  KİM NEREDE ÇALIŞIYOR?Dünya üzerinde yaşayan nüfusun bir kıs mı tarım, bir kısmı sanayi, bir kısmı da hizmet sektöründe çalışmaktadır. Bu sektörler içinde de ğişik meslek dalları yer almaktadır. Tarım sektöründe çalışan nüfusun yoğun olduğu ülkeler fazla gelişme gösterememiştir. Hizmet ve sanayi sektöründe çalışan nüfusun faz la olduğu ülkeler ise oldukça gelişmiş ülkelerdir.

 Malavi, Bolivya, Arnavutluk, Bangla deş ve Jamaika gibi ülkelerde tarım alanında ça lışan nüfusun oranı yüksek iken ABD, Japonya, İngiltere, Norveç, Güney Afrika gibi ülkeler hiz met ve sanayi sektörü alanında gelişme göstermiş tir. Tarım sektörüne ağırlık veren ülkelerin geliş mişlik düzeyi yetersiz, hizmet ve sanayi sektörüne ağırlık veren ülkelerin gelişmişlik düzeyi yüksektir.

 Sanayileşmiş ülkelerde tarımda çalışan insan sayısı azdır. Ancak tarımdan elde edilen verim oldukça yüksektir. Sanayileşmiş ülkelerde tarım alanında modern yöntemler uygulandığı gi bi teknik araç ve gereçlerden yararlanarak daha çok gelir ve verim elde edilir.Ülkelerin ekonomik alanda öne çıkmala rında;  İklim özellikleri Toprak özellikleri Doğal kaynaklar Devlet politikası Yetişmiş insan gücü Girişimcilik arayışı, etkili olur.

ETKİNLİK:Aşağıdaki fotoğraflarda verilen mesleklerin hangi sektör içerisinde yer aldığını altlarındaki boşluklara yazınız.

ALDIKLARIMIZ, SATTIKLARIMIZ Belirli bir kazanç sağlamak amacıyla her türlü mal ve hizmetin alım satım faaliyetlerine ti caret adı verilir. Bir ülkenin sınırları içindeki iç pa zara yönelik ticaret iç ticaret, ülkeler arasında dış pazara yönelik ticaret ise dış ticaret olarak ad landırılır.

  Ülkeler ürettikleri malların ya da ham maddelerin fazlasını diğer ülkelere satar.      Dış ticaret içinde yer alan bu faaliyete dış satım (ihracat) adı verilir.      Dış ticaret ile satılan malların döviz olarak karşılığına dış ticaret hacmi denir.     Ülkelerin ihtiyacı olan çeşitli ürünleri diğer ülkelerden satın alması faali yetine ise dış alım (ithalat) adı verilir.

Bir ülkenin ihracatı ve ithalatı üzerinden alınan vergiye gümrük vergisi denir. Devlet gümrük vergisinin alınmasından sorumludur ve bazı kuruluşları aracılığıyla bu işi yapar. Ülkelerin giriş ve çıkışlarında gümrük kapısı olarak adlandırılan vergi denetiminin yapıldığı yerler vardır.

 TÜRKİYE'NİN DIŞ SATIMI (İHRACATIMIZ)    Ülkemizin dış ticaret hacmi yıllara göre büyümüş olsa da henüz yeterli düzeyde değildir. Özellikle dış satımımız istenilen düzeye ulaşama mıştır. Bunda dış pazarlarda yaşanan rekabet güçleri, hızlı nüfus artışı ve dışarıdan alınan ağır sanayi ürünlerine ödenen giderlerin fazla olması gibi faktörler etkili olmuştur.

Türkiye'nin En Fazla İhracat Yaptığı Ülkeler Almanya, Irak,İngiltere,Rusya,İtalya Türkiye'nin İhraç Ettiği Başlıca Ürünler Madencilik sektöründe; Krom BorCiva ManganezBakır

Tarım sektöründe; Pamuk                           Tütün Sanayi bitkileri             İncir Üzüm                            Zeytin Turunçgiller                   Buğday Arpa                               Sebze ve meyveCanlı hayvan                 Hayvansal ürünler Su ürünleri

 TÜRKİYE’NİN DIŞ ALIMI (İTHALATIMIZ ) Türkiye'nin dış ticaretinde ithalatın payı ihracattan fazladır. Bu nedenle ticarette giderleri miz gelirlerimizden fazladır. İthalatımızda da en fazla pay sanayi sektörüne aittir. Türkiye bir tarım ülkesi olduğu için ithalatta en az pay tarım sektö rüne aittir.

Türkiye'nin İthal Ettiği Başlıca Ürünler  Tarım sektöründe;Çay KahveMuz Pirinç Madencilik sektöründe;Ham petrol

Türkiye'nin En Fazla İthalat Yaptığı ÜlkelerRusya,Çin,Almanya,İtalya,ABD  

ETKİNLİK:Efe ‘nin katıldığı bilgi yarışmasındaki büyük ödülü kazanması için Türkiye’nin ithal etmediği ürünü bulması gerekmektedir.Buna göre,Efe hangi şıkkı işaretlerse soruyu bilerek ödülü kazanır?A)KahveB)PetrolC)DoğalgazD)Fındık

Ülke Başkenti Gümrük Kapısı ÜLKE BAŞKENT

Suriye ŞamNusaybin, Cilvegözü, Ceylanpınar

Azerbaycan Bakü

İrak Bağdat Habur Özbekistan Taşkent

iran Tahran Gürbulak, Esendere Kırgizistan Bişkek

Gürcistan Tiflis Sarp Kazakistan AstanaErmenistan Erivan Akyaka Türkmenistan Aşkabat

Nahcivan Özerk Bölge Dilucu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Lefkoşa

Yunanistan Atina İpsala Bulgaristan Sofya Kapıkule

KÜLTÜRLER ARASI KÖPRÜ Anadolu ilk çağlardan beri dünyanın en eski yerleşim merkezlerinden biri olmuştur. İklim koşulları, bol su kaynakları, önemli ticaret ve ulaşım yollarının Anadolu'dan geçmesi buranın yerleşim yeri olarak seçilmesinde etkili olmuştur.  Anadolu, konumunun sağladığı özellikler den dolayı tarih boyunca farklı kültürlere, medeni yetlere ve devletlere ev sahipliği yapmıştır. Aynı zamanda ticaret ve kültür iletişiminin kaynaşma noktası olmasıyla dünyadaki birçok medeniyetin oluşmasında ve gelişmesinde önemli rol oyna mıştır.

Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu ilk günler den itibaren dış politikasında barışı esas almıştır. Yabancı ülke temsilcilerinin ziyareti, elçilik binala rının yapılması, devletlerarası antlaşmalar, ulus lararası örgütlere üyelik gibi faaliyetler Atatürk dö nemi dış politikamıza örnek teşkil eder. Türkiye, I. Dünya Savaşı'nın ardından uluslararası barış ve güvenliği sağlamak, adaletli onurlu ilişkiler sürdürmek amacıyla kurulan Millet ler Cemiyeti'ne 1932 yılında üye olmuştur. Aynı işleri yürüten ve II. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan Birleşmiş Milletlere ise 50 asil üye arasında yer alarak 1945 yılında üye ol muştur. Günümüzde dünya devletlerinin 189'u bu örgüte üyedir.

Atatürkçülüğün ilkelerinden biri de tam bağımsızlıktır. Atatürk, Kurtuluş Savaşı sonunda yurdumuzu düşmanlardan kurtararak tam bağım sızlığına kavuşturdu. Atatürk'e göre, Türk halkının haysiyeti, onurlu bir halk olarak yaşaması ancak tam bağım sızlıkla sağlanabilirdi. Bu nedenle dış politikadaki anlayışını tam bağımsızlık ilkesi üzerine kurdu. Bağımsızlığa çok önem veren Atatürk Sovyetler Birliği egemenliği altında yaşayan Türk lerin de bir gün tam bağımsızlığına kavuşacağını önceden sezmiş ve "Bugün güneşin ağardığını na sıl görüyorsam, uzaktan bütün Doğu uluslarının da uyanışlarını öyle görüyorum. Bağımsızlık ve öz gürlüğüne kavuşacak olan çok kardeş ulus vardır. Onların yeniden doğuşu bütün güçlüklere ve bütün engellere karşı çıkacaklar ve kendilerini bekleyen geleceğe ulaşacaklardır." demiştir.

ULUSLARARASI İŞ BİRLİĞİ   Yardımlaşma, kendi gücümüzü ve olanaklarımızı, başkalarının iyiliği için kullanmaktır. Dayanışma, topluluğu oluşturan bireylerin bir konuda, duygu, düşünce ve karşılıklı çıkar birliği içinde olmalarıdır.Her ülke doğal afetlerden ve çevre sorunlarından zarar görenlere yardım etmek amacıyla yardım kurumları kurmuşlardır. Ülkeler tek başlarına çözemeyecekleri doğal afetler ve çevre sorunlarıyla karşılaştıkları zaman diğer ülkelerden yardım alırlar.

Bu sorunlar karşısında hizmet veren çeşitli uluslar arası yardım kuruluşlarından bazıları şunlardır: Kızılay Kızılhaç FAO (BM Gıda ve Tarım Örgütü) WHO ( BM Dünya Sağlık Örgütü)

Türkiye Kızılay Derneği uluslararası yardımları nedeniyle dünya kamuoyu tarafından takdir edilmiştir. Kızılay özellikle bulunduğu bölge (Balkanlar, Kafkaslar, Orta Doğu) içerisindeki ülkelere yönelik yapmış olduğu çalışmalarda Türkiye'yi en iyi şekilde temsil etmiştir. Güney Asya'da meydana gelen tsunami ve Pakistan depreminde zarar gören afetzedelere de yardım etmiştir. Savaşta ve barışta Uluslararası Kızılhaç Komitesiyle iş birliği yaparak afet, felaket ve acil yardım çalışmalarına katılmaktadır. Kızılay afet böl gelerine  ekipler gönderir, acil yardım malzemesi ve para yardımlarında bulunur.

ETKİNLİK:Türkiye’nin Dış Politika İlkeleri:-………………….. -………………….-………………….. -………………….-………………….. -………………….

ETKİNLİK:Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları uygun kelimelerle tamamlayınız.-Petrol -olimpiyat -Habur -Sovyetler Birliği -Almanya -Bakü-iklim -Asya -Afrika -doğalgaz - tekstil ve giyim1……………… ve …………..başta gelen ithalat ürünlerimiz arasındadır.2………………ve …………..önemli ihracat ürünlerimiz arasında yer alır.3………………Türkiye’nin ihracatında ilk sırada yer alır.4.Azerbaycan’ın başkenti …………………dür.5……………………….dört yılda bir yapılan geniş katılımlı spor organizasyonudur.6…………………………gümrük kapısı Türkiye ile Irak arasında bulunur. 7.Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ………………………………nin dağılması sonucu kurulmuştur.8……………,nüfusun dağılışını etkileyen doğal faktörlerdendir.9.Dünyanın yüzölçümü bakımından en büyük kıtası ……………………dır.10………………kıtasında çöller geniş yer tutar.

ETKİNLİK:Aşağıda verilen cümlelerden doğru olanların yanına D,yanlış olanların yanına Y harfi koyunuz.1.Türkiye’nin komşularının tamamıyla ticareti gelişmiştir.2.Dünyada iklim şartlarının elverişsiz olduğu yerlerde nüfus seyrektir.3.Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu ilk günden itibaren dış politikada barışı esas almıştır.4.Türkiye ile Yunanistan arsında İpsala gümrük kapısı vardır.5.Mısır’da nüfusun hemen hemen tamamı Nil Nehri boyunca sıralanan şehirlerde yaşar.6.TÜRKSOY,Türkiye ile Avrupa ülkeleri arasında imzalanan antlaşma ile kurulmuştur.7.Üç kıta ve 37 ülkede görev yapmakta olan TİKA Dışişleri Bakanlığı’na bağlıdır.8.Olimpiyat bayrağındaki 5 halka yeryüzündeki 5 kıtayı temsil eder.9.Türkiye’nin ithalatı ihracatından fazladır.10.İhracatımızda en büyük payı tekstil sektörü oluşturmaktadır.

KONU TESTİ:1)Aşağıdaki illerimizden hangisinin nüfusu diğerlerine göre daha seyrektir?A)İzmirB)SamsunC)İstanbulD)Hakkari

2)Aşağıda verilenlerden hangisi ülkemizin ihracatında önemli paya sahip ürünlerdendir?A)Ham maddelerB)İşlenmiş ürünlerC)Petrol ÜrünleriD)Tropikal meyveler

3)Dünyada nüfus ve ekonomik faaliyetler dengeli bir şekilde dağılmamıştır. Kuzey Avrupa’da nüfus yoğundur.Bunun temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir?A)Yeraltı kaynakları zengindir.B)Turizm faaliyetleri gelişmiştir.C)Tarımsal alanları geniştir.D)Ticari faaliyetleri gelişmiştir.

4)Nüfus miktarı ile gelişmişlik düzeyi arasında doğru orantı olsaydı en fazla gelişen kıta aşağıdakilerden hangisi olurdu?A)AsyaB)AfrikaC)Kuzey AmerikaD)Güney Amerika

5)Türkiye’de ithalat yapan bir firmanın genel müdürü olsaydınız aşağıdakilerden hangisini ithal etmezdiniz?A)PetrolB)KahveC)İncirD)Pirinç

6)Aşağıdaki ülkelerin hangisi ticari ilişkilerimizde daha az paya sahiptir?A)İngiltereB)AlmanyaC)FransaD)Libya

7) ı.Başkenti Taşkent’tir. II.En önemli edebiyat eserleri Manas Destanıdır. III.Altın madenciliğinde ileri gitmişlerdir. IV.En önemli düzlüğü Kızılkum Çölüdür.Yukarıda verilen bilgilerden hangisi Özbekistan’a ait değildir?A)I B)II C)III D)IV

8)-Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı ülkedir. -Bu ülkede çalışan işçi nüfusu arasındaki en büyük oran Türklerindir.Yukarıda özellikleri verilen ülke aşağıdakilerden hangisidir?A)AvusturyaB)İngiltereC)AlmanyaD)Bulgaristan

9)Çin dünyada nüfus miktarının en fazla olduğu ülke olmasına rağmen nüfus yoğunluğu azdır.Buna göre Çin ile ilgili aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenebilir?A)Yüzölçümü küçüktür.B)Sanayisi gelişmemiştir.C)Nüfus artış hızı yüksektir.D)Yüzölçümü büyüktür.

10)Türkiye’nin aşağıdaki faaliyetlerden hangisini gerçekleştirmesi Dünya genelinde tanınmasına daha fazla katkı sağlar?

A)İzmir’de Organik Ürünler Fuarı düzenlemesiB)Komşu ülkelere ekonomik yardımda bulunmasıC)Olimpiyat Oyunları’nı organize etmesiD)Avrupa Basketbol Şampiyonası’nı düzenlemesi

10)Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu ilk günden itibaren dış politikasında barışı esas almıştır.Bu durum Atatürk’ün aşağıdaki sözlerinden hangisi ile çelişmektedir?A)Komşuları ile ve bütün devletlerle iyi geçinmek ,Türkiye siyasetinin esasıdır.B)Yurtta barış,dünyada barış.C)Bugün bütün dünya ulusları aşağı yukarı akraba olmuşlardır ve olmakla meşguldürler.D)Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür.

11)Nüfus artış hızının en fazla olduğu kıta aşağıdakilerden hangisidir?A)AsyaB)AfrikaC)AmerikaD)Avrupa

12)Dünya nüfusunun yarısından fazlasının yaşadığı kıta aşağıdakilerden hangisidir?A)AvrupaB)AntarktikaC)AvustralyaD)Asya

13)Nüfus yoğunluğu en fazla olan kıta aşağıdakilerden hangisidir?A)AfrikaB)OkyanusyaC)AvrupaD)Asya

14)Yüzölçümü en küçük ve en büyük kıta aşağıdakilerden hangisidir?A)Avustralya-AsyaB)Avrupa-AntarktikaC)Afrika-AsyaD)Avustralya-Avrupa

15)Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ülkeler sıralamasında başta yer alır?A)ÇinB)AlmanyaC)İtalyaD)ABD

16)Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin ihracat yaptığı ülkeler arasında ilk sırada yer alır?A)AlmanyaB)IrakC)İngiltereD)İtalya

17)Atatürk döneminde yapılan siyasi antlaşma sayısı 70 civarındadır.Verilen bilgi Cumhuriyet rejiminin aşağıdaki politikalardan hangisini benimsediğini gösterir?A)YayılmacıB)FetihçiC)BarışçıD)Kaynaştırıcı

18)Aşağıdaki Türk Cumhuriyetlerinden hangisi Orta Asya’da yer almaz?A)TürkmenistanB)KKTCC)KazakistanD)Kırgızistan

19)TÜRKSOY’un amaçlarından biride Türkçe konuşan ülkeler ve topluluklar arasında kültürel ilişkilerin geliştirilmesidir.Buna göre,aşağıdaki ülkelerden hangisi TÜRKSOY’un amaçları arasında yer almaz?A)KazakistanB)ÖzbekistanC)KırgızistanD)Afganistan

20)Türkiye’nin Avrupa’ya açılan gümrük kapısı aşağıdaki illerimizden hangisinde bulunur?A)EdirneB)TekirdağC)HatayD)Çanakkale