Araling panlipunan yunit ii aralin 12

Yunit II ARALIN 12

Kulturang Pilipino

Editha T.HonradezPasolo Elementary School Pasolo

Valenzuela City

Pag-aralan ang mgalarawan:

1. Ano-anong pangkatetniko ang inyong nakita? 2. Ano ang napansin ninyosa kanilang mga katangiangpisikal at mga kasuotan?

Itanong:

ALAMIN MO

Ano-ano ang kontribusyonng iba’t ibang pangkat sakulturang Pilipino?

Ano-ano ang kultura ng iba’t ibang rehiyon saPilipinas?

Ang yamang tao ng Pilipinas ay ang mgamamamayan nito na matatagpuan sa iba’tibang bahagi ng bansa.

Iba-iba ang pangkat na kinabibilangan ngmamamayang Pilipino. Dulot ito ng pagigingkapuluan ng bansa kung kaya’t ang mgaPilipino ay nabuo mula sa iba’t ibang pangkat.

Bawat pangkat ay may sariling kultura nanaging tatak ng kanilang pagkakakilanlan.

Kultura - ay uri at paraan ngpamumuhay ng mga tao sa isang lugarna nagpapakita ng kanilangpaniniwala, kagamitan, moralidad,batas, tradisyon, sining, relihiyon,kaugalian, pamahalaan, at kaalaman osistema ng edukasyon.

Magkakatulad ang kanilang wikaat paraan ng pamumuhay.

Ilan sa mga pangkat etniko sa iba’tibang rehiyon sa Pilipinas at kanilang katangiang kultural.

Mga Pangkat Etniko sa LuzonIlocano

KapampanganTagalog

Bikolano

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

IlocanoRehiyon I at II(Ilocos Sur, IlocosNorte, Isabela,Cagayan, Abra,La Union, atPangasinan)Rehiyon III(Zambales)NCR o MetroManilaIbang bansa(Guam, Hawaii)

Pangatlo ito sa pinakamalakingpangkat sa Pilipinas.

Ang kakulangan ng mga lupangsakahan at mahabang tag-araw nanararanasan ang nag-udyok sa mgaIlokano na maging masinopmatiyaga, matipid, masipag, at mapamaraan.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

IlocanoRehiyon I at II(Ilocos Sur, IlocosNorte, Isabela,Cagayan, Abra,La Union, atPangasinan)Rehiyon III(Zambales)NCR o MetroManilaIbang bansa(Guam, Hawaii)

Bukod sa pagsasaka sakanilang malawak na tanimanng tabako, ang mga Ilokano ay kilala rin sa paggawa ng gitarangtinatawag na kutibeng.Ang awiting “Pamulinawen” at“Manang Biday” ay ilan sa mgakilalang awitin ng mga Ilokano.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

KapampanganRehiyon III(Pampanga, Tarlac,at Nueva Ecija)

Kilala ang mga Kapampangan sahusay nilang magluto at pagsusuot ng magagarang damit.

Kilala rin sila sa pagigingrelihiyoso. Patunay rito angpagdaraos nila ng Semana Santa sapamamagitan ng pagkakaroon ng pabasa at pagpipinetensiya.

Pangkat/ Rehiyon/

MgaLalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

KapampanganRehiyon III(Pampanga, Tarlac,at Nueva Ecija)

Tuwing buwan ng Mayo, pinagdiriwang nila angSantacruzan at Pista ng Parol naman tuwing Pasko..

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

Rehiyon IV at NCR(CALABARZON,MIMAROPA,Bulacan, NuevaEcija, Aurora,Bataan, Zambales,at Metro Manila)

Ang Tagalog ang pangalawa sapinakamalaking pangkat sa Pilipinas.

Pagsasaka ang pangunahingikinabubuhay nila.

Tinatayang mahigit 15 milyon anggumagamit ng wikang Tagalog saPilipinas. Ang wikang Tagalogdin ang naging batayan ng wikangFilipino na ating pambansang wika.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

BikolanoRehiyon V(Albay,Catanduanes,Masbate,Sorsogon,Camarines Sur, atCamarinesNorte)

Naninirahan sila sakapaligirang may matatabanglupa, sagana sa likas nayaman, at may magandangbulkan.Tanyag sila sa mga pagkaing

may gata at sili gaya ng laingat Bicol express.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

BikolanoRehiyon V(Albay,Catanduanes,Masbate,Sorsogon,Camarines Sur, atCamarines Norte)

Taon-taon, ipinagdiriwangnila ang Pista ng Birhen ng Peñafrancia. Bicol ang salita ng mga

tagarehiyon at sinasabingmahigit 3.5 milyon angmarunong ng salitang ito.

Mga Pangkat Etniko sa LuzonIlonggo

Sugbuhanon o CebuanoWaray

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

IlonggoRehiyon VI(Aklan, Antique,Capiz, Guimaras,Iloilo, at NegrosOccidental)

Kilala ang mga Ilonggo sapagiging malumanay atmahinahon lalo’t higit sakanilang pananalita. Sila ay marangya athindi mapag-isip at mahiligsa pagkain

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

Rehiyon VI(Aklan, Antique,Capiz, Guimaras,Iloilo, at NegrosOccidental)

Ang mga kalalakihanay masisipag, masisinop sabuhay, at tumutulong samga gawaing bahay. Sila ay mga relihiyoso at mahiligtumuklas ng mga kaalamansa buhay.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

Rehiyon VI(Aklan, Antique,Capiz, Guimaras,Iloilo, at NegrosOccidental)

Ang mga Ilonggo ay bantogsa paggawa ng mgakakanin at minatamiskatulad ng pinasugbo,barkilyos, piyaya, kalamay-hati at iba pang mgapagkaing iniimbak.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

Sugbuhanon o CebuanoRehiyon VII(Cebu, Bohol,Negros Oriental,Siquijor, ilanglalawigan saMindanao)

Ang Sugbuhanon o Cebuanoay itinuturing na pinaka-malaking pangkat etniko sabuong bansa.Mapagsapalaran sila upangpaunlarin ang kanilangbuhay.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

Sugbuhanon o CebuanoRehiyon VII(Cebu, Bohol,Negros Oriental,Siquijor, ilanglalawigan saMindanao)

Mga Pagdiriwang Pangrelihiyon: Pista ng Santo Niño Sinulog Festival bilangpag-alaala sa kapistahan ng patron ng Tanjay na siSeñor Santiago.Ang wikang Cebuano ay

ginagamit ng may 20 milyongPilipino.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

WarayRehiyon VIII(Biliran, pulo ngSamar, pulo ngLeyte)

Ang pinakabantog

na sayaw na Kuratsaay isang tradisyon salahat ng mgakasayahan sa Leyteat Samar.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

WarayRehiyon VIII(Biliran, pulo ngSamar, pulo ngLeyte)

Awiting Dandansoy atAlibangbang awitingnagpapahayag ng masayangpananaw sa buhay ng mga tagakatimugang Visayas. Waray ang kanilang wika naginagamit ng may 2.5 milyongPilipino.

Rehiyon VIII(Biliran, pulo ngSamar, pulo ngLeyte)

Muslim MaranaoMaguindanaon

Yakan

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

Pangkat ng MuslimMaranaoRehiyon X(Lanao)

Ang pangkat ng Muslim angpinakamalaking pangkatetniko na matatagpuan saMindanao. Ang kanilangrelihiyon ay Islam. Mahuhusay silangmangingisda, magsasaka,mangangalakal, at maninisid.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

Pangkat ng MuslimMaranaoRehiyon X(Lanao)

Ang Pangkat ng Muslim aytanyag sa paggamit ng kagamitangyari sa tanso. Ang kanilang mga tahanan aymay dekorasyong sarimanok nakanilang pinaniniwalaangnagbibigay ng lakas, kayamanan, atkasikatan sa isang mamamayan.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

Pangkat ng MuslimMaranaoRehiyon X(Lanao)

Ang Pangkat ng Muslim ay limangbahagdan ngkabuuang populasyonng Pilipinas.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

MaguindanaonRehiyon XII(mga lalawigansa RehiyonXII, Cotabato,Lanao del Norte,Maguindanao)

Mayroon na silang kultura bago pa man dumating ang mgamamamayang Islamic noongikalabing-apat na siglo. Angkanilang katutubong kultura at kalinangan ay napasanib sapagdating ng mga Islamic. Ito aymakikita sa kanilang panlipunan at pampulitikang kabuhayan.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

MaguindanaonRehiyon XII(mga lalawigansa RehiyonXII, Cotabato,Lanao del Norte,Maguindanao)

Hindi sila nagpasakop sa mgaKastila at Amerikano.

Mahigpit ang kanilangpaninindigan sa kanilangprinsipyo katulad ni Sultan Kudarat na inilaan angbuhay laban sa kolonyalismo.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

Yakan o SamaYakanARMM(Basilan)

Tanggap sa kultura ng mga Yakanang diborsiyo ngunit may matibay nadahilan ang paghihiwalay ng mag-asawa. Hindi sila pinapayagang mag-asawa ngkamag-anak at hindikatribu. Maaaring magpakasalnanghigit sa apat na babae ang lalakingYakan kung kaya niyang bigyan angmga ito ng sapat na ikabubuhay.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

Yakan o SamaYakanARMM(Basilan)

Ang mga Yakan lamang angtanging pangkat na kapuwanagsususot ng malong ang lalakiat babae. Isinusuot ng lalakingYakan ang malong sa kaniyangulo samantalang ipinupulupotnaman ito ng mga babae sakanilang baywang.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

Yakan o SamaYakanARMM(Basilan)

Ang mga Yakan lamang angtanging pangkat na kapuwanagsususot ng malong ang lalakiat babae. Isinusuot ng lalakingYakan ang malong sa kaniyangulo samantalang ipinupulupotnaman ito ng mga babae sakanilang baywang.

Iba pang PangkatEtniko

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

IfugaoCordillera AdministrativeRegion oCAR (BundokngGitnangCordillera)

Sila ang gumawa ngRice Terraces na walanggamit na makina; ginawa ito sapamamagitan ng kanilang mga kamay.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

Ivatan

Rehiyon II(Batanes)

Dahil madalas na dinaraananng bagyo ang Batanes,mababang hugis-kahon angmga bahay ng mga Ivatan. Gawa ito sa bato, kogon, at apog. Mayroon lamang itongmaliliit na bintana.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

Ivatan

Rehiyon II(Batanes)

Karaniwan sa mgaIvatan ang pagsusuot ngbakol, isang uri ng sombrero na gawa sahinabing dahoon ng palmera.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

SubanenRehiyon IX(Zamboanga delNorte at Zamboangadel Sur)

Ratan ang kanilangpangunahing produktokung kaya’t magalingsila sa paghahabi ng basket at banig.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

SubanenRehiyon IX(Zamboanga delNorte at Zamboangadel Sur)

Naniniwala rinsila na sa iisangninuno lamangsila nagmula.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

ManoboRehiyon ngCaraga(sa may IlogAgusan)

Matingkad na pula at itimangkanilang mga kasuotan kaya’t silaay tinaguriang makukulay na Ita.Nakagawian na nila ang

pagnganganga.Mahilig din sila sa pagtatato. Angmga babaeng Manobo ay may tato sasakong at binti samantalang ang mgalalaki ay may tato sa buong katawan.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

ManoboRehiyon ngCaraga(sa may IlogAgusan)

Katangi-tangi sa kanilang kulturaang paraan ng paglilibing sakanilang mga kaanak na yumao.Ibinabaon nila ito nang mababaw o halos hindi na tinatabunan ng lupa sapaniniwalang sa pamamagitannito ay malayang makalalabas-masok sa kabaong ang espiritu o kaluluwa ng namatay.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

ManoboRehiyon ngCaraga(sa may IlogAgusan)

Ang tahanan ngyumao ay kanila ring sinusunog o kaya’y iniiwangnakatiwangwang at hindina tinitirahan pa ng mgakamag-anak.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

BagoboRehiyon XI(Davao)

Ang mga lalaking Bagoboay nangangarap namatawag at makilala bilangisang mandirigma nanakakitil na ng dalawa o higitpang mandirigma ngkalabang tribu.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

BagoboRehiyon XI(Davao)

Tatlong Pangkat ng angTradisyunal na Lipunan ng

mga Bagobo:

1.mandirigma-Ang mgabayani2.datu-ang datu ang pinunong mga mga mandirigma

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

BagoboRehiyon XI(Davao)

3.nabalian- Ang mganabalian o paring babaeang pangalawang uri salipunan. Sila angmatatandang babaingmahuhusay sa paghahabi.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

Samal Sila ay tinaguriang mgahitanong-dagat sapagkat sa mgabaybaying dagat o mismong sakaragatan sila naninirahan.Nagpapalipat-lipat sila ng tirahanat sumusunod sa mga kawan ng isdana siya nilang ikinabubuhay.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

T’boli Sila ay kilala ng mgamamimiling naninirahan samga kapatagan. Kahanga-hanga silasa kanilang pagiging makasining naipinakikita nila sa kanilangmga kasuotan, personal napalamuti, gawang-metal, paglala at paggawa ng basket.

Pangkat/ Rehiyon/Mga Lalawigang

Pinaninirahan

Katangiang Kultural

T’boli Naipakikita rin nila ito sakanilang hindi pangka-raniwang musika at sayaw.Ang kanilang instrumentingpangmusika ay ang agong, tambol at mga may kwerdas.

Ang kultura ng Pilipinas ay pinaghalong impluwensiya ngkultura ng mga katutubongtradisyon, kultura ng mga pangkatetniko, at kultura ng mga unangmangangalakal at mananakopng bansa.

III. Piliin kung saang rehiyon matatagpuan ang mgapangkat etniko. Isulat sa sagutang papel ang titik ngtamang sagot.

1. Tagalog 6. Ilonggo2. Ivatan 7. Kapampangan3. Bagobo 8. Subanen4. Waray 9. Ilokano5. Yakan 10. Bikolano

Impluwensiya ng mga UnangMangangalakal

Bago pa dumating ang mga unangmangangalakal at mananakop ay may sarilinang kultura ang mga unang Pilipino.

Ang kulturang ito ay nadagdagan ngmga kultura ng mga mangangalakal naOrang Dampuan, Orang Bandjar, Hindu,Intsik, Arabe, at Hapones.

Dahil sa pagpapalitan ng mga produktoat pakikipag-ugnayan sa kanila, unti-untingnabago ang kulturang Pilipino. AngHinduismo at Budismo ay mayimpluwensiya sa mga katutubongpaniniwala at kasuotan ng mga Pilipino.

Natuto ang mga unang Pilipino nagumamit ng sarong at putong na hanggangsa ngayon ay ginagamit ng mga Muslim.

Mga Impluwensiya ng Tsina natuto ang mga Pilipino sa pagkain

ng pansit, siopao, ampaw, at lugaw. paggamit ng magagalang na

katawagang ate, kuya, ditse, at sangkopaggamit ng kanilang mga produkto

kabilang na ang payong, tsinelas, at porselana.

Ang relihiyong Islam namanay impluwensiya ng mga Arabesa mga Muslim. Marami sa mgamamamayan ng Mindanaoang nakapag-asawa ng mgaArabe.

Impluwensiya ng mgaMananakop

mga salitang Espanyol tulad ng kurbata, mesa, adios, at libro.maraming Pilipino ang nagingKristiyano at natuto ng wikangEspanyol.

Impluwensiya ng mga Espanyol

ang pagluluto at pagkain ng mechado, lechon, menudo, at pochero.

ang pagsasagawa ng Malala king pistaatpag-aalaala sa mga Santong Patron ng mga bayan.

maraming Pilipino ang nagingKristiyano at natuto ng wikangEspanyol. Marami ring Pilipino ang nakapag-

asawa ng Espanyol, kung kaya’tnagkaroon ng pagbabago sa katangiangpisikal ng mga Pilipino.

Impluwensiya ng mga Espanyol

Ang pinakamahalagang kontribusyonnaman ng mga Amerikano sa bansa ay angpagpapahalaga sa edukasyon at kalusugan.

Natutunan din sa kanila angdemokratikong pamahalaan. Dahil sa kanilakung kaya’t marunong ng wikang Ingles angkaramihan sa Pilipino. Sa kasalukuyangpanahon, maraming Pilipino ang naninirahansa Estados Unidos.

Ang mga kaugaliang Pilipino ay tatak na ng mga mamamayan, tulad ng bayanihan, matindingpagkakabuklod-buklod ng mag-anak, pakikisama, hiya, utang naloob, amor propio, delikadesa, at palabra de honor.

Sagutin:1.Ano ang mga katangiang kultural ng iba’t

ibang pangkat mula sa iba’t ibang rehiyon?

2.Ano-ano ang kontribusyon ng iba’t ibangpangkat sa kulturang Pilipino ayon sasumusunod?

a. katutubong tradisyon c. pangkat etnikob. unang mangangalakal d. mananakop

GAWAIN C

Gamit ang Catch the Falling Stars, tukuyin angiba’t ibang kontribusyon sa kulturang Pilipino.(pangkatan)

Itanong :1. Ano-ano ang kontribusyon ng iba’t ibangpangkat sa ating kultura?

2. Anong pangkat ang may pinakamaramingkontribusyon?

3. Mahalaga ba ang kanilang mga naging

kontribusyon sa kulturang Pilipino?

3. Ano ang pinakamahalagang kontribusyon

ng mga Espanyol? ng mga Amerikano?

• Ang kultura ay ang uri at paraan ng pamumuhay ng mga tao sa isang lugarna nagpapakita ng kanilang paniniwala, kagamitan, moralidad, batas, tradisyon, sining, relihiyon, kaugalian, pamahalaan, at kaalaman o sistema ng edukasyon.

Tandaan Mo:

• May pitumpung pangkat etnikoatwalumpung uri ng wika at diyalektosa ating bansa. Bawat pangkat ay may sariling kultura na naging tatakng kanilang pagkakakilanlan.

Tandaan Mo:

•Ang kultura ng Pilipinas ay pinaghalong impluwensiyang kultura ng mga katutubongtradisyon, kultura ng mga pangkatetniko, at ng mga unang manga-ngalakal at mananakop ng bansa.

Tandaan Mo:

NATUTUHAN KO

I. Isulat sa sagutang papel kung anong pangkat etnikoang inilalarawan ng sumusunod na mga katangiangkultural.

1. Naipakikita ang pagiging malikhain sa paggawa nila ngHagdan-hagdang Palayan gamit ang kanilang mga kamaylamang2. Itinuturing na makukulay na Ita3. Mahilig sa mga pagkaing may sili at gata4. Kilala sa pagiging matipid at masinop5. Mahilig sa musika at magaling gumawa ng gitara.

6. Malumanay at malambing magsalita kaya’thindi nakikitaan ng pagkagalit sa kanilangpananalita7. Naglalagay ng disenyong sarimanok sa kanilangmga bahay8. Kilala sa kanilang kagalingan sa pagluluto ng masasarap na pagkain9. Mas higit na binibigyang-halaga ang pag-aaralng Koran10. Nagsusuot ng bakol, isang uri ng sombrero nagawa sa hinabing dahon ng palmera

II. Isulat sa sagutang papel kung anongpangkat ng mga dayuhan ang nagkaloobng sumusunod na mga impluwensiya o kontribusyon sa ating kultura.

1. Sila ay nagdala ng relihiyong Islam.

2. Nagturo sila sa mga Pilipino ng pagpapahalaga sa edukasyon at kalusugan.

3. Sa kanila natin natutunan angpagkain ng siopao at pansit.4. Ang kanilangpinakamagandang nagingkontribusyon sa mga Pilipino ay ang Kristiyanismo.5. Natutunan natin sa kanila angpaggamit ng sarong at putong.