Instalacija i upotreba modula Mindmap u Moodle-u

INSTALACIJA I UPOTREBA MODULA MINDMAP

U MOODLE-U

Mapa uma izrañena u Moodle-u1

LASLO ARANKA

POLITEHNI ČKA ŠKOLA, Subotica

2009

- 2 -

UVOD

Mapa upa (eng. mind map) je popularna grafička tehnika ili sistem za organizaciju misli. Reč je o dijagramu s kojim se mogu prikazati reči, ideje, zadaci ili druge stavke koje se radijalno organizuju oko jednog centralnog pojma, ideje ili ključne reči (vidi sliku na naslovnoj strani ovog rada). Mapa uma je moćno grafičko sredstvo primenljivo u raznim oblastima – obrazovanju, poslovanju ili za mnoge lične svrhe (organizacija, planiranje, . . .), kako od strane pojedinca, tako od strane grupe. Poznata je i pod nazivima: mentalna karta, umna/kognitivna mapa.

Mapa uma predstavlja alat za efektivno i brže učenje, s obzirom da se s njim generalizuju, vizualizuju, strukturišu i klasifikuju ideje. Konkretno, na području obrazovanja, mapa uma se može koristiti za stvaranje beležaka, memorisanje, učenje, izlaganje, polaganje ispita, pisanje radova, planiranje, organizovanje, ali i za rešavanje problema (npr. brainstorming).

Tehnika izrade umnih mapa je tehnički jednostavna i lako savladiva.

Više o mapi uma možete saznati na sledećim veb stranicama:

� MAPE UMA - Kako se crtaju mape uma? http://www.tt-group.net/text/mape_uma/mape_uma.htm

� UMNE MAPE (MIND MAPPING) - TEHNIKA KREATIVNOG RAZMIŠLJANJA I UČENJA http://www.portalalfa.com/mambo/index.php?option=com_content&task=view&id=

364&Itemid=49

� Mind map http://en.wikipedia.org/wiki/Mind_map

� Maximise the Power of Your Brain - Tony Buzan - MIND MAPPING http://www.youtube.com/watch?v=MlabrWv25qQ

MODUL MINDMAP U MOODLE-U

Uopšteno, mapa uma se može na dva načina uvesti u kurs na Moodle sistemu.

Kao prvo, ona se može izraditi u bilo kom eksternom programu (FreeMind, MindManager, Inspiration i drugi) i importovati u Moodle. Na narednim slikama su prikazane mape uma – izrañene u programu FreeMind i Inspiration. Za mape uma kreirane u programu FreeMind neophodno je instalirati FreeMind filter, dodatni modul za Moodle. Ovaj način uvoñenja mapi uma nije tema ovoga rada.

- 3 -

Izrada mape uma u programu FreeMind2

Mentalna mapa izrañena pomoću programa Inspiration: Classification of Six Kingdoms3

- 4 -

Drugi način primene mape uma jeste izrada iste u samom Moodle-u, pomoću dodatno instaliranog modula nazvanog Mindmap.

Mindmap je modul aktivnosti, koji je dostupan i preko Moodle-ovog sajta, kao i na ekpenso.com (gde se nudi online mogućnost izrade mape uma – koja se može snimiti i importovati u Moodle kao slika ili kao PDF). Program Mindmap služi za izradu i deljenje mapa uma kroz kurs. Kreiran je od strane ekpenso.com.

Moodle Mindmap je jednostavan program za kreiranje mape uma sa više sloja. Mada ne omogućuje ugradnju slika, audio ili video fajlova, niti hiperveza, ipak je koristan za brainstorming pri uvodnom delu predavanja/lekcije, ili za razvijanje rečnika, ili kao sredstvo za sumiranje globalnih veza date teme. Jednostavnost se ogleda i u tome, da nudi samo odreñeni vid izrade, samo običnim linijama za povezivanje čvorova i isključivo sa oblačićima (mehurićima) za definisanje čvora na mapi. Inače, kao što se vidi na prethodnim ilustracijama, na mapi uma se mogu koristiti i slike, a i linije raznih boja i oblika.

INSTALACIJA MODULA MINDMAP

Modul Mindmap zahteva Moodle 1.9 ili noviju verziju.

Za upotrebu neophodna je instalacija novije verzije Adobe Flash Player-a, koji se besplatno može skinuti sa sledeće veb stranice: http://www.adobe.com/products/flashplayer/ (npr. fajl install_flash_player_10_active_x.exe)

Sam modul Mindmap se preuzima sa sledeće lokacije: http://moodle.org/mod/data/view.php?d=13&rid=1628 , gde birate opciju Download latest version:

Gore navedeni link vodi do veb stranice http://en.ekpenso.com/downloads, do autora

ovog modula.

- 5 -

Preuzimanje može da se izvrši i direktno sa ove lokacije. Birate opciju Download

Moodle-Mindmap-Module:

Preuzeti fajl moodle-mindmap-module.zip se raspakuje i dobijeni podfolder

mindmap u celini se prekopira u folder moodle/mod/, tačnije u folder:

C:\Inetpub\wwwroot\moodle\mod

Nakon toga je potrebno pokrenuti moodle sistem, otvarajući u Internet Explorer-u ili

drugom pretraživaču stranicu http://localhost/moodle/ i prijaviti se na moodle sajt.

Instalacija modula se pokreće tako da se na administratorskoj

stranici Moodle-a izabere opcija Obaveštenja (Notifications). Ako

je aktivacija uspešna, dobija se sledeća poruka:

Za nastavak rada potrebno je samo kliknuti na dugme Continue.

- 6 -

Provera instaliranog modula: u opciji Moduli/Aktivnosti nudi

se odreñena lista instaliranih aktivnosti, s tim da se na ovom

spisku ne pojavljuju svi. Opcijom Upravljanje aktivnostima

dobija se kompletna lista svih modula aktivnosti raspoloživih u

sistemu.

U ovoj tabeli se nalazi i novoinstalirani modul Mindmap. Sve dok je podešeno na

vidljivo stanje (otvoreno oko – ), ona se može pozvati i primeniti u svim kursevima.

Broj u drugoj koloni (kolona “Aktivnosti”) označava broj ugrañenih aktivnosti

Mindmap u Moodle sistem: nakon instalacije je 0 (tj. nijedna mapa uma još nije

kreirana u kursevima), a na donjoj slici stoji 2, što znači u ovom primeru postoje 2

mape uma već u nekom od kurseva.

- 7 -

PRIMENA AKTIVNOSTI MINDMAP U MOODLE-U

Za dodavanje aktivnosti Mindmap najpre je potrebno uklju čiti ureñivanje (Turn

editing on). Kod odgovarajuće nedelje/teme otvara se lista mogućih aktivnosti za

dodavanje i odabere se Mindmap (kao što se da primetiti, odreñeni pojmovi ostaju

neprevedeni u srpskoj verziji, što je slučaj i sa mapom uma – Mindmap).

Podešavanje umetnute aktivnosti Mindmap

Mindmap Name – najpre se imenuje mapa uma. Ovaj naziv je obavezan, a pojaviće se

pri sedmičnom/tematskom pregledu nastavnih sadržaja kursa.

- 8 -

Editable – ako je ova opcija čekirana, tada i nastavnici i učenici mogu pregledati,

editovati i snimiti ovu mapu uma. Ako nije, tada samo nastavnici i administratori

mogu vršiti navedene radnje, a učenici isključivo pregledavati mapu uma.

Grupni mod – ova opcija nudi podeševanja na tri načina rada:

– rad bez grupe (No groups): svako radi individualno, kao član jedne velike zajednice,

– rad sa odvojenim grupama (Separate groups): svaka grupa vidi isključivo svoju grupu, a ostale ne,

– rad sa vidljivim grupama (Visible groups): svaka grupa radi u svojoj grupi, s tim da može da vidi ostale grupe.

Grupni mod se može definisati na dva nivoa:

1. Na nivou kursa – podrazumevani način za sve aktivnosti u datom kursu.

2. Na nivou aktivnosti – svaka aktivnost koja podržava grupe može da definiše svoj način rada sa grupama (grupni mod). Ali, ako je kurs podešen na obavezne grupe (opcija "force group mode") tada se podešavanja pojedinih aktivnosti ignorišu.

Vidljivo (Visible) – da li da se ova aktivnost vidi ili da se sakrije.

Opcija ID broj – omogućuje identifikaciju date aktivnosti radi kalkulisanja ocena. Ukoliko data aktivnost nije uključena u ocenjivanje, tada ovo polje može da ostane prazno.

Kategorija ocena (Grade category) – ostaje Nekategorisano (Uncategorized)

Klikom na komandno dugme Sačuvaj i vrati se na kurs (Save and return to course)

dolazimo do stranice kursa gde se pojavljuje i naša novododata aktivnost, mapa uma:

- 9 -

Ukoliko se ipak izabere komanda Sačuvaj i prikaži (Save and display) dolazi se do

programa Mindmap i može se početi sa crtanjem mape uma. Naredne slike prikazuju

početni ekran i opis raspoloživih ključnih mogućnosti.

Mapa uma se može primeniti i kao alat za anticipaciju (pripremu) sadržaja koji će se

predavati – kao pomoć učenicima da usvoje način razmišljanja koji ih čeka tokom

predstojećeg predavanja. Na ovaj način se učenici mogu fokusirati na sadržaj koji će

se čuti, a mogu anticipirati i neke ideje i rečnik. Aktivnost Mindmap učenici mogu

koristiti individualno, u manjim grupama, ali i kao celo odeljenje. Sledeći primer

pokazuje mapu uma koju učenici mogu izraditi na času stranog jezika, ako im se

saopšti da sledi predavanje o Olimpijskim igrama, ali pre toga im predstoji zadatak

da zacrtaju (zamisle) koje teme i rečnik bi mogli biti spomenuti4.

snimi (save)

dodaj (add)

otkloni (remove)

poništi (undo)

ponovi (redo)

stil, tip i boja slova

promeni izgled (change layout)

nivoi (levels)

boja pozadine

zumiranje (zoom)

- 10 -

Kako se crta ovakva mapa uma pomoću Mindmap-a?

1. korak: Na sredinu mape se postavlja glavni ključni pojam ili naslov (ponuñen je

crveni čvor (lopta/oblak) sa natpisom Moodle). Klikom na taj čvor menjamo

tekst.

2. korak: Kreiranje prve veze se vrši klikom na alatku Dodaj (zeleni plus ikonica).

Pojaviće se jedna plava lopta, koja se može prevući na drugo, željeno mesto

(oblaci se lako pomeraju, sem središnje – centralne). Pomeranjem centralnog

čvora se pomera čitava mapa uma, a isto se može postići i prevlačenjem

pokazivačem miša bilo gde na praznoj površini oko elemenata). Klikom na

sredinu lopte menjamo naziv. Isti korak ponavljamo i za sledeći pojam. Znači,

sada imamo 2 nova čvora u mapi uma, na prvom nivou mape.

Za sledeći, drugi nivo, čvorovi se dodaju slično. Umesto ikonice Dodaj

moguće je koristiti i taster Insert na tastaturi, ali i taster Enter. Dok se Enter-

om dodaje čvor na isti nivo, Insert-om se dodaje na sledeći nivo, tj. na nivo

- 11 -

„deteta“. Četvrti način dodavanja novog “oblaka” je dupli klik bilo gde na

prazno na radnoj površini mape.

Ako je neki čvor označen (u fokusu je), tada se nova grana dodaje baš njemu.

Ako se novi čvor pojavljuje na neadekvatnom mestu (npr. na centralnom čvoru,

a mi već crtamo nivoe detalja), jednostavno ga je potrebno prevući na vrh onog

čvora koji treba dalje da se grana, kliknuti na taj „oblak“ i vući dalje, otpustivši

na željenoj poziciji.

3. Promena stila i tipa slova:

4. Klikom na paletu boja, menjamo boje, što je dobar način da prikažemo napr.

više korisnika, više različitih delova teme ili ideje po važnosti (više/manje

važan). Prva slika prikazuje paletu boja za pozadinu čvora, a druga – paletu

boja za slova datog čvora.

- 12 -

Ovim osnovnim koracima se stiže do razgranatije mape ume, kao na primer

ova mapa (nezavršena) sa tri nivoa:

5. Alat za zumiranje (Zoom) - dimenzija cele slike, tj. mape uma se menja

klizačem sa desne strane prozora za izradu mape uma, ili kliktanjem na – ili +.

6. U slučaju greške, koristimo opciju Poništi (Undo) ili CTRL + Z . U nekom

kasnijem koraku: kliknemo na suvišni čvor i brišemo tasterom Delete ili klikom

na ikonicu Otkloni (Remove) ili držajući taster CTRL + klik na dati čvor.

Kombinacijom tastera CTRL + D briše se označeni čvor i svi njemu podreñeni

čvorovi (deca-čvorovi).

Opcija za ponavljanje poslednje operacije Ponovi (Redo) se može zameniti sa

CTRL + Y.

7. Povremeno treba spašavati trenutno stanje mape uma (alatkom Snimi).

8. Moguća je čak i simultana upotreba od strane učenika, ali je potrebno pri

tome redovno snimanje promena, da bi svaki korisnik video svaki dodati čvor.

- 13 -

Takoñe je neophodno i osvežavanje stranice (tasterom F5) da bi se videlo šta su

drugi korisnici dodali.

9. Promena izgleda (Layout) – sistematski rasporeñuje grane i nivoe. Rezultat

opcije Layout na našem primeru je sledeći:

10. Nivoi (Levels) – na prvoj narednoj slici je filtriran samo prvi nivo mape, a na

drugoj drugi nivo. Moguće je podesiti vidljivost od prvog do četvrtog nivoa ili

sve (All). Ovo poslednje je ujedno i podrazumevana opcija.

- 14 -

11. Prikazivanje i sklanjanje “dece” – na prethodnim slikama (a posebno na onoj

sa svim nivoima) se vidi da kod odreñenih čvorova, tačnije oni koji imaju svoje

podreñene, se pojavljuje mali jezičak sa njihove desne strane sa oznakom “-“

(minus). Ovaj znak omogućuje sklanjanje njegove “dece”, nakon čega se

pojavljuje na istom mestu mali “+” (plus) nudivši mogućnosti za ponovno

prikazivanje podreñenih čvorova.

12. Opcija Autocomplete-Node se poziva pritiskom na taster End i “automatski

dopunjuje” označeni čvor sa daljnim granama. Postavlja se pitanje adekvatnosti

ovih programski ponudjenih pojmova, koji su zadati na nemačkom. Ne

preporučuje se koristiti.

13. Opcija Ažuriraj - Update this Mindmap (sa gornje strane ekrana desno) vodi

nas do podešavanja mape uma, ukoliko u njima želimo naknadno nešto da

promenimo.

14. Desnim klikom se poziva pomoćni meni od Flash player-a i nudi nekoliko

opcija, npr. mogućnost zumiranja. Preporučuje se da se oni izbegavaju –

posebno zumiranje prikaza, jer se dešava da nestanu neke ili sve alatke

(ikonice) sa palete alatki, koje ne možemo vratiti, jedino izlaskom (iz celog

sistema) i ponovnim ulaskom u datu mapu uma.

- 15 -

Kada se otvara nova mapa uma ili edituje neka postojeća, korisnik se nalazi u

kategoriji Mindmaps, tj. u skupu svih mapa uma. Klikom na stavku Mindmaps dobija

se tabelarna lista svih mapi uma datog kursa.

Na kraju, modul Mindmap se može izbrisati iz Moodle-a, ukoliko se ne koristi ili se

želi reinstalirati: u administratorskom delu, na tabelarnoj listi aktivnosti nalazi se

opcija Delete za svaku aktivnost pojedinačno (vidi sliku na str. 6 ovog uputstva).

Brisanje aktivnosti Mindmap se potvrñuje sledećom porukom:

U gornjoj poruci stoji, da se brisanje kompletira nakon izlaska iz Moodle-a, dodatnim

brisanjem direktorijuma (foldera) /mindmap.

Prednost modula MindMap naspram ostalih mogućnosti izrade mape uma jeste u tome, što se mapa uma kreira u samom Moodle sistemu. Nedostatak mu je što je jednostavan, ima svoja ograničenja (npr. fiksni oblici čvorova, nemogućnost ubacivanja slika, crteža), i da se ne može eksportovati izvan Moodle-a.

- 16 -

U online verziji programa Mindmap na ekpenso.com postoje dodatne opcije:

� eksportovanje gotove mape uma: kao slike ili kao PDF, kao i

� dupliciranje mape uma, ukoliko se kreiraju slične mape.

LITERATURA:

1. www.moodle.org – Modules and Plugins

2. Jeff Stanford: Moodle 1.9 for Second Language Teaching (e-book)

3. www.ekpenso.com – Help and Videotutorial

1 Jeff Stanford: Moodle 1.9 for Second Language 2 http://freemind.sourceforge.net/wiki/index.php/Main_Page 3 http://www.inspiration.com/inspiration-science-examples 4 Jeff Stanford: Moodle 1.9 for Second Language