Tarih bilimine giriş

TANIM: Tarih, geçmiş zamanda yaşayan insan topluluklarının birbirleri ile olan ilişkilerini;• belgelere dayanarak• neden – sonuç ilişkisi içerisinde• objektif olarak (tarafsız)• yer ve zaman göstererek anlatansosyal bir bilimdir.

TARİH BİLİMİNE GİRİŞ

• Yer ve zamanın belirtilmesi;1. Olayın gerçekliğini2. Olayın sebep ve sonuçlarınıbelirlemekte tarihçiye yardımcı olur.• Çünkü olayın oluş sebepleri üzerinde;1. İklim2. Yaşam şartlar3. Doğal kaynaklar4. Nüfus5. Toplumsal değerlergibi faktörler etkilidir.

TARİH BİLİMİNE GİRİŞ

OLAY: İnsanları ilgilendiren sosyal, ekonomik, kültürel, dini ve benzeri alanlarda meydana gelen oluşumlardır. (Zaman dilimi dar)

OLGU: Oluşum süreci içinde ya da başka bir şeyin belirtisi olarak gözlemlenmiş olaylar bütünüdür. (Zaman dilimi geniş)

Örnek olay: Anadolu'nun Türkler tarafından fethi Örnek olgu: Anadolu'nun TürkleşmesiTARİH FELSEFESİ: Tarihi tecrübeleri günümüz meselelerinin çözümü için yeniden yorumlamak

TARİH BİLİMİNE GİRİŞ

1) Zamana göre• Ortaçağ Tarihi, 15. Yüzyıl Tarihi gibi

2) Mekana göre (Yer)• Türkiye Tarihi, Avrupa Tarihi gibi

3) Konuya göre• Tıp Tarihi, Sanat Tarihi gibi

TARİHİN SINIFLANDIRILMASI

Bu sınıflandırmanın nedeni tarihi öğrenmeyi, öğretmeyi, araştırmayı kolaylaştırmaktır.

TARİHİN YÖNTEMİ

Kaynak Arama (Belge)

Birinci el (ana) kaynaklar

İkinci el kaynaklar

Yazılı kaynaklar Yazısız - sözlü kaynaklar

Tasnif, Tahlil, Tenkit

Tasnif (sınıflandırma)

Tahlil (analiz – inceleme)

Tenkit (eleştiri)

Sentez (Birleştirme)

Tarihe Yardımcı Bilim Dalları

CoğrafyaArkeoloji

Kronoloji

Paleografya

Epigrafya

Sosyoloji

Antropoloji

FilolojiEtnografya

Heraldik

Nümizmatik

Etnoloji

Astronomi

Diplomatik

Karbon 14

TARİHİ OLAYLARI İNCELERKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KURALLAR

1. Olay objektif olarak incelenmeli.2. Olayın üzerinden belli bir süre geçmeli (Olayları

meydana getiren kişilerin hayatta olmaması gerekir).

3. Olay değerlendirilirken, olayların yaşandığı dönemin koşulları dikkate alınmalı.

4. Geçmişteki olaylar günümüzün değer yargılarına göre değerlendirilmemeli.

5. Olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurulmalı. 6. Olayın meydana geldiği yer ve zaman belirtilmeli.7. Olay incelenirken değişik kaynaklardan

yararlanılmalı.

B i l i m s e l ( A r a ş tı r m a c ı ) Ta r i hAyrıntılı – Neden – Sonuç İlişkisi Tarih bilimin son aşaması

Sosyal Tarih

Duygusallık yoktur Toplumu bütün olarak inceler

Öğretici (Pragmatik) Tarih

Milli Duygular ve kahramanlıklar Homeros – İlyada ve Odesa

Kronik (Yıllık) Tarih

Olaylar yıllara göre verilir Hititlerdeki Anallar

Hikayeci (Nakilci) Tarih

Efsane ve masallarla - Herodot Neden – Sonuç üzerinde durulmaz

TARİH BİLİMİNİN AŞAMALARI

M i l a d i Ta k v i mGüneş Yılı, Mısırlılar, Gregoryen’de denir İsa’nın doğumu başlangıç

Rumi Takvim

Güneş Yılı, Mali işlerde, Yılbaşı Mart 1982’de yürürlükten kalktı

Celâli Takvimi

Güneş Yılı, Melikşah tarafından İran’dan esinlenmiş

Hicri Takvim

Ay Yılı, Hicretle başlar, İslamiyet sonrası İlk Kez HZ. Ömer zamanında kullanıldı

12 Hayvanlı Türk Takvimi

Güneş Yılı, İslamiyet Öncesi Hayvan isimleri kullanılmıştır

TÜRKLERİN KULLANDIĞI TAKVİMLER

İsa’nın doğumu

0

Kavimler Göçü

375

İstanbul’un Fethi

1453 1789

Fransız İhtilali

3200

Yazının İcadı

TARİH ÖNCESİ DEVİRLER

TARİH DEVİRLERİ

İLK ÇAĞ ORTA ÇAĞ YENİ ÇAĞ YAKIN ÇAĞ

TAŞ ve MADEN

DEVİRLERİ

İsa’dan Önce (İÖ)

Milattan Önce(MÖ)

İsa’dan Sonra (İS)

Milattan Sonra (MS)

MÖ 3200

Yazının İcadıTaş Devirleri Maden Devirleri

Kabataş

Yontmataş

Cilalıtaş

Bakır

Tunç

Demir

TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR

Stonehenge - İngiltere

TARİH ÖNCESİ ÇAĞLARTAŞ DEVİRLERİ:

1. Kabataş Çağı

• Araç-gereç yapımı yoktur• Toplayıcılık vardır• En uzun devirdir• İnsan doğa ilişkisinde doğa baskındır

2. Yontmataş Çağı

• Avcılık-toplayıcılık egemen uğraş• İnsanlar mağaralara çekildiler• İlk alet üretimi (Taş balta)• İlk sanat yapıtları (mağara resimleri)• İlk kez ateş kullanıldı• İlk sosyal örgütlenme “klan” oldu

• Tarım üretimi başladı• Yerleşik hayat başladı• İlk Saban yapıldı• Hayvanlar evcilleştirildi• Seramikçilik başladı (çanak-çömlek) topraktan araç gereç yapıldı• Ok ve Yay bulundu• İlk köyler oluştu

Not: Cilalıtaş ile bakır devri arasındaki geçiş dönemine “kalkolitik devir” denir.

3. Cilalıtaş Çağı

TARIMSAL ÜRETİM

YERLEŞİK HAYAT

ÖZEL MÜLKİYET

KÖYLERİN KURULMASI

HUKUK KURALLARI

KÖLELİK

TOPLUMSAL İŞ BÖLÜMÜ

ŞEHİR DEVLETLERİ

SİTE DEVLETİ

SİYASİ BİRLİK YOK

MERKEZİ YÖNETİM YOK

SİYASAL ÖRGÜTLENME BİÇİMİDİR

BAŞKENT VAR İSE

Merkezi bir devlettir

Şehir devletleri örgütlenmesine göre daha güçlüdür

Siyasi birlik vardır

NOT 1: Tarımsal üretimin başlaması ile ortaya çıkan iş gücü ihtiyacı sonuçta kölelik anlayışını ortaya çıkarmıştır.

NOT 2: Türk devletleri genelde göçebe oldukları için tarım ve kölelik yoktur.

NOT 3: Yerleşik hayat sonrasında ve İslamiyet’in kabulü ile Türk devletlerinde kölelik yine görülmemiştir. Çünkü, İslam dininde kölelik ve sınıf farkı yoktur.

MADEN DEVİRLERİ:1. Bakır Devri (Kalkolitik):• Kolay işlenen ve bol bulunan fakat sağlam olmayan bir madendir.• Silah yapımında da kullanıldı. 2. Tunç Devri:• Bakır ve kalayın karışımı Tunç (Bronz) dur.• Bakırdan daha sağlamdır.• Bölgeler arası ticaret artmış ve ilk site (kent) devletleri kuruldu.• İlk yerel krallıklar ortaya çıktı. (Sümer, Akad, Hitit)• İlk kez altın ve gümüş işlendi.3. Demir Devri:• İlk demir aletler Mısır ve Mezopotamya’da kullanıldı. •Daha sert bir maden olduğu için demire sahip olan devletler daha güçlü olmuşlardır.

GENEL ÖZELLİKLER:• Tarih öncesi dönemlerin devirlere ayrılmasında, kullanılan araç-gereçlerin malzemesi baz alınmıştır.

• Tarih öncesi dönemlere karanlık devirler de denir.

• Bütün devirler bütün toplumlarda aynı anda yaşanmamıştır.

• Her toplum bütün devirleri sırasıyla yaşamamıştır. Devlet düşüncesinin ortaya çıkması Tunç devrindedir.

• İnsanların ihtiyaçları, icatları ortaya çıkarmıştır.

Karain Mağarası – Antalya (Eskitaş [Kabataş])

Beldibi Mağarası – Antalya (Eskitaş [Kabataş])

Belbaşı Mağarası – Antalya (Eskitaş [Kabataş])

Çayönü Höyüğü – Diyarbakır (Yenitaş [Cilalıtaş])