Werkmiddag Onlinegeletterdheid NDN Hasselt 15-10-14

jeroenclemens.nl

15  oktober  2014  

http://jeroenclemens.nl  

15/10/14 Jeroen  Clemens 1

jeroenclemens.nl

Lerarenopleider

Hoofd Talen APS

Leraar Nederlands

Onderzoeker onlinegeletterdheid

jeroenclemens.nl

1. Literatuuronderzoek Wat is het?

2. Survey leraren: wat vinden, weten en willen zij

3. Meetinstrument maken

4. Pilot Ontwerpen en lessen uitproberen

5. Grootschalig implementatiestudie

promotieonderzoek Onlinegeletterdheid

jeroenclemens.nl

1. wat is het, belang, consequenties onderwijs, wat gebeurt er al : informeren en discussiëren

2. PAUZE

3. Didactiek, praktijk, mogelijke uitwerking, ontwerpen

opzet

jeroenclemens.nl

Nieuwe tijden

Jeroen  Clemens15/10/14 2

jeroenclemens.nl

Jeroen Clemens

jeroenclemens.nl

jeroenclemens.nl

Online  geletterdheid  is  geen  probleem,  want

Digital  Natives  √√

jeroenclemens.nl

Online  geletterdheid  is  een  probleem    

• PISA 2006 offline / online: 18% (5-80)• 'that these students may find it difficult completing their studies and, later on, looking and applying for work, filling out forms to pay their taxes or even reserving a seat on a train' (OECD, 2011).

• ORCA 2005-nu Leu, Coiro e.a. (Online Reading

Comprehension Assessment) :

• Anecdotisch: eigen ervaringen

jeroenclemens.nl

oorzaken  /  verklaringen

1.Internet  heeft  geen  redactieteam  

2.Nieuwe  gereedschappen      

3.Online  teksten  andere  kenmerken    

4.Complexere  onderzoeks-­‐  /  leestaken

jeroenclemens.nl

jeroenclemens.nl

jeroenclemens.nl

Welkom op de volledig vernieuwde website van de Volkskrant Door: Philippe Remarque 2 oktober 2014, 04:56

Het werk van onze 200 redacteuren en 400 freelancers kunt u nu snel en overal krijgen. U kunt er fijne internet-dingen mee doen als opsturen aan vrienden of op Twitter zetten. En wij kunnen de diepgang van onze journalistiek combineren met alle voordelen van internet: er andere artikelen bij zetten, rechtstreekse bronnen, Twitter-feeds en bewegend beeld. We zetten multimediale producties op de site en door onze fotoredactie samengestelde beeldreeksen.      Jeroen Clemens

Volkskrant geheel vernieuwd 02/10/14

jeroenclemens.nl

jeroenclemens.nl

jeroenclemens.nl

3. Online tekstsoorten andere kenmerken

• Niet stabiel: Oceaan van informatie verandert voortdurend

• Niet lineair, hyperteksten

• Meer dan letters en plaatjes: Multimediaal en multimodaal

• Onduidelijke auteur; Betrouwbaarheid; rijp en groen

• >>>> PDF is geen online tekst

jeroenclemens.nl

4. Complexere leestaken • zelf op zoek naar informatie & creëren

nieuwe betekenissen vanuit meerdere online bronnen

• onderzoekend lezen in steeds veranderende informatieomgeving Online Research and Reading Comprehension (Leu 2014)

• use information to create new knowledge and to communicate new ideas far beyond the simple, literal understanding of a passage" (Leu et al., 2013)

jeroenclemens.nl

1.Internet  heeft  geen  redactieteam  

2.Nieuwe  gereedschappen      

3.Online  teksten  andere  kenmerken    

4.Complexere  onderzoeks-­‐  /  leestaken    

Wat  betekent  dit  voor  geletterdheid  /  

vaardigheden  leerlingen?  

jeroenclemens.nl

nieuwe / additionele vaardigheden?

• Coiro 2007: sommige leerlingen heel goed in traditioneel tekstbegrip en slecht in online tekstbegrip

• Coiro 2011: voorkennistoets / offline tekstbegripstoets / online tekstbegripstoets: voor prestaties laatste 16% niet verklaard door eerste twee

• Cho en Afflerbach: groot metaonderzoek vonden strategieën die 'appeared to have

jeroenclemens.nl

Welke traditionele vaardigheden

• worden belangrijker

• moeten worden aangepast

jeroenclemens.nl

Samenvattend• Vraagt additionele vaardigheden (bv .. )

• Bepaalde traditionele vaardigheden belangrijker ( bv .. )

• Lezen en schrijven meer gekoppeld (want..)

• Definitie Geletterdheid blijft veranderen (want..)

jeroenclemens.nl

Inhoud en Didactiek Leesonderzoek 3 fasen Afflerbach & Cho

1. begrijpen losse offline teksten ( inleiding, kern, slot; de bedoeling van schrijver)

2. combineren / synthese meerdere teksten ( overeenkomsten en verschillen, combineren)

3. hyperteksten en online lezen /

jeroenclemens.nl

Wat betekent dit voor het onderwijs?

• voor leraren

• voor lerarenopleiders

jeroenclemens.nl

Onderwijs innoveren

1. curriculum

2. kennis, vaardigheden, houding leraren

3. instituties (lerarenopleidingen, uitgevers, examenbureaus, curriculumontwerpers)

4. zelf ontwerpen

jeroenclemens.nl

1. Curriculum Niet bij de tijd: Online geletterdheid in NL niet in

• eindtermen, referentieniveaus

• schoolboeken / lesmateriaal

• toetsen / examens

• schoolplan

jeroenclemens.nl

2. LerarenDe leraren moeten het doen en worden gestuurd door

1. kennis, overtuiging, vaardigheden, zelfbeeld / zelfvertrouwen

2. curriculum / eindtermen, lesmaterialen, toetsen, context school, inspectie

jeroenclemens.nl

2. Leraren (b): SurveyOnline Surveyonderzoek (Clemens 2014)

•309 leraren (15 uit Vlaanderen)

•Behoefte professionalisering: 77%

•Betreft nieuwe vaardigheden : 86% (7% oneens)

•Nieuwe vaardigheden moeten in onderwijs 92%

•Maar nog onbekend wat en hoe

jeroenclemens.nl

3. instituties

• overheid (eindtermen)

• lerarenopleidingen

• uitgevers

• examenbureaus,

jeroenclemens.nl

Overheid elders: Leren van een ander

Common Core State Standards USA (Leu et al., 2014)

•Nieuwe uitgangspunten bij ALLE vakken

1. An emphasis on higher level thinking during reading and writing instruction;

2. A focus on acquiring skills in the new, digital literacies of online research and comprehension" (Leu et al., 2014)

•Kerndoelen:

•AS-W 8. Gather relevant information from multiple print and digital sources, assess the credibility and accuracy of each source, and integrate the information while avoiding plagiarism."

•AS-R 7. Integrate and evaluate content presented in diverse media and formats, including visually and quantitatively, as well as in words.

jeroenclemens.nl

PAUZE

jeroenclemens.nl

4. onderwijs ontwerpen

A. Leren van een ander / Kijken naar goede voorbeelden

B. Zelf ontwerpen en uitproberen

jeroenclemens.nl

4 B: zelf ontwerpen• Deelstudie 3: Vathorst Sectie

Nederlands

• Ontwerpen in Docent-Ontwikkel-Teams DOT

a. Uitgangspunten, doelen vaststellen

b. Opdrachten en didactiek ontwerpen

c. Uitproberen, evalueren en bijstellen

jeroenclemens.nl

Uitgangspunten / Stellingen 1. definitie geletterdheid moet worden uitgebreid (online taken

en teksten , nieuwe gereedschappen, steeds veranderend)

2. er is sprake van nieuwe kennis en vaardigheden en traditionele moeten worden aangepast

3. online geletterdheid moet geïntegreerd worden in domeinen (niet apart)

4. er moet gewerkt worden met online taken en teksten

5. begin bij het vak Nederlands

jeroenclemens.nl

didactiek en ontwerpen

• taalvaardigheidsproces:

• Verwerven, Verwerken & Verstrekken

• LESC: Locate / Search, Evaluate, Synthesize, Communicate

• daarbinnen nieuwe (taal)vaardigheden

• lezen / schrijven meer combineren

• Meer samen: lezen / leesproces

jeroenclemens.nl

Leerdoel Uitwerking Leerling kan zoekvragen formuleren • Geef leerling een onderwerp en een

leesdoel. Hij formuleert zoekvragen, overlegt met mede-leerling en stelt bij

• Geef leerling een opdracht waar hij zelf een probleemstelling van maakt en zoekvragen opstelt

• In Duo of groepje of DDU : nadenken en/of brainstormen over vragen die je kan stellen om goed informatie te vinden.

Bedenk zelf een leerdoel in deze fase • Bedenk een uitwerking / opdracht en didactiek

Ontwerpen Fase 1 Verwerven Zoekvaardigheden

jeroenclemens.nl

Leerdoel Uitwerking De leerling kan informatie toetsen op betrouwbaarheid

Laten nadenken over verschil informatie online en offline. Laten brainstormen over criteria van goed informatie online. Maak schema: Offline / OnlineCriteria samen bepalen en aanvullen door docent.

Toepassen op bronnen gegeven door docentToepassen op bronnen, gevonden door leerling  

Bedenk leerdoel in deze fase Bedenk uitwerkingen: activiteiten en didactiek

Ontwerpen Opdrachten Fase 1 Verwerven Evaluatievaardigheden

jeroenclemens.nl

Leerdoel Uitwerking Leerling kan uit verschillende bronnen aanvullende informatie halen die voor leesdoel relevant is. Gericht lezen ; samenvatten.

Leerling kiest relevante informatie uit minstens 3 bronnenHij onderbouwt zijn keuzeRelateert keuze aan leesdoel Hij werkt in een duo.

Leerling kan meest relevante hyperlinks kiezen in tekst Gericht lezen ; inferenties maken

Leerling kiest hyperlinks uit hypertekst met veel links. Hij verantwoordt zijn keuze naar medeleerling en vergelijkt Zij kiezen meest geschikte keuzes DDU duo en klas

Bedenk zelf een leerdoel in deze fase • Bedenk een uitwerking / opdracht en didactiek

Ontwerpen Fase 2 Verwerken Verwerken en integreren

jeroenclemens.nl

leerdoel uitwerkingLeerling kan lees- /onderzoeksresultaten delen met medeleerlingen in een wiki / middels een blog

leraar maakt een wiki voor de klasleerlingen hebben gezamenlijk onderzoeksvraagiedere leerling / duo zijn verantwoordelijk voor deelvraag antwoorden komen op verschillende pagina’s van wiki eindproduct is gevulde wiki

in elk geval tekst, maar aanvullend ook video, animatie, infogrammen, etc mogelijk

Bedenk leerdoel in deze fase Bedenk uitwerkingen: activiteiten en didactiek

Ontwerpen Fase 3 Verstrekken Communiceren online

jeroenclemens.nl

voorbeelden aanvullingen

• Zoekend lezen: herdefiniëren leesstrategieën

• Zoekmachines beter leren gebruiken

• Leren gebruiken “diepe’ internet: databases (DBNL), startpagina’s,

• Variëren met leesdoelen en geschikte tekstdelen / informatie

• Navigeren / links herkennen en gebruiken

• Nieuwe tekstsoorten /–structuren kennen

• Zoekresultaten snappen ( inferenties maken)

• Online communiceren: wiki, blog, website, twitter

jeroenclemens.nl

de toekomst

• Wat gaan jullie doen?

• Wat heb je daarvoor nodig?

jeroenclemens.nl

scholen; conferenties; CITO; uitgevers; lerarenopleidingen; Levende Talen; 12-18

h"p://bit.ly/1wjCUmH

jeroenclemens.nl

een kans voor Vlaanderen In Metrotime

Gisteren lanceerde Samsung de tweede editie van de Samsung Innovation Challenge. Leerlingen uit het Belgisch secundair onderwijs worden door de Universiteit Antwerpen, de Université de Mons en Samsung dit jaar opnieuw uitgedaagd om hun creativiteit de vrije loop te laten. Onder het motto Imagine Learning gaan ze op zoek naar originele ideeën waarbij modern technologie het leren van een taal leuker, efficiënter en zelfs gemakkelijker kunnen maken. Leren hoeft zich niet te beperken tot een stoffige schoolboeken in een duf klaslokaal volgens de Samsung Innovation Challenge (SIL). Voor het tweede jaar op rij geven verschillende universiteiten en Samsung jongeren de kans om hun voorstel over de modernisering van het onderwijs werkelijkheid te laten worden. Dit jaar staat alles in het teken van taal en meer specifiek: het leren van Frans en Nederlands. http://nl.metrotime.be/2014/10/07/must-read/bepaal-mee-de-toekomst-van-het-onderwijs-dankzij-de-samsung-innovation-challenge/

jeroenclemens.nl

Dank u

Jeroen Clemens website: http://jeroenclemens.nl

email: contact@jeroenclemens.nl twitter: @jeroencl

presentaties: http://www.slideshare.net/jeroencl