Электронная выстава адной кнігі 125 – да годдзя з дня нараджэння Максіма Багдановіча

, Аддзел адукацыі спорту і турызму Пухавіцкагарайвыканкама

. ., Валасюк Т У вядучы спецыяліст , аддзела адукацыі спорту і турызму Пухавіцкагарайвыканкама

’ Мар іна Горка2016

“Я не самотны, я кнігу маю…”

Змест выставы:Раздзел 1. З гісторыі напісання Раздзел 2. Цікавыя факты

Раздзел 3. Чытаем у арыг1нале …

Раздзел 4. Музычная спадчына.

Раздзел 5. Водзывы, рэцэнзіі, прысвячэнні

Раздзел 6. Зборнікі твораў Максіма Багдановіча розных гадоў выдання

Крыніцы інфармацыі

Раздзел 1. З гісторыі напісання

" " – , Вянок першая і адзіная прыжыццёвая кніга паэта 1913 . , выдадзеная ў канцы г у Вільні у друкарні Марціна .Кухты пры падтрымцы Магдалены Радзівіл Яе тыраж 2000 . , складаў экзэмпляраў У кнігу ўвайшлі творы напісаныя 17-20 . Багдановічам ва ўзросце гадоў Сёння дакладна, , невядома колькі захавалася экзэмпляраў кнігі але да 24. нядаўняга часу іх было знойдзена ўсяго

92 2 , Зборнік змяшчаў вершы і паэмы 120 , размешчаныя на старонках якія ' : былі аб яднаныя па цыклах• « »,У зачарованым царстве• « », Згукі Бацькаўшчыны• « », Старая Беларусь• « », Места• « », Думы• « », Вольныя думы• « », Старая спадчына• « »Мадонны . « Паводле лістоў у газету Наша» . Ніва М Багдановіч меў намер « уключыць у зборнік раздзелы Каханне » « » і смерць і З чужой глебы( ). пераклады Але гэтыя раздзелы не « » ўвайшлі ў Вянок і былі апублікаваны .толькі пасля смерці паэта

У выданні зборніка прыняло ўдзелБеларускае выдавецкае таварыства, на той , час адзінае выдавецтва якое выплачвала .аўтарскія ганарары , У сваім апошнім вершы Багдановіч які паміраў у Ялце :напісаў , У краіне светлай дзе ,я уміраю У белым доме ля сіняйбухты , Я не самотны я кніжкумаю З друкарні пана .Марціна Кухты

• . М Багдановіч прысвяціў свой зборнік Сяргею Палуяну ( на тытуле 1913 , пазначаны год з: « прысвячэннем Вянок на магілу. . , 8 1910 .»).С А Палуяну красавіка г

У лісце да беларускай . :пісьменніцы В Лявіцкай паэт пісаў « - , Недахватаў рожных гібель : ды кніжка гэта зусім маладая 1909 вершы яе пісаліся з паловы да 1912 ., 17-паловы гг калі мне было20 . год Але ў ёй усё ж такі ёсць і, , ' творчасць і натхненне і сур ёзная».праца

Сярге́й Епіфа́навіч Палуя́н — , , беларускі пісьменьнік публіцыст.літаратуразнаўца Адзін з заснавальнікаў -нацыянальнай літаратурна . мастацкай крытыкі

Раздзел 2. Цікавыя факты . На тытульным аркушы зборніка В Іваноўскі і . І Луцкевіч змясцілі герб

Завішаў «Лебедзь» у знак удзячнасці Магдалене Радзівіл з Завішаў за аказаную .матэрыяльную падтрымку Ларыса Геніюш пакінула ў спадчыну , , свайму сыну Юрыю што жыў за мяжой рарытэтны зборнік вершаў Багдановіча« » 1913 . Вянок года Пасля смерці паэтэсы « » яе сын збіраўся перавезці Вянок у, Польшчу але пад пагрозай канфіскацыі , зборніка на польскай мяжы вырашыў пакінуць у спадчыну музея Максіма

Багдановіча. Магдалена

Радзіві л умаладосці

“Герб Завішаў”Лебедзь

Герб Завішаў на аркушы зборніка

Раздзел 3. Чытаем у арыг1нале вершы Максіма Багдановіча са зборніка “Вянок”

• " : ,Я ж гавару вам добра быць коласам , але шчасліў той каму давялося быць.васільком , ?"Бо нашто каласы калі няма васількоў

«Вы, хто любіце натрапіцьМіж страніц старых, пажоўклыхКнігі, ўжо даўно забытай,Блеклы, высахшы лісток, —Праглядзіце гэты томік:Засушыў я на паперыКраскі, сьвежые калісьці,Думак шчырых і чуцьця».

• ДЗЕД Так цёпла цэлы дзень было,

Што дзед - i той сьцягнуся зь печы,Ля рэчкi сеў, дзе больш пякло,I грэў пад старай сьвiткай плечы.

Сiнеўся бор, цякла вада,Скрозь пахла мёдам i травою...А дзеду нат i не шкада,Што хутка будзе ён зямлёю.

• ВОЗЕРАСтаяў калісь тут бор стары,І жыў лясун у тым бары.Зрубалі бор — лясун

загінуў.Во след яго ад той пары:Сваё люстэрка ён пакінуў.Як у нязнаны свет акно,Ляжыць, халоднае, яно,Жыццё сабою адбіваеІ ўсё, што згінула даўно,Ў цёмнай глыбіні хавае.

• Ад спёкі пышуць дахі і асфальт

Ад спёкі пышуць дахі і асфальт,На вуліцы ўецца пыл і грукаціць

фурманка,"Каробушку" пяе дзіцячы альтІ надрываецца абрыдлая шарманка. Хаця бы крышку часу адпачыць!Мо на бульвар пайсці, сесць на далёкай

лаўцыЗдрамнуць, газету свежую купіцьІ прачытаць усё да імені выдаўцы?

• ТРЫОЛЕТ.Красавецъ юный тріолетъ.

К. Фофановъ.

Як птушка ў гібкіх трасьніках,Стралою думка мільганула,І ўраз жэ знікла, патанула,Як птушка ў гібкіх трасьніках.Ды ўсё-ж душа яе пачулаІ ўжо пяе ў такіх славах:"Як птушка ў гібкіх трасьніках,Стралою думка мільгнула".

• РОНДО. Узор прыгожы пекных зор

Гарыць у цемні небасхіла:Вада балот, стаўкоў, азёрЯго ў глыбі сваей адбіла.І гымн сьпевае жабоў хорКрасе, каторую з'явілаГразь луж; напоўніць мгла прастор,І ўстане з іх гарачы мілаУзор.І сонцэ дальш, клянуць, што скрылоЛуж зоры днём. І чуе бор, І чуе поле крэхат хілы, Ды жаб ня ўчуць вышэй ад гор Там, дзе чыясь рука зрабіла Узор.

• ОКТАВА. Як моцны рэактыў каторы

выклікаеМіж строк ліста, маўляў нябошчыкоў з магіл,Рад раньш нявідных слоў — так цемень заліваеЗялёны, бытцым лёд, халодны небасхіл,І праз імглу яго патроху праступаеМаленькіх, мілых зор дрыжашчы, срэбны пыл.Здароў, радзімые! Мацней, ясьней гарыцеІ сэрцу аб красе прыроды гаварыце!

• ТЭРЦІНЫ. Ёсьць чары ў забытым, старадаўным;

Прыемна нам сталецьцяў пыл страхнуць,Пажыць мінулым — гэткім мудрым, слаўным, —

Быцьцё дзядоў у смутку ўспамянуць.Мы сквапна цягнемся к старым паэтам,Каб хоць душой у прошлым патануць.

І вось звярнуўся я к рондо, соннэтам,І бліснуў ярка верш пануры мой:Як месяц зіхаціць адбітым сьветам

Так вершы з'яюць даўніх форм красой!

«Я хацеў бы спаткацца з Вамі на вуліцы...»

«Я хацеў бы спаткацца з Вамі на вуліцыУ ціхую сінюю ночI сказаць:«Бачыце гэтыя буйныя зоркі, Ясныя зоркі Геркулеса? Да іх ляціць нашае сонца, I нясецца за сонцам зямля. Хто мы такія? Толькі падарожныя, – папутнікі сярод нябёс. Нашто ж на зямлі Сваркі і звадкі, боль і горыч, Калі ўсе мы разам ляцім Да зор?»

Ад родных ніў, ад роднай хатыУ панскі двор дзеля красыЯны, бяздольные, узятыТкаць залатые паясы.І цягам доўгіе часіны,Дзявочые забыўшы сны,Свае шырокіе тканіныНа лад пэрсідзкі ткуць яны.А за сьцяной сьмяецца поле,Зіяе неба з-за вакна —І думкі мкнуцца мімаволіТуды, дзе расьцвіла весна,Дзе блішчэ збожжэ ў яснай далі,Сінеюць міла васількі,Халодным срэбрам з'яюць хваліМіж гор ліючэйся рэкі.Цямнее край зубчаты бора...

І тчэ, забыўшыся, рукаЗаміж пэрсідзкаго узораЦьвяток радзімы васілька.

Раздзел 4. Музычная спадчына. Верш СЛУЦКІЕ ТКАЧЫХІ са зборніка “Вянок”, пакладзены на музыку

Узоры слуцкіх паясоў

Раздзел 5. Водзывы, рэцэнзіі, прысвячэнні

• . М Лужанін :адзначаў « Багдановічаўскі“ ” Вянок здаецца неперасягнутым узорам . цэльнасці лірычнай кнігі , Кніга чытаецца так як быццам мае яна своеасаблівы лірычны. сюжэт З кожным новым вершам паэт усё глыбей і , паўней раскрывае свет , , змешчаны ў сабе свет які , акружае яго рэальна і, свет што існуе толькі ва”.ўяўленні

. А Луцкевіч даў такую рэцэнзію на« »:Вянок « Усё ў яго выходзіць у такіх , мяккіх тонах быццам на старых ; тканінах габеленаў усё сагрэта , шчырым пачуцьцём ды ўсё гэта жыве . (...)выдаецца рэальным Багдановіч , -умее ўсё ажывіць ператварыўшы па. свойму І лёгка льюцца яго вершы , кунштоўнай філіграннай работы а . кожын формаю падходзіць да думкі – , Думак тых багата і вось бачым у , вянку вершы такой формы такой, – , – будовы часта вельмі рэдкай якой могуць пахваліцца толькі найбольш культурныя народы з найвышэй ».разьвітай літаратурнай мовай

• “ ”, . , Зборнік Вянок паводле сведчання А Лойкі стаў у “ гісторыі нацыянальнай паэзіі адным з лепшых узораў , паэтычнага майстэрстава універсітэтам класічнай”. “ , , , паэтыкі Кананічныя формы трыялета санета рандо, ; актавы тэрцын самыя разнастайныя спосабы рыфмоўкі ў ; самых розных па колькасці радкоў строфах самая – -разнаякая метрыка ад гекзаметра да народна - ; песеннага рытміка інтанацыйнага складу узоры тонкай , – … гукавай інструментоўкі усё гэта ёсць у кнізе У “ ” лепшых вершах Вянка знайшлі сваё арганічнае спалучэнне нацыянальнае і ўзятае з эстэтычнага вопыту . іншых народаў Нацыянальным момантам акрэсліваўся ў … “ ” іх лад думак і перажыванняў Вянок таму стаў , класічным зборнікам што ў ім на новую эстэтычную - ”. вышыню падняты былі элементы традыцыйна народныя

Яўгенія Янішчыц у сваім вершы ЯЛТА-1917 прадракала вечнасць Максімаваму “Вянку”:

Чысты погляд

васілька

Ціха журыцца

радзіме.

Роднае поле радка

Ці не з табою,

Максіме?

Чую, як мора шуміць.

Хваля тугі не адніме.

Хочацца верыць і

жыць

Ці не табе, Максіме?

Белай самоты сцяна,

Дай яму лёту і сілы!

Ці не з журбы Лесуна

У Лебедзя гордыя

крылы...

Скруха душу апячэ,

А ці ўзніме нягода.

Гэта спяшаецца

Чэсць

У абарону народа.

Смерць, ты цікуеш

дарма,

Белых галінак

кіпенне.

Смерці Паэта няма —

Ёсць Нараджэнне!

Песняй абвостраны

слых,

Чуеш, Максім? — не

ўмірае!

Гэта з табой. І для

ўсіх

Зорка Венера світае.

• 2000 . У г у праекце“100 беларускіх кніг XX ” стагоддзя зборнік паэтычных твораў Максіма “ ” Багдановіча Вянок стаў пераможцам з вялікім, адрывам а аўтар быў . прызнаны лепшым паэтам

“ ” Зборнік Вянок з аўтографам МаксімаБагдановіча

Раздзел 6. Зборнікі твораў Максіма Багдановіча розных

гадоў выдання

Крыніцы інфармацыі:1. , . . . 1–3. Багдановіч М Поўны збор твораў Т / . .- М Багдановіч , Мінск2001. 2. , . “ ” Вабішчэвіч Т Антон Луцкевіч як рэцэнзент Вянка Максіма: // . 2010. № 11. Багдановіча змена ацэначных падыходаў Роднае слова. 19–22. С3. , . . . : Кароткая Т М Багдановіч Максім Беларускія пісьменнікі. . 6 . . 1. , 1992. . 157–159. Біябібліягр слоўн У т Т Мінск С4. , . ., , . . . . Козіч В І Мазоўка Н К Багдановіч Максім Бібліяграфія Беларускія: . . 6 . . 1. , 1992. . 159–178. пісьменнікі Біябібліягр слоўн У т Т Мінск С5. , . “ ...”: Мышкавец І Больш за ўсё на свеце жадаю я сямейная рэліквія // . 2008. № 5. . 102–103. Багдановічаў Роднае слова С6. Сетка Інтэрнэт