HTTTQL - C1 lth thong

1

CHƯƠNG 1

LYÙ THUYEÁT HEÄ THOÁNG

Bieân soïan: MSc. ÑAËNG THÒ BÍCH HOØAIKhoa: QUAÛN TRÒ KINH DOANH

2

CAÙC KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛNLYÙ THUYEÁT HEÄ THOÁNGCAÙC PHÖÔNG PHAÙP

NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG

3

CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢNVẤN ĐỀ: khoaûng caùch giöõa ñieàu maø con

ngöôøi mong muoán vaø coù theå thöïc hieän ñöôïc vôùi caùi thöïc teá maø con ngöôøi chöa ñaït tôùi. Ñeå nghieân cöùu vaø phaùt hieän vaán ñeà moät caùch thaáu ñaùo, caàn chuù yù:

Chæ khi xuaát hieän söï mong muoán môùi coù theå naûy sinh vaán ñeà.

Mong muoán ñoù coù theå trôû thaønh hieän thöïc.

Mong muoán chöa ñaït được ở thời điểm thực tế.

4

CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN

Neáu thöïc teá khoâng coù vaán ñeà maø con ngöôøi laïi chuû quan ñaët ra vaán ñeà khoâng theå naøo giaûi quyeát ñöôïcxuaát hieän tình traïng “Khoâng ñònh nghóa ñöôïc vaán ñeà”.

Ñeå quaûn lyù thaønh coâng: nhaø quaûn lyù phaûi nhìn vaán ñeà moät caùch toaøn dieän vaø giaûi quyeát vaán ñeà moät caùch ñoàng boä treân cô sôû coù quan ñieåm ñuùng ñaén.

5

CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN QUAN ÑIEÅM TOAØN THEÅ: quan nieäm ñaõ ñöôïc

caùc nhaø lyù luaän kinh ñieån cuûa chuû nghóa Maùc – Leânin ñeà caäp moät phaàn trong phöông phaùp luaän duy vaät bieän chöùng vaø duy vaät lòch söû

Vận dụng quan điểm toàn thể vào kinh tế cần chú ý:

-Khi xem xeùt, nghieân cöùu söï vaät phaûi thaáy vaät chaát laø caùi coù tröôùc, tinh thaàn laø caùi coù sau.

-Söï vaät luoân toàn taïi trong moái lieân heä qua laïi vôùi nhau, coù taùc ñoäng chi phoái, khoáng cheá laãn nhau.

6

CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN

- Söï vaät luoân bieán ñoäng vaø thay ñoåi (suy thoaùi hoaëc phaùt trieån, dieät vong hay baønh tröôùng).

- Ñoäng löïc chuû yeáu cuûa söï phaùt trieån ôû beân trong söï vaät laø chính (coù söï taän duïng caùc lôïi theá cuûa moâi tröôøng).

- Söï taùc ñoäng giöõa caùc vaät bao giôø cuõng mang tính ñoái ngaãu , tính nhaân quaû.

7

LÝ THUYẾT HỆ THỐNG

K/N: Laø taäp hôïp caùc boä moân khoa hoïc nhaèm nghieân cöùu vaø giaûi quyeát vaán ñeà theo quan ñieåm toaøn theå. Ñoái töôïng nghieân cöùu: caùc quy luaät veà söï ra ñôøi vaø bieán ñoåi cuûa caùc heä thoáng Noäi dung nghieân cöùu: haøng loaït caùc phaïm truø vaø khaùi nieäm nhö phaàn töû, heä thoáng, moâi tröôøng…

8

LÝ THUYẾT HỆ THỐNG- Phaàn töû: laø teá baøo, coù tính ñoäc laäp töông

ñoái taïo neân heä thoáng. - Heä thoáng: laø taäp hôïp caùc phaàn töû rieâng

bieät nhöng coù quan heä vôùi nhau ñeå trôû thaønh moät chænh theå vaø cuøng thöïc hieän moät muïc ñích Nhö vaäy: heä thoáng tröôùc heát phaûi laø moät toång theå, vaø coù caùc ñieàu kieän nhö sau:

Soá löôïng: töø hai phaàn töû trôû leân. Chaát löôïng: caùc phaàn töû khaùc nhau nhöng khoâng

ñoäc laäp. Caùc phaàn töû gheùp laïi ñeå cuøng thöïc hieän moät

chöùc naêng nhaát ñònh.

9


- Caùc thaønh phaàn cô baûn cuûa heä thoáng:

Muïc tieâu cuûa heä thoáng: laø caùi ñích maø heä thoáng caàn phaûi ñaït tôùi taïi moät thôøi ñieåm/sau 1 khoảng thời gian naøo ñoù.

Cô caáu cuûa heä thoáng: (coù yù nghóa quan troïng baäc nhaát cuûa LTHT)” laø hình thöùc toàn taïi cuûa heä thoáng phaûn aùnh caáu taïo beân trong cuûa heä thoáng, bao goàm söï saép xeáp traät töï cuûa caùc boä phaän, caùc phaàn töû vaø caùc moái quan heä giöõa chuùng theo cuøng moät daáu hieäu naøo ñoù.”

10


Heä quaû:- Cô caáu nhö moät baát bieán töông

ñoái cuûa heä thoáng: taïo ra traät töï beân trong phaàn töû

- Cô caáu luoân bieán ñoåi taïo ra ñoäng naêng cuûa HT

- HT coù nhieàu caáu truùc khaùc nhau: tuøy daáu hieäu quan saùt

11

LÝ THUYẾT HỆ THỐNG Cô cheá ñieàu khieån cuûa heä thoáng: laø phöông

thöùc taùc ñoäng coù chuû ñích cuûa chuû theå ñieàu khieån ñoái vôùi moïi ñoái töôïng ôû moïi caáp trong heä thoáng, nhaèm duy trì tính troài, cô caáu vaø ñöa heä thoáng tôùi muïc tieâu.

Noäi dung chuû yeáu cuûa cô cheá ñieàu khieån bao goàm:

Xaùc ñònh muïc tieâu chung nhaát coù thôøi haïn daøi nhaát Thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin Toå chöùc caùc moái lieân heä ngöôïc qua caùc thoâng tin

phaûn hoài veà caùc haønh vi cuûa ñoái töôïng (goïi laø thoâng tin ngöôïc – Feedback).

Tieán haønh ñieàu chænh

12

Coù boán phöông phaùp ñieàu chænh thöôøng gaëp sau :

+ Phöông phaùp khöû nhieãu: ñoù laø caùch ñieàu chænh baèng vieäc boïc ñoái töôïng “voû caùch ly” so vôùi moâi tröôøng: mai ruøa, bao caáp

+ Phöông phaùp boài nhieãu: tổ chức một bộ bồI nhiễu, nhằm buø đắp nhiễu: baûo hieåm, buø giaù vaøo löông + Phöông phaùp xoùa boû sai leäch: caên cöù vaøo keát quaû cuoái cuøng cuûa ñoái töôïng ñaõ thöïc hieän trong moät chu kyø, coøn neáu coù taùc ñoäng cuûa nhieãu gaây ra, neáu sai huït so vôùi möùc ban ñaàu ñaët ra thì duøng moät quyõ döï tröõ lôùn ñeå thanh toaùn cheânh leäch- döï tröõ, thanh toaùn, trôï caáp khoù khaên

13

LÝ THUYẾT HỆ THỐNG+ Phöông phaùp chaáp nhaän nhieãu: do

khoâng khoáng cheá ñöôïc ñoái töôïng, chuû theå phaûi thöøa nhaän caùc sai leäch baèng caùch töï chænh söûa laïi muïc tieâu vaø boä taùc ñoäng cuûa mình phuø hôïp vôùi caùc sai leäch cuûa mình do ñoái töôïng taïo ra

Đoù laø caùch ñieàu chænh tieâu cöïc, thaû noåi cuûa chuû theå

Ñaàu vaøo cuûa heä thoáng: Laø caùc loaïi taùc ñoäng coù theå coù töø moâi tröôøng leân heä thoáng

Ñaàu ra cuûa heä thoáng: laø caùc phaûn öùng trôû laïi cuûa heä thoáng ñoái vôùi moâi tröôøng.

14

LÝ THUYẾT HỆ THỐNG Moâi tröôøng cuûa heä thoáng: laø taäp

hôïp caùc phaàn töû, caùc phaân heä, caùc heä thoáng khaùc nhöng laïi quan heä vaø taùc ñoäng vôùi heä thoáng (bò heä thoáng taùc ñoäng hoaëc taùc ñoäng leân heä thoáng).

Moät soá yeáu toá khaùc:- Haønh vi cuûa heä thoáng: laø taäp hôïp caùc ñaàu ra coù theå coù cuûa heä thoáng trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh.

15

LÝ THUYẾT HỆ THỐNG- Traïng thaùi cuûa heä thoáng: laø khaû naêng

keát hôïp caùc ñaàu vaøo vaø ñaàu ra cuûa heä thoáng xeùt ôû moät thôøi ñieåm nhaát ñònh.

- Quyõ ñaïo cuûa heä thoáng: chuoãi caùc traïng thaùi noái heä thoáng töø traïng thaùi ñaàu ñeán traïng thaùi cuoái trong moät khoaûng thôøi gian.

- Nhieãu cuûa heä thoáng: caùc taùc ñoäng baát lôïi töø moâi tröôøng hoaëc roái loaïn trong noäi boä heä thoáng (hoaëc caû hai) laøm leäch quyõ ñaïo hoaëc laøm chaäm söï phaùt trieån cuûa heä thoáng ñeán muïc tieâu döï kieán.

16


- Chöùc naêng cuûa heä thoáng: taäp hôïp caùc nhieäm vuï maø heä thoáng phaûi thöïc hieän taïo khaû naêng trong vieäc bieán ñoåi ñaàu vaøo thaønh ñaàu ra; ñaûm baûo heä thoáng ñöôïc toàn taïi.

Chöùc naêng cuûa heä thoáng laø khaû naêng bieán ñoåi traïng thaùi cuûa heä thoáng.

17


- Tieâu chuaån cuûa heä thoáng: laø moät soá quy ñònh, chuaån möïc duøng ñeå löïa choïn caùc phöông tieän thuû ñoaïn ñeå ñoaït ñöôïc muïc tieâu chung cuûa heä thoáng.

- Ñoäng löïc cuûa heä thoáng: laø nhöõng kích thích ñuû lôùn ñeå gaây ra caùc bieán ñoåi haønh vi cuûa caùc phaàn töû hoaëc cuûa caû heä thoáng.

18

QUAN ÑIEÅM NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG

Quan ñieåm nghieân cöùu : laø toång theå caùc yeáu toá chi phoái aûnh höôûng ñeán keát quaû cuûa vieäc nghieân cöùu maø ngöôøi nghieân cöùu khoâng theå ñöôïc boû soùt. (Qđ của TBCN & XHXN)

o Theo quan ñieåm Macro (vó moâ, chieán löôïc):

Muïc tieâu, chöùc naêng cuûa heä laø gì? Moâi tröôøng cuûa heä laø gì? Ñaàu ra, ñaàu vaøo cuûa heä laø gì?

19

QUAN ÑIEÅM NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG

o Quan ñieåm Micro (vi moâ, cô caáu, taùc nghieäp)

- Phaàn töû cuûa heä thoáng laø gì?- Heä coù bao nhieâu phaàn töû?- Caùc moái quan heä toàn taïi giöõa

caùc phần töû

20

PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG

Phöông phaùp nghieân cöùu heä thoáng: laø caùc quy taéc maø ngöôøi nghieân cöùu söû dụng ñeå tìm ra quy luaät vaän ñoäng cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu

Phöông phaùp moâ hình hoaù: laø phöông phaùp nghieân cöùu heä thoáng trong tröôøng hôïp bieát roõ ba yeáu toá ñaàu vaøo, ñaàu ra vaø cô caáu cuûa heä thoáng.

Trình töï söû duïng phöông phaùp moâ hình hoaù goàm caùc böôùc:

21

PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ

THOÁNG

- Xaây döïng moâ hình nghieân cöùu cuûa heä thoáng phaûi nghieân cöùu, cuï theå:

+ Xaùc ñònh roõ yù ñoà vaø muïc tieâu nghieân cöùu;

+ Quy ñònh caùc ñaëc tröng quan troïng caàn nghieân cöùu;

+ Quan saùt moät soá haønh vi cuûa heä thoáng;

+ Thieát laäp raøng buoäc giöõa muïc tieâu, yù ñoà vaø ñaëc tröng thoâng qua caùc keát quaû quan saùt haønh vi (moâ hình).

22


THOÁNG

- Phaân tích, nghieân cöùu treân moâ hình lyù thuyeát ñaõ thu ñöôïc ôû böôùc treân.

- Ñoái chieáu keát luaän ruùt ra töø moâ hình vôùi keát quaû thöïc teá.

- Chænh lyù laïi caùc keát quaû cuûa moâ hình baèng lyù thuyeát cho phuø hôïp, sau ñoù ñem söû duïng keát quaû trong thöïc teá.

23


THOÁNG

Öu ñieåm: deã thöïc hieän.Nhöôïc ñieåm: phụ thuộc trình

độ, nhaân caùch, phaåm chaát cuûa ngöôøi nghieân cöùu.

24


THOÁNG

Phöông phaùp hoäp ñen (black – box): khi ñaõ bieát ñöôïc ñaàu ra, ñaàu vaøo cuûa heä thoáng; khoâng naém chaéc ñöôïc cô caáu.

Phaûi xaùc ñònh roõ moái quan heä giöõa ñaàu ra vaø ñaàu vaøo theo trình töï sau :

25


THOÁNG

Quan saùt ñaàu vaøo vaø ñaàu raSöû duïng caùc phaân tích vöøa ñònh

tính vöøa ñònh löôïng ñeå tìm ra quy luaät hình thaønh cô caáu coù theå coù cuûa heä thoáng.

Kieåm tra quy luaät hình thaønh cô caáu ñaõ thieát laäp so vôùi thöïc teá.

Chænh lyù laïi keát quaû vaø ñem vaøo söû duïng.

26

PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG

Phöông phaùp tieáp caän heä thoáng: laø phöông phaùp raát khoù ñoaùn nhaän cô caáu, ñaàu vaøo ñaàu ra cuûa heä thoáng.

Caùch giaûi quyeát: phaân tích heä thoáng ban ñaàu thaønh moät loaït caùc phaân heä nhoû hôn coù moái quan heä raøng buoäc vôùi nhau duø laø yeáu nhöng khoâng theå boû qua.

Vieäc phaân tích phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu sau:

27


THOÁNG+ öøng phaàn töû khoâng ñöôïc caét rôøi moät

caùch tuyeät ñoái khoûi heä thoáng, ñoàng thôøi phaûi nghieân cöùu taùc ñoäng cuûa phaân heä vaø phaàn töû trôû laïi heä thoáng.

+ Tính troài ôû phaân heä chöa coù hoaëc raát yeáu+ Heä thoáng chæ phaùt trieån khi laø heä môû+ Caùc heä thoáng phöùc taïp laø caùc heä thoáng

coù cô caáu phaân caáp, bao goàm nhieàu phaân heä.

+ Heä thoáng laø moät söï “choàng chaát” caùc cô caáuphaûi keát hôïp caùc cô caáu khaùc nhau ñeå tìm neùt ñaëc tröng ñieån hình cuûa heä thoáng

28


THOÁNGSo saùnh öu nhöôïc ñieåm cuûa caùc phöông phaùp:Gioáng nhau: Ñeàu nghieân cöùu caùc yeáu toá beân ngoaøi vaø beân

trong cuûa heä thoáng. Ñeàu caàn thoâng tin töø beân ngoaøi.Khaùc nhau:

Business

HTTTQL - C1 lth thong