29
T.C MARMARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ BİLİM DALI İŞ HUKUKUNDA İBRANAMENİN YERİ VE UYGULAMA ŞEKLİ Müge Ispartalı Öğretim Üyesi: Doç. Dr. Hediye Ergin İstanbul, 2011 [email protected]

Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

T.CMARMARA ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜİŞLETME ANABİLİM DALI

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ BİLİM DALI

İŞ HUKUKUNDA İBRANAMENİN YERİVE

UYGULAMA ŞEKLİ

Müge Ispartalı

Öğretim Üyesi: Doç. Dr. Hediye Ergin

İstanbul, 2011

[email protected]

Page 2: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

Neleri Göreceğiz ?

I. İbranın Tanımı

II. İbranın Çeşitleri

III. İbranın Hukuki Niteliği

IV. İbra Sözleşmesinin Yapılması İçin Gerekli Koşullar

V. İbranamede Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

VI. İbra Sözleşmesinin Geçerlilik Koşulları

VII.İbra Sözleşmesinin Sonuçları

VIII.İbraname Örnekleri

IX. Yargıtay Uygulamaları

X. Sonuç

XI. Kaynakça

Page 3: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

I. Tanım

• İbra, alacaklı ile borçlunun yaptığı anlaşmaüzerine; alacaklının alacağından vazgeçip, borçluyuborcundan kurtarmasıdır.

• İbraname; alacaklı durumunda bulunanişçinin, borçlu durumundaki işverene karşı sahipolduğu bir veya birden çok alacağını ortadankaldıran bir sözleşmedir.

3 / 30

İbra sözleşmesinin ödeme yönünde bir anlaşmaolmadığı, borcun sona erme şekillerinden biriolduğunu belirtmemiz gerekir.

Page 4: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

İbrayı türlerine ve kapsamlarına göre 2’ ye ayırabiliriz :

4 / 30

II. İbra Çeşitleri

Türlerine göre

İvazlı ibra

İvazsız ibra

Kapsamlarına göre

Kısmî ibra

Tam ibra

Page 5: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

• İvazlı ibra, mukabil bir eda veya bedel karşılığındayapılan bir ibra sözleşmesidir. Buna göre ivazlı ibrayaörnek olarak, 5.000 TL. borcun yarısının ödenmesikarşılığında kalanı için alacaklının alacağındanvazgeçmesi olarak gösterilebilir.

• İvazsız ibra, karşılık bir edim olmaksızın kayıtsızşartsız yapılan bir ibra sözleşmesidir. Bu haldealacaklının hiçbir karşılık olmaksızın alacağındanvazgeçmesi söz konusudur.

5 / 30

Page 6: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

Berki tarafında ivazsız ibranameye şu örnekverilmiştir; « A’nın B’de bir alacağı olsa ve B’nin C’ye evinidaha az bir bedelle kiralaması için bu alacağındantamamen vazgeçerse bunun ivazsız ibra olduğu ilerisürülmüştür. Çil ise bu örneğe şu yorumu yapmıştır;«A, C’ye temin edilen bir ivaz karşılığında ibra yolunagitmiştir ki, alacaklının kendisi ya da üçüncü şahıs lehinebir edim için ibra etmesi de ivazlı ibra niteliğindedir. »

• Kısmi ibrada alacağın bir kısmında ivazlı yadaivazsız olarak vazgeçilmesi ve bu miktar bakımındanborçlunun borçtan kurtulması söz konusu iken, tamibrada borcun tamamını ortadan kaldıran ibra yönündetasarrufi bir işlem yapılmaktadır.”

6 / 30

Page 7: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

İbra sözleşmesi, İşviçre Borçlar Kanunu’ndadüzenlendiği halde (m. 115) Türk Borçlar Kanunu’nda uzunbir zaman düzenlemeye yer verilmemiştir. Ayrıca İşKanunu’nda işten ayrılma durumunda işçi ve işverenarasında alacak-verecek olduğuna dair bir hususkalmadığını gösteren belge (ibraname) ile ilişkili bir maddegörülmemekteydi.

Beklenilen yasal düzenleme 6098 sayılı TürkBorçlar Kanunu’nun 420. maddesinde yerini bulmuştur.

7 / 30

III. İbranın Hukuki Niteliği

İşviçre Medeni Kanunu’nun 115. maddesi şu şekildedir.Anlaşma yoluyla kalkma:Mükellefiyetin doğması bir şekle bağlı veya taraflarca bir şekil şartı kabul edilmesi halinde dahi, alacak tamamen veya kısmentarafların anlaşması ile hiçbir şekle tabi olmaksızın ortadan kaldırılabilir.

Page 8: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

Borçlar Kanunu’nun 420. maddesinde;

«Hizmet sözleşmelerine sadece işçi aleyhine konulan cezakoşulu geçersizdir. İşçinin işverenden alacağına ilişkin ibrasözleşmesinin yazılı olması, ibra tarihi itibarıyla sözleşmenin sonaermesinden başlayarak en az bir aylık sürenin geçmişbulunması, ibra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkçabelirtilmesi, ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve bankaaracılığıyla yapılması şarttır. Bu unsurları taşımayan ibrasözleşmeleri veya ibraname kesin olarak hükümsüzdür. Hakkıngerçek tutarda ödendiğini ihtiva etmeyen ibra sözleşmeleri veya ibrabeyanını muhtevi diğer ödeme belgeleri, içerdikleri miktarla sınırlıolarak makbuz hükmündedir. Bu hâlde dahi, ödemelerin bankaaracılığıyla yapılmış olması zorunludur»

8 / 30

Page 9: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

• Alacak / Borç İlişkisinin Varlığı

• Tarafları

• Yetki

• İbra Sözleşmesinin Düzenleme Zamanı

9 / 30

IV. İbra Sözleşmesinin Yapılması İçin

Gerekli Koşullar

Page 10: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

• İbra Sözleşmesinin Şekli

İsviçre Hukukunda herhangi bir şekle tabi değildir.Ancak Türk Hukukunda durum tartışmalıdır, Yargıtay kararlarıdeğişiklik göstermektedir:

Önceleri tek tek miktar belirtilmesi isteniyordu.

Daha sonra miktar belirtilmiş ise makbuz hükmüniteliği taşımıştır.

En son istenilen ise, işçinin alacağı ihbar, kıdem vs.sadece isim olarak belirtilecektir.

10 / 30

Page 11: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

• İbranamenin yazılı olarak düzenlenmesi gerekmektedir.

• İbraname metni ile ilgililerin imzaları arasında fazlaboşluk bırakılmamalıdır,

• Aynı metin içinde farklı renkte kalemlerle yazılmışbilgilere yer verilmemelidir,

• Bilgisayar veya daktilo ile hazırlanan ancak, işçinin adısoyadı, ücret miktarı, ibraname tarihi gibi kısımların sonradanel yazısı ile doldurulmak üzere boş bırakıldığı ibranameörnekleri kesinlikle kullanılmamalıdır*.

11 / 30

IV. İbranamede Dikkat Edilmesi

Gereken Hususlar

* Yrg. 9. HD.’nin, 04.11.1996 tarih ve 11034/20443 sayılı Kararı.

Page 12: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

• Yargıtay verdiği bir karar ile “ibranamenin matbu olarakdüzenlenip, bırakılan boşlukların sonradandoldurulduğu, dinlenen ve ibranamede imzası bulunantanığında da ifadesinin bu yönde olduğu, ibranameninönceden alındığı belirtilerek ibranamenin geçersiz olduğunu”** karar altına almıştır.

• İşveren tarafından düzenlenen ibraname işçinin imzasınıtaşımalıdır.

• İşverenin adı soyadı, adresi bulunmalıdır.

12 / 30

** Yrg. 9. HD.’nin, 28.01.1993 tarih ve 6412/ 999 sayılı Kararı

Eğer el yazısı ile «Fazlaya ilişkin haklarım saklı kalmakkaydıyla» yazarsanız, ibraname geçersiz sayılacaktır.

Page 13: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

VI. İbra Sözleşmesinin Geçerlilik Koşulları

13 / 30

İbra belgesinin borçluya (işverene) sunulması gerekir ve ibra borçlunun reddetmemesiyle tamamlanmış olur.

İcap

•Sözleşmenin bağlanabilmesi için karşı tarafa yapılması gerekli ilk irade açıklamasına icap denir.

Kabul

•Muhatapça yapılan ve sözleşmenin icaba uygun olarak kurulduğunu uygun gören irade açıklamasına kabul denir.

İrade Fesadı

•Hata (B.K. 23-27)

•Hile (B.K. 28)

•İkrah (B.K. 29-30)

•Gabin (Aşırı Yararlanma) (B.K. 21)

Page 14: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

• Hata: Kısaca gerçek hakkında bilinçli olmayan yanlış veyaeksik bilgidir, gerçeğe uymamaktadır. Örneğin, kişinin hesabındoğru olduğunu zannederek ibra belgesini imzalamış olduğuşeklindeki beyanın hata iddiası anlamına gelir.

• Hile: Kişiyi irade beyanında bulunmaya veya sözleşmeyapmaya yöneltmek için o kimsede yanlış bir düşünüş uyandırmaamacıyla yapılan hareketlerdir. Örneğin; yeniden işe alınacağısöylenerek önceki hizmetleri yönünden işçi tarafından ibranameverilmesi ve bu taahhüdün yerine getirilmemiş olması.

14 / 30

İşe girerken alınan boş kağıda imza ya da Sosyal Sigortalar Kurumunayapılacak bildirim için gerektiği söylenerek boş belge imzalatılması halindeise, hileden söz edilmez. Bu hallerde işçinin iradesi hiç oluşmamıştır.

Page 15: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

• İkrah: Bir kimsenin, diğer tarafı sözleşme yapmaya sevketmek amacıyla bilerek onda korku yaratmasına veya mevcutbir korkudan yararlanmasına ikrah denir.

Örneğin; işyerinde hırsızlık suçunu işleyen bir işçihakkında şikayette bulunulacağı belirtilerek tüm işçilikhaklarından vazgeçtiğine dair ibra belgesi düzeltilmesi ikraholarak değerlendirilmelidir.

Başka bir örnek olarak, iş akdi feshedilen işçiye ibranamevermemesi durumunda, bir yakınının işine son verileceğişeklinde korkutulması halinde ikraha girmektedir.

15 / 30

Page 16: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

• Gabin (Aşırı Yararlanma): İki tarafa borç yükleyensözleşmelerde karşılıklı edimler (ivazlar) arasında, taraflardanbirinin müzayaka(darda kalma) halinden, tecrübesizliğinden yadadüşüncesizliğinden (hiffetinden) istifade edilerek oluşturulan açıkoransızlığa gabin (nispetsizlik, aşırı faydalanma) denir.

Gabinden söz edebilmek için edimler arasında aşırıoransızlık (objektif unsur) yeterli sayılmaz. Karşı tarafın özeldurumundan yararlanma (subjektif unsur) durumunun da varlığıaranır.

16 / 30

Page 17: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

• Borcun Sona Ermesi : İbra alacak ve borcu kesin olarakortadan kaldırır. Tam ibrada borcun tamamı, kısmi ibrada ise ibraedilen kısmı sona erer. Bunun sonunda borçlu da borcundan kısmenya da tamamen kurtulur. Miktar içeren ibraname, ivazlı ibra olarakdeğerlendirilmeli ve kalan alacaktan açık biçimde vazgeçme halindeborcun sona erdiği kabul edilmelidir. İrade fesadı hallerininkanıtlanması durumunda ibraname geçersizliği söz konusu olur.

• Fer’i Borçlara Etkisi: Asıl alacak varlığını devamettirirken, fer’i bir hakkın (faiz, cezai şart, rehin) alacağı saklıtutulmuşsa, işlemeye devam edecektir. Ya da kişilerin fer’i borcunuibra etmesi asıl borcun ibrası anlamına gelmez. Örneğin, taraflarınfaiz borcunu ibra etmeleri, asıl borcun ibrası anlamına gelmez.

17 / 30

VII. İbra Sözleşmesinin Sonuçları

Page 18: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

• Müteselsil Borçlarda Durum: Birden fazla kişi ,alacaklıyakarşı aynı sebepten dolayı ve her biri borcun tamamı için asıl borçlusıfatıyla borçlu olursa, müteselsil borçtan bahsedilir. Borcunalacaklısı, borçluların tamamından ya da birinden alacağıntamamını talep edebilir.

İş Hukuku uygulamasında müteselsil borçluluk daha çokişyeri devri halinde ortaya çıkar. Devreden işverenin işçi tarafındanibra edilmesi halinde, devreden işverenin sorumluluğu kadardevralanın da borcu sona erer.

Yine asıl iş veren ile alt işverenin birlikte sorumluluğu bulunanhallerde, işçinin doğrudan bağlı bulunduğu alt işverene verilenibraname, aksi açıkça öngörülmedikçe ve halin icabındananlaşılmadığı sürece asıl işveren tarafından da sonuç doğurur.

1818 / 30

Page 19: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

İBRANAME

............ tarihinden ............. tarihine kadar çalışmış bulunduğum Verifone Elektronik ve Danışmanlık Ltd. Şti. Nazmi Akbacıİş Merkezi No:245 Maslak-İstanbul „dan kendi irademle istifa ederek ayrılmış bulunuyorum.

Bu sebeple sözü geçen işyerinde çalıştığım süre ile ilgili olarak:

1) Kıdem tazminatı tutarı :(-)TL 2)İhbar Tazminatıı :(-)TL 3)Kullanılmamış İzin Ücreti :(-)TL 4)Ağustos ayı maaş tutarı :(-)TL

Toplam :(-) TL

Bu durum karşısında işveren nezdinde ücret, ikramiye, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil, fazla çalışmalar, yıllık izin ücreti, tüm sosyal yardımlar, ihbar tazminatı, kıdem tazminatı adı altında kanuni ve akdi hiçbir alacağım bulunmadığını bildirir, işvereni serbest irade ve arzumla, dönüşü mümkün olmamak üzere ve kesin bir biçimde genel olarak ibra ettiğimi açıkça beyan ve kabul ederim.

TARİH : 30/08/2011İMZA :

İBRA EDENİN :

ADI VE SOYADI : İŞYERİ SİCİL NO‟SU :

19 / 30

VIII. İbra Sözleşmesi Örnekleri

Page 20: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

20 / 30

Page 21: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

/// MAKBUZ VE İBRANAMEDİR ///

…..…/……./2011 tarihinden itibaren çalışmış olduğum ………………………. Tic. A.Ş. ………………………..

mağazasındaki görevimden …..…/………./2011 tarihinde istifa etmiş bulunmaktayım. İş kanunu ve diğer

kanunlar gereği hak kazanmış olduğum, fazla mesai ücreti, prim, tatil ve bayramlarda çalışma ücretleri

vb. tüm hak ve alacaklarıma ilişkin olarak toplam Kasım Maaş <<<.. AGİ <<< Yemek Ücreti <<<..

Yol<<<< Genel Tatil <<<.. Toplam: <<<. (Yalnız <<<TL<<<KR ) ücret almış

bulunmaktayım. İşveren şirketten herhangi bir nam ve ad altında bir hak ve alacağım kalmamıştır. Bu

nedenle işvereni İş Kanunu, SSK. Kanunu vb. tüm mevzuat açısından tamamen ve kayıtsız şartsız İBRA

etmekteyim.

21 / 30

Page 22: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

İbranın hakkı ortadan kaldıran bir belge oluşu, geçerliliğikonusunda dar bir yoruma tabi tutulması sonucunu ortaya çıkarmıştır.

Yargıtay kararlarında; ibranamenin borcu sona erdiren etkisi, öteyandan işçiyi koruma borcunun buna yansıması, uygulamada başkaölçütlerin ortaya çıkmasına yol açmıştır.

Belli sistem dahilinde bu kararlara bakacak olursak;

1. İbranamenin makbuz sayılması,

2. İbranameye dayanılmakla birlikte hak kazanılmadığını savunması,

3. İbra sözleşmesinde ihtirazı kaydın etkisi,

4. İbranamenin düzenleme zamanının sonuca etkisi,

5. Miktar içermeyen ibraname şeklindedir.

22 / 30

IX. Yargıtay Uygulamaları

Page 23: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

1. İbranamenin Makbuz Sayılması:

İbraname, o tarihe kadar gerçekleşen hakkı ortadan kaldıran, buniteliğiyle de uygulamada işçilerin aleyhine etkisi olan bir hukuki araçtır.Bu nedenle, ibraname adı altında düzenlenen belgelerin dar yorumlanmasıgerekir. Yargıtaya göre “Öğretide benimsenen dairemizin kararlılıkkazanmış uygulamasına göre iş hukukunun işçiyi koruyucu temel ilkesigereği ibranamenin sınırlı yorumlanması, uyuşmazlıkların çözümünde gözönünde tutulmalıdır”.

Bu durumda işçinin ifa edildiği halde işvereni borcundankurtarmak istemediği için,tarafların bu yönde iradelerinin oluşmadığısonucuna varılarak söz konusu belgeler ibraname değil alelade makbuzniteliğinde kabul edilmelidir.

Belgede belli bir miktar ödemenin gösterildiği ve işverenin hiçbirborcunun kalmadığına dair açıklamanın yer aldığı birdurumda, buna, ibraname olarak değer verilmemiş, düzenlenen belgelerimakbuz niteliği taşıdığını kabul etmiştir.

23 / 30

Page 24: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

T.C. YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ

Esas No : 2006/23805

Karar No : 2007/8901

ÖZÜ : İmzası inkar edilmeyen makbuz niteliğindeki ibranamedeki ödeme rakamlarıdüşüldükten sonra tazminat ve ücret alacağı miktarları hesaplanmalıdır. genel tatil ve fazlamesai alacaklarına,mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanmalıdır.

KARAR : 1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektiricisebeplere göre, tarafların aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerindedeğildir.

2- Altındaki imza davacı tarafından inkar edilmeyen hatta hile ve zorla alındığıkanıtlanamayan ve bir sene içerisinde bu konuda bir iddia ileri sürülmeyen ibranamebaşlıklı belge ödeme rakamlarını içermekte olup, makbuz niteliğindedir. Davacının hakkazandığı saptanan miktarlardan ibraname başlıklı belgede açıklanan ödeme miktarlarıdüşülmeli, bakiye alacağı kalırsa bu miktarla ilgili hüküm kurulmalıdır. Mahkemece buödeme belgesine değer verilmeyerek sonuca gidilmesi hatalıdır.

3- Davacı, dava konusu alacaklara yasal faiz uygulanmasını talep etmiştir.Mahkeme, 10.07.2004 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına karar vermiştir. Ücret, geneltatil ve fazla mesai alacaklarına 4857 sayılı Yasa gereği mevduata uygulanan en yüksek faizekarar verilmesi gerekir.

SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten (BOZULMASINA), peşin alınantemyiz harcının İstek halinde ilgiliye iadesine, 02.04.2007 gününde oybirliğiyle karar verildi.

24 / 30

Page 25: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

T.C. YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ

Esas No : 2007/34624

Karar No : 2007/30755

Karar Tarihi : 18.10.2007

İlgili Kanun : 4857/m.56,57,59,60

İBRANAMEDE MİKTAR BULUNMASI ( Belli İşe Makbuz Hükmünde Olduğu - Ancak Miktarı Belli Olmayan AlacaklarıAçıkça Belirtilmiş ve İmzalanmış Belge İbraname Hükmünde Olduğu )

İBRANAMENİN MAKBUZ NİTELİĞİ ( Miktar Belli İşe Makbuz Hükmünde Hükmünde Olduğu - Ancak Miktarı BelliOlmayan Alacakları Açıkça Belirtilmiş ve İmzalanmış Belge İbraname Hükmünde Olduğu )

ÖZET : İbranamede miktar belli işe makbuz hükmündedir. Ancak miktarı belli olmayan, alacakları açıkça belirtilmişve imzalanmış belge ibraname hükmündedir.

KARAR : Davacı izin ücreti alacağının ödenmediğini belirterek davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı; davacının haklarının ödendiğini ve ibraname imzaladığını savunmuştur.

Mahkemece ibranameye değer verilmeyerek istek doğrultusunda karar verilmiştir.Dosyada mevcut ibranamede alacakların kalemler halinde sayıldığı, davacının izin haklarınıaldığını beyan ettiği görülmüştür. Dairemizin kararlık kazanan uygulaması; miktarlar yazılıolduğu takdirde ibranamenin makbuz niteliğinde olduğu, miktar yazılı olmayan ancak alacaklarınaçıkça belirtmek suretiyle imzalanan belgelerin geçerli ibraname mahiyeti taşıdığı yolundadır.İbranamenin miktar içermemesi geçersiz olduğu sonucunu doğurmaz. İbranamenin içeriği iledavalı işverenin savunması arasında çelişkili bir durum da bulunmamaktadır. Mahkemece aksidüşünceyle ibranamenin geçersizliğine karar verilmesi hatalıdır.

Bu nedenlerle davacının davasının reddine karar vermek gerekirken yazılı şekilde hüküm teşisi hatalıolup, bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten (BOZULMASINA), peşin alınan temyiz harcının İstekhalinde ilgiliye iadesine, 18.10.2007 gününde oybirliği ile karar verildi.

25 / 30

Page 26: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

Yarg. 9. HGK, 24.11.1999, E. 1999/9-968, K. 1999/983. İs K 14

İşyerinin bir alt işverenden diğerine geçmesi-işveren değişikliğinde kıdem tazminatı ödenmesi-isçinin aralıksız

çalışmaya devam etmesi-önceki sürenin sonraki işverenle geçirilen süre ile birleştirilmemesi-ibranamenin niteliği

17 Yabancı devlet silahlı kuvvetleri işyerinde faaliyet gösteren alt işverenin isçisi iken, isin ihale sonucu başka bir

işverene verilmesi üzerine işyeri bu işverene geçtiğinde kıdem tazminatı ödenen, ancak çalışmasını ara vermeksizin devam ettiren

isçinin daha sonra hizmet akdi kıdem tazminatına hak kazandıran şekilde sona erdiğinde, önceki işverene bağlı geçen hizmet

süreleri birleştirilemez.

Taraflar arasındaki "fark kıdem tazminatı" davasından dolaylı yapılan yargılama sonunda; Adana I. İs Mahkemesince davanın reddine dair verilen 20.4.1999 gün ve

1999/196-218 sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 29.6.1999 gün ve 1999/8258-11701 sayılı ilamıyle; (... Davacı isçi 2.12.1968

tarihinde işyerinde çalışmaya başlamış, ... şirketinin yeni dönemde ihaleyi alamaması sonucu davacı isçiye 30.6.1973 tarihinde kıdem tazminatını ödemiştir. Ne var ki davacı ihale üzerinde

kalan sonraki işveren nezdinde de ara vermeksizin çalışmasını sürdürmüş ve en son 1999 yılı ilk aylarında emekli olmak suretiyle işyerinden ayrılmış olup kendisine son dönem için kıdem

tazminatı ödenmiştir.

Davacı önceki ve sonraki dönemlerin birlikte dikkate alınmak suretiyle kıdem tazminatı hesabı yapılması

gerektiğinden sözederek fark kıdem tazminat isteğiyle bu davayı açmış, mahkemece yapılan yargılama sonunda davacı isçi

tarafından düzenlenen ibranameye dayanarak davanın reddine karar verilmiştir. 15.2.1999 tarihli ibraname VBR şirketine hitaben

düzenlenmiş olup, metninde "Adı geçen şirkette çalıştığım zamana ait ... bütün hak ve alacaklarımı tamamen aldım. Adı geçen

şirkette gerek hizmetimden gerekse is akdinin feshinden mütevellit olarak hiçbir hak ve alacağım kalmamıştır. ... ile ABD

Hükümetini kat'i ve gayri kabulü rücu olmak üzere tamamen ibra etmiş olduğumu beyan ederim." denildiği gibi ayrıca "Bütün

iddia, talep ve davalardan feragat ettiğimi... kabul ederim" ifadesine de yer verilmiş olduğu görülmektedir. Bu içerikli ibranamenin

VBR dönemi ile ilgili ve sınırlı olduğu kabul edilmelidir. Gerçekten ibraname hakkı ortadan kaldıran bir itiraz niteliğinde olup

içeriğinin değerlendirilmesi ve nitelendirilmesi konusunda özellikle is hukukunda büyük bir hassasiyet gösterilmelidir. Ancak

böylelikle is hukukunun isçiyi koruma temel ilkesine uyulmuş ve isçilik hakları mevzuatımız çerçevesinde güvenceye alınmış olur.

Bundan başka belirtmek gerekir ki ibranameye ekli ödeme belgesindeki hesaplamalarında son dönemle ilgili olduğu açık seçik

ortadadır. Bu şekilde düzenlenen ibranamelerin gerek Dairemiz ve gerek Hukuk Genel Kurulu uygulamalarında kararlılık kazanmış

şekilde içerikleriyle sınırlı olduğu kabul edilmektedir.

Bu maddi ve hukuki olgular karsısında tüm süre dikkate alınarak kıdem tazminatı hesaplaması yapılmalı ve daha

önce ödenmiş olan miktar aradan geçen süre içinde yürürlüğe giren faiz oranlarıyla birlikte mahsup edilmek suretiyle kalan miktar

hüküm altına alınmalıdır...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda;

“ …..SONUÇ : Davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile, direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA, gerekli

temyiz ilam harcı pesin alınmış olduğundan başkaca harç alınmasına gerek olmadığına, 24.11.1999 gününde oyçokluğu ile kararverildi. …….. ”

26 / 30

Page 27: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

Çalışma hayatında çok sık başvurulan ve iş yargısını bu denlimeşgul eden bir kurumun yasal düzenlemeye kavuşturulmuş olmasıbir zorunluluktur. Bu düzenleme İş Kanunu’nda da muhakkak elealınmalı ve işçi lehine yorum ilkesinin sağladığı korumanınsınırlarının belirlenmesi gereklidir. Önemli olan hangi hallerde geçerliolduğunun hem işçi hem de işveren tarafından öncedenbilinmesi, hukukun etkinliği ve güvenirliği bakımında çok önemlidir.

27 / 30

X. Sonuç

Page 28: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

BERKİ, Şakir; «Borçların Sukutu», AÜHF., Cilt XII, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/329/3317.pdf

BİLGİN Coşkun, ARAZ Murat; «Mevzuatta Önemli Bir Boşluk İbraname», Yaklaşım Dergisi, Mayıs 2006, http://www.mustafaaydemir.com.tr/forum/index.php?topic=1796.0

Borçlar Kanunu, 6098 sayılı kanun, http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k6098.html

ÇELİK, Nuri; «İş Hukuku Dersleri», Eylül 2010, 23. Baskı, Beta Yayın.

ÇİL, Şahin; «İş Hukukunda İbra Sözleşmesi», Kamu-İş, C: 7, S: 3/2004, http://www.kamu-is.org.tr/pdf/738.pdf

MANKAL, Mehmet; «Yargıtay Kararları Işığında Yeni İbra Müessesi», E-Yaklaşım / Ağustos 2011 / Sayı: 224, http://www.yaklasim.com/mevzuat/dergi/makaleler/20110819885.htm

ÜNLÜ, Murat; «İbranamenin Geçerlilik Koşulları Nelerdir?», Ocak 2011, Yaklaşım Dergisi, http://www.malibilgi.net/ibranamenin-gecerlilik-kosullari-nelerdir.html

ŞAKAR, Müjdat; «Gerekçeli ve İçtihatlı İş Kanunu Yorumu», 2010

Yargıtay Kararları, http://www.kamu-is.org.tr/pdf/2008_2009.pdf, http://emsal.yargitay.gov.tr/VeriBankasiIstemciWeb/

TDK, Türk Dil Kurumu Sözlüğü

28 / 30

XI. Kaynakça

Page 29: Iş hukukunda ibra sözleşmesi ve uygulama şekli

29 / 30

Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ederim<