Upload
ekrem-tufan
View
2.293
Download
7
Embed Size (px)
Citation preview
KALKINMA AJANSLARI ve YATIRIM DESTEK OFİSLERİ
Hazırlayanlar;Şafak ALTAY, Mustafa KOCAMAN
Metin UÇAR , Aydın YURTŞükrü YAVUZ
Aralık 2009BİGA
YATIRIM YÖNETİMİEkrem TUFAN
Başlarken;
Kalkınma Ajanslarına Giriş
Kalkınma Ajanslarının Gelişim Süreci
Avrupa’daki BKA’ların Yapıları ve Gelir Kaynakları
Türkiye ve BKA’lar
Kuruluş amaçları,Gelişimi,Yapıları,Denetimi,Gelir Kaynakları,Kurumsal Kimlikleri
Türkiye’deki BKA Bölgeleri
Türkiye’deki BKA’larda İşe Alım Şartları
BKA Kanununa Yönelik Eleştiriler
Kalkınma Ajansları
BKA olarak dünyada yaklaşık 20.000 kuruluş vardır
Değişen yapıya sahiptirler
Kamu işletmeciliği ve yönetişim anlayışı ürünüdür
BKA’lar yeni kalkınma anlayışının örgütsel biçimidir
Genel olarak BKA’lar; Bir ülkenin belli bir coğrafi bölgesi içerisindeki özel ve kamusal tüm şirketler, yerel otoriteler ile sivil toplum kuruluşları arasında işbirliği sağlayarak, o bölgenin ekonomik kalkınmasını hedefleyen ve yasal bir hükme dayanarak kurulan yapılardır
Kalkınma Ajanslarının Gelişim Süreci
1950-1960’lı yıllarda merkezi hükümet tarafından,kalkınma programlarına bilgi temin etmek ve uygulanmasını denetlemek amacıyla kurulmuştur
İlk kez(1950) Avusturya,Belçika,İrlanda, ve Fransa tanışmıştır.
1990’lı yıllarda World Bank, UNDP, AB fonları ve kredileri, EIB gibi uluslar arası kuruluşlar destek vermiştir
Kurumsal yapıları,finansman kaynakları, görevleri ve ilişkileri bakımından çok sayıda kalkınma ajansı ortaya çıkmıştır.
Farklı Kalkınma Ajanslarının Ortaya Çıkması
Halker ve Danson(1991-1992);Kuruldukları dönemin siyasi süreci ve özelliği ile beraber sosyo-ekonomik farklılıklar
Clark(2004); Yerel/bölgesel kalkınmanın çok değişken ve dinamik bir süreç oluşu ve farklı ihtiyaçların farklı kurumsal yapılar meydana getirmesidir
Avrupa’daki BKA’ların Yapıları
YASAL YAPI üLKELER Belediyeler Arası Ajans Belçika Kar Amacı Gitmeyen kuruluş Bulgaristan,Fransa,Macaristan ve Ukrayna Kamu Yasası Kuruluşları Belçika,Almanya Kar Amacı Olmayan Vakıflar Danimarka Kamu-Özel Yasa Kurumları İspanya Vakıflar Romanya
Belediye Girişimi Yunanistan Kar Amaçsız Şirketler Litvanya
Yerel yönetim Garantisi ile Sınırlı Şirket İngiltere Limited Şirket Almanya Kamu Limited Şirketi İrlanda,Hollanda,İtalya
Kamu- Özel anonim Şirketi Portekiz Sınırlı Şirket İsveç
Anonim Şirket Çek Cumhuriyeti,Estonya,Polonya,Slovakya
Avrupa’daki BKA’ların Gelir Kaynakları
Güçlü BKA’lar:
Bünyesinde çok çeşitli finansman kaynakları oluşturabilmiş, düzenli ve yeterli miktarda gelirleri mevcuttur.
Yerel ve bölgesel yönetimlerin gelirleri ile genel bütçe gelirleri
Ayrıca yönetim kurulu üyeleri gelirleri
Hissedarları olan yerel bankalar, ticaret, sanayi ve meslek odaları, tarım, turizm birlikleri
Özel sektör kuruluşları
Zayıf BKA’lar:
AB fonlarının bütçelerinin çok önemli bir kısmını oluşturduğu, ve bu fonların dışında yetersiz kaynakları olan ajanslardır.
AB fonları
Kamu bütçesi yardımları
Diğer ödenek ve yardımlar
TÜRKİYE VE BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI
•Bölgeler arası gelişmişlik giderek arttı.
•Devletin kalkınmayı başlatacak tek güç olarak görüldüğü toplum anlayışı çıktı.
• AB’ye katılım süreciyle birlikte,yöreye özgü politikaların geliştirilmesi ve uygulanması için yeni idari yapılara ihtiyaç duyulmuştur.
Kalkınma Ajansının Tanımı
25 Ocak 2006 tarihli kanuna göre Kalkınma Ajansları, ulusal düzeyde
DPT koordinasyonunda, kendine özgü teknik ve finansman (bütçe) mekanizmasına sahip,
kâr amacı gütmeyen, çabuk karar alıp uygulayabilen, merkezi ve yerel idarelerin dışında, kamu, özel sektör ve STK’ ları bir araya getiren, tüzel kişiliği haiz, 5449 sayılı Kanunla düzenlenmemiş işlemlerinde
özel hukuk hükümlerine tabi, bölgeler (düzey 2 bölgeleri) esas alınarak
Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulan teknik kapasitesi yüksek, uygulamacı olmayan, fakat destekleyici, koordinatör ve katalizör olarak faaliyet gösteren kalkınma birimleridir.
BKA’ların Kuruluş Amaçları
•Bölgesel plan ve programların uygulanmasını sağlayacak faaliyetlere ve projelere destek olmak, izlemek ve DPT’ye bildirmek,
•Bölgede kamu kesimi, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarınca yürütülen projeleri izlemek ,
•Bölge kaynak ve olanaklarını tespit etmek, sosyal gelişmeyi hızlandırmak ve rekabet gücünü arttırmaya yönelik araştırmaları desteklemek,
•Bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla kurulmaktadır.
Gelişim Süreci
•İlk olarak 1960 yıllarda kalkınma planlaması içinde yer almıştır.
•Bu sırada sekiz kalkınma planı içerisinde yer almıştır.
•Kalkınma Ajansı kavramına yönelik ilk çalışmalar 1990’lı yıllarda başlamıştır.
•Ciddi anlamda ilk kez aday üyeliğinin tescil edildiği 1999 Helsinki Zirvesi sonrasında ele almıştır.
•22 eylül 2002 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile kısa vadede istatistiksel bölge olarak bilinen NUTS sistemi kabul edilmiştir.
•2003yılı Katılım Ortaklığı Belgesi’nde Bölgesel Kalkınma Ajansları’nın kurulması öngörülmüştür.
•25 Ocak 2006 tarihinde kabul edilerek, 08 Şubat 2006 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Yatırım Destek OfisleriTek elden takip ve koordine ile yatırımcıya yol gösterir.
Genel Sekreterliğe karşı sorumludur.
Hizmetler ücretsiz olarak yapılır.
Yatırım Destek Ofislerinin İşlevi Bölgedeki yatırımcıların bürokratik işlemlerini takip etmek,
Broşürler, sunumlar ve tanıtım filmi gibi basılı ve görsel materyallerle yurt içinde ve yurt dışında çeşitli fuar, toplantı ve konferans gibi organizasyonlara katılarak bölgenin tanıtımı yapılır.
Yurtiçi ve yurtdışı yatırım taleplerine cevap vermek üzere danışmanlık yaparlar(teşvikler,yıllık üretim miktarı,limanların kapasitesi ve hizmet ücretleri,elektrik maliyetleri vs.),
Yabancı yatırımcılar için ilgili kurum ve kuruluşlar ile görüşmeleri organize etmek,
Tüm bu hizmetler ücretsiz olup Kalkınma Ajanslarının kurumlarla ve yatırımcılarla iletişim kurmasını sağlayan önemli bir organıdır.
BKA'ların Denetimi
Kalkınma Ajansları için iç denetim ve dış denetim esas alınmıştır.
İç DenetimYönetim Kurulu Başkanı ve Genel Sekreter bu denetimde sorumludur.
Ayrıca profesyonel bir iç denetçide istihdam edilir.
Dış DenetimHukuka uygunluk açısından İçişleri Bakanlığı ;
Performans değerlendirmesi açısından ise Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı sorumludur.
DPT‘ nin BKA‘ lar Üzerindeki Rolü
Planlama, programlama ve projelendirme gibi teknik işlerin gerçekleştirilmesinden,
Avrupa Birliği ve diğer yabancı kaynaklardan sağlanan fonların ajanslara aktarılmasından,
Ajanslara gerekli teknik yardım ve danışmanlık hizmetlerinin sağlanmasından,
Ajansların tecrübelerini birbirleri ile paylaşmaları ve iyi uygulama örneklerinin yaygınlaştırılmasından,
Ajansların merkezi düzeydeki kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde çalışmasının sağlanmasından
Türkiye'deki Kalkınma Ajanslarının Gelir Kaynakları
Türkiye'de kurulan ve kurulacak BKA‘ ların finansmanında genel bütçe ve vergi gelirlerinin binde beşi oranında her yıl ayrılacak transfer ödeneğinden
Yüksek Planlama Kurulunca nüfus, gelişmişlik düzeyi ve performans ölçütlerine göre ayrılan pay
İl özel idaresi bütçesinin yüzde beşi
Belediye gelirlerinin yüzde biri oranında ayrılan pay
Türkiye'deki BKA‘ lar da Avrupa'daki BKA‘ lar gibi finansman kaynağı olarak AB fonlarını görmektedir.
BKA‘ ların Kurumsal Kimlikleri
BKA Kanun Tasarısı kalkınma ajanslarını, kamu kesimi, özel sektör ve sivil toplumun işbirliği yapmasını sağlayacak bir mekanizma olarak tanımlar.
Ajanslar normal kamu kuruluşu niteliğinde bir kurum olmadığı gibi kamu gelirlerinden pay almaları ve vali başkanlığında toplanmaları sebebiyle de bir kamu kuruluşu özelliği göstermektedir.
Özel sektör ve sivil toplum örgütlerinin bölgesel ve yerel kalkınmada hem sahiplenmesini, hem de sorumluluğunu geliştirmek için karar alma organlarında özel sektör ve sivil toplum örgütlerinin temsilcilerine yer verilmektedir.
Kalkınma Ajanslarının (Düzey 2)Bölgeleri
Düzey 2 Bölgeleri
TR10: İstanbulTR21: Edirne, Kırklareli,TekirdağTR22: Balıkesir, ÇanakkaleTR31: İzmirTR32: Aydın, Denizli, MuğlaTR33: Afyon, Kütahya, Manisa, UşakTR41: Bilecik, Bursa, Eskişehir TR42: Bolu, Düzce, Kocaeli, Sakarya, YalovaTR51: AnkaraTR52: Karaman, KonyaTR61: Antalya, Burdur, Isparta TR62: Adana, MersinTR63: Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye
TR71: Aksaray, Kırıkkale, Kırşehir, Niğde, NevşehirTR72: Kayseri, Sivas, YozgatTR81: Bartın, Karabük, ZonguldakTR82: Çankırı, Kastamonu, SinopTR83: Amasya, Çorum, Samsun, TokatTR90: Artvin, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, TrabzonTRA1: Bayburt, Erzincan, ErzurumTRA2: Ağrı, Ardahan, Iğdır, KarsTRB1: Bingöl, Elazığ, Malatya, TunceliTRB2: Bitlis, Hakkari, Muş, VanTRC1: Adıyaman, Gaziantep, KilisTRC2: Diyarbakır, ŞanlıurfaTRC3: Batman, Mardin, Şırnak, Siirt
BKA’LARDA İŞE ALIM ŞARTLARI KPSS’ye girme şartı aranmaksızın iş tecrübesi İle başvuracak adaylar için , Başvuru tarihi itibariyle 50 yaşını doldurmamış olmak şartıyla kamu kesimi veya özel kesimde aşağıdaki konularda en az 5 yıl fiilen başarılı olarak çalışmış olmak;
Planlama, programlama , Proje üretimi, tasarımı ve yönetimi ,Strateji geliştirme, strateji yönetimi ,İzleme ve değerlendirme ,
Tanıtım, Danışmanlık , Şehircilik ve Çevre ,Araştırma-geliştirme, Bilgi ve iletişim Teknolojileri , Finansman ,İnsan Kaynakları Yönetimi gibi alanlarda istihdam edilir.
Uzman Personel için;
BKA Kanununa Yönelik EleştirilerKimliği belirsiz bir yapı oluşturulmasıAnayasaya aykırılık teşkil edebileceğiTüzel kişiliğin kamu tüzel kişisi olarak tanımlanmamasında ısrar edilmesiValilerin toplanan fonları, "tarafsız kamu görevlisi" sıfatı dışına çıkarak dar bir
kesime kullandıracak olmasıBölgesel kalkınma ajansları’nın "iş takipçisi devlet" modeli yaratması
ve diğer kamu kurumlarının yetki alanlarına müdahale edebilmesiToplanacak fonların hangi temel ilkelere, önceliklere ve sektörel teşvik
politikalarına göre kullanılacağının yasada belli olmamasıKamu denetimi dışında bırakılması Göstermelik bir iç denetim ve dış denetiminin sadece bağımsız denetim
kuruluşlarının yani piyasanın denetiminin öngörülmesi Denetim dışı 26 adet yeni harcama birimi yaratılmasıÜlkemizde aynı ilin ilçeleri arasındaki gelişmişlik farkları giderilmemiş
iken farklı illeri kapsayan ajansların bu farkı nasıl gidereceğinin belirtilmemesidir.
Sonuç;• Öncelikle Türk idari yapısının dışında oluşturulacak bu kurumların, Türkiye’nin yönetim ve ekonomik yapısı ile uyuşması zaman alacaktır.
• Türkiye’de idari anlamda bölge kavramı bulunmadığı için Bölgesel Kalkınma Ajansları’nın işleyişinde sorunlar çıkacağı ve birçok kurumla görev alanının çakışacağı iddia edilmektedir.
• Ayrıca, iller arasında önemli gelişmişlik farklarının olduğu göz önüne alındığında birden fazla ili kapsayan bölgelerde bunun “il milliyetçiliği” yaratabileceği endişesi sıkça dile getirilmektedir.
• Bölgesel Kalkınma Ajansları’nın Anadolu'nun kalkınması açısından yeni bir dönemin başlangıcı olabilir ancak Ajansların yararlı olabilmesi için mevcut merkeziyetçi yapılarından kurtulması gerekmektedir.
Kaynakça
Sayıştay Dergisi,Sayı 61
08.02.2006 tarih ve 26074 sayılı Resmi Gazete
Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun
TEPAV-Epri ,Bölgesel Kalkınma Ajansları,Pınar ÖZEN,Mayıs 2005
KONYA TİCARET ODASI-Etüd Araştırma Servisi,Sayı:2006-117/76,Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Türkiye,Nazlı MAÇ
DPT,Kalkınma Ajansları Tarafından Sağlanan Destekler için Proje Uygulama Rehberi, Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü,Ankara, 2009
www.izka.org.tr
www.cka.org.tr
www.duka.org.tr
http://www.dpt.gov.tr/bgyu/kalkinmaajans/5449SayiliKanun.pdf
Bizi Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ederiz