Chapter 1

KÜRESELLEŞME

Deniz İspirliUluslararası İşletmecilik

INTERNATIONAL BUSINESS: COMPETING IN THE GLOBAL MARKETPLACECHARLES W.L.HILLS MCGRAW-HILL, 2012

Vignette:Ulusal Telekomünikasyon Tekelleri

Britanya – British TelecomAmerika – AT&TAlmanya- Deutsche TelekomJaponya – NTTBrezilya – Telebras

2

Cesur Yeni Küresel TelekomünikasyonTekellerin kırılması, özelleşmeUlusal ve uluslararası rekabetVeri trafiğinin artması ve hızlanmasıAdil rekabet için düzenlemelerYapay fahiş fiyatların düşmesiOrtaklık, şirket birleşmeleri, joint venture İnternet sayesinde küresel pazarlara erişimDağıtım kanallarının çeşitlenmesi

3

Küreselleşme Nedir?Dünya, müstakil milli ekonomilerden uzaklaşarak karşılıklı bağımlı ve entegre küresel bir ekonomik sisteme doğru ilerlemektedir.Küreselleşme daha tümleşik ve birbirine bağımlı bir dünya ekonomisine doğru bir yönelimi ifade eder.

Küreselleşmenin iki yönü: 1) Pazarların küreselleşmesi

2) Üretimin küreselleşmesi

Pazarların KüreselleşmesiPazarların küreselleşmesi, tarihi olarak belirgin farklılıkları olan ulusal pazarların birleşerek tek bir devasa küresel pazar yeri oluşturmasını ifade eder. Bir çok sektör için, “Alman pazarı” veya “Amerikan pazarı” gibi ifadeler artık anlam taşımamaktadır. Tüketim ürünlerinin evrenselleşmesi; Coca Cola, Levi’s, Visa, Apple, IBM, Amerikan doları, McDonald’s, Starbucks, Mango, Nestle, …

Pazarların KüreselleşmesiTicaret engellerinin azalması uluslar arası satışları kolaylaştırmaktadır.Tüketicilerin zevk ve tercihleri küresel bir standartta buluşmaktadır.Firmalar, tüm dünyada aynı temel ürünleri sunarak küresel pazarın yaratımına katkıda bulunmaktadır.

Üretimin Küreselleşmesi

Üretimin küreselleşmesi, toprak/emek/sermaye gibi üretim faktörlerinin kalitesi ve maliyet açısından gözlemlenen ulusal farklılıklardan yararlanmak üzere mal ve hizmetlerin dünyanın farklı lokasyonlarından temin edilmesini ifade eder.

Şirketler, maliyet yapılarını azaltarak veya ürün sunularının kalitesini/fonksiyonelliğini artırarak daha etkin rekabet edebilmektedir.

Üretimin Küreselleşmesi

Küresel tedarikçiler ağının faydaları;Outsourcing yapılan ülkenin

pazarlaştırılmasıUzmanından tedarikMaliyet avantajı

AMA!DYY engelleriLojistikEkonomik ve politik risk

Küreselleşmenin Çarpanları

9

Ticaret ve Yatırımın Önündeki Engellerin Azalması

Uluslar arası ticaret, bir firmanın mal veya hizmetlerini bir başka ülkedeki tüketicilere ihraç etmesidir.Doğrudan Yabancı Yatırım, bir şirket ana vatanı dışındaki yerlerde işletme faaliyetlerine kaynak aktardığında ortaya çıkar.II. Dünya Savaşı’ndan sonra gelişmiş ülkeler, ticaret ve yatırımın önündeki engelleri kaldırmaya yönelmişlerdir.1950’den günümüze ortalama gümrük vergisi oranları oldukça azalmış olup bugün yaklaşık %4 civarındadır.

Mamul Mallara Uygulanan Ortalama Gümrük Vergisi Oranları (Değerin Yüzdesi ile ifade

edilmiştir)

Küresel Kurumlar«Beggar thy neighbor» Büyük Buhran

II. Dünya Savaşı sonrası batının gelişmiş sanayi ülkeleri ABD liderliğinde, uluslararası serbest dolaşım için engelleri kaldıracaklarını bildirdi.General Agreement on Tariffs and Trade( GATT)World Trade Organization (WTO)International Monetary Fund (IMF)World BankUnited Nations (UN)

Küresel Kurumlar

Dünya Ticaret Örgütü (WTO) kendinden önceki GATT gibi dünya ticaret sisteminin denetiminden ve ulus-devletlerin WTO üyesi ülkelerce imzalanan ticari anlaşma koşullarına uyup uymadığının kontrolünden sorumludur.

2011 yılı itibariyle, dünya ticaretinin %97’sinden sorumlu olan 154 ulus WTO üyesidir.

WTO, ticaret ve yatırımın önündeki engellerin kaldırılmasını desteklemektedir.

Küresel Kurumlar

IMF ve Dünya Bankası, 1944 yılında kuruldu.IMF, uluslar arası para sisteminde düzeni sağlamak için kuruldu.Dünya Bankası, ekonomik kalkınmayı teşvik etmek üzere kuruldu.

Küresel KurumlarBirleşmiş Milletler, 1945 yılında kuruldu:Uluslar arası barış ve güvenliği sağlamakMilletler arasında dostane ilişkiler geliştirmekUluslar arası sorunların çözümünde ve insan haklarına saygının yüceltilmesinde iş birliği sağlamakUlusların eylemlerinin uyumlaştırılmasında bir üst görevi görmek

Küresel Ürün: Ticaret>Üretim

16

Ticaret ve yatırımın önündeki engellerin azalması:Şirketlerin, tek bir ülkeden ziyade tüm dünyayı pazar olarak görebilmesini, Şirketlerin, faaliyetleri için optimal lokasyonda üretimi gerçekleştirmelerini sağlamaktadır.

Teknolojik Değişimin Rolü

Teknolojik değişim, pazarların ve üretimin küreselleşmesini somut bir realite haline getirmiştir.

Önemli gelişmelerin kaydedildiği alanlar:Mikro işlemci ve uziletişimInternet ve www devrimiUlaştırma teknolojileri

Teknolojik Değişimin RolüTeknolojik değişimin üretimin küreselleşmesine etkileri:Üretimin, ucuz ve coğrafi olarak birbirinden farklı lokasyonlara dağıtılmasını sağlayan azalan ulaştırma maliyetleriYerküreye dağıtık üretim sistemlerinin yaratımını ve yönetimini sağlayan azalan bilgi işleme ve iletişim maliyetleri

Teknolojik Değişimin RolüTeknolojik değişimin pazarın küreselleşmesine etkileri :Küresel iletişim ağlarının azalan maliyeti elektronik küresel pazar yaratımını kolaylaştırmaktadır. Ulaştırmanın azalan maliyeti küresel pazarların yaratımını kolaylaştırmaktadır. Küresel iletişim ağları ve küresel medya, tüketici ürünleri için küresel bir pazar ve alemşümul bir kültür yaratmaktadır.

Dünya Üretimi ve Ticaretin Değişen Portresi

1960’larda ABD, dünya genelindeki ekonomik faaliyetlerin %40’ından tek başına sorumluydu.2009 itibariyle ise bu oran %24,1 civarındaydı.Diğer gelişmiş ülkelerde de benzer bir trend söz konusu olmuştur.Gelişmekte olan ülkelerin dünya üretimindeki payı giderek artmakta ve 2020 itibariyle %60’ın üzerine çıkması beklenmektedir.

Dünya Üretimi ve Ticaretin Değişen Portresi

Dünyada GDP ve Ticaretin Değişen İstatistikleri

Doğrudan Yabancı Yatırımının Değişen Portresi

1960’larda ABD, dünya genelindeki DYY’ların 2/3’sinden tek başına sorumluydu. 2009’da ise bu oran 1/5 seviyesine gerilemiştir.Diğer gelişmiş ülkelerde de benzer bir trend söz konusu olmuşturGelişmekte olan ülkelerin DYY’lardaki payı ise 1980’lerdeki %2’lik orandan 2009 yılı itibariyle %14,1’e kadar yükselmiştir. Gelişmekte olan ülkeler ve özellikle Çin, DYY için popüler istikametler haline gelmektedir.

Doğrudan Yabancı Yatırımının Değişen Portresi

1980-2009 Arası Toplam DYY’larda Ülkelerin Payı

Doğrudan Yabancı Yatırımının Değişen Portresi

1988-2009 Arası Ülkelere DYY Girişleri

Çok Uluslu Şirketlerin Değişen Portresi

Çok uluslu şirket doğrudan yabancı sermaye yatırımı yaparak birden fazla ülkede gelir getiren aktif değerlere sahip olan veya bunları kontrol eden, dolayısıyla kaynak ülke dışında mal ve hizmet üreten özetle uluslararası üretim yapan firmadır.1960’lardan günümüze ABD’li olmayan çok uluslu şirketlerin ve mini çok uluslu şirketlerin sayısında artış gözlenmektedir.Fortune Global 500 listesi (2014) ilk 10’da 3 Çin’li çok uluslu devlet

Değişen Dünya Düzeni

Avrupa ve Asya’daki pek çok eski Komünist ulus şimdilerde demokratik siyasete ve serbest pazar ekonomisine yönelmiş olup uluslararası faaliyetler için yeni fırsatlar yaratmaktadır.Çin ve Latin Amerika da daha fazla serbest pazar reformuna doğru yol almaktadır.

Küreselleşme Tartışması

Daha bağlantılı ve karşılıklı bağımlı bir küresel ekonomiye doğru gidiş iyi bir şey mi gerçekten?Destekçiler, artan ticaretin ve sınır ötesi yatırımların mal ve hizmet fiyatlarını düşürerek ekonomik büyümeyi, tüketici gelirini ve istihdam olanaklarını artıracağını düşünmektedir. Eleştirmenler ise küreselleşmenin iş kaybına, çevresel bozulmalara ve küresel medyanın ve çok uluslu şirketlerin kültürel emperyalizmine yol açacağından endişe etmektedir.

Küreselleşme Karşıtı Protestolar

40,000’den fazla küreselleşme karşıtı protestocu Dünya Ticaret Örgütü’nün 1999 yılındaki Seattle’daki toplantısında sokaklara dökülmüştür. Günümüzde protestocular, küresel kurumların önemli toplantılarında ortaya çıkmaktadır.

Küreselleşme, İş ve Gelir Küreselleşme karşıtları, ticaret engellerinin azalmasının gelişmiş ülkelerdeki imalat işlerini yok ettiğini iddia etmektedir.

Küreselleşmenin yanlıları, bu trendin artılarının eksilerinden ağır bastığını ve ülkelerin, en iyi yaptıkları işte uzmanlaşarak bunun dışındakiler için ticarete yöneleceklerini ve tüm ülkelerin bundan yarar sağlayacağını savunmaktadır.

Küreselleşme, Çalışma Politikaları ve Çevre

Küreselleşme yanlıları, daha sıkı çevre ve çalışma standartlarının ekonomik gelişmeyle yakında ilişkili olduğunu ve ülkelerin serbest ticaret sayesinde zenginleştikçe daha sıkı çevre ve çalışma düzenlemeleri geliştirdiklerini savunmaktadır.

Küreselleşme karşıtları, iş gücü ve çevre düzenlemelerinin maliyetinden kurtulmak adına firmaların üretimlerini, bu tarz düzenlemelerin geçerli olmadığı ülkelere taşıdıklarını iddia etmektedir.

Küreselleşme ve Milli Bağımsızlık

Küreselleşme karşıtları, bugünün bağımsız küresel ekonomisinin ekonomik gücü ulusal hükümetlerin elinden alarak WTO, EU ve UN gibi milletler üstü örgütlere kaydırdığından endişe duymaktadır. Küreselleşme yanlıları, bu örgütlerin gücünün ulus devletlerce sınırlandırıldığını ve yalnızca belirli fiilleri yerine getirme noktasında ülkeleri yönlendirme yetenekleri olduğunu savunmaktadır.

Küreselleşme ve Dünyada Fakirlik

Küreselleşme karşıtları, zengin ve fakir uluslar arasındaki farkın giderek açıldığını düşünmektedir. Küreselleşme yanlıları, fakir ulusların durumlarının düzelmesinin en iyi yolunun serbest ticaret ve yatırımın önündeki engellerin kaldırılması, serbest pazar ekonomisine dayalı ekonomi politikalarının benimsenmesi ve totaliter rejimler yönetimdeyken alınan borçlar için aftan yararlanılması olduğunu iddia etmektedir.

Küresel Pazarlarda Yönetmek

Ülkelerin farklı olması, Uluslar arası işletmede karşılaşılan problemler yelpazesinin çok daha geniş ve karmaşık olması, Firmaların, uluslar arası ticaret ve yatırım sisteminde söz konusu devlet müdahalesi ve sınırlamalara uyma zorunluluğu, Uluslar arası işlemlerin farklı para birimlerine kullanmayı gerektirmesi.