MEZOPOTAMYA MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARIUYGARLIKLARI

MEZOPOTAMYAMEZOPOTAMYAToroslar’dan başlayarak Dicle ve Fırat arsında kalan Basra Körfezine kadar Toroslar’dan başlayarak Dicle ve Fırat arsında kalan Basra Körfezine kadar uzanan bölgedir.uzanan bölgedir.

SÜMERLER(M.Ö.3000-M.Ö.2200)SÜMERLER(M.Ö.3000-M.Ö.2200)Mezopotamya’da ilk devleti kurmuşlardır.Mezopotamya’da ilk devleti kurmuşlardır.Site adı verilen ilk kent devletlerini kurdular.Site adı verilen ilk kent devletlerini kurdular.İlk kez (çivi)yazıyı bulmuşlardır.( tarihi çağlar başlamıştır)İlk kez (çivi)yazıyı bulmuşlardır.( tarihi çağlar başlamıştır)Çok tanrılı inanç sistemi mevcuttu.Çok tanrılı inanç sistemi mevcuttu.Ziggurat adını verdikleri tapınaklar aynı zamanda gözlem evi olarak Ziggurat adını verdikleri tapınaklar aynı zamanda gözlem evi olarak kullanılmıştır.kullanılmıştır.Tekerleği icat etmişlerdirTekerleği icat etmişlerdirMezopotamya’da taş bulunmadığından binalar kerpiç ve tuğladan Mezopotamya’da taş bulunmadığından binalar kerpiç ve tuğladan yapılmış günümüze kadar eser kalmamıştır.yapılmış günümüze kadar eser kalmamıştır.İnsanlık tarihinde İlk yazılı kanunlar Sümer Kralı URGAKİNA tarafından İnsanlık tarihinde İlk yazılı kanunlar Sümer Kralı URGAKİNA tarafından yapılmıştır.yapılmıştır.Fidye usulu ile cezalandırılmışlar krala karşı gelenler ölümle Fidye usulu ile cezalandırılmışlar krala karşı gelenler ölümle cezalandırılmıştır.cezalandırılmıştır.Çemberi 360 bölüp dört işlem yapmışlardır.Güneş sisteminde beş Çemberi 360 bölüp dört işlem yapmışlardır.Güneş sisteminde beş gezegeni buldular.Ay yılı esasına dayanan takvim kullandılargezegeni buldular.Ay yılı esasına dayanan takvim kullandılarGILGAMIŞ,TUFAN VE YARATILIŞ DESTANLARI (SÖZLÜ)GILGAMIŞ,TUFAN VE YARATILIŞ DESTANLARI (SÖZLÜ)

BABİLLER(M.Ö.2100-M.Ö.538)BABİLLER(M.Ö.2100-M.Ö.538)

MERKEZİ KRALLIK ŞEKLİNDE MERKEZİ KRALLIK ŞEKLİNDE YÖNETİLMİŞLERDİR(Bilinen ilk mutlak krallık)YÖNETİLMİŞLERDİR(Bilinen ilk mutlak krallık)

Krallar gücünü tanrıya değil orduya dayandırır(kısmen Krallar gücünü tanrıya değil orduya dayandırır(kısmen laik sayılırlar)laik sayılırlar)

Bilinen ilk “ANAYASA” Kral HAMMURABİ tarafından Bilinen ilk “ANAYASA” Kral HAMMURABİ tarafından düzenlenmiştir.düzenlenmiştir.

Çok tanrılı dinlere inanmaktadırlar.Çok tanrılı dinlere inanmaktadırlar.

Güneş ve Ay tutulmasını incelediler.Güneş saati Güneş ve Ay tutulmasını incelediler.Güneş saati kullandılar.kullandılar.

Asma bahçeleri ve dünyanın en büyük ziggurat’ı BABİL Asma bahçeleri ve dünyanın en büyük ziggurat’ı BABİL KULESİ’ni yaptılar.KULESİ’ni yaptılar.

ASURLULAR(M.Ö.2000-M.Ö.612)ASURLULAR(M.Ö.2000-M.Ö.612)

Yönetim mutlak monarşidir.Yönetim mutlak monarşidir.Mezopotamya’nın en sert hukuk Mezopotamya’nın en sert hukuk kurallarına sahiptirler.kurallarına sahiptirler.Çok tanrılı dinleri vardı.Çok tanrılı dinleri vardı.Toprakları verimsizdi---Kara ticareti Toprakları verimsizdi---Kara ticareti yaptılaryaptılarAnadolu’da Koloniler kurdular(KAYSERİ-Anadolu’da Koloniler kurdular(KAYSERİ-KANİŞ-KÜLTEPE)KANİŞ-KÜLTEPE)İlk kütüphaneyi açtılar.İlk kütüphaneyi açtılar.Anadolu’ya ilk çivi yazısını getirdiler.Anadolu’ya ilk çivi yazısını getirdiler.

ANADOLU MEDENİYETLERİANADOLU MEDENİYETLERİ

Eskiçağ'da Anadolu'ya yerleşerek medeniyet kuran devletlerEskiçağ'da Anadolu'ya yerleşerek medeniyet kuran devletler

şunlardır:şunlardır:

Hititler, Frigyalılar, Lidyalılar, İyonyalılar ve Urartular.Hititler, Frigyalılar, Lidyalılar, İyonyalılar ve Urartular.

Anadolu'da tarih çağlarıAnadolu'da tarih çağları Asurlu tüccarların çivi yazısınıAsurlu tüccarların çivi yazısını

Anadolu'ya getirmesiyle başlamıştırAnadolu'ya getirmesiyle başlamıştır..

Asurlar'a ait ilk yazılı tabletler Asurlar'a ait ilk yazılı tabletler Kayserî Kültepe'deKayserî Kültepe'de

bulunmuştur.bulunmuştur.

Hititler M.Ö 2000 yılı başlarında Kafkaslardan Orta Anadoluya gelerek Hititler M.Ö 2000 yılı başlarında Kafkaslardan Orta Anadoluya gelerek Kızılırmak çevresine yerleşmişlerdir.Kızılırmak çevresine yerleşmişlerdir.

Devletin merkezi Devletin merkezi HattuşaşHattuşaş (Boğazköy)’dür. (Boğazköy)’dür.

Devletin başında Devletin başında Büyük KralBüyük Kral ünvanını taşıyan hükümdar bulunurdu. ünvanını taşıyan hükümdar bulunurdu.

Devlet yönetiminde kraldan sonra en yetkili kişi Devlet yönetiminde kraldan sonra en yetkili kişi TavanannaTavananna adı verilen adı verilen kraliçeydi.kraliçeydi.

Hititlerde kralın yetkileri sınırsız değildi.Krala danışmanlık görevi yapan Hititlerde kralın yetkileri sınırsız değildi.Krala danışmanlık görevi yapan ve soylulardan oluşan ve soylulardan oluşan Pankuş MeclisiPankuş Meclisi vardı.Kral devlet işleri ile ilgili vardı.Kral devlet işleri ile ilgili kararları bu meclisde alırdı.kararları bu meclisde alırdı.

NOT: Pankuş Meclisi tarihte bilinen ilk meclisdir.NOT: Pankuş Meclisi tarihte bilinen ilk meclisdir.

Hititler tanrılara hesap vermek amacıyla Hititler tanrılara hesap vermek amacıyla Anallar (Yıllıklar)Anallar (Yıllıklar) düzenleyerek düzenleyerek tarafsız tarihçiliği gerçekleştirmişlerdir.tarafsız tarihçiliği gerçekleştirmişlerdir.

NOT:Anadolu'da tarih yazıcılığını ilk defa Hititler başlatmıştır.NOT:Anadolu'da tarih yazıcılığını ilk defa Hititler başlatmıştır.

Hititlerin sınırlarını Doğu Akdeniz kıyılarına kadar genişletip Suriye'yi Hititlerin sınırlarını Doğu Akdeniz kıyılarına kadar genişletip Suriye'yi topraklarına katmak istemeleri Mısırlılarla karşı karşıya gelmelerine neden topraklarına katmak istemeleri Mısırlılarla karşı karşıya gelmelerine neden olmuştur.olmuştur.

Hititliler ve Mısır arasında başlayan ve 16 yıl süren bu şavaşlar sonucunda Hititliler ve Mısır arasında başlayan ve 16 yıl süren bu şavaşlar sonucunda Kadeş AntlaşmasıKadeş Antlaşması imzalanmıştır.(M.Ö 1280) imzalanmıştır.(M.Ö 1280)

KADEŞ ANTLAŞMASININ TABLETİKADEŞ ANTLAŞMASININ TABLETİ

Hititler kendi tanrılarından başka Anadolu'daki diğer medeniyetlerinde Hititler kendi tanrılarından başka Anadolu'daki diğer medeniyetlerinde tanrılarını kutsal kabul etmişlerdir.Bu yüzden Hitit ülkesine tanrılarını kutsal kabul etmişlerdir.Bu yüzden Hitit ülkesine Bin Tanrı İliBin Tanrı İli adı verilmiştir.adı verilmiştir.

Hititlerde ekonomi tarıma dayanırdı.Hititlerde ekonomi tarıma dayanırdı.

İki tür yazı kullandılar.Bunlar İki tür yazı kullandılar.Bunlar çivi yazısıçivi yazısı ve ve hiyeroglif ( resim)hiyeroglif ( resim) yazısı. yazısı.

Heykelcilik ve kabartmacılıkta ileri gitmişlerdir.Heykelcilik ve kabartmacılıkta ileri gitmişlerdir. Yazılıkaya Yazılıkaya veve İvriz kabartmaları İvriz kabartmaları önemlidir.önemlidir.

NOT:Hititler Anadolu da kurulan ilk devlettir.NOT:Hititler Anadolu da kurulan ilk devlettir.

YERKAPI’DAN GİRİŞYERKAPI’DAN GİRİŞ

ASLANLI KAPI DÜN, BUGÜNASLANLI KAPI DÜN, BUGÜN

SARAY KOMPLEKSİSARAY KOMPLEKSİ

Doğu Anadolu’da kurulmuştur.Doğu Anadolu’da kurulmuştur.

Devletin merkezi Van yakınlarındaki Devletin merkezi Van yakınlarındaki TuşpaTuşpa’dır.’dır.

Mimari alanda çok ileri bir düzeye ulaşmışlardır.Mimari alanda çok ileri bir düzeye ulaşmışlardır.

Urartularda ekonomi tarıma dayanıyordu.Tarımı geliştirmek için su Urartularda ekonomi tarıma dayanıyordu.Tarımı geliştirmek için su kanalları açmışlardır.kanalları açmışlardır.

Maden işlemeciliğinde oldukça ileri gitmişlerdir.Maden işlemeciliğinde oldukça ileri gitmişlerdir.

Van Kalesi Şamran Kanalı

Hoşap (Güzelsu) Kalesi

Orta Anadolu'da Sakarya nehri çevresinde kurulmuştur.Orta Anadolu'da Sakarya nehri çevresinde kurulmuştur.

Devletin merkezi Ankara yakınlarındaki Devletin merkezi Ankara yakınlarındaki GordionGordion şehridir. şehridir.

Krallarına Krallarına MidasMidas ünvanını vermişlerdir. ünvanını vermişlerdir.

Tarımı ve hayvancılığı geliştirmek için özel önlemler almışlardır.Tarımı ve hayvancılığı geliştirmek için özel önlemler almışlardır.

““öküzünü öldürene veya sabanını kırana ağır cezalar vermişlerdir.”öküzünü öldürene veya sabanını kırana ağır cezalar vermişlerdir.”

En ünlü tanrıçaları En ünlü tanrıçaları Kibele (Bereket Tanrıçası)Kibele (Bereket Tanrıçası)’dir.’dir.

TapatesTapates adı verilen halı ve kilim dokurlardı. adı verilen halı ve kilim dokurlardı.

Kuyumculuk, maden işlemeciliği ve kaya mimarisinde ilerlemişlerdir.Kuyumculuk, maden işlemeciliği ve kaya mimarisinde ilerlemişlerdir.

Ölülerini Ölülerini TümülüsTümülüs denen yığma mezarlara gömmüşlerdir.denen yığma mezarlara gömmüşlerdir.

En önemli eserleri; En önemli eserleri; Midas'm MezarıMidas'm Mezarı‘ dır.‘ dır.

Fenike alfabesini kullanmışlardır.Fenike alfabesini kullanmışlardır.

Karadeniz’in Kuzeyinden gelen Karadeniz’in Kuzeyinden gelen KimmerlerKimmerler tarafından yıkılmıştır. tarafından yıkılmıştır.

FibulaFibula adı verilen çengelli iğneyi icat ettileradı verilen çengelli iğneyi icat ettiler

Batı Anadolu’da Gediz ve Küçük Menderes ırmakları arasında kurulmuştur.Batı Anadolu’da Gediz ve Küçük Menderes ırmakları arasında kurulmuştur.

Devletin merkezi Devletin merkezi SardSard şehridir. şehridir.

Ege kıyılarından başlayıp Mezopotamyaya kadar uzanan ünlü Kral Yolu’nu Ege kıyılarından başlayıp Mezopotamyaya kadar uzanan ünlü Kral Yolu’nu yapmışlardır.Böylece doğu ile batı arasındaki ticaretin gelişmesini sağlamışlardır.yapmışlardır.Böylece doğu ile batı arasındaki ticaretin gelişmesini sağlamışlardır.

M.Ö 700 yıllarında Lidyalılar parayı icat etmişler ve ticari hayata canlılık M.Ö 700 yıllarında Lidyalılar parayı icat etmişler ve ticari hayata canlılık kazandırmışlardır.kazandırmışlardır.

Orduya gereken önemi vermemişler,paralı asker tutmuşlardır.Milli bir Orduya gereken önemi vermemişler,paralı asker tutmuşlardır.Milli bir orduları olmadığı için Pers saldırıları sonucunda yıkılmışlardır.orduları olmadığı için Pers saldırıları sonucunda yıkılmışlardır.

Batı Anadolu’da Foça ile Büyük Menderes nehirleri arasında kurulmuştur.Batı Anadolu’da Foça ile Büyük Menderes nehirleri arasında kurulmuştur.

Şehir devletleri halinde yaşamışlardır.Bu yüzden siyasi birlik kuramamışlardır. Şehir devletleri halinde yaşamışlardır.Bu yüzden siyasi birlik kuramamışlardır.

İyonya’da merkeziyetçi bir yönetim olmaması İyonya’da merkeziyetçi bir yönetim olmaması DemokratikDemokratik yönetim şeklinin yönetim şeklinin ortaya çıkmasında etkili olmuştur.ortaya çıkmasında etkili olmuştur.

Hür düşünce ortamına sahip olduklarından Tales,Pisagor,Hipokrat,Heredot gibi Hür düşünce ortamına sahip olduklarından Tales,Pisagor,Hipokrat,Heredot gibi dünyaca ünlü bilim adamları yetiştirmişlerdir.dünyaca ünlü bilim adamları yetiştirmişlerdir.

Lidyalıların Ön Asya ile Anadolu ticaretini engellemeleri üzerine İyonyalılar Lidyalıların Ön Asya ile Anadolu ticaretini engellemeleri üzerine İyonyalılar Akdeniz ve Karadeniz’de Akdeniz ve Karadeniz’de ticaret kolonileriticaret kolonileri kurmuşlardır. kurmuşlardır.

NOT:İyonyalılar şehirlerini Ön Asya ticaret yollarının bitiş noktasındaNOT:İyonyalılar şehirlerini Ön Asya ticaret yollarının bitiş noktasında

kurmaları ,Farklı bölgelerde koloni kurmaları, bilimle uğraşmaları , kurmaları ,Farklı bölgelerde koloni kurmaları, bilimle uğraşmaları ,

demokratik bir yönetim anlayışına sahip olmaları sonucunda yüksek bir demokratik bir yönetim anlayışına sahip olmaları sonucunda yüksek bir

kültür oluşturmuşlardır.kültür oluşturmuşlardır.Dünyanın yedi harikasından biri olan Dünyanın yedi harikasından biri olan Artemis TapınağıArtemis Tapınağı İyonyalılara aittir. İyonyalılara aittir.