آرامبخش خدا یادقلبهاست

کارآفرینی دانشکده

89خرداد

کیفی روشتحقیق :عربیون دکتر استاد :طاهرخانی بهمن دانشجو

چيست آن هاى ويژگى و تحقيق؟

. در , تحقيق است آمده گوناگون معانى به كه است عربى اى كلمه تـحـقيق واژهيا و علم آن در شده مطرح پـرسـشهاى بـه دادن پاسخ معناى به مختلف علوم

, . در معنا اين در تحقيق باشد مى ها پـاسـخ آن يافتن براى جو و جست كم دستازهمين , , است جديد دانش يك كردن كشف و تازه مطلبى كردن آشكار واقع

كشف اى تازه هاى دانش روز هر و يابند مى گسترس عـلـوم كـه اسـت طـريـق , . با و شود مى آغاز خاصى پرسش طرح با تحقيق ديدگاه اين از شـوند مـى . معناى مقاله دراين تحقيق واژه از منظور يابد مى پـايان آن بـه دادن پاسخ

گفته . , كه طور همان علمى تحقيق در باشد مى علمى تحقيق يعنى آن اصطالحىكه, , اطالعاتى و تخصص اساس بر محقق است پرسش يك طرح با كار آغاز شد

) ها ) فرضيه گيرد مى نظر در خود پرسش براى موقتى پاسخ چند يا يك داردتا كند مى سـعى مـوردنـيـاز اطـالعـات و هـا داده آورى جـمـع كمك به سپس

, . مورد فرضيه درستى كه صورتى در بيازمايد را خويش فرضيه سقم و صحت , نائل خود هدف به تحقيق و است شده تـولـيد جـديـدى دانـش گيرد قرار تاييدندارديعنى , , را كسى كردن مجاب قصد گاه هيچ علمى تحقيق البته است آمده

بلكه , ورزد نمى اصرار نيز آن صحت بر و نيست فرضيه اثـبـات آن اصلى هدفاست . شده ارائه فرضيه آزمودن صدد در

, و , آزمون فرايند يك تحقيق معنا اين در اين بـنابرو . مـحـقـقان آن اثبات نه است فرضيه امتحان

, را خود نظرعاطفى از غالبا كار تازه پژوهشگرانهمواره اما دانند مى متعهد فـرضيه اثبات به نسبت

كه , است اى گزاره فرضيه كه داشت توجه بايد , اگر البته باشد نادرست يا درست است ممكن

گرفتن نظر در با و كامل آگاهى و دقت با فرضيهبيشتر آن صحت احتمال شود تدوين شرايط تمام

, , هيچ محقق علمى تـحـقيق يـك در ولـى بود خواهدجمع اطـالعات و ندارد خود فرضيه به خاطرى تعلق

يا و درستى كه است عينى وشواهد شده آورى. كند مى معلوم را فرضيه نادرستى

مند( 1 نظام فعاليت يك يا فرآيند يـك تـحـقـيـقدانش از اى مجموعه پروراندن و كشف به كه است

. شود منجرمى يافته سازمان هاى

يا( 2  يك دار نظام مطالعه از است عبارت تحقيقپديده ميان احتمالى روابط درباره فرضى قضيه چند

گوناگون . هاى

و( 3 منظم جوى و جست از است عبارت تحقيقحقيقت . كشف براى اصولى

, رايجى تصور خالف بر كه شود مى مشخص بـنابراين , , تـحـقـيـق دارد وجـود افراد از بسيارى نزد در كه

تحقيق . , ماهيت نيست كتاب يايك مقاله يك نـوشـتنيك از موضوع دو اين و دارد اساسى تفاوت نـويسندگى

, است ممكن تحقيق هر پـايان در چون اما نيستند مقولهتحقيقى عمليات كليه يا تحقيق نتيجه باشد مايل محقق , روش و فنون از آگاهى آورد تحريردر رشته به را خود

. بنابر كند مى پيدا ضرورت او بـراى نويسندگى هاى . به , باشد هم خوبى نويسنده محقق هر است الزم اين

مقاله صورت به است ممكن تحقيقى اثر هر ترتيب اينيك تواند نمى كتابى يا مقاله هر اما شود ارائه كتاب يا

. شود محسوب تحقيقى اثر

تحقيق انواع1 )اكتشافى تحقيق

توصيفى( 2 تحقيق

تبيينى( 3 تحقيق

: اكتشافى  وضعيتى , تحقيق شناخت اكـتـشافى تـحـقـيـق در اصـلـى هـدف , , نوع اين در ديگر عبارت به ندارد وجـود الزم هـاى آگـاهـى آن درباره كه استتواند , مى ها آن كمك با كه است اطالعاتى به دستيابى دنبال به محقق تحقيق

, . تحقيقى هر تعريف بااين اين بنابر بـشـنـاسـد خـوبـى به را تحقيق موضوعتحقيق يـعـنـى اسـت اكـتـشـافـى مـطـالـعـات سرى يك انجام نيازمند

. تر گسترده و تر مهم تحقيقات انجام براى است اى زمينه اكتشافى , به , اند ناميده نيز برآوردى تحقيق را اكتشافى تحقيق نظران صاحب از بـرخـى

مورد , و شود نمى پيشنهاد اى فرضيه هيچ تحقيق نوع اين در هـا آن نـظـرمساءله يك از برآوردى دادن دست به تنها آن هدف بلكه گيرد نمى قـرار آزموندانست . , آن حقيقى معناى به تحقيق توان نمى را اكتشافى تحقيق است خاص

و ها ديدگاه به بخشيدن وسعت باعث كه است مطالعه نوعى عـوض در بلكه , . رسيدگى نه اكتشافى تحقيق وظيفه بـراين بـنـا شود مى محقق هاى انديشه

مساءله مورد در اطالعات آورى جمع نه و است تحقيق هاى فرضيه به كردنيا , مختلف هاى پـديـده بـهـتـر درك بـراى مناسب زمينه ايجاد بلكه تحقيق

است , . مورد درآن كـافى اطـالعـات فاقد محقق كه است خاصى مساءله : خواندن مانند شود انجام مـختلفى هاى صورت به است ممكن اكتشافى تحقيق

, صاحب , و اساتيد با مشورت افراد با مصاحبه مختلف هاى نوشته و متون... و نظران

: توصيفى از تحقيق هدف كه است هايى روش مجموعه شامل توصيفى تحقيقنوع . دراين است بررسى مورد هاى پـديـده يـا پـديـده كردن توصيف ها آن

, و , ابعاد ها ويژگى شمردن بر طريق از نظر مورد پـديده معرفى و توصيف تحقيق , . در است ممكن محقق تحقيق از نوع دراين پـذيرد مـى صورت پديده آن حدود

ولى برآيد خاص موضوع يا پديده يك در دخيل مـتغيرهاى و عوامل شناسايى صدد . عبارت به پردازد نمى ها آن نوع تشخيص و عـوامـل ايـن بين روابط بررسى به

درباره, , , قضاوت نه است موجود وضع شناسايى تـوصيفى تحقيق در هدف ديگرمختلف . متغيرهاى و عوامل بين موجود ط رواب نوع بررسى يا آن

, روابط , , توضيح و كشف پى در الزاما محقق توصيفى تحقيق يك در بـنـابـراينبلكه , نيست رويدادها و حوادث بينى پيش و ها فرضيه آزمودن نيز و ها همبستگىاساس بر وقايع و ها موقعيت از نويسى گزارش و توصيف جهت در بيشتر او توجه

, در نظران صاحب كه دانست بايد البته دارد وصفى جنبه بيشتر كه است اطـالعاتىاز نـوع اين تعريف به وگاهى ندارند نظر اتفاق توصيفى تحقيق دقيق مفهوم مـورد

تحقيقات جز تحقيق انواع همه شامل كه دهند مى وسعت اندازه آن تـا تـحـقـيـق : . از , اسـت عـبـارت توصيفى تحقيق از منظور اينجا در شود مى تجربى و تاريخى

يك , , يا و موقعيت يك پديده يك خصوصيات منظم و واقـعى عـيـنـى تـوصـيـفموضوع .

: تبيينى مى تحقيق گفته نيز علمى تحقيق آن به كه تحقيق نوع ايـنمختلف, متغيرهاى بين معلولى و عـلـت روابـط كردن پيدا صدد در شود

علوم . در كلى طور به يا سياسى عـلوم در كه نماند ناگفته البته استيعنى , ـ نيست مطرح قـطعى اى گونه به على روابط بررسى اجتماعىسـخـن مـعـلـولـى و علت روابط از مسامحه طور به اجتماعى علوم در

سـيـاسـى و اجتماعى هاى پديده مورد در زيـرا ـ آيـد مـى مـيـان بـهبا همواره روابط نوع اين بلكه يافت دست على رابطه بـه تـوان نـمـى . شودكه مى ناشى آنجا از امر اين شود مى بيان احـتـمـال از درصـدىمتغيرهاى و عوامل تاءثير تحت معموال اجتماعى و سـياسى هاى پديدهعلوم محقق يك عهده از ها آن همه شـنـاسـايـى كه دارند قرار زيادى ( , چند , اصل كه شود مى گـفته ديـگـر عبارت به است خارج اجتماعى

. ارائه( تحقيق از كه تـعـريفى اسـت حاكم اجتماعى هاى پديده بر متغيرىاز , نوع دراين تنها زيرا است تبيينى تحقيق برازنده تنها واقع در شد

. دارد , وجود آزمون و فرضيه سؤال گانه سه كلى مراحل كه است تحقيقتوانايى , كسب بايد سياسى علوم پژوهشگر يك اصلى هدف بنابراين

باشد . آن تبيينى نوع از تحقيق يك انجام براى

تحقيق هاى ويژگى

سؤال( 1 چند يا يك به گويى پاسخ و مساءله يك حل درصدد تحقيقى هراست .

است( .2 آن ساده آورى جمع يا اطالعات بازيابى از باالتر مراتب به تحقيق

طرح( 3 چون مختلفى مراحل كه است اى مرحله چند فرآيند يك تحقيقشود , . مى شامل را فرضيه آزمون و فرضيه تدوين سؤال

اى( 4 زمينه درهر تواند نمى كسى هر و است تخصص نيازمند تـحـقـيق. كند تحقيق

صدد( ) 5 در يعنى است نو دانش توليد و جديد حقايق كشف تحقيق هدفاست (. نشده حل مسايل براى پاسخ يافتن

است( , , .6 زياد حوصله و صبر تالش دقت مستلزم تحقيق انجام

7 ( )نظريه كلى قوانين به دستيابى منظور به مختلف علوم در تحقيقرويدادهاى ( توان مى ها آن كمك به كه گيرد مى صورت تئورى يا

. كرد بينى پيش را آينده

محققان( 8 ساير هاى نوشته آثارو از براستفاده كلى طور به تـحقيقموضوع , , به مربوط منابع و ادبيات بايد محقق بنابراين است متكى

. بشناسد را خود تحقيق

9 , بلكه( ندارد را كسى كردن مجاب قصد و نيست جدل تحقيقو پذيرد مى صورت حـقيقت كـشـف بـراى كه است تالشى

خواهند مشابه نتايج به كنند طى را مراحل همان نيز اگرديگرانرسيد.

است( , 10 جويى و جست و تالش بلكه نيست پاسخ خودش تـحـقيقآن , وفرضيه برسد نتيجه به تالش اين است ممكن پاسخ يافتن براى

. , گردد ابطال آن فرضيه كار پايان در كه اين يا شود اثبات

:و فرد جايگاه جهان، ماهيت كه بيني جهان پارادايممشخص را اجزايش و جهان با او احتمالي روابط

مي‌كند. يك روي توافق شامل الزامأ پارادايم يك روي توافق

نوعي بر داللت بيشتر بلكه نيست، جامع تئوريپرسشهاي درباره علمي جامعه اعضاي بين توافق

راههاي و شود پرسيده بايد كه است مناسبي. شود گرفته پيش در بايد كه مناسبي

پاردايم‌هاي فلسفي مبانيكيفي:

: گرايي اثبات پاردايم

گرايي فرااثبات پاردايم

: انتقادي پارادايم

: گرايي ساخت

: پژوهشكيفي هاي استراتژي

: پژوهشكيفي در داده گردآوري مواد فنون : مشاهده، مصاحبه، كمي داده‌هاي نه تجربي

. نشده و شده منتشر مستندات مشاركت،: پژوهشكيفي در داده تحليل روشهاي

. حكايت شناسي، نشانه هرمنيوتيك،