IPSC "Youth in Armenia" survey report, 2011

Copyright © 2011, IPSC LLC. All rights reserved.

Հայաստանի երիտասարդության

աշխարհայացքային համալիրները՝ ՀՀ ռազմավարական զարգացման

խնդիրների համատեքստում

êáóÇáÉá·Ç³Ï³Ý Ñ»ï³½áïáõÃÛáõÝ

ì»ñçÝ³Ï³Ý Ñ³ßí»ïíáõÃÛáõÝ

Հեղինակ`

ëáó. ·.Ã. ê³Ùí»É Ø³ÝáõÏÛ³Ý, IPSC

30 ¹»Ïï»Ùµ»ñÇ, 2011Ã.

Դիտարկվող թեմաներ

1. Ազգային ինքնություն

2. Լեզվա-մշակութային կողմնորոշում

և հաղորդակցական

ունակություններ

3. Հանրակրթական դպրոց և բուհ

4. Կրոն և եկեղեցի

5. Ընտանիք` վերարտադրողական

վարք

6. Ընտանիք` էմանսիպացում

7. Վարքագիծ և ենթամշակութային

տիպեր

8. Զբաղվածություն

9. Քաղաքական մասնակցություն

10. Քաղաքական դիրքորոշումներ

11. Քաղաքացիական մասնակցություն

12. Միգրացիա

13. Բանակ


2


3

0. Մեթոդաբանություն


4

Մեթոդաբանություն Հետազոտության ընդհանուր համակցությունը ՀՀ 18-30 տարեկան քաղաքացիներն են:

Ընտրանքի ծավալը` 1,196, որից`

506 հարցվող` մայրաքաղաքում,

339 հարցվող` քաղաքներում,

351 հարցվող` գյուղերում:

Իրականացվել է ուսանողների հավելյալ ընտրանք` երիտասարդության այդ շերտի

բնութագրերի հավաստիության բարձրացման նպատակով: Ուսանողների քանակն

ընտրանքում` 336:

Տվյալները համակշռվել են ՀՀ ԱՎԾ տվյալների հիման վրա ըստ հետևյալ բնութագրերի

(ձախ սյունում ՀՀ ԱՎԾ տվյալներն են, իսկ աջ սյունում` ընտրանքային տվյալները`

համակշռումից հետո).

Բնակչության բաշխումն ըստ բնակավայրի տիպի`

Երևան` 33.57%, 33.32%

Քաղաքներ` 31.02% , 31.05%

Գյուղեր` 35.41% 35.62%

Սեռ`

Տղամարդ` 50.05% 50.23%

Կին` 49.95% 49.77%

Տարիքային խումբ

18-19 տարեկան 16.80% 16.80%

20-24 տարեկան 41.49% 41.49%

25-30 տարեկան 41.71% 41.71%

18-30 տարեկան անձանց թվում ուսանողների հարաբերակցություն.

Ուսանողներ 14.50% 14.72%

Այլ 85.50% 85.28%


5

Մեթոդաբանություն

Հետազոտությունն անցկացվել է բազմաստիճան

քվոտային ընտրանքի, մարզային/համայնքային

բաշխման հաշվարկով` տվյալների α=95%

ճշտությամբ:

Սահմանային սխալի գործակիցը` Δ=2.83%

Անկեղծության մակարդակ` 85.8%

Դաշտային փուլ` 13-17 նոյեմբերի, 2011թ.

Որակի ստուգում` 48.0%


6

1. Ազգային ինքնություն

Հիմնական դրույթներ Հայ հանրությունը Հայաստանի երիտասարդության դիրքորոշումներում բավական

«փակ» հանրույթ է: Այն խստապահանջ է անձին հայ համարելու հարցում: Հայ համարվելու համար անհրաժեշտ է բավարարել խիստ պահանջների:

Մյուս կողմից, Հայաստանի երիտասարդության ընկալումներում հայերի տարբեր

էթնոմշակութային խմբերն ընկալվում են շատ մեծ սոցիալական տարածության

վրա` երբեմն ավելի մեծ` քան այլ ազգերի նկատմամբ, ինչը խնդիրներ է ստեղծում

համահայկական համախմբման ոլորտում:

Այնուամենայնիվ, հայերի և այլ ազգերի նկատմամբ սոցիալական

տարածությունները Հայաստանի երիտասարդության աշխարհայացքում

ձևավորվում են տարբեր աշխարհայացքային համակարգերում, բացառությամբ`

Թուրքիայի իսլամադավան հայերից, որոնց նկատմամբ սոցիալական

տարածությունները ձևավորվում են նույն աշխարհայացքային համակարգում, ինչ` ընդհանրապես մահմեդականների նկատմամբ:

Հայ հանրության «էքսքլյուզիվությունը» նվազեցնելու պոտենցիալը հայ կանանց

շրջանում է:

Հայոց լեզուն պաշտպանված չէ. մենք` հայերս չենք պահպանում լեզվի

մաքրությունը, իսկ առավել հզոր լրատվամիջոցը` հեռուստատեսությունը

փչացնում է այն:


7

Երիտասարդների կողմից անձին որպես հայ նույնականացնելու համար անհրաժեշտ պարտադիր

պայմանները (կամ` «ո՞վ է հայը»)

Հայ համարվելու համար առավել տարածված պայմանն է` անձի

ինքնանույնականացումը որպես

հայ (առաջին շերտ):

Հայ համարվելու համար

անհրաժեշտ երկրորդ շերտն է`

«արյունը» և «մշակույթը» (լեզուն

և կրոնը):

Երրորդ շերտն է` «մաքուր

արյունը» և «հողը»:


8

96.0%

88.6%

86.6%

86.6%

79.9%

72.2%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Իրեն հայ համարելը

Հայ առաքելական

եկեղեցուն պատկանելը

Հոր հայ լինելը

Հայերեն խոսել

իմանալը

Հայաստանը իր միակ

հայրենիք համարելը

Մոր հայ լինելը

«Հետևյալ հատկանիշներից որո՞նք են

պարտադիր հայ համարվելու համար»

Հայերը որպես «բաց» կամ «փակ» հանրույթ

48.7%

26.9% 13.8%

7.2% 2.4% 0.9%

75.7%

89.5%

96.7% 99.1% 100.0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

6 5 4 3 2 1

Հայ համարվելու համար անհրաժեշտ

պայմանների քանակը

Հայ համարվելու համար անհրաժեշտ

պայմանների քանակի բաշխումը

Երիտասարդների

դիրքորոշումները վկայում են, որ

նրանց դիրքորոշումներում

հայերը բավական «փակ»

հանրույթ են:

Երիտասարդների մոտ 90%-ը

անձին հայ համարելու համար

պահանջում են առնվազն չորս

պարտադիր պայման, իսկ 96.7%-

ը` առնվազն երեք պայման:


9

Արդյո՞ք պաշտպանված է հայոց լեզուն

27.8%

10.8%

82.5%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Հարց 1 Հարց 2 Հարց 3

Հայոց լեզվի պաշտպանվածության

բնութագրերը

Հարց 1. «Ընդհանրապես մենք` հայերս,

պահպանո՞ւմ ենք մաքուր և ճիշտ

հայերենը»:

Հարց 2. «Ի՞նչ եք կարծում,

հեռուստատեսությամբ ցուցադրվող

հայերեն սերիալները և

երիտասարդական շոուները մաքուր և

ճի՞շտ հայերենով են ներկայացնում»:

Հարց 3. «Համաձա՞յն եք արդյոք, որ

հեռուստաալիքները փչացնում են հայոց

լեզուն»:

Տրված են «Այո» և «Ավելի շուտ այո»

պատասխանների գումարները:


10

Սոցիալական կոնտակտների թույլատրելիությունը հայ էթնոմշակութային

խմբերի և այլ ազգերի նկատմամբ (տրված է տվյալ կոնտակտը տվյալ խմբի

ներկայացուցչի հետ թույլատրելի համարող անձանց քանակը)


11

Ազգ/հայերի էթնոմշակութային խումբ

Սոցիալական կոնտակտներ

Ամուսնություն Մոտ ընկերու-

թյուն Աշխատանք` նույն խմբում

Քաղաքա-ցիության շնորհում

Սփյուռքահայ 75.3% 88.1% 89.0% 88.3%

Ռուս 61.8% 90.4% 92.7% 79.2%

Կաթոլիկ հայ 60.7% 77.3% 79.3% 78.9%

Ղարաբաղցի 58.8% 77.7% 78.8% 74.9%

Գերմանացի 51.0% 73.2% 79.1% 59.5%

Պարսկահայ 40.5% 65.7% 73.1% 66.7%

Ադրբեջանից ներգաղթած հայ 32.5% 51.9% 59.1% 55.8%

Սևամորթ 24.8% 64.6% 70.2% 53.5%

Աղանդավոր հայ 13.8% 26.4% 42.9% 40.9%

Թուրքիայում ապրող իսլամ դավանող հայ

7.3% 24.9% 36.2% 22.4%

Թուրք 6.2% 23.4% 35.7% 10.9%

Մահմեդական 5.0% 25.7% 38.5% 18.3%

Ամուսնության թույլատրելիությունը տարբեր ազգերի և

հայերի էթնոմշակութային խմբերի հետ` ըստ սեռի

64.2%

55.2%

52.2%

50.6%

40.1%

32.5%

28.9%

14.5%

11.9%

5.7%

4.7%

4.1%

86.5%

66.3%

65.4%

73.1%

62.0%

48.6%

36.2%

35.2%

15.7%

8.9%

7.7%

5.9%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Սփյուռքահայ

Կաթոլիկ հայ

Ղարաբաղցի հայ

Ռուս

Գերմանացի

Պարսկահայ

Ադրբեջանից ներգաղթած հայ

Սևամորթ

Աղանդավոր հայ

Թուրքիայում ապրող իսլամ դավանող հայ

Թուրք

Մահմեդական

Կոնտակտը ընդունելի են համարում

«Կընդունեի՞ք, եթե Ձեր եղբայրը/քույրը, տղան/աղջիկը ամուսնանար …»

Արական Իգական


12

Երիտասարդության կողմից սոցիալական տարածությունների

ընկալումները հայերի էթնոմշակութային խմբերի և այլ ազգերի նկատմամբ

Կառուցված է Բոգարդուսի

սանդակ: Սանդղակի

միջակայքն է` [0; 4]:

0 – նվազագույն

տարածություն` նշանակում է,

որ ընդունելի են դիտարկված

բոլոր 4 կոնտակները:

4 – առավելագույն

տարածություն` անընդունելի

են բոլոր 4 կոնտակտները:

Սոցիալական

տարածությունները հայերի

էթնոմշակութային խմբերի

նկատմամբ ընդմիջվում են այլ ազգերի նկատմամբ

տարածություններով:


13

0.59

0.76

1.04

1.10

1.37

1.54

1.87

2.01

2.76

3.09

3.13

3.24

0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0

Սփյուռքահայ

Ռուս

Կաթոլիկ հայ

Ղարաբաղցի

Գերմանացի

Պարսկահայ

Սևամորթ

Ադրբեջանից ներգաղթած հայ

Աղանդավոր հայ

Թուրքիայի իսլամ դավանող հայ

Մահմեդական

Թուրք

Սոցիալական տարածություն

Երիտասարդների կողմից ընկալվող սոցիալական

տարածությունները

Ազգերի և հայերի էթնոմշակութային խմբերի նկատմամբ

երիտասարդների կողմից ընկալվող սոցիալական

տարածությունները

Սփյուռք.

Կաթոլիկ

Պարսկահայ

Ադրբեջան.

Ղարաբաղ.

Մահմեդ.

Իսլամ հայ Թուրք

Աղանդավոր

Ռուս

Գերմանացի

Սևամորթ

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.0

0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0

Գ2.

Իս

լամ

ակ

ան գ

որ

ծոն

Գ1. Ազգային պատկանելության գործոն

§Ազգային պատկանելություն¦ x

§Իսլամական գործոն¦

ենթատարածությունը


14

Սփյուռք.

Կաթոլիկ

Պարսկահայ

Ադրբեջան.

Ղարաբաղ.

Մահմեդակ.

Իսլամ հայ

Թուրք

Աղանդավոր

Ռուս

Գերմանացի

Սևամորթ

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.0

0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0

Գ3.

Այլ

ազ

գե

րի գ

որ

ծոն

Գ2. Իսլամական գործոն

«Ազգային պատկանելություն» x

«Այլ ազգերի գործոն»

ենթատարածությունը


15

2. Լեզվա-մշակութային

կողմնորոշում և ինֆորմացիոն

ունակություններ

Հիմնական դրույթներ

Երիտասարդների լեզվական կողմնորոշումներում ռուսերենը, որպես առաջին

գերակայություն, դեռևս գերակշռում է անգլերենի նկատմամբ: Սակայն,

ուսանողների դիրքորոշումներում անգլերենն արդեն առաջին կարևոր օտար լեզուն

է:

Երիտասարդության շրջանում առկա համակարգիչների, ինտերնետի և

ինտերնետին միացված բջջային հեռախոսղների քանակից, ինչպես նաև

ինտերնետային սոցիալական ցանցերում երիտասարդության ընդգրկվածությունան

մակարդակից և այդ ցանցերում նրանց ինֆորմացիոն վարքի բնույթից բխում է, որ

ինտերնետային/ինֆորմացիոն հաղորդակցությունն անհրաժեշտ է դիտել որպես

սոցիալական վարքի կառավարման բարձր ներուժ ունեցող գործոն:

Երիտասարդների վարքն ինտերնետում կարելի է դասակարգել որպես.

զուտ «շփումային/ժամանցային վարք»` 50%,

«շփումային – ինտելեկտուալ» անցումային վարք` 40%,

«զուտ ինտելեկտուալ» վարք` 10%:


16


17

Լեզվական կողմնորոշումներ

Որպես առաջին լեզու ռուսերենը 1.4 անգամ

գերազանցում է անգլերենին:

Որպես երկրորդ լեզու անգլերենը 1.54 անգամ

գերազանցում է ռուսերենին:

Որպես կարևոր լեզու նշումների ընդհանուր

քանակով անգլերենը հավասարվել է

ռուսերենին:

Տրված է տվյալ լեզվի նշումների տոկոսը բոլոր

նշումների (2369) նկատմամբ:

48.1%

46.6%

2.7%

0.8%

0.7%

0.3%

0.2%

0.2%

0.1%

0.1%

0.1%

0.1%

0.0%

0.0%

0.0%

0.0%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Անգլերենն

Ռուսերեն

Ֆրանսերեն

Իսպաներեն

Գերմաներեն

Թուրքերեն

Չինարեն

Իտալերեն

Եզդիերեն

Հնդկերեն

Պորտուգալերեն

Ճապոներեն

Հունարեն

Պարսկերեն

Լատիներեն

Արաբերեն

«Հայերենից բացի ո՞ր լեզուներին պետք է

տիրապետի հայ երիտասարդը»:



Կարևո-

րությամբ

առաջին

լեզու

Կարևորությամբ երկրորդ

լեզու Ընդա-

մենը

Ռուսերեն Անգլերեն Այլ

Ռուսերեն - 53.4% 3.9% 57.4%

Անգլերեն 34.7% - 6.8% 41.5%

Այլ 0.3% 0.4% 0.4% 1.2%

Ընդամենը 35.0% 53.8% 11.1% 100.0%


18

Լեզվական կողմնորոշումներն ըստ բնակավայրի

տիպի և լեզվական կողմնորոշումներն ուսանողների

խմբում

57.5% 58.9%

64.0%

39.9%

57.4%

41.6% 40.3%

34.7%

58.9%

41.5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Երևան Քաղաք Գյուղ Ուսանող Ընդ.



1-ին ընտրություն

Ռուսերեն Անգլերեն

35.4% 33.0% 32.2%

47.8%

35.0%

54.7% 56.7%

60.3%

38.9%

53.8%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%




2-րդ ընտրություն

Ռուսերեն Անգլերեն


19

Ինֆորմացիոն ռեսուրսներ - 1

45.4% 46.9%

6.5%

1.2%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

0 1 2 3 կամ

ավելի

Համակարգիչների քանակը տանը

Համակարգիչների քանակը տանը

54.6%

47.1%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Ունեն համակարգիչ Համակարգիչը

միացված է

ինտերնետին

Ինտերնետին միացված

համակարգիչ ունեցողների քանակը


20

Ինֆորմացիոն ռեսուրսներ - 2

95.9% 99.6%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Բջջային հեռախոսը տեխնիկապես

միանում է ինտեևետին

Ունեն բջջային հեռախոս

Բջջային հեռախոսով ինտերնետի

հասանելիությունը

26.6%

36.9%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Ունեն կաբելային

հեռուստատեսություն

Ունեն արբանյակային ալեհավաք

Կաբելային և արբանյականյին

հեռուստատեսության առկայությունը


21

Հաղորդակցական ունակություններ

2.1% 2.3% 4.3%

44.4%

34.0%

12.9%

37.7%

9.1% 9.6%

26.0%

13.0%

4.6%

0.1% 0.2% 0.3%

9.9%

49.5%

39.9%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Չգիտի Սկասնակ Վատ Բավ. Լավ Գեր.

Հայերեն, ռուսերեն և անգլերեն

լեզուների իմացության մակարդակը

Ռուսերեն Անգլերեն Հայերեն

15.1%

4.2% 3.5%

35.5%

32.2%

9.4%

26.0%

34.6%

15.6%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Չգիտի Սկասնակ Վատ Բավ. Լավ Գեր.

Համսակարգչին և ինտերնետին

տիրապետելու մակարդակը

Համակարգիչ Ինտերնետ


22

Ինֆորմացիոն վարք - 1

Երիտասարդների քանակը, ովքեր `

1. օգտվում են համակարգչային ինտերնետից

2. կարդում են մասնագիտական գիրք կամ ամսագիր, այդ թվում` էլեկտրոնային/ինտերնետով

3. կարդում են ժամանցային լրագիր կամ ամսագիր, այդ թվում` էլեկտրոնային/ինտերնետով

4. կարդում են քաղաքական – հասարակական լրագիր կամ ամսագիր, այդ թվում`

էլեկտրոնային/ինտերնետով

5. կարդում են գեղարվեստական գիրք, այդ թվում` էլեկտրոնային/ինտերնետով

65.4%

29.0% 27.8%

18.8% 14.1%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

1 2 3 4 5

Վարքագծային բաղադրիչի համարը

… ամեն օր կամ շաբաթը մի քանի

անգամ

24.5%

53.3% 49.0%

70.3% 69.9%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

1 2 3 4 5

Վարքագծային բաղադրիչի համարը

… տարին մեկ անգամ, ավելի

հազվադեպ կամ` չեն օգտվում


0.4%

1.3%

4.1%

41.2%

53.1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Բջջային հեռախոս չունեն

Չգիտեն, թե ինչպես

օգտվել

Հեռախոսը տեխնիկապես

չի միանում ինտերնետին

Հնարավորություն ունեն,

սակայն չեն օգտվում

Օգտվում են

Բջջային հեռախոսից օգտվելու

ունակությունները

74.9%

72.1%

37.2%

18.5%

6.2%

3.7%

2.3%

62.0%

59.7%

30.8%

15.3%

3.6%

3.1%

1.9%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Օդնոկլասնիկի

Սկայպ

Ֆեյսբուք

Վկոնտակտե

Մեյլ ռու

Թվիտեր

Լինքդին

Ընդգրկվածությունը սոցիալական

ցանցերում

Տոկոս` ինտերնետից օգտվողներից

Տոկոս` ամբողջ ընտրանքից


23


17.8%

35.9%

8.8%

1.1%

34.5%

1.8%

Երիտասարդական լսարանի բաշխումը սոցիալական

ցանցերում և Սկայպում

Facebook

Одноклассники

Вконтакте

Linkedin

Skype

Twitter


24


11.2%

39.9%

49.0%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Զուտ ինտելեկտուալ

կիրառություն

Ինտելեկտուալ և

շփումային/ ժամանցային


Զուտ

շփումային/ժամանցային


Ինտերնետի կիրառության տիպերը

(ըստ 1-ին և 2-րդ գերակայություններ)

Ինտերնետից օգտվողների 68%-ն այն

օգտագործում է շփման և ժամանցի

նպատակով

26.4%

24.0%

17.5%

14.6%

9.2%

6.9%

1.4%

0% 10% 20% 30% 40%

Շփվում եմ ընկերնեիս հետ այդ

թվում սոցիալական ցանցերում

Շփվում եմ հարազատների

հետ

Ժամանցի նպատակով

Կարդում եմ լուրեր և

վերլուծական հոդվածներ

Կարդում եմ ուսումնական

նյութեր և գրքեր

Օգտագործում եմ

աշխատանքում

Կարդում եմ գեղարվեստական

գրքեր

Ինտերնետից օգտվելու

նպատակները


25


26

3. Դպրոց և բուհ


Հայաստանի կրթական համակարգի գործունեությունը չի

համապատասխանում Հայաստանի տնտեսության զարգացման

պահանջներին և, միաժամանակ, շարունակում է վերարտադրել սոցիալական լարվածությունը:

Բարձրագույն կրթությամբ անորակ մասնագետների գերարտադրությունը

տեղի է ունենում որակյալ բանվորական աշխատուժի թերարտադրության

հաշվին:

Մյուս կողմից`արտադրվում է ցածր գիտելիքներով և բարձր ամբիցիաներով

դիպլոմավորված մասնագետներ, ովքեր պահանջված չլինելով

տնտեսության կողմից իրենց մեջ դժգոհության պոտենցիալ են կուտակում:


27

Հումանիտար առարկաները հանրակրթական

դպրոցում


28

44.8%

30.6%

54.0%

43.5%

49.2%

34.2%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Հայոց

պատմություն

Ընդհանուր

պատմություն

Հայ

գրականություն

«Որքանո՞վ էին դպրոցում Ձեզ

հետաքևրքրում հետևյալ

առարկաները»:

Շատ է հետաքրքրել Ավելի շուտ հետաքրքրել է

22.2%

45.0%

32.8%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Չէի կարդում Երբեմն

կարդում էի

Հաճախ էի

կարդում

«Դպրոցում սովորելիս, բացի

հանձնարարվածից, հաճա՞խ էիք

կարդում գեղարվեստական

գրականություն»:

Հանրակրթական դպրոցի ֆունկցիոնալությունը

«Դպրոցում ստացված գիտելիքները բավարա՞ր են որպեսզի մարդը կողմնորոշվի կյանքում»

«Դպրոցում ստացված գիտելիքները բավարա՞ր են բուհ ընդունվելու համար ̀ առանց կրկնուսույցի մոտ պարապելու կամ` ծանոթի»

Ոչ Այո Ընդամենը

Ոչ 41.2% 9.4% 50.6%

Այո 33.6% 15.8% 49.4%

Ընդամենը 74.8% 25.2% 100.0%


29

Երիտասարդների միայն 15.8%-ն է կարծում, որ դպրոցը լիովին կատարում է իր

հիմնական ֆունկցիաները:

Բարձրագույն կրթության պահանջարկը

64.2%

35.8%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Պարտադիր է Պարտադիր չէ

«Կյանքում իր տեղը գտնելու համար

բարձրագույն կրթության կամ թեկուզ

դրա դիպլոմ ունենալը պարտադի՞ր է,

թե՞ պարտադիր չէ»:


30

Բուհի դիպլոմի պահանջարկը

մնում է շատ բարձր:

Բավարարվածությունը բուհում ստացվող գիտելիքներից

և արտասահմանում սովորելու ցանկությունը


31

6.3%

12.6%

43.0% 38.1%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Միանշանակ

ոչ

Ավելի շուտ

ոչ

Ավելի շուտ

այո

Այո

«Բավարարվա՞ծ եք արդյոք Ձեր

բուհում ստացվող գիտելիքներից»:

4.9% 7.9%

22.3%

64.4%

0.5%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

«Հնարավորության դեպքում

կգերադասեի՞ք արդյոք սովորել

արտասահմանյան բուհում»:


32

4. Կրոն և եկեղեցի


Հայ Առաքելական Եկեղեցին երիտասարդության շրջանում ամենաբարձր

վստահությունն ունեցող սոցիալական ինստիտուտն է:

Հայ Առաքելական Եկեղեցուն պատկանելը երիտասարդության ազգային

ինքնանույնականացման ոլորտում իր կարևորությամբ երկրորդ բաղադրիչն է:

Եկեղեցին ունի երիտասարդության վրա ազդելու շատ բարձր ներուժ:

Այնուամենայնիվ, անհրաժեշտ է ճշգրիտ գնահատել Հայ Առաքելական Եկեղեցում

հանրային գործունեության ընկալումը հասարակության կողմից:


33

Կրոնական պատկանելություն

93.2%

4.1%

0.9%

0.7%

0.3%

0.3%

0.2%

0.1%

0.1%

0.0%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Հայ առաքելական

Հավատում է Աստծուն, սակայն կրոնի հետևորդ չի

Աթեիստ

Ավետարանչական եկեղեցի

Արևապաշտ

ԴՊ

Կաթոլիկ

Եհովայի վկա

Սուրբ երրորդություն

Հոգագալստական

«Դուք ո՞ր կրոնի կամ եկեղեցու անդամ կամ հետևորդ եք Ձեզ համարում»


34

Հայ երիտասարդների միայն 1.7%-ն է այլ եկեղեցիների հետևորդ:

Կրոնական գիտակցության բաղադրիչներ

60.3%

51.3%

50.7%

46.1%

45.8%

35.0%

33.1%

28.7%

26.6%

8.8%

24.4%

29.7%

25.7%

26.4%

25.8%

35.0%

9.2%

12.0%

14.9%

5.0%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Երազներին

Չար աչքի ազդեցությանը

Աղոթքով բուժմանը

Որ կա դժոխք

Քրիստոսի երկրորդ գալստյանը

Երբևէ եղել է բախտագուշակի մոտ

Աստղագուշակությանը

Թուղթ ու գրի ազդեցությանը

Քրիստ. և մահմեդ. նույն Աստծուն են …

Հոգեկանչությանը

«Ավելի շուտ հավատում են» կամ «Հավատում են» Միանշանակ հավատում են


35

Երիտասարդների վստահությունը Հայ Առաքելական

Եկեղեցու և եկեղեցաշինական քաղաքականության

նկատմամբ

88.2%

9.9%

1.8%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Գերադասելի է հին

եկեղեցիների

վերականգնումը

Գերադսելի է նոր

եկեղեցիների

կառուցումը

Դժվարացել են

պատասխանել

«Ըստ Ձեզ, ֆինանսական սուղ

միջոցների պայմաններում,

գերադասելի է վերականգնե՞լ

Հայաստանի հին եկեղեցիները, թե՞

կառուցել նորերը»:

69.8%

21.1%

4.6% 4.5%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Վստահում է Ավելի շուտ

վստահում է

Ավելի շուտ չի

վստահում

Չի վստահում

«Որքանո՞վ եք վստահում Հայ

Առաքելական Եկեղեցուն»


36


37

5. Ընտանիք.

վերարտադրողական վարք


Երիտասարդների վերարտադրողական վարքը համարյա նույնությամբ կրկնում է

իրենց ծնողներինը:

Բնակարանով և նյութապես ապահովվածության դեպքում երիտասարդ

ընտանիքները կարող են ունենալ միջինը 2.92 երեխա (համարժեք է կնոջ

պտղաբերության գործակցին):

Հետևաբար, ռազմավարական հեռանկարում ապահովել Հայաստանի բնակչության

ընդլայնված վերարտադրությունը: Պտղաբերության գործակիցը` երեխաների այն

քանակն է, որը կունենա կինը իր ամբողջ կյանքի ընթացքում տվյալ պահին

ծնելիության մակարդակի պահպանման դեպքում:

Հարցվածների ծնողների համախմբությունում պտղաբերության գործակիցը եղել է

2.78:

ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալներով 1975թ. Հայաստանում այն

հավասար էր 2.79 -ի:

2009թ. Հայաստանում պտղաբերության գործակիցը եղել է 1.55,

Բնակչության վերարտադրության համար գործակցի նվազագույն արժեքը պետք է

լինի 2.15:


38

Երիտասարդների ամուսնական կարգավիճակը - 1

40.1%

10.2%

28.7%

63.5%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Ընդամենը 18-19 20-24 25-30

Ամուսնացած երիտասարդներն ըստ

տարիքային խմբերի

34.6%

36.5%

12.3%

16.6%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Ամուսնացած միայն

ԶԱԳՍ-ով

Ամուսնացած և´ ԶԱԳՍ-

ով, և´ եկեղեցով

Ամուսնացած միայն

եկեղեցով

Քաղաքացիական/չգրանց

ված ամուսնություն

Ամուսնությունների տիպերը


39

Երիտասարդների ամուսնական կարգավիճակը - 2

5.5%

15.5%

14.4%

8.8%

27.8%

45.3%

45.8%

47.2%

55.3%

68.1% 72.3%

72.4%

76.3%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Տարիք

Ամուսնացածների բաշխումն ըստ

տարիքի

1.7%

15.2%

52.5%

28.9%

17.1%

43.4%

74.7%

51.4%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

18-19 20-24 25-30 Ընդամենը

Ամուսնացածների սեռա-տարիքային

բաշխումը



40

Ամուսնանալու դիրքորոշումը չամուսնացածների մոտ -1

5.4%

45.5%

73.5%

45.2%

21.5%

45.8%

60.5%

40.7%

13.3%

45.6%

69.5%

43.5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

18-19 20-24 25-30 Ընդամենը

Չամուսնացած երիտասարդները, ովքեր պատրաստվում են ամուսնանալ

մոտակա 2 տարիների ընթացքում

Արական Իգական Ընդ


41

Ամուսնանալու դիրքորոշումը չամուսնացածների մոտ -2

9.7%

18.0%

37.2% 39.6%

45.3%

52.8%

62.8%

67.4% 64.1%

70.3%

78.3% 76.8%

69.5%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Տարիք

Չամուսնացած երիտասարդները, ովքեր պատրաստվում են ամուսնանալ

մոտակա 2 տարիների ընթացքում


42

Երեխաներ ունենալու դիրքորոշումը ամուսնացածների

մոտ -1

0.0%

61.4% 64.5% 63.2%

59.6%

44.0%

28.3%

35.7%

55.2%

48.8%

43.7% 45.7%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

18-19 20-24 25-30 Ընդամենը

Ամուսնացած երիտասարդները, ովքեր պատրաստվում են երեխաներ ունենալ

մոտական 2 տարիների ընթացքում

Արական Իգական Ընդ


43

Մոտակա 2 տարիների ընթացքում ամուսնության

չպլանավորման պատճառներն ըստ տարիքի


44

Չամուսնանալու պատճառները 18-19 20-24 25-30

1. Տարիքի պատճառով , դեռ շուտ է 24.9% 15.7% 16.4%

2. Սովորում է/մտածում է ուսման մասին 22.3% 10.0% 2.7%

3. Ծառայում է/ բանակ է գնալու 14.9% 1.0% -

4. Աշխատանք չունի/նորմալ աշխատանք չունի 12.0% 14.8% 5.5%

5. Ֆինանսական/սոցիալական խնդիրներ 5.7% 10.8% 13.8%

6. Ընտրյալ չունի 6.7% 14.9% 18.6%

7. Ուզում է ազատ ապրել 5.8% 13.5% 22.5%

8. Պատրաստ չի/դեռ մտադրություն չունի 2.3% 4.0% 4.7%

9. Առանձին/սեփական տուն չունի/տունը փոքր է 1.5% 2.1% 1.9%

10. Ժամանակ չունի 1.3% 0.9% 4.7%

11. Ինքնահաստատված չէ/ կայացած չէ 0.9% 4.2% -

12. Մտածում է կարիերայի/գործի մասին 0.7% 1.2% 0.9%

13. Պատրաստվում է Հայաստանից մեկնել 0.3% 1.0% 2.3%

14. Իրենից առաջ ամուսնացող կա - 1.3% -

15. Կախված է քաղաքական իրավիճակից - - 2.3%

Մոտակա 2 տարիների ընթացքում ամուսնության

չպլանավորման պատճառներն ըստ սեռի


45

Չամուսնանալու պատճառը Արական Իգական

1.Տարիքի պատճառով /դեռ վաղ է 17.8% 23.0%

2.Աշխատանք չունի /նորմալ աշխատանք չկա 16.3% -

3.Ֆինանսական / սոցիալական խնդիրներ 14.3% 1.0%

4.Ծառայում է / բանակ է գնալու 11.4% -

5.Չի ցանկանում 11.2% 10.9%

6.Սովորում է / մտածում է ուսման մասին 7.8% 25.4%

7.Չունի ընտրյալ / հարմար թեկնածու չկա 6.8% 19.5%

8.Ինքնահաստտաված չէ/ կայացած չէ 3.3% 1.8%

9.Պատրաստ չի / դեռ մտադրություն չունի 2.8% 4.1%

10.Առանձին/սեփական տուն չունի/ տունը փոքր է 2.7% 6.6%

11.Ժամանակ չունի 1.6% 1.3%

12.Իրենից առաջ ամուսնացողներ կան 1.0% -

13.Գործի վրա է կենտրոնացված, կարիերայի մասի 0.4% 1.9%

14.Տունը փոքր է 0.3% -

15.Պատրաստվում է Հայաստանից դուրս գնալ 0.2% 1.9%

Ամուսնացածների` մոտակա 2 տարվա ընթացքում երեխա

չպլանավորելու պատճառներն ըստ տարիքի


46

Երեխա չպլանավորելու պատճառները 20-24 25-30

1.Ֆինանսական խնդիրներ, սոցիալական խնդիրներ 30.8% 24.3%

2Արդեն երկու երեխա ունի 18.0% 30.9%

3.Երեխաները դեռ փոքր են 15.1% 16.3%

4.Արդեն մեկ երեխա ունի 13.7% 14.8%

5.Առողջական խնդիրների պատճառով 8.6% 1.7%

6.Առանձին/սեփական տուն չունի, փոքր է 3.1% 2.7%

7.Կենտրոնացած է աշխատանքի / կարիերայի վրա 1.8% 2.3%

8.Աշխատանք չունի/նորմալ աշխատանք չկա 1.6% 1.7%

9.Արդեն 4 երեխա ունի 1.2%

Ամուսնացածների` մոտակա 2 տարվա ընթացքում երեխա

չպլանավորելու պատճառներն ըստ սեռի


47

Երեխա չպլանավորելու պատճառները Արական Իգական

1.Արդեն 2 երեխա ունի 22.5% 28.0%

2.Ֆինանսական խնդիրներ, սոցիալական խնդիրներ 37.8% 21.9%

3.Երեխաները դեռ փոքր են 15.8% 18.6%

4.Արդեն 1 երեխա ունի 12.7% 14.4%

5.Առողջական խնդիրներ 2.0% 4.2%

6.Առանձին/սեփական տուն չունի, փոքր է - 3.5%

7.Կենտրոնացած է աշխատանքի / կարիերայի վրա 0.7% 2.5%

8.Աշխատանք չունի/նորմալ աշխատանք չկա 2.0% 1.5%

9.Արդեն 4 երեխա ունի - 1.1%

Վերարտադրողական վարքի բնութագրերը

Հարցվածների ծնողների

համախմբությունում

պտղաբերության գործակիցը

եղել է 2.78 (1975թ. ՀՀ-ում

այն հավասար էր 2.79-ի):

Հարցվածների

դիրքորոշումների հիման

վրա հաշվարկվախ

գործակիցը հավասար է

2.92-ի:

ՀՀ-ում 2009թ.

պտղաբերության գործակիցը

եղել է 1.55-ի:

Բնակչության

վերարտադրության համար

գործակցի նվազագույն

արժեքը պետք է լինի 2.15:


48

3.8%

38.5% 39.9%

12.1%

5.9%

0.4% 2.5%

33.6%

39.4%

16.4%

7.7%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

0 1 2 3 4 5

Երեխաների քանակը

Հարցվածների և նրանց ծնողների վերարտադրողական

վարքը և դիրքորոշումները

Երեխաների քանակը հարցվածների ծնողների ընտանքիներում

Հարցվածների համար երեխաների ցանկալի քանակը

Վերարտադրողական վարքի բնութագրերը

19.6%

39.2%

34.1%

6.3%

0.7% 0.0% 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

0 1 2 3 4 5

Երեխաների քանակը

Երեխաների քանակն ամուսնացած

հարցվածների ընտանիքներում

18-30 տարեկան ամուսնացած

երիտասարդների ընտանիքներում

երեխաների միջին քանակն է` 1.29:


49


50

6. Ընտանիք`

էմանսիպացում


Նոմինալ տեսակետից` որպես ընդհանուր դիրքորոշում, ընտանեկան

հարաբերություններում ավանդականությունը (մասնավորապես, տղամարդու` որպես ընտանիքի գլխավորի դերը) մնում է գերիշխող և ժամանակի ընթացքում

էապես չի փոփոխվել:

Այնուամենայնիվ, ընտանեկան հարաբերությունների կոնկրետ իրավիճակներում

ավանդական դիրքորոշումները շատ ավելի քիչ են տարածված:

Ընտանեկան հարաբերությունների բոլոր բաղադրիչներում, ինչպես նաև

ամուսնալուծության հիմքերի գնահատականներում կնոջ էմանսիպացիայի

դիրքորոշումները նշանակալի ավելի բարձր են կանանց մոտ:

Ավանդականությունը ավելի բարձր է մնում գյուղերում և գավառական

քաղաքներում:

Էմանսիպացիոն դիրքորոշումներն ամենաբարձր են ուսանողության շրջանում:

Կանանց մոտ էմանսիպացիոն դիրքորոշումները հատկապես գերազանցում են

տղամարդկանց դիրքորոշումներին աշխատնքի և կարիերայի հարցերում:


51

Էմանսիպացիան ընտանիքում - 1

80.9%

10.8%

3.9% 3.7% 0.5% 0.2%

77.8%

6.9% 11.1%

3.1% 0.1% 1.0% 0%

20%

40%

60%

80%

100%

Ամուսինը Տարիքով

մեծերը

Կինը և

ամուսինը

հավասար են

Այլ Կինը Էական չէ`

ինչպես իրենց

է հարամար

«Ո՞վ պետք է լինի ընտանիքի գլխավորը»



52

Էմանսիպացիան ընտանիքում - 2

60%

65%

70%

75%

80%

85%

90%

95%

100%

18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Տարիք

«Ո՞վ պետք է լինի ընտանիքի գլխավորը»:

Տրված է «Ամուսինը», «Տարիքով մեծերը»,

«Տղամարդը» պատասխանների գումարը:

Երիտասարդների մոտ

ավանդականությունն ընտանեկան

հարաբերություններում բարձր է և`

ըստ էության, տարիքի հետ չի

փոխվում:


53

Էմանսիպացիան ընտանիքում – 3

95.3% 87.5%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


«Ո՞վ պետք է լինի ընտանիքի

գլխավորը», ըստ սեռի




54

82.7% 88.1% 91.8%

97.3%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Ուսանողներ Երևան Քաղաք Գյուղ

«Ո՞վ պետք է լինի ընտանիքի

գլխավորը», ըստ բնակավայրի տիպի

և ուսանողների



Դիրքորոշումներն ընտանեկան հարցերի վերաբերյալ

68.5%

56.2%

51.7%

44.3%

39.1%

30.4%

28.2%

23.2%

20.2%

35.9%

42.5%

86.2%

65.5%

71.5%

54.4%

21.8%

27.8%

34.9%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Տղամարդը կնոջից ավելի խելացի է:

Ժառանգության հարցում ծնողը պետք է առավելություն

տա որդուն` դստեր փոխարեն:

Եթե նույնիսկ ամուսնու աշխատավարձը բարձր է, ապա

գերադասելի է, որ կինն աշխատի:

Ամուսինները պետք է ձգտեն ծնողներից առանձին

ապրել:

Ես կաշխատեի կնոջ ղեկավարությամբ:

Եթե ընտանիքը բնակարան չունի, ապա կարելի է ապրել

կնոջ ծնողների տանը:

Եթե չամուսնացած աղջիկը հղիացել է, ապա աբորտը

թույլատրելի է:

Եթե ամուսինները չեն ուզում տվյալ պահին երեխա

ունենալ, ապա աբորտը թույլատրելի է:

Եթե երիտասարդ աղջիկն ունի կարյերայի լավ

հնարավորություն, ապա իր ամուսնությունն արժե …

Համաձայն են կամ ավելի շուտ համաձայն են

Համաձա՞յն եք, թե՞ համաձայն չեք հետևյալ դրույթների հետ



55

«Որքանո՞վ լուրջ կարելի է համարել հետևյալ դեպքերը

ամուսնալուծության համար»

95.8%

91.4%

83.7%

81.3%

69.6%

67.6%

67.5%

65.6%

62.9%

61.1%

41.8%

39.9%

26.4%

94.7%

96.6%

92.2%

88.9%

61.6%

75.4%

86.0%

86.0%

58.9%

79.0%

40.9%

40.4%

34.1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Կնոջ անհավատարմությունը

Ամուսնու կողմից թմրանյութեր օգտագործելը

Ամուսնու կողմից կնոջը պարբերաբար ծեծելը

Ամուսնու խաղամոլությունը

Կնոջ շարունակական անհնազանդությունը կենցաղային հարցերում

Ամուսնու ալկոհոլիզմը

Ամուսնու 5 տարի անհայտ բացակայելը

Ամուսնու անհավատարմությունը

Բնավորություննրի լուրջ անհամապատասխանությունը

Ամուսիններից մեկի հոգեկան կամ ժառանգական հիվանդությունը

Զույգից մեկի ծնողների անընհատ խառնվելն ընտանեկան հարցերին

Երեխաներ ունենալու ապացուցված անհնարինությունը

Տնտեսական խիստ անբարենպաստ պայմանները

Բավական լուրջ կամ շատ լուրջ հիմք է

Որքա՞ն լուրջ հիմք կարելի է համարել հետևյալ դեպքերը ամուսնալուծության

համար



56


57

7. Վարքագիծ և ենթամշակութային

տիպեր

Հիմնական դրույթներ Հայաստանի երիտասարդության աշխարհայացքն ունի ավանդականության բարձր

աստիճան նաև կնոջ վարքագծի սահմանափակումների տեսակետից: Այդ

բնութագիրչ չափելու համար կառուցված «ավանդականության ինդեքի»

տեսակետից երիտասարդների 80%-ը գտնվում է ավանդականության բարձր

արժեքների տիրույթում, իսկ 20%-ը` ցածր արժեքների (կամ կնոջ «լիբերալ»

վարքի) տիրույթում :

Ամենալիբերալ երիտասարդական շերտ կազմում է երիտասարդների ընդհանուր

քանակի մոտ 5%-ը, առավել ավանդականը` մոտ 11%-ը:

Կնոջ վարքի ազատականացումը նույնպես ընթանում է կանանց

«նախաձեռնությամբ»: Լիբերալության ամենաբարձր արժեքներն ունեն

տղամարդկանց 3.8%-ը, իսկ կանանց` 7.1%-ը: Ավանդականության ամենաբարձր

արժեքներն ունեն տղամարդկանց 13.8%-ը, իսկ կանանց` 8.0%-ը:

Ենթամշակութային պատկանելության միաչափ սանդղակում («ավանդական»,

«ժամանակակից», «ավանգարդ» և «դասական») երիտասարդության 10%-ը

պատկանում է «զուտ ավանդական», իսկ 4.4%-ը` «զուտ դասական»

ենթամշակութային տիպին:


58


Եթե ժամանցի նկատմամբ երիտասարդների վարքագծային դիրքորոշումները

դասակարգվեն «Մտավորական ժամանց– սպառողական ժամանց» սանդղակում,

որտեղ.

«մտավորական ժամանցը» բնութագրվում է` գեղարվեստական կամ

մասնագիտական գրքերի ինտենսիվ ընթերցանությամբ և ինտենսիվ

հաճախումներով թատրոն, օպերա կամ պատկերասրահ,

իսկ

«սպառողական ժամանցը» բնութագրվում է` ժամանցային ամսագրերի

ինտենսիվ ընթերցանությամբ կամ ինտենսիվ հաճախումներով սրճարաններ,

եկեղեցի կամ համերգասրագներներ,

ապա երիտասարդների ժամանցն առավելապես սպառողական է:

Կանանց 40%-ը, իսկ տղամարդկանց 25%-ը չունեն սպառողական ժամանցի

ինտենսիվ արտահայտված դիրքորոշումներ:

Մտավորական ժամանցի ինտենսիվ դիրքորոշումներ չունեն տղամարդկանց 6.5%

և կանանց 10.1%-ը:


59

Վարքագծային բաղադրիչների թույլատրելիությունը

կանանց համար

13.6%

16.3%

24.6%

29.0%

80.3%

15.8%

17.2%

19.5%

36.4%

89.5%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Ծխել

Երեխա ունենալ առանց

ամուսնանալու

Ապրել տղամարդու հետ

նախքան ամուսնանալը

Ապրել ծնողներից

առանձին

Օգտագործել թույլ

ալկոհոլ

Որոշակի տարիքից կնոջ համար տվյալ

վարքային բաղադրիչը թույլատրելի համարող

երիտասարդների քանակը


Տղամարդկանց և կանանց

դիրքորոշումները

վիճակագրորեն նշանակալի

տարբերվում են հետևյալ բաղադրիչների համար.

«Ապրել տղամարդու հետ

նախքան ամուսնանալը»

«Ապրել ծնողներից

առանձին»,

«Օգտագործել թույլ ալկոհոլ»:


60

Որոշակի տարիքից կնոջ համար ծխելը թույլատրելի

համարողներն ըստ ժողովրդագրական բնութագրերի

13.6%

15.8%

17.7%

15.7%

12.5%

19.4% 20.3%

13.0%

9.7%

11.5% 9.8%

19.5% 19.3%

24.9%

11.6%

16.6%

18.8%

20.8%

9.9%

18.3%

9.3%

15.2%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

Ար

ակ

ան

Իգ

ակ

ան

18-1

9

20-2

4

25-3

0

Ուս

ան

ող

Եր

ևա

ն

Քա

ղա

ք

Գյո

ւղ

Մի

ջնա

կա

րգ

մի

ջին մ

աս

ն.

Թե

րի

բա

րձ

րա

գո

ւյն

Բա

րձ

ր.

Մա

գի

ստ

րո

ս

մի

նչև

100.0

00

101.0

00-2

00.0

00

201.0

00-3

60.0

00

361.0

00-5

00.0

00

501.0

00 և

ավ

ելի

Չա

մո

ւսն

ացա

ծ

Ամ

ուս

նա

ցած

Ըն

դա

մե

նը


61

Վարքային բաղադրիչի թույլատրելիության միջին

տարիքը (հաշվարկված է այն անձանց հաշվառմամբ, ովքեր տվյալ բաղադրիչը համարել են

թույլատրելի որոշակի տարիքից:

25

20 21 23 23

22 19

22 24

27

0

5

10

15

20

25

30

Ծխել Օգտագործել

թույլ ալկոհոլ

Ապրել ծնողներից

առանձին

Ապրել

տղամարդու հետ

նախքան

ամուսնանալը

Երեխա ունենալ

առանց

ամուսնանալու

Տարիք

Ո՞ր տարիքից է աղջկա/կնոջ համար ընդունելի …



62

Ավանդականության ինդեքս - 1

7.0% 9.0%

21.4%

46.3%

10.9% 5.5%

12.4%

21.4%

42.8%

89.1% 100.0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

0 1 2 3 4 5

Ավանդականության ինդեքսի արժեքները

Ավանդականության ինդեքսի

բաշխումը երիտասարդների

շրջանում

Ինդեքսի տվյալ արժեքով երիտասարդները

Կուտակային տոկոս

Հարցվողի ավանդականության ինդեքսը

հավասար է նրա կողմից կնոջ համար

որոշակի տարիքից թույլատրելի վարքային

բաղադրիչների քանակին:

0 – որոշակի տարիքից թույլատրելի են

դիտարկված բոլոր վարքայգծային

բաղադրիչները (առավել ազատական

դիրքորոշում),

5 – անթույլատրելի են բոլոր վարքագծային

բաղադրիչներն անկախ տարիքից (առավել ավանդական դիրքորոշում):


63

Ավանդականության ինդեքս - 2

3.8% 6.9%

9.9% 21.6%

43.9%

13.8% 7.1% 7.0%

8.0%

21.1%

48.8%

8.0% 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

0 1 2 3 4 5


Ավանդականության ինդեքսի

բաշխումը կանանց և տղամարդկանց

շրջանում


Կանանց մոտ հարաբերականորեն ավելի

մեծ է լիբերալ դիրքորոշումներ կրողների

քանակը:

Տղամարդկանց մոտ հարաբերականորեն

ավելի մեծ է ավանդական դիրքորոշումներ

կրողների քանակը:


64

Ավանդականության ինդեքսը

երիտասարդության տարբեր շերտերում

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

0 1 2 3 4 5


Երևանի ուսանող Ուսանող Երևան Քաղաք Գյուղ


65

Ենթամշակութային պատկանելություն


66

10.1%

29.4%

36.0%

20.2%

4.4%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

1-1.33 1.50-2.00 2.33-2.67 3.00-3.50 3.67-4.00

Ենթամշակութային

պատկանելության ինդեքսի

հիստոգրամը

Երիտասարդների երաժշտական

նախապատվությունների հիման վրա

կառուցվել է ենթամշակութային

պատկանելության միաչափ ինդեքս, որը

փոխվում է [1; 4] միջակայքում, որտեղ.

1 - «Զուտ ավանդական» տիպ

2 - «Ժամանակակից» տիպ

3 - «Ավանգարդային» տիպ

4 - «Զուտ դասական» տիպ

Կոտորակային արժեքները սահմանում

են անցումային (խառը) տիպեր:

Ենթամշակութային տիպերի ինդեքսն ըստ

բնակավայրի տիպերի և ուսանողական խմբում


67

Ուսանողության շրջանում «զուտ

դասական» եմթամշակությաին տիպը

կազմում է 7.5%, իսկ «զուտ

ավանդական» տիպը` 4.5%:

Գյուղերում` «զուտ ավանդական»

տիպը կազմում է 14.2%:

4.5% 7.7% 10.4% 14.2%

22.7%

26.4% 28.2%

35.7%

42.3%

37.9% 35.2%

32.1%

23.0% 22.1% 21.8%

16.0%

7.5% 5.9% 4.4% 1.8%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Ուսանող Երևան Քաղաք Գյուղ

Ենթամշակութային տիպերի ինդեքսի

բաշխումն ըստ բնակավայրի տիպի

3.67-4.00

3.00-3.50

2.33-2.67

1.50-2.00

1.00-1.33

Կենսաոճ -1

44.8%

23.7%

20.7%

19.5%

17.5%

10.9%

9.4%

3.9%

3.9%

3.1%

2.2%

1.8%

1.2%

0.7%

11.5%

34.3%

17.1%

36.3%

18.5%

1.0%

18.9%

0.2%

0.8%

0.5%

1.0%

0.5%

0.4%

0.0%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

Այցելում են բար/սրճարան

Կարդում են մասնագիտական գրականության

Կարդում են հաս.-քաղ. կամ վերլուծական նյութեր

Կարդում են ժամանցային ամսագիր/լրագիր

Այցելում են եկեղեցի

Այցելում են ռեստորան

Կարդում գեղարվեստական գիրք

Այցելում են դիկոտեկ

Այցելում են ակումբ` երաժշտություն լսելու

Այցելում են համերգասրահներ

Այցելում են թանգարան, պատկերասրահ, ցուցահանդես

Լոտո են գնում

Այցելում են օպերա, բալետ, սիմֆոնիկ կամ կամերային …

Այցելում են խաղատուն

… ամեն օր կամ շաբաթական մի քանի անգամ

«Որքա՞ն հաճախ եք լինում [տվյալ հաստատությունում] /կատարում

գործողությունը



68

Կենսաոճ -2

74.0%

60.4%

48.3%

42.7%

29.1%

28.2%

27.0%

25.1%

22.2%

17.6%

13.5%

11.3%

7.1%

2.1%

76.2%

1.0%

0.5%

11.5%

0.8%

1.0%

18.9%

0.2%

36.3%

34.3%

17.1%

0.4%

0.5%

0.0%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%















… ամիսը կամ տարին մի քանի անգամ


գործողությունը



69

Կենսաոճ -3

97.1%

91.2%

87.6%

71.1%

69.7%

67.0%

65.9%

63.6%

58.7%

58.2%

48.6%

28.7%

12.5%

8.4%

99.9%

92.5%

84.2%

93.5%

65.3%

77.3%

65.2%

36.4%

38.4%

25.6%

53.0%

51.0%

41.5%

5.2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%















… ավելի հազվադեպ քան տարին մի քանի անգամ կամ երբեք


գործողությունը»:



70

«Մտավորական» և «սպառողական» ժամանցի ինդեքսներ - 1

Վարքագծային բաղադրիչ

1. Մասնագիտական գրականության ընթերցանություն

2. Հասարակական-քաղաքական և վերլուծական նյութերի ընթերցանություն

3. Գեղարվեստական գրքի ընթերցանություն

4. Այցելում են ակումբ` երաժշտություն լսելու

5. Այցելում են թանգարան, պատկերասրահ, ցուցահանդես

6. Այցելում են օպերա, բալետ, սիմֆոնիկ կամ կամերային համերգ

7. Այցելում են բար/սրճարան

8. Ժամանցային ամսագրի/լրագրի ընթերցանություն

9. Այցելում են եկեղեցի

10. Այցելում են դիկոտեկ

11. Այցելում են համերգասրահներ

12. Այցելում են ռեստորան

Մտավորական ժամանցի ինդեքսը

հավասար է 1-6 տիպի ժամանցների

քանակին, պայմանով, որ դրանք

գործածվում են «Ամեն օր», կամ

«Շաբաթական մի քանի անգամ» կամ

«Ամսական մի քանի անգամ»:

Սպառողական ժամանցի ինդեքսը

հավասար է 7-12 տիպի ժամանցների

քանակին, պայմանով, որ դրանք

գործածվում են «Ամեն օր», կամ

«Շաբաթական մի քանի անգամ» կամ

«Ամսական մի քանի անգամ»:

Ինդեքսների արժեքները փոխվում են [0; 6]

միջակայքում, որտեղ

0-ն նշանակում է, որ տվյալ ժամանցի

տիպերից ոչ մեկն ինտենսիվ

արտահատված չէ

6 - նշանակում է, որ տվյալ ժամանցի բոլոր

6 տիպերը ինտենսիվ արտահայտված են:


71

«Մտավորական» և «սպառողական» ժամանցի ինդեքսներ - 2


72

0.2% 1.3% 4.4%

10.3%

22.6%

28.7% 32.5%

0.2% 1.5% 5.9%

16.2%

38.8%

67.5%

100.0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

6 5 4 3 2 1 0

Մտավորական ժամանցի ինդեքսի

արժեքներ


բաշխումը

1.0%

5.7%

15.2%

23.1% 27.3%

19.4%

8.3% 1.0%

6.7%

21.9%

45.0%

72.3%

91.7%

100.0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

6 5 4 3 2 1 0

Սպառողական ժամանցի ինդեքսի

արժեքներ


բաշխումը

Մտավորական և սպառողական ժամանցի ինդեքսներ - 3


73

38.6%

19.5%

7.2%

26.1%

29.4%

25.8%

13.4%

4.2%

0.7% 0.3% 0%

10%

20%

30%

40%

50%

0 1 2 3 4 5 6 7


արժեքները


բաշխումներն ըստ սեռի


6.5%

16.3%

24.0%

24.3%

19.5%

7.9%

1.6%

10.1%

22.6%

30.7%

22.0%

10.7%

3.5%

0.4% 0%

10%

20%

30%

40%

50%

0 1 2 3 4 5 6 7


արժեքները


բաշխումներն ըստ սեռի



74

8. Զբաղվածություն

Հիմնական դրույթներ - 1

Հայաստանում 18-30 տարեկան երիտասարդների շրջանում.

Զբաղված են` 48.7%

Գործազուրկ են 18.7%

Տնտեսապես ոչ ակտիվ են` 32.6%

Համաձայն հանրապետական մասշտաբով IPSC իրականացրած հետազոտության

2011թ. սեպտեմբերին գործազուրկների քանակը 15.1% էր:

Գործազրկության մակարդակը (հաշվարկված` ըստ Աշխատանքի միջազգային

կազմակերպության մեթոդաբանության` գործազուրների քանակը բաժանած

գործազուրկների և զբաղվածների գումարին) երիտասարդության շրջանում կազմել է 27.8%, այն դեպքում, երբ համահանրապետական մասշտաբով` 2011թ.

սեպտեմբերին այն հավասար էր 20.7%-ի:

Գործազրկության մակարդակն ամենաբարձրն է 18-19 տարեկանների շրջանում

(42.4%):

Զբաղվածների ամենամեծ խումբն են կազմում «երկարատև պայմանագրով վարձու աշխատողները» (այդ կատեգորիայի անձանց` 32%-ը):

Այնուամենայնիվ, շատ մեծ խումբ են «բանավոր համաձայնությամբ վարձու աշխատողները» (22.4%) կամ` ստվերում զբաղվածները:


75


Իրենց աշխատավարձից կամ եկամուտներից «հիմնականում» կամ «լիովին»

բավարարված են զբաղված երիտասարդների 54%-ը, իսկ դժգոհները կազմում են

46%:

Իրենց եկամուտներից առավել դժգոհ են գյուղատնտեսության մեջ զբաղվածները,

որոնցից` «ընդհանրապես գոհ չեն» մոտ 30%-ը, «ընդհանրապես» կամ

«հիմնականում գոհ չեն» մոտ 57%-ը:

Երիտասարդների 64%-ը 8-ժամյա ախատանքի դիմաց ակնկալում է 150,000 դրամ`

կամ ավելի աշխատավարձ, իսկ 16%-ը` 200,000 դրամ` կամ ավելի:

Ակնկալվող միջին աշխատավարձը (դրամով)`

Տղամարդիկ` 183,000,

Կանայք ` 135,000,

25-30 տարեկաններ` 172,000

Բարձրագույն կրթությամբ անձինք 172,000

Մագիստրոսական կրթությամբ անձինք` 232,000

Երևանի բնակիչներ` 179,000

Ուսանողներ` 161,000:


76


Երկու չափահասից և երկու անչափահասից կազմված ընտանիքի համար ակնկալվող

ընտանեկան միջին եկամուտները (դրամով)`

Լավ ապրելու համար`

Երևանում` 515,000,

Քաղաքներում` 404,000,

Գյուղերւմ` 350,000

Նորմալ ապրելու համար`



Գյուղերում 221,000

Աղքատ չհամարվելու համար`



Գյուղերում` 123,000


77


Երիտասարդների 68%-ը հնարավորության դեպքում ավելի շուտ կգերադասեր

զբաղվել բիզնեսով, քան` վարձու աշխատանքով:

Սակայն նրանց միայն 29%-ն է համարում, որ «Հայաստանում ստեղծված են

հարմար պայմաններ բիզնեսով զբաղվելու համար»:

Հայաստանի տնտեսության վերաբերյալ առավել տարածված դիրքորոշումներն են.

«Հայաստանում խոշոր գործարարները, բանկիրներն ու օլիգարխներն ավելի ու ավելի մեծ ազդեցություն են ձեռք բերում» (88.4%):

«Պետք է պետականացնել Հայաստանի խոշոր ձեռնարկությունները» (79%):

«Հայաստանի տնտեսությունը զարգացնելու համար անհրաժեշտ է զարգացնել խոշոր բիզնեսը» (86%):

Երիտասարդության շրջանում շատ ցածր մակարդակի վրա է վստահությունը

մարդկանց նկատմամբ:

Բիզնես նախաձեռնելու հարցում գերիշխում է բիզնեսը հարազատների հետ կամ`

մենակ սկսել ռազմավարությունը : «Համագործակցությունը բիզնեսի ոլորտում

կոմպետենտ անձնավորության հետ» հանդիսանում է օժանդակ ռազմավարություն:

Տարիքի աճի հետ այդ դիրքորոշումների տարածվածությունն աճում է:


78

Աշխատանքային կարգավիճակները - 1

27.3%

46.9% 59.1%

48.7%

20.1%

23.4%

13.6%

18.7%

52.6%

29.7% 27.3% 32.6%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

18-19 20-24 25-30 Ընդամենը

Զբաղվածության կարգավիճակների

բաշխումն ըստ տարիքի

Զբաղված

Գործազուրկ

Տնտեսապես ոչ ակտիվ


79

66.7%

30.5%

48.7%

17.4%

20.1%

18.7%

15.9%

49.3%

32.6%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Արական Իգական Ընդամենը


բաշխումն ըստ սեռի

Զբաղված




44.7% 47.7% 53.3% 48.7%

22.8% 20.9% 13.1% 18.7%

32.5% 31.4% 33.6% 32.6%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Երևան Քաղաք Գյուղ Ընդամենը


բաշխումն ըստ բնակավայրի տիպի

Զբաղված




80

45.2% 49.5% 52.9% 57.9% 62.5%

48.7%

21.3% 16.9% 18.2%

13.2% 10.6%

18.7%

33.6% 33.6% 28.9% 28.9% 26.9%

32.6%

0%

20%

40%

60%

80%

100%


բաշխումն ըստ բարեկեցության

Զբաղված




50.8% 41.2%

33.7%

53.7%

77.1%

100.0%

48.7%

12.9% 23.7%

20.8%

25.8%

14.2%

0.0%

18.7%

36.3% 35.1% 45.5%

20.5% 8.8%

0.0%

32.6%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Միջ. Միջ.

Մաս.

Թերի

բար.

Բար. Մագ. Գիտ.

Կոչ.

Ընդ.


բաշխումն ըստ կրթության

Զբաղված




81

43.6% 47.6% 57.1%

48.7%

22.2% 19.5%

24.7%

18.7%

34.2% 32.9%

18.2%

32.6%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Հուման. Բնագ. Տեխն. Ընդ.


բաշխումն ըստ մասնագիտության

Զբաղված



Գործազրկության մակարդակը


82

42.4%

33.3%

18.7%

20.7%

39.7%

33.8%

30.5%

19.7%

27.8%

0% 20% 40% 60%

18-19

20-24

25-30

Արական

Իգական

Երևան

Քաղաք

Գյուղ

Ընդամենը


Գործազրկության մակարդակն ըստ

տարիքի, սեռի և բնակավայրի տիպի

32.0%

25.5%

25.6%

18.6%

14.5%

20.3%

36.5%

38.2%

32.5%

15.6%

33.7%

29.1%

30.2%

25.5%

27.8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

մինչև 100.000

101.000-200.000

201.000-360.000

361.000-500.000

501.000 և ավելի

Միջնակարգ

Միջին մասնագ.

Թերի բարձրագույն

Բարձրագ.

Մագիստրոս

Հումանիտար

Բնագիտական

Տեխնիկական

Այլ

Ընդամենը


Գործազրկության մակարդակն ըստ

բարեկեցության, կրթության,

մասնագիտության

Չաշխատելու (տնտեսական ոչ ակտիվության)

առավել տարածված պատճառները

Պատճառ 18-19 20-24 25-30

Ընդ. Ար. Իգ. Ար. Իգ. Ար. Իգ.

1.Աշխատանք չունեն 11.2% 14.2% 46.4% 28.5% 57.1% 22.4% 26.2%

2.Տնային տնտեսուհի/ տնտեսություն վարող

- 11.6% - 34.9% - 47.7% 25.5%

3.Սովորող 54.6% 58.5% 32.7% 14.3% 2.2% 1.5% 23.8%

4.Երեխային են խնամում - 5.1% - 12.8% 5.5% 12.9% 8.5%

5.Ֆիզարձակուրդում են - 2.6% - 1.0% - 5.0% 2.2%


83

Զբաղվածների աշխատանքային կարգավիճակները


84

Կարգավիճակ 18-19 20-24 25-30

Ընդ. Ար. Իգ. Ար. Իգ. Ար. Իգ.

1.Վարձու աշխատող երկարատև պայմանագրով

14.6% 15.6% 25.3% 20.6% 42.7% 42.6% 32.6%

2.Վարձու աշխատող բանավոր համաձայնությամբ

46.4% 15.6% 26.8% 28.6% 19.8% 7.4% 22.4%

3.Ինքնազբաղված գյուղատնտեսությունում

19.3% 12.4% 18.2% 15.9% 11.0% 24.3% 16.4%

4.Ինքնազբաղված այլ գործունեությամբ 10.7% 40.3% 12.5% 10.7% 11.7% 9.4% 12.1%

5.Վարձու աշխ. կարճատև պայմանագրով 7.0% 11.2% 11.5% 16.1% 5.8% 12.6% 9.9%

6.Գործատու - - 1.7% 0.6% 5.1% - 2.3%

7.Առանց վարձատրության աշխատող ընտանիքի անդամ

2.0% - 2.7% 3.5% 1.2% 2.5% 2.1%

8.Արտադրական կամ սպառողական կոոպերատիվի անդամ

- - 0.3% 1.9% 1.2% - 0.7%

9.Պատահական բնույթի աշխատանք - - 1.5% 0.6% - 0.4%

10.Սեփական բիզնես - - 0.3% - 0.2% 1.2% 0.3%

11.Արտագնա աշխատող - - - - 0.6% - 0.2%

12.Կամավոր 4.9% 0.6% - - 0.2%

Անբավարարվածությունը աշխատանքից/զբաղմունից

ստացվող եկամուտներից - 1

56.7%

52.3%

49.5%

46.1%

45.5%

40.0%

26.6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Ինքնազբաղված …

Ինքնազբաղված այլ գործունեությմաբ

Վարձու աշխատող կարճատև …

Ընդամենը

Վարձու աշխատող բանավոր …

Վարձու աշխատող երկարատև …

Գործատու

Ընդհանրապես կամ հիմնականում անբավարարվածների քանակը

«Որքանո՞վ եք բավարարված Ձեր զբաղմունքից ստացվող

աշխատավարաձի/եկամտի չափից»:


85

Բավարարվածությունը աշխատանքից/զբաղմունքից

ստացվող եկամուտներից - 2

Աշխատանքային կարգավիճակ

Ընդհան-րապես բավա-

րարված չեմ

Հիմնա-կանում բավա-

րարված չեմ


րարված եմ

Լիովին բավա-

րարված եմ

Վարձու աշխատող կարճատև պայմանագրով` մինչև մեկ տարի

17.5% 32.0% 41.3% 9.2%

Վարձու աշխատող երկարատև պայմանագրով` մեկ տարի և ավելի

10.3% 29.7% 51.5% 8.5%

Վարձու աշխատող բանավոր համաձայնությամբ

16.6% 28.9% 49.1% 5.5%

Գործատու 8.0% 18.6% 57.0% 16.4%

Ինքնազբաղված գյուղատնտեսությունում 29.9% 26.8% 34.6% 8.6%

Ինքնաղբաղված այլ գործունեությամբ 21.8% 30.5% 42.5% 5.2%

Ընդամենը 17.3% 28.8% 46.4% 7.5%


86

Բարոյական բավարարվածությունը

աշխատանքից/զբաղմունքից

Աշխատանքային կարգավիճակ

Ընդհան-րապես բավա-

րարված չեմ


րարված չեմ


րարված եմ

Լիովին բավա-

րարված եմ

Վարձու աշխատող կարճատև պայմանագրով` մինչև մեկ տարի

6.8% 19.6% 46.8% 26.8%

Վարձու աշխատող երկարատև պայմանագրով` մեկ տարի և ավելի

8.3% 13.0% 45.9% 32.7%

Վարձու աշխատող բանավոր համաձայնությամբ

19.2% 16.4% 40.5% 23.9%

Գործատու 8.0% 18.6% 47.5% 25.8%

Ինքնազբաղված գյուղատնտեսությունում 20.2% 21.0% 50.6% 8.3%

Ինքնաղբաղված այլ գործունեությամբ 21.3% 19.0% 37.0% 22.7%

Ընդամենը 14.9% 16.8% 44.2% 24.1%


87

Աշխատավարձային ակնկալիքներ - 1

4.4%

31.4% 28.2%

19.5%

4.9% 5.9% 1.3% 1.7% 0.2% 1.6% 0.8%

35.8%

64.1%

83.6%

88.5%

94.4% 95.7% 97.4% 97.5% 99.2% 100.0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

50,000 100,000 150,000 200,000 250,000 300,000 350,000 400,000 450,000 500,000 500,000 <

Ակնկալվող աշխատավրձի չափը (դրամ)

8-ժամյա աշխատանքի դեպքում (միայն իր համար) ակնկալվելիք

աշխատավարձի չափի հիստոգրամը`


88

Աշխատավարձային ակնկալիքներ - 2

183

135 141 155

172 179

147 154 161 153

139 158

172

232

266

143 154

179

199

235

0

50

100

150

200

250

300

Ար

ակ

ան

Իգ

ակ

ան

18-1

9

20-2

4

25-3

0

Եր

ևա

ն

Քա

ղա

ք

Գյո

ւղ

Ուս

ան

ող

Մի

ջնա

կա

րգ

Մի

ջն. Մ

աս

ն.

Թե

րի

բա

րձ

ր.

Բա

րձ

ր.

Մա

գի

ստ

րո

ս

Գի

տ.

կո

չում

մի

նչև

100.0

00

101.0

00-2

00.0

00

201.0

00-3

60.0

00

361.0

00-5

00.0

00

501.0

00 և

ավ

ելի

Ակ

նկ

ալվ

ող

մի

ջին

ա

շխա

տա

վա

րձ

ը 1

00

0 դ

րա

մ

Ժողովրդագրական բնութագրեր

8-ժամյա վարձու աշխատանքի դեպքում (միայն իր համար) ակնկալվող

միջին աշխատավարձն ըստ ժողովրդագրական բնութագրերի


89

Երկու չափահասներից և երկու անչափահասներից կազմված

ընտանիքի «լավ ապրելու», «նորմալ ապրելու» և «աղքատ

չհամարվելու» համար անհրաժեշտ ամսական միջին եկամուտը

515

317

191

404

252

144

350

221

123

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

550

Լավ ապրել Նորմալ ապրել Աղքատ չլինել

Հա

զա

ր դ

րա

մ

Տրված են 5% հատված միջինները

Երևան Քաղաք Գյուղ


90

Երկու չափահասներից և երկու անչափահասներից կազմված

ընտանիքի «լավ ապրելու», «նորմալ ապրելու» և «աղքատ

չհամարվելու» համար անհրաժեշտ ամսական միջին եկամուտը

375

232

135

375

236

137

448

286

164

485

298

171

578

372

218

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

550

600

Երևան Քաղաք Գյուղ

Հա

զա

ր դ

րա

մ

5% հատված միջիններ

Միջնակարգ Միջին մասնագիտական Թերի բարձրագոււյն Բարձրագույն Մագիստրոս


91

Հակվածությունը բիզնեսին

76.4% 68.3% 65.2% 68.4%

23.6% 31.7% 34.8% 31.6%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

18-19 20-24 25-30 Ընդ.


«Եթե ունենայիք ընտրելու հնարավորություն,

ապա ավելի շուտ կգերադասեիք հիմնել

սեփակա՞ն բիզնես, թե՞ գտնել լավ

վարձատրվող աշխատանք»:

Հակված են բիզնեսի

Հակված են վարձու աշխատանքի

85.3%

76.5%

69.5% 74.9%

69.2%

59.5% 60.9% 61.9%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

18-19 20-24 25-30 Ընդ.

Հա

կվ

ած

են բ

իզ

նե

սի


«Եթե ունենայիք ընտրելու հնարավորություն,

ապա ավելի շուտ կգերադասեիք հիմնել

սեփական բիզնե՞ս, թե՞ գտնել լավ

վարձատրվող աշխատանք»:

Տղամարդիկ Կանայք


92

Բիզնես նախաձեռնելու ռազմավարությունները

51.4%

34.1%

14.3%

0.2%

7.5%

0.4%

15.4%

76.7%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Հարազատների հետ

Մենակ

Ընկերների հետ

Բիզնեսից լավ

հասկացող անձի հետ

Կգերադասեին բիզնեսը հիմնադրել

«Եթե մասնավոր բիզնես ձեռնարկեիք, ապա

ու՞մ հետ կգերադասեիք այն հիմնադրել»:

1-ին գերակայություն 2-րդ գերակայություն

Երիտասարդները

գերադասում են բիզնեսը

նախաձեռնել հարազատների հետ կամ

մենակ:

Բիզնեսից հասակցող

անձը երկրորդ

գերակայությունն է:


93

Աշխատատեղերի տիպերի գերակայությունները

17.9%

16.3%

15.4%

14.6%

14.3%

13.5%

5.1%

2.9%

9.7%

16.3%

10.2%

19.9%

14.3%

15.2%

8.8%

5.7%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

Պետական կառավարման մարմիններում

Հայկական խոշոր բիզնեսում

Պետական գործարաններում

Միջազգային կազմակերպություոնւմ

Պետական այլ հաստատություններում

Հայաստանում գտնվող արտասահմանյան …

Հասարակական կազմակերպությունում

Հայկական փոքր բիզնեսում/ ուրիշին պատկանող

Կցանկանային աշխատել

Եթե ունենայիք ընտրելու հնարավորություն, ապա Ձեզ

բավարարող աշխատավարձով որտե՞ղ կգերադասեիք աշխատել»:

1-ին գերակայություն 2-րդ գերակայություն


94

Դիրքորոշումները Հայաստանի տնտեսության, բիզնեսի և բիզնես

միջավայրի վերաբերյալ

88.4%

86.8%

85.4%

79.2%

75.6%

71.0%

61.2%

50.4%

36.5%

31.6%

29.4%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Հայաստանում խոշոր գործարարները, բանկիրները և

օլիգարխներն ավելի ու ավելի մեծ ազդեցություն և …

Հայաստանի տնտեսությունը զարգացնելու համար պետք

է ավելի հզորացնել խոշոր բիզնեսը:

Հայաստանում պակասում է վստահությունը մարդկանց

միջև:

Պետք է պետականացնել Հայաստանի խոշոր

ձեռնարկությունները:

Հայաստանում մարդիկ չկամ (չուզող) են միմյանց

նկատմամբ:

Եթե աչքդ աշխատողի վրա չպահես, ապա նա ինչ-որ բան

կթռցնի

Բիզնեսում հայ գործընկերնրը անազնիվ են:

Ես կարողանում եմ այնպես պլանավորել իմ ծախսերը, որ

գումարն ինձ բավականացում է մինչև ամսվա վերջ:

Հայաստանում ամեն մարդ հնարավորություն ունի

ստեղծել իր բիզնեսը:

Հայաստանում մարդիկ ճշմարտախոս են:

Երիտասարդների համար Հայաստանում առկա են

բարենպաստ պայմաններ բիզնեսով զբաղվելու համար:



95

Դիրքորոշումները Հայաստանի տնտեսության, բիզնեսի և

բիզնես միջավայրի վերաբերյալ` ըստ տարիքի

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Հայաստանում պակասում է վստահությունը

մարդկանց միջև:



Եթե աչքդ աշխատողի վրա չպահես, ապա նա

ինչ-որ բան կթռցնի

Երիտասարդների համար Հայաստանում

առկա են բարենպաստ պայմաններ բիզնեսով

զբաղվելու համար:



18-19 20-24 25-30


96


բիզնես միջավայրի վերաբերյալ` ըստ բնակավայրի տիպի

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Հայաստանում խոշոր գործարարները, բանկիրները և

օլիգարխներն ավելի ու ավելի մեծ ազդեցություն և …

Հայաստանում պակասում է վստահությունը մարդկանց

միջև:

Հայաստանի տնտեսությունը զարգացնելու համար պետք

է ավելի հզորացնել խոշոր բիզնեսը:

Հայաստանում մարդիկ չկամ (չուզող) են միմյանց

նկատմամբ:



Բիզնեսում հայ գործընկերնրը անազնիվ են:


Հայաստանում ամեն մարդ հնարավորություն ունի

ստեղծել իր բիզնեսը:

Երիտասարդների համար Հայաստանում առկա են

բարենպաստ պայմաններª բիզնեսով զբաղվելու համար:


Ուսանող Երևան Քաղաք Գյուղ


97


բիզնես միջավայրի վերաբերյալ` ըստ սեռի

0% 20% 40% 60% 80% 100%

PQ43. Պետք է պետականացնել Հայաստանի խոշոր


PQ31.Հայաստանում խոշոր գործարարները,

բանկիրները և օլիգարխներն ավելի ու ավելի մեծ …

PQ46. Հայաստանի տնտեսությունը զարգացնելու

համար պետք է ավելի հզորացնել խոշոր բիզնեսը:

PQ52. Երիտասարդների համար Հայաստանում առկա

են բարենպաստ պայմաններª բիզնեսով զբաղվելու …

PQ18. Բիզնեսում հայ գործընկերնրը անազնիվ են:

PQ33. Եթե աչքդ աշխատողի վրա չպահես, ապա նա

ինչ-որ բան կթռցնի

PQ50. Ես կարողանում եմ այնպես պլանավորել իմ

ծախսերը, որ գումարն ինձ բավականացում է մինչև …

PQ28. Հայաստանում մարդիկ ճշմարտախոս են:

PQ34. Հայաստանում մարդիկ չկամ (չուզող) են

միմյանց նկատմամբ:




98


99

9. Քաղաքական մշակույթ

Հիմնական դրույթներ – 1

Հայաստանի երիտասարդությունը հիմնականում օտարված է

քաղաքական համակարգից:

Նրանց քաղաքական մշակույթի հիմնական բնութագրիչներն են.

1. Ընտրությունների մասնակցությունը հիմնականում հպատակային է,

2. Քաղաքական գիտակցությունը` թերզարգացած է,

3. Նրանք հակված են ենթարկվելու պոպուլիստական քարոզչությանը,

4. Երիտասարդները այլ անձանց քաղաքական մասնակցության

դրդապատճառները մեծամասամբ համարում են եսասիրական:


100


Երիտասարդության քաղաքական մշակույթի հիմնական բնութագրերը.

Հետաքրքրվածությունը ներքաղաքական հարցերով 53.1%:

Քաղաքական կոմպետենտության ինքնագնահատականը 60.1%

Քաղաքական ազդեցիկության ինքնագնահատականը` 57.9%

Մասնակցությունը 2007թ. ԱԺ ընտրություններին` 60.6%

Մասնակցության դիրքորոշւմը 2012թ. ընտրություններին` 78.8%

Որևէ կուսակցության անդամ են` 11.6%

Քաղաքական քարոզչության ինտենսիվ ազդեցության տակ են 75%-ը:

Համեմատաբար ավելի ինտենսիվ քարոզչական ազդեցություն են կրում.

25-30 տարեկանները 80.3%

Գյուղական բնակիչները 80.5%

Բարձրագույն և մագիստրոսական կրթությամբ անձինք 79.5%


101


Կուսակցությունների նկատմամբ ընդհանուր վստահությունը (համարում են, որ

կա այնպիսի կուսակցություն, որն արտահայտում է իրենց շահերը) 23.9%

Այն համեմատաբար ավելի բարձր է գյուղերում 29.4%

Համեմատաբար ցածր է Երևանում` 16.6%

Կուսակցական որևէ նախընտրություն ունեցող երիտասարդների 97%-ը չգիտի, թե

ինչ գաղափարախոսություն ունի իր շահերն արտահայտող կուսակցությունը :

Երիտասարդների 60%-ը համարում է, որ մարդիկ անդամագրվում են

կուսակցությունների զուտ էգոիստական նպատակներով:

Ազգային Ժողովի 2012թ. ընտրություններին մասնակցելու դիրքորոշում ունեցող

երիտասարդների 60%-ի մասնակցության դրդապատճառները հատկանշական են

հպատակային քաղաքական մշակույթին:

Ազգային Ժողովի 2012թ. ընտրություններին մասնակցել չցանկացողների 25%-ի

դրդապատճառները քաղաքական սուբյեկտության զգացողության

բացակայությունն է, 10%-ինը` ընտրություններն «անարդար» համարելու դիրքորոշումը:


102

Քաղաքական մշակույթի բաղադրիչները - 1

25.9%

21.0%

43.3%

9.8%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Ընդհանրապես

հետաքրքրված

չեն

Ավելի շուտ

հետաքրքրված

չեն

Ավելի շուտ

հետաքրքրված են

Շատ

ետաքրքրված են

Քաղաքական հետաքրքրվածություն`

«Որքանո՞վ եք հետաքրքրված Հայաստանում

քաղաքական անցուդարձով»:

46.8%

28.1%

13.0%

2.0% 2.2%

8.0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Ամեն օր Շաբաթը մի

քանի

անգամ

Ամիսը մի

քանի

անգամ

Տարին մի

քանի

անգամ

Ավելի

հազվադեպ

Երբեք

Քաղաքական լուրերի ստացման

ինտենսիվությունը (բոլոր աղբյուրներից)`

«Որքա՞ն հաճախ եք քաղաքական լուրեր

կարդում լրագրերում, ամսագրերում,

ինտերնետով, լսում ռադիոյով, դիտում

հեռուստատեսությամբ»:


103


21.1% 18.8%

52.2%

7.9%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Ընդհանրապես

չեն

կողմնորոշվում

Վատ են


Կողմնորոշվում

են բավարար

չափով

Լավ են


Քաղաքական կոմպետենտություն`

«Որքանո՞վ եք կողմնորոշվում Հայաստանի

ներքաղաքական հարցերում»:

28.5%

13.6%

20.9%

37.0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Միանշանակ

ոչ

Ավելի շուտ ոչ Ավելի շուտ

այո

Միանշանակ

այո

Քաղաքական սուբյեկտություն`

«Համաձա՞յն եք արդյոք, որ Ձեր ձայնը

կարևոր է ընտրությունների ժամանակ»:


104



105

58.6%

20.3%

12.0% 9.1%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Միանշանակ

ոչ


այո

Միանշանակ

այո

Կուսակցականների քանակի պոտենցիալ

աճը :

«Կցանկանայի՞ք դառնալ որևէ

կուսակցության անդամ» (այն անձանց թվից,

ովքեր որևէ կուսակցության անդամ չեն)

60.6%

78.8%

11.6%

39.4%

21.2%

88.4%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Մասնակցությունը

2007թ. ԱԺ

ընտրություն.

Մասնակցությունը

2012թ. ԱԺ

ընտրություն.

Որևէ

կուսակցության

անդամ են

Քաղաքական մասնակցություն

Մասնակցել են /կմասնակցեն

Չեն մասնակցել /չեն մասնակցի

Քաղաքական հետաքրքրվածությունն ըստ տարբեր

բնութագրերի

54.7% 51.4% 50.3%

53.6% 53.6% 49.9%

54.5% 48.7%

59.6% 58.8%

48.9% 52.4%

56.8% 53.2% 53.1%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100% Ա

րա

կա

ն

Իգ

ակ

ան

18

-19

20

-24

25

-30

Մի

ջնա

կա

րգ

Մի

ջին մ

աս

նա

գ.

Թե

րի

բա

րձ

ր.

Բա

րձ

րա

գո

ւյն

Մա

գի

ստ

րո

ս

Եր

ևա

ն

Քա

ղա

ք

Գյո

ւղ

Ուս

ան

ող

Ըն

դա

մե

նը

Հե

տա

քր

քր

վա

ծ ե

ն կ

ամ

ավ

ելի

շո

ւտ հ

ետ

աք

րք

րվ

ած

են


«Որքանո՞վ եք հետաքրքրված Հայաստանի ներքաղաքական անցուդարձով»:


106

Քաղաքական լուրերի ստացման ինտենսիվությունը

(բոլոր աղբյուրներից) ըստ տարբեր բնութագրերի

74.2% 75.6%

69.5% 71.6%

80.3%

73.3%

80.7%

64.3%

79.0% 79.5%

73.9% 73.3%

80.5%

66.9%

74.9%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Ար

ակ

ան

Իգ

ակ

ան

18-1

9

20-2

4

25-3

0

Մի

ջնա

կա

րգ

Մի

ջին մ

աս

նա

գ.

Թե

րի

բա

րձ

ր.

Բա

րձ

րա

գո

ւյն

Մա

գի

ստ

րո

ս

Եր

ևա

ն

Քա

ղա

ք

Գյո

ւղ

Ուս

ան

ող

Ըն

դա

մե

նը

Կա

րդ

ում

են

/դի

տո

ւմ ե

ն ք

աղ

աք

ակ

ան լո

ւրե

ր ա

մե

ն օ

ր կ

ամ

շաբա

թը

մի

քա

նի

ան

գա

մ



107

Քաղաքական քարոզչության արդյունավետությունը

0.74 0.68

0.72 0.75

0.67 0.68 0.68

0.76 0.75 0.74

0.66 0.71 0.71

0.80

0.71

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

Ար

ակ

ան

Իգ

ակ

ան

18-1

9

20-2

4

25-3

0

Մի

ջնա

կա

րգ

Մի

ջին մ

աս

նա

գ.

Թե

րի

բա

րձ

ր.

Բա

րձ

րա

գո

ւյն

Մա

գի

ստ

րո

ս

Եր

ևա

ն

Քա

ղա

ք

Գյո

ւղ

Ուս

ան

ող

Ըն

դա

մե

նը


Քաղաքական քարոզչության

արդյունավետությունը

Քաղաքական

քարոզչության

արդյունավետությունը

հաշվարկված է որպես

քաղաքականությամբ

հետաքրքրված կամ

ավեկլի շուտ

հետաքրքրված անձանց

քանակի

հարաբերությունը`

քաղաքական լուրերը

բոլոր աղբյուրներից ամեն

օր կամ շաբաթական մի

քանի անգամ լսող/ստացող

անձանց քանակին:


108

Կուսակցական համակարգի և հասարակության

շաղկապվածության մակարդակը - 1

53.0%

23.2%

14.4%

9.5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Միանշանակ

ոչ


այո

Միանշանակ

այո

Կա՞ արդյոք կուսակցություն, որն

արտահայտում է Ձեր շահերը:

16.6% 22.2%

29.4% 26.8% 23.9%

83.4% 77.8%

70.6% 73.2% 76.1%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Երևան Գյուղ Ընդամնեը

«Կա՞ արդյոք որևէ կուսակցություն,

որն արտահայտում է Ձեր շահերը»:

Այո Ոչ


109

Երիտասարդության տեղեկացվածությունը

կուսակցությունների գաղափարախոսությունների վերաբերյալ


110

77.5%

12.5%

9.3%

0.7%

55.6%

41.3%

3.1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Չկա իր շահերը

պաշտպանող

կուսակցությոթւն

Դժվարացել են

պատասխանել

Պոպուլիստականհ

Սոցիալ-

դեմոկրատական,

սոցիալիստական, …

«Ի՞նչ գաղափարախոսություն ունի Ձեր

շահերը պաշտպանող կուսակցությունը»

% բոլոր հարցվածներից

% իր շահերը պաշտպանող կուսակցություն

ունեցողներից

Կուսակցական նախասիրություններ

ունեցող երիտասարդների միայն

3.1%-ը գիտի, թե ինչ գաղափարախոսություն ունի իր

շահերն արտահայտող

կուսակցությունը:

Երիտասարդության տեղեկացվածությունը

կուսակցությունների գաղափարախոսությունների վերաբերյալ

Ի՞նչ քաղաքական գաղափարախոսություն ունի

այդ կուսակցությունը Երևան Քաղաք Գյուղ

Ուսա-նող

Ընդ.

Չկա այդպիսի կուսակցություն 85.3% 79.8% 70.7% 74.8% 77.5%

ԴՊ 6.8% 10.2% 19.2% 11.8% 12.5%

Պոպուլիստական 6.4% 9.2% 10.2% 12.6% 9.3%

Սոցիալ-դեմոկրատական, սոցիալիստական, ազգայնական

1.6% 0.8% 0.8% 0.7%

Ընդամենը 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%


111

Երիտասարդների դիրքորոշումները

կուսակցություններին անդամագրվելու վերաբերյալ


112

«Ինչու՞ են մարդիկ դառնում կուսակցության

անդամ»:

Դրդապատճառ և

դրդապատճառի տիպ

1-ին

պատճառ

2-րդ

պատճառ

Լավ պաշտոն ձեռք բերելու համար («Էգոիստական»)

34.5% 25.6%

Լավ աշխատանք գտնելու համար («Էգոիստական»)

32.4% 34.1%

Սեփական գաղափարներն

իրականացնելու համար

(«ալտրուիստական»)

13.5% 16.3%

Ազգին/պետությանը

օգտակար լինելու համար

(«ալտրուիստական»)

12.1% 10.8%

Կյանքում վստահ զգալու համար («Էգոիստական»)

6.2% 11.6%

Այլ 1.2% 1.6%

54.5% 61.1% 60.9% 59.9%

33.7% 27.8% 28.9% 29.3%

11.7% 11.1% 10.2% 10.8%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

18-19 20-24 25-30 Ընդ.

«Ինչու՞ են մարդիկ դառնում կուսակցության

անդամ»:

Տրված է «էգոիստական», «խառը» և

«ալտրուիստական» դրդապատճառների

բաշխումը:

«Էգոիստական»

«Խառը»

«Ալտրուիստական»

Ընտրություններին մասնակցության տիպը

Քաղաքական մշակույթ

«Ինչու՞ կմասնակցեիք 2012թ. Ազգային Ժողովի ընտրություններին»

%ամբողջ ընտրանքից

%` ընտրություննե-րին մասնակցել ցանկացողներից

Հպատակային Քաղաքացիական պարտք է 21.9 29.0

Հպատակային Դուր է գալիս ընտրելու պահը 6.6 8.7

Հպատակային Դժվարացել է պատասխանել 6.4 8.5

Հպատակային Ողղակի, հենց այնպես 4.9 6.5

Հպատակային Հետաքրքրության համար 4.8 6.4

Հպատակային Ընդգրկված է ընտրական հանձնաժողովում 0.5 0.7

Հպատակային Հայրը կուսակցական է` 0.3 0.3

Հպատակային Փող ստանալու ակնկալիքով 0.1 0.1

Ընդամենը հպատակային 45.5 60.2

Մասնակցային Ձայնը տեղ հասցնելու համար 9.2 12.2

Մասնակցային Պաշտպանելու համար իր ընտրած կուսակցությանը/թեկնածուին 8.4 11.1

Մասնակցային Որպեսզի իր տեղն ուրիշ մեկը չքվեարկի 6.1 8.1

Մասնակցային Նպաստելու համար երկրում փոփոխություններին 3.4 4.6

Մասնակցային Երկրին օգտակար լինելու համար 2.4 3.1

Մասնակցային Արդարության հասնելու համար 0.3 0.4

Մասնակցային Իշխանությանը մասնակից լինելու լինելու համար 0.2 0.2

Ընդամենը Մասնակցային 30.0 39.7

Ընդամենը` ընտրությունների մասնակցողներ 75.6 100.0

Չեն մասնակցելու ընտրություններին 24.4

Ընդամենը 100.0


113

Ընտրություններին չմասնակցելու պատճառները

2012թ. Ազգային Ժողովի ընտրություններին մասնակցել չցանկացողների դրդապատճառները

% ամբողջ ընտրանքից

% ընտրություններին մասնակցողներից

Չեմ ցանկանում մասնակցել 6.6 33.2

Ձայնս ոչինչ չի որոշում 5.1 25.6

Ընտրություններն արդար չեն 1.9 9.6

Բացակայելու եմ հանրապետությունից 1.5 7.4

Դժվարացել է պատասխանել 1.5 7.3

Տեղեկացված չեմ կուսակցություններից, քաղաքականությունից հեռու եմ 1.2 6.0

Բանակում եմ լինելու 0.7 3.6

Գոհ եմ ներկա կառավարությունից 0.7 3.4

Գրանցում չունեմ 0.5 2.7

Ժամանակ չունեմ 0.2 1.0

Իմ ուզած թեկնածուն չկա 0.0 0.2

Ընդամենը 20.0 100.0


114


115

10. Քաղաքական դիրքորոշումներ


Երիտասարդների դիրքորոշումները Հայաստանի զարգացման ուղղության

վերաբերյալ կիսված են` նրանց 51.2%-ը համարում է, որ Հայաստանն «ընթանում է

ճիշտ ուղղությամբ»:

Վստահության շատ բարձր մակարդակ ունի Հայ Առաքելական Եկեղեցին (90.9%) և

Հայկական բանակը (87.1%):

Երիտասարդության վստահությունը ինտերնետով ստացվող քաղաքական լուրերի

նկատմամբ նշանակալի ավելի բարձր է (75.5%), քան` Հ1 հեռուստաալիքով

ստացվող քաղաքական լուրերի նկատմամբ (56.5%):

Երիտասարդների շատ մեծ հատվածը համարում է, որ բարելավվում է իրավիճակը

տուրիզմի (78.1%) և բարձր տեխնոլոգիաների (67.2%) ոլորտներում:

Առավել բացասական են դիրքորոշումներն անհավասարության, աղքատության և

զբաղվածության ոլորտներում տեղի ունեցող փոփոխությունների նկատմամբ:

Համարում են, որ այդ ոլորտներում իրավիճակը բարելավվում է

համապատասխանաբար` 13.1%, 18.1% և 26.9%-ով: Երիտասարդների մոտ կեսը

համարում է, որ այդ ոլորտներում իրավիճակը վատթարանում է, իսկ 1/3-ը`

համարում են, որ մնում է անփոփոխ (ինչն ավելի մեծ հավանականությամբ

նշանակում է իրավիճակի բացասական գնահատական):


116


Երիտասարդների դիրքորոշումները պետական երիտասարդական ծրագրերի

նկատմամբ` դրանց վերաբերյալ տեղյակ լինելու դեպքում, բացարձակ գերակշիռ

մասով դրական են:

Երիտասարդությունն առավել լավատեղյակ է երիտասարդ ընտանիքների

հիպոթեկային վարկավորման վերաբերյալ (լսել են ծրագրի մասին` 57%-ը, ծանոթ

են բովանդակությանը` 18%-ը):

Երիտասարդների փոքր հատվածն է տեղյակ են «Լույս» հիմնադրամի կրթական

ծրագրին (լսել են 22%-ը, տեղյակ են բովանդակությանը` 4%-ը) և երիտասարդ

մասնագետների համար բնակաշինարարության ծրագրին (լսել են 27%-ը, ծանոթ

են բովանդակությանը` 6%-ը):


117

Վստահությունը քաղաքական ինստիտուտներին և

քաղաքական կուրսին

51.2%

56.5%

75.5%

87.1%

90.9%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Հայաստանն ընթանում է ճիշտ ուղղությամբ

Հ1 հեռուստաընկերություն քաղաքկան լուրեր

Ինտերնետով տրվող քաղաքական լուրեր

Հայկական բանակ

Հայ Առաքելական Եկեղեցի

Վստահում են կամ ավելի շուտ վստահում են/

Հայաստանն ընթփանում ճիշտ կամ ավելի շու ճիշտ ուղղությամբ

«Որքանո՞վ եք վստահում … » /

«Արդյո՞ք Հայաստանն ընթանում է ճիշտ, թե՞ սխալ ուղղությամբ»


118

Վստահությունը քաղաքական ինստիտուտներին և

քաղաքական կուրսին

14.0%

25.8%

35.3%

65.3%

69.8%

37.1%

30.7%

40.2%

21.8%

21.1%

28.2%

16.7%

13.3%

5.9%

4.6%

20.6%

26.8%

11.2%

6.9%

4.5%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Հայաստանն ընթանում է ճիշտ կամ ավելի շուտ

ճիշտ ուղղությամբ

Հ1-ով տրվող քաղաքական լուրեր

Ինտերնետով տրվող քաղաքական լուրեր

Հայկական բանակ

Հայ Առաքելական Եկեղեցի.

«Որքանո՞վ եք վստահում … » /

«Արդյո՞ք Հայաստանն ընթանում է ճիշտ, թե՞ սխալ ուղղությամբ»

վստահում եմ ավելի շուտ վստահում եմ ավելի շուտ չեմ վստահում չեմ վստահում


119

Հայաստանում տարբեր ոլորտներում իրավիճակի

փոփոխության գնահատականներ

78.1%

67.2%

58.7%

52.8%

50.2%

49.9%

42.0%

40.2%

26.9%

18.1%

13.1%

14.8%

19.6%

24.0%

22.1%

27.8%

26.3%

24.1%

30.0%

31.6%

32.6%

32.9%

7.1%

13.2%

17.2%

25.0%

22.0%

23.8%

33.9%

29.8%

41.5%

49.4%

53.9%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Տուրիզմի ոլորտում

Բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտում

Որակյալ առողջապահության ապահովման …

Բուհերում կրթության մակարդակը

Արդյունաբերության մեջ

Գյուղատնտեսությունում

Դդպրոցներում կրթության մակարդակը

Փոքր բիզնեսում

Աշխատատեղերի ստեղծման ոլորտում

Աղքատության կրճատման ոլորտում

Հարուստների և աղքատների միջև …

«Ինչպե՞ս է փոխվում իրավիճակը հետևյալ ոլորտներում»

Բարելավվում է Չի փոխվում Վատանում է


120

Իրավիճակի փոփոխության գնահատականները

պայմանավորող գործոնները

Աշխատատեղ

Աղքատություն

Անհավասար.

Փոքր բիզնես

Դպրոցներ

Բուհեր

Բարձր տեխն.

Առողջապ.

Գյուղատնտ.

Արդյուանբեր.

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.0

0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0

Գ2.

Կր

թա

կա

ն ք

աղ

աք

ակ

ան

ութ

յան գ

որ

ծոն

Գ1. Սոցիալական քաղաքականության գործոն

«Սոցիալական քաղաքականություն» x

«Կրթական քաղաքականություն»


121

Աղքատություն

Աշխատատեղ Դպրոցներ

Փոքր բիզնես

Բուհեր

Անհավասար

Տուրիզմ

Բարձր տեխն.

Առողջ. որակ

Գյուղատ.

Արդյունաբ.

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.0

0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0

Գ4.

Ավ

ան

դա

կա

ն տ

նտ

ես

ակ

ան ո

լոր

տն

եր

ի գ

որ

ծոն

Գ3. Նոր տնտ. ոլորտների գործոն

«Գ3. Նոր տնտեսական ոլորտների

գործոն» x «Ավանդական տնտեսական

ոլորտների գործոն»

Տեղեկացվածությունը պետական երիտասարդական

ծրագրերից

73.9% 66.5%

25.3%

22.1% 27.2%

56.7%

4.0% 6.2% 18.0%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Կրթական ծրագիր` «Լույս»

հիմնադրամ

Բնակարանաշինություն

երիտասարդ մասնագետների

համար

Երիտասարդ ընտանիքների

հիպոթեկային վարկավորում

«Որքանո՞վ եք տեղեկացված հետևյալ պետական ծրագրերի վերաբերյալ …»

Տեղյակ չեն

Լսել են` սակայն բովանդակությանը ծանոթ չեն

Տեղյակ են` և ծանոթ են բովանդակությանը


122

Դիրքորոշումները պետական երիտասարդական

ծրագրերի նկատմամբ (դրանց մասին տեղյակ անձանց քանակից)

2.3% 3.5% 4.8% 4.0% 4.6% 6.7%

53.2% 49.0% 45.6%

40.4% 42.9% 42.9%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Կրթական ծրագիր` «Լույս»

հիմնադրամ

Բնակարանաշինություն

երիտասարդ մասնագետների

համար

Երիտասարդ ընտանիքների

հիպոթեկային վարկավորում

Ինչպե՞ս եք վերաբերվում … պետական ծրագրերին»:

Շատ դրական

Ավելի շուտ դրական

Ավելի շուտ բացասական

Շատ բացասական


123


124

11. Քաղաքացիական

մասնակցություն


Հայաստանում հասարակական կազմակերպությունների դերակատարումն աճել է:

Գիտեն թե ինչ է ՀԿ-ն երիտասարդների 54%-ը:

ՀԿ անդամ են 3.8%-ը,

երբևէ կատարել են կամավորական աշխատանք` 11.0%-ը:

Երիտասարդության 37%-ը համարում է, որ ՀԿ-ները ունակ են հասարակական

խնդիրներ լուծել:

ՀԿ-ների նկատմամբ դիրքորոշումներն ավելի դրական են, քան

կուսակցությունների նկատմամբ:

այն դեպքում, երբ կուսակցությունների նկատմամբ այդպիսի դիրքորոշում

ունեն բոլոր հարցվածների 60%-ը:

Բոլոր հարցվածների 23%-ն է պատասխանել, որ ՀԿ-ների մասնակիցները զուտ

անձնական շահեր են հետապնդում,

Ընդ որում, ՀԿ-ների մասին տեղյակ անձանց շրջանում ՀԿ-ների վերաբերյալ դրական դիրքորոշումներ ունի հարցվածների 53%-ը:


125

Քաղաքացիական մասնակցության բնութագրերը

54.0%

3.8% 11.0%

46.0%

50.0% 42.8%

46.2% 46.2%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Գիտե՞ք , թե ինչ է ՀԿ-ն Որևէ ՀԿ-ի անդամ են Որևէ ՀԿ-ի կամավոր են

եղել

Տեղեկացվածությունը հասարակական կազմակերպությունների մասին և

մասնակցությունը հասարակական կազմակերպությունների գործունեությանը

Չգիտենմ թե ինչ է ՀԿ-ն

Ոչ

Այո


126

ՀԿ-ների գործունեության արդյունավետության

գնահատականներ և ընդհանուր տեղեկացվածությունը նրանց

գործունեության վերաբերյալ

5.6%

10.4%

27.0%

10.2%

0.6%

46.2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Միանշանակ ոչ

Ավելի շուտ ոչ

Ավելի շուտ այո

Միանշանակ այո

Դժվ. Պատ.

Չգիտենմ թե ինչ է

ՀԿ-ն

«Կարո՞ղ է արդյոք Հայաստանում ՀԿ-ն որևէ

կարևոր հասարակական խնդիր լուծել»:

18.6%

34.5%

0.7%

46.2%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Այո Ոչ Դժ. Պատ. Չգիտենմ թե

ինչ է ՀԿ-ն

«Գիտե՞ք արդյոք որևէ հասարակական

խնդիր, որը լուծվել է ՀԿ-ի միջոցով»:


127

Տեղեկացվածությունը ՀԿ-ների գործունեության

վարաբերյալ


128

«Նշեք այն ամենակարևոր խնդիրը, որը լուծվել է որևէ ՀԿ-ի կողմից»:


% նշածների քանակից

Թռչկանի ջրվեժի պահպանումը 4.9% 34.6%

Փողոցների մաքրում 2.9% 20.3%

Կանաչապատում/ ծառատունկ/բնապահպանությանը աջակցություն 0.7% 4.8%

բնակարանաշինություն 0.5% 3.2%

Գյուղերի ջրի/ գազի հարցի լուծում 0.4% 2.7%

Դրամական օգնություն 0.3% 2.4%

Օգնություն ծնողազուրկ/անապահով երեխաներին 0.3% 2.3%

Մանկատնրեի սոցիալական հարցերի կարգավորում 0.3% 2.2% Հաշմանդամներին աջակցուոյւն/աշխատանքի տեղավորում, օգնություն

0.3% 2.2%

Բանակում կարգուկանոնի հաստատում 0.3% 1.9%

Ֆինանսական հաշտարար 0.3% 1.9%

Շիրակի մարզում եկեղեցիների բարեկարգում 0.3% 1.8%

հուշարձանների վերակառուցում/նորոգում 0.3% 1.8%

Վարորդների խնդիրների լուծում 0.3% 1.8%

Խնդիրներ, որոնք լուծվել են ՀԿ-ների միջոցով


129

«Նշեք այն ամենակարևոր խնդիրը, որը լուծվել է որևէ ՀԿ-ի կողմից»:


% նշածների քանակից

1.Պայքար բռնության դեմ 0.2% 1.3%

2.Օգնիր հիմնադրամի գործունեությունը 0.2% 1.2%

3.Պայքար մանկապղծության դեմ 0.2% 1.2%

4.Գյուղերում դպրոցների կահավորում/բարեկարգում/նորոգում 0.2% 1.1%

5.Թրաֆիկինգի դեմ պայքար 0.2% 1.1%

6.Հիվանդներին տեղակատվություն պահավում 0.2% 1.1%

7.Աղբահանուոյուն 0.1% 0.9%

8.Սահմանային շրջաններում աղքատության կրճատում 0.1% 0.8%

8.Թեղուտի անտառի խնդիր 0.1% 0.7%

9.Կրթություան ոլորտում երիտասարդներին աջակցուոթյուն 0.1% 0.6%

10.Ներառական կրթուոյուն 0.1% 0.5%

11.Աշակարտներին իրազեկում են իրենց իրավունքների մասին 0.1% 0.5%

12.Սեռական դաստիարակության խնդիրը 0.0% 0.3%

13.Անապահով երեխաներին ընդգրկելը դասընթացների մեջ 0.0% 0.3%

14.Ջինիշյան հիմնադրամ 0.0% 0.3%

15.հակակոռուպցիոն ծրագիր 0.0% 0.2%

16.Թմրամոլների բուժում 0.0% 0.2%

17.Օգնություն փախստականներին 0.0% 0.2% Ընդամենը 14.3% 100.0%

ՀԿ-ների նկատմամբ դիրքորոշումների բնույթը


130

«Ինչու՞ են մարդիկ ստեղծում հասարակական կազմակերպություններ»

Ամբողջ ընտրանքից

ՀԿ-ների մասին տեղյակ անձանցից

1.Ցանկանում են հասարակությանն օգտակար լինել 27.6% 53.4%

2.Իրենց անձնական նպատակներն են հետապնդում 22.8% 44.2%

3.Երկուսն էլ 0.8% 1.5%

4.Դրամաշնորհներ շահել 0.1% 0.2%

5.ՀԿ-ը ինֆորմացիա և ֆինանսավորումներ ստանում են դրսից 0.1% 0.2%

6.Պարապ են մնացել 0.1% 0.1%

7.Ուզում են թիմ ունենալ 0.1% 0.1%

8.Փող են լվանում 0.1% 0.2%

Ընդամենը 51.6% 100%


131

12. Միգրացիա

Հիմնական դրույթներ Միգրացիոն հակվածությունները Հայաստանի երիտասարդության շրջանում շատ

բարձր են:

Ընդ որում, այդ հակվածություններն արդեն համակարգային բնույթ են կրում`դրանք

մոտավորապես նույնպիսի բաշխում ունեն երիտասարդների տարբեր սոցիալ-ժողովրդագրական խմբերում:

Միայն ամուսնացած լինելու հանգամանքն է էականորեն նվազեցնում

երիտասարդների ընդմիշտ մեկնելու հակումը:

Ընդմիշտ մեկնելու դիրքորոշում ունեցողների թվից չմեկնելու պատճառները.

44%-ը` ֆինանսական միջոցներ չունենալու պատճառով,

8.4%-ը` դեռևս սովորում է,

5.8%-ը` համապատասխան առաջարկ չի ստացել,

5.1%-ը` չեն ցանկանում մենակ թողնել ծնողներին,

3.1%-ին` չեն թողնում ծնողները:


132

Միգրացիոն փորձ - 1

35.1%

46.0%

58.3%

49.4%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

18-19 20-24 25-30 Ընդ.

Տարիք

Երբևէ եղել են արտասահմանում

55.8%

42.8%

49.4%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Արական Իգական Ընդ.

Սեռ

Երբևէ եղել են արտասահմանում


133

Միգրացիոն փորձ - 2

58.8%

55.2%

48.7%

40.1%

49.4%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Երևան Ուսանող Քաղաք Գյուղ Ընդ.

Բնակավայրի տիպ և ուսանողներ

Երբևէ եղել են արտասահմանում` ըստ բնակավայրի տիպի

և ուսանողների խմբում


134

Միգրացիայի տարածաշրջաններ

33.2%

21.3%

6.3% 5.4% 3.1%

1.7% 0.4% 0.4% 0.2%

28.2%

46.2%

29.6%

8.8% 7.5%

4.2% 2.4%

0.5% 0.6% 0.3%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

ՌԴ Վրաստան ԵՄ ԱՊՀ Միջին

Արևելք

Թուրիքա Հվ. Ասիա ԼՂՀ ԱՄՆ Ոչ մի տեղ

Միգրացիայի տարածաշրջանները

Արտասհամանում երբևէ եղածների թվից

Վերջին 3 տարում արտասահմանում եղածների թվից


135

Միգրացիայի նպատակները

1.4%

2.6%

3.2%

3.7%

9.3%

34.5%

45.3%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Բուժվելու/ծննդաբերելու

Մշակութային

փոխանակում/մրցումներ

Կրթական/գիտական նպատակներ

Ապրելու

Այցելություններ հարազատներին

Աշխատելու/Բիզնեսի/առևտրի

Հանգստանալու

Միգրացիայի նպատակները


136

Ժամանակավորապես արտասահման մեկնել ցանկացողները և դրա

ֆինանսական հնարավորություններ ունեցողները

83.5%

72.0%

82.3%

71.6% 76.6%

16.2%

28.0%

17.7%

28.3% 23.4%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Ապրելու Աշխատելու Սովորելու Այց. Բար. Տուրիզմ

«Հնարավորության դեպքում կմեկնեի՞ք արտասահման հետևյալ

նպատակներով»:

«Ունե՞ք արդյոք այդ նպատակով արտասահման մեկնելու համար բավարար

ֆինանսական միջոցներ»:

Ցանկանում են ժամանակավոր մեկնել … Ունեն ֆինանսական միջոցներ


137

Միգրացիոն հակվածություն – 1

36.8% 39.2%

34.3% 36.8%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

18-19 20-24 25-30 Ընդ.

Տարիք

«Հնարավորության դեպքում ընդմիշտ

կմեկնեի՞ք Հայաստանից»:

39.4%

34.2% 36.8%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Արական Իգական Ընդ.

Սեռ

«Հնարավորության դեպքում ընդմիշտ

կմեկնեի՞ք Հայաստանից»:


138


Հնարավորության դեպքում ընդմիշտ

կմեկնեի՞ք Հայաստանից դուրս

Հնարավորության դեպքում ընդմիշտ

կմեկնեի՞ք Հայաստանից դուրս


139

40.7%

30.8%

36.8%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Չամուսնացած Ամուսնացած Ընդ.

Ամուսնական կարգավիճակ

39.8%

36.0% 37.1%

32.4%

36.8%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


Բնակավայրի տիպ և ուսանողություն


37.3% 39.9%

31.4%

38.1%

31.2%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Միջնակարգ միջին

մասնագիտական

Թերի բարձրագույն Բարձրագույն

դիպլոմավորված

մասնեգետ

Մագիստրոս

Կրթամակարդակ

«Հնարավորության դեպքում ընդմիշտ կմեկնեի՞ք Հայաստանից դուրս»


140


141

13. Բանակ

Հիմնական դրույթներ – 1 Չնայած Հայկական բանակի նկատմամբ երիտասարդների շրջանում առկա է շատ

բարձր վստաություն, այնուամենայնիվ, նրանց մեծ մասի մոտ առկա է

դիրքորոշում, որ բանակում կան լուրջ խնդիրներ:

Այդ խնդիրները կարելի է ստորաբաժանել երեք խոշոր խմբերի: Զինվորների

նկատմամբ բռնություններ, որոնք պայմանավորված են

բռնություն կիրառողի և բռնության զոհի կարգավիճակների տարբերությամբ:

բռնություն կիրառողի և բռնության զոհի ենթամշակութային

տարբերություններով:

զինվորների միջև անհավասարությամբ, որը պայմանավորված է բանակից

դուրս գտնվող հանգամանքներով:

Այդ խնդիրների լրջության ընկալումը վերջին 10 տարիների ընթացքում

զորացրվածների մոտ էապես չի տարբերվում միմյանցից:

Երիտասարդների 85-95%-ը համարում է, որ բանակային խնդիրների լուծման

համար արդյունավետ կարող են լինել` բանակում հանցագործություններ

կատարողներին և դրանց թաքցնողներին պատժելը, զինվորների հետ «անարդար»

վարվող սպաներին բանակաից հեռացնելը, արդար և երիտասարդ սպաներին

զորամասերի հրամանատարներ նշանակելը:


142

Հիմնական դրույթներ – 2 Բանակի հետ կապված հարցերում երիտասարդության շրջանում առկա է

կոգնիտիվ դիսոնանս` դիրքորոշումների և գնահատականների

հակասականություն: Երիտասարդների 82%-ը համարում է, որ բանակում

ծառայելը պետք է պարտադիր լինի առողջ հայ երիտասարդի համար, սակայն

միայն նրանց 43%-ը կծառայեր բանակում, եթե դա պարտադիր չլիներ:

Զինվորական ծառայության պարտադիր չլինելու դեպքում բանակում կծառայեին

ուսանող տղամարդկանց` 35%-ը, երևանաբնակ տղամարդկանց 37%, իսկ

գյուղաբնակների և այլ քաղաքների տղամարդկանց 47%-ը:


143

Բանակում առկա խնդիրների լրջությունը

81.9%

79.9%

79.0%

77.0%

75.2%

73.9%

72.5%

69.1%

63.1%

55.1%

49.5%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Անպաշտպան ընտանիքներից և ֆիզիկապես թույլ

զինվորներին ճնշելը/ստորացնելը/ծեծելը

Զորամասերի հրամանատարների կողմից զորամասում

կատարվող անկարգությունների թաքցնելը

Կրտսեր սպայական անձնակազմի կողմից զինվորներին

ճնշելը/ստորացնելը/ծեծեը

Հարուստ ընտանիքներից զորակոչված զինվորների

արտոնյալ վիճակը

Հանցագործ աշխարհի հետ կապված զինվորների

արտոնյալ վիճակը

Փողոցային տիպի փոխհարաբերությունները զինվորների

միջև

Սերժանտական կազմի կողմից զինվորներին

ճնշելը/ստորացնելը/ծեծելը

Երեկոյան ժամը 6-ից հետո զինվորների վարքի

անվերահսկելիությունը

Նորակոչիկների և երկրորդ տարվա ծառայողների միջև

հակասությունները (դեդովշինա)

Տարբեր շրջաններից զորակոչված զինվորների միջև

հակասությունները

Բուհ ավարտած զորակոչիկների և սերժանտական

անձնակազմի միջև հակասությունները

Լուրջ կամ շատ լուրջ խնդիր է

Որքանո՞վ են լուրջ հետևալ խնդիրները Հայկական բանակում


144

Բանակային խնդիրների գործոնային կառուցվածքը - 1

9. Թույլ

զինվ.

8. Կրտ.

սպա

7. Սերժ.

11. Անկար.

Թաքց.

10. Անվեր.

վարք

2. Միջշրջ.

Հակաս.

1. Դեդովշ.

3. Բուհավ.և

սերժ.

4. Հարուստ

5. Հանցագ..

6. Փողոց.

Հարաբ.

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.0

0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0

Գ2.

Բռ

նո

ւթյա

ն ե

նթ

ամ

շակ

ութ

այի

ն գ

որ

ծոն

Գ1. Բռնության ներքին ստատուսային

գործոն

Գ1 x Գ2

ենթատարածություն


145

Գ1. Բռնության ներքին ստատուսային

գործոն 9. Անպաշտպան ընտանիքներից և ֆիզիկապես

թույլ զինվորներին ճնշելը/ստորացնելը/ծեծելը:

8. Կրտսեր սպայական անձնակազմի կողմից

զինվորներին ճնշելը/ստորացնելը/ծեծեը:

7. Սերժանտական կազմի կողմից զինվորներին

ճնշելը/ստորացնելը/ծեծելը:

11. Զորամասերի հրամանատարների կողմից

զորամասում կատարվող անկարգությունների

թաքցնելը:

10. Երեկոյան ժամը 6-ից հետո զինվորների վարքի

անվերահսկելիությունը

Գ2. Բռնության ենթամշակութային գործոն 2. Տարբեր շրջաններից զորակոչված զինվորների

միջև հակասությունները

1. Նորակոչիկների և երկրորդ տարվա

ծառայողների միջև հակասությունները

(դեդովշինա)

3. Բուհ ավարտած զորակոչիկների և

սերժանտական անձնակազմի միջև


Բանակային խնդիրների գործոնային կառուցվածքը – 2

9. Թույլ զինվ.

8. Կրտ. սպա 7. Սերժ.

11. Անկար.

Թաքց. 10. Անվեր.

վարք

2. Միջշրջ.

Հակաս.

1. Դեդովշ.

3. Բուհավ.և

սերժ.

4. Հարուստ

5. Հանցագ..

6. Փողոց.

Հարաբ.

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.0

0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0

Գ2.

Բռ

նո

ւթյա

ն ե

նթ

ամ

շակ

ութ

այի

ն գ

որ

ծոն

Գ3. Անհավասարության արտաքին

ստատուսային գործոն

Գ3 x Գ2

ենթատարածություն


146

Գ3. Անհավասարության արտաքին

ստատուսային գործոն 4. Հարուստ ընտանիքներից զորակոչված

զինվորների արտոնյալ վիճակը

5. Հանցագործ աշխարհի հետ կապված

զինվորների արտոնյալ վիճակը

6. Փողոցային տիպի փոխհարաբերությունները

զինվորների միջև

Գ2. Բռնության ենթամշակութային գործոն 2. Տարբեր շրջաններից զորակոչված զինվորների

միջև հակասությունները

1. Նորակոչիկների և երկրորդ տարվա

ծառայողների միջև հակասությունները

(դեդովշինա)

3. Բուհ ավարտած զորակոչիկների և

սերժանտական անձնակազմի միջև



147

Բանակային խնդիրների գործոնների դինամիկան

-1.00

-0.75

-0.50

-0.25

0.00

0.25

0.50

0.75

1.00

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Բանակային խնդիրները նկարագրող գործոնների միջին արժեքները ըստ

տարիքի

Գ1. Բռնությունների ներքին ստատուսային գործոն

Գ2. Բռնությունների ենթամշակութային գործոն

Գ3. Անհավասարության արտաքին ստատուսային գործոն

Բանակային խնդիրների լուծման ուղիների

արդյունավետության գնահատկանները

83.1%

91.2%

94.4%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

1. Զորամասերի հրամանատարներ

նշանակել արդար և պատասխանատու

երիտասարդ սպաներին

2. Անարդար սպաներին հեռացնել բանակից

3. Գտնել և պատժել բանակում

հանցագործության կատարողներին և դրանք

թաքցնողներին

Այո կամ ավելի շուտ այո պատասխանների գումարը

«Հետևյալ մեթոդները կնպաստե՞ն բանակում առկա խնդիրների լուծմանը»


148

Դիրքորոշումներ բանակի նկատմամբ

90.1%

82.3%

52.4%

40.0%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Պետք է պատժել ոչ թե բանակից

խուսափողներին, այլ բանակում

անարդարություններ կատարողներին:

Բանակում ծառայելը պարտադիր է առողջ

հայ երիտասարդի համար:

Հայկական բանակում ծառայելը

հիասթափեցնում է երիտասարդին:

Հայաստանի հարևաններին այնպիսին են,

որ մեր երկրում նաև կանայք պետք է

սովորեն զենք գործածել:

Անհամաձայն են կամ ավելի շուտ համաձայն են

«Համաձա՞յն եք, թե՞ համաձայն չեք հետևյալ դրույթների հետ …»


149

Բանակում ծառայելու դիրքորոշումները


150

34.0%

42.9%

46.7%

43.3%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

18-19 20-24 25-30 Ընդ.

Այո

կա

մ ա

վե

լի շ

ուտ

այո

Տարիք

«Եթե բանակում ծառայելը պարտադիր

չլիներ, ապա Դուք կծառայեի՞ք Հայկական

բանակում»:

Հարցը տրվել է միայն տղամարդկանց:

35.3% 36.9%

47.6% 47.3%

43.3%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Ուսանող Երևան Քաղաք Գյուղ Ընդամենը

Այո

կա

մ ա

վե

լի շ

ուտ

այո

Բնակավայրի տիպ կամ ուսանող

«Եթե բանակում ծառայելը պարտադիր

չլիներ, ապա Դուք կծառայեի՞ք Հայկական

բանակում»:

Հարցը տրվել է միայն տղամարդկանց:


151

Շնորհակալություն

Data & Analytics

IPSC "Youth in Armenia" survey report, 2011