28
ه ب ی ت ک ها و گ ت س ه ب س و ن های لام؛ ی ا ادمان ی های ن ی ر ر ان ت ل وا در ت ق م وه ک ت پ ده ت چ.ک ار سه رن ق ش ی7 پ ت مو ک چ ود خ ار ت خ م ان ت ل وا در ه ق ط ن م لام ی ا و وه ک ت پارر قر ب وده ن اط ت ت .ار ت س ا ان ت ل وا وه ک ت پ ا ی رون یJ ب ار ان روش م ل قQ دک ای ود ن و ب ل غ ا ر ی گ در ر ی ت شای ه ی حل م و له تJ ب ق ای د، ودی ن ا د ل رد ای. ی ان ا_ ی را ه ب ی ت خ س ی م وان ن در د ماچ و ع ب ا ت م وب ت مک. ت ف ا ی ان ت ل وا وه ک ت پ ه ق یj ظ و) لام یا( ت س را ح ارای ه ر ر م ی ب ر غ ور ش ک را د تv ی ش دا و ا ض ع ب وب کر س ن یرد م ت م واری ک م ه ا ی ی ب ا روای ب رما ق که ه ب ان ت س ر ل اده ت س ر ق ی م د دی شر بده ه ع ان ا_ ی ود. ن ار روف مع ن ی ر ب ن ی ا، ان ت ل وا ی م وان ن ار ن سی ح ی ل ق ان چ و لام غ ا رض ان چ داره وق ن ا ام یرد ب که ار اهان ش ار اچ ق م چک ی ل وا ری گ ه ق ط ن م را ت ف ا دری ی م ن ی د.ا ردی ک ان ت ل وا ه ب اد ح ی ا اهای ت ت ی، مت و ک چ عه ل ق ها، کاخ ها و گ ت س ه ب س و ن ها ه لاق غ ار تش پ د، تv ی ش دا ه ب وری ط که ن ی ا ار ا_ ی در ه ق ط ن م ت خ ی ت م و ک چ ان ت ل وا ه ب ور ف و ت ف ا ی ی م ه ب ی ت ک ود. ش ها و گ ت س ه ب س و ن ها ی ش خ ی م ه م ار راب می ی گ ت ه ر ق و ی خ ی ار ی ان ت س ا لام ی ا را ل ت ک س پ ی م ی ش خ یهد. د مده ع ای ار ن ی ا گ ت س ه ب س و ن ها، ادمان ی ان ت ل وا در ت ق م وه ک ت پ وضا ص خ م ا رض م لا غ ان چ داره وق ن ا ی ف و ت م( 1317 ری ج ه ن ی ا. ت سا) ری م ق گ ت س ه ب س و ن ها ادمان ی ی ب ها ار ی ب ا ت ل وا ت س ا که ا یودی چد دروده حد م ی ب ا ت فرا ع ج ود، خ ل ق ی ش م وده ن د ای و ا ی ت ی ع ی ت ار درب ق ی ر ک ر م ی شع در ش پ ما ن درب ق در ق ط ا ت م ت خ ی ت م و ک چ ه ب س دا د ای که در ن ی ا اله ق م ی ف ر مع و ب غل اده ق ی س ا ار ن ی ا ه ب ی ت ک ها و گ ت س ه ب س و ن ها در ن ی اوده حد م ی ب ا ت فرا ع ج ان تJ ت ده ش. ت س ا گان وار لام، ی دی: ا ت کل وه، ک ت پ ار، اچ ق ی، ل وا ای ت ح ا ر، هی ه ب ی ت ک ها و گ ت س ه ب س و ن ها

کتیبه های والیان پشتکوه(استان ایلام)

  • Upload
    tehran

  • View
    11

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

ه� ب� ی� گ و ها کت� ه ست� ب� وس� لام؛ های ن� ادمان� ای� ن� های ی� ری#� ان� ر� در والت� ت� کوه مق� ت� پ.ش�

ده کت� چ.

�رن� سه ار� ش� ق ی� ود چک�ومت� پ7 ار خ�� ت�� ان� مخ� ه در والت��� طق� لام من� کوه و ای� ت� ش��� �رار پ. وده ب�رق�� اط ن�� ت�� .ارت#� ان� اس�ت� کوه والت�� ت� ش�� ا پ. ی�رون� ی� Jار� ب� �ان لمروش��� ق�Qدک ود ای���� لب� و ن���� ر اغ� ی� ر� درگ��� ی� ت� ای ش��� له و محلی ه��� ت� Jب د، ای ق� ودی���#� ا ن� د� ای رد ل��� ان� ی���. ی���#� ه را ا_ ی ب� ت� خ� وان� می س��� د� در ن���� ع و ماچ���� �dب ا وب� مت���� . مکت���� ت� اف� ی�����ان کوه والت���� ت� ش���� ه پ. ق� ی� jلام( وظ ت� )ای� ای ار� حراس��� ه��� ی مرر� �rب ر ور غ���� د را کش���� ت� vی ا و داش���� عض� ی�dن� س���رکوب� ب� م���رد ا همک���اری و مت� �ی ی� ب# ا �رماب�روای���� ه که ق ب�

�ان اده لرست� �رست� د می ق دی� ان� عهده ب�ر ش� ی#� ود. ا_ ن�

ری#�ن�� معروف� ار� ، ای�ن� ب� �ان وان� می والت� ن� ار� ن� لی حسی� ان� ق� لام و چ� ا غ� ان� رض� داره چ� وق� ام ان� اهان� ار� که ب�رد ی� ار ش� اچ� گری والی چکم ق�ه طق� ت� را من� اف� د.ای�ن� می دری#� ان� کردی#� ه والت� اد ب� ح� اهای ای� ت� ی، ت� لعه چکومت� گ و ها کاخ� ها، ق� ه ست� ب� وس� ه ها ن� ار غلاق� د، پ�شت� ت� vی ه داش� که طوری ب�

�ار ای�ن ی#� ه در ا_ طق� خت� من� ان� چکومت� ی� ه والت� ور ب� ت� وف� اف� ه� می ی� ب� ی� ود.کت� گ و ها ش� ه ست� ب� وس� ی ها ن� ش� خ� گی می�راب� ار� مهم ی� �رهت� ی و ق خ� �dی ار ی��ان لام است� ل� را ای� کت� س� ی می پ� ش� خ� گ ای�ن� ار� ای عمده دهد. ی� ه ست� ب� وس� ادمان� ها، ن� ان� ی� در والت� ت� کوه مق� ت� صوضا پ.ش� ا مخ� لامرض� ان� غ� چ�

داره وق� ی ان� وف� .� ای�ن� هج�ری1317)مت� گ ق�مری(است� ه ست� ب� وس� ادمان� ها ن� ی ی� �ی ار� هاب#� اب# ا که است� والت� ی محدوده در چدودی ی� اب#� ت� ع�راف� ود، ج� خ�ل ق� وده مشی� د ن� ا و ای� ت� ی� عی� ی� درب� ار� ت� ی ق� ماپ�ش� در شعی مرکر� درب� ن� اطق� در ق� خت� مت� ه چکومت� ی� ب� د داس� اله ای�ن� در که ای� ی مق� و معرف�

اده غلب� ق� ه ای�ن� ار� اسی� ب� ی� گ و ها کت� ه ست� ب� وس� ی محدوده ای�ن� در ها ن� اب#� ت� ع�راف� ان� ج� ت� Jده ت . ش� است�

�گان لام، وار� دی: ای� کوه، کلت� ت� ار، پ.ش� اچ� ای والی، ق� ه هی�ر، احت� ب� ی� گ و ها کت� ه ست� ب� وس� ها ن�

The Elamite inscriptions and epigraphs,Commemorations of the Golden powerful of

governors in Posht-kuh

Abstract

Since three centuries ago, the autonomous governor of Elam and Posht-kuh was established. The contact of the Posht-kuh’s governors was little with outside of their territory and usually were involved in local and tribal conflicts, so it is difficult to trace them on the basis of written sources. Governors of Posht-kuh (Elam) had a duty to protect the country's western border and repression of malignant and cooperate with Rulers who were shipped to Luristan. Two of The most famous governors were Husain QuliKhan and Ghulam Riza Khan Abu-qaddareh, were received their writ from Qatar’s Kings. Those rulers were interested in government buildings, castles, palaces and inscriptions, so the numerous of mentioned cases couldbe founded in the realm of rulers. Epigraphs and inscriptions are importantparts of the cultural and historical heritage of Elam. A major part of the inscriptions Posht-kuh is memorial of particularly powerful governors Abu-qaddareh G. Khan (d. 1317 AH). These epigraphs are Commemorations of governors who are independent in their geographic area, and obey the central power of government, and they have tried to show strength in under control areas. In this article Introduction of these inscriptions and epigraphs are described in that geographic area.

Key words: Elam, Posht-kuh, Qajar, Governor, Art Revival, inscriptions and epigraphs

دمه مق�کی ه ار� ی� اب� س��� ایپ� ار ه�� اپ�ش��ت� ش� ی� دگار و ارر� رای مای��� ب���

اب� ت��� وی#�ب� ات#� لامی ه�� ، ملی- اش�� �ان ت��� ه اب�رات#� ب� ی� و هاکت�گ ت� ه س� ب� وس�� لامی دوره ه�این� ه اش� ب� ی� . کت� و ها اس�ت�

گ ت� ه س����� ب� وس������ اد ه�����ای،ن� ت� دارکQ و اس����� و مطمی½ن� م�����

واهد م ش������� ی� ق� ی و مش������ی� طه ب� د ای واس������ ت� vس������یه همی کد ت� Ä#وات راواب#�ی مط�����الب� ن� � ت� ار� ق����� عی� ط� و وض������ رای� س������

اسی، ت�ماعی، ست� گی، اح� �رهت� ضادی ق vن در ه��ی�ری� و اف�ار در دوره هر ت� ب� �رار ما اچ� د.می� ق دهت�ع در ه واق� ب� ی� گ و هاکت� ت� ه س���� ب� وس����� ا، ن� ش� ه���� ق� اشاسی ب�کار در ش��� ردن� ا_ وی#�ب� ک�� ه، ه�� طق��� خ� من� اری#� ، ی��� ت� اح� ش��

امی اداری، روش� اکم و چ��������������� ه چ��������������� طق� د را من� داری�ه ده واراب½ اهی دهت������ Ñگ����� ی ا_ اب#� د ه����� ت� vس�����یه هت� ک اح� ت� س������

ی خ� �dی ار ت� را ما ی������������������ ش�����������������ی� ه پ� طوخ ب� اداری، س�����������������ض�����������ادی، vن ی اف� هت� د� اسی و م����������� لاخ ست� دمی� اض����������� و کت�

ه هم�������واره وان� ب� ه عت�������� ب� ب� ح� Äنگی گ رهت� � ه و ملی و ق������� کQ ب� پ��������ار ر� اطی، ص����رف� اب���� ت����� ا ارت#� کQ ی� ت� پ����� ق� ی� ی جق� اب#� ت����� �rت ر�

اسی ت� ا هم���راه� س� گ ی� �رهت� ی ق ود می مع���رف� می، ش���� jاظ ) ی����1388 :82.)

اط در ت�������� ا ارت#� ه ی� چ. خ� اری� ه ی� ب� ی� گ و هاکت� ت� ه س������� ب� وس�������� در هان��ران اش اب���� دارکQ ب�راش��� ود، م��� ه موخ���� ب� ی� وپ#�شی کت� در ن�

ش� دوره ی� لام ار� پ7 ار اش�� وم و معم��ول پ�ش��ت� ود مرش�� و ن���ا لامی ی دوره ی� معی ادامه اش���������������������� )ج� ت� اف� ار� ی�����������������������

، �گران وهس� ه176:� 1385 ب.ر� حوی (. ب� ا که ی� ورود ی�لام رش� و اش����� �dب����� ن� ب.ر� ی�ن� ای� پ� ه ا_ له ب� ت� ان� وس������ ت������� اب�رات#�

گ ت� ه س�� ب� وس��� ه هان� وان� ب� کQ عت��� د پ��� ت� ی مهم س�� خ� �dی ار و ی���ه اب� س����������� وی#�ب� ار� ای پ� گی م����������ی�راب� و ملی ه���������� رهت� � ق����������

، �ان ت������ ورد اب�رات#� ول م���� ت������ رار ف� � ت� ق����� رف� ت� و گ����� اهمی�اری . پ�شت� ت� اف� ی�

ان� در اطق� مت� ی مت� �rب ر ور غ� ن� که کش� �dی ی�ر ش� ی� Jمی�راب� پوب� ود در را مکت� لام دارد، خ��� کQ ای� ا پ��� ت� èی ت� . اس�� ت� اس��

�ه ای�ن طق� ه من� ل ب� ی�ن� دلت� ی داش����� خ� �dی ار ار ی����� و کهن� پ�ش����ت�گی ی#� کQ همس�����ا �dپ����� د Äر ر ب� ا ب� م�����دن� ی� ی�ن� ن� ، پ� �ی�dن ه�����ر د الب� ت� Ä#ت ما

Qک اب� پ������ ، کت������ خ� اری#� اد ی������ ت� اری و اس����� ادگ����� ی ی� اب#� را ه�����ود در ما ب�رای گاه خ� ه ن� ب� . داس� است�

ان� در م��� ار ر� اچ��� ا محلی حک��ام ق� ام ی� ان� ی��� کوه والت��� ت� پ.ش���ن� در ه ای� طق� د می چکومت� من� ای در که کردی#� ای چ� چ���

لام وان� می ای� ار ن������ ی�����#� ای و ا_ اه����� ت� ن� ت� که را حک�����ام ای�امل لعه ش����� ا، ق� س����راها، ه���� ل کارواپ� ا، پ. ه ه���� ب� ی� و ها کت�گ ت� ه س������� ب� وس�������� اهده . . . را و هان� رد. در مس�������� ن� ک������� ای�

�ان گ مت������ ت� ه س����� ب� وس������ ه هان� ودن� دارا غلب� ب� کQ ن������ پ������د وب� ست� ی مکت� خ� �dی ار ن� ار� ی� ط گواه که دوران� ا_ رای� س��

اسی الب� و ست� ه ب�ر غ���������� طق� ت� من� رای را اس��������� ما ب����������گو ار� د. می ی� کت�

ن� ب�ر اله هدف� اشاش، ای� ر مق� ن� چاص� ا است� ا_ ی�ا دن� و ب�ررسی ی� وای������ ه خ� ب� ی� گ و هاکت� ت� ه س����� ب� وس������ ه����این�

ان� در والی حک������ام ت� لام، اس������ ت� ای� اح� ت� امع س������� چ�������ت� ب�ری شی� ه پ� لامی هوی#�ب� ب� ان� اب�راب#�ی- اش�� ت��� اب�رات#�

ار دوره در اچ��� ردد چاضل ق� که� و گ�� ت� ن� در ات#� ه دوره ای� چ.ی اف� ق������ د می اب� ت� اده که اف� ق� ی� گ ار� اس����� ت� ه س����� ب� وس������ که ها ن�

اری ادگ��� ان� دوران� ار� ی� ت� اس��� ت� ی� دوره ای�ن� در اس���اپ�ش� ر� � ه اق������ vب اف� ت� ی� ا اس������ م� ی� ی� وات#� ت������� ن� ار� ت� ق� ای� �Ñن������ طر

ت� عی� اس��ی، وض��� گی ست� �رهت� ی و ق�� هت� د� ن� م�� را دوره ای�اسی ت� س� ار� م ی� ی� ت#� م������������ا ک������������راب� و ن� ق� در والی حک������������ام ب�

اب� ح��� ت� ن� ات� امی� گ مض��� ت� ه س�� ب� وس��� ا هم��راه� ه��ا،ن� مه ی� رج� ب�ه مون� وارد ار� هان� ورد م��������� ق� ای�ن� در مطالعه م��������� ت���������� حق� ی�

. است��ان ت� Jله ت مشت½

شواله ب� �رض� ق

ق� روش� ت� حق� ی�

ی محدوده اب#� ت� ع�راف� ج��ان ت� لام اس��� ا ای� ی ی� دود مس���احت� لوم���ی�ر19086 چ��� کت�

ع �ýب ا و مر ت� �rت ق�ر ور وشعت� درضد2/1 ب� ت� کش� و اس���ان ه31 مت������ ه58 و درچ� ق� ی� ا دف� ه34 ی� ه15 و درچ� ق� ی� دف�

رض� مالی غ�� ط ار� ش��� واو� خ� ت� ه45 اس�� ه24 و درچ� ق� ی� دف�ا ه48 ی� ه10 و درچ� ق� ی� ول دف� ی ط���������� رف� ص����������ف� ار� س����������� ی�

ه�����ار خ�� الب� وی� ت������ �ýت رار گر � ی، ق����� اب#� :1380 دارد)غلی�رض������

18�ان� (. ای�ن ت� مال ار� اس�� ه ش��� ان� ب� ت� اه، اس�� س��� کرماپ�رب� ار� ه غ����� ور ب� ، کش����� راق� وب� ار� غ���� Äت���� ه ح� ان� ب� ت� اس����

�ان ت� س����������� ور� راق� و خ� رق� ار� و غ����������� ه س������������ ان� ب� ت� اس������������ان ت� ان� و لرس�� ت� هرس�� ای ش� ول، ه�� ف��� مکQ در� ش��� دپ� و ای�

وش� ان� در ش������� ت� ان� اس������ ت� س������ ور� ت� مح������دود خ� و اس�������ن ی� ت� ان� همخ����. ت� لام اس���� لوم����ی�ر425 دارای ای� م����رر� کت�

Qی�رک ا مش���� ور ی� راق� کش���� ت� غ��� ن� که اس��� �dی ی�ر ش���� ی� Jم���رر� پQی�رک ا مش���� ور ی� راق� کش���� ران� در را غ��� ده اب���� ی���� دارد)ر�

(.15: 1379، دلعی چدود ی� Jبط �ان لام است� ن� ای� �dی د رخ ی� : ار� س��� اس�ت�

مال، وه ش��� ت� ک�� ش��� ا که ماپ� مره رود ی� ت� داد س�� دارد، امت���رق� ار� ر س� ه مشی� اب� مره رودچ� ه؛ و و ست� وب� ار� کرچ��� Äت�� ح�

ه مش�������������������ی�ر اب� له رودچ� )ی� �رخ ی(؛ دوب�������������������#� ه ار� و ر� احب� ی�، رب� �راردادی مرر� غ� ور ق . و کش� اب� در اما غراق� ی���

ه ه وچ� ش�������مب� ه پ� لام وار� ا عت� و ی� �ی که الامت� ب# ا وی�������� ن� ها ن� ا_ماپ�ش را د می الت� دی� وای� ه خ� ی ب� ال معت� ت��� ، ح� ت� در اس��

ع لام واق� امی ای� رای ی������ واحی ب������ �ی ن������ اب# ور کوهش�����ت� کش������

لام وده عت� اری، ن��� )ی��� ت� لام43:�� 1380 اس�� (. عت�ه در ب� ی� ای کت� لی، ه��� Jای لام ی���� ا ا_ و ی� لامت� ده ا_ م��� ت� ا_ که اس���

ی ان� مع����ت� ا کوهش����ت� ور ی� د طل����وع کش����� ت� ورس����� می را خ�د)اداره ع م���ی�راب� کل ده��� �dب ا ت� گی،ض��� رهت� � ی ق��� ت� و دس���

گری ان� گردش� لام، است� (.5: 1389 ای�اع لام اوض� مان� در ای� ان� ر� کوه والت� ت� پ.ش�

ق�رار ار� پ.ش ی� ار چک�������ومت� اس������� اچ�������� ان� در و ، ق� م������� ر�حعلی vن اه، ف� ران� ش���������� ه اب���������� خ� ب� ن� الب� ت. ع���������دادی و ای���������� ب�رگ ولای�ب� ر� کQ، و ب���������� ه کوچ���������. دوم و اول ی درچ�

م ش��������ی� ق� د ب� اهی که ش� ده مملکب� گ�������� امت��������� د. می ی� دی� ش����������ی�dن اصرالد اه ی� لطی�ت� اواسط در ش� ود، ش� ران� خ��� اب���

ه را ه������ار ب� الب� چ. م ولای�ب�23 و ای������� ش������ی� ق� رد ب� که ک������کوه ت� کی پ.ش������ اب� ار� ی� ار می مخش�����وب� ولای������ س������ د)اف� ش������

اب#�ی، ش�����������ت� ال (. ار�287:����������� 1372 شی� ا570 ش����������� ی�ری1006 م���������ری هج���������� ک���������ان� ق� ان� کوه ب�ر لر ای#� ت� و پ.ش����������

�ان ت� رده چک��ومت� لرس�� ن� ک�� �dی ر ح��� د. ا_ کQ ای��� اپ��� ه لر ای#� ب�ام اهوردی ی����� ان� ش����� اه را چ����� اش ش����� وی عت����� ف� ه ض���� ب�

ل ت� ده ف� ن� و رشای� ان� حسی� ی چ� لورر� د ست� ان� چ� والت���داره وق����������� ه را ان� ان� چک�����������ومت� ب� ت� کوه و لرس����������� ت� پ.ش������������ص����������وب� رده من� . دوران� ک���������� ت� ی اس���������� اب�رواب#� �رم���������� ق

�ان ا والت���� ل ی� ار چک���ومت� اواپ� اچ���� ان� کل ب�ر ق� ت� اس���ای لام ه��������� ان� و ای� ت� ی لرس��������� ان� ام���������رور� �رم��������� می ق

د، دی���� ا ولی رای� ود� ی� ف���� ی چک���ومت� ب� ر� اب� در مرک��� ولای�����ان ت� ر� لرس��� ی مرک��� ت� ود چکوم��� ان� ار� را خ���� ت� لعه و لرس��� ق�

Qلک لاکQ)در ق� ه الاق� کوه( ب� س��� ی� لام ده پ7 کوه،ای� ت� الا)پ.ش��� ی���ر ی� ت� ع� ی( ب� د. امرور� دادی#�

ال در )1286 ش���������������������������� لش1325 ه.ش� ( مح� ه.ق��ون ان� ل ق��� کت� س��� الی� پ� ی� و هاای��� ص��وی#�ب� را هاولاپ� رد ی� که ک��

ون� ای�ن� در ان� امی ق���� اب� ار� ی���� ع���داد ولای���� ها وب� ن#� رده ا_ ب����ده، س� الب�12 عمل در ولی پ� ود ای� ه وخ� ب� د؛ داس� که ای�

اد،� ی� ، اسی�را_ �هان ، اضف� �ان ت� س�� ور� ، خ� �ان ح��� ی#� راق� ر� غ��م، ، عج� �ان ت� ، کردس�� �اهان س��� ، کرماپ� �لان ان� گت� ت� لرس��

کوه، و ت� ، پ.ش������������ �دران ی������������ د و هم�����������دان� مار� ر� وده ب������������ ن������������عی، �dب د د)ی� (.221: 1362 ای�

ای گ هی�ر احت� ه ست� ب� وس� ار دوره در ن� اچ� ق�

اپ�� ادم������� ج�ره ه�������ایی� راواب#�ی ای ص������� � ه�������ایدوراپ� ار� ق�������ی خ� �dی ار ش� و ی������� Jی خ� ار� پ7 اری#� ران� ی������� ه اب������� ار ب� ادگ������ ده ی� مای�������

. محدوده ب#�ی است� ما ن� ر� ادماپ�� ای� ر ار� های� اره اواح� هر�وم ل ش������������� ت� لاد ار� ف� ار� مت� غ�������������� ا و ا_ ان� ی� ای�������������� دوران� ی.ی خ� �dی ار ی می ادامه ی��� اب#� د)رض��� ای��� ا، ی� ت��� (.87:�� 1386ت�

وط ار� پ.ش ف� ان� ش�� ت� ت#� ا لای و شاش�� ت� ی� راب� اش�� ب�ر اغ���ران ن� م����������ردم اب����������� ن� ای� می� ن� در س����������رر� ی� ب�dرش� غ د� ی����������.

هت� د مد� دی#� ، چ� خ� اری#� گ ی� �رهت� مدن� و ق ش� اب�ران� ن� ی� پ7لام ار� ه را اش�� ی ب� �راموس� ش��ی.رده ق عی هم��واره و پ� در ش��

jط ی�ن� و جف������ گاهداش������ ن� ن� ه ا_ ب� ان� داس������ ای� د. ش������ کر ای������ د�اطعی در است� کور دوران� ار� مق� اهد مد� راپ�ش� ش��� گ��

ی�ری� ش� ی� Jه پ گ ب� �رهت� م��دن� و ق ش� ن� ی� لام ار� پ7 م اش�� ی� هس��ی�ار چک��������ومت� دوران� که اچ��������� مله ار� هاق� اطعی ج� مق���������

ت� ه که اس��� ه و غلاق� وچ� اهان� ن� ه ش���� گ ب� �رهت� ش� ق ی� ار� پ7لام ران� اش�������� ه اب��������� ور ب� ل ملموسی ط�������� اپ� ص ق� ن� خ� ش��������� پ�

. ار� لام ار� پ.ش ی دوره است� ه اش�� م غلب� ب� ج�ری� ی��دن ت� گ���اره، کش���� خ� ن� ن� ش� ه ق� ه ب� ش���ب� ه و ب�رح� ب� ی� گی کت� ت� ار� س���

�ان �رماب�روای���������������� ای در ق ض���������������� اد ف� ر� ا ا_ ار دوره ی� اچ���������������� ق�ی اب#� اش��� ت� ده س� س���� ا پ� . احت� ت� ی�ت� اس��� اد س��� ح���� ه ای� ب� ی� و کت�

ش� ق� گ روی ب�ر ب� ت� ی در س������ راپ�ش� ب. حعلی گ������ ق� اه ق� ، ش��������ن اه دومی� اری ش������� اچ������� ه ق� گ ب� �رهت� م������دن� و ق ش� ن� ی� ار� پ7

لام ران� اش��� وده اب���� ن� ن���� .ای� ت� اب� اس��� ه که گراپ�س���� ب�ها ب� vط توس اه ن� ار ش�������� اچ�������� لکه ق� گر ی� �dی ار د س�������� امعه اف� ن� چ� ا_ران� رور� ال اب���� ت���� د، می دت#� ر عصر ای�ن� ه���ی�ر ب�ر ش���� ی� ب#� ا ی����

ارده د� ج�ر و گ��� Äنه م د ب� ت� Ä#ت ی هما ار� رداری الکو و ش��� ار� ب����اصر ران� ه�����ی�ری عت� ان� اب������ ت� اس����� ه ی� ه ب� ر� دوره ه�����ی�ر وب�����#�

ده شاشاب#�ی ی ش� )چاح� لو، است� (.31: 1384غلت�راپ�ش� ه گ���� خ� ب� اری#� ان� و ی����� �رماب�روای����� ام ق ور ی����� ه ا_ ب� س����� گد�

�ران دای� هم�����ان� ار� اب������ ت������ لطی�ت� ات#� ار ش����� اچ������ ا هاق� ی�ار روی دن� ک������� م������� ا ا_ ق� ان� محمد ا_ ار� چ�������� غ�������� عصر در و ا_

حعلی شلطی�ت� vن اه ف� خص��را ش� Äنه م ورب� ب� راپ�ش� ض� ه گ� ب�، خ� اری#� گ ی����� �رهت� م����دن� و ق ران� ن� ان� اب����� ت� اس���� ال ی� ت����� دت#�

�ن خض����ی� د. ی� اپ�ش� و ش����� ت� اهان� س���� ان� و ش����� �رماب�روای����� قش� ی� لام ار� پ7 ه اش������� ها ب� ب� vط توس اه ن� ار ش�������� اچ�������� لکه ق� گر ی� �dی د

ار س� امعه اف� ه چ� صوض ب� کران� خ� ق� ی� ر� عصر ای�ن� روس� ی� ب�رار� ه می اب���� کب� د. ی� ل ش���� اپ� ه ق� وچ� که ن� ت� ار، عصر در ات#� اچ���� ق�

ه ه ب� ر� لطی�ت� دوران� وب�������#� حعلی ش������� vن اه ف� ه ش�������� طه ب� واس�������راپ�ش� ه گ������ ران� ب� ان� اب������� ت� اس������ اری ی� اصر ار� پ�ش������ت� عت�

گی رهت� � ش� ه����������ی�ری و ق���������� ی� لام ار� پ7 ورد اش���������� ه م���������� وچ� ن��رار والگ��وب�رداری ا ق�� د. احت� ت��� ب� Äرقی�ت� گ اد س�� ح��� ه ای� ب� ی� کت�

گ و ت� گ��������اره س�������� اه ار� هان� ش� و ش��������� اپ� اری��������#� ر� و دری#� ی� ب����������ان الاب� والت��� ارر� ای��� ن� ی��� ری#� ه ب��� اب� س��� راپ�ش� پ� ر و گ�� ی� ب#� ا ی���ب�dری د� گ ار� ی. �رهت� ش� اب�ران� هی�ر و ق ی� لام ار� پ7 در اش��

ار دوره اچ�������� ه ق� کب� . ی� ت� ل اس������� اپ� ه ق� وچ� که ن� ی#� ار در ا_ ی�������#� ا_کور د� ه م�� اب� س��� ای پ� رداری الگو ه�� د و ب��� ت� Ä#ت ی هما ار� ا ش�� ی�

ار ی��#� �ی دوره ا_ اب# هود شاش�� . غلب� مش��� ت� امر ای�ن� اس��د را ای� ت� در ی� اح� ت� ی�ر س������������������ ش������������������ ی� Jعه پام ن� ی چ� رور� ا_

��ی دوره ار� اب�ران ار و شاشاب# ی#� ی ا_ اف� ده ی� ن� ار� مای��� در ا_اپ�شه ا مق� گر ی� �dی م�����������دن� ادوار د �ی ن� راب# د اب������������ ت� Ä#ت عصر هما

�ان ت� ش������� امی� ) هح� ش������ت� :Bausani,1983داپ�

260 .)می �ýن د ری#�ن� ق� ه ب� ب� ی� ش� و کت� ق� ه ب� شب� اری ب�رح� اچ� شال در ق�

ری1233 م������ری هج������� ار در ق� ه کت������� اب� ی رودچ� در شواس�هر کوه ش����� ی�رور� ش� ق����� ق� ده ب� . در گردی����#� ت� ن� اس���� ی� رق� و ط����

الای ش� ی������������������ ق� ه ب� ش�����������������ب� ی ب�رح� ه شواس� ب� ی� ه ای کت� ط ب� خ�ق� علت� ش���ی� اری پ� ده حح���� رخ که ش���� والاب� س���� حعلی اخ��� vن ف�

اه ع و ش�������� �dب ا ان� وق�������� م������� لطی�ت� ر� ا هم�������راه را وی ش������� ی�عار �ی و اش� ب# ا ی� کر الله کلام ار� ا_ ، د� ش� )می�رداپ� است�

ه ( در2:���� 1353 ب� ی�ن� چاس����� اپ� ش� ی����. ق� ه ب� ب� وس����� در ای ن�هار طر چ. ه س� دود ب� ور و چ� ف�� ور، ب� داماب� کش�� اه اق�� در ش��

ان� سرکوب� ت� ورس� ه و ش� vب �ی ... ب.رداح� اب# ت� ی� )ش� ، است�1385: 104.)

وان� در رگ ان����� ر� اق� ب����� ان� ط���� ار در پ�ش����ت� وش� کت����� ف����� ب��ی اب# ش� شاش���������� ق� ه ب� ش����������ب� حمد ار� ای ب�رح� ا غلی م م����������ی�رر�

اه دولب� ن� ش������� حعلی پ.سر دومی� vن اه ف� ه ش������� ای ب� ده چ������� مای�������ت� ال در که اس������ ری1237ش������ م������ری� هج������� اد ق� ح������� ای�

ده هر، گردی�#� ب. )س�� ه ( در525:�� 1377 اس�ت� ب� ی� ای کت�ای�ب� در که ت. چ���������� ش� ای�ن� ح. ق� رار ب� � رخ دارد ق��������� س����������

ض������اض vن مد اح� گ سه درا_ ارع ار� داپ� �ی م������ر� اب# ودچ������� کت�رای ام ب��� ح��� اداری مراسم ای� ر� ام� غ�� )ع(� ام�� �ن حس��ی�

اه در ورا م� اب�ر و غاش�� اها ش� ده غر� م� )م�رادی،� ا_ اس�ت�1383 :32.)

ش� در ق� ه ب� شب� گری ب�رح� �dی عل��ق� د ه می� م��ور ب� ت� ا ت� والی م��ی�رر��رون ار� ت� ک�� ه در او اس�� طق� ه ای من� ام ب� ل ی��� ه پ. ب� گی� ی� ا_

رون� در ار� ان� ک������� �رم������� ه ق ش� ب� ق� ص�������وب#�ری ب� ود ار� ی� و خ��������ش� اپ� �dی���� ال در را مق�ر م����ری1245ش���� ادر ق� م����ود) ض���� ن�

Luft,2001: 41الای (. در ن� ی������ ش� ای� ق� ب�ه ب� ی� ه ای کت� ط ب� ق� خ� علت� ش������ی� ه������ار در و پ� ف� چ. ار ردی������#� ک������

ده ت� گردی��#� ه اس�� اب� ق� اش�� ش� مت� خ� می ی� jطار� اع �ن ه ای� ب� ی� کت�ر در ط اب� رای� وی س��� ر� و خ��� ی� �ی عوامل ب��� س��اب# ه اپ� دب� ب� ش���

ی�dب� ج�ر ده ی� . گردی#� است�ه ب� ی� گر ای کت� �dی ن� ار� د گه در دوره ای� ت� vد ت ت� ده ت� ع ب�ری����#� در واق�اده ار در و هرار� چ� ش� کت� ق� ه ب� شب� ن� ب�رح� �dی اصرالد اه ی� ش���

ود ه ای�ن� دارد. در وخ����� ب� ی� ه کت� رخ ب� دماب� س����� �ی چ����� عم����راب#اه اره ش��������� ده اش��������� وده، گردی��������#� ت� )س�������� ت� :1349اس��������452.)

دف� معم�������ولا ش� ار� ه������� ق� ه ب� ش�������ب� ه و ها ب�رح� ب� ی� ه�������ایکت�اری اچ������ م�����اپ�ش� ق� کوه ن� مت� و ش������ jطاه ع ار ش������ اچ������ و ق�

ار ن� و وی دری����#� ی� ت� ا همخ����. ه ی� ه����ره اراب½ ، ی چ. اوب� ق����� می�د مت� درن� ود رم�����ر� و ق� ل����� ود ار� ا_ ت� خ������ ش�����ی� ه پ� گر ب� �dی ار د س������ اف�

لم���رو وپ�ش� ق� دد در خ���� ود� ض��� ف���� ان� در ب� و م���ردم غامه مت����م حکی� درب� ی� وده ق� . در ن� ت� ه اس�� ب� ی� ه ه��ایکت� ب� ی چاس���

ی رح� وش� ار� ب���������� ف����������� دماب� ار� ب� �ی چ����������� اه عم����������راب# و ش�����������، ش� اپ� اری���#� ل دری#� د� ش� و ی���� ش���� خ� ای ی� اه ه��� هت� در ش���� چ�

اه گی م����ردم، رق����� ش����ت� گی و دلی� ت� ق� ی� ه س����� لام ب� اهل و اش����ت� ی� Jا ت رخ ی� اب� س����� وق����� ی�ره و موف� ض����اض غ����� vن ه اح� vب اف� ی�

ی )چاح� لو، است� (.47: 1384غلت��وع ای�ن دد ن������� ح������� ی ی� راب#� ع در که محلی حک������ام در گ������ واق�

ت� ده دس�� ای� س��� اه پ� ار ش��� اچ��� د ق� ودی#� ر� ن� ی� ان� ب��� مای��� ت� ن� اس��م������������ود ما که ن� کامل ن� کوه والی حک������������ام در را ا_ ت� پ.ش�������������

صوضا ا مخ� لامرض� ان� غ� م می والی چ����� ی� وات#� اهده ن����� مس�����م ی� ی� ا که ک��� اد ی� ح���� کس���ری ای� گ ی� ت� ه س��� ب� وس���� ه و ها ن� ب� ی� ها کت�درب� ود ق� ه را خ�� اب�ر ب� درب� ش�� دان� ق�� ان� مت�� س��� داده پ�

د. ای�ی مالی معرف� گ اج� ه ست� ب� وس� ها ن�

لام در گ ای� ت� ه س�������� ب� وس��������� ه و هان� ب� ی� می ه��������ایکت� �ýن د و ق���������ی خ� �dی ار الب� ی���� هی چ���� وچ� ود ن���� ت� موخ���� اکی که اس��� ار� چ���

دمت� هرهای ق����� ان� ش����� ت� لام اس���� ن� ای� �dی هم����ی�ر دارد. م�گ ای�ن ت� ه س������� ب� وس�������� ان� که هان� لام� والت�������� کوه)ای� ت� پ.ش��������

ی( در ار دوره ام����رور� اچ����� اد ق� ح����� م����وده ای� د ن� د ای� ت� v#ارت عت�: ار�

گ5-1 ه -ست� ب� وس� علی ن� وج. ف�دای در ت���������� گه ات#� ت� vعلی ت وج. ی ی محله در ف���������� اد س��������ی�ر� ی��������� ا_

لام، گ ای� ه ست� ب� وس� ه ای ن� ع��اد ب� تvی120*60 اب� ت#� ا ش��ود م��ی�ر خ� که دارد وخ��� اری#� ت� ی��� اح� لعه ش�� ن� ق� اد حس��ی� ی��� و ا_لعه ه ق� ب� ی� هر جق�ر و حش������ت� اد� ن� ی������� را_ ه در امی� ب� در1305 س������

ی�dن� دولب� عهد اص���رالد اه ی� ه و ش���� ور ب� ت� لی دس��� ق� ی� حس���ی��ان واره ب�ر والی چ����� �dن���� گی د ت� ه س���� vب اح� ده ش���� . ش����� ت� اس����

ه اب� ق� اش�� گ ای�ن� مت� ت� ه س�� ب� وس��� ه ن� عه غلب� ب� وش�� �ی ن� عم��راب#هر ای ار� ش� ود اضلی چ� ده خ� ده کت��� هر ورودی در و ش��� ش���

ص���ت� ده ی� ن� و گردی���#� ی� ت� وسط همخ���. �ی عوامل ن� س���اب# و اپ�عی ی� Jب ه ط���� دب� ب� ت� ش����� ی� س���� ده ا_ ی�ری،� دی����#� )اک���� ت� اس����

1386 :593.)ط وع ار� ن�اپ� خ� س���ی� ن���� ق�عپ� وده لت� ای�ب� ب�ر غلاوه و ن���� رغ���

ی اب#� ت��������� �rت روف�  ر� ه ح�������� داکی�ر� لح��������اطj ب� اده چ�������� ق� ی� ار� اس��������ای ض����� ن� در مح����دود ف� طرها ا_ ای�ب� س���� ده رغ���� گردی����#� و ی�

کQ در کلماب� ای پ� ض� کQ ف� مع کوچ. ده ج� د.اپ� گردی#�م ه لار� اره ب� ت� اش������ ن� که اس����� وع ای� ش� حک�����اکی ن������ ق� ب�

ه ش��ب� ی�ر در ب�رح� ش��� ی� Jگ پ ت� ه س�� ب� وس��� ای ن� ه وی ه�� ار ب� ه ک�� vب رف�. است�

�ه می�ن ب� ی� ن� کت� �dی د رخ ی� : س� است�عالی الله هو ب�

خ� اری#� ت� ی� اح� لعه ش� ن� ق� اد حس�ی� ی�� لعه و ا_ ه ق� ب� ی� جق�ر و حش�ت�هر اد ن� ی������� را_ ه در امی� ب� وی دولب� عهد در1305 س������ ف�������

وکب� ن� الس����لطان� ش����� ان� و الس����لطان� ی� اق����� اه چ� ش������ی�dن ااص����رالد اه ی� ار ش����� اچ����� ورالله ق� عه ن� ح� ض����� حش����ت� م

رب� الامر طاب� خص��� رف� س��ردار مش��ن� ی�ن� والی اس���در ان� حت� ن� چ� ن� ی� ان� حسی� ن� چ� ان� کل والی ی� لرست�

لی ت� ورب� ف� م������ام ض������ ت� ان� ب�dرف� د� ی ی������. ه ف� ب� ار س������ ر� و ه������ود و دوپ#�ش�������ت� خ� و ن�������� اری#� ه�������ار. ی�������� وب� چ. وم ف�������� مرخ�������لی ق� ی� ان� حس��ی� اب� چ��� ه س��راء ط�� ب� ار س�� ر� ضد و ه�� و سن�

ده) ده( 1318هح� ی� (.91: 1379 دل، )ر�ه اب� گ ای�ن� مس��� ت� ه، س�� ب� وس��� گ ن� ت� ه س�� ب� وس��� گ��ری ی ن� �dی د

له در اض�� ن� م��ی�ری ق� ان� چک��ومت� ار� ا_ کوه والت��� ت� پ.ش���ای ب�ر ده چ��� ود مای��� ه که ن��� اده غلب� ب� ی چ��� ار� ال در ش�� ش��

ه های ب� س� ب�dر در ، گد� اکQ ر� ون� چ� ده مدف� . گردی#� است�گ-5-2 ه ست� ب� وس� لعه ن� لام والی ق� ای�

�گ ای�ن ت� ه س��� ب� وس���� لعه محل در که ن� لام والی ق� ع ای� واق�ده مــام ار� شپ. ش� ت� ان� لعــه شاح� ن� ق� اد حسی� ی�� لام  ا_  ای�

ا لامرض� ان� غ� ه الیو چ�������� ور ب� ت� گ�������ارش� وی دس������� ه ن� ب� ی� کت�ه ای ول ب� رض� و180 ط�������������������� طر و34 غ������������������� 14 ف�

می�ر ت� vی Äاپا داد ش ه ی� ن� ب� ری#� اب� ت� �rت کل ر� گردد. حکاکی ممکن� ش�

�ن گ ای� ت� ه س����� ب� وس������ ا ن� ط ی� ق� خ� علت� ش�����ی� ه پ� ش�����ب� در و ب�رح�ده طر هق������������� ا س������������ واضل ی� م ف� jظ ای در و من� کادره������������

ل طت� گ������ارش� مش������ن� ه ن� vب اف� ن� در و ی� ام ا_ الای ب�ر ای������� ی�������ی ورودی رف� لعه س�� هر والی ق� لام ش�� ل در ای� وار داچ� �dن� د

صت� وده ی� ان� در که ن� �ýی ر مگ ح� لی ج� حمت� اران� و ی� مت� ن�ای ماه���� ت� 7dت ی هوا راف� رو غ���� � اد ق���� ت����� علا در و اف� ای "ق� چ�����

گر �dی لعه د گهداری ق� ومی� ی� د.ش�

�ه: می�ن ب� ی� کت�

عالی هوالله ا ب�  مدد غلی ی�

خ� اری#� ن� ی� ی� ارکQ عم�ارب� شاچ� ان� در ی�. م� لطی�ت� ر� ش�اه س��� اهی� ادل ش� ادل غ�� حم��دغلی ی��� اه م ار ش��� اچ��� لدالله ق� چ�

رب� الامر حش��ت� ملکه طاب� خص��� ل مش��ن� رم اچ� اک��الی ای غ���������� ق����������� ان� ا_ اچ� لامرض����������� ر غ� گ ام����������ی� ت� والی ح�

�ان ت� لی لرس��� ت� ن� ف� وم ای� ور مرخ��� ف���� لی مغ� ق� ی� ان� حس���ی� چ����ان� کل والی ت� لی لرس������� ت� ن� ف� وم ای� ان� مرخ������� درچ� حت��������وم ای�ن� والی ور مرخ������ ف������� ان� حش������ن� مغ� کل والی چ�������

�ان ت� لی لرس��� ت� ن� ف� وم ای� ان� مرخ��� دچ� وم ای�ن� اش��� مرخ���ل ماعت� ان� اش��������� ان� کل والی چ���������� ت� لی لرس��������� ت� ن� ف� ای�

وم ان� مرخ���� ح� �dی اهورد ن�  ش����� وم ای� ان� مرخ���� هرچ����� وچ. مت�ن� ای�ن� والی ان� حس����ی� ان� ای�ن� والی چ����� ح� �dی اهورد ش�����ه در والی ب� ار س������� ر� ضد و ه������� ش�������ت� و سن� ی� Jش� و پ ش��������

ه ری. ب� ی�dب� هج������ اه معم�����ار ح������ ی�رالح�����اخ�� غالن� ی چ� اح� چ�����علی اهی دروپ�ش� س� ه و کرماپ� ارب� ب� jط معت�مدالسلطان� ی�

ام غالی عم مکرم واد مق� دخ� ان� ضت� ت. چ� ی� والی س��رت#�اده مام ر� ت� ان� ب�dرف� د� . ی.

ی هر ف� ان� ش� ارکQ رمض� ه المت�   هج�ری1326 سب�ده ی� ، و دل )ر� �اران ت� (.92: 1379 دشی�

گ5-3 ه -ست� ب� وس� ت� ن� خ� ه ی� ب� ی� )کت� �ون ان� ( چ� �ان چ�کی ه ار� ی� ب� ی� ان� ه����ایکت� کوه والت����� ت� ار، دوره در پ.ش����� اچ����� ق�

ه ب� ی� هوری کت� ت� مش� ه اس�� ام ب� ت� ی��� خ� ان� ی� ا چ��� ت� ی� خ� ی�. �ون ان� چ�

ت� خ� ان� ی� ع در چ���� ام واق� کQ ی���� ار محل پ���� وش� پ�ش���ت� خ����ب� ه در هوا و ا_ طق� اد ضالخ من� ی� ر در که اس�ت� ا_ مش�ی�

لام ه ای� رار مه����ران� ب� � ن� ق���� ه مک�����ان� دارد. ای� ب�ر غلاوه ب��ی�ن مه داش�������� ش��������� ب� ح. لال و س�������رد ا_ ه ر� رار غلب� ب� � ق��������

�ی�ن ه در داش� ی دامب� �rب ر وه غ� ر ک�� ی� چ��� خ� ر ار� ی� jط ه دسی�رسی ی� ب�کار واع ش���� اب� ان���� وای���� ی حت� م� و وحش� ر� ان� ه���ی� ت���� درح�ل�����وط Jط ار� ی رای� ی�dب� و س������ ای م�����ر� ار ه����� ی پ�ش�����ت� مطل�����وب#�

رای حگ���������اه و اس���������ی�راحت� ب���������� ق�ری� ان� ب� لام والت���������� ای�وردار وده ب�رخ���� ان� ن���� . والت���� ت� �ی اس��� د کس���اب# ودی#� در که ن�

ار دوره اچ��������� اطق� در ق� عی مت��������� ی� ان� ار� وس�������� ت� و لرس��������لام، درب� ضاحت� ای� ی و ق�� اب�رواب#� �رم� کی ق د. ی� ودی�#� ار� ن��ان ی������������#� صی ا_ خ� ود س� ه ن������������� ام ب� ا ی������������� لامرض� ان� غ� و چ������������� ان�

ی وف� داره)مت������� ری1318 ق������� ا هج������� م������ری(� ی� ا ق� لامرض� غ��ان ور که والی چ��� ت� ه دس�� گ��ارش� ب� ه ن� ب� ی� رگ ای کت� ر� و ب���ه ای�ن� در مهم طق� می�ن� من� ه داد. ب� ی� طعه روی او کت� ف�

گ ت� رگی س��� ر� ه ب���� کل ب� ی ش���� وار� لاع مت���� کQ الااض���� چ���ده ه ش����� . ب� ت� وری اس���� دا که ط���� ت����� طخ ات#� گ س���� ت� را س����

دود تvی2 چ���� ت#� ا ه م����ی�ر ش���� ور ب� jط���� راهم من� � ردن� ق���� کQ ک���� پ�����طخ اف� س���� ت� و ض���� واح� کت����� راش� ی� گ����اه و داده ب����� ن#� ا ا_ ی�

راش� دد، داده ب����� روف� مح����� ه کلم����اب� و ح���� ش�����ب� را ب�رح�ود وخ� ورده ن� د. ا_ ای�

ط ه خ� ب� ی� وع ار� کت� ق� ن������ علت� ش�����ی� ا و پ� راپ�ش� ی� ه گ����� وی ب� ش�����ق� علت� شی� ه پ� کشب� ر ار� که است� ش� jط گ��ارش� ی� حک��اکی و ن�

کی ری#�ن� ار� ی� اب� ت������ �rت ه ر� ب� ی� وع در هاکت� ود ن������ ه خ������ مار ب� می ش������ش� رود. اما ت� و ارر� گ ای�ن� اهمی� ت� ه س�������������� ب� وس��������������� ن�

ی ب�ر غلاوه اب#� ت������ �rت ط، ر� وای خ������ vخت�����م �ن ت� ا_ در که اس�����

�ن �ی اطلاغاب� ا_ �راواب# اره ق�� ت� دری��#� س��� و والی سرگد�ای �ی کاره������������� ام که عم�������������راب# ح�������������� ه داده، ای� م ب� ش� می ح.

ی، ورد)گودرر� (.11: 1390 خ��ه: می�ن ب� ی� کت�

خ� اری#� ان� ولاب� ی��������� ت� لی لرس�������� ت� اپ�ش� حش��������ت� ف� �رم�������� قاب� ت����������� ر ح� ا الام����������را ام����������ی� لامرض� ان� غ� خ والی چ����������� ن� ف�

ه ر الس����لطب� ، ام����ی� �ان وم���� ن� در ن� گ ای� ت� ت� س���� ی� م����ود. ت� ن�ن� ها والی اول ان� : حس���ی� ن� چ���� ص���ور ی� العل���وی من�

اسی ان� در که عت� م�� لطی�ت� ر� اه ش�� اش ش��� وی عت��� ف� ض��ی ت� ماض� ه ملق� ت� ب� ری والی لق� ان� کل گ��������� ت� لرس���������ده ی�ره ش����� وم، والی مق����� اده� درب� مرخ���� امر� ت� ام���� واح�

م ی� jعط اه الی� س������������� اهی� عد ش� . ب� ت� ری والی اس������������ ه گ������������ ب�اهوردی ان� ش����� عد او پ.سر چ����� د. ب� ت� ن� رس���� ان� حس����ی� چ�����

ود والی او پ.سر و دوم مان� در ن� ادر، شلطی�ت� ر� غلی ی��ر و م��ردان ن� م��ی� ود، والی دوم حس��ی� ه ن��� رب� امر ب� خص���

ادری ه ی���� ارب� ب� ق� ول ش��� لامت� ه اش��� د، رواب� ی�ن� در ش���� پ�وکQ راه وب� کرک��� د ف���� ام در و ش� هور مق���� ه مش���� ام� ب� ام���

�ن ی#� ن� ر� �dی د عای� ون� ال عد مدف� . ب� ود ب�رادر او ار� است� خ���ل ماعت� اهوردی ی�ن� اش������ ان� ش������� ای در چ������� ود چ������� خ�������

صوب� دب� من� مود. م� دی ن� ت�� اس�ت� ح. ری والی ری#� گ��ان� کل ت� ه، لرس������� ب� ن� داس�������� دف� کQ در او م������� ت� ه کش�������� اب� چ�ف� ح����� رف� ی� . در اس����� ت� ان� اس���� م���� لطی�ت� ر� حمد ش���� م

�ان ار، چ������ اچ������ وم ق� ان� حش�����ن� مرخ����� ن� چ������ الله اشد ی��ان ن� چ��� ل ی� ماعت� ان� اش�� ه چ��� ری والی امر ب� �رار گ�� ب�رق��

د، ی�dب� و گردی���#� ر � ود ق��� ال ن���� م���ام ب�ر والی ش��� کوه ن� ت� و پ.ش����کوه س���� ی� ه در و پ7 ب� اب�1255 س��� م���ود وق���� کQ در و ن� ت� کش����

ه اب� کور چ� ون� مد� عد مدف� . ب� اب� است� حشن� مرخوم وق��ان حاب� ، چ��������� ق� ه ض�������� لاب#� کوه ی� ت� ه پ.ش��������� ان� ب� غلی مرخوم��������

، �ان ان� اچد چ���� ر و چ���� ان� چ���ی� ال چ���� ق���� ی� Äه ات vب اف� وم ی� مرخ���در ان� حت����� د چ����� ا چ� لامرض� خ و والی غ� ن� ه ف� ر الس����لطب� ام����ی��ان وم��� ه در ن� ب� اب�1273 س��� عد وق���� م���ود. ب� وم ار� ن� مرخ���

ور ف��� ن� مغ� لی حس��ی� ان� ق� ه والی چ��� اب� را ی� ه ب��� ری والی ب� گ��کوه ت� ص����وب� پ.ش����� د، من� دام و ش����� دماب� در اق����� ه و چ����� ب�

د دولب� دب� ای� اهره م���� اه ق����� س����� اهی� م ش� اه ج� د چ����� هت� ش�����

�ن �dی اص����رالد اه ی� ار ش����� اچ����� ورالله ق� ده ن� ان� در و مرق����� م���� ر�ی اب�رواب#� �رم����� ه ق ا جم�����ر� ر م�����ی�رر� گ ام�����ی� ت� ه ح� اب� را ی� والی ب������

ری کوه گ�� ت� ه هم را پ.ش��� وم والی ب� ، مرخ�� در و م��رهمت��مان �ی ر� ر چکم�راب# ان� ام�ی� ای�ب� ار� س�ردار چ�� دولب� چ��

د دب� ای� ت� م�� ه ملق� اب� ب� ت��� ارم ح� ه ض�� س��ردار الس��لطب�رف� ر و اس������� ان� ام������ی� وم������ ده، ن� ف� عمر ش������� ری#� والی س�������

وم ال68 مرخ�������� ود، ش�������� ان� در و ن��������� م�������� لطی�ت� ر� ش���������ی�dن د ق�رال������ jطاه م ورالله ش������� ده ن� ه در مرق������� ب� 1318 س������

اب� ی�ره وق��������� . مق��������� ت� اف� الس��������لام وادی در والی ی���������ف� ح� رف� ی� . والی اس�� وم اس�ت� ه مرخ� ب� ی� ع�دد اپ� ا می� ت� ت�

ه����اد، مله ار� ن� لعه ج� ار� ق� اخ� و ی����� ن� ک���� اد حس����ی� ی����� ه در ا_ ب� س����ه1294 ی�dب� ب� اد معم�����ار ت� ای اس����� ق������ اهی ا_ س������ و کرماپ�ارب� jط ی� غلی محمد چاخ� ی� ی�رار� ه س� ام ب� ح� د ای� و رشای�

�ان لش������������ت� ح� لعه و ی� ه ق� ب� ی� ه در را حش������������ت� ب� ه1297 س������������ ب�ی�dب� اد معمار ای است� ق��� اهی ا_ س��� ارب� و کرماپ� jط�� ر ی� م��ی�

ل لت� گ چ� ی پ� �dب و ت� ه رس��� م��ام ب� ده، ان� ای� عد و رش�� ه در ب� ب� س��ه1307 ی�dب� ب� اد معم��������ار ت� ر اس������� ی� ت��������� گ ق� گ پ� ت� ق� ی ب� ح.

ی اس� اهی ی� ه ملکس��� اب� جق�ر ب� ت��� ر ف� اد ام��ی� ی��� ن� و ا_ ی� واچ ط��ام ت������ ه و ف� م�����ام ب� ده ان� ای� عد و رش����� ه در ب� ب� امر1319 س�����ری والی کوه گ�� ت� ای�ب� ار� پ.ش��� رب� اغلی چ��� ق�ر خص��� jطم

�ی�dن د اه ال����� ه ش������ ا ب� لامرض� خ غ� ن� ه ف� ر الس�����لطب� ان� ام�����ی� وم����� ن�ش� م��رجمت� ی� ود. پ7 �رم�� ری والی امر ار� ق �ی در گ�� چکم��راب#

وم ه وال����������ه، والی مرخ���������� اب� را ی� ه در ب����������� ب� ه1309 س���������� ب�دمت� اده چ��� امر� الخ غلی ام�� د ی�ن� ض�� ت� Jبله غال �رخ الاغ��

�ن� ای�ن ن� ای�ن� الص��ق�ر حس��ی� ی#� ن� ر� �dی د ام العای��� ت��� م��ود ف� ن�عه و ف� طه��ره ی ب� ی م گ و گخ� ار� او خض�ار و کاس� ت� ه س�� ب�

ی�dب� اد معم�����ار ت� ن� اس����� لامخس�����ی� ولی غ� ف������ ارب� و در� jط����� ی�رب� رب� مق��� ای�ب� الخص��� اهی ی��� س��� ل کرماپ� ت� ان� غب� چ���

ی �dب و ت� ه رس������� م������ام ب� ده ان� ت� عد رس������ ه امر ب� ن� ب� ی� اچ� لعه ش������ ق��ن اد حس��ی� ی��� هور که ا_ ه مش��� ت� ده ب� الاس�� م��ود. و ی� لعه ن� و ق�

اع� و جم��������ام ه ی��������� ی�dب� ب� اخ� معم��������ار غلی دروپ�ش� چ��������اهی س��������� اری و کرماپ� ا حح��������� لی رض� ه و ق� ط ب� رب� خ� مق��������

�ان اق��� ا الح� د م��ی�رر� ن�� عت� گ الخس��ی� ت� Jی ت �dب و ت� ه در رس��� ب� س��ه1325 م���ام ب� د ان� ت� ت#� ا ه در و رش��� ب� اب�1319 س��� ت���� ح�

طاب� ل مش����������������ن� رم اچ� م اک���������������� غ� ه اق� ت� ب� ل لق� لت� چ�ارم ه ض�� رق� س��ردار الس��لطب� ل اس��� اپ� د. در ی� ه گردی��#� ب� س��دو در1325 لوش ی� ادل شلطی�ت� چ� اه محمد غ� س�� غلی�

ه �ی ب� چه چکمراب# �رار طرچان� ضق� ن� در و ب�رق خ� همی� اری#� ه ی��� ب�اب� جق�ر ت������������ ه ف� هور س�����������ردارب� ه مش������������ ان� مله ب� ار� ه ی������������ ب�

ی�dب� اد معم���ار ت� ن� اس��� ی حس���ی� ت� ی مق���� اس� �ی ی� هاب# ف� ه اض��� ب�م��ام ن� در و ان� خ� همی� اری#� د ی��� ت� ه ح. ب� مان� در رس��� ش�� اد ا_ ی��� ا_

هور که ه مش� رف� ب� اد اس� ی� ه هشت� ا_ مام ب� د. ان� ت� ت#� رشاگ5-4 ه -ست� ب� وس� ر ن� ی� چ� خ� ا ی� ن� سر ی� Äر�ب

کی گر ی� �dی ه ار� د ب� ی� ه که ه��ایکت� ت� ب� واس�� ان� خ� اچ� لامرض��� غ�ه در والی وه دامب� ر ک����� ی� چ������ خ� الخ در و ی� اد ض����� ی������ مه�����ران� ا_

ه ب� وس��������� ده، ن� گ ش��������� ت� ه س�������� ب� وس��������� ت� ای ن� ه اس�������� ط ب� خ�ق� علت� ش������ی� ش� سه در که پ� خ� ا ی� ر� ه مج������� گ������ارش� ب� ده ن� م������ درا_

؛ ت� را اس������ طخ که ح������. اهموار س������ گ ی������� ت� رکQ و س������ ب�������رگ ر� ی ب��� ق� ن� در که اق� ود ا_ ه وخ��� ب� ت� داس��� ی� ده س�� ا ش��� ی�گ ت� کQ س������� که پ�������� د ی� اش� ت� دگان� و ت� گاری�������� ر� ن� ی� ا ب��������� ه ی� وچ� ه ن� ب�ط رای� گ، س����� ت� ه س���� ب� ی� ش����مت�3 در را کت� ه ف� ب� وس����� د ن� ه ای� ب�

وری ای در که ط���� ض����� د مح����دود، ف� ط����اط هی�رمت� ب�ر را خ��ن ه ا_ ب� ا داس���� ا ی� ای�ب� ی� ول رغ���� گ���ارش� اض��� ه و ن� وچ� ه ن� ب�

ی، اب#� ت�������� �rت روف� ر� ه را ح������ کل ب� ده ش�������� ت�������� Äی vرده و پ س�������� در ف�گر �dی کد ش� ی� ق� د. ب� کت�ه طق� ن� که ای من� وب� م���������ی�راب� ای� ود در را مکت���������� خ����������ای وپ�ش� در داده چ��� ه محلی گ�� ن� ب� Äر هرب� س��رب� و دارد ش���

اری ن� ار� پ�ش����ت� ، ای� �وران ه گوپ#�ش����� ب� ی� ر کت� ی� چ����� خ� ر� را ی� ی� ه ب����� ب�ام ه ی������� ب� ی� ن� کت� Äر ن� می س������رب� Äر د. س������رب� ت� اس������ ت� ع در س� واق�

لاصه ده چ� ه�������وم ای�ن� ش�������� مه مف� ش�������� : ح. ت� که ای اس�������پ�ش� اد سردی ار� ا_ ی#� سان� سر ر� ی را اپ� د. می حش ب� کت��ه می�ن ب� ی� ر کت� ی� چ��� خ� ان� که ی� اچ� لامرض��� ن� غ� ه را ا_ دش� ب� ی��� �رر� قد ان� الله ی� ت� چ����� ه ملق� رف� ب� ه المل����کQ اس����� رده هدب� ک����

ا است� ن� ی� عر ای� ار� ش� غ� دم می ا_ ت� ی� ود:ش��� د که ش� ت� مش��� ج�رخ� � ه ق��� / ب� ت� مه سرس���� ش����� گی ب�ر سرح. ت� /در س��� ت� وس���� ن�

�ن مه ای� ش�������� ون� ح. د دم پ�شی ما خ�������. ت� ب� Äرق�د/ب دی�������#� ون� ر� خ�������.م ش� د هم ب�ر ح. دی#� ر�

ش ی. ادگر والی ای�ن� ش��������� ی���������� ه ا_ ب� واس��������� ا خ� ه می�ن� ی� ب� ی� را کت��ی�dن د رخ ی� ان� و ادامه س� ای� د: ی. دهت�

ی ه ف� ب� اپ�ش� / حش���������ت�1327 س��������� اب� الق�رم��������� ت���������� ح�طاب� ل مش�����ن� رم اچ� م اک����� ج� م اف� jظای اع ق������ ر ا_ ام�����ی�

گ ت� ان� کل والی ح� ت� ت� لرس����� م�����وح� لی/ ن� ت� رب� ف� غ�������ن اع� ای� اله ی������ ت� م�����ود ف� ا ن� دوداب� ی� ه ار� که ملکی چ����� ق� طاب�

الی گی غ�� ت� Jاع ت ت��� ی� م��ود اپ� ه ن� د ب� ی� �رر� ود ق رف� خ��� المل��کQ اس���ه ی، هدب� (.11: 1390 کرد)گودرر�

ع����دادی روف� ار� ب� ن� ح���� ه ای� ب� ی� ه کت� ل ب� وب� دلت� امرع� ی������ودن گ ن��� ت� ن� و س�� ور همی� وی عوامل ط�� �ی و خ��� س��اب# اپ�

ه vب خ� �روری� ه اما ق اب� ت� خ� ن� وس���� ور� خ� ل هم هت���� اپ� دن� ق� وای���� و خ��دن همت� . ف� است�

لی ار� ق� ی� ان� حس������ی� داره چ������� وق������� در ان� ان� ی������. اچ� لامرض������� غ�داره وق��� کQ ان� گ پ��� ت� ه س�� ب� وس��� ود ن� گ . ای�ن� دارد وخ��� ت� س��

ه ب� وس������� مال در ن� هر ش������� لام ش������� روی و ای� ارکQ روب������� ی������.ادی ر� م��ای ب�ر ،ا_ ی ن� وب#� Äت�� طعه ح� گی ف� ت� م س�� ی� گ��ارش�  حخ� ن�

ه vب اف� ت� ی� ط . اس���� ه خ� ب� ی� وع ار� کت� ق� ن����� علت� ش����ی� وده پ� ه و ن����� ب�

jح�اطود ل ا کمت�� ض� مع کلم�اب� ف� ده ج� م و گردی�#� jظ طرها ی� س�ه ورده هم ب� ت� خ��� ی اس�� اب#� ت��� �rت ط ر� ن� خ� گ ای� ت� ه س�� ب� وس��� ن�

ر� ه هرگ������� ای ب� ه ی�������. ب� ی� ای کت� گر ه������� �dی ا ار� د لامرض� ان� غ� چ��������می والی که� وگو رشد ن� ت� جر ات#� ن� اران� ت� ن� در حح��������� دوره ای�

ه وده کمی�ر مرای�ب� ب� . است� ن�گ5-5 ه -ست� ب� وس� مه ن� مت�

�گ ای�ن ت� ه س����� ب� وس������ لی محل در ن� هر اض����� مه ش������ رار مت� � ق�����، ت� الهای در و داس���� ر ش��� ی� ا اچ���� ح� ای� ده چ� علا و ش���� در ق�

رف� محلی ه مس����������� ه ب� اب� مه س����������راب� رودچ� ل در مت� داچ�ه کی کوچ. �ýی ار گهای ار� که ی��� ت� ار س�� م پ�ش��ت� ی� رف� و حخ� مس��

لع ب�ر ی ض������� رف� ه س������� اب� مه رودچ� رار مت� � د. ب�ر ق������ روی داری������م��ای مال ن� رب� ش��� کی غ��� ن� ار� ی� گهای ای� ت� م س�� ی� که حخ�دود اع م�����ی�ر3 چ����� ق������ رض� م�����ی�ر5/2 و ارب#� , دارد غ�����

گ ت� ه س���� ب� وس����� گر والی ی ن� ای� مای����� ت� ن� ه که اس���� کل ب� ش�����روطی ا معک����وش مج����� دکی عم����ق� ی� راش� ای����� ورده ب����� و خ�����

ش ی. ا را کلم������اب� ش������ ق�ر ی� ط������وط ب� اری خ� ان� کت������� مای������� ن�ه vب اح� د ش�� ه ای� ب� ی� ده در . کت� ر� طر س��ی� طر هر و حک��اکی س�� ا س�� ی�

طر گر س�� �dی ا د ط ی� ی خ� ق� ا اق� ر� ده مج��� ت� ش��� وع  . اس�� ط ن��� خ�ق� علت� ش������ی� ه پ� ش������ب� ا و ب�رح� ل ی� داچ� روف� ی������� ه ح������ لح������اطj ب�

ای ض� ه مح��دود ف� ب� ی� د می کت� اش� اهت� و ی� ت� �ی س��� �راواب# ا ق�� ی�گ ه ست� ب� وس� ن� ن� لی حس��ی� ان� ق� ع والی چ�� مال در واق� ش��

هر لام ش��� ه و دارد ای� م��ال ب� ار احت� اد پ�ش��ت� ی��#� ه دو هر ر� ب� ی� کت�له ت� وس����� کQ ن� ق�ر پ������ ده حک�����اکی ب� د ش������ ت� اس������ دای در  . ی� ت������ ات#�

گ ت� ه س�� ب� وس��� ه ن� ب� شم ا_ رجمن� الله " پ� م ال�� رحی� " و ال��ش عری شی. ا ش� ه��ار ی� ی�dن� مص��رع چ. د مون� ی�� ده مض�� م� ا_

 : است�دم ت� ی� د که ش� ــــ ت� مش� �رخ� ج� ت� ق   سرس�

ــــه مه ب� ش� ی ب�ر سرح. گــ ت� ست� وس� ن�ن� در مه ای� ش� ون� ح. د دم پ�شی ما خ. دی#�    ر�

د ــ ــت� ــب� Äرق ــ ــون� ب� م خ. ــش� ــرهــم ح. ــــــــد ب� ی#� د ر�

ه6 چ� ن� vی Äی�ری - پگار، ای�ن� در ت� وس� ض��اب� ن� خ� کQ مش� اله پ��� ل مق� اپ� ه ق� اراب½ن� در ان� ملی هم�������اپ�ش� دومی� ت� اس�������� اسی ی� ت� رب� س� غ��������

�ران ان� اب���� ت���� Jه تد. ک ی�dن� ش���� ض���اب� مهم���ی�ر خ� ن� مش� ه ا_ ب�ت� ی� رت#� د ب������ ت� v#ارت دم�����ه، عت� : مق� ی، مح�����دوده ار� اب#� ت������ ع�راف� ج�

اع لام اوض������������ ان� در ای� م����������� ان� ر� کوه، والت������������ ت� پ.ش������������ش س������اپ� گ رپ#� ت� ه س������ ب� وس������� ار، دوره در ن� اچ������� ی ق� مع������رف�

م����الی گ اج� ت� ه س���� ب� وس����� گن� ت� ه ه����ا)س���� ب� وس����� علی، ن� وج. ف�����گ ت� ه س�� ب� وس��� لعه ن� لام، والی ق� گ ای� ت� ه س�� ب� وس��� ت� ن� خ� ی�

، �ون ان� گ چ� ه ست� ب� وس� ر ن� ی� چ� خ� ا ی� ، ی� �ن Äر گ سرب� ه ست� ب� وس� ن�مه(، ه مت� چ� ن� vی Äی�ری� پع. و گ �dب ا مت��ان کوه والت� ت� ار دوره در پ.ش� اچ� گ5 چدود ق� ه ست� ب� وس� ن�

ه و ب� ی� ه کت� ای ب� ارده چ��������� د� د گ�������� ورد2 که ای� وط م�������� ه مرن��������#� ب��ن لی حسی� ان� ق� داره) چ��� وق��� (1318-1273ان� ه. ق�

ورد3 و ر� م�������� ی� وط ب��������� ه مرن��������#� س��������رش� ب� ا پ. لامرض� ان� غ� چ���������داره) وق�� . ای�ن�1322-1318ان� ت� ( اس�� ه ه.ق� کب� ی�

ل اپ� ه ق� وچ� ت� ن� ط که اس���� ف� ان� در ق� م���� ن� ر� در ای� پ.سر و ی���.ار دوره در والی اچ������ لام در ق� گ ای� ت� ه س����� ب� وس������ ود ن� وخ������دارد.

ا ه ی� وچ� ه ن� گ ب� ه ست� ب� وس� ه و هان� ب� ی� ی هایکت� ده معرف� در ش��اله ای�ن وان� می مق� ه ن������� ت� ب� د در ه�������ی�ر ای�ن� اهمی� Äر ب�������

�ان کوه والت������ ت� ار دوره در پ.ش������ اچ������ در همه ار� مهم�����ی�ر و ق��ری والی دوران ا گ��� لامرض� ان� غ� داره چ��� وق��� ی ان� رد ب. ب���

ن� که �dی ی�ر ش��� ی� Jب� پ�م��ایام ه��ی�ر ار� را ج ح��� د. داده می ای� ای���ل ت� دلت� وی ار� دوران� ای�ن� در ه����ی�ر ای�ن� اهمی� ش����امعه ن� اب�راب#�ی ی چ� گار، ا_ وعی رور� عت� ن�� ه رج� ه�ی�ر ب��ران ان� اب��� ت� اس��� وی ار� ی� اه و م���ردم ش��� ران� ش���� می اب����

د اش� ن� و ی� �dی م��ود مهم��ی�ر ن� ن� عت� ای� وان� می را رج� در ن���وش� ف� ه ب� شب� اهان� ب�رح� اری ش� اچ� اهده ق� کرد. مس�

ی ار� اب#� ح������ ی� ع که ا_ �dب ا ی مت������ خ� �dی ار ه ی������ ب� دوره در اول دس�����ار اچ��������� ی�ر ق� ش��������� ی� Jه پ ور ب� اسی ام�������� ی ست� اه و مملک��������ت� و ش���������

�ان اری��#� ر� و دری#� ی� ش� ب��� Äی vه��ایپ �رون ی ب��� گ و م��رر� ت� ها ح�ه vب ت� ب.رداح� ی�dن� و اس��� �ی کم���ی�ر اب# س���� ور ار� پ� ان� ام��� والت����

می وان� ن� ن� در ن��� د، ا_ ن� دی��#� اب�رای� ت��� ن� ت� گ ای� ت� ه س�� ب� وس��� ن�ان� ها ادم������ ی ی� اب#� ری#�ن� ه������ �ی ار� ر� اب# ت� والت������� ا که اس������ ی�

دودی ی مح���دوده در چ��� اب#� ت���� ع�راف� ود، ج� ل خ���� ق� وده مش���ی� ن����

د ا و ای� ت� ی� عی� ی� درب� ار� ت� ی ق��� ر� عی مرک�� م��اپ�ش� در ش�� درب�ن� اطق� در ق� خت� مت� ه چکومت� ی� ب� د. داس� ای�

ج�ره امه س� ان� ی� ار والت� س� کوه)اف� ت� ب#�ی، پ.ش� ا شت� (.1372 شی�

�ن لی حسی� ان� ق� داره والی چ� وق� ار در ان� ب�dرش� و پ.سر کت� ور�

لام ا غ� ان� رض� ار چ� س� ای، والی)اف� شت� (.1372شی�

ت� عی� ی موق� اب#� ت� ع�راف� گ ج� ه ست� ب� وس� علی) ن� وج. (google earthف�

گ ه ست� ب� ش� ی� گ پ� ت� vعلی ت وج. ف�

گ ه ست� ب� وس� لعه ن� لام) والی ق� (google earthای�

گ ه ست� ب� ش� ی� لعه پ� ار والی ق� س� لام)اف� اب#�ی، ای� شت� (.1372شی�

ت� عی� ی موق� اب#� ت� ع�راف� ه ج� ب� ی� ت� کت� خ� ) ی� �ان (google earthچ�

ه ب� ی� ت� کت� خ� ، ی� �دگان گاری� )ن� �ان (1389چ�

ت� عی� ه موق� ب� ی� ر کت� ی� چ� خ� ا ی� ) سر ی� �ن Äر (google earthب�

ه ب� ی� ر کت� ی� چ� خ� ا ی� ن� سر ی� Äر ب�

ه ب� ی� ر کت� ی� چ� خ� ا ی� ، سر ی� �دگان گاری� ) ن� �ن Äر (1389ب�

ت� عی� ه موق� ب� ی� مه) کت� (google earthمت�

ع �dب ا مت�ار[1] س������ �ی، اف� اب# ش�����ت� ، شی� �رخ لام اب������ م������دن� و ای� ه ن� ب� �ýت ب�dر ، د �ن اب. ا_ ، اول، چ�����. �ه�����ران اراب� ن� س������ vی Äارب� اپ ور�

گ �رهت� اد و ق .1372 اشلامی، ارش�گی، م��ی�راب� کل اداره[2] �رهت� ع ق�� �dب ا ت� ی ض�� ت� گری و دس�� ان� گردش��� ت� لام، اس�� م��ای ای� گری راهت� ان� گردش��� ت� اس��

لام، .1389 ای�ی�ری،�[3] ی، اک�� ص��� خ� مری#� اری#� ان� ی��� ت� لام اس�� ار� ار� ای� غ��� ا ا_ وط ی� ف� خ� ش�� اری#� ه)ی��� ارب��� اچ� ح��ولاب� ق� اس��ی، ی� م��اعی، ست� ت� اح�

ضادی vن ی(، و اف� هت� اب. مد� ، دوم، چ. �هران .1386 ن�عی،[4] �dب د ع، ی� ی� JÑت ای ر ت� ع�راف� ضل ج� ، مف� �هران� ،3 و1 خ� اب�ران ر ، ن� س� ال، پ� ت� .1362 اف�معی[5] ، ار� ج� �گران وهس���� موغه ب.ر� الاب� مح� ون� مق���� ه و مت���� ب� ی� ای کت� لامی، ه��� کده اش��� وهس���� ان� ب.ر� ی���#� وپ�ش� و ر� ه گ��� ب�

گی امور کل اداره همکاری �رهت� گاه ق وهش� گی، می�راب� ب.ر� �رهت� ، ق �هران .1385 ن�ی[6] لو، چاح� ، غلت� ب�dری ب�ررسی شولمار� د� ری#. وارد و اب� ران� ار� الگ��وب�رداری م� ش� اب�� ی� لام ار� پ7 ار عصر در اش�� اچ��� ق�ا ه ی� کب� ش� ب�ر ی� ق� ه ب� شب� اری، های ب�رح� اچ� امه ق� سان� ی� اسی، اپ� ت� هارم، شال س� ماره چ. م، ش� ی� ، هش� �هران .1384 ن�ی[7] اب#� ا، رض��� ت��� اش، ت� ر عت��� ح��ول س��ی� ش� ه��ی�ری ی� ق� ه ب� ش��ب� ای ب�رح� ج�ره ه�� ، ای ص�� �ران ان� اب��� ماره ه��ی�ر، گلش��ت� ش���

.1386 دهم،

ده[8] ی������� ، و حش������ن� دل، ر� �اران ت� ی� موغه دش������ م������ای مح� امع راهت� گ������ردی چ������� ان� اب�رای� ت� ، اس������ �ه������ران لام،ن� ر ای� س� پ�گردی، .1379 اب�رای�

[9]، هر،م.ب� اسخ� سب. ،� ی� خ� واری#� لد الت� ، ، اشاطی�ر ،1چ� �هران .1377 ن�م،[10] وده،م��ری� ت� ارا ار� س�� ت� س�� ا ا_ اد، اس��ی�ر� ی� ی��� لد ا_ ار ،3چ� ی��#� ای و ا_ اه�� ت� ی ت� خ� �dی ار دران� ی��� ی��� ی، مار� �rب ر اراب� غ��� س��� vی Äاپ

�من ح� ار ای� ی#� ، ملی، ا_ �هران .1349 ن�[11]�ن ری#� اب#�ی،ر� ت� ی� ، ش��� �اخ گ ی��� ت� گ��اره س�� وه ی ن� داوم ک�� ی)ی��� ی�ت� واس��� گ��ارگری س�� (، ن� �ران له اب��� ر، مح� ماره اب��� ش���

38، 1385.ی،[12] اب#� لرض� خ� کرم، غ اری#� گ و ی� �رهت� ، کهن� ق �ن می� اب. سرر� ، اول، چ. �هران ر ن� س� هر، پ� ش� .1380 مهراپ�ی،[13] ودرر� ن� گ���� می� ت� ، س���� ت� اب� دح� گی کت����� ت� خ� س���� اری#� لام، در ی����� امه ای� ی� ام رور� م، چ����� ماره ج� ، ،23 ش����� �ه����ران ن�

1390.،طاق�[14] وشف� ، مرادی،ن� �ان مان� پ�شت� گی می�راب� شار� �رهت� ور، ق ، کش� �هران .1383 ن�،م،[15] ش� ارش� م��ی�رداپ� ر� ارب� گ�� گ ور� �رهت� ش� ار� ه��ی�ر و ق ق� ه ب� ش��ب� گ ب�رح� ت� vی، ت ر� واس��� اد مرک�� ت� دارکQ و اس�� م��

گی می�راب� �رهت� ور، ق .1353کش�می،[16] jاظ ده، ی� ه جمت� ب� ی� ها، کارکرد و ها کت� ن#� له ا_ اب� مح� ماره هی�ر، ماه کت� ، ،128 ش� �هران .1388 ن�

اری،[17] ، ی�� اوش� ت� ری س� د� خ� ب�ر گ� اری#� د ی�� ت� ار ح. ر� اله ه� لام، ش� امه ای� ض�لت� گ ف� �رهت� لام، ق ماره ای� ای ش�� و7 ه�8، 1380.

[18 ]Bausani,A., "The Qajar Period: An Epoch Of Decade? " In Qajar Iran, Political, Social And Cultural Change 1800-1925, E .Bosworth and C.

Hillenbrand ,1983.[19 ]Luft, J.P., "The Qajar Rock Reliefs " , Iranian

Studies,34/1-4, 2001.