تاثیر سدهای باطله بر منابع آب های زیرزمینی منطقه مورد مطالعه : ابرکوه

همايش بين المللي نوآوري و تحقيق در هنر و علوم انساني

1

تاثير سدهاي باطله بر منابع آب هاي زيرزميني ابركوه :منطقه مورد مطالعه

علي محمد لياقت، گور عليرضا محمودي ،جابر خيرانديش

الرستان، ايراندانشجوي كارشناسي ارشد،دانشكده فني مهندسي،دانشگاه آزاد اسالمي [email protected]

آزاد اسالمي يزد، ايراندانشگاه علوم انساني،دانشكده ،ارشد يكارشناس يدانشجو [email protected]

، ايرانالرستان دانشكده فني مهندسي، دانشگاه آزاد اسالمي دانشجوي كارشناسي ارشد،[email protected]

چكيدهي مناطق معدن ها‌خاكي زيستي و تنزل كيفيت ها‌ندهيآالي معدن كاري با به جاي گذاشتن ميراثي چون ها‌تيفعالصنعت و

، به خصوص در نواحي دهد‌يمكاري، سالمت محيط زيست را به خطر آلودگي دچار كرده و چهره زشتي را به مناطق آلوده شده حاوي مواد شوند‌يممواد باطله كه در اطراف معادن انباشته شود‌يمدار زيادي باطله ي معادن منجر به توليد مقها‌تيفعالكه

كه تمايل به اكسيد شدن در حضور اكسيژن محيط، آزادسازي فلزات سمي و توليد اسيد دارند و باشد‌يمواكنش دهنده اي ي معدني ها‌باطلهيي كه براي اصالح ها‌كيتكنر بيشت. شوند‌يمهمه اين موارد، منبعي از مواد آالينده براي محيط زيست قلمداد

و اثرات منفي بر روي اكوسيستم محيط زيست به جاي اندازد‌يمگران قيمت و معموالً حاصلخيزي خاك منطقه را به خطر ي هچهرآورد و ‌گذارند؛ در صورتي كه اگر اصالحات بر پايه گياه باشند حداقل آسيب و تخريب روي محيط زيست به بار مي‌مي

در اين مقاله به بررسي آلودگي . شود‌يمرا براي انجام عمليات پااليش محتمل ها‌نهيهزو حداقل بخشد‌يمزيبايي را به محيط ي عناصر ها‌دادهمنابع آبي ناشي از سدهاي باطله در منطقه شهرستان ابركوه استان يزد با استفاده از شاخص دراستيك و

ايسه با حد مجاز عناصر در آب و با توجه به نقشه نهايي تهيه شده شاخص دراستيك كل موجود در آب منابع زيرزميني و مقاز سد باطله متأثري منطقه مورد مطالعه نيرزميزتعيين گرديد، به اين نتيجه رسيديم كه آلودگي منابع آب 121تا 45منطقه ي هر اليه و به دست ها‌وزنبه منظور واسنجي مدل و كاهش نظرات شخص در انتخاب مقالهدر اين . باشد تواند‌ينممعدن

.ي محدوده مطالعاتي استفاده شده استها‌چاهي شده در ريگ‌اندازهآوردن بهترين تركيب وزني، از مقادير نيترات

آب زيرزميني منابع گياه پااليي، سد باطله، ابركوه، : هاي كليدي‌واژه

Assessment of effect pollution of dams mine tailings on groundwater resources

(Case Study: Abarkooh city of Yazd)

Jaber Kheirandish،Alireza Mahmodi Gevar،Ali Mohammad Liyaghat Department of Civil Engineering، University of Islamic Azad Larestan ، Larestan، Iran

Department of Human Sciences،University of Islamic Azad Yazd ، Yazd، Iran

Department of Civil Engineering ، University of Islamic Azad Larestan ، Larestan، Iran


2

Abstract Industry and mining activities by including a legacy of environmental pollution and degradation of soil quality in the areas of mining, environmental health and pollution risks with your ugly face to the contaminated areas, Especially in areas where mining activities resulted in a large amount of waste is waste that build up around mines containing reactant is a tendency to oxidation in the presence of oxygen, the release of toxic metals and acid production and all of these cases, a source of pollutants to the environment are considered. More techniques to improve mine tailings expensive and usually fertile soil to risks and negative impacts on environmental ecosystems to leave; if the plant if the reforms are based on a minimum of damage and destruction of the environment face brings beauty to its environment and minimize costs for the refining operations is possible. In this paper, the pollution of water resources due to the tailings dam area Abarkuh city of Yazd using Drastic index and data elements in water resources compared with the limit of the final map prepared in the water and due to the Drastic index Region 45 and 121, respectively, to the conclusion that the contamination of groundwater resources in the study area are not affected by the mine tailings dam. In this paper, in order to calibrate the model and reduction in the weight of individual opinions of each layer and to obtain the best combination of weight, measure nitrate levels in wells in the study area were used. Keywords: Purification plant, tailings dam, Abarkuh, groundwater resources

ه ممقد -1ترين مسئله در رسيدن به توسعه پايدار و به عنوان منبع ‌خش معدن و صنايع معدني در بسياري از كشورها از جمله مهمب

كه منجر به توسعه پايدار نشده، بلكه يك نظام ‌در برخي از كشورهاي داراي معدن عالوه بر اين. اصلي درآمدي دولت بوده استين اصل در رسيدن به توسعه پايدار از طريق گسترش بخش معدن و صنايع معدني، تر‌مهم. ناكارآمد را به وجود آورده است

طور ‌هر گاه به اين سه بخش در كشور به. زمان به سه اصل اقتصادي، زيست محيطي و اجتماعي بخش معدن است‌توجه همتواند به ‌اين تجربه مي. اند‌كردهزمان توجه شده، بخش معدن، توسعه باالتر و به طبع آن توسعه اقتصادي پايدار را تجربه ‌هم

كشور آمريكا يكي از كشورهاي توسعه يافته است كه با توجه . كشورهاي در حال توسعه در رسيدن به توسعه پايدار كمك كندكه ‌دار توسعه پايدار باشد و اين در حالي است كه بسياري از كشور با اين‌گانه بخش معدن توانست پرچم‌ويژه به همه ابعاد سه

باشند به دليل عدم توجه به همه ابعاد بخش معدن نتوانستند گامي مؤثر در ‌اي نيز مي‌داراي منابع معدني و طبيعي فوق العادهايران نيز جزء كشورهاي با پتانسيل خوب معدني است كه اگر بتواند در هر سه جنبه اقتصادي، زيست . توسعه پايدار بردارند

تواند از رشد قابل توجهي برخوردار باشد كه اين ‌ريزي منسجم داشته باشد مي‌رنامهمحيطي و اجتماعي به طورهماهنگ ب .خواهد كردهاي شايان توجهي ‌موضوع در رسيدن به توسعه پايدار كمك

نوع ماده معدني، يكي از كشورهاي داراي منابع معدني 64ميليارد تن مواد معدني و تنوع 57ايران نيز با داشتن بيش از ). 1388سراجيان، (تواند مسئله توسعه اقتصادي را هموارتر سازد ‌شود كه توجه به اين بخش مي‌محسوب مي

هاي ناشي از زهاب هاي اسيدي و آزاد شدن عناصري ‌آلودگي هاي معدني،‌هاي حاصل از فعاليت‌تشكيل حجم عظيم باطلههاي زيرزميني و سطحي، آلودگي هوا، از بين رفتن اراضي و مناظره ‌به آب... چون آرسنيك، جيوه، كادميوم، سرب، روي و

بعد از آن رخ از جمله آثاري هستند كه قبل يا در حين عمليات و... طبيعي، تخريب زيست محيطي همراه با فرآيند ذوب و . شوند‌كاري محسوب مي‌تر اين آثار جزء الينفك عمليات معدن‌دهند؛ به عبارتي دقيق‌مي


3

انواع فرآيندهاي گياه پااليي . هدف از گياه پااليي خارج كردن آلودگي خاك بوسيله فرآيندهاي فيزيولوژي گياه مي باشدباشد ‌شوند اما جذب فلزات وابسته به دسترسي زيستي در خاك مي منحصر به فرد نبوده و مي تواند به صورت هم زمان استفاده

]3.[ كه براي اين منظور با به خطر افتادن حيات بشري مي شود تاثير مواد آالينده بر روي منابع آب هاي زيرزميني سبب

ميزان مجاز يون ها و مواد استفاده از اطالعات آزمايشگاهي از نمونه برداري چاهك هاي كانسار منطقه مورد مطالعاتي و تعيين .آالينده، بحران آب هاي زير زميني را مشخص مي كند

آسيب پذيري آب زيرزميني دشت هاي بازرگان و پلدشت را با استفاده از مدل 1391در سال اصغري مقدم و همكاراني به سه محدوده ي آسيب نقشه ي نهايي آسيب پذيري آبخوان نسبت به آلودگي با تقسيم بند. دراستيك ارزيابي كردند

برآورد نمودند كه براي سنجش صحت نقشه 175-71پذيري كم، متوسط و زياد تهيه و شاخص دراستيك براي كل منطقه بين با انطباق غلظت فلوئوريد با نقشه ي دراستيك مشخص شد كه كليه نقاطي با غلظت باالي . نهايي از يون فلوئوريد استفاده شد

محمد مودب با استفاده از مدل .آلودگي زياد قرار دارند كه اين امر مي تواند صحت مدل را تاييد كند فلوئوريد در محدودهپهنه بندي انجام شده نشان داده است كه شاخص . دراستيك آسيب پذيري آبخوان ايرانشهر را مورد مطالعه قرار داده است

م شده منطقه بدون ريسك، آسيب پذيري كم، متوسط و بندي انجا‌باشد و در پهنه‌مي 155-65دراستيك براي كل منطقه بندي با غلظت يون نيترات بررسي شده است نتايج نشان دادند كه هيچ يك از نقاطي كه ‌پهنه. شديد نمايش داده شده است

.باشد‌مي ايستابيمهم ترين پارامتر عمق سطح . آلودگي باالي نيترات دارند در محدوه ي آسيب پذيري كم قرار نگرفته اند-69آلودگي آبخوان دشت كازرون را بررسي نمودند شاخص دراستيك در دشت كازرون 1390اكبري و همكاران در سال

در محدوده آسيب پذيري زياد را دارا % 2آسيب پذيري متوسط و % 84وسعت منطقه آسيب پذيري كم، % 14. مي باشد 71استفاده شده است در نقشه ي بدست آمده ميزان نيترات در قسمت شرقي و براي بررسي صحت نتايج از يون نيترات . باشند‌مي

.باشد كه اين تطابق مدل با واقعيت را نشان مي دهد‌شمال شرق دشت بيشتر از جنوب غربي دشت ميپتانسيل انتقال گرما سطحي به سفره آب زيرزميني دشت يزد با استفاده از مدل 92محسن رضايي و همكاران در سال

.استيك و سيستم اطالعات جغرافيايي مورد مطالعه قرار دادنددركه توسط خدادي و ،هاي توليد روي به محيط زيست‌بررسي امكان جلوگيري از انتقال فلزات سنگين پسماندهاي معدن

بندي، نرخ ‌دانه هاي مؤثر در انتقال فلزات روي، كادميوم، سرب و كبالت نظير‌انجام شده است، پارامتر 1389همكاران در سال هاي تراكم و ‌در اين راستا روش. جريان، غلظت اسيد و زمان انتقال از باطله فروشويي معدن زنجان مورد بررسي قرار گرفته است

هاي ليچينگ روي مورد بررسي قرار گرفته كه ‌استفاده از آهك در زمينه كاهش حالليت فلزات سنگين كيك فيلتر گرم معدنسانتي متر مورد بررسي 2و 1و 0سانتي متر و استفاده از آهك در سه سطح 30و 35، 40ر سه سطح طي آن عامل تراكم د

ترين حالليت ‌كم ‌به دست آمد كه طي آن cm2و ضخامت آهك cm3در نهايت بهترين نتيجه در ميزان تراكم . قرار گرفت . فلزات سنگين به محيط زيست حاصل شد

توسط دولتي و 1385از توليد پساب اسيدي در معادن، در اين بررسي كه در سال بررسي مشكالت زيست محيطي ناشيها بر ‌ها و سپس اثرات مخرب زيست محيطي آن‌ة تشكيل پساب‌هاي توليد و نحو‌همكاران انجام شده است در ابتدا منابع، محل

دهد كه عمليات ‌ها نشان مي‌بررسي. ستهاي زيرزميني، سطحي و گياهان به اختصار مورد بررسي قرار گرفته ا‌روي محيط آبجابه جايي افقي . شوند‌كند كه در نوع خودآلودگي محسوب مي‌سري تغييرات مي‌كاري محيط اطراف خود را دچار يك‌معدن

از آلودگي آب. باشند‌ها و پديدة نشست زمين، انواع مختلف آلودگي مي‌ها، درياچه‌ها در رودخانه‌اليه بااليي خاك و يا دفع باطلهها و ‌هاي جاري منطقه و يا نفوذ آن به درون زمين و راه يافتن آن به چشمه‌هاي معدني و راهيابي آن به آب‌خروج پساب

هاي اسيدي معدن بدترين مشكل زيست ‌نتايج اين بررسي حاكي از اين است كه پساب. شود‌هاي آب زيرزميني ناشي مي‌سفرهجايي كه معموالً ‌هاي سطحي و زيرزميني دارد و از آن‌كيفيت آببر روي باري‌باشد كه اثرات زيان‌كاري مي‌محيطي معدن

. ها از اهميت قابل توجهي برخوردار است‌هاي زيادي در بر دارد، بنابراين بررسي آن‌ها هزينه‌هاي كنترل و خنثي سازي آن‌روش


4

آفريقاي جنوبي مورد بررسي قرار هاي اسيدي معادن را در‌اثرات زهاب 2013پژوهش ترنس اس مك كارتي در سال درهاي ممكن ‌در راستاي انجام اين تحقيق در ابتدا يك گروه فني و تكنيكي براي بررسي مشكالت و پيشنهاد راه حل. داده است

هاي اسيدي موجود ‌بر روي مشكالت موجود شاخص ناشي از زهاب 2010ها در سال ‌بررسي. در اين خصوص تشكيل شده استنتايج اين . و ساير معادن غير فعال در قسمت مركزي دشت غربي منطقه گراجرس دراپ افريقا انجام شده استدر معادن طال

هاست و به منظور ارائه راه حل كاهش ‌بررسي نشان داد كه مشكل زهاب اسيدي در اين معادن از وسعت نامحدود و زياد آن . شناسي زيادي الزم است‌و بازبيني خصوصيات زمين هاي اسيدي در معادن اين منطقه، بررسي‌اثرات ناشي از زهاب

. هاي كاهش و كنترل زهاب اسيدي انجام شده است‌روي گزينه بر 2005پژوهش توسط جانسون و هالبرگ در سال در هاي مختلفي براي كاهش زهاب اسيدي در معادن وجود دارد كه ممكن است بنا به ماهيت شيميايي و ‌مطابق اين بررسي گزينه

د زهاب اسيدي كه مؤثر در تولي) معدني(در اين راستا دو سيستم زيستي و غير زيستي . مكانيسم بيولوژيكي زهاب تقسيم شوندهاي زيستي و معدني ‌نتايج اين بررسي استراتژي. باشد مورد بررسي قرار گرفته است‌داراي اثر مثبت بر روي ميزان آن مي

كند ‌ها با هم مقايسه مي‌گيرد را توضيح داده و نقاط قوت و ضعف هر كدام از آن‌متداولي كه در معادن مورد استفاده قرار ميبه عالوه با . زهاب اسيدي را مورد بررسي قرار داده است) اثرات(هاي جديدي به منظور كاهش و كنترل ‌چنين، تكنولوژي‌هم

هايي كه داراي تأثير متداول بر روي انتخاب يك سيستم كاهنده زهاب اسيد، ‌بندي نتايج حاصل از اين بررسي فاكتور‌جمع . ير كنند را به وضوح توضيح داده استچنين، معيارهايي كه ممكن است در آينده در اين خصوص تغي‌هم

روش تحقيق -2 معرفي منطقه مورد مطالعه -2-1

17درجه و 53شهرستان ابركوه در منتهي اليه جنوب غربي استان يزد و به مركزيت شهر ابركوه، كه اين شهر در موقعيت باني، بر روي رسوبات آبرفتي و دامنه دقيقه عرض شمالي و در اقليم گرم و خشك و بيا 10درجه و 31دقيقه طول شرقي و

. متر مي باشد 1550ارتفاع متوسط آن از سطح دريا . ارتفاعات بنا شده است

شهرستان ابركوه از شمال به بخش خضرآباد از شهرستان يزد و بخش جرقويه از شهرستان قمشه از استان اصفهان از ت از همين استان از شرق به بخش نير از شهرستان تفت و جنوب غرب به شهرستان آباده از استان فارس و بخش بوانا

2300متر و حداكثر آن 1450ارتفاع شهرستان ابركوه در حاشيه كوير . شهرستان هرات و مروست از استان يزد محدود استاسفند (ر هاي دهستان تيرجرد، دهستان اسفندا دهستان بنام 4متر در ارتفاعات اين بخش مي باشد شهرستان ابركوه شامل

.باشد‌مي) مهردشت(دهستان فراغه و دهستان مهرآباد ) آباد

هاي خشك، و لم يزرع حومه شهر ابركوه بگذريم و از نحيات گياهي اين شهرستان به گونه اي است كه اگر زميمرغوب در آمده ها و كاريزها مشروب مي شوند و به صورت آبادي هاي روستاهاي اطراف ابركوه كه از قرن ها پيش توسط قنات

اند صرف نظر نماييم، بقيه زمين هاي اين منطقه به واسطه مجاورت با كوير و در بعضي نقاط آميختگي با گچ، استعداد زيادي جهت رويش گياه ندارد و باستثناي دامنه ارتفاعات غربي و جنوبي كه گياهان خودرو مانند قيچ، خارشتر و بنه و بادام كوهي به

). 1372طرح هادي شهرستان ابركوه، ( كيلومتر مربع مي باشد 5/5751مساحت شهرستان ابركوه .رويندطور پراكنده مي


5

محدوده شهرستان ابركوه : 1شكل

دراستيك -2-2

وجود دارد كه از آن جمله مي توان به روش هاي مختلفي براي تعيين پتانسيل آسيب پذيري سفره هاي زيرزميني روش هاي رياضي و روش هاي آماري اشاره كرد ) COP , AVI , GOD , DRASTIC , SINTAC(هاي همپوشاني ‌روش

روش هاي هم پوشاني بر پايه تلفيق اليه هاي حاصل از پارامترهاي مختلف بنا نهاده شده اند و اساس كار ). 2008واليكو، (بر پايه ارزيابي توصيفي و كمي آسيب پذيري تكيه دارند اين روش ها در بكارگيري نوع و تعداد پارامترها باهم يكساني دارند كه

.تفاوت داشته ولي در نهايت منجر به ثبت يك شاخص عددي يا امتياز براي هر ويژگي مي گردد

مان حفاظت محيط زيست از كاربردي ترين روش هاي شاخص هم پوشاني، روش دراستيك مي باشد كه توسط ساز مخفف DRASTICعبارت . جهت تعيين پتانسيل آلودگي آب زيرزميني ارائه شده است) US-EPA(اياالت متحده امريكا

عمق آب : اين پارامترها شامل. پارامترهايي است كه در سيستم هيدروژئولوژيكي كنترل كننده آلودگي آب زيرزميني مي باشدو هدايت ) I(، اثر منطقه غير اشباع )T(، توپوگرافي )S(، نوع خاك )A(واد تشكيل دهنده آبخوان ، م)R(، تغذيه )D(زير زميني

در اين روش شاخص آسيب پذيري از مجموع حاصلضرب وزن و رتبه هفت پارامتر فوق الذكر . مي باشد) C(هيدروليكي آبخوان .بدست مي آيد

براساس نوع ) A(محيط اشباع )I(محيط غير اشباع ) S(اك به هر يك از پارامترهاي كيفي دراستيك مانند محيط خ )T(توپوگرافي ) R(تغذيه ) D(خاك و مواد زمين شناسي تشكيل دهنده و به هر يك ازپارامترهاي عددي دراستيك عمق تغذيه

محدوده هاي . داده مي شود 10تا 1براساس محدوده ها يا كالسه هاي عددي متفاوت ارزشي بين ) C(هدايت هيدروليكي المدرسي و همكاران، .(عددي موثر در حوزه مورد نظر، بر اساس اثر آنها بر پتانسيل آلودگي تعيين مي شود


6

هاي رستري ‌با تهيه نقشه. باشد‌مي jرتبه پارامتر پارامتر، وزن ام، iمقدار نهايي شاخص دراستيك در پيكسل هاي مختلف را ‌توان اليه‌مي GISنرم افزار Calculator Rasterو بكارگيري قابليت GISپارامترهاي دراستيك در محيط

).91المدرسي و همكاران،(پذيري را تهيه نمود ‌بندي آسيب‌تلفيق و نقشه پهنه

وزن اليه هاي مربوط به شاخص دراستيك: 1جدول

پارامتر توصيف وزن نسبي

ايستابيعمق سطح .عميق تر احتمال آلودگي كمتري دارند ايستابيكند، سطوح ‌را بيان مي ايستابيعمق از زمين تا سطح 5

رسد، آب تغذيه اي عاملي براي ‌مي ايستابيكند و به سطح ‌مقدار آبي است كه از سطح زمين نقوذ مي 4 .ها است‌انتقال آالينده

تغذيه خالص

محيط آبخوان .كنند‌ها را كنترل مي‌اشباع اشاره دارد كه فرايندهاي رقيق شدن آالينده به خصوصيات مواد منطقه 3

محيط خاك .كند‌به بخش هوازده بااليي منطقه غير اشباع اشاره دارد و مقدار آب نفوذي را كنترل مي 2

ها با ‌هاي سطحي و آالينده‌به شيب سطح زمين اشاره دارد، هرچه شيب كمتر باشد، زمان تماس آب 1 .ها بيشتر خواهد بود‌سطح زمين بيشتر است بنابراين، امكان نفوذ آالينده

توپوگرافي

شود و عبور و رقيق شدن مواد آالينده را به منطقه اشباع ‌مواد منطقه غير اشباع تعريف مي به منزله 5 .كند‌كنترل مي

منطقه غير اشباع

دهد، هرچه هدايت هيدروليكي بيشتر باشد امكان جريان يافتن ‌توانايي آبخوان را در انتقال آب نشان مي 3 .ها در آبخوان بيشتر خواهد بود‌آالينده

هيدروليكيهدايت

دراستيك مزاياي مدل -2-2-1

.پركاربردترين روش نسبت به ساير روش هاي رتبه دهي مي باشد .1 .در اجراي اين مدل پارامترهاي زيادي دخيل هستن بنابراين دقت بااليي دارد .2 .از تكامل بيشتري برخوردار است .3 .براي ارزيابي آسيب پذيري نياز به هزينه ي كمي دارد .4 .آب را بهبود مي بخشد مديريت منابع .5 .در زمينه هاي مختلف برنامه ريزي كاربرد دارد .6 .داده هاي مورد استفاده به راحتي قابل دسترسي هستند .7 .از اين روش مي توان براي ارزيابي مناطق وسيع بهره برد .8 .دارد... اين مدل قابليت سنجش نتايج را با استفاده از شيوه هاي آماري و .9

.در انتخاب سايت هاي صنعتي و كاربري اراضي كاربرد داشته باشداين روش مي تواند .10

معايب مدل دراستيك -2-2-2

.اين مدل تنها مي تواند به عنوان يك ابزار اوليه براي توسعه و مديريت به كار رود .1 .خاص مي باشدحتي با وجود بررسي آلودگي منابع آب با استفاده از اين مدل، براي مديريت صحيح نياز به مطالعات .2 .هاي زير زميني نمي دهد مدل، اطالعاتي از نوع و ميزان آالينده در آب .3 .از آسيب پذيري آبخوان مقدار مطلقي را نشان نمي دهد بلكه تنها نواحي با آسيب پذيري متفاوت را از هم جدا مي كند .4


7

.نقشي ندارند در شاخص نهايي دراستيك ظرفيت جذب، زمان انتقال و رقيق سازي به طور مستقيم .5 ).91المدرسي و همكاران،(آسيب پذيري سفره هاي متخلخل را بيش از سفره هاي حاصل از شكستگي برآورد مي كند .6

بنابراين براي مديريت صحيح و كاربردي منابع به ويژه در ارتباط با منابع آبي نمي توان تنها به يك روش بسنده كرد و همواره ست آمده نياز به كاربرد روش هاي تكميلي در كنار روش اصلي مي باشد به عنوان مثال استفاده از برا ي اطمينان از نتايج به د

.روش منطق فازي مناطق آسيب پذير بيشتري را نشان مي دهد

بحث و بررسي -3

. كه به شرح زير مي باشد.نموده ايمدر اين مقاله ابتدا نقشه هاي الزم جهت بررسي شاخص دراستيك را تهيه

اين . كند تا به سفره برسد مرتبط است‌اي كه مواد آالينده طي مي‌با فاصله ايستابيعمق سطح )D(اليه عمق آب زيرزميني بديهي است كه هر چه عمق سطح آب . ها به صورت آماري تهيه شده است‌يابي اطالعات مربوط به عمق چاه‌عمل از درون

كشد تا مواد آالينده به سفره برسند و امكان پخش شدن و رقيق شدن با جذب ‌ميزمان بيشتري طول .زيرزميني بيشتر باشد 5عمق آب زيرزميني رابطه معكوس و تأثير زيادي در آلودگي سفره دارد، به همين دليل وزن . مواد آالينده درخاك وجود دارد

.براي عمق آب درنظر گرفته شده است

باشد كه با خود مواد ‌ل مواد آالينده به درون زمين، حركت عمودي آب مييكي از عوامل اصلي انتقااليه تغذيه خالص ،شدت و گذر مواد محلول به شدت و . كند‌آالينده را شسته و به صورت محلول يا كلوئيدي و يا تعليق به درون زمين حمل مي

متوسط بارندگي ساليانه و براي تهيه نقشه تغذيه خالص دشت،ابتدا مقدار .حركت عمودي آب به درون زمين بستگي داردنقشه . بندي شد‌و شيب توپوگرافي مناطق مختلف ابركوه ميزان تغذيه خالص تقسيم سپس با توجه به مقدار نفوذپذيري خاك

بندي ‌پذيري براي پارامتر تغذيه درنظر گرفته شده و نقشه رتبه‌اي كه در محاسبه شاخص آسيب‌تغذيه خالص با توجه به رتبه .ه استتغذيه بدست آمد

اساس . سازي و انتقال آب را داشته باشد‌سفره آب زيرزميني اليه يا سازندي است كه توانايي ذخيرهاليه محيط آبخوان سيستم حاكم بر آب زيرزميني سفره از محيط سفره تأثير . و عدم تحكيم استوار است) شدگي‌سخت( تئوري اين اليه بر تحكيم

عامل باشد‌مي) هاي دانه ريز‌سفره(و يا انتشاري ) هاي كارستي‌سفره( به صورت كانالييعني مدل حركت جريان آب . پذيرد‌ميآورد و به قطر ذرات و سيستم خردشدگي ‌ديگر مربوط به سطح سفره مؤثر است كه با مواد آالينده امكان تماس را بوجود مي

.بستگي دارد

باشد كه تا حد نفوذ ريشه گياهان يا فعاليت ‌مي بخش از سطح پوسته زمين منطقه غير اشباعاليه محيط خاك، كه خاك سطحي تأثير مهمي بر نفوذ مواد آالينده به درون زمين و در نهايت به سطح آب زيرزميني . موجودات ارگانيكي ادامه دارد

ودگي خاك بستگي پتانسيل آل. شود‌تر مواد آالينده مي‌تر باعث نفوذپذيري بيشتر و انتقال سريع‌حضور ذرات درشت. را داراست .است 2به جنس يا نوع خاك و اندازه ذرات و پتانسيل جذب آلودگي در خاك دارد، وزن اليه خاك

فرض بر اين است كه هر چه شيب كمتر باشد . شود‌ين اليه به تغييرات شيب سطح زمين مربوط مياليه ي توپوگرافي، اپس ناحيه با شيب كمتر،رتبه بشتري در مدل خواهد داشت . مواد آالينده محلول،فرصت بيشتري براي نفوذ خواهند داشت

. شود كه مواد محلول به صورت رواناب جاري شود و كمتر نفوذ كند‌شيب بيشتر باعث مي

و اليه هدايت هيدروليكي، جريان هاي منابع . ژنوالكتريك خاك مربوط مي باشده غير اشباع به نوع و جنس خاك و الي كندزيرزميني را بيان مي


8

.

نقشه اليه هاي مرتبط به شاخص دراستيك


9

گيرينتيجه -4

آهن مطالعاتي مي توان از گياهان بيو با توجه به نوع معدن و باطله معدني مي توان اذعان داشت كه در منطقه موردراهكار هاي پااليش مفيدتر، مقرون به استفاده نمود كه سبب پااليش خاك و هوا در وسعت منطقه مي شود و نسبت به ديگر

با توجه به نوع باطله، مدت زمان پااليش و وسعت منطقه آلوده و به عبارتي ديگر، .صرفه، با محيط زيست سازگارتر مي باشد هاي معدني به وسعت كم، گياه پااليي مفيد‌وجود گونه هاي گياهي پاالينده بستگي دارد؛ براي دفع سريع آلودگي در باطله

لذا از گياه پااليي .اشد و در ضمن براي رفع بعضي از آلودگي ها در باطله هاي معدني گونه ي گياهي مورد نظر وجود نداردب‌نميبا .گردد‌مي براي رفع آلودگي در باطله هاي معدني به مدت طوالني و پايدار در وسعت زياد با هزينه مقرون به صرفه پيشنهاد

كاني سولفيدي در كانسار مي تواند نمايانگر قابليت توليد اسيد باشد از طرف ديگر براي تشكيل در نظر گرفتن اينكه مقدارهاي كربناته در كانسار وجود نداشته يا مقدار آنها كم باشد كه خوشبختانه ‌زهاب اسيدي بايد كاني هاي خنثي كننده مانند كاني

ي باشد، لذا احتمال آنكه در معدن سنگ آهن اسيد توليد شود، كم تا مقدار اين كاني ها در كانسار منطقه مورد مطالعه زياد مپيش بيني براساس مشاهدات صحرايي و نتايج مطالعات توپوگرافي نمونه هاي حاصل از گمانه هاي اكتشافي، و متوسط است،

براي ه شاخص دراستيك و در ضمن با توجه ب .ددارقرار پايين قابليت اسيدمي شود سنگ شاخص كانسار منطقه در رسته حد ي آسيب هدمحدوبندي انجام شده كه هيچ يك از نقاطي كه آلودگي باالي دارند در ‌باشد و در پهنه‌مي 155-65كل منطقه تأثيري باشد‌يممتري 80ي زيرزميني منطقه مورد مطالعه كه در عمق ها‌آب ايستابيتوجه به سطح با و .اند‌نگرفتهپذيري قرار

.ي زيرزميني نخواهد گذاشتها‌آبجدي بر كيفيت منابع تشكر و قدرداني -5

الزم مي دارم از استاد ارجمند دكتر حسين خورشيدي به دليل لطف و محبت بي حد و اندازه شان تشكر و نجادر اي . قدرداني مي نمايم

مراجع -6 جاي سلول هاي مكانيكي در مجتمع فسفات اسفوردي در مقياس امكان سنجي سلول فلوتاسيون ستوني به "، 1385، .امريبي، خ )1

، گزارش طرح پژوهشي مركز تحقيقات مهندسي وابسته به دانشگاه يزد"پايلوت، برآورد مقدماتي قابليت توليد زهاب هاي اسيدي در روشهاي اصلي كانسارآهن در سونگون،پايان نامه ) 1384(اميدپور،آرش، )2

متالوژي و نفت دانشگاه صنعتي اميركبير. دنكارشناسي ارشد، دانشكده مع ، نشريه فني مهندسي مدرس "اقتصاد بازسازي باطله هاي معدني"، 1383، .اورعي، ك )3، نشريه علوم زمين، سال بيست "آپاتيت اسفوردي، ناحيه بافقبررسي كانيهاي خاكي كمياب در كانسار مگنتيت- "، 1391، .بومري، م )4

82تا 71، صفحه 85و دوم، شماره تدوين دستورالعمل و آيين نامه هاي بهداشتي صنعتي و محيط زيست در فعاليت هاي معدني، شركت ) . 1384.(خدادادي،احمد )5

تحقيقات و كاربرد مواد معدني ايرانمطالعه محدوده معدن اسفوردي به منظور جانماني صحيح سد باطله در جهت كاهش محدوده سد و حفظ "، 1385، .دهقاني، ع )6

، گزارش طرح پژوهشي مركز تحقيقات مهندسي وابسته به دانشگاه يزد"رهاي زيست محيطيمعياهاي آلوده به فلزات سنگين و فناورهيهايي مصرف محصوالت ‌بررسي انواع روش هاي گياه پااليي خاك"، 1385، .رضي كردمحله، ل )7

، اولين همايش تخصصي مهندسي محيط زيست"گياهي آلوده آن


10

چالش ها و اثرات زيست محيطي زهاب هاي اسيدي،روش هاي ) 1388(خدادادي، احمد، سميعي، احمد سراجيان، سراجيان، ساناز، )8مجموعه مقاالت ششمين همايش . خنثي سازي، پتانسيل و پيش بيني امكان توليد آن با نگاهي به معادن آهن سونگون و زغال البرز شرقي

477-459عدني، ص ايمني،بهداشت و محيط زيست در معادن و صنايع م ، انتشارات سازمان حفاظت محيط زيست"حفاظت محيط زيست در معادن ". 1382، .شكوفه، ن )9

مطالعه (فناوري نوين گياه پااليي تكنيكي مؤثر براي حذف فلزات سنگين از خاك هاي آلوده "، 1390، .، آستاني، س.لرستاني، ب )10 )بيوماس و بيوگاز(، دومين همايش بيوانرژي ايران ")آهنگرانموردي مقايسه گياهان فرا انباشت كننده معدن

11) Barrutia, O., Artetxe, U., Hem’andez, A., Olano, J. M., Garc’ia-Plazaola, J. L., Garbisu, C., Becerril, J. M., 2011, "Native plant communities in an abandoned Pb-Zn mining area of northem spain; implications for phytoremediation and germplasm preservation", International Journal of Phytoremediation, 13;256-270 12) Carrillo Goaza’lez, R., Gonza’lez-Cha’vez, M.C.A., 2006, "Metal accumulation in wild plants surrounding mining wastes " , Environmental Pollution 144(1); 84-92

Documents

تاثیر سدهای باطله بر منابع آب های زیرزمینی منطقه مورد مطالعه : ابرکوه