\" Su Üzerine Yazı Yazmak \" mı \" Başına Talih Kuşu Konmak \" mı? Öğretmen Adaylarının Arama Motoru Deneyimleri

$Page 1: \" Su Üzerine Yazı Yazmak \" mı \" Başına Talih Kuşu Konmak \" mı? Öğretmen Adaylarının Arama Motoru Deneyimleri$
DURU / Uyum Zorluklarını Yordamada Yalnızlık, Sosyal Destek ve Sosyal Bağlılık Arasındaki... • 1

“Su Üzerine Yazı Yazmak” mı

“Başına Talih Kuşu Konmak” mı?

Öğretmen Adaylarının

Arama Motoru Deneyimleri

Abdurrahman ŞAHİN*, Hülya ÇERMİK**, Birsen DOĞAN**

Özİnternet kaynaklarının baş döndürücü bir hızla çoğalması, öğretmen adayları için bilgiye

erişim becerilerini önemli bir hâle getirmiştir. Bu araştırma, öğretmen adaylarının arama

motoru kullanma deneyimlerini metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmak; bu deneyimlerin

sınıf düzeyi ve bilgisayar deneyim yılına göre farklılık gösterip göstermediğini saptamak

amaçlarıyla yürütülmüştür. Çalışmaya Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğre-

tim Bölümü Sınıf Öğretmenliği programına kayıtlı 335 öğretmen adayı katılmıştır. Bu

betimsel çalışmada veriler, katılımcıların arama motoru kullanım deneyimlerini gerekçe-

siyle birlikte ifade eden birer metafor üretmeleriyle toplanmıştır. Elde edilen nitel veriler

içerik analizi, frekans analizi ve yüzde teknikleri kullanılarak temalaştırılmış; bu deneyim

temalarının, bilgisayar deneyim yılı ve sınıf düzeylerine göre değişip değişmediğini belir-

lemede, iki değişken için Kay-Kare Testi kullanılmıştır. Bulgular, bilgiye erişimde koşullar,

fırsatlar ve sorunlar boyutlarına dikkatleri çekerken sorunlu deneyimlerin daha baskın ol-

duğunu göstermektedir. Katılımcıların deneyimlerinin bilgisayar kullanım yılına göre de-

ğişmediği görülürken, sınıf düzeylerine göre farklılaştığı bulunmuştur. Bulgular, sınıf öğ-

retmeni yetiştirme sürecinde, bilgiye erişim becerilerini öğreten ve geliştiren deneyimlere

daha sıklıkla yer verilmesi gerektiğini göstermektedir.

Anahtar KelimelerBilgiye Erişim, Öğretmen Yetiştirme, Arama Motorları, Metafor.

* Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi.** Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü Öğretim Üyesi.

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Th eory & Practice

10

© 2010 Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları İletişim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.

(1) • Kış / Winter 2010 • 515-546

2 • KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ

Yrd. Doç. Dr. Abdurrahman ŞAHİNPamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,

20020 Kampus, Denizli.

Tel: 90 258 296 1052

Elektronik Posta: [email protected]

Yayın ve Diğer Çalışmalarından Seçmeler

Şahin, A., & Çokadar, H. (2009). Change, stability and context: Prospective teachers’ perceptions. H.

U. Journal of Education, 36, 213-224.

Şahin, A., Çermik, H., & Doğan, B. (2009). Crawling in the virtual environment: Prospective teachers’

usage of Google search engine. Eurasian Journal of Educational Research, 35, 77-92.

Şahin, A., Çokadar, H., & Uşak, M. (2008). Context, process and change: Th e status of prospective

teachers’ perception of teaching process. Essays in Education, 23, 129-141.

Şahin, A. (2007). Eğitim programlarının demokratikleşmesine vurulan bir kelepçe olarak sistem yak-

laşımı: Ne için ve kim için sistem yaklaşımı? Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(2), 927-951.

Işıkoğlu, N., İvrendi, A. ve Şahin, A. (2007). Öğretmenlik uygulaması sürecine öğretmen adaylarının

gözüyle derinlemesine bir bakış. Eğitim Araştırmaları, 26, 131-142.

Yrd. Doç. Dr. Hülya ÇERMİKPamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,


Tel: 90 258 296 1136


Yayın ve Diğer Çalışmalarından SeçmelerŞahin, A., Çermik, H., & Doğan, B. (2009). Crawling in the virtual environment: Prospective teachers’


Şahin, A., Doğan, B. ve Çermik, H. (2009). Öğretmen adaylarının arama motoru kullanırken karşılaş-

tıkları temel sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 166-177.

Yrd. Doç. Dr. Birsen DOĞANPamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,


Tel: 90 258 296 1138


Yayın ve Diğer Çalışmalarından SeçmelerŞahin, A., Çermik, H., & Doğan, B. (2009). Crawling in the virtual environment: Prospective teachers’


Doğan, B. (2006). Strateji öğretiminin, işbirlikli ve geleneksel sınıfl arda okuduğunu anlama becerileri

üzerindeki etkileri. Eğitim Araştırmaları, 23, 82-93.

Doğan, B. (2003). Strateji öğretiminin, işbirlikli ve geleneksel sınıfl arda, başarı güdüsü üzerindeki et-

kileri. Eğitim Araştırmaları, 11, 128-133.

DURU / Uyum Zorluklarını Yordamada Yalnızlık, Sosyal Destek ve Sosyal Bağlılık Arasındaki... • 3

“Su Üzerine Yazı Yazmak” mı

“Başına Talih Kuşu Konmak” mı?

Öğretmen Adaylarının

Arama Motoru Deneyimleri

Abdurrahman ŞAHİN, Hülya ÇERMİK, Birsen DOĞAN

İnternet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte hemen her düzeydeki

öğrenciler, bilgi gereksinimlerini karşılamak amacıyla sıklıkla interne-

te başvurmaktadırlar (Akdağ ve Karahan, 2004; Akkoyunlu ve Yılmaz,

2005; Bakay, 2005; Ersoy ve Türkkan, 2009; Kennedy, Judd, Churc-

hward, Gray ve Krause, 2008; Kurbanoğlu, 2002; Oliver ve Goerke,

2007). Daha da önemlisi, öğrenciler interneti basılı dokümanlara ve di-

ğer alternatif bilgi kaynaklarına tercih etmektedirler (Graham ve Me-

taxas, 2003; Şahin, Çermik ve Doğan, 2009a; Yalçınalp ve Aşkar, 2003).

Arama motorları internet ortamında başvurulan en temel unsurlardan

biridir ve yapılan araştırmalar genel olarak internet kullanıcılarının bil-

gi okuryazarlığı öz yeterlik algılarının yüksek olduğunu göstermekte-

dir (Albion, 2007; Usluel, 2006). Diğer bir deyişle internet kullanıcıları,

kendilerinin bu konuda donanımlı olduklarını düşünmektedirler. An-

cak araştırmalar öğretmen adayları da dâhil olmak üzere internet kul-

lanıcılarının önemli bir kısmının arama motorlarını etkin kullanma ko-

nusunda önemli sorunlar yaşadıklarını da ortaya koymaktadır (Albion,

2007; Colaric, Fine ve Hofmann, 2004; Graham ve Metaxas, 2003; Hu-

erta ve Sandoval-Almazán, 2007; Şahin et al., 2009a).

Yapılan bir çalışmaya göre öğretmen adayları, arama motorlarını kulla-

nırken üç temel kategorideki sorunlarla karşı karşıya kalmaktadırlar: (i)

birey temelli sorunlar, (ii) ortam temelli sorunlar ve (iii) içerik temelli


sorunlar. Birey temelli sorunlar kendi içerisinde üç alt kategoriyi ortaya

çıkarmıştır. Bunlar, arama motoru kullanımına yönelik bilgilerin olma-

masına dayalı sorunlar, arama motoru kullanımına yönelik yetersiz bil-

gi nedeniyle oluşan sorunlar ve hazırcılığa kaçmaya dayalı oluşan sorun-

lardır. Ortam temelli sorunlar iki alt kategoride toplanmıştır; interne-

tin yapısından kaynaklanan sorunlar ve internet bağlantısı kaynaklı so-

runlardır. İçerik temelli sorunlar ise ulaşılan kaynakların niteliği ile il-

gili sorunlardır (Şahin, Doğan ve Çermik, 2009b). Bir başka çalışma-

da ise (Colaric et al., 2004) öğretmen adaylarının % 36’sının arama mo-

toru kullanımına yönelik bilgilerden yoksun oldukları ve yine katılım-

cıların çoğunun, sonuçları sınırlandırmak için başvurulan arama mo-

toru komutlarından habersiz oldukları tespit edilmiştir. Ülkemizde ya-

pılan diğer çalışmalar ise öğretmen adaylarının internet teknolojilerini

kullanma ile ilgili aldıkları dersleri yetersiz veya kısmen yeterli bulduk-

larını (Karahan ve İzci, 2001) ve arama motorlarını daha etkin kullan-

mak amacıyla eğitim almak istediklerini (Aldemir, 2004) ortaya koy-

muştur. Ayrıca öğrencilerin ödev ve projeler için interneti, kütüphane

ve diğer kaynaklara tercih ettikleri de düşünülürse (Akdağ ve Karahan,

2004; Akkoyunlu ve Yılmaz, 2005; Kurbanoğlu, 2002; Oliver ve Goer-

ke, 2007; Şahin, et al., 2009a), öğretmen adaylarının bilgiye erişim be-

cerilerinin incelenmesi ve geleceğin öğretmenlerinin bilgiye erişim be-

cerileri açısından donanımlı yetiştirilmeleri kaçınılmaz bir hedef olarak

karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeple kullanıcı deneyimlerine dayalı olarak

elde edilen metaforların incelenmesi, arama motorları aracılığıyla bilgi-

ye erişimde karşılaşılan olumlu veya sorunlu alanların tespitine yönelik

önemli katkılar sağlayabileceği gibi; öğretmen yetiştirme sürecinin ya-

pılandırılması açısından da bir yol haritası sunabilir.

Kavram olarak metafor, bireyin soyut veya kuramsal bir olguyu anlama

ve açıklamada kullanabileceği güçlü bir zihinsel araç olarak görülmek-

tedir (Saban, Koçbeker ve Saban, 2006). Dil, düşünce ve eylem de dâhil

olmak üzere hayatın her alanında yer alan metaforlar, herhangi bir ko-

nuyu başka bir konu yoluyla anlamayı veya deneyim hâline dönüştür-

meyi ifade eder (Lakoff ve Johnson, 1980). Metafor herhangi bir X kav-

ram, nesne veya olgusunun Y kavram, nesne veya olgusuna eş değer ol-

duğunun ifade edilmesiyle oluşturulur. Burada metafor, üreticisine iki

şey arasında karşılaştırma yapma, iki şey arasındaki benzerliklere dik-

kat çekme ve bir şeyi başka bir şeyin yerine koyarak açıklama fırsatı ta-

nır (Saban et al., 2006). Örneğin, birisi “İnternette bilgiye erişim, saman-

ŞAHİN, ÇERMİK, DOĞAN / “Su Üzerine Yazı Yazmak” mı “Başına Talih Kuşu Konmak” mı?... • 519

lıkta iğne aramaktır.” dediğinde, internette bilgiye ulaşmanın zorluğunu

“samanlıkta iğne aramak” deyimiyle ifade etmiş olur. Üretilen bu metafor,

atfedilen konuyu tüm boyutlarıyla açıklamasa da konuya belli bir açıdan

bakarak o kişinin bilgiye erişimde sorunlar yaşadığını gösterir. O hâlde,

insanların deneyimlerini ve inançlarını ifade ettikleri metaforları ince-

lemek yoluyla doğrudan ve bilinçli olarak ileri sürülen ifadelerin altına

yerleştirdikleri anlamı yakalayabiliriz (Parsons, Brown ve Worley, 2004).

Bu açıdan bakınca metaforlar, son zamanlarda eğitimcilerin öğretime

(Ivie, 2001) ve araştırmacıların veri toplamaya yönelik amaçları gerçek-

leştirmek için (Silman ve Şimşek, 2006) başvurdukları önemli araçlar-

dan biri hâline gelmiştir. Yıldırım ve Şimşek (2005) metaforlar aracılı-

ğıyla toplanan verilerin, çalışılan konu, olgu, olay ve durum hakkında

zengin ve görsel bir imge sağladığını dile getirmişlerdir. Bu sebeple me-

taforlara dayalı olarak yürütülmüş araştırmalara (Saban, 2004; Saban et

al., 2006; Silman ve Şimşek, 2006; Th omas ve McRobbie, 1999) son za-

manlarda sıklıkla rastlanmaktadır.

Herhangi bir metafor ilişkisinde en az üç temel ögeye dikkat etmek

gerekir (Forceville, 2002’den aktaran Saban et al., 2006): (i) Metafo-

run konusu (örneğin, “İnternette bilgiye erişim, samanlıkta iğne aramak-

tır.” ifadesindeki “internette bilgiye erişim”), (ii) metaforun kaynağı (“İn-

ternette bilgiye erişim, samanlıkta iğne aramaktır.” ifadesindeki “saman-

lıkta iğne aramak”) ve (iii) metaforun kaynağından metaforun konusu-

na atfedilmesi düşünülen özellikler (örneğin, “İnternette arama yapmak

çok zaman alıyor.”). O hâlde metafor, mevcut zihinsel şemaları ortaya çı-

karmanın kestirme yollarından birisi olmakla birlikte, dile getirildiğin-

de herhangi bir kavramın belli bir yönünü aydınlatır (Lakoff ve John-

son, 1980). Kullandığımız metaforlar sadece gerçekliği ve dünyayı na-

sıl algıladığımızı göstermez; aynı zamanda düşünce, tutum ve eylem-

lerimizi de şekillendirir (Saban, 2004). Bu açıdan bakıldığında, öğret-

men adaylarının arama motorlarıyla edindikleri deneyimlerin niteliği-

ni ortaya çıkarmak ve bu deneyimlerin doğurduğu temaları yakalamak,

hem öğretmen adaylarının bilgiye erişim becerileri hakkında bir fikir

vermesi ve hem de okuryazarlık eğitiminin geleceğine ışık tutması açı-

sından önemlidir. Bu araştırma, öğretmen adaylarının arama motorla-

rını kullanırken edindikleri deneyimlerinin niteliğini metaforlar aracılı-

ğıyla ortaya çıkarma amacına yönelik olarak gerçekleştirilmiştir. Bu ge-

nel amaç çerçevesinde, aşağıdaki şu sorulara cevap aranmıştır: (i) Öğret-

men adaylarının arama motorlarını kullanırken edindikleri deneyimle-


rine ilişkin ürettikleri metaforlar, metaforun konusuna ait ortak özellik-

leri bakımından hangi kavramsal temalar altında toplanabilir? (ii) Öğ-

retmen adaylarının deneyimlerinden çıkan temalar, bilgisayar kullanım

yılı ve sınıf düzeylerine göre farklılık göstermekte midir? (iii) Elde edi-

len kavramsal temalar ve diğer bulgular, öğretmen adaylarının deneyim-

lerinin niteliği ve öğretmen yetiştirme sürecinin yeniden yapılandırıl-

masına yönelik ne tür çıkarımlar sunmaktadır?

Yöntem

Bu araştırma, nitel temele dayalı olarak yürütülen betimsel bir çalışma-

dır. Adından da anlaşılacağı üzere betimsel çalışmalar, çalışılan olgu-

ya ilişkin nitelikleri betimlemek amacıyla yürütülür (Borg, Gall ve Gall,

1993). Açık uçlu bir soruya verilen cevaplardan elde edilen veriler, nitel

veri çözümleme yolları kullanılarak temalara ayrıştırılmıştır. Daha son-

ra elde edilen kategorik veriler üzerinde istatistiki çözümlemeler yapıla-

rak ilişkilere bakılmıştır.

Çalışma Grubu

Bu çalışma, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bö-

lümünün Sınıf Öğretmenliği programında öğrenim gören öğretmen

adaylarından 335’inin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya dâhil

olan katılımcıların 129 (% 39)’u erkek ve 206 (% 61)’sı da kız öğrenci-

lerden oluşmaktadır. Her sınıf düzeyinden seçilen katılımcılar arasında

bir denge oluşturmaya çalışılmıştır. Birinci sınıfl ardan 72 (% 22), ikinci

sınıfl ardan 89 (% 26), üçüncü sınıfl ardan 91 (% 27) ve dördüncü sınıf-

lardan 83 (% 25) öğretmen adayı çalışmaya katılmıştır. Aynı denge bi-

rinci ve ikinci öğretim programlarına kayıtlı adaylar arasında da gözetil-

miştir. Katılımcıların 171 (% 51)’i birinci öğretim öğrencilerinden olu-

şurken, 164 (% 49)’ü de ikinci öğretim öğrencilerinden oluşturulmuştur.

Bu tür örneklem, nitel araştırma literatüründe “maksatlı örneklem” ola-

rak dile getirilmektedir (Berg, 1998; Patton, 1990). Maksatlı örneklem-

de kişilerin nitelikleri bir ölçüt olarak alınır; grup içindeki farklılıkları

yansıtacak ve belli nitelikteki kişilerin dâhil olmasını sağlayacak şekilde

bir seçim yapılır (Berg, 1998). Üzerinde çalışılan grubun tüm ilgili nite-

liklerinin yansıtılma olasılığını yükseltmeyi amaçlayan “maksimum çe-

şitlilik” örneklemine başvurulmuştur (Patton, 1990).


Veri Toplama Aracı

Bu çalışmada veriler araştırmacılar tarafından oluşturulan bir anket for-

muyla toplanmıştır. Veri toplama aracı iki bölümden oluşmaktadır. Anke-

tin birinci bölümü, katılımcıların kişisel bilgilerini (sınıfı, cinsiyeti, prog-

ram türü vs.) kayıt altına almayı amaçlayan sorulardan oluşturulmuştur.

İkinci bölüm ise katılımcıların arama motoru kullanırken edindikleri de-

neyimlerin niteliğini saptamayı amaçlayan açık uçlu bir metafor sorusu-

nu içermektedir. Katılımcının sınırlı bir alan içinde farklı noktalara yö-

nelmesine izin veren (Seidman, 1998) bu tarz açık uçlu sorular, onların

deneyimlerini yakalamayı amaçlamaktadır. Araştırmaya katılan öğretmen

adaylarının arama motorlarını kullanırken edindikleri deneyimlerin nite-

liklerini ortaya çıkarabilmek için, onlardan “Arama motoru kullanarak bil-

gi aramak… gibidir, çünkü….” cümlesini tamamlamaları istenmiştir. Katı-

lımcılardan sadece tek bir metafor üzerinde yoğunlaşmaları ve düşünce-

lerini gerekçelendirerek dile getirmeleri söylenmiştir. Metaforlarda “gibi”

kelimesi kullanılmaz. Ancak metafor çalışmalarında “gibi” kavramı genel-

likle metafor konusu ile metafor kaynağı arasındaki benzerliği daha net bir

şekilde çağrıştırdığı; “çünkü” kavramı ise katılımcıların kendi ürettikleri

benzetmelere sebep veya mantıksal dayanak üretmeleri amacıyla kullanıl-

dığı (Saban et al., 2006) için, bu sözcüklerin veri toplama sürecinde kul-

lanılması bu çalışmada da tercih edilmiştir. Bu izlenen yol farklı araştır-

malarda (örneğin, Saban et al., 2006) kullanılmış olmasına rağmen, anket

formu hazırlandıktan sonra; eğitim programları (2), eğitim teknolojileri

(1) ve dil (1) alanlarında uzman dört kişi tarafından gözden geçirilmiştir.

Daha sonra 57 kişilik bir grupla pilot uygulama yapılmış; uygulama sonu-

cunda anket formunun açıklama kısmı genişletilmiştir.

Verilerin Toplanması

Veriler, 2007-2008 öğretim yılı Güz dönemi içerisinde toplanmıştır.

Veri toplama sürecinde katılımcı öğretmen adaylarıyla güvene dayalı

bir iletişim kurulmaya çalışılmıştır. Bu amaçla katılımcılara, araştırmaya

gönüllü olarak katılabilecekleri bildirilmiş ve anket formuna isim yaz-

mamaları gerektiği vurgulanmıştır. Ayrıca katılımcılara metafor sorusu-

nu cevaplarken gerçek deneyimlerinden çıkan metaforları yazmalarının,

araştırma sonuçlarının güvenirliği açısından önemli olduğu vurgulan-

mıştır. Bu araştırmaya katılmalarının herhangi bir şekilde notlarını ve

mezuniyetlerini etkilemeyeceği ve toplanan verilerin herhangi bir kişi

veya kuruma verilmeyeceği konularında da katılımcılara bilgi verilmiştir.


Anket formu bizzat araştırmacıların kendileri tarafından sınıfl arda ka-

tılımcılara dağıtılmış ve uygulanmıştır. Öğretmen adaylarına, kendi me-

taforlarını geliştirmeleri ve gerekçelendirebilmeleri için yeterli süre ve-

rilmiştir. Öğretmen adaylarının metafor ifadeleri, bu araştırmanın temel

veri kaynağını oluşturmaktadır.

Verilerin Analizi

Veri toplama sürecinde, 335 öğretmen adayından birer metafor yazmaları

istenmiştir. Bunlardan altısı herhangi bir metafor üretemezken; diğer 329

öğretmen adayı birer adet metafor üretmişlerdir. Katılımcılardan 27’sinin

ürettikleri metaforlar, aşağıda yer alan eleme ve ayıklama aşamasında bah-

sedilen gerekçelerden dolayı araştırmanın kapsamı dışında bırakılmış ve

geriye kalan 302 katılımcının metaforları araştırma için değerlendirme-

ye tabi tutulmuştur. 302 katılımcı toplam 201 farklı metafor üretmişler-

dir. Ancak bu çalışmada üretilen metaforları derlemek değil, üretilen me-

taforlardan katılımcıların deneyimlerinin niteliği anlamak amaçlanmıştır.

Her ne kadar metaforlardan bazıları birden fazla katılımcı tarafından dile

getirilmiş olsa da (örneğin, “Samanlıkta iğne aramaya benzer.”), metaforla

kastedilen anlamlarda farklılıklar gözlenmiştir. Örneğin, “Samanlıkta iğne

aramaya benzer.” ifadesini yazanlardan bir kısmı gerekçe olarak fazla za-

man kaybını dile getirirken, diğer bir kısmı arama sonuçlarının karmaşık-

lığını ifade etmişlerdir. Bu sebeple, üretilen metaforlar gerekçeleriyle bir-

likte değerlendirilmiş, çözümleme sürecinde metaforun kaynağından ko-

nusuna atfedilen özellikler de dikkate alınarak kategoriler oluşturulmuş-

tur. Öğretmen adaylarının geliştirdikleri metaforların çözümlenme ve yo-

rumlanma süreci, aşağıdaki aşamalarda gerçekleştirilmiştir: (i) kayıt altına

alma aşaması, (ii) eleme ve ayıklama aşaması, (iii) tema oluşturma aşama-

sı, (iv) güvenirlik çalışması ve (v) verilerin sunulması aşaması.

Kayıt Altına Alma Aşaması: Öncelikle tüm katılımcıların doldurarak

teslim ettikleri anket formları, 1’den başlayarak 335’e kadar numaralan-

dırılmıştır. Sonra her anket formunda dile getirilen metafor, gerekçele-

riyle birlikte yeni bir dosyaya aktarılarak kayıt altına alınmıştır. Bu aşa-

mada eksik ve problemli olan tüm ifadeler de kaydedilmiştir. Herhan-

gi bir metaforun yazılmadığı anket formları ise “metafor yok” şeklinde

(daha sonra elenmek üzere) kayıt altına alınmıştır.

Eleme ve Ayıklama Aşaması: Bu aşamada, öğretmen adaylarının ifade

ettikleri metaforlar tek tek okunup gözden geçirilerek, her metafor (i)

metaforun konusu, (ii) metaforun kaynağı, (iii) metaforun konusu ile meta-


forun kaynağı arasındaki ilişki (Saban et al., 2006) ve ek olarak (iv) me-

taforun öğretmen adaylarının deneyimlerini ortaya koyabilme gücü bakım-

larından analiz edilmiştir. Metafor üretemeyen altı katılımcının veri-

lerini çıkardıktan sonra elde kalan toplam 329 metafor ifadesinden 27

sorunlu metaforun ayıklanması süreci, başlıca üç ölçüte dayalı olarak

gerçekleştirilmiştir: (i) Sadece tanımlamaların yapıldığı veya herhangi

bir metafor kaynağını içermeyen ifadeler (toplam 3 katılımcı) (örneğin,

“Kitap karıştırmadan bilgiye ulaşırız, bu bize kolaylık sağlar.”), (ii) belli bir

metafordan söz edilmesine rağmen metafor için herhangi bir gerekçenin

(mantıksal dayanağın) sunulmadığı ifadeler (toplam 11 katılımcı) (örne-

ğin, “Tüm bilgilerin önümde diz çökmesine benzer çünkü…”) ve (iii) “man-

tıksız” veya öğretmen adaylarının arama motorlarıyla edindikleri dene-

yimlerinin anlaşılmasına herhangi bir katkı yapmayan metaforlar (toplam

13 katılımcı) (Örneğin, “Şimşek çaktıktan sonra gök gürültüsünün duyulma-

sına benzer çünkü ışık sesten daha hızlıdır.”). Bu aşamalardan sonra, değer-

lendirmeye alınacak 302 adet metafor ifadesi elde edilmiştir.

Tema Oluşturma Aşaması: Eleme sürecinde seçilen metaforlar “içerik

analizi” tekniğiyle çözümlenmiştir. İçerik analizi, elde edilen nitel veriler

içinde tekrarlayan konu, sorun ve kavramların belirlenmesi, sayılması ve

yorumlanması olarak ifade edilmektedir (Denzin ve Lincoln, 1998; Mi-

les ve Huberman, 1994; Silverman, 2000). Bu aşamada ikinci ve üçüncü

araştırmacılar, her bir metafor ifadesini metafora kaynaklık eden kavram

açısından incelemiş ve belli bir kodla kodlamışlardır (örneğin, şans eseri

erişim, kolay ve hızlı erişim, yollar/stratejiler, keyif almak, içinden çıkılmaz

bir hal almak). Bu aşamada metaforun kaynağını yanlış yorumlamamak

için, katılımcının yazmış olduğu gerekçeli açıklama dikkate alınmıştır.

Kodlama sürecinde deyimlerden veya mecazi ifadelerden de yararlanıl-

mıştır, çünkü böyle bir yaklaşım, nitel verilerin kodlanmasında ve sunul-

masında kullanılabilecek ilginç yollardan biri olarak ifade edilmektedir

(Bogdan ve Biklen, 1998). Ortaya çıkan her bir kodu daha ilginç bir şe-

kilde ifade etmek için, Türkçede yer alan bir deyim ifadesi tespit edil-

miştir (örneğin, “şans eseri erişim = başına talih kuşu konmak”, “kolay ve

hızlı erişim = tereyağından kıl çekmek”, “yollar/stratejiler = bal alacak çiçeği

bilmek”, “keyif almak = tadını almak” veya “içinden çıkılmaz bir hal almak

= Arap saçına dönmek”). Belli deyimsel kodlar altında toplanan meta-

for ifadeleri, öğretmen adaylarının arama motoru kullanırken edindik-

leri deneyimlerin nitelikleri bakımından daha sonra üç temel kavramsal

tema hâlinde ifade edilmiştir. Örneğin, “koşullar” teması altında yer alan

metaforların hepsi arama motoru kullanımındaki bir gerekliliği (Ör-


neğin, “Yapbozun eksik parçalarını aramaya benzer, çünkü ulaştığımız bö-

lük pörçük bilgileri sentezlemek gerekir.”), “fırsatlar” teması altında yer alan

metaforların hepsi temelde arama motoru kullanmanın kullanıcıya sun-

duğu olanakları dile getirirken (örneğin, “Süt dolu bir ineği sağmaya ben-

zer, çünkü çok fazla bilgi vardır.”), “sorunlar” teması altında yer alan me-

taforların hepsi de arama motoru kullanılırken sorunlarla karşılaşıldığı-

nı (örneğin, “Samanlıkta iğne aramaya benzer, çünkü aradığımı bulana ka-

dar çok fazla zaman kaybediyorum.”) vurgulamaktadır.

Güvenirlik Çalışması Aşaması: Bu aşamada birinci araştırmacı elde

edilen metafor ifadelerinin tamamını diğerlerinden bağımsız olarak be-

lirlenen temalar içine atamıştır. Araştırmanın güvenirliği Güvenirlik =

Görüş birliği / (Görüş Birliği + Görüş Ayrılığı) formülü kullanılarak he-

saplanmış; % 87 seviyesindeki uyumun güvenirliği sağladığı kabul edil-

miştir. Genellikle % 70 ve üzerindeki değerler yeterli ve % 90’ın üze-

rindeki değerler iyi görülmektedir (Miles ve Huberman, 1994). Atama

farklarını gidermek amacıyla yapılan gözden geçirme süreci sonrasında,

güvenirlik kat sayısı % 95 olarak hesaplanmıştır.

Verilerin Sunulması Aşaması: Elde edilen temalara göre ayrıştırı-

lan veriler, üretilen metaforlarla örneklendirilerek sunulmuştur. Sunu-

lan metaforlar, italik yazıyla yazılmış ve metaforun alındığı anket nu-

marası parantez içinde verilmiştir. Bu tarz doğrudan alıntılar, katılım-

cı görüşlerini ve deneyimlerini çarpıcı bir biçimde yansıtırlar (Yıldırım

ve Şimşek, 2005).

Verilerin çözümlenmesinde nitel ve nicel yollar birlikte kullanılarak bir

çeşitlemeye gidilmiştir. Temaların saptanmasından sonra, bütün veriler

SPSS istatistik programına aktarılmıştır. Katılımcıların deneyimlerini

niteleyen temel temaların, bilgisayar deneyim yılı ve bulundukları sınıf

düzeylerine göre değişip değişmediğini belirlemede, iki değişken için

Kay-Kare Testi (Chi-Square Test) kullanılmıştır. Elde edilen bulgular,

tablolar hâlinde sunularak açıklanmıştır.

BulgularKatılımcıların Deneyimleri

Katılımcıların arama motorlarıyla olan deneyimlerine dayalı olarak üret-

tikleri metafor verilerinden elde edilen bulgular, üç ana temadan oluş-

maktadır. Belirlenen ana temalar; (i) koşullar, (ii) fırsatlar ve (iii) sorun-

lardır. Bu üç ana temanın her birinin genel toplam içindeki ağırlıkları, fre-

kans ve yüzde değerleri olarak görselleştirilerek Şekil 1’de sunulmuştur.


Şekil 1. Elde Edilen Temaların Frekans ve Yüzde Değerleri

Elde edilen temalar; (i) katılımcıların arama yapabilmek için gerek-

li koşullara, (ii) arama sürecinde veya sonrasında ortaya çıkan fırsatla-

ra ve (iii) arama yaparken karşılaştıkları sorunlara dikkatleri çekmekte-

dir. İnternet, bilgiye erişimde kullanıcılara önemli fırsatlar sunmakta-

dır; ancak katılımcıların deneyimlerinde “fırsatlar” temasının en az tek-

rar eden tema olarak ortaya çıktığı görülmektedir. Katılımcıların bir kıs-

mının ürettiği metaforlar ise bilgiye erişimde önemli olan koşullara veya

gerekliliklere göndermede bulunmaktadır. Katılımcıların yaklaşık üçte

ikisi de ürettikleri metaforlarla yaşadıkları sorunlara dikkatleri çekmek-

tedir. Bulgulara göre, katılımcıların büyük bir çoğunluğunun arama mo-

torlarına dayalı olarak yaptıkları araştırmaların sorunlu deneyimlere dö-

nüştüğü söylenebilir. Bu temaları daha iyi anlayabilmek için, temala-

rı oluşturan alt temalara ilişkin örnek metafor ifadelerinin sunulmasına

gereksinim vardır. Temaları oluşturan alt temalar, frekans ve yüzde de-

ğerleriyle birlikte Tablo 1’de sunulmuştur.

Tablo 1. Katılımcıların Arama Motorlarıyla Olan Deneyimlerinden Çıkan Temalara İlişkin

Frekans ve Yüzde Dağılımları

f %

I. KOŞULLAR

a. Bal alacak çiçeği bilmek 57 18,88

b. Derleyip toplamak 5 1,66

Ara Toplam 62 20,54


II. FIRSATLAR

a. Başına talih kuşu konmak 11 3,64

b. Tereyağından kıl çekmek 27 8,94

c. Tadını almak 12 3,97

Ara Toplam 50 16,55

III. SORUNLAR

a. Geceyi gündüze katmak 80 26,49

b. Arap saçına dönmek 15 4,97

c. Dallanıp budaklanmak 20 6,62

d. Dikili ağaca dönmek 10 3,31

e. Havanda su dövmek 10 3,31

f. Armut piş ağzıma düş 38 12,58

g. Avare avare dolanmak 17 5,63

Ara Toplam 190 62,91

Toplam 302 100

Birinci tema olan koşullar (% 20,54), arama motoru kullanımı esnasın-

daki temel gerekliliklerden bazılarını ifade etmektedir. Bu tema altın-

da iki farklı alt tema ortaya çıkmıştır. Bunlardan ilki olan bal alacak çi-

çeği bilmek, istenilen sonuca ulaşmak amacıyla nasıl hareket edileceğini

ve hangi stratejilerin izleneceğini bilmeyi ifade eder. Bu alt temaya kay-

naklık eden örnek metaforlar şunlardır:

Kum içindeki metalleri mıknatıs ile çekmeye benzer çünkü birçok bilgi için-

den bize gerekli olanı seçmemiz gerekir (15).

Bir sürü anahtar içinden kapıyı açacak anahtarı bulmaya benzer çünkü bir-

çok bilgi içinden aradığımızı çekip çıkaracak anahtar kelimeyi bulmamız ge-

rekir (151).

Süper markette alışveriş yapmaya benzer çünkü aradığın her şeyi ancak uy-

gun reyonda bulursun (266).

Alt temalardan ikincisi olan derleyip toplamak, ulaşılan ve toplanan par-

ça bilgileri bütünleştirmek veya sentezlemek olarak ifade edilebilir. Bu

alt temayı oluşturan metaforlardan bazıları şunlardır:

Özel bir yemek yapmaya benzer çünkü parçaları bir araya getirerek bütün-

leştiririz (240).

Yapbozun eksik parçalarını arayıp bulmaya benzer çünkü ulaştığımız bölük

pörçük bilgileri sentezlemek gerekir (228).


İkinci tema olan fırsatlar (% 16,55), arama motorlarının kullanıcılara

sunduğu olanak ve kolaylıklarla ilgilidir. Fırsatlar, üç farklı alt tema ola-

rak ortaya çıkmıştır. Bunlardan ilki olan başına talih kuşu konmak, isteni-

len bilgiye kolay ama aynı zamanda şans eseri olarak erişmeyi ifade eder.

Bu alt temayı oluşturan örnek metaforlar şunlardır:

Sihirli bir değneğe benzer çünkü istediğimi anında verir (85).

Okyanusun dalgalı sularında aradığımın elime düşüvermesine benzer çünkü

bilgiye kolay ve zahmetsiz bir şekilde ulaşıyorum (254).

İkinci alt tema olan tereyağından kıl çekmek ise sonuca çok kolay ve hız-

lı bir şekilde ulaşanları ifade eder. Bu alt temaya kaynaklık eden örnek

metaforlar şunlardır:

Balık dolu okyanusta balık tutmaya benzer çünkü her aradığımı orada bu-

lurum (10).

Kar üstündeki kömürü görmeye benzer çünkü bilgiye çok kolay ulaşırım (231).

Üçüncü alt tema olan tadını almak ise erişilmek istenilen bilgiye keyif

alarak ulaşmayı ifade etmektedir. Bu alt tema altında yer alan metafor-

lara örnek olarak şunlar verilebilir:

Ayaklarımı yerden keserek uzayda uçmaya benzer çünkü istediğin yere ulaş-

mak eğlencelidir (172).

Bir ülkede gezinti yaparak öğrenmeye benzer çünkü değişik şeylerle karşıla-

şırsınız (106).

Üçüncü tema ise katılımcıların edindiği olumsuz deneyimleri, yani so-

runları içermektedir (% 62,91). Adayların karşılaştıkları temel sorunlar-

dan birincisi olan alt tema geceyi gündüze katmak, istenilen bilgiye bü-

yük bir çaba ve zaman harcayarak ulaşmayı ifade eder. Bu alt tema altın-

da yer alan metaforlara şunlar örnek olarak verilebilir:

Deveye hendek atlatmaya benzer çünkü aradığım çoğu bilgiyi kolaylıkla bu-

lamıyorum (136).

Bir çuval bulgur içindeki küçük bir taşı bulmaya benzer çünkü çok fazla bil-

gi içinden aradığımı bulmak zor (311).

İkinci alt tema olan Arap saçına dönmek, yapılan aramanın içinden çıkıl-

maz ve karmaşık bir duruma bürünmesini ifade etmektedir. Bu alt te-

mayı oluşturan metaforlardan bazıları şunlardır:


İpe dolanmış bir kediye benzer çünkü uğraştıkça daha da dolanıyorum (190).

Bilgi ararken bilgi çöplüğüne düşmeye benzer çünkü gelen sonuçlar sistemli

değil ve içinde kayboluyorum (325).

Üçüncü alt tema olan dallanıp budaklanmak, yapılan aramanın gittikçe

genişlemesini dile getirmektedir. Bu alt temaya ilişkin örnek metafor-

lar şunlardır:

Binlerce dallara ayrılan yola benzer çünkü her arama binlerce kapı açıyor (317).

Nar meyvesine benzer çünkü bir kelime binlerce sonuç veriyor (73).

Dördüncü alt tema olan dikili ağaca dönmek, yapılan aramanın umutsuz

bir bekleyişe dönmesini ve buna dayalı olarak ortaya çıkan zaman kay-

bını ifade etmektedir. Örnek metaforlar şunlardır:

Kuyruklu yıldızı beklemeye benzer çünkü çok fazla zaman alıyor (132).

İğneyle kuyu kazmaya benzer çünkü istenen bilgiye ulaşmak çok zaman alıyor (188).

Beşinci alt tema olan havanda su dövmek, harcanan emeğe rağmen iste-

nilen sonuca bir türlü ulaşılamadığını dile getirmektedir. Örnek meta-

forlar şunlardır:

Delik kovayla kuyudan su çekmeye benzer çünkü sürekli yarım yamalak bil-

giler karşımıza çıkıyor (71).

Su üzerine yazı yazmaya benzer çünkü aradığım bilgiye bir türlü ulaşamı-

yorum (207).

Altıncı alt tema olan armut piş ağzıma düş, hiçbir emek harcamadan her

şeyin kişinin kendisine sunulmasını beklemek şeklinde nitelenebilir. Bu

alt temaya örnek olan metaforlar şunlardır:

Pişmiş yemeğin önümüze konmasına benzer çünkü bilgiyi enerji harcama-

dan kolayca elde ediyoruz (192).

Sınavda kitaptan kopya çekmeye benzer çünkü her şey hazır ve biz aynen

alıyoruz (303).

Evde hazır bulunan bir profesöre benzer çünkü her şeye cevabı hazırdır (33).

Yedinci ve son olan avare avare dolanmak, ne yaptığını bilmeden ve an-

lamadan bir şeyler yapmayı ifade etmektedir. Bu alt temaya örnek olan

metaforlar ise şunlardır:


Okula gitmek için yola çıkıp bir kafede oturmaya benzer çünkü çoğu araştır-

ma lüzumsuz sayfalarla insanı meşgul ediyor (249).

Bir yerin adresini bilmeden sokak sokak aramaya benzer çünkü neyin nere-

de olduğu belli değil (218).

Verilerden elde edilen koşul, fırsat ve sorun boyutlarındaki temalar, ara-

ma motoru kullanım deneyimlerindeki önemli noktalara dikkatleri çek-

mektedir. Koşul teması, arama sürecindeki temel gerekliliklere ince gön-

dermeler yapmaktadır. Örneğin, “Süper markette alışveriş yapmaya benzer

çünkü aradığın her şeyi ancak uygun reyonda bulursun.” (266) metaforu, in-

ternetin doğasına dikkatleri çekmekte ve ticari (com), eğitim (edu), askerî

(mil), resmî (gov) gibi internet alanlarını (domain) bilmenin önemine,

hatta bu reyonlarda aramak gerektiğine dikkatleri çekmektedir. Fırsat te-

ması, arama motorunun getirdiği avantajlara dikkat çekse de bir grup ka-

tılımcının şans eseri olarak bilgiye erişim sağladığını göstermektedir. So-

runlar boyutu ise yaşanan sorunların ayrıntılarını göstermektedir.

Bilgisayar Deneyimi ve Sınıf Düzeyine Dayalı FarklılıklarTablo 2’de arama motoru kullanım deneyimlerinden çıkan üç temel te-

manın, katılımcıların bilgisayar deneyim sürelerine göre karşılaştırması-

na ilişkin bulgular yer almaktadır. Altı katılımcı, bilgisayar deneyim yılı-

nı yazmadığı için değerlendirmeye alınmamış; 296 katılımcının verileri

değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular; bilgisayar kullanma açısından

farklı deneyim yılına sahip öğretmen adaylarının ifadelerinden çıkan te-

maların, birbirlerinden anlamlı derecede farklılık göstermediğini ortaya

koymaktadır (Pearson chi-square (df=4)=5.390; p=0.250). Bu sonuçlar;

katılımcıların arama motoru kullanım deneyimlerinin niteliklerinin, or-

taya çıkan üç tema açısından bilgisayar kullanım yılına göre bir değişim

göstermediğini ifade etmektedir.

Tablo 2. Bilgisayar Deneyim Yılı ile Ortaya Çıkan Temalar Arasındaki İlişki

Koşul (n=62) Fırsat (n=48) Sorun (n=186) Toplam (n=296)

f (%) f (%) f (%) f (%)

1-3 yıl 23 (16,5) 27 (19,4) 89 (64,0) 139 (100)

4-6 yıl 28 (26,7) 12 (11,4) 65 (61,9) 105 (100)

7 yıl ve üstü 11 (21,2) 9 (17,3) 32 (61,5) 52 (100)

Pearson chi-square (df=4)=5.390; p=0.250


Tablo 2 incelendiğinde arama motoruyla bilgi edinmede koşullara atıf

yapanlar 1-3 yıllık bilgisayar deneyimine sahip olanlarda % 16,5, 4-6

yıllık deneyime sahip olanlarda % 26,7 ve 7 yıl ve üstü deneyime sahip

olanlarda % 21,2 olarak bulunmuştur. Fırsat temasına atıf yapanlar 1-3

yıllık deneyime sahip olanlarda % 19,4, 4-6 yıllık deneyime sahip olan-

larda % 11,4 ve 7 yıl ve üstü deneyime sahip olanlarda % 17,3 olarak bu-

lunmuştur. Sorun temasına atıf yapanlar 1-3 yıllık deneyime sahip olan-

larda % 64, 4-6 yıllık deneyime sahip olanlarda % 61,9 ve 7 yıl ve üstü

deneyime sahip olanlarda % 61,5 olarak bulunmuştur. Elde edilen bul-

gular istatistiksel olarak anlamlı bir fark göstermemiştir.

Tablo 3’te arama motoru kullanım deneyimlerinden çıkan üç temel te-

manın katılımcıların sınıf düzeylerine göre karşılaştırmasına ilişkin bul-

gular yer almaktadır. Elde edilen bulgular, farklı sınıf düzeylerinde bu-

lunan öğretmen adaylarının ifadelerinden çıkan temaların birbirlerin-

den anlamlı derecede farklılık gösterdiğini ortaya koymaktadır (Pearson

chi-square (df=6)=14.379; p=0.026).

Tablo 3. Sınıf Düzeyi ile Ortaya Çıkan Temalar Arasındaki İlişki

Koşul (n=62) Fırsat (n=50) Sorun (n=190) Toplam (302)

f (%) f (%) f (%) f (%)

1. sınıf 10 (16,7) 15 (25,0) 35 (58,3) 60 (100)

2. sınıf 24 (28,6) 16 (19,0) 44 (52,4) 84 (100)

3. sınıf 11 (12,9) 10 (11,8) 64 (75,3) 85 (100)

4. sınıf 17 (23,3) 9 (12,3) 47 (64,4) 73 (100)

Pearson chi-square (df=6)=14.379; p=0.026

Tablo 3 incelendiğinde arama motoruyla bilgi edinmede koşullara atıf

yapanlar birinci sınıfl arda % 16,7 iken, ikinci sınıfl arda % 28,6’ya çık-

makta; üçüncü sınıfl arda %12,9’a düşerken, dördüncü sınıfl arda % 23,3’e

çıkmaktadır. Fırsat temasında atıf yapanlar birinci sınıfl arda % 25 iken,

ikinci sınıfl arda % 19’a düşmekte; üçüncü sınıfl arda % 11,8’e geriler-

ken, dördüncü sınıfl arda % 12,3’te kalmaktadır. Sorun boyutuna işaret

edenler birinci sınıfl arda % 58,3 iken, ikinci sınıfl arda % 52,4’e düşmek-

te; üçüncü sınıfl arda % 75,3’e çıkarken, dördüncü sınıfl arda % 64,4’e ge-

rilemektedir. Bu sonuçlar; katılımcıların arama motoru kullanım dene-

yimlerinin niteliklerinin, sınıf düzeyine göre değiştiğini göstermektedir.


Tartışma

Bu araştırma, öğretmen adaylarının arama motorları aracılığıyla yaptık-

ları aramalara ilişkin edindikleri deneyimlerin niteliğini metaforlar ara-

cılığıyla ortaya çıkarmak ve elde edilen verilerden öğretmen yetiştirme

sürecinin geliştirilmesine ilişkin öneriler oluşturma amaçlarına yönelik

olarak gerçekleştirilmiştir. Koşul, fırsat ve sorun boyutlarını ayrıntılarıyla

gösteren bulgular elde edilmiştir. Bu bulgular aşağıdaki noktalara dik-

katleri çekmektedir:

İlk olarak öğretmen adaylarının ürettikleri metaforlar, metaforun konu-

suna ait ortak özellikler bakımından temalara ayrıştırıldığında, sorun-

lu deneyimlerin baskın olduğu göze çarpmaktadır. Diğer bir deyişle bil-

giye erişim deneyimlerinin, fırsat ve koşul boyutlarından daha çok sorun

boyutuna işaret ettiği görülmektedir. İlköğretimden üniversiteye kadar

birçok öğrencinin internet ve arama motorlarını bilgiye erişim amaç-

lı kullandıkları bilinse de (Akdağ ve Karahan, 2004; Akkoyunlu ve Yıl-

maz, 2005; Ersoy ve Türkkan, 2009; Kennedy et al., 2008; Kurbanoğ-

lu, 2002; Oliver ve Goerke, 2007), hem bilgiye erişim açısından hem de

okuryazarlık öğretimi açılarından arama motorlarının hafife alınamaya-

cak bir olgu olduğu göze çarpmaktadır. Elde edilen bulgular, öğrencile-

rin bilgiye erişimde sorunlar yaşadıklarını gösteren diğer araştırmaların

(Albion, 2007; Colaric et al., 2004; Graham ve Metaxas, 2003; Huer-

ta ve Sandoval-Almazán, 2007) bulgularıyla tutarlılık göstermekle be-

raber, dikkatleri sorunların kaynağına çekmektedir. Öyle ki arama esna-

sında, kişilerin arama motoru komutları veya gelişmiş arama seçenekleri

gibi, arama sonuçlarını sınırlandırıcı birtakım teknik bilgilere ve bu bil-

gileri kullanabilme becerisine gereksinim duydukları bilinmektedir (Şa-

hin et al., 2009b). Ancak öğretmen adaylarının çoğunun arama motoru

kullanımına yönelik bilgilerden ve sonuçları sınırlandırmak için başvu-

rulan arama motoru komutlarından habersiz olduklarını da önceki ça-

lışmalar göstermektedir (Colaric et al., 2004; Şahin et al., 2009a). Bu te-

mel bilgi ve becerilerden yoksun bireyler için sanal ortam, kolayca için-

den çıkılamayacak bir karmaşaya dönüşebilmektedir. Sınıf öğretmeni

adaylarının çoğunluğunun Google arama motorlarını kullanabilmek için

gerekli olan arama komutları veya gelişmiş arama seçeneklerini bilme-

meleri ve yaptıkları aramalarda da “gelişigüzel yollara” başvuruyor ol-

maları (Şahin et al., 2009a), sorunlu deneyimlerin ön plana çıkmasın-

da önemli derecede rol oynayabilir. Çünkü yeterince sınırlandırılmayan

konular hakkında yapılan aramalar, binlerce veya milyonlarca sonuç ve-


rebilmektedir. Yine de bunlara rağmen fırsat ve koşul boyutlarının da or-

taya çıkmış olması, arama deneyimleri içinde olumlu yönlerin olduğunu

göstermekte; dikkatleri bu deneyimlerin ayrıntılarına çekmektedir. Bu

olumlu deneyimler, sanal etkinliklere yönelmek için haklı gerekçelerin

de mevcut olduğunu düşündürmektedir.

İkinci olarak öğretmen adaylarının ürettikleri metaforlar, elde edilen her

tema hakkında daha ayrıntılı bir bilgi de vermektedir. Üretilen bir me-

tafor açıklamaya çalıştığı gerçekliğin genellikle bir boyutu hakkında bil-

gi verse de (Lakoff ve Johnson, 1980; Saban et al., 2006), geniş bir ör-

neklem kitlesinden elde edilen metaforlardan çıkan kod ve temalar ger-

çekliğin farklı boyutlarını ortaya koymaktadır. Zaten soyut ve karmaşık

olguların aydınlatılabilmesi için alternatif metaforlara ihtiyaç duyuldu-

ğu ifade edilmiştir (Saban et al., 2006). Örneğin, bal alacak çiçeği bilmek

ve derleyip toparlamak, arama yapan kişi için önemli koşullar olarak dile

getirilmektedir. Bu koşullardan anlaşıldığı kadarıyla, bilginin yerini veya

ulaşma yollarını bilmek her zaman yeterli olmamakta; erişilen parça bil-

gileri sentezlemeye de gereksinim duyulmaktadır. Bu yapılmadığı tak-

dirde, yapılan bir çalışmada da (Şahin et al., 2009b) ifade edildiği gibi,

kullanıcılar bilinçli veya bilinçsizce “hazırcılık” tuzağına düşmektedir-

ler. Fırsat boyutu incelendiğinde ise istenilen bilgiye şans eseri bir şekil-

de ulaşıldığı (başına talih kuşu konmak), bilgiye erişimin bazı katılımcı-

lar için kolay ve hızlı olduğu (tereyağından kıl çekmek) ve bazı katılımcı-

lar için arama sürecinin keyif verici olduğu (tadını almak) dikkatleri çek-

mektedir. Bu olumlu deneyimler araştırmaların (Albion, 2007; Usluel,

2006) göstermiş olduğu öz yeterlik algılarının yüksek olması durumuy-

la ilişkili olabilir. Çünkü kişilerin mevcut arama bilgileri sınırlı olsa bile

(Albion, 2007), makinelerin sağladığı kolaylıklar sayesinde yeterli bazı

bilgilere erişebilmektedirler. Öyle olsa da sınırlı bilgi ve beceriye sahip

olan kullanıcılar için sorunlu deneyimler kaçınılmazdır. Üretilen meta-

forlar arama motoru kullanıcılarının karşılaştıkları sorunların ayrıntıla-

rı hakkında da bilgi vermektedir. Arap saçına dönmek, yapılan araştırma-

nın içinden çıkılmaz bir sürece dönmesini; dallanıp budaklanmak, ara-

manın gittikçe genişlemesini; armut piş ağzıma düş, hazırcı bir tutumu

desteklemesini; dikili ağaca dönmek ise aramanın umutsuz bir bekleyişe

dönmesine işaret etmektedir. Bu yönüyle metaforun kaynağı, metaforun

konusunu farklı bir bakış açısıyla anlamada bir filtre işlevi görmektedir

(Saban et al., 2006).


Üçüncü olarak elde edilen metaforlar öğretmen yetiştirme sürecinde

yeni okuryazarlıklara (örneğin; bilgi okuryazarlığı, teknoloji okuryazar-

lığı, medya okuryazarlığı) ilişkin becerileri destekleyecek öğrenmelere

olan ihtiyaca ışık tutmaktadır. Daha da önemlisi, önceki araştırmala-

rın (Aldemir, 2004) böyle bir eğitimi öğretmen adaylarının talep ettik-

lerini göstermesi, bu ihtiyacın önceden de mevcut olduğunu düşündür-

mektedir. Bilgi teknolojilerinin yaygınlaşmasının bir sonucu olan bilgi-

ye kolay ve hızlı erişimin sağlanmasıyla birlikte, eğitim programları da

“öğrenmeyi öğrenme” becerilerine ağırlık vermektedir (Cornford, 2002;

Güven, 2008). Çünkü mevcut teknolojiler, hızlı değişimi de beraberinde

getirmektedir. O zaman, bu değişime cevap verebilmenin temel yolu öğ-

renmeyi öğrenmek; bunun bir şartı ise bilgiye erişim yollarını bilmektir

(Güven, 2008). Ancak geleneksel ve konu merkezli anlayışların yaygın

olduğu ortamlarda, “konuları yetiştirme” kaygısı ön plana çıkmaktadır.

Aslında Hector (2005)’un ifadesinde yer bulduğu gibi, konuları yetiştir-

me veya amaçları gerçekleştirme uğruna yirmi birinci yüzyılda ihtiyaç

duyulacak beceriler feda edilmemelidir. Hector’a göre uygulanan eğitim

programları öğrencileri kendi geleceklerine hazırlamak yerine daha çok

“bizim geçmişimize” hazırlamaktadır. Öyleyse bilgiye erişimdeki önem-

li yolların, öğretmen adaylarına kazandırılması bir gerekliliktir. Öğret-

menlerin de bilgiye erişim becerilerini öğrencilerine öğretecekleri dü-

şünülürse kendilerinin bu konuda yeterli olmaları gereklidir (Güven,

2008). Ayrıca unutulmamalıdır ki sınıf öğretmenliği programına katılan

öğretmen adaylarının büyük çoğunluğu, tek eşin çalıştığı ve anne/baba

eğitimlerinin genel olarak düşük olduğu ailelerden gelmektedirler (Sa-

ban, 2003; Şahin, Çokadar ve Uşak, 2008). Bu demografik eğilim, sınıf

öğretmenliği programlarında bilgiye erişim becerileri anlamında eğitim

ihtiyacı duyanların bazı alanlara göre fazla olabileceği izlenimi vermek-

te; bu eğitimin önemsenmesi gerektiğini düşündürmektedir.

Dördüncü olarak öğretmen adaylarının arama motorlarıyla olan de-

neyimlerinin niteliği, onların bilgisayar deneyim yılına göre bir fark-

lılık göstermemektedir. Bu bulgu, bilgisayar deneyiminin kişilerin bil-

giye erişim becerilerini anlamlı derecede etkilemediğine işaret etmiş;

daha çok bilgisayar deneyimine sahip olanların bilgiye erişimde daha az

problem yaşadıklarını veya daha çok fırsat deneyimine sahip oldukları-

nı göstermemiştir. Ancak katılımcıların sınıf düzeyine göre deneyimle-

ri incelendiğinde, deneyimlerini fırsat temasına koyanların, belki de in-

ternet ortamına daha sıklıkla başvurulan son sınıfl ara doğru azalma eği-


limine girdiği görülmektedir. Araştırmaya dayalı ödevlerin belki de en

sıklıkla yapan grup olan üçüncü sınıfl arın, “koşul” ve “fırsat” boyutları-

nı diğer sınıfl ara göre en düşük ancak “sorun” boyutunu en yüksek oran-

da ifade etmeleri, arama deneyimlerinin artmasıyla birlikte sorunlu de-

neyimlerin daha çok hissedildiğini düşündürmektedir. İkinci sınıfl arın

diğer sınıfl ara göre “koşul” boyutunu en sık ancak “sorun” boyutunu en

seyrek ifade eden grup olmaları da, Bilgisayar I ve II derslerini henüz

yeni almış olmaları gerekçesiyle eğitimin deneyimleri etkilemede önem-

li bir faktör olabileceğini düşündürmektedir.

Sonuç olarak bulgulardan ortaya çıkan temalar, dikkatleri sınıf öğret-

menliği adaylarının deneyimlerinden çıkan sorun boyutunun, fırsat ve

koşul boyutları karşısındaki ağırlığına çekmektedir. Üniversiteye gelen

öğrencilerin “yaygın” teknolojileri kullandıkları ancak bunların ötesin-

deki teknolojileri kullanmada heterojen bir yapı sergiledikleri bilinse de

(Kennedy et al., 2008) bu çalışmadan elde edilen bulgular, yaygın kul-

lanılan teknolojilerle de önemli sorunlar yaşandığını göstermektedir.

Açıkçası arama motorları, herkes tarafından kullandığı için hafife alın-

mamalıdır. Bilgiye erişim sorunlu bir alandır. Öğretmen adaylarını “diji-

tal yerliler” (Prensky, 2001) veya “internet nesli” (Tapscott, 1998) olarak

tanımlayarak buna göre davranmak, sorunlu boyutu kolayca geleceğe ta-

şıyabilir. Öğretmen yetiştirme programları, öğretmen adaylarının dene-

yimlerinde bir sorun olarak duran bu alanı yine onların deneyimlerinde

yer alacak olan bir fırsata dönüştürebilirse o zaman bilgiye erişim dene-

yimleri daha çok “süt dolu bir ineği sağmaya” ya da “tereyağından kıl çek-

meye” benzeyecektir. Araştırmacılar da arama motorlarının etkin kulla-

nımını öğrettikleri gruplarda, deneyimlerin niteliklerinin nasıl değişti-

ğini veya geliştiğini araştırmak suretiyle mevcut sorunlu deneyimleri gi-

dermenin yollarını sunabilirler.

SEVEN, GÜNGÖR AYTAR / Adaptation of the Incomplete Stories with Doll Family Scale to... • 21

Is It “Writing on Water” or

“Strike It Rich?”

Th e Experiences of Prospective

Teachers in Using Search Engines

Abdurrahman ŞAHİN*, Hülya ÇERMİK**, Birsen DOĞAN***

AbstractInformation searching skills have become increasingly important for prospective teachers

with the exponential growth of learning materials on the web. Th is study is an attempt to

understand the experiences of prospective teachers with search engines through metapho-

ric images and to further investigate whether their experiences are related to the variables

of years spent in the program and years of experience with computers. Participants were

comprised of 335 prospective classroom teachers registered at Pamukkale University, Fa-

culty of Education, Primary School Teaching Program (1-5) in the Department of Ele-

mentary Education. In this descriptive study, data were collected through asking partici-

pants to produce a metaphor with reasoning that demonstrates their experiences with se-

arch engines. Gathered data were analyzed by using the techniques of content, frequency,

and percentage analyses. Upon this procedure, themes were emerged. Chi-square test was

used to identify whether participants’ experiences relate to their years of computer experi-

ence and years spent in the program. Findings drew attention to the categories of provi-

sions, opportunities, and problems in searching for information and demonstrated the do-

minance of problems with respect to other themes. Participants’ experiences were not re-

lated to their experiences with computers but were related to their years in the program.

Findings revealed a need to off er learning experiences to enhance prospective classroom

teachers’ searching skills.

Key WordsAccessing Information, Teacher Education, Search Engines, Metaphor.

* Correspondence: Assist. Prof. Dr., Abdurrahman Şahin, Pamukkale University, Faculty of Education, Depart-ment of Educational Sciences, 20020 Denizli / Turkey.

E-mail: [email protected]

** Assist. Prof. Dr., Hülya Çermik, Pamukkale University, Faculty of Education, Department of Elementary Education, 20020 Denizli / Turkey.

*** Assist. Prof. Dr., Birsen Doğan, Pamukkale University, Faculty of Education, Department of Elementary Education, 20020 Denizli / Turkey.

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Th eory & Practice

10

© 2010 Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları İletişim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.

(1) • Winter 2010 • 515-546

536 • EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE

As the internet usage has become widespread, students frequently use

the internet in order to meet their needs of information (Bakay, 2005;

Ersoy, & Türkkan, 2009; Kennedy, Judd, Churchward, Gray, & Krause,

2008; Oliver, & Goerke, 2007) and they prefer the internet over the

printed and other alternatives sources of information (Şahin, Çermik, &

Doğan, 2009a; Yalçınalp, & Aşkar, 2003). Although research generally

indicates that the internet users have high self-perception of informa-

tion search (Albion, 2007; Usluel, 2006), it is known that many users ex-

perience problems in eff ective use of the search engines (Albion, 2007;

Colaric, Fine, & Hofmann, 2004; Graham, & Metaxas, 2003; Huerta,

& Sandoval-Almazán, 2007).

A new study points out that prospective teachers face issues related to

(i) self, (ii) medium, and (iii) content during their search engine use

(Şahin, Doğan, & Çermik, 2009b). In another study (Colaric et al.,

2004), it was suggested that 36 percent of prospective teachers were

devoid of knowledge about the eff ective use of search engines and that

many of the participants were unaware of the search engine commands

to restrict the search results. Other studies revealed that the courses

off ered on the usage of the internet technologies at teacher education

programs were found to be insuffi cient or partially suffi cient (Karahan,

& İzci, 2001). Prospective teachers request courses in order to learn

eff ective use of search engines (Aldemir, 2004). Considering the fi nd-

ings from the previous research demonstrating that students prefer the

internet to the library and other information sources for their home-

work and projects (Akdağ, & Karahan, 2004; Akkoyunlu, & Yılmaz,

2005; Kurbanoğlu, 2002; Oliver, & Goerke, 2007; Şahin et al., 2009a),

it could be said that an investigation of prospective teachers’ experiences

of search engine use is a worthwhile pursuit. Analyzing the metaphors

refl ecting the user experiences with search engines may provide impor-

tant contributions to teacher education process.

A metaphor means learning any subject by another subject or turning

it into an experience (Lakoff , & Johnson, 1980). Metaphors give an

opportunity to compare, to draw attention to the similarities between

two things, and to explain something by putting it into the place of

another (Saban, Koçbeker, & Saban, 2006). By analyzing the metaphors

produced, one can catch the meaning beneath the statements that are

directly or consciously asserted (Parsons, Brown, & Worley, 2004). For

this reason, metaphors have become one of the important tools used

ŞAHİN, ÇERMİK, DOĞAN / Is It “Writing on Water” or “Strike It Rich?” Th e Experiences of...

by instructors and researchers (Ivie, 2001; Silman, & Şimşek, 2006).

Yıldırım and Şimsek (2005) state that the data gathered by means of

metaphors provide rich and visual image about the studied subject or

event. It is therefore not a coincidence to come across metaphor-based

research frequently in recent years (Saban, 2004; Saban et al., 2006; Sil-

man, & Şimşek, 2006; Th omas & McRobbie, 1999).

Th ough a metaphor is a shortcut to reveal its producer’s existing mental

images, it illuminates only one aspect of any uttered concept (Lakoff , &

Johnson, 1980). Metaphors we use also shape our perceptions, attitudes,

and activities (Saban, 2004). To investigate the quality of prospective

teachers’ experiences during their search engine use, it is aimed to an-

swer the following specifi c research questions. (i) What are the con-

ceptual themes drawn from the metaphors demonstrating prospective

teachers’ experiences with search engines? (ii) Do the themes, coming

from experiences of prospective teachers, diff er in terms of their years

of computer experience and years in the program? (iii) What kind of

implications do the obtained conceptual themes and other fi ndings pro-

pose about the quality of the experiences of prospective teachers and

transformation of teacher education process?

Method

Th is is a descriptive study investigating prospective teachers’ experiences

with search engines. Descriptive research aims to describe the char-

acteristics of the phenomena being investigated (Borg, Gall, & Gall,

1993).Th e data were gathered by asking participants to respond to an

open-ended metaphor question. Th e gathered data were divided into

themes by using a technique of qualitative data analysis. Afterwards,

relations were analyzed by statistical analysis on the emerged categori-

cal data.

Participants

Th e participants were 335 prospective teachers studying at the Prima-

ry School Teaching Program (1-5) in the Department of Elementary

Education at Pamukkale University. In order to have the best represen-

tation of participant characteristics (gender, year in the program etc.),

purposeful sampling was employed (Patton, 1990). In such a sampling,

researchers use their special knowledge or expertise to select participants

• 537


who represent the studied population (Berg, 1998). Maximum variation

sampling was used to increase the likelihood that all relevant aspects of

phenomenon being studied would be refl ected (Patton, 1990).

Instruments

Th e fi rst part of the data gathering instrument included personal ques-

tions (e.g., year in the program, gender, etc.). Th e second part included an

open-ended metaphor question aiming at identifying the characteristics

of the experiences of the participants in using search engines. Open-

ended questions provide fl exibility in a limited terrain for the partici-

pants (Seidman, 1998). Th e question was asked in the “fi ll in the blanks”

format. Participants were asked to respond to the following question. “To

search for information by using a search engine is like… because….”

Data Collection

Data were gathered within 2007-2008 autumn semester. Survey forms

were distributed to the selected participants in classrooms and adminis-

tered by the researchers. Suffi cient time was given to the participants to

produce their own metaphors and justifi cations.

Data Analysis

While six of the participants did not produce any metaphors, the rest

produced 329 metaphor statements in total. Metaphors produced by 27

of the participants were also eliminated for various reasons, and the re-

maining 302 metaphors were analyzed. Analysis process of the produced

metaphors was implemented in the following stages.

Recording the Data: Survey forms consigned by the participants were

numbered. Th en, the metaphor stated in each survey form was trans-

ferred to a new fi le with its justifi cation.

Elimination: Th e metaphors stated by prospective teachers were scru-

tinized one by one. All the metaphors were analyzed in terms of (i) its

topic, (ii) source, (iii) the relation between the topic of the metaphor and

its source (Saban et al., 2006), and additionally (iv) the quality of meta-

phors in displaying experiences of prospective teachers. After eliminating 27

metaphor statements, the remaining 302 robust metaphor statements

were taken for the analysis.

ŞAHİN, ÇERMİK, DOĞAN / Is It “Writing on Water” or “Strike It Rich?” Th e Experiences of... • 539

Forming the Themes: Th e selected metaphors were analyzed by using

“content analysis” technique. Content analysis refers to the determina-

tion, counting, and interpretation of the repeated subjects, problems,

and concepts among the gathered qualitative data (Denzin, & Lincoln,

1998; Miles, & Huberman, 1994; Silverman, 2000). Th e second and

third researchers studied every metaphor statements for the concepts as

the source of metaphor and coded them with a certain code. In order

not to misinterpret the source of metaphors, justifi ed explanations were

taken into account. In the coding process, idioms and metaphorical

statements were used to better present the fi ndings (Bogdan, & Biklen,

1998). Data, gathered under certain codes, were expressed in three main

conceptual themes.

Issue of Reliability: Th e fi rst researcher, independent from others, al-

located all the attained metaphor statements into the emerged themes.

Reliability of the research was calculated by the formula of Reliability =

Agreement / (Agreement + Disagreement) and 87 percent of consistency

was accepted for reliability (Miles, & Huberman, 1994).

Presentation of Data: Obtained themes were presented by exemplifi -

cations of the produced metaphors. At the end of each metaphor state-

ment, questionnaire number of the participant was stated.

Following the determination of themes, all data were transferred to the

statistical package program, SPSS. To identify if the main themes that

feature experiences of the participants would relate to their year in the

program and year of computer experience, chi square test was applied.

Th e fi ndings were presented in tables.

FindingsExperiences of Participants

Emerged fi ndings from the data of metaphors involve three main

themes: provisions (21%), opportunities (17%), and problems (62%). Th e

internet off ers many opportunities to the users, yet “opportunities”

theme appears to be the least repeating theme within the experiences of

participants. Metaphors produced by some of the participants highlight

the importance of provisions to access to information. Two-third of the

participants’ metaphorical images point problems.

Th e fi rst theme, provisions (20.54%), conveys some of the main neces-

sities during the use of search engines. It includes two diff erent sub-


categories. Th e fi rst, to know on which side one’s bread is buttered, means

knowing how to act to reach the requested result. It resembles drawing

metals from the sand with a magnet because we need to extract the useful in-

formation within lots of information (15). Th e second sub-themes to pick

up spirit could be defi ned as integrating and combining the reached and

gathered partial information. It resembles cooking a special meal because we

integrate it by gathering the components (240).

Th e second theme, opportunities (16.55%), is related to the facilities and

conveniences that search engines serve to the users. Opportunities con-

sist of three diff erent sub-themes. Th e fi rst one is to strike it rich which

means reaching the requested information not only easily but also ac-

cidentally. It resembles a magic wand because it gives what you want imme-

diately (85). Th e second sub-theme to do with one’s hand tied behind one’s

back describes the one who reaches the result easily and quickly. It is like

to see the coal on the snow because I reach the information easily (231). Th e

third sub-theme to get pleasure, means reaching the requested informa-

tion with pleasure. It is like fl ying in space because it is enjoyable to reach

the desired place (172).

Th e third theme includes the participants’ negative experiences, which

means problems (62.91%), with search engines. Th e fi rst sub-theme, to

work day and night means reaching the searched information with a

great struggle and in a long time. It is like fi nding a small piece of stone

in a big bag of rice, because it is too diffi cult to fi nd what I want in piles of

information (311). Th e second sub-theme, turning to a tangle, explains

that the conducted search becomes a challenge and gets more and more

complicated with increasing eff ort. It is like a cat tangled up with a string,

because the more I struggle to fi nd what I need the worse it gets (190). Th e

third sub-theme, to ramify and to get complicated means expanding the

search done. It is like the way that has thousands of crossroads because all

searches open new doors (317). Th e fourth sub-theme to turn into a planted

tree infers that the search done turns into a hopeless expectancy and

waste of time as a result. It is like waiting for the comet because it takes so

much time (132). Th e fi fth sub-theme, to beat the air tells not being able

to reach the desired result in spite of hard try. It is like drawing water

with a ripped bucket, because what I always fi nd is pieces of information

(71). Th e sixth sub-theme, to expect things to fall into the lap without do-

ing anything, is defi ned as waiting everything to be presented without

showing any eff ort. It is like cheating from the book in an examination


because everything is ready, and we just take it (303). Th e seventh, to hang

around, infers to do something unconsciously or unknowingly. It is like

looking for a place street by street, without knowing the address because it is

not certain what is where (218).

The Diff erences Related to Computer Experience and Year in the Program

Findings in this section revealed that the themes emerged from the

statements of the prospective teachers who have diff erent experi-

ence years with computers did not diff erentiate signifi cantly from

each other (Pearson chi-square (df=4)=5.390; p=0.250). However, the

themes emerged from the statements of the prospective teachers who

are at a diff erent stages of teacher education program (year in the pro-

gram) were signifi cantly diff erent from each other (Pearson chi-square

(df=6)=14.379; p=0.026). Th ese results showed that the characteristic of

the search engine usage experience of the participants relates to their

year in the program.

Discussion

In this research, fi ndings demonstrating provisions, opportunities and

problems dimensions draw attention to the following points. First of

all, the dominance of problematic experiences of prospective teachers

attracts attention. Although it is known that students from the age of

primary school to the age of university use the internet and search en-

gines to reach information (Ersoy, & Türkkan, 2009; Kennedy et al.,

2008; Oliver, & Goerke, 2007), the search engine use is a problematic

fi eld for the users. Findings in this study do not only verify the fi ndings

of previous studies demonstrating that students have problems to reach

information (Albion, 2007; Colaric et al., 2004; Huerta, & Sandoval-

Almazán, 2007), but also take the attention to the source of problems.

One possible source, as displayed by previous studies, is that most pro-

spective teachers are unaware of the crucial information about search

engines and the search engine commands to restrict the results (Colaric

et al., 2004; Şahin et al., 2009a). However, the emergence of opportuni-

ties and provisions dimensions demonstrate that a segment of the par-

ticipants take the advantage of the internet. Th is draws attention to the

details of those experiences.


Second, the metaphors produced by the prospective teachers give de-

tailed information about each theme. Although metaphors usually give

information about just one aspect of the reality (Lakoff , & Johnson,

1980; Saban et al., 2006), the codes and themes emerged from the met-

aphors obtained from a large sample can display other dimensions of

reality. For instance, to know on which side one’s bread is buttered and pick

up spirit tell important provisions for the person doing a search. As un-

derstood from these conditions, to know the location of the information

or the way to reach it is not always enough; there is also a need to inte-

grate the obtained partial information. If this is not done, as it is stated

in a study as well (Şahin et al., 2009b), users learn to expect everything

presented on a silver platter.

Th ird, obtained metaphors draw attention to the need of education sup-

porting new literacy skills in teacher education programs. Curriculum

initiatives currently give a great deal of emphasis on improving the skills

of learning to learn (Cornford, 2002; Güven, 2008) since existing tech-

nologies bring instant changes creating new needs. Th erefore, the main

means of reacting to those changes is learning to learn; one circumstance

of it is to know the way to reach information (Güven, 2008). However,

in societies where traditional and content-based approaches of teaching

are common, the anxiety of “keeping up with the curriculum” takes the

precedence. As stated in Hector’s argument (2005), the skills required

in the 21st century should not be abandoned for the sake of keeping

up with curriculum and of reaching specifi ed objectives. Furthermore,

it must be noted that most of the prospective classroom teachers come

from families where only one parent is working and the education level

of mother/father is usually low (Saban, 2003; Şahin, Çokadar, & Uşak,

2008). Th us, the need of learning information searching skills might be

higher for classroom teachers than that of other prospective teachers or

university students.

Fourth, fi ndings indicate that the number of computer experience years

does not signifi cantly relate to the characteristics of their search experi-

ences. When experiences of the participants are analyzed based on their

year in the program, it is seen that the ones who put the experiences

to the opportunity theme have been lowered as approaching to the last

years of the program, in which the internet use is usually more frequent.

Th e third graders, as being the group doing research-based projects

most frequently among the all groups, express provision and opportunity


dimensions at minimum level, but express problem dimension at maxi-

mum level. It is considered that problematic experiences are encoun-

tered more often as participants’ search experiences get more frequent.

In conclusion, fi ndings draw attention to the weight of the problem

dimension of experiences of participants compared to the opportunity

and provision dimensions. Although it is known that students com-

ing to a university are known to use “common” technologies yet they

are heterogeneous for using technologies beyond these (Kennedy et al.,

2008), fi ndings of this study display that important problems are faced

in using common technologies, as well. To view prospective teachers as

the “digital natives” (Prensky, 2001) or “the internet generation” (Tap-

scott, 1998) may carry the problem of illiteracy to the future. If teacher

training programs can turn problematic experiences of prospective

teachers into experiences of opportunities, students’ search engine use

might resemble milking a milky cow or doing something with one hand

tied behind his or her back.


References/KaynakçaAkdağ, M. ve Karahan, M. (2004). Üniversite öğrencilerinin bilgi okuryazarlık dü-zeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 29(134), 19-27.

Akkoyunlu, B. ve Yılmaz, M. (2005). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık dü-zeyleri ile internet kullanım sıklıkları ve internet kullanım amaçları. Eğitim Araştır-

maları, 19, 1-14.

Albion, P. (2007). Student teachers’ confidence and competence for finding informa-tion on the Internet. In C. Crawford, K. McFerrin, J. Price, R. Weber, & D. A. Willis. (Eds.), Proceedings of Society for Information Technology and Teacher Education Confe-

rence 2007. (pp. 1244-1249). Chesapeake, VA: AACE.

Aldemir, A. (2004). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı düzeyleri üzerine bir

araştırma: Sakarya Üniversitesi örneği. Yayımlanmamış yüksel lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Bakay, M. E. (2005). Th e internet competency levels of Turkish high school students and related conditions. P.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 94–103.

Berg, B. L. (1998). Qualitative research methods for the social sciences. Needham He-ights, MA: Allyn & Bacon.

Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (1998). Qualitative research for education: An introduc-

tion to theory and methods. Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.

Borg, W. R., Gall, J. P., & Gall, M. D. (1993). Applying educational research: A practi-

cal guide. White Plains, NY: Longman.

Colaric, S. M., Fine, B., & Hofmann, W. (2004). Pre-service teachers and search en-

gines: Prior knowledge and instructional implications. Paper presented at the Associ-ation for Educational Communications and Technology Conference, 27th, Chicago, IL. 19–23 October 2004. (ERIC Document Reproductio Service No. ED 485 064).

Cornford, I. R. (2002). Learning-to-learn strategies as a basis for eff ective lifelong learning. International Journal of Lifelong Education, 21(4), 357–368.

Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (1998). Collecting and interpreting qualitative materi-

als. Th ousand Oaks, CA: Sage.

Ersoy, A. ve Türkkan, B. (2009). İlköğretim öğrencilerinin resimlerinde internet algı-sı. İlköğretim Online, 8(1), 57-73. http://ilkogretim-online.org.tr/vol8say1/v8s1m6.pdf adresinden 15 Mayıs 2009 tarihinde edinilmiştir.

Graham, L., & Metaxas, P. T. (2003). Of course it’s true; I saw it on the Internet!: Critical thinking in the Internet era. Communications of the ACM, 46(5), 71–75.

Güven, M. (2008). Information literacy: Learning to learn and teacher training. Electronic Journal of Social Sciences, 7(24), 20-36.

Hector, M. (2005). Accessing information: Th e Internet-a highway or a maze. Gif-

ted Child Today, 28(3), 32-37.

Huerta, E., & Sandoval-Almazán, R. (2007). Digital literacy: Problems faced by te-lecenter users in Mexico. Information Technology for Development, 13(3), 217-232.

Ivie, S. D. (2001). Metaphor: A model for teaching critical thinking. Contemporary

Education, 72(1), 18-22.


Karahan M., & İzci E. (2001). Üniversite öğrencilerinin internet kullanım düzeyleri ve beklentilerinin değerlendirilmesi. Millî Eğitim Dergisi, 150. http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/150/karahan_izci.htm adresinden 15 Aralık 2007 tarihinde edinilmiştir.

Kennedy, G. E., Judd, T. S., Churchward, A., Gray, K., & Krause, K. L. (2008). First year students experiences with technology: Are they really digital natives? Australa-

sian Journal of Educational Technology, 24(1), 108-122. Retrieved January 12, 2009, from http://www.ascilite.org.au/ajet/ajet24/kennedy.pdf.

Kurbanoğlu, S. (2002). www bilgi kaynaklarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniver-

sitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19(1), 11-25.

Lakoff , G., & Johnson, M. (1980). Methaphors we live by. Chicago, IL: University of Chicago Press.

Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Th ousand Oaks, CA: Sage.

Oliver, B., & Goerke, V. (2007). Australian undergraduates’ use and ownership of emerging technologies: Implications and opportunities for creating engaging lear-ning experiences for the Net Generation. Australasian Journal of Educational Techno-

logy, 23(2), 171-186. Retrieved December 20, 2008, from http://www.ascilite. org.au/ajet/ajet23/oliver.html.

Parsons, S. C., Brown, P. U., & Worley, V. (2004). A metaphor analysis of preser-vice teachers’ refl ective writings about diversity. Curriculum and Teaching Dialogue, 6(1), 49-58.

Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Newbury Park, CA: SAGE.

Prenksy, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. On the Horizon, 9(5). Retri-eved December 18, 2008, from http://www.marcprensky.com/writing/Prensky%20-%20Digital%20 Natives,%20Digital%20 Immigrants%20-%20Part1.pdf.

Saban, A. (2003). A Turkish profile of prospective elementary school teachers and their views of teaching. Teaching and Teacher Education, 19, 829-846.

Saban, A. (2004). Prospective classroom teachers’ metaphorical images of selves and comparing them to those they have of their elementary and cooperating teachers. International Journal of Educational Development, 24, 617-635.

Saban, A., Koçbeker, B. N. ve Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygula-

mada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461-522.

Seidman, I. (1998). Interviewing as qualitative research: A guide for researchers in edu-

cation and the social sciences. New York, NY: Teachers College Press.

Silman, F. ve Şimşek, H. (2006). Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri okulları ve merkezi eğitim kurumlarına mecazlar yoluyla bir bakış. Eğitim Araştırmaları, 23, 177-187.

Silverman, D. (2000). Interpreting qualitative data: Methods for analysing talk, text and

interaction. Th ousand Oaks, CA: SAGE.

Şahin, A., Çermik, H., & Doğan, B. (2009a). Crawling in the virtual environment: Prospective teachers’ usage of Google search engine. Eurasian Journal of Educational

Research, 35, 77-92.


Şahin, A., Çokadar, H., & Uşak, M. (2008). Context, process and change: Th e sta-tus of prospective teachers’ perception of teaching process. Essays in Education, 23, 129-141.

Şahin, A., Doğan, B. ve Çermik, H. (2009b). Öğretmen adaylarının arama motoru kullanırken karşılaştıkları temel sorunlar. P. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 166-177.

Tapscott, D. (1998). Growing up digital: Th e rise of the net generation. New York, NY: Th e McGraw-Hill Companies.

Th omas, G. P., & McRobbie, C. J. (1999). Using metaphor to probe students’ con-ceptions of chemistry learning. International Journal of Science Education, 21(6), 667-685.

Usluel, Y. K. (2006). Öğretmen adayları ve öğretmenlerin bilgi okuryazarlığı öz-yeterliklerinin karşılaştırılması. Eğitim Araştırmaları, 22, 233-243.

Yalçınalp, S. ve Aşkar, P. (2003). Öğrencilerin bilgi arama amacıyla İnternet’i kulla-nım biçimlerinin incelenmesi. TOJET, 2(4). http://www.tojet.net/articles/2415.htm adresinden 3 Ocak 2008 tarihinde edinilmiştir.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Anka-ra: Seçkin Yayıncılık.

Documents

\" Su Üzerine Yazı Yazmak \" mı \" Başına Talih Kuşu Konmak \" mı? Öğretmen Adaylarının Arama Motoru Deneyimleri