1. C¹nh tranh hoµn h¶o 2. ThÞ tr−êng ®éc quyÒn thuÇn tuý

Ch−¬ng 6

1

11.. C¹nhC¹nh tranhtranh hoµnhoµn h¶oh¶o

22.. ThÞThÞ tr−êngtr−êng ®éc®éc quyÒnquyÒn thuÇnthuÇn tuýtuý

2

33.. C¹nhC¹nh tranhtranh cãcã tÝnhtÝnh ®éc®éc quyÒnquyÒn

44.. §§écéc quyÒnquyÒn tËptËp ®oµn®oµn

� Kh¸i niÖm

1. c¹nh tranh hoµn h¶o1. c¹nh tranh hoµn h¶o

C¹nh tranh hoµn h¶o lµ thÞ tr−êng trong ®ã cã nhiÒu ng−êi mua vµ nhiÒu ng−êi b¸n vµkh«ng ng−êi mua vµ ng−êi b¸n nµo cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn gi¸ c¶ thÞ tr−êng.

� §Æc ®iÓm cña thÞ tr−êng c¹nh tranh hoµn h¶o� Cã rÊt nhiÒu ng−êi mua vµ rÊt nhiÒu ng−êi b¸n trªn thÞ tr−êng.

3

� Cã rÊt nhiÒu ng−êi mua vµ rÊt nhiÒu ng−êi b¸n trªn thÞ tr−êng.

� S¶n phÈm ®ång nhÊt.

� Th«ng tin ®Çy ®ñ.

� Kh«ng cã trë ng¹i ®èi víi viÖc gia nhËp hay rót lui khái thÞ tr−êng.

� §Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp c¹nh tranh hoµn h¶o� Doanh nghiÖp lµ ng−êi chÊp nhËn gi¸ trªn thÞ tr−êng.

� §−êng cÇu cña doanh nghiÖp co gi4n hoµn toµn

� §−êng doanh thu cËn biªn cña doanh nghiÖp co gi4n hoµn toµn., và trùng với đường cầu

� Nguyªn t¾c tèi ®a ho¸ lîi nhuËn� Nguyªn t¾c chung: Doanh thu cËn biªn b»ng chi phÝ cËn biªn: MR = MC

�Trong CTHH: Doanh thu cËn biªn kh«ng ®æi vµ b»ng gi¸ b¸n: MR = P.

�== > Gi¸ b¸n b»ng chi phÝ cËn biªn: P =MC.

PMC

4

P0

B

OQ0

C

ATC

Q

D

TPMAX

Lùa chän s¶n l−îng tèi −u cña doanh nghiÖp c¹nh tranh hoµn h¶o

� Çc tr−êng hîp x¶y ra trong kinh doanh

� Doanh nghiÖp cã lîi nhuËn P >ATCmin

(®· nghiªn cøu ë phÇn trªn)

� Doanh nghiÖp hoµ vèn (a) P = ATCmin

� Doanh nghiÖp chän s¶n l−îng ®Ó tèi thiÓu ho¸ thua lç (b) AVCmin< P<ATCmin

� Doanh nghiÖp ®ãng cöa s¶n xuÊt (c) P < AVCmin

P

5

(a)

Q4

AVC

Q

Lç ATC

P4

P

Q3 Q2

P

E

B

D

MC

AVC

Lç

P3

F

ATC

C

P

P2

Q2

MC

ATC

Q

(b) (c)

� §−êng cung ng¾n h¹n cña doanh nghiÖp

1. c¹nh 1. c¹nh tranhtranh hoµnhoµn h¶oh¶o

� §−êng cung ng¾n h¹n cña doanh nghiÖp lµ ®−êng biÓu diÔn møc s¶nl−îng mµ doanh nghiÖp s½n sµng cung øng ë mçi møc gi¸.

� §−êng cung ng¾n h¹n cña doanh nghiÖp c¹nh tranh hoµn h¶o

6

� §−êng cung ng¾n h¹n cña doanh nghiÖp c¹nh tranh hoµn h¶otrïng víi ®−êng chi phÝ cËn biªn MC tÝnh tõ ®iÓm AVCmin trë lªn.

� §−êng cung ng¾n h¹n cña thÞ tr−êng

� L−îng cung cña thÞ tr−êng lµ tæng l−îng cung cña tÊt c¶ doanh nghiÖptham gia thÞ tr−êng.

�§−êng cung cña thÞ tr−êng lµ ®−êng tæng hîp theo chiÒu ngang çc®−êng cung cña tÊt c¶ çc doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng.

X¸c ®Þnh ThÆng d− s¶n xuÊt

1. c¹nh 1. c¹nh tranhtranh hoµnhoµn h¶oh¶o

P D

P0

PS

S

P

MC

PSP0

F

A

AVC

7

ThÆng d− s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp

Q0 QQ0Q

E

A

ThÆng d− s¶n xuÊt cña thÞ tr−êng

Ng¾n h¹n, FC kh«ng ®æi khi Q thay ®æi, do ®ã møc gia t¨ng chi phÝ ë mçi møc s¶n l−îng lµm t¨ng MC lµ do AVC, do vËy PS = TR – VC lµ diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt: AEFP0

P MCLATC

P1

LMC

ATC

EC

BF

A

P = MR = LMR = D

8

Lùa chän s¶n l−îng cña doanh nghiÖp c¹nh tranh hoµn h¶o trong dµi h¹n

Q2 Q

P2

Q1

F

Q3

G

ë møc s¶n l−îng Q2 doanh nghiÖp cã lîi nhuËn kinh tÕ b»ng 0

§−êng cung dµi h¹n cña doanh nghiÖp lµ mét phÇn ®−êngLMC víi ®iÒu kiÖn P ≥ LATCmin (tõ ®iÓm LATCmin trë lªn)

1.6. 1.6. C©nC©n b»ngb»ng dµidµi h¹nh¹nCân bằng dài hạn đạt được khi TPkinh tế = 0DN CTHH đạt cân bằng dài hạn tại: P = LATCmin

P PS

9

S2

q1

qq0

P

LMC

LATCP0

P1

E

P

P1

S1

Q

E0

E1

D

Q0

C©n b»ng dµi h¹n

Q2

1. c¹nh tranh hoµn h¶o1. c¹nh tranh hoµn h¶o

� T¸c ®éng cña thuÕMC2=MC1+ t

ATC2=ATC1+ t

P

P1

MC1

10

T¸c ®éng cña thuÕ ®Õn s¶n l−îng cña doanh nghiÖp

P1

ATC1

QQ1Q2

2. thÞ tr−êng ®éc quyÒn thuÇn tuý2. thÞ tr−êng ®éc quyÒn thuÇn tuý

� Kh¸i niÖm:ThÞ tr−êng ®éc quyÒn b¸n lµ thÞ tr−êng chØ cã mét ng−êib¸n nh−ng cã nhiÒu ng−êi mua.

� §Æc ®iÓm cña thÞ tr−êng ®éc quyÒn:

� ChØ cã mét ng−êi b¸n duy nhÊt mét lo¹i hµng ho¸ hay dÞch vô nµo ®ã.

2.1.1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña thÞ tr−êng vµ doanh nghiÖp®éc quyÒn b¸n

11

� S¶n phÈm s¶n xuÊt ra kh«ng cã s¶n phÈm thay thÕ.

� Rµo c¶n gia nhËp vµ rót lui khái thÞ tr−êng lín.

� §Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp ®éc quyÒn b¸n:

� Trªn thÞ tr−êng ®éc quyÒn b¸n, søc m¹nh thÞ tr−êng thuéc vÒ ng−êi b¸n.Doanh nghiÖp cã thÓ ®iÒu hµnh ®−îc gi¸ c¶ ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu, haydoanh nghiÖp ®éc quyÒn lµ ng−êi “ Ên ®Þnh gi¸”.

� Cung cña doanh nghiÖp lµ cung cña thÞ tr−êng, ®ång thêi nhu cÇu cñathÞ tr−êng còng chÝnh lµ nhu cÇu ®èi víi doanh nghiÖp.


� Do ®¹t ®−îc tÝnh kinh tÕ theo quy m«.

� B¶n quyÒn.

2.1.2. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn ®éc quyÒn b¸n

12

� B¶n quyÒn.

� Sù kiÓm so¸t çc yÕu tè ®Çu vµo.

� Do quy ®Þnh cña chÝnh phñ .

2. 2. thÞthÞ tr−êngtr−êng ®®écéc quyÒnquyÒn thuÇnthuÇn tuýtuý

� §−êng cÇu cña doanh nghiÖp lµ mét ®−êng dèc xuèngphÝa d−íi, hay khi doanh nghiÖp t¨ng hµng ho¸ b¸n rasÏ lµm cho gi¸ b¸n gi¶m xuèng.

� Do vËy ®−êng doanh thu cËn biªn lu«n n»m d−íi

2.1.3. §−êng cÇu vµ doanh thu cËn biªn

13

� Do vËy ®−êng doanh thu cËn biªn lu«n n»m d−íi®−êng cÇu, hay doanh thu cËn biªn lu«n nhá h¬n gi¸b¸n ( P > MR)

� CM: Gi¶ sö ®−êng cÇu cña dn ®éc quyÒn cã d¹ng:

P = b0 - b1Q

TR = P.Q = b0Q – b1Q2

== > MR = b0 – 2b1Q

P

ATC

MC

P* A

Nguyªn t¾c chung: MR = MC

14

Q

D

MRQ*

BC


2.1.5. Quy t¾c ®Þnh gi¸

MR = ∆TR/∆Q = ∆(P.Q)/∆Q = ( P.∆Q + Q.∆P)/∆Q

= P + P.(Q/P ).(∆P/∆Q) = P (1 + 1/EPD)

S¶n l−îng vµ gi¸ b¸n cña doanh nghiÖp cã thÓ vËn dông quyt¾c ®Þnh gi¸ nh− sau:

15

= P + P.(Q/P ).(∆P/∆Q) = P (1 + 1/EPD)

Møc s¶n l−îng tèi −u ®−îc x¸c ®Þnh theo nguyªn t¾c : MR = MC. Do ®ã:

MC = P (1 + 1/EPD)

⇒ P = MC/(1+ 1/EPD)

CÇu cµng co gi4n, gi¸ c¶ cµng gÇn víi chi phÝ cËn biªn th× cµng kh«ng cã lîi cho nhµ ®éc quyÒn. Ng−îc l¹i, cÇu cµng Ýt co gi4n, gi¸ c¶ cµng cao h¬n chi phÝ cËn biªn, cµng cã lîi cho nhµ ®éc quyÒn.

2.1.6. Trong ®éc quyÒn b¸n kh«ng cã ®−êng cung

P

P1

MC

P2

P

P1=P2

MC

D2

16

Mèi quan hÖ gi÷a gi¸ c¶ vµ s¶n l−îng cña doanh nghiÖp ®éc quyÒn b¸n-Kh«ng cã quan hÖ 1-1 gi÷a gi¸ vµ l−îng

- Q kh«ng chØ phô thuéc vµo MC mµ cßn phô thuéc vµo ®é dèc cña ®−êng D

Q

D2

MR2

Q1= Q2

D1MR1

P2

Q

MR2

Q1

D1MR1

Q2


2.1.7. T¸c ®éng cña chÝnh s¸ch thuÕ

P

MCt=MC+t

MCP1

P0

- Thuế đơn vị t/đvsp:MCt = MC + t

⇒Quyết định sản xuấtcủa DN thay đổi. (P

17

Trong tr−êng hîp chÝnh phñ ®¸nh mét kho¶n thuÕ cè ®Þnh T vµo nhµ ®éc quyÒn, th× s¶n l−îng vµ gi¸ b¸n sÏ kh«ng thay

®æi, chØ cã lîi nhuËn gi¶m ®i mét l−îng ®óng b»ng sè thuÕ ®ã, v× sè thuÕ nµy kh«ng lµm thay ®æi ®é dèc ®−êng MC

QQ0Q1

MR

D

của DN thay đổi. (P tăng, Q giảm)

2.1.8. Søc m¹nh ®éc quyÒn b¸n

Søc m¹nh ®éc quyÒn ®−îc ®o b»ng chØ sè Lerner : ( 0 ≤ L ≤ 1)

ChØ sè Lerner còng cã thÓ biÓu thÞ b»ng hÖ sè co gi4n cña cÇu ®èi víi doanh nghiÖp:

L = -1/ EPD

P

MCPL

−=

� Søc m¹nh ®éc quyÒn b¸n

18

L = -1/ EP

� Nguån gèc cña søc m¹nh ®éc quyÒn b¸n

�YÕu tè quyÕt ®Þnh thÕ lùc ®éc quyÒn b¸n lµ ®é co gi�n cña cÇu

theo gi¸ cña doanh nghiÖp�§é co gi4n cña cÇu theo gi¸ cña doanh nghiÖp lµ do ba yÕu tè

quyÕt ®Þnh: ®é co gi�n cña cÇu trªn thÞ tr−êng; sè l−îng çc

doanh nghiÖp trªn thÞ tr−êng; t¸c ®éng qua l¹i gi÷a çc doanh

nghiÖp


� Nguån gèc cña søc m¹nh ®éc quyÒn b¸n

P

MCP*-MC

P

MC

P*

P*-MC


19

Q

MR

D

P*

Q* Q

MRD

Q*

Co gi_n cña cÇu víi søc m¹nh ®éc quyÒn

CÇu co gi4n CÇu Ýt co gi4n


� Chi phÝ x_ héi cho søc m¹nh ®éc quyÒn b¸n


MCDWL

P

20

MÊt kh«ng tõ søc m¹nh ®éc quyÒn

Q

MRD

Q* QC

P*

PC

ChÝnh phñ th−êng ®−a ramét sè gi¶i ph¸p ®iÒuchØnh ®éc quyÒn nh−sau :

� §−a ra çc luËt lÖchèng ®éc quyÒn nh−

2.1.9. §iÒu chØnh ®éc quyÒn

MC

ATC

P

P*P1

PC

P2

21

chèng ®éc quyÒn nh−luËt c¹nh tranh, luËtdoanh nghiÖp, luËt ®Çut−…

� §iÒu tiÕt s¶n l−îng.

� §iÒu tiÕt gi¸ c¶.§iÒu tiÕt gi¸ c¶ cña doanh

nghiÖp ®éc quyÒn b¸n

QQCQ1

Q2

Q*

P2

D

Q3

2. 2. thÞthÞ tr−êngtr−êng ®®écéc quyÒnquyÒn thuÇnthuÇn tuýtuý

2.1.9. §iÒu chØnh ®éc quyÒn (thÞ tr−êng §Q tù nhiªn)

P*

D

P

22

§iÒu tiÕt gi¸ c¶ cña doanh nghiÖp ®éc quyÒn tù nhiªn

Q

P*

ATC

MC

PG

MR

Q* QG


2.1.10. Ph©n biÖt gi¸ khi cã thÕ lùc thÞ tr−êng2.1.10.1.Ph©n biÖt gi¸ cÊp mét – ph©n biÖt gi¸ hoµn h¶o

P

E

§©y lµ chiÕn l−îc mµ DN ®éc quyÒn b¸n ¸p ®Æt cho mçi

Khi ph©n biÖt gi¸ cÊp 1, TP lµ diÖn tÝch

23

Ph©n biÖt gi¸ hoµn h¶o

P1

P0

Q1 QQ0

DMR

B

C

A

MC

F

b¸n ¸p ®Æt cho mçi kh¸ch hµng mét gi¸ b»ng møc gi¸ tèi ®a mµ kh¸ch hµng ®ã s½n sµng tr¶ cho mçi ®¬n vÞ mua

cÊp 1, TP lµ diÖn tÝch h×nh EFC vµ lîi nhuËn t¨ng thªm lµ diÖn tÝch h×nh ECB


2.1.10. Ph©n biÖt gi¸ khi cã thÕ lùc thÞ tr−êng2.1.10.2. Ph©n biÖt gi¸ cÊp hai – ph©n biÖt gi¸ theo khèi l−îng

P

P1

D

MR

24

Ph©n biÖt gi¸ theo khèi l−îng

P0

Q1

Q

Q0

P3

Q3Q2

P2

AC

MC

Khèi 1 Khèi 2 Khèi 3

MR

2.1.10. Ph©n biÖt gi¸ khi cã thÕ lùc thÞ tr−êng2.1.10.3. Ph©n biÖt gi¸ cÊp ba – ph©n biÖt gi¸ theo ®èi t−îng (kh¸ch

hµng)

P

P

Nguyªn t¾c: MR mçi nhãm ph¶i b»ng nhau vµ = MC:

MR1=MR2 =… = MC

D ®¹i diÖn nhãm tiªu dïng 1 Ýt

25

Ph©n biÖt gi¸ theo ®èi t−îng

P2

Q1 QQTQ2

P1

MR2

D2

MR1

MRT

MC

D1

D1 ®¹i diÖn nhãm tiªu dïng 1 Ýt co gi4n, D2 ®¹i diÖn nhãm tiªu dïng 2 co gi4n h¬n …

QT = Q1+Q2 … t×m ra b»ng çch MRT = MR1+MR2…= MC

Tæng QT chia ra cho nhãm t /d cã ®−êng cÇu D1 lµ P1 vµ nhãm

cã ®−êng cÇu D2 lµ P2

2.1.10. Ph©n biÖt gi¸ khi cã thÕ lùc thÞ tr−êng

2.1.10.4. Ph©n biÖt gi¸ theo thêi kú

P

P1

P2

D2

D1 lµ ®−êng cÇu cña mét sè nh÷ng ng−êi t/d ®¸nh gi¸ cao vÒ s¶n phÈm, kh«ng muèn chê ®îi l©u ®Ó mua. D2

lµ ®−êng cÇu cña nhãm ng−êi ®«ng ®¶o h¬n s½n sµng bá s¶n phÈm nÕu gi¸ cao.

26

Ph©n biÖt gi¸ theo thêi kú

Q1 QQ2

MR2

MR1 D1

ATC= MCgi¸ cao.

ChiÕn l−îc lóc ®Çu DN míi ®−a sp ra thÞ tr−êng hä ®éc quyÒn ban víi møc gi¸ P1, sau khi nhãm thø nhÊt ®4 mua sp råi, nhµ ®q míi hË gi¸ xuèng P2 ®Ó b¸n cho nhãm ng−êi ®«ng ®ao h¬n øng víi ®−êng cÇu D2


2.1.10.5 Ph©n biÖt gi¸ theo thêi ®iÓm

P

P1

MC

D1 lµ ®−êng cÇu trong thêi

27

Ph©n biÖt gi¸ theo thêi ®iÓm

Q2 QQ1

P2

MR1

D1

MR2

D2

gian cao ®iÓm vµ D2 lµ ®−êng cÇu kh«ng ph¶i trong thêi gian cao ®iÓm


2.1.10.6. §Æt gi¸ hai phÇn

P

T* = CS

28

Gi¸ c¶ hai phÇn víi mét ng−êi tiªu dïng duy nhÊt

P*

0 Q

D

MC


2.2.1. §Æc ®iÓm cña thÞ tr−êng vµ doanh nghiÖp ®éc quyÒn mua

�§Æc ®iÓm cña thÞ tr−êng

ThÞ tr−êng ®éc quyÒn mua lµ thÞ tr−êng chØ cã mét ng−êi mua duy nhÊt mét lo¹i

Kh¸i niÖm: ThÞ tr−êng ®éc quyÒn mua lµ thÞ tr−êng chØ cã mét ng−êi mua nh−ng cã nhiÒu ng−êi b¸n.

29

ThÞ tr−êng ®éc quyÒn mua lµ thÞ tr−êng chØ cã mét ng−êi mua duy nhÊt mét lo¹ihµng ho¸, dÞch vô nµo ®ã.

� §Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp ®éc quyÒn mua:

� Trªn thÞ tr−êng ®éc quyÒn mua, søc m¹nh thÞ tr−êng thuéc vÒ ng−êi mua. Do®ã doanh nghiÖp ®éc quyÒn cã thÓ mua hµng ho¸ hoÆc dÞch vô víi møc gi¸ thÊph¬n trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh.

� Nhu cÇu cña doanh nghiÖp còng chÝnh lµ nhu cÇu cña thÞ tr−êng.

2.2.2. §−êng cung vµ ®−êng chi tiªu cËn biªn

Chi tiªu cËn biªn (ME): lµmøc thay ®æi cña tæng chitiªu do thay ®æi mét ®¬n vÞs¶n l−îng hµng ho¸ ®−îc

ME

S

P

DN lµ ng−êi mua duy nhÊt ®øng tr−íc ®−êng cung cña thÞ tr−êng. §−êng cung nµy ph¶n ¸nh çc møc gi¸ mµ ng−êi b¸n s½n sµng b¸n ë çc møc s¶n l−îng kh¸c nhau, lµ hµm cña møc gi¸ mµ ng−êi tiªu dïng tr¶. V× vËy ®−êng cung cña thÞ tr−êng lµ ®−êng chi tiªu b×nh qu©n. S = AE

30

s¶n l−îng hµng ho¸ ®−îcmua.

PC

P1

Q

MV≡≡≡≡ D

SA

C

B

DWL

§éc quyÒn mua

Do chØ cã mét ng−êi mua duy nhÊt nªn ®−êng cÇu cña nhµ §Q mua chÝnh lµ ®−êng tæng gi¸ trÞ ®èi víi ng−êi mua. Hay ®−êng cÇu trïng víi ®−êng gi¸ trÞ cËn biªn cña DN (MV)

Q1


2.2.3. Lùa chän s¶n l−îng cña doanh nghiÖp ®éc quyÒn mua

� Nhµ ®éc quyÒn mua sÏ mua sè l−îng hµng ho¸, dÞch vôcho ®Õn khi ®¬n vÞ s¶n l−îng ®em l¹i gi¸ trÞ cËn biªn b»ngvíi chi tiªu cËn biªn ®Ó tr¶ cho ®¬n vÞ mua cuèi cïng, tøc

31

víi chi tiªu cËn biªn ®Ó tr¶ cho ®¬n vÞ mua cuèi cïng, tøclµ MV=ME.

� Gi¸ trÞ rßng cña viÖc mua hµng ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:NB = TV – TE

Trong ®ã: TV lµ tæng gi¸ trÞ thu ®−îc ®èi víi ng−êi mua hµng, TE lµ tæng chitiªu.Lîi Ých rßng ®−îc tèi ®a ho¸ khi NB’ = 0

NB’ = (TV – TE)’ = MV – ME = 0V× vËy: MV = ME


2.2.4. Søc m¹nh ®éc quyÒn mua

ChØ sè ®¸nh gi¸ søc m¹nh ®éc quyÒn vµ chØ sè Lerner:

� Søc m¹nh ®éc quyÒn mua

P - MV L =

1 L =hay

32

P

P - MV L =

sE L =hay

� Chi phÝ x_ héi cña søc m¹nh ®éc quyÒn mua

§éc quyÒn mua lµm cho s¶n l−îng thÊp h¬n vµ gi¸ b¸n thÊp h¬n trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh.

§éc quyÒn mua lµm gi¶m thÆng d− s¶n xuÊt vµ thÆng d− tiªu dïng cña x4 héi.

3. C¹nh tranh cã tÝnh ®éc quyÒn3. C¹nh tranh cã tÝnh ®éc quyÒn

� Kh¸i niÖmThÞ tr−êng c¹nh tranh ®éc quyÒn lµ thÞ tr−êng trong ®ã cã nhiÒu ng−êi b¸n mét s¶n phÈm

nhÊt ®Þnh nh−ng s¶n phÈm cña mçi ng−êi b¸n Ýt nhiÒu cã sù ph©n biÖt ®èi víi ng−êi tiªudïng.

� §Æc ®iÓm cña thÞ tr−êng� Cã nhiÒu ng−êi mua vµ nhiÒu ng−êi b¸n,

33

� SÈn phÈm cã sù ph©n biÖt

� Tù do gia nhËp hoÆc rót lui khái thÞ tr−êng.

� §Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp�Doanh nghiÖp cã søc m¹nh ®éc quyÒn nh−ng lu«n bÞ ®e däa bëi søc Ðp c¹nh tranh tiÒm

tµng cña çc doanh nghiÖp kh¸c cung øng nh÷ng s¶n phÈm t−¬ng ®ång.�Çc doanh nghiÖp c¹nh tranh víi nhau do b¸n çc s¶n phÈm kh¸c biÖt, cã thÓ thay thÕ

®−îc cho nhau nh−ng kh«ng ph¶i thay thÕ hoµn toµn.�Doanh nghiÖp lµ ng−êi chÊp nhËn mÆt b»ng gi¸ chung cña thÞ tr−êng, nh−ng doanh

nghiÖp còng cã quyÒn chi phèi ®Õn gi¸ c¶ cña riªng m×nh.


P*

P

ATC

MC

Mçi DN c¹nh tranh cã tÝnh ®éc quyÒn sx ra mét lo¹i s¶n phÈm kh¸c biÖt, v× vËy mçi DN cã mét ®−êng cÇu riªng.

Do ®ã, ®−êng cÇu cña DN c¹nh tranh cã tÝnh ®éc quyÒn lµ ®−êng

34

§−êng cÇu vµ doanh thu cËn biªn cña doanh nghiÖp c¹nh tranh ®éc quyÒn

Q* Q

MR

D

tranh cã tÝnh ®éc quyÒn lµ ®−êng nghiªng xuèng d−íi gièng nh− doanh nghiÖp ®éc quyÒn nh−ng co gi4n h¬n.

§−êng MR còng dèc xuèng vµ n»m bªn d−íi ®−êng cÇu

(MR < P).


� Møc s¶n l−îng tèi ®a ho¸ lîi nhuËn Q* cña doanh nghiÖp c¹nh

tranh cã tÝnh ®éc quyÒn ®−îc x¸c ®Þnh theo nguyªn t¾c doanhthu cËn biªn b»ng chi phÝ cËn biªn.

MR = MC

35

MR = MC

� Do doanh thu cËn biªn lu«n nhá h¬n gi¸ b¸n MR < P, nªn doanhnghiÖp c¹nh tranh cã tÝnh ®éc quyÒn còng ®Æt gi¸ cao h¬n chiphÝ cËn biªn gièng nh− doanh nghiÖp ®éc quyÒn.

� Kho¶ng çch gi÷a P vµ MC ®o søc m¹nh ®éc quyÒn cña doanhnghiÖp vµ ®−îc x¸c ®Þnh theo chØ sè Lerner.


PLR

P

LATC

LMC

E

PSR

P

ATC

MC

36

QSR QOQLR

Q

LMR

DLR

MR

DSR

C©n b»ng ng¾n h¹n vµ dµi h¹n trong c¹nh tranh ®éc quyÒn

- Cân bằng ngắn hạn: MR = MC- Cân bằng dài hạn: LMR = LMC và P = LATC (# LATCmin)

GièngGièng nhaunhau: : -- §§ÒuÒu cãcã lîilîi nhuËnnhuËn kinhkinh tÕtÕ b»ngb»ng 0.0.-- Kh«ngKh«ng cãcã ®®éngéng c¬ c¬ giagia nhËpnhËp vµ vµ rótrót kháikhái ngµnhngµnh..

Kh¸cKh¸c nhaunhau::-- D− D− thõathõa nn¨̈ngng lùclùc s¶ns¶n xuÊtxuÊt: : TrongTrong dµidµi h¹n h¹n çcçc DNCTHH DNCTHH sxsx t¹i t¹i møcmøcs¶ns¶n l−îngl−îng hiÖuhiÖu ququ¶, ¶, trongtrong khikhi çcçc DNCTDNCT§§Q Q s¶ns¶n xuÊtxuÊt ë ë møcmøc s¶ns¶nl−îngl−îng thÊpthÊp h¬nh¬n, , chocho thÊythÊy çcçc DNCTDNCT§§Q Q cãcã thÓthÓ tt¨̈ngng sxsx vµ vµ gi¶mgi¶m møcmøcchi chi phÝphÝ sxsx trungtrung bb××nhnh..chi chi phÝphÝ sxsx trungtrung bb××nhnh..-- QuanQuan hÖhÖ gigi÷÷aa MC vµ P: MC vµ P:

DNCTHH: P = MCDNCTHH: P = MCDNCTDNCT§§Q: P > MCQ: P > MC

ThùcThùc tÕtÕ chocho thÊythÊy DNCTDNCT§§Q ho¹t ®Q ho¹t ®éngéng trªntrªn ®o¹n ®o¹n dècdèc xuèngxuèng cñacña®−®−êngêng ATC, do ATC, do vËyvËy MC < ATC. MC < ATC. NhNh− − vËyvËy, P = ATC , P = ATC thth×× P > MC. P > MC. §§iÒuiÒu nµynµy dÉndÉn ®®ÕnÕn thÞthÞ tr−êngtr−êng CTCT§§Q Q cãcã métmét kho¶nkho¶n phócphóc lîilîi mÊtmÊtkh«ngkh«ng..

37

�� GièngGièng nhaunhau::

P > MC vP > MC v×× viÖcviÖc tèitèi ®a ho¸ ®a ho¸ lîilîi nhuËnnhuËn ®®ßißi háihái MR = MC. Do MR = MC. Do ®−®−êngêng cÇucÇu dècdèc xuèngxuèng, MR < P., MR < P.

�� Kh¸cKh¸c nhaunhau::

NhNhµ µ §§Q lµ Q lµ ng−êing−êi b¸nb¸n duyduy nhÊtnhÊt ®®èièi víivíi s¶ns¶n phÈmphÈm kh«ngkh«ng cãcãNhNhµ µ §§Q lµ Q lµ ng−êing−êi b¸nb¸n duyduy nhÊtnhÊt ®®èièi víivíi s¶ns¶n phÈmphÈm kh«ngkh«ng cãcãhµnghµng ho¸ ho¸ thaythay thÕthÕ gÇngÇn gòigòi, , nªnnªn nãnã cãcã thÓthÓ kiÕmkiÕm lîilîi nhuËnnhuËnkinhkinh tÕtÕ d−¬ngd−¬ng ngayngay c¶ c¶ trongtrong dµidµi h¹n.h¹n.

CTCT§§Q, do Q, do cãcã sùsù tùtù do do vµovµo thÞthÞ tr−êngtr−êng, , lîilîi nhuËnnhuËn kinhkinh tÕtÕ cñacñaDN DN trongtrong thÞthÞ tr−êngtr−êng nµynµy bÞbÞ ÐpÐp xuèngxuèng 0.0.

38

3. C¹nh 3. C¹nh tranhtranh cãcã tÝnhtÝnh ®®écéc quyÒnquyÒn

� Ph©n biÖt theo ®èi t−îng.

� Ph©n biÖt theo s¶n phÈm

39

� Ph©n biÖt theo khèi l−îng

� Ph©n biÖt theo h×nh thøc thanh to¸n

4. ®éc quyÒn tËp ®oµn (nhãm)4. ®éc quyÒn tËp ®oµn (nhãm)

� Kh¸i niÖmThÞ tr−êng ®éc quyÒn tËp ®oµn lµ thÞ tr−êng trong ®ã cã mét vµi doanh nghiÖp s¶n xuÊt

toµn bé hay hÇu hÕt møc cung cña thÞ tr−êng vÒ mét lo¹i s¶n phÈm hay dÞch vô nµo ®ã

� §Æc ®iÓm cña thÞ tr−êng� Sè l−îng ng−êi b¸n tham gia thÞ tr−êng t−¬ng ®èi Ýt : do vËy mçi ng−êi b¸n sÏ cung

øng mét møc s¶n l−îng rÊt lín.

40

øng mét møc s¶n l−îng rÊt lín.

� S¶n phÈm cã thÓ ph©n biÖt hoÆc kh«ng ph©n biÖt.

� Çc doanh nghiÖp míi khã hoÆc kh«ng thÓ ®i vµo thÞ tr−êng do çc hµng rµo ch¾n lèi,hoÆc çc doanh nghiÖp trong ngµnh tiÕn hµnh çc hµnh ®éng chiÕn l−îc

� §Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp� Cã sù phô thuéc rÊt lín gi÷a çc doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng. Mçi doanh nghiÖp

khi ®−a ra quyÕt ®Þnh cho m×nh ®Òu ph¶i c©n nh¾c ®Õn ph¶n øng cña çc doanh nghiÖp®èi thñ c¹nh tranh víi m×nh.

� ¸p lùc c¹nh tranh ®èi víi doanh nghiÖp tuú thuéc vµo chiÕn l−îc mµ doanh nghiÖp lùachän..

P

Pm

Çc DN §Q nhãm sÏ tèi ®a ho¸ TP chung nÕu hä øng xö nh− mét nhµ §Q gåm nhiÒu c¬ së. Trong tr−êng hîp nµy çc DN trong ngµnh cÊu kÕt víi nhau ®Ó tèi ®a ho¸ TP.

CÊu kÕt lµ mét tho¶ thuËn c«ng khai hoÆc ngÇm gi÷a çc DN nh»m tr¸ch c¹nh tranh víi nhau.

Sau khi x¸c ®Þnh tæng TP çc DN sÏ ph©n chia theo tû träng thÞ tr−êng mµ hä tho¶

41

CÊu kÕt so víi c¹nh tranh

Qm QQc

Pc

MR D

ATC= MC

chia theo tû träng thÞ tr−êng mµ hä tho¶ thuËn.

Thùc tÕ rÊt khã ng¨n c¶n çc DN vi ph¹m tho¶ thuËn chung, dÉn ®Õn DN nµo ®ã sÏ t¨ng TP nh−ng DN kh¸c l¹i gi¶m.

CÊu kÕt gi÷a çc DN khi ®−îc chÊp nhËn vÒ mÆt ph¸p lý ®−îc gäi lµ Cartel (OPEC)

P

P0

A

MC2

MC1

B

§−êng cÇu gÉy khóc lµ sù hîp thµnhcña hai ®−êng cÇu riªng biÖt, nªn sÏ cãhai ®−êng MR t−¬ng øng.

Gi÷a hai ®−êng MR cã mét kho¶ngçch, nªn MC cã thÓ thay ®æi nh−ngvÉn b»ng MR ë mét møc ®Çu ra – Q0. V× vËy gi¸ c¶ vÉn ë møc P0.

Çc DN trong thÞ tr−êng nµy kh«ngmuèn thay ®æi P v× viÖc ®ã cã thÓ göi

42

§−êng cÇu g_y khóc

QQ0

0

MR1

E

D’

MR2

MC1

F

muèn thay ®æi P v× viÖc ®ã cã thÓ göimét th«ng ®iÖp sai lÖch ®Õn ®èi thñc¹nh tranh, dÉn tíi cuéc chiÕn vÒ gi¸.

M« h×nh nµy gi¶i thÝch tÝnh cøng nh¾c vÒ gi¸ nh−ng kh«ng gi¶i thÝch v× P0 l¹i h×nh thµnh nh− vËy.

Kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, thÞ tr−êngxuÊt hiÖn ng−êi l·nh ®¹o gi¸ (thayphiªn hoÆc DN cã uy tÝn lín).

�� NhNh÷÷ngng trßtrß ch¬ich¬i trongtrong kinhkinh tÕtÕ mµ mµ çcçc doanhdoanh nghiÖpnghiÖp tiÕntiÕnhµnhhµnh cãcã thÓthÓ lµ lµ hîphîp t¸ct¸c hay hay kh«ngkh«ng hîphîp t¸ct¸c. . ÇcÇc DN DN §§Q Q nhãmnhãm còngcòng nhnh− − vËyvËy, , hähä cãcã thÓthÓ hîphîp t¸ct¸c hay hay cÊucÊu kÕtkÕt hoÆchoÆccãcã thÓthÓ kh«ngkh«ng hîphîp t¸ct¸c hay hay kh«ngkh«ng cÊucÊu kÕtkÕt..

�� NÕuNÕu kh«ngkh«ng cÊucÊu kÕtkÕt thth×× çcçc DN DN cãcã thÓthÓ r¬ir¬i vµovµo ““tt××nhnh thÕthÕ�� NÕuNÕu kh«ngkh«ng cÊucÊu kÕtkÕt thth×× çcçc DN DN cãcã thÓthÓ r¬ir¬i vµovµo ““tt××nhnh thÕthÕl−ìngl−ìng nannan”: ”:

TT¨̈ngng gigi¸ ¸ thth×× çcçc DN DN kh¸ckh¸c kh«ngkh«ng tt¨̈ngng gigi¸, ¸, dÉndÉn ®®ÕnÕn mÊtmÊtthÞthÞ tr−êngtr−êng. .

Gi¶mGi¶m gigi¸ ¸ thth×× çcçc DN c¹nh DN c¹nh tranhtranh kh¸ckh¸c sÏsÏ gi¶mgi¶m theotheo lµmlµms¶ns¶n l−îngl−îng tt¨̈ngng kh«ngkh«ng ®¸®¸ngng kÓkÓ. . TT××nhnh tr¹ng tr¹ng nµynµy giènggièng nhnh− − tt××nhnh thÕthÕ khãkhã xöxö cñacña ng−êing−êi tïtï..

43

�� TT××nhnh thÕthÕ l−ìngl−ìng nannan cñacña ng−êing−êi tïtï lµ lµ c©uc©u chuyÖnchuyÖn vÒvÒ haihai ph¹m ph¹m nh©nnh©nvõavõa bÞbÞ c¶nhc¶nh s¸ts¸t b¾t, b¾t, trongtrong cuéccuéc ch¬ich¬i gigi÷÷aa haihai ng−êing−êi bÞbÞ tt××nhnh nghinghiph¹m ph¹m téitéi. . B¶nB¶n ¸n mµ ¸n mµ mçimçi ng−êing−êi phôphô thuécthuéc vµovµo quyÕtquyÕt ®®ÞnhÞnh thóthónhËnnhËn hay hay imim lÆnglÆng cñacña anhanh tata vµ vµ phôphô thuécthuéc vµovµo quyÕtquyÕt ®®ÞnhÞnh cñacñang−êing−êi kiakia..

�� Minh ho¹: Minh ho¹: TÝnhTÝnh thÕthÕ l−ìngl−ìng nannan cñacña ng−êing−êi tïtï == > DN== > DNĐĐQ Q trongtrong lýlýthuyÕtthuyÕt trßtrß ch¬ich¬i..

�� ChiÕnChiÕn l−îcl−îc tréitréi hay hay chiÕnchiÕn l−îcl−îc tèitèi −u: lµ −u: lµ chiÕnchiÕn l−îcl−îc tèttèt nhÊtnhÊt chocho métmét�� ChiÕnChiÕn l−îcl−îc tréitréi hay hay chiÕnchiÕn l−îcl−îc tèitèi −u: lµ −u: lµ chiÕnchiÕn l−îcl−îc tèttèt nhÊtnhÊt chocho métmét®®èièi thñthñ chocho dïdï chiÕnchiÕn l−îcl−îc cñacña ®®èièi thñthñ kiakia lµ glµ g××..

�� ýý nghÜanghÜa ®®èièi víivíi §§Q Q nhãmnhãm::

-- Cho Cho thÊythÊy lîilîi ÝchÝch ç ç nh©nnh©n cãcã thÓthÓ ngng¨̈nn c¶nc¶n mäimäi ng−êing−êi duyduy trtr×× sùsùhîphîp t¸ct¸c víivíi nhaunhau, , mÆcmÆc dïdï sùsù hîphîp t¸ct¸c cãcã lîilîi chocho c¶ c¶ haihai bªnbªn..

-- C©uC©u chuyÒnchuyÒn vÒvÒ tt××nhnh thÕthÕ l−ìngl−ìng nannan cñacña ng−êing−êi tïtï chocho thÊythÊy çcçc nhnhµ µ §§Q Q nhãmnhãm khãkhã duyduy trtr×× sùsù hîphîp t¸ct¸c, , trongtrong khikhi sùsù hîphîp t¸ct¸c ®®emem l¹i l¹i lîilîiÝchÝch línlín nhÊtnhÊt chocho hähä. .

44

BA ĐÆt gi¸ thÊp ĐÆt gi¸ cao

4. ®éc quyÒn tËp ®oµn4. ®éc quyÒn tËp ®oµn

Lý thuyÕt trß ch¬i: §©y lµ lý thuyÕt dïng ®Ó ph©n tÝch viÖc ra

quyÕt ®Þnh cña çc bªn tham gia thÞ tr−êng trong t×nh huèng võa cã

m©u thuÉn võa hîp t¸c víi nhau. Ma trËn sau m« pháng cuéc ch¬icña 2 doanh nghiÖp.

A ĐÆt gi¸ thÊp ĐÆt gi¸ cao

ĐÆt gi¸ thÊp1 0

1 3

ĐÆt gi¸ cao3 2

0 2

45

Documents

1. C¹nh tranh hoµn h¶o 2. ThÞ tr−êng ®éc quyÒn thuÇn tuý