0 a GJ

I

ISSN 1301-3VOX

Tiirkiye Sosyal Ara,t1rmalar

Dergisi

Turkish Journal of

Social Research

Cil TI VOLUME 2 • SAVI/ ISSUE 3 KASIM I NOVEMBER 1998

ISSN 1301-370X

Dort ayda bir yay1mlan1r.

Tum haklari sakl1d1r. Derginin ad1 belirtilmeden hi9 bir al1nt1 yap1lamaz .

Published every for monts. No part of this publication may be

reproduced or utilized in any form without a reference to name of the

magazine .

TQrldye Sosyal Tu r k is h Ara~t1rmalar Journal ot Derglsl Socia I Research Cl~TNOLUME 3 •SAVI/ISSUE 3 • KASIM/NOVEMBEA 1998

Srlfl i HI

Twk1ye U111versite Ogre t1rn Elemanlan Send1kas1

(Tu rk Oni versite Sen) Adina

Prof.Dr R1za Ayhan

•

Dot;; Dr A Azmi Yetim

•

Dot;; Or r;: Semih Yalt;;1n ..

Doc; Dr Ali Fuat ERSOY

•

Prof Dr Ah met Bican Ercilasun Prof Dr Kaz1m Ya$ar Kopraman Prof Or Sii leyman Hayri Bolay Prof.Dr Abdurrahman Kut;:uk

Prof.Dr R1za Ayhan Pro f Dr Ahmet Aksoy Prof Dr Ulker Akkutay

Doc; Dr . Ibrahim Yild1ran Doc;: Dr Su at Karaku c; uk

Ok t Mustafa Yucel

r\ Tll IM OFSET MATBAACILIK LTD $T i

lei (0Jl2i 3 12 77 01 ..

l 11rl 1yc': Sosyal Ara:;;t1rmalar Derg isi i Caclcle IO So~: ak No 39i2

H.; lir:?.l1evler 065 1 O AnkaraiTurk1ye re1 1.0:11'..'J :?13 -1 '1 72

i\,, 1.-1eq P. ,;er 1tB l '..'1 213 44 72

KiLi~I l\UKULU

Omer Abu$oglu Ahmet inam Ay tac;: Ac;:1kal1n Hali! lnand1 k

ismail Ake. Eyup isbir Dursun Ali Akbulut Mustafa isen

Ulker Akkutay Erdal l$1k Ah met Aks c::, y Mustafa Kafal1 Turker Alkan Leyla Karahan

Kadir Anc1 Sibel Karata ~ Mine Arl1 Mustafa Kes k1 n

Ay"e FLi su n Arsava Bayram Kodarnan Zek1 Aslant(i rk Kaz1m Ya$ar Kopraman

Ay$egu l Ataman Leyla Kuc;:ukahmet Mehmet Aydin Hamdi Mollama hmu toglu

R1za Ayhan Ero! Mutlu Aysel Aziz ilber Ortayl 1

Mura t Barkan Taner Ocal Suna Baykan Ali Osman Ozcan

Mehrnet Bayrakdar C1hat Ozonde1 Ruveyda Bayrakdar Mehmet Saray

Nuri Bilgin A li Ya~ar Sa r1bay Saffel Blih<Jr Necmeddin Seferc1oglu

SLileyman Hayri Bolay Huseyin Sever Nac1 Bostanc1 Dogan Soy asla n

Serna Buyukkaragoz Azm1 SiJSlu Halli Can Cemalettin $ah1n

H Ylld1nm Celkan Kemal Tamer Em1n c;ar1kc;:1 Oya Tokgoz

Abdulhaluk Cay Necmett1n Tozlu Ra s1t1Demirc1 SacJ1k Kemal Tural

Biro/ Emil Re f1k Tu ran A hmet Bican Ercilasun Su leyman Turke l

Bilge Erc1/asun F1kret Tu rkmen F1kre l Eren Fel11m U c;:1~ 1k

Mustafa Erkal Mehmel Unal Elem Ruh 1 F1gla l1 Tu rgut Onen

Re$al Gene;: Rana Varol F1kre t Gezg 1n Nur Verg in Orhan Gok<;r- Sadice Vural

Nilufer Golt. Bahatt1n Yed1y lld1z Emine Gonen Muberra Yener

Sabahattm Gul/(Jlu K.az1rn Yeti;; Hall/ Gl.irc(igur uursun '{1ld1 rnn

1\bdurrahman Guzel Dural1 Yllmaz Melin Heper

Fa1k imamoglu Refet Y1narn; Hamza Zulfrkilr

I ·- - -- -·-·· - - - ----------~---------------------- ----1: :~;1-,l 1_1 _d

_____ J

iviNDEKiLER Kaz1m Ya9ar KOPRAMAN XX. Yuzyilin Ba$1arinda

Manast1r 1-7

Hale $1VGIN

E. Semih YALc;IN

Taner LULECI

$ennur $ENEL

Emine ERDOGAN Ay$e Dudu ERDEM Ay$e AYDIN

Mustafa ALKAN

Mehmet ASLAN

Me;;kure Yllmaz BORKLU

Sava$ BUYUKKARAGOZ

Murat Sadullah c;EBI $ennur $ENEL

Osmanl1 Ar9iv Belgeleriyle 1902-1908 Y1llannda Manast1r ve Ataturk Ilk Mecliste Milli Mucadeleye Hizmet Eden Bir Bo1$evik; Hakk1 Behi9 (Bayi9) Bey Milli Mucadele Donemi Basin1nda Yunus Nadi'nin Rolu Cumhuriyete Yon Veren $ahsiyetiyle Yakup Kadri Karaosmanoglu lsmet Inonu B. Refik Koraltan Birinci Mecliste Tevfik Ru9tl.i (Aras) Bey Turk Milli Mucaledesinde Hilafetin Rolu

9-26

27-40

41-50

51 - 66

67-73 75- 91 93-98

99- 116

Cumhuriyet'ten Gunumuze 117-131 Turkiye'deki Ogretmen Yeti9tirme Sisteminin Belli Ba9l1 A9amalar1 ve 2000'1i Y1llara Yonelik Ogretmen Yeti9tirme Konusunda Du9unceler Tarihsel Boyutu l9inde 133-151 K1brista 'ki Geli$meler ve Turkiye'nin K1bris Politikas1 Turkiye'de Gen9ligin Siyasete 153-159 Katllmas1 Ve Demokrasi Sureci Medya ve Ger9eklik 161 - 183 60. Olum Y1ldonumunde 185-196 AtatUrk'u Anarken Turk Kad1nma Cumhuriyetle Bi.rlikte Kazand1rm19 Oldugu Haklar

CONTENT Kaz1m Ya;;ar KOPRAMAN Manast1r At The 1- 7

Beginnings Of The 20th Century

Hale $1VG IN Ottoman Archive Documents 9-26 ··On Manast1r And Ataturk For The Years 1902-1 908

E. Semih YAL<;IN One Bolshevk Who Served 27--40 For National Warin Primer National Aasembly

Taner LULECi The Effect Of Yunus Nadi To 41-50 Press During National War

$ennur $ENEL Yakup Kadri Karaosmanoglu 51-66 Who Had Influence In Establish ing Republic

Emine ERDOGAN lsmet Inonu 67-73

Ay;;e Dudu ERDEM B. Refik Koraltan 75-91

Ay;;e AYDIN Tevfik Ru;;tu Aras In Primary 93-98 Turkish National Assembly

Mustafa ALKAN The Role Of The Caliphate In 99-116 Turkis National Struggle

Mehmet ARSLAN Teacher In The 117- 131 Development And Progression Of The New Republic Of Turkey In 21th Century

Me;;kure Y1lmaz BORKLU Historical Perspectives Of 133-151 Affairs Existing Within Cyprus And The Cyprus Policy Of Turkey

Sava:;; BUYUKKARAGOZ Participation Of The Young 153- 159 In Democracy

Murat Sadullah <;EBI Media And Reality 161-183 $ennur $ENEL On The Commemoration Of 185- 196

60th Year Of At AtUrks Dead

CUMHURIYET'TEN G0N0M0ZE

TURKIYE'DEKI OGRETMEN YETl$TIRME SISTEMININ BELLI BA$LI A$AMALARI

VE 2000'LI YILLARA YONELIK OGRETMEN

YETl$TIRME KONUSUNC?A D0$0NCELER

Yrd. 00<;. Dr. Mehmet ARSLAN*

OZET Ogretmen, egitim sisteminin temel 6gesidir. Turkiye'de cumhuriyetten gu­

numuze 6gretmen yeti$tirmede zamanin ko$ullarrna uygun degi$iklikler yap1-lagelmi$tir. AtatUrk yeni Turkiye devletinin geli$me ve ilerlemesinde egitime ve 6gretmene buyuk 6nem vermi$tir. 1940'11 y1llann koy enstitUleri ve 1950'1i yil­larin ogretmen okulu modelleri ile 1982 sonras1 universiter sistem i9inde ogret­

men yeti$tirme, egitim tarihimizde 6gretmen yeti$tirmede belli d6num noktala­ri olarak kabul edilmektedir.

20. yuzyi11n sonralannda egitim anlay1$1nda meydana gelen degi$meler ogretmenin de, oncelikle nitelik itibariyle, yeniden degerlendirilmesini gerektir­mektedir.

Anahtar kelimeler; Ogretmen yeti$tirme, 6gretmen okullan .

TEACHER IN THE DEVELOPMENT AND

PROGRESSION OF THE NEW REPUBLIC OF TURKEY IN 21'h CENTURY

ABSTRACT Teacher is the fundamental element of the system of education. In Tur­

key, since the establishment of the republic till now, there were many changes in teacher's training. These changes were in accordance with the conditions of that time. AtatUrk stressed on the importance of education and teacher in the development and progression of the new republic of Turkey. Teacher's training through the system of the village schools in 1940's, the teacher's training scho­ols in 1950's, and the universities after 1982 are considered to be the main turning points in our history of education in teacher's training.

The changes, that came to existence in the understanding of education

· Erciyes Univ. Fen-Edebiyat Fak. Egitim Bilimleri 861. Ogr. Uyesi , Kayseri.

rn

at the end of the 20th century, made it essential that the t eachers should be

taken into consideration again in terms of quality. ··

Keywords ; Teacher's training, teacher's training schools.

GIRi$ Oavran19 degi9tirme ya da geli9tirme muhendisligi olarak tanimla­

nan egitimin bzellikle de onun niteliginin Olkelerin kalk1nm1;;l1k duzeyi­

ni belirleyen yegane bl9ut oldugu, gunumuzde herkes tarafindan tart1;;­

mas1z kabul edilmektedir. <;unku, insanl1g1n zamanim1zda ula;;m19

oldugu "Bilgi toplumu" veya "Endustri sonras1 toplum" olarak ifade edi­

len bu a;;amasinda, bilgi ve bilgili insan ekonominin en bnemli girdileri

haline gelmi9tir. Ba9ka bir deyi9le, teknoloji ve iyi yeti9mi9 insan gucu

art1k ba9ta gel en uretim faktorleri aras1nda say1lmaktad1r1•

E9iginde bulundugumuz 21 . yuzy1lda da Olkelerin ger9ek rekabet

gucunun bilim ve teknolojide ula9t1klar1 seviyeye , daha dogrusu bilim ve

teknolojiye olan hakimiyetlerine bagl1 olacag1 ~imdiden bilinmektedir.

Ya9ad1g1m1z 9agda bilginin ak1l almaz boyutlarda artmas1 ve ozel­

likle fen bilimleri alan1nda uretilen bilgi ve teknolojinin onemli bir k1sm1-

n1n 5-10 yil gibi k1sa bir surede ge9erliligini yitirmesi nedeniyle, ba$ta bi­

reyin ya9ad1klan topluma etkin uyum saglamalan , sonra bir i$ ve mes­

lek sahibi olarak ya$amlarin1 surdurebilmeleri i9in ogrenmeleri gereken

davrani$1arin say1s1 artmakta, bu arada bireylerin ogrenmesi gereken

baz1 kavramlar, ilkeler ve uygulamalarda degi$iklige ugramaktad1 r2.

Bireylerin ya9amlar1nda meydana gelen bu h1zl1 degi9melere

uyum saglamalari ve topluma katk1da bulunmalarinda egitim kurumla­

n bnemli bir role sahiptir. Bu itibarla gunumuzde hemen tlim ulkeler

egitim sistemlerini geli9en ve degi9en ko9ullara gore yenileme; her se­

vi yedeki egitim kurumlarin1 buna uygun bi9imde yeniden duzenleme

aray19lar1 i9indedirler.

Sosyal bir sistem olarak nitelenen egitimin u9 temel ogesinin ogren­

ci, ogretmen ve egitim programlan oldugu , bunlarin birbirleriyle ili9kili

' TU SIAD (1994) Tlirkiye'de ve Dlinyada Yuksekogretim Bilim ve Teknoloji , Is­tanbul : TUSIAD Yay1 n1 No: 6- 167, sayfa 9. 2

SENEMOGLU, Nuray (1987) , Bili!?sel Giri!? Davranr!?larr ve Donut- DuZeltme­nin Eri!?iye Etkisi, Ankara: H.0. Sosyal Bilimler Enstitlisu (Yay1mlanmam1!? Dokto­ra T ezi), sayfa 1.

bulundugu ve bu bgeler i9inde diger bgeleri, dolay1s1yla sistemi etkileme

gucu en yuksek bgenin ise "ogretmen" oldugu anlay1$1 ge9erliligini koru­

maktad1r. c;unku ogrenci, ogretim s1rasinda ogretmenle ve onun duzen­

ledigi 9evre ile etkile$imde buluriur. Ogretmen, 9ocuklann ve gen9ferin

akademik ve meslekT bak1mdan geleceklerine yon verir, onlarin ki$ilik

kazanmalarinda ve hayat gbrU$U edinmelerinde yard1mc1 olur. Bu yuz­

den hemen her ulkede yukarida sozu edilen egitim sistemini yenileme

9al1$malarinin odag1ni "ogretmen yeti$tirme" te$kil etmektedir.

Egitimde yeni duzenleme ve bu baglamda ogretmen yeti$tirme ko­

nusunun halen gundemde kalmaya devam ettigi ulkemizde, egitim sis­

teminin 9ok bnemli bir alt sistemi olan "ogretmen yeti$tirme sistemimi ­

zin" daha i$1evsel bir 9evrede ele alinmas1 gerekmekte; 21. yuzy1l1n ge­

reksin imlerine uygun, nitelikli bgretmen yeti$tirme ulkemizin onemli so­

runlari aras1nda yer almaktad1r. Bilindigi gibi , geli$mi$ ulkele r reform

9al1;;malarina egitim sistemlerin i yenilemekle ve bu yenileme i$1emine

de bgretmen yeti$tirme sorunlanrn 96zumlemekle ba$lad1klar1 ol9ude .

ba$ari11 olmu$lard1r.

Bu itibarla 2000'1i y1llara ybnelik bgretmen yeti$tirme konusunda

dLi$unceleri ortaya koymadan once, .()zellikle cumhuriyetten gunumuze

ogretmen yeti$tirme sistemimize ve bu sisteme hakim olan anlay1$a

ana hatlariyla deginmek, sonra mevcut durumu degerlendirerek gele­

cege ybnelik du9unce uretilmeye ·9al1$1lac?ktir.

2. CUMHURIYET'TEN GUNUMUZE OGRETMEN

YET.l~TIRME

a) AtatUrk Doneminde Ogretmen Yeti~tirme

Turkiye'de cumhuriyetle birlikte og retmene ve onun egitimine ve­

ril en onemi, yeni Turk devletinin 9agda$ egitim-ogretime verdigi one­

min bi r halkas1 olarak ele al1p degerlendirmek gerekmektedir.

Ulu bnder AtatUrk , Kurtulu$ Sava91 kazamld1ktan sonra, Turk ulu­

su i9in mucadelenin bitmedigini, egitim-bgretirn ve bilimde yeni bir sa­

va$1 n ba9lad1g1ni her f1rsatta dile getirerek yeni Turk devletinin , eskinin

bozulmu9 ve yozla9m1$ kurumlari uzerine degil , her alanda 9agda$ bir

anlay1$la kbktenci temeller uzerine kurulacag1n1 vurgulam19t1r. Bu

ama9la AtatUrk , daha Kurtulu9 Sava$! devam ederken , Sakarya Sava-

11'1

91 oncesinde, 15 Temmuz 1921 tarihinde, Ankara'da I 80'e yakin uye­

nin kat1lmas1yla gen;ekle;;;tirilen Maarif Kongresi'ne bizzat kat1larak;

"Yuzy1//ar suren, derin bir umursamaz/1gm, devlet yaptstnda ac; t1 -

g1 yaralan sarmak ic;in gerekli a/an c;abalann en buyugtJnu, hie; ku9ku­

suz egitim alanmda, esirgemeden g6stermek gerekir'' demi;;; ve Turk

millf egitiminin hedef, felsefe ve politikalannin nasil olmas1 gerektigine

i9aret etmi!?tir.

Gen;ek zaferin egitim alaninda kazanilacagina ve bunun da bgret­

mene bagl1 oldugunu kabul eden AtatUrk, onlara olan guven ve inanc1-

n1 her f1rsatta dile getirmi!?tir. Nitekim, buyuk zaferi kutlamak i9in 27

Ekim 1922 tarihinde lstanbul'dan Bursa'ya gelen ogretmenlere ;

"Ogretmenler, ordu/anm1zm kazand1g1 zafer, sizin ve sizin ordufa ­

nntzm zaferi ic;:in yafntz ortam haz1rfad1. Gerc;ek zaferi siz kazanacak,

siz ya9atacaksm1z ve mut/aka ba9anya u/a9acaksm1z. Ben ve sars1f­

maz inam;fa btJttJn arkada9/anm sizi izfeyecegiz ve sizin kar91/a9acag1-

ntz engefleri ortadan kald1racag1z" demi;;;tir.

Yine ulu bnder, I Mart 1923 tarihinde TBMM'nin a91l1!?1nda yapt1 -

g1 konu9mada da;

"Bay!ar! Okuflarda 6gretim g6revinin guvenilir el/ere verilmesini,

yurt c;:ocuklannm, 0 g6revi, kendilerine hem bir meslek, hem bir ulku

sayacak sayg1 deger 6gretmenler tarafmdan yeti9tirilmesini sagfamak

ic;in , 6gretmenlik 6teki serbest ve yuksek meslekler gibi giderek ilerle­

meye ve her ha/de gec;im rahat/1g1 saglamaya elveri9/i bir meslek du­

rumuna konulmaltdtr" diyerek ogretmenligin meslek olmanin otesinde

yuce bir ulku oldugunu belirtmi;;;tir.

Ulkenin gen;ek kurtulu9unu bgretrnenlerin saglayacagina inanan

Ataturk, du9uncelerini hemen uygulamaya koymu9 , ogretmen yeti9tir­

mek i9in , Kurtulu;;; Sava91 biter bitmez, henuz cumhuriyet ilan edilme­

den once , Anadolu'nun 15 bolgeye ayrilmasin1 ve bu bolgelerde kad­

rol ari gu9lu egitimcilerden olu9an 15 ogretmen okulunun faaliyete ge­

c; irilmesini saglam19t1r.

Cumhuriyetin ilanindan sonra, ogretmen yeti9tirrilek ic;in Gazi Egi­

tim EnstitUsu ve Teknik 6gretmen Okullari kurulmu9 , AtatUrk zamanin­

da en nitelikli egitimci ve ogretmen kadrolan ogretmen yeti9tiren bu

okullarda toplanm19t1r.

120

'.

Ataturk doneminin ogretmen okullanna alinacak ogrenciler or­

taokullarin en ba$anl1 ogrencileri arasindan ogretmenler kurullannca

ozenle se9ilmi;; ve yatll1 ogretmen okullarinda meslek bilgisi, uygula­

mas1, okuma al1$kanl1g1 ve zevki ile ogretmenlik ruh ve ideali y6nun­

den en iyi bi9imde yeti$tirilmi;;lerdir.

Cumhuriyet doneminin bu ideal 6gretmen ku$agina Ataturk'un og­

retmenleri denmektedir. Cumhuriyetin ve AtatUrk ilke ve ink1laplannin

yerle$mesinde ve k6kle$mesinde, ulkemizin ayd1nlanmasinda, toplum­

sal ve kulturel yonden degi$mes1nde bu idealist ku;;agin buyuk pay1

bulunmaktad1r.

Ozetle s6ylemek gerekirse, cumhuriyetin ilk y11lannda 6gretmenlik

mesleginin geli$mesi ve ogretmenin toplum i9indeki sayginl1g1nin yuk­

seltilmesi amac1yla Ataturk ba$ta olmak uzere yeni Turk devletinin ku­

ruculari egitim alaninda buyuk giri$imlerde bulunmu$lard1r. Her $ey­

den once yukanda belirtildigi gibi AtatUrk'un 6gretmenlik meslegine

kar$1 besledigi engin guven, ogretmenler i9in gu9 ve esin kaynag1 ol­

mu$tur. Ataturk, bu tutumuyla ogretmenligin ve 6gretmenlerin yeni

Turk toplumunda hak ettigi sayginl1g1 kazanmalanna ve kazanilan bu

sayginl1g1n daha da yerle$mesine buyuk katk1da bulunmu$tur.

b) 1970'li Y1llara Kadar Ogretmen Yeti~tirme

Ataturk'un doneminden 1970'1i y1llara kadar ogretmen yeti$tirme

sisteminden belli ba$11 geli$meleri ve 6zelliklerini ana hatlanyla a$ag1-

daki bi9imde ozetlemek mumkundur . .

Cumhuriyetle birlikte faaliyete ge9en ve ortaokul uzerine u9 y1I

meslek egitimi veren 6gretmen okullan 1974 yllina kadar varl1klarin1

surdurmu$1erdir.

1940 y1I inda , "koye gore" bir ba$ka ifadeyle "kbyun ko$ullarina go­

re" ogretmen yeti$tirmek amac1yla "Koy enstituleri" kurulmu$tur. c;ag­

da$ bir yap1 ve anlay1$a sahip koy enstitulerinde ba$aril1, ilkokul mezu­

nu kby 9ocuklan yatll 1 olarak egitim-6gretim gbrmLi$1er, bu okullarda

ogretmen adaylarna bir yandan engin 6gretmenlik ruh ve ideali kazan­

d1ril1rken, ate yandan ziraat91l1k, hayvanc1l1k, el sanatlan gibi alanlarda

Turk koylusunu aydinlatacak birer kalkinma ajarn olarak yeti$tirilmele­

ri saglanm1$t1r.

121

Koy enstitUleri 1954 y1linda ogretmen okullarina donu9tUrulmu$­

tUr. Bu donemde orta dereceli okullara ogretmen yeti9tirme amac1 ile

1959 y1l1nda Ankara Yuksek 6gretmen Okulunun a91lmas1 cumhuriyet­

ten bu yana ogretmen yeti9tirme surecimizin onemli bir halkas1 olarak

kabul edilmektedir.

Yine 1960'11 y1llarda Milli Egitim Bakanl1g1 bunyesinde kurulan 6g­

retmen Okullan Genel Mudurlugu ile 6gretmeni l$ba91nda Yeti9tirme

Burosu, nitelikli ogretmen yeti9tirilmesl bak1m1ndan 6nemli ad1mlard1r.

Bu donemde de 6gretmen okullanna alinan 6grenilerin se9iminde ve

meslegin gerektirdigi ruh ve idealde yeti9tirilmeleri yonunde buyuk

gayret sarf edilmi9tir. .

6zellikle 1950 ve 1960'11 y1llarda Milli Egitim Bakanl1g1 400'e yak1n

meslek eseri yay1mlamak ve il9elere kadar meslek kutUphaneleri kur­

mak suretiyle 6gretmenlerin kendilerini meslek i9inde yeti9tirmelerine

6nemli katk1 saglam1$t1r.

c) 1970'1i Y1llarda Ogretmen Yeti!jtirme

1970'1i y1llar cumhuriyetten gunumuze 6gretmen yeti9tirme siste­

mimizin en tart19mal1 ve en sorunlu y1llarr olarak tarihe ge9mi9 bulun­

maktad1r. Bu d6nemde s0yilarr 80'in uzerinde olan 6gretmen okullarr­

n1n bir k1sm1 iki y!ll1k egitim enstitUlerine d6nu9tUrulmu9, bir k1sm1 ka­

patllm1$, bir k1sm1 ise 6gretmen yeti9tirmeyle bir ilgisi olmayan 6gret­

men liselerine donu~turulmu9tur .

1970'1i y1llardaki 6gretmen yeti$tirme sistemimizi ve ileride degini ­

lecek olan 1982 sonras1 6gretmen yeti9tirmenin mant1gin1 iyi anlayabil­

mek i9in o y1llarda yuksek 6gretimimizin i9inde bulundugu durumu be­

lirlemek gerekmektedir.

Turkiye'de 1968 y1linda Fransa, ABO ve Almanya'da g6rulen 6g­

renci hareketlerine paralel olarak, masum ve hakl1 bir yuksek 6gretim

gen9ligi hareketi goruntusu alt1nda ba9lam19 olan olaylar, aradan aylar

ge9tik9e yon degi9tirerek anar9iye ve ideolojik bir 9at19maya d6nu9-

mu9tlk 19 ve d19 kaynakl1 siyasl 6rgutlerce planlanan, devletin Ulkesi

ve milletiyle butunlugunu pan~alama ve rejimi y1kma hedefi guden bu

ideolojik faaliyetler, universite gen9ligini de kullanmak suretiyle, yuk­

sek ogretim yuvalarrrn anar$inin yuvaland1g1 merkezler haline getirme­

ye 9al19m19t1r. Memleketimizde, once bir haz1rl1k ve orgutlenme devre-

122

sinden ge9en anar;;istler, 1971-1979 y1llar1 aras1nda eylem safhalan­

n1 da tamamlayarak 1980 yll1nda bir i9 sava!? safhasina yonelmi!? bu­

lunuyorlard1. Buyuk boyutlara ula9an olaylar sonucu birkac;: yli ic;:inde

bu kurumlar, gen9lerin huzur ve guven i9inde milletimizin gelecegi i9in

haz1rlanacaklar1 yerler olmaktan 91karak, sadece devlet du;;manlann1n

i;;lerine yarayacak, can guvenligini tehdit edici 9at1;;ma yuvalari haline

donu;;mu!?lerdir. Anar9inin yuksek 6gretim kurumlannda meydana ge­

tirdigi uzuntU verici sonu9lar, aQt1g1 maddl ve manevl yaralar, bu done­

min sonunda korkunc;: boyutlara ula;;m1;;t1r.

1978-1980 y1llar1 aras1nda, universite v_e yuksek okullarda egi­

tim-6gretim faaliyetlerinin aksad1g1, zaman zaman derslerin yap1lma­

d1g1, 9e$itli fraksiyonlara mens up dernek militanlannin ve bir grup 6g­

rencinin fa.kultelerdE;; karargah kurarak dekanl1k emirlerini, s1k1y6netim

bildirilerini hic;:e sayan kanunsuz toplant1lar duzenleyerek, sinavlara

girmek isteyen ogrencileri boykota, y1ld1rma siyaseti uygulayarak baz1

ogretim uyelerini istifaya zorlad1klar1, 9e9itli vesilelerle fakulte ve uni­

versitelerin suresiz olarak kapat1lmasina yol aQt1klan ; AtatUrk'un ve

Turk buyuklerinin fakulte salonlarina asllm19 portrelerini indirerek, yer­

lerine yabanc1 liderlerin resimlerini asmaya yeltendikler; egitim-ogreti­

mi bir kenara b1rakarak bildiri dag1tmak, pankart asmak, slogan atmak

ogrenci yurtlann1 silah depolan haline getirmek, bombal1 ve silahl1 9a­

t1$malara girmek, soygunlar yapmak ve adam oldurmek gibi eylemler­

le gec;:irdikleri bilinen ac1 bir ger9ektir.

Ku;;kusuz sayllan bu olumsuzluklardan her yuksek ogretim kade­

mesi gibi ogretmen yeti;;tiren kurumlar da etkilenmi;;tir. Bu dbnemde,

ik tidara gelen partiler kendi siyasl goru;;unu benimseyen ve ona hiz­

met eden 9ogu meslekte deneyimsiz ve yetersiz kimseleri ogretmen

yeti ;;tiren kurumlara yonetici ve ogretmen olarak ataml!?lar, siyasl bas­

k1 yuzunden bir9ok degerli ogretim elemarn bu kurumlardan aynl,mak

zorunda kalm1;;t1r. Aylarca kapal1 kalan bu kurumlarda anar;;i nedeniy~

le mektupla ogretim, h1zland1r1lm1;; egitim gibi yollarla birka9 ayda 70

bine yakin ogretmen yeti!?tirilmi;;tir.

d) 1982 (YOK) Sonras1 Ogretmen Yeti~tirme ve Bu Donemde lleri

Surulen Baz1 Goru~lerin Degerlendirilmesi

1982 Universite Reformu'na paralel olarak ayrn y1I yap1lan 11 . Mil-

123

Ii Egitim $uras1 ulkemizde bgretmen yeti$tirmede yeni bir dbnum nok­

tas1 olmU$tUr. Sbz konusu $Ura . raporunda konunun onemi $U $8kilde

belirtilmi9tir.

"Bir egitim sistemfnin en onemli unsurlann1 ogretmen ve egitim uz­

manlari te9kil eder. Egitim sisteminin ba$ans1, temelde sistemi i$1ete­

cek ogretmenlerin niteliklerine bagl1d1r. Hi9bir egitim modeli, modeli i$­

letecek personelin niteliginin uzerinde hizmet uretemez. Bu nedenle,

herhangi bir egitim sisteminde, yeniden duzenleme yap1!1rken, sbz ko­

nusu personelin yeti$tirilmesi Dzerinde onemli ve dikkatle durulmas1

gerekir"3•

Bu $Urada alinan kararlar ve getirdigi model, buyuk 6!9ude 1982

yilindan onceki sorunlan ortadan kald1rmaya yonelik hususlan i9ermi$­

tir. Ayni yil ogretmen yeti$tirme gorev ve sorumlulugu 20 Temmuz

1982 tarih ve 41 say1l1 "Yuksekogretim Kurumlan Te$kilat1 Hakkinda

Kanun Hukmunde Kararname"4 ile tamamen YOK 9at1s1 altinda toplan­

m19 bulunan universitelere devredilerek, ogretmen yeti$tirme sistemi ­

miz yeni bir yap1, statli ve i9leyi9e kavu9mu9tur.

Daha sonra bu i$1emin tamamlay1c1 bir halkas1 olarak 11.07.1992

tarih ve 3837 say1!1 Kanun Hukmunde Kararnamenin Oegi9tirilerek Ka­

buiune Dair 2809 say1l1 Kanun ile 78 ve 190 say1l1 Kanun Hukmunde .

Kararnamelerde Oegi$iklik Yap1lmas1 Hakkinda Kanun" 5 ile egitim yuk­

sek okullari da egitim fakultelerine d6nli$tl.irlilerek ogretmenlik univer­

siteler sistemi i9inde fakulte duzeyinde tek kaynakta butunle:;;ti rilmi$tir.

Bugun ogretmen yeti9tirme i$inin tamamen universitelere devre­

dilmesinin uzerinden 15 y1I ge9mesine kar$in, kamuoyunda ve meslek

c;:evrelerinde bgretmenlerin meslegin gerektirdigi ruh ve idealde yeti9ti­

rilemedikleri iddialan aevam etmekte, sorunun 96zumu i9in degi$ik gb­

ru9ler ileri surulmektedir.

Yukarida belirtilen ve 6gretmen yeti$tirme sistemimizin en son

halkas1n1 te$kil eden 3837 say1l1 Kanun ile getirilen duzenlemeyle okul 3

MEB (1982) Onbirinci Milli Egitim $urast , Ankara, Milli Egitim Bas1nievi.

' Yuksekogretim Kurumlan Tel?kilat1 Hakkmda Kanun Hukmunde Kararname, (41 say11i Resmf Gazete, 20 Temmuz 1982 tarih ve 17660 say1l1)

s Yuksekogretim Kurumlan Hakkmda 41 Say1h Kanun HOkmunde Kararname" nin Degil?tiri!erek KabulUnc- Dair 2809 Say1l1 Kanun ile 78 ve 190 Say1h KHK'lerde Degil?iklik Yap1lmas1 Hakk1nda Kanun , Resmf Gazete , 11 Temmuz 1992 tarih ve 21281 say1l1 .

124

bncesi egitim, ilkbgretim ve ortabgretim ogretmenleri 4 y11!1k bir egitim­

le egitim fakultelerinde yeti:;;tirilmektedir. Yaln1zca beden egitimi bgret­

menleri yine universiter sistem ic;inde 4 yill1k yuksek okullarda yeti9tiril­

mektedir. Bbylece egitim sistemimizin her kademesinde c;al19an 6gret­

menin hizmet oncesi egitim suresi ayn1 seviyeye getirilmi9 bulunmak­

tad1r. Bu duzenleme, ba9ta ogretmen yeti9tiren kurumlari egitim fakul­

teleri bunyesinde toplayarak kaynak c;e9itliligini azaltmas1 bak1m1ndan

yararl1 olmu;;tur6• Ayni zamanda, bu uygulamayla ulkemizde 6gretmen

yeti;;tirme geli9mi9 ulkelerin hemen hepsinde oldugu gibi universiter

sistem i9inde yer alm19t1r.

Son zamanlarda bgretmen yeti§tirmeyi ogretmen ortaokulu, bgret­

men lisesi, ogretmen universitesi a9amali11g1 ic;inde duzenleme yonun~

de gbru9ler ileri surulmekte, ancak bu yolla ogretmen yeti9tiren yuksek

bgretim kurumlarina aday sec;iminde isabetsizlik saglanacag1 du:;;unul­

mektedir. Oysa, yuksek ogretime gec;i9teki isabetsizlikler yuksek ogre­

timimizin tamaminin gene! bir sorunudur. Genc;lerimiz geli9mi9 ulkeler­

de oldugu gibi orta ogretim kademesinde ilgi ve yetenekleri dogrultu­

sunda bir yuksek bgretim programina ybnlendirilememekte, uygulanan

birkac; saatlik sinav sonucunda c;ogu kez arzu ettikleri mesleklerin d1 -

9inda bir meslege yonelmek zorundad1rlar.

Bir kez daha yineleyecek olursak, ulkemize yuksek ogretime ge­

<; i;> teki tesadufl durum yalniz bgretmen yeti9tiren yuksek ogretim ku ­

rumlarin1n sorunu degil , tUm yuksek bgretim kurumlannin sorunudur.

Orta bgretim sistemindeki gerc1ekc;i bir ybnlendirme ile bu sorun c;b­

zumlenebilir.

Kald1 ki, ogretmen yeti:;;tirmenin birbiri ustune in9a edilmi9 ogret­

men ortaokulu , bgretmen lisesi ve bgretmen universitesi bic;iminde ya­

pliand1rilmas1n1n bgretmenlik meslegini kapal1, rekabetten uzak ve sta­

tik bir yap1ya kavu9turacag1 du§Linulmektedir.

Bunun d191na baz1 c;evrelerce ogretmen y·eti9tiren kurumlarin 1982

bncesinde oldugu gibi tekrar Milli Egitim Bakanl1g1na devredilmesi du­

$Uncesi ileri surulmektedir. Eski kby enstitUleri, ogretmen okullan, egi­

tim enstituleri ve yuksek ogretmen okullan modelini 9agr19t1ran bu fikir-

' DPY (1994) Egitim ve lnsangucu Ozel lhtisas Komisyonu Taslak Raporu , An­kara. DPT Yayin 1•

125

lerin ne derece gen;ek9i oldugu tart19ma konusudur. Belirtilen bu uygu­

lamalar zamanina gore ger9ekten tutarl1 ve isabetli uygulamalard1r.

Ancak 2000'1i y1llarin bgretmenini bilimsel bzerklige sahip ve temel gb­

revleri bilim uretmek ve yaymak olan universitelerde yeti;;tirilmesi ka91 -

nilmazd1r. Ayni zamanda bu kurumlarr yuksek bgretim sisteminden ay­

r1 du;;unmek yuksek ogretimin butUnlugu ilkesine deters du;;mektedir.

O ha/de bgretmen yeti;;tirmede yeni bir sistem arama yerine mev­

cut sistemi geli;;tirmek daha yerinde olacakt1r. Nitekim, bgretmenlige

daha yetenekli ve ba;;ar1l1 bgrencilerin ybnelmesini saglamak amac1y­

la 91kartilan 15 Haziran 1989 tarih ve 3580 sayi11 "Ogretmen ve Egitim

Uzman1 Yeti9tiren Yuksekbgretim Kurumlarrnda Paras1z Yat1l1 veya

Burslu Ogrenci Okutma ve Bunlara Yapilacak Sosyal Yard1mlara lli;;­kin Kanun" ile ilk on tercihleri arasinda ogretmen yeti;;tiren kurumlara

girme hakki elde edenlere saglanan ozendirici onlemler k1sa surede et­

kisini gbstermi9tir. Bu sayede bgretmen yeti;;tiren yuksek ogretim ku ­

rumlar1nin giri;; taban puanlarrnda bnemli art1;;lar olmu;;, hatta toplu ­

mumuzda itibari yuksek olarak bilinen mesleklere eleman yeti;;tiren fa­

kultelerin 9ogunun giri;; taban puan1nin uzerine 91km1;;t1r. Bu durum

toplumun geleceginin belirleyicisi olan ogretmenlik meslegi i9in son de­

rece olumlu ve sevindirici bir geli;>medir. Bu geli;;meler, ogretmenlerin

sosyal statulerini ve ozluk haklarini iyile;;tirilmesi gibi onlemlerle des­

teklenmek suretiyle de kal1c1 hale gelebilecektir.

Duman ' in da7 belirttigi gibi, universiteler ogretmen yeti;;tirme gbre­

vini ulkemizde universite say1s1nin h1zla artt1g1 ve yap1sal olarak degi ­

;;iklige ugrad1klari bir donemde ustlenmi;>lerdir. Ba;;lang19ta universite­

lerin <;:ogunlugunun bgretmen yeti;;tirme konusunda yabanc1 ve yeterli

deneyime sahip olmamalarr sorunlarrn ba;;l1ca kaynagin1 olu;;turmu;;­

tur. Nitelikli ogretim elemani olmamas1 ve fizikl mekan yetersizlikleri de

eklenince egitim fakultelerinde ogretmen yeti;>tirme konusu yakinma

ve ele;;tirilere maruz kalm1;;t1r. Zaman i9inde baz1 iyile;;tirmeler olmas1-

na kar$in bugun de anilan sorunlar buyuk ol9ude devam etmektedir.

Ozetle sbylemek gerekirse cumhuriyetin ilan1nda 1970'1i yillara kadar

9e9itli degi;;ikliklere ragmen ogretmen yeti;>tirmede ba;;aril1 uygulama·

' .. DUMAN , Tayyip (1993), Oniversitede Ogretmen Yeti~tirme Sistemi. Temel Ozellikleri - Sorunlan - Geli!?meler, Ankara , Egitim Oergisi Y1I : 1993, Say1 6.

12G

lar1n yer ald1g1 gorulmektedir. Nitekim bu devrede Turk ogretmeni Ata­

turk'un kendisine gorev olarak verdigi yeni ku$aklan yeti$tirme gorevi­

ni ba~ariyla surdurmu$, egitim-6gretim yaninda bir toplum lideri-6nde­

ri olarak toplumun aydinlanmasinda ve kalkinmasinda dinamik bir un­

sur olmu~tur.

1970'1i yillarda siyasl 91kar ve dU$Uncelerinde etkisiyle nicelik on

planda tutulmu$ nitelik goz ard1 edilmi$tir. Ogrenci say1s1nda y1llar iti ­

bariyle ortaya 91kan art1;;lar ogretmen a91g1nin degi$ik kaynaklardan

degi$ik yontemlerle saglanmasin1 zorunlu kliml$ b6ylece zaten 9ok

kaynakl1 olan ogretmen yeti$irmeye 6l9i.Hleri 9ok farkl1 olan ve aralann­

da bir uyum olmayan ba;;ka kaynaklar da eklenmi$tir.

Ataunal'a gore, Turkiye de toplumun ihtiya9lan dogrultusunda og­

retmen yeti!?tirme 9al1;;malar1 zamari zaman kesintiye ugrasa bile hem

du;;unce, tart1$ma hem de uygulama duzeyinde birtak1m geli;;melerle

egitim tarihimizde ilk 6gretmen yeti;;tiren okulun ac;ll1$ tarihi olan

1848'den 'bu yana suregelmi$tir8.

e) Ogretmen Yeti~tirme Sisteminde Yeni Duzenleme

<;al1~malar1

Yakla;;1k 15 ylld1r buyuk tart1;;malara neden olan YOK sistemi

(universiter sistem) i9inde ogretmen yeti$tirme bu· gunlerde yeni bir ka­

rar ve duzenleme a;;amasinda bulunmaktad1r.

Dunya Bankasi desteginde haz1rlanan ve 6gretmen yeti$tiren ku­

rumlarda reorganizasyon 6ng6ren bu giri$imin son donemde kamu­

oyunda ve meslek 9evrelerinde dile getirilen yakinmalari ortadan kal­

d1rmas1 yaninda ulkenin 21 . yuzy1lda gereksinim duydugu nitelikteki

og retmeni yeti$tirmesi bak1m1ndan buyuk onem ta$1maktad1r. Yeni du­

zenlemenin teknik aynntllannin henuz olu;;turulmakta olmas1 ve ayn

bir 9al1$ma gerektirdigi du$uncesiyle bu yaz1da deginilmemektedir.

Gelecek yuzy1lin bilgi toplumunun temel sorununun nitelikli insan

oldugu, nitelikli insanin nitelikli egitimin urunu oldugu, nitelikli egitimin

de nitel ikli 6gretmen gerektirdigi hemen herkes tarafindan tart1;;mas1z

kabul edilmektedir. Bu du;;unceden hareketle 9al1$manin bundan son-

" AT AUNAL, Aydogan (1994), TOrkiye'de llkokul bgretmeni Yeti!?tirme Sorunu (1923-1994) ve ABO, lngiltere, Fransa ve Almanya'daki c;agda!? Uygulama ve Egilimler , Ankara, MEB. Yuksekogretim Genel Mudurl(jgu Yay1 n1 .

12"7

rak i bolumunde oze llikle 20. yuzy1lin son 9eyreginde dunyadaki egi tim

an lay191nda meydana gelen degi9melere deginilecek ve bu anlay19a

uygun, gelecek yuzy li1n bgretmenini yeti$1irme konusunda du9unceler

gel i9ti ri lecekti r.

3) 21. YUZYILA GIRERKEN EGITIM ANLAYl$1NDA MEYDANA

GELEN DEGl$MELER VE OGRETMEN YETl$TIRME

Yen i yuzy1 la girerken egitim anlay191nda meydana gelen degi$me­

leri her alandak i degi$me olgusuyla birlikte ele al1p degerlendirmek ge­

rekmektedir.

Ounyam1z, 20. yuzyli1n ikinci yarisindan itibaren h1zl1 bir degi;;im

su recine girmi9 bzellikle bu yuzy1lin son c;:eyreginde degi9imin h1z1 iv­

me kazanm19t1r. Bilimde ve teknolojide meydana gelen ba9 dondurucu

geli9meler siyasa l, sosyal ve ekonomik ya!i'am1 etkilemi9 buna bagl1

olar.ak dunyadaki kat1 siyasal kutupla9malar sona ermi9, s1nirlar orta­

dan kalkm19, deger yarg1lan ve kavramlar alt List olmu9tur.

Toffler karde$1erin ifade ettigi gibi gunumuzde "Art1k "sag" ve "sol"

ya da "liberal" ve "muhafazakar" gibi kavramlar al191lm19 anlamlann1 yi­

tirmi9 bulunuyorlar . Bugun Rusya'daki komunistlerden "muhafazakar­

lar", reformculardan ise "radikaller" olarak s6z edilmektedir"9•

DURA, degi$im olgusuna bir ba$ka ac;:1dan yakla$makta , gunu­

muzde degi~imin h1zin1n ve 619eginin degi;;tigini s6ylemektedir. Oegi-

9imin h1z1na ili9kin yapt1g1 tespitte ,

" ... M.6. 2000 y1llannin en h1zl1 ula91m arac1 deve kervanlanrnn or­

talama h1z1 saatte ancak 14 kilometre; u9 bin y1I sonra XIX. yuzy1l1n ilk

Qeyreginde kullan1lmaya ba9layan lokomotifin h1z1 saatte 23 kilomet­

reydi. Ayn1 yuzy1l1n sonunda bu sur'at 100 kilometreye yakla9m19t1 r.

Bat1 insarn yarim as1 r ge9meden uc;:akla saatte 700 kilometre ; ikinci ya­

rim as1r sonunda ise uzay ara9lariyla saatte binlerce kilometre h1z yap­

maya ba9lad1. .. "10

Bunun yan1nda gunumuzde modern donan1ml1 bilgisayar ve robot­

lar sayes inde uretim sistemleri degi9ti, uretim ge9mi9le k1yaslanama-

' TOFFLER. Alvin ve Heid i: Yeni Bir Uygarllk Yaratmak (Oryuncu Dalganm Poli­tikas1) \:eviren Zulfu Dicleli , Istanbul 1996, lnk1lap Kitabevi.

0

DURA. Cihan, Sosyal Geli!?menin lki Yonu: Degi!?im H1z1 ve Ol9ek Degi!?me­si. Sosyo-Politik Yakla~1m Dergisi Nisan/May1s 1993, Say1 2, Sayfa 4- 5.

yacak olc;:ude artt1.

E/ektronik bi lgi ag sayesinde uretilen bilgiler aninda payla:;;limaya

ba:;;land1. Tum bunlar zamanim1zdaki teknolojik geli:;;melerin , en yak1n

gec;:m i:;;le bile k1 yas land1ginda, aklin alamayacag1 bir h1zla farkllia:;;1p

geli:;;t igin i gostermektedi r.

Toffler ic;:incle bulundugumuz sureci uc;:uncu 9alga olarak nitelen­

dirmekte ve buna "Enformasyon devrimi" kavram1yla ifade etmekte­

dir1 1.

Toffler karde$1er ortak c;:al 1:;;malarinda u9uncu dalgay1 :;;oyle ac;:1k­

. lamaktad1rlar:

"$imdiye kadar insan soyu iki buyuk dalga gordu . Bunlarin her bi ­

ri daha onceki kultur ya da uygarl1klar1 silip supurdC1 ve yerlerine eski ­

lerin tasavvur edemeyecegi ya$am tarzlar1 ge9irdi. Birinci degi$im da.l­

gas1 -tar1m devrimi- binlerce yll surdu . lkinci dalga -sanayi uygarl1g1-

nin yukseli$i- ya lni zca uc;: yuz y1l ald1. Bugun tarih daha da h1zlanm1:;;

durumda ve oyle gorunuyor ki, u9uncu dalga birka9 on yllda tarih i9in ­

de yol al1p kendini tamamlayacak. Bu patlamal1 anda gezegenimizi

payla:;;ma durumunda olanlar, o nedenle, u9uncu dalganin bC1tun etki ~

sini kend i ya$am sure leri i9inde derin lemesine hissedecekler.

Uc;:uncl.1 dalga ger9ekten yen i bir ya$am tarz1 getiriyor. Bu yeni ya­

$am tarz1; 9e:;;itli yen ilenebilir enerji kaynaklar1, fabrikalardaki c;:ogu ure­

tim hatt1n1 gereksiz klian uretim yontemleri, c;:ek irdek aileden farkl1 ye­

ni aileler, "elektronik kulube" diye adland1rabileceg imiz yeni bir kurum

ve gelecegin kokten degi$mi:;; okul ve $irketleri uzerinde yukselecek.

Dogmakta olan uygarl1k bizler ic;:in yeni davrani:;; kotlari yaz1yor ve bizi

stancJartla$ma, senkronikle:;;me ve merkezile:;;menin otesine, enerji ,

para ve gucun yogun la:;;mas 1nin btesine ta:;;1yor"12

Boyle bir dCinyaya uyum saglayacak insanlar1 yeti:;;tirmek ku:;;ku­

suz egitimin gorevidir. Zaten o yuzdendir ki, gunumuzde ba$ta geli:;;mi:;;

ulkeler olmak uzere tum ulkeler hummal1 bic;:imde egitim sistemlerini

gelecek yl.izylla haz1rlama ugra:;;1 ve aray1$1 ic;:indedirler. Nitekim lngil ­

tere'de Tohny Blair'in popularitesinin artrnasinda ve iktidara gelmesin-

. TOFFLER. Alv in. Uc;i..inci..i Dalga (c;eviren : Ali Seden), Istanbul . 1981 . Alt 111 Kitapla1·

TOFFLER. Alv in ve Heidi: Yeni Bir Uygarhk Yaratmak (Uc;:unci..i Dalganin Po­

litikas1) . Cev irer1 ZCllfu Dicleli , Istanbul 1996, lnkllap Kitabev i.

129

J ·1

I I ! ! de egit imde gelecege ili$kin gosterdigi hedeflerin buyuk pay1 oldugu si­

yasl ele9tirmenlerce vurgulanmaktad1r ki bu geli9mi9 ulkelerin gunde­

minde egitimin oneml i rol oynad1g1nin bir ornegidir.

Bilim adamlari ve egitimciler gunumuz egitimini $iddetl i bic;;imde

ele$tirmektedi rl er.

Walters 'e gore, ·gunumuzde okullar toplumsal gorevlerini art1k ye­

rin e getiremez gibi gorunmektedirler ve toplumdaki yap1sal degi$imle­

re yalrn zca yetersiz ve istenilen olc;uden uzak cevap vermektedirler.

Walters; gelecegin okulunun baz1 niteliklerine sahip olmas1nin

beklendigini vurgulamaktad1r. Beklenen nitelikleri $6yle s1ralamak

mumkundur:

• Bran$1ar aras1ndaki duvarlarin y1kilmas1 ve kat1 zamansal yap1-

larin (s1rnrlamalarin) ortadan kald1r1lmas1 ile, ders i$1eme yontemlerinin

yenile$tirilmesi,

• Esnek ders ve proje 9al1$malarina yonelik ogrenme anlam1nda

ogretim yontemlerinin ve yeni teknolojilerin goz onunde bulundu rulma­

S I,

• Okulun eg itsel i$1evinin artan onemi ve bu kurumun c;ocuk ve

genc;:ler ic;; in bag1ms1z sosya/ ve kultUrel ya$am alanlarirnn olmas1 dog­

rultusunda degi$tirilmesi (degi$imi),

• Sosyal, kulturel ve estetik egitimin buyuyen oneminin kavranma-

SI,

• Ders d1$1 etkinlikl erle okulda kalinan zaman1n esnekle$tirilmesi,

• Okulun, yerel ko9ullar dikkate alinarak, diger ya$am alanlarina

kap 1lar1ni a9mas1,

• lc;;e rik sec;;imi, 8$ gudum ve kendine ozgu egitbilimsel hedeflerin

belir lenmesi konularinda okulun ozerkligi,

• 019 ulkelerde partner/erle ili$ki kurma, bUIU$malar saglama.

Bi lg i ve tekno!ojide ozellikle 20. yuzy1l1n son c;;eyreginde meydana

ge/en h1 zl I degi$meler egitimi Ve bu SUre9de yer alan ogretmeni etkile­

mi$tir_ Gelecek yuzy1lda da etkilemeye devam edecektir. Ders mufre­

dat malzemeleri , ogretmen destek malzemesi, ogretme-ogrenme su­

reci ve bunlara bagl1 olarak ogretmen egitimi bilgi teknolojisinin yayg in

bic;;imde kullarnm1ndan dogrudan etkilenebilecektir.

130

Gelecekte bilgi teknolojisinin etk isinin okula olan ihtiyac1 tamamen

azaltabilecegi ve egitimin, ki$ilerin evlerinde ve i$ yerlerinde mevcut

bilgisayar terminalleri vas1 tas1yla geni9 $Bkilde haz1r olabileceg i ileri

suru lmektedir. Bir bak1ma 20. yuzy1lin sonlarinda ac;1k9a dile getirilen

"oku lsuz-bgretmensiz egitim" sbylemleri uzerinde gelecek yuzy1lda

daha c;ok tart1$ilacakt1r.

Yuka r1larda da zikredildigi gibi egitim sosyal bir sure9tir ve bu su ­

rec;te bireye sadece bili$sel yeterlilikler kazand1rilmamakta ayni za­

manda sevgi, sayg1, ho$gbru vb. duyu$sal bzelliklerin de kazand1r1lma­

s1 gerekmektedir. Bili$sel yeterlilikleri modern egitim teknolojileri vas1-

tas1yla kazanmak mumkundur. Ancak, sayilar1 duyu$sal ozel likler ne­

den iyle ba$ta okulun ve okulda yani egitim ortam1nda da ogretmenin

yerini gelecekte de hic;bir unsur alamayacaktir.

J> f